NOS Nieuws - Algemeen

Milieubeleid werpt zijn vruchten af, is op te maken uit een nieuwe tweejaarlijkse analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Nederland ligt op koers om belangrijke luchtkwaliteitsdoelen te halen en dat komt onze gezondheid ten goede. Het beleid verlaagt ook de stikstofuitstoot van de landbouw, maar de wettelijke doelen voor het beschermen van kwetsbare natuur worden bij lange na niet gehaald.

Eerst het goede nieuws: in het rapport wijzen veel dalende lijnen op steeds minder uitstoot van schadelijke stoffen. Voor onze gezondheid zijn vooral fijnstof en stikstofoxiden een bedreiging en de doelen voor de luchtkwaliteit zijn in zicht, zegt hoofdauteur Winand Smeets van het PBL.

De uitstoot van stikstofoxiden daalt bijvoorbeeld door klimaatbeleid en doordat auto's steeds schoner moeten zijn. De daling zet naar verwachting tot zeker 2035 door. Naast onze gezondheid profiteert ook de natuur daarvan: stikstofoxiden zijn samen met ammoniak de stikstofverbindingen die schadelijk zijn voor een deel van de Natura-2000-gebieden.

Landbouw

De voorspellingen zijn minder gunstig voor die andere stikstofverbinding waar kwetsbare natuur onder lijdt: ammoniak. "Tot 2030 zien we een dalende trend, maar daarna vlakt die af", zegt Smeets, die vooral in de landbouw kansen ziet voor verbetering. "75 procent van alle in Nederland uitgestoten stikstof die op de natuur terechtkomt, komt uit de landbouw. Door aan die knop te draaien, kun je het grootste verschil maken."

"Natuurlijk kun je ook aan andere knoppen draaien, zoals de industrie", erkent Smeets, "maar met minder effect". Het RIVM berekende hoeveel de uitstoot in de landbouw de komende tijd daalt en bij welke daling in de landbouw de doelen worden bereikt. Of dat scenario in de praktijk wordt gebracht is nog de vraag, omdat onduidelijk is welke opdracht het kabinet bij de verschillende sectoren neerlegt.

De onderzoekers verwachten dat de ammoniakuitstoot in de landbouw in 2030 zo'n 15 procent lager ligt dan ze twee jaar terug voorspelden. Die daling wordt vooral veroorzaakt door een Europese maatregel: het vervallen van de uitzonderingspositie waardoor veehouders meer mest mochten uitrijden dan eigenlijk was toegestaan. Het kabinet wil die maatregel overigens terugdraaien, wat de helft van de daling teniet zou doen.

Naast het vervallen van de mestuitzondering leiden ook de uitkoopregelingen en emissiearme stallen tot minder stikstofuitstoot, blijkt uit het rapport.

Met 15 procent minder uitstoot uit de landbouw blijven de doelen voor kwetsbare natuur ver buiten bereik, stellen de onderzoekers. Volgens ruwe berekeningen van het RIVM wordt het wettelijke stikstofdoel voor 2035 bijvoorbeeld pas bereikt als de landbouw 70 tot 80 procent minder ammoniak uitstoot dan 2 jaar geleden nog leek te kunnen. Omgerekend zou het dan gaan om 75 tot 83 procent minder ammoniakuitstoot dan in 2022.

Het RIVM benadrukt dat dit een theoretisch scenario is, omdat ze hierin alleen aan de landbouwknop draaiden. Het RIVM verwacht dat het kabinet met beleid komt waardoor ook andere sectoren meer moeten doen om de doelen te halen. In dat geval zou de opdracht voor de landbouw wat kleiner worden.

'Koeien in afgesloten ruimtes'

Om de stikstofdoelen te halen, heeft het kabinet hoge verwachtingen van landbouwinnovaties. In januari verscheen een rapport van de Wageningen Universiteit over innovaties om stikstofuitstoot van de landbouwsector te verminderen. Als alle boeren die innovaties perfect zouden gebruiken, zou dat tot de helft minder stikstofuitstoot kunnen leiden, concludeerden de onderzoekers. Dat is veel, maar ook in het beste geval nog altijd een stuk minder dan nodig om de wettelijke doelen te halen.

De vraagt dringt zich op of krimp van de veestapel nodig is. Dat geldt voornamelijk voor koeien, die samen de meeste ammoniak uitstoten. In theorie zou het wellicht kunnen zonder snijden in de veestapel, klinkt het tijdens het persgesprek met het PBL. "Maar dan moet je alle dieren op een industriële manier houden. Ook de koeien die nu buiten lopen, moeten dan binnen in afgesloten ruimtes staan zodat je de ammoniak kan afvangen." Het PBL houdt in het rapport wel al rekening met minder vee in de toekomst.

Hoe je de natuur daadwerkelijk verbetert is een politieke keuze, benadrukte PBL-directeur Marko Hekkert. Een ministeriële commissie buigt zich hier nu over. De ministers kijken niet alleen naar manieren om minder uit te stoten, maar willen ook regels aanpassen om vergunningverlening weer mogelijk te maken. Over ongeveer een maand wil de commissie met een plan komen.

De Rotterdamse politie heeft vanochtend een trambestuurder opgepakt kort nadat hij met zijn tram op een auto was gebotst. Ook de vrouw die de auto bestuurde, werd aangehouden. Beiden bleken onder invloed. Bij de botsing raakte niemand gewond.

Het ongeluk gebeurde rond 08.30 uur op de drukke Wolphaertsbocht in Rotterdam-Charlois. Bij de regionale omroep Rijnmond laat de politie weten dat de vrouw die de auto bestuurde de tramrails op reed en daarbij vol door de tram werd geraakt.

Niemand raakte gewond, maar de schade is groot. De weg kwam vol te liggen met glas en brokstukken.

Absoluut geschrokken

Niet lang na de botsing meldde de politie dat beide bestuurders zijn aangehouden voor rijden onder invloed; het is nog niet bekendgemaakt onder invloed waarvan de twee waren. De automobiliste wordt ook verdacht van gevaarlijk rijgedrag.

Het Rotterdamse vervoerbedrijf RET laat weten de gebeurtenis hoog op te nemen. "We zijn absoluut geschrokken van het feit dat de bestuurder onder invloed achter het stuur heeft gereden. Want dan hoor je geen deel uit te maken van het verkeer", aldus een woordvoerder. De bestuurder is door de RET op non-actief gesteld. Of de zaak verdere gevolgen heeft, kan het vervoersbedrijf nog niet zeggen.

Volgens de RET gebeurde het ongeluk omdat de automobilist de trambaan op reed, terwijl de tram voorrang had.

Nog een ongeluk

Rijnmond meldt dat de verkeerssituatie op de kruising van de Wolphaertsbocht met de Dorpsweg niet lang geleden is veranderd: auto's moeten daardoor meteen na de kruising ritsen. Of de gewijzigde situatie een rol heeft gespeeld bij het ongeluk, is onbekend.

Nog geen maand geleden botste op hetzelfde kruispunt ook een tram op een auto. De tram ontspoorde toen en moest met twee kranen weer op de rails worden gezet.

Europa heeft 800 miljard euro nodig om het continent te 'herbewapenen', zo hield Commissievoorzitter Von der Leyen de lidstaten deze week voor. Van dit bedrag moeten de Europese lidstaten 650 miljard euro ophoesten. De overige 150 miljard euro wil Brussel op een andere manier bijeensprokkelen.

Daarover ontstond direct tumult. Want hoe Von der Leyen die 150 miljard euro wil verzamelen, daarover zei ze dinsdag nog niet veel in het plan 'Herbewapen Europa'. Met de vage omschrijving van een 'nieuw instrument' om geld te gaan lenen op de kapitaalmarkten gingen in diverse Europese lidstaten direct de alarmbellen af.

Want gaat Europa geld lenen waar de lidstaten samen garant voor staan, de al lang omstreden eurobonds? Minister Heinen van Financiën was er een dag later als de kippen bij om de Tweede Kamer gerust te stellen: "Het zijn geen eurobonds. Wij zien het niet zo. Anders was ik wel meteen uit mijn stekker gegaan."

Wat zijn die eurobonds? En waarom is er zo veel gedoe over?

Eerst over de woordelijk samentrekking: 'Euro' staat voor Europa en 'bonds' is Engels voor obligaties. Een obligatie is schuldpapier dat door overheden en bedrijven kan worden uitgegeven om geld te lenen, voor grote investeringen of andere uitgaven. Zo gaf Nederland in de coronacrisis nieuwe staatsobligaties uit voor steun aan door de lockdowns gesloten bedrijven. Een obligatie moet net als elke andere lening na een bepaalde periode worden terugbetaald, met rente.

Is zo'n obligatie voor alle landen hetzelfde?

Hier geldt zoals bij elke lening: hoe groter de kans dat je kunt terugbetalen, hoe lager de rente. Voor landen die hun financiën goed op orde hebben is het makkelijker om geld te lenen. Zij hebben op de geldmarkten een hogere kredietwaardigheid. Deze landen betalen een lagere rente, omdat kredietverstrekkers weten dat ze hun geld terugkrijgen en ook op tijd. Nederland hoefde enkele jaren helemaal geen rente te betalen op een staatsobligatie, en kreeg zelfs enige tijd geld toe. Landen met een hoge staatsschuld en een lage kredietwaardigheid moeten een hoge rente betalen. Zij zijn dus duurder uit als ze geld lenen.

Von der Leyen presenteerde deze week een defensieplan voor Europa: "Klaar om stap verder te gaan":

Waarom zijn eurobonds omstreden?

Met de oprichting van de Europese Unie in 1992 ontstond een Europese markt en met de euro zelfs een Europese munt. Als de EU los van de eigen begroting extra geld wil lenen op de kapitaalmarkten, dan zouden alle lidstaten hiervoor garant moeten staan. Dat blijft een heet hangijzer.

Financieel sterke lidstaten, doorgaans uit het noorden, staan tegenover de financieel zwakkere lidstaten, veelal uit het zuiden. Lidstaten geven zelf obligaties uit. De sterkere landen zijn bang dat de kapitaalmarkten na de invoering van eurobonds geen verschil meer maken in de kredietwaardigheid van de EU en afzonderlijke lidstaten. Oftewel: dat ze straks een hogere rente moeten betalen om zelf geld te lenen.

Is dat alles?

De situatie met Griekenland tijdens de kredietcrisis zo'n vijftien jaar geleden blijft een angstbeeld. Ondanks Europese afspraken bleek de Griekse begroting jarenlang vol gaten te zitten. Om de euro te redden moesten andere Europese lidstaten de portemonnee trekken omdat de Grieken zelf geen geld meer konden lenen. De angst blijft dat lidstaten die er financieel goed voor staan uiteindelijk opdraaien voor het terugbetalen van het geld dat via eurobonds is geleend.

Dat hoeft niet te gebeuren als de gehele Europese Unie er goed voor staat. Maar de diverse lidstaten durven de handen niet voor elkaar in het vuur te steken. De een vreest dat de ander de eigen begroting straks laat verslonzen, omdat ze via de Europese eurobonds voor een lagere rente toch wel geld kunnen krijgen.

"Met eurobonds moeten wij garanties op de Nederlandse begroting nemen voor andere lidstaten. Eigenlijk andere landen met een lagere kredietwaardigheid gaan subsidiëren", zei minister Heinen gisteren in de Tweede Kamer. "Wij moeten ook pijnlijke keuzes maken. En dat vraag je dan ook van een ander."

Komen die eurobonds er nu wel of niet?

Dat Europa geld gaat lenen op de kapitaalmarkten om de defensie te versterken, dat is wel zeker. Maar het woord eurobonds zal zorgvuldig worden vermeden. Dat gebeurde ook tijdens de coronacrisis. Toen stonden lidstaten garant toen er 750 miljard euro nodig was voor een Europees herstelfonds. Hoewel het leek op eurobonds, werden het coronabonds genoemd. Lidstaten die subsidies of leningen uit het fonds wilden, moesten daarvoor in ruil hervormingen doorvoeren en hun begroting op orde krijgen.

Daarom corrigeerden traditioneel kritische lidstaten als Nederland en Duitsland razendsnel Von der Leyen door te zeggen dat er helemaal geen nieuw instrument gaat komen om geld te lenen. Via de bestaande regels mag de Europese Commissie dat alleen doen met de ruimte die er is op de huidige begroting. Dat dient dan als onderpand om de lening terug te betalen. "En dat is echt iets heel anders dan eurobonds", hield minister Heinen de Kamer voor.

Om daar zeker van te zijn werd vanochtend in de Kamer meteen gestemd over een motie tegen gezamenlijke Europese leningen. Dat haalde het niet, omdat indiener Eerdmans van JA21 naar verluidt in de file stond en niet kon meestemmen. Dinsdag wordt opnieuw gestemd.

De positie van vrouwelijke muziekmakers is nog steeds significant minder goed dan die van hun mannelijke collega's, al was er sprake van lichte verbetering in de afgelopen acht jaar. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van BumaStemra. Een belangrijke oorzaak van die trend is het toenemend aantal vrouwelijke rolmodellen in de muziekwereld.

Componist der Nederlanden Anne-Maartje Lemereis merkt dat er zeker nog sprake is van ongelijkheid. "Daar loop je als vrouw in de muziekwereld hoe dan ook tegenaan." Maar ze ziet ook dat het langzaam de goede kant op gaat. In 2016 was 13 procent van de totale muziekmakers die aangesloten waren bij auteursrechtenorganisatie BumaStemra vrouwelijk. Dat is vorig jaar gestegen naar 16 procent.

BumaStemra beschermt de rechten van tekstschrijvers, componisten en muziekuitgevers en zorgt ervoor dat zij betaald krijgen voor hun werk. SENA regelt dit voor uitvoerende artiesten. Vooral onder jonge makers is het aandeel vrouwen groter. In de leeftijdsgroep van 19 tot 35 jaar is 23 procent vrouw, 6 procent hoger dan acht jaar eerder. In de leeftijdsgroep jonger dan 18 jaar is dit met 4 procent gestegen naar 31 procent.

"Er zijn prachtige stappen gezet, maar dit is niet de tijd om genoegen te nemen met een net-nietpositie", zegt muziekjournaliste N'kia Landburg. "De focus ligt vaak op de weg die we als vrouwen hebben afgelegd, dat het soms bijna lijkt op: maar jullie hebben al een plek, waarom willen jullie nog meer?", aldus Landburg. "Terwijl dat in feite gewoon niet zo is. We hebben vaak genoeg zichtbaarheid zonder inhoud."

Inkomen

Het verschil in inkomsten tussen mannelijke en vrouwelijke makers is nog steeds heel groot. Mannen verdienen bijna drie keer zoveel BumaStemra-inkomsten als vrouwen. Dat komt niet door een verschil in tarieven, zegt woordvoerder van de organisatie Annabel Heijen tegen de NOS. "Onze tarieven discrimineren niet. Maar we hebben gekeken naar jaarinkomens en die verschillen zijn enorm."

De organisatie gaat verder onderzoeken waar dat vandaan komt. "Het zou kunnen liggen aan hoe vaak een vrouwelijke artiest wordt geboekt ten opzichte van een mannelijke artiest", aldus Heijen.

De muziekorganisatie ziet wel een stijgende trend. Van de top 100 vrouwelijke makers is het inkomen in de afgelopen acht jaar met 68 procent gestegen, terwijl bij de mannen het inkomen met 3 procent is gedaald.

Ook in de klassieke muziekwereld is er veel ongelijkheid, zegt componist Lemereis. "Als je iemand vraagt zich een componist voor te stellen, is het antwoord bijna altijd een oude, zo niet dode, witte man."

Zelf had ze vroeger niet het idee dat ze componist kon worden. Langzaam ziet ze meer vrouwelijke rolmodellen om zich heen, maar niet overal. "Toen ik compositie studeerde, had ik twee vrouwen bij mij in de klas. Nu ik zelf lesgeef, heb ik één vrouwelijke student."

Volgens Landburg kunnen mannen ook helpen, net als toen Hollywoodacteur Chadwick Boseman zijn salaris deelde met actrice Sienna Miller voor de film 21 Bridges. "Zo kunnen mannen in de industrie ook vechten voor een eerlijke verdeling."

Vorige maand deed de Nederlandse artiest Frenna ook een oproep op sociale media voor een betere positie voor zijn vrouwelijke collega's. "Vrouwen moeten tien keer harder rennen dan mannen", schreef hij op Instagram. Hij zegt zich in te zetten hiervoor door meer vrouwen te boeken voor zijn festival 7fest. "Niet omdat ze het nodig hebben, maar omdat ze dat verdienen."

Rolmodellen

Het grootste gedeelte (68 procent) van de vrouwelijke respondenten uit het onderzoek van BumaStemra ziet de muziekwereld nog steeds als een mannenwereld. Slechts een kwart van de mannelijke respondenten deelt die visie. "We hebben natuurlijk best wel succesvolle vrouwelijke artiesten als Roxy Dekker en Froukje, maar dat betekent niet dat vrouwen achter de schermen ook zo worden gerepresenteerd", zegt BumaStemra-woordvoerder Heijen.

Jonge meiden zien wel meer rolmodellen en dat zorgt langzaam voor een verandering voor makers. "Veel jonge meiden denken nu: hé, dat kan ik ook", aldus Heijen. In 2016 kon 11 procent van de vrouwelijke deelnemers aan het BumaStemra-onderzoek drie vrouwelijke rolmodellen noemen. Acht jaar later is die groep gestegen naar 35 procent.

Representatie en bewustzijn over de positie van vrouwen in de muziekwereld dragen bij aan de verandering. "Er moet representatie zijn totdat we op een punt komen dat we het geen representatie meer hoeven te noemen", sluit Landburg af.

De beoogd bondskanselier Friedrich Merz wil graag daadkracht uitstralen. En dat deed hij, toen de CDU-leider dinsdagavond een mega-investering in defensie en infrastructuur aankondigde. Het kostte slechts een paar dagen onderhandelen met de SPD om tot het grootste schuldenpakket uit de moderne Duitse geschiedenis te komen.

Het plan roept meer en meer weerstand op, ook binnen de CDU zelf. In de verkiezingscampagne hamerde Merz keer op keer op het vasthouden van de zogenoemde schuldenrem, waarmee grondwettelijk is vastgelegd dat Duitsland nauwelijks schulden mag aangaan. Dat wil Merz loslaten voor defensie-uitgaven. Daarnaast moet er een pot van 500 miljard euro voor infrastructuur los van de begroting komen.

Kiezersbedrog dus, oordeelt de grootste krant van het land, de rechtse tabloid Bild. "Merz heeft binnen enkele dagen zijn geloofwaardigheid geschaad. Wat is zijn woord nog waard?" klinkt het snoeiharde commentaar. Met de stap heeft CDU zich volledig overgeleverd aan de SPD, tekent Welt op uit de mond van CDU-politici.

Ook de jongerenpartij spreekt van een "nederlaag". De CDU-jongeren keren zich tegen de plannen, omdat die volgende generaties opzadelt met een miljardenschuld. "Het is een uiterst riskante gok", zegt ook een van de belangrijkste economisch adviseurs van de Duitse regering, Veronika Grimm. "De kans dat dit goed afloopt, is klein."

Wakker geschud

Merz rechtvaardigt zijn draai met de nieuwe politieke realiteit. De uitspraken van de Amerikaanse president Trump en de wijze waarop hij Oekraïne laat vallen, hebben Berlijn wakker geschud. Duitsland kan niet meer rekenen op de Amerikanen en moet dus aan de bak. Op dit moment is Duitsland niet in staat zichzelf te verdedigen in geval van oorlog, oordelen veiligheidsexperts.

De CDU-leider presenteerde het plan dinsdagavond aan zijn fractiegenoten met grote woorden, meldt Der Spiegel op basis van de notulen. "Mocht Trump terugtrekking uit de NAVO aankondigden, dan zijn wij de eersten die hierop adequaat hebben gereageerd", zou Merz gezegd hebben. Het bezorgde de aanwezigen volgens Der Spiegel rillingen.

Bovendien wil Merz graag een leidende rol in Europa pakken. Daarvoor was het van belang om voor de EU-top van vandaag duidelijkheid te hebben over de Duitse defensieplannen. "Vanuit de NAVO klinkt opluchting en applaus", wordt er volgens de notulen gezegd in de CDU-bijeenkomst.

Politiek niet zuiver

Maar nu blijkt dat er nog lang geen zekerheid is over de defensiemiljarden. Omdat het om een grondwetswijziging gaat, is er een tweederdemeerderheid in de Bondsdag nodig. Daarbij heeft Merz de hulp nodig van de Groenen. Bij die partij heerst ergernis over de christendemocraten, die voortdurend van leer trekken tegen de Groenen en hun voorstellen om de schuldenrem te hervormen. Nu zal CDU moeten inbinden, klinkt het, en hun toon matigen en ook geld voor klimaatbescherming beschikbaar stellen.

Haast is geboden: het miljardenplan moet volgende week in de Bondsdag worden behandeld en kort daarna goedgekeurd. Dat moet gebeuren voordat de nieuw verkozen Bondsdag wordt geïnstalleerd, omdat er daarna geen tweederdemeerderheid meer mogelijk is, door de groei van de flankpartijen AfD en Die Linke.

Ook deze gang van zaken roept kritiek op. De oude Bondsdag heeft rechtstatelijk gezien de bevoegdheid om hierover te stemmen, maar het is volgens tegenstanders politiek gezien niet zuiver. Hiermee wordt de nieuwe Bondsdag voor een voldongen feit gesteld, zegt hoogleraar rechten Kyrill-Alexander Schwarz tegen de ARD. "Dat is buitengewoon problematisch."

Die Linke en de AfD dreigen met een stap naar het Constitutioneel Hof om de stemming aan te vechten. Het argument: er wordt zo snel gehandeld dat Bondsdagleden onvoldoende tijd hebben om weloverwogen een mening te formuleren. Het hof zette met dit argument eenmaal eerder een streep door wetgeving.

Vuurproef

Merz staat voor een grote vuurproef als beoogd bondskanselier van Duitsland. Hij onderscheidt zich duidelijk van zijn voorgangers Scholz en Merkel: niet uitgebreid nadenken en overleggen, maar overrompelen en snel handelen. De vraag is nu of hij anderen daarmee overtuigt of juist tegen zich in het harnas jaagt. Ondertussen mogen de coalitie-onderhandelingen niet stuklopen op andere heikele thema's, zoals migratie.

Merz beseft dat hij op een dun koord balanceert, blijkt uit de gelekte fractienotulen. "Het wordt een wilde rit."

Het kabinet vindt dat Nederlanders zich moeten voorbereiden op noodsituaties. Ze zouden zichzelf 72 uur moeten kunnen redden, als bijvoorbeeld de stroom uitvalt. Tot nu toe was de aanbeveling om een noodpakket voor 48 uur in huis te hebben.

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid zei vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal dat Nederland zich aansluit bij het Europese advies om in geval van een ramp, een cyberaanval of een oorlog genoeg in huis te hebben om het drie dagen te kunnen redden zonder hulp van buitenaf.

Volgens hem is het ook in Nederland tijd voor een aanscherping, omdat "we erachter komen dat de wereld drastisch verandert". Hij doelt dan op de ontwikkelingen rond de oorlog in Oekraïne.

Van Weel wil toe naar "een samenleving die zich even kan redden zonder dat de centrale overheid daar alles aan doet". "Het ligt er een beetje aan wat de calamiteit is", verklaarde hij op de radio, "Maar als het echt een conflict is, dan kan het zijn dat de nationale overheid vooral bezig is met de inzet van de krijgsmacht, met de verdediging van ons land.

Komende week komt op de website van de Rijksoverheid informatie te staan over wat mensen in huis zouden moeten hebben. Het gaat dan onder meer over contant geld, batterijen, voedsel en drinken.

"Eigenlijk is het gewoon meer van hetzelfde" als in het huidige advies, zegt Van Weel, dus meer flessen water, meer voedsel in blik en gedroogd fruit, meer wc-papier, maandverband en natte doekjes.

Wat er volgens de Rijksoverheid precies in een noodpakket voor 48 uur zou moeten zitten, vind je hier. NOSop3 maakte er ook een video over:

Het advies om zich weerbaarder te maken, geldt niet alleen voor individuele burgers, maar ook voor bedrijven en gemeenten. Daarnaast is de landelijke overheid zich aan het voorbereiden op calamiteiten die het land lam kunnen leggen, zegt Van Weel.

Er wordt begonnen met het weerbaarder maken van vijf sectoren: de voedsel- en watervoorziening, de elektriciteit, de gezondheidszorg, de infrastructuur en de overheid.

Rogier Meijer moet na dit seizoen vertrekken als trainer van NEC. De clubleiding heeft hem dat afgelopen week verteld, melden bronnen rond de Nijmeegse club bij Omroep Gelderland. Het aflopende contract van de 43-jarige trainer wordt niet verlengd.

De aankondiging komt niet als een verrassing. De prestaties vallen dit seizoen tegen. NEC staat dertiende in de competitie, met slechts drie punten voorsprong op Sparta, de nummer zestien. En dat is de positie die het spelen van play-offs om promotie en degradatie betekent.

Belangrijke reeks

Toch hoeft Meijer niet meteen weg. Het is de bedoeling dat hij gewoon volgens contract het seizoen afmaakt. De komende reeks wedstrijden is tegen ploegen uit de top zeven: Go Ahead, FC Utrecht en AZ. Daarna wachten degradatiekandidaten Sparta en RKC.

Meijer speelde jarenlang voor De Graafschap in zijn geboorteplaats Doetinchem. Daarna werd hij jeugdtrainer bij de Achterhoekse club. In 2017 stapte hij over naar NEC, vanaf 2020 is hij hoofdtrainer in Nijmegen.

Bekerfinale en zesde plaats

Vorig seizoen leidde Meijer NEC naar de bekerfinale in een opmerkelijk seizoen. NEC stond begin december zestiende, waarna een opleving volgde die leidde tot de zesde plaats en dus een plek in de finale van de KNVB-beker, waarin Feyenoord met 1-0 te sterk was. In de play-offs om Europees voetbal ging NEC op eigen veld met 2-1 onderuit tegen Go Ahead Eagles.

Dit seizoen verloopt bijzonder moeizaam. Ondernemer en geldschieter Marcel Boekhoorn stopte miljoenen euro's in de selectie, maar NEC verloor van een aantal laagvliegers. Wel pakte de ploeg van Meijer punten tegen topclubs als PSV (3-3) en Feyenoord (1-1 en 0-0).

Aflopend contract

Omdat Meijer een aflopend contract heeft, kan NEC na dit seizoen afscheid van hem nemen. Meijer heeft in zijn periode als hoofdtrainer zijn contract telkens met maar één jaar verlengd.

Het kabinet wil niet dat een gouden, middeleeuwse ring wordt verkocht aan een koper in het buitenland. In een persbericht schrijft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat er "een proces" is gestart om de ring, die in 1997 werd gevonden in het Friese Sumar, in Nederland te houden.

De huidige eigenaar wilde de ring aanbieden aan kopers in het buitenland, maar minister Bruins stelt dat de ring "onvervangbare historische waarde" voor Nederland heeft en zet dus een streep door het verzoek. De ring komt volgens archeologen uit de negende of tiende eeuw. Op de gouden ring is het Lam Gods afgebeeld, omringd door vier evangelisten.

Een man met een metaaldetector trof de ring aan op een terrein waar een industrieterrein werd aangelegd. Na de vondst is de ring in bruikleen gegeven aan een streekmuseum in Burgum.

In 2022 werd de ring aangewezen als beschermd cultuurgoed. Vanwege die status moet de minister toestemming geven of het object Nederland mag verlaten, en in dit geval geeft Bruins die toestemming dus niet. Volgens Bruins is het middeleeuwse sieraad een voorbeeld van een drager van de Nederlandse geschiedenis en identiteit.

"Ze vormen een onmisbaar onderdeel van het collectieve geheugen van Nederland", aldus de minister. "Ik vind het belangrijk dat de ring in Nederland blijft, zodat toekomstige generaties ook hun waarde kunnen ervaren en begrijpen."

Niet eerder ondernam een minister een dergelijke stap om een historisch object in Nederland te houden, schrijft het ministerie.

Zes weken tijd

De ring kan wel gekocht worden door een koper in Nederland. Geïnteresseerden hebben daar nu zes weken de tijd voor. Als geen Nederlandse koper zich meldt, krijgt de Staat de kans om de ring aan te schaffen. Het is niet duidelijk wat de ring moet kosten.

Als de Staat de ring koopt, wordt die onderdeel van de rijkscollectie en zal dan ergens tentoongesteld worden.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft vorig jaar 65 voedselbedrijven met spoed de deuren laten sluiten vanwege acuut gevaar door plaagdieren. Dat is bijna twee keer zoveel als in 2023, toen 34 bedrijven tijdelijk hun deuren moesten sluiten.

In de meeste gevallen was een muizenplaag het probleem. Ook waren er gevallen van overlast van ratten en kakkerlakken.

Zwaarste maatregel

Het met spoed tijdelijk sluiten van een bedrijf is de zwaarste maatregel die de NVWA kan nemen wanneer er ernstige risico's voor de volksgezondheid worden geconstateerd. Overlast door plaagdieren kan een reden zijn, omdat zij bacteriën en ziektes verspreiden via hun uitwerpselen.

Wanneer een bedrijf al het besmette voedsel heeft verwijderd, het pand grondig heeft gereinigd en er maatregelen zijn genomen om de plaagdieren te bestrijden, mag het weer open. Ondernemers in de voedselbranche zijn verplicht om plaagdieren actief te weren, zegt de NVWA.

Tientallen bewoners van de binnenstad in Arnhem kunnen vanavond niet thuis slapen vanwege een brand die vannacht uitbrak. De brandweer heeft rond 14.00 uur het sein brand meester gegeven. De brand is onder controle, maar nog niet uit. Er woedt nog steeds een gasbrand. Het gas is bij zeker 75 panden afgesloten om de brand te stoppen.

De brand brak rond 03.45 uur vannacht uit bij een winkelpand van SoLow in de Jansstraat, in de buurt van de Korenmarkt. Door de brand zijn circa tien historische panden verloren gegaan, met meerdere winkels en tientallen bovenliggende woningen.

De brandweer is in groten getale aanwezig om de brand van de buitenkant te blussen en verwacht nog de hele dag bezig te zijn met blussen. Door instortingsgevaar kunnen de brandweerlieden bij zeker tien panden niet naar binnen.

De politie heeft geprobeerd iedereen uit de panden te halen, maar het is niet zeker of dat is gelukt. Het kan nog even duren voordat duidelijk is of er slachtoffers zijn, al is er niemand als vermist opgegeven.

Om 16.00 uur houden de gemeente en de brandweer een persconferentie.

Rond 09.30 uur begon de brandweer "meer grip" te krijgen op de brand. De brandweer gebruikte warmtebeeldcamera's op drones om te onderzoeken in welke panden nog brand woedt.

Het huizenblok waar het vuur uitbrak, ligt tussen de Jansstraat, Pauwstraat, Varkensstraat en Munterstraat. In die straten ligt veel zwartgeblakerd materiaal. De Veiligheidsregio Gelderland-Midden heeft monsters naar het laboratorium gestuurd om te controleren of er asbest in zit. Uit eerste onderzoek blijkt dat dat niet het geval is.

Dit zijn beelden van de Varkensstraat:

De brandweer roept bewoners op om de binnenstad te mijden. Winkels en horeca tussen het Nieuwe Plein en Jansplein blijven vandaag dicht. In totaal zitten 150 winkels en woningen in het centrum van Arnhem zonder stroom. Bussen in de binnenstad rijden een aangepaste route.

Hoe de brand precies is ontstaan, is nog niet duidelijk. Zestig tot tachtig bewoners zijn gedupeerd door de grote brand. Politie en brandweer haalden hen vannacht overhaast uit huis. Zij zijn opgevangen in het stadskantoor van de gemeente Arnhem, waar Slachtofferhulp aanwezig is.

Burgemeester Marcouch heeft vanwege de brand zijn vakantie in Marokko onderbroken en is onderweg naar Arnhem. "De impact is groot. Ik ben in gedachten bij de gedupeerden. Ik hoop dat er geen slachtoffers zijn gevallen", zegt hij tegen Omroep Gelderland.

De politie heeft vanochtend midden in de ochtendspits twee mannen gearresteerd op de snelweg A13 bij Delft. Agenten deden dat met getrokken vuurwapens. Aan de andere kant van de snelweg gebeurde vervolgens een ongeluk met drie à vier auto's.

Een verslaggever van Omroep West was getuige van de aanhouding. Hij zag rond 08.15 uur hoe agenten de wapens trokken en de man dwongen uit zijn auto te komen op de inmiddels afgesloten snelweg.

"Een van de mannen wordt verdacht van een beroving van een persoon in de regio Amsterdam", verklaart een politiewoordvoerder. "Hij is staande gehouden met een benaderingstechniek gevaarlijke personen."

Roofoverval

Uit berichtgeving bij AT5 blijkt dat de twee mannen worden verdacht van een roofoverval op een vrouw. Zij stapte om 07.30 uur uit een taxi in Amsterdam. Op dat moment werd ze door twee mannen onder bedreiging van een vuurwapen beroofd van haar koffers. De mannen reden daarna met de buit weg.

De vrouw bleef ongedeerd en gaf het kenteken van de vluchtauto door aan de politie. Die zag de auto met het betreffende kenteken bij Delft rijden en arresteerde de twee daar. Tijdens de politieactie vloog ook een politiehelikopter boven de A13.

Een verslaggever van Omroep West zag de arrestatie:

Terwijl op de rijbaan richting Rotterdam de arrestaties werd verricht, botste een aantal kijkers op de rijbaan richting Den Haag op elkaar. "Hierbij zijn zeker drie, mogelijk vier, voertuigen betrokken", meldt de politie. Bij die aanrijding raakte niemand gewond.

De A13 bij Delft was gedurende een kwartier tijd in beide richtingen dicht, maar is inmiddels weer open.

Zestig tot tachtig bewoners zijn gedupeerd door de grote brand in het centrum van Arnhem. Politie en brandweer haalden hen vannacht overhaast uit huis.

"Ik sliep. Een kamergenoot maakte me wakker. Hij klopte op alle deuren in het huis", aldus een van de bewoners bij Omroep Gelderland. "Toen ik naar buiten rende zag ik het vuur. Ik ben weggerend. Geen idee wat er allemaal gebeurde."

In paniek was hij niet. "Niet echt, het vuur was iets verder weg. Het vuur was groot, dus we pakten een paar essentiële spullen: laptops, wat duurdere en waardevolle spullen. We konden het vuur zien, en het was best groot en een beetje eng. Maar het gebeurt."

Al wakker

Tahir Butt was al wakker toen de brand ontstond. Hij woont boven zijn winkel, tegenover het pand waar de brand ontstond. "We waren vannacht vroeg opgestaan voor de ramadan, al rond 03.45 uur", vertelt hij de NOS. "Mijn vrouw zei: hé, ik zie brand. Ik heb meteen het hele huis geïnformeerd."

Volgens de winkeleigenaar was geen sprake van paniek. "Iedereen is gewoon naar buiten gelopen. Ik zag de buren al op straat, dus die waren ook veilig."

Toch werd het nog even spannend, toen de brand oversloeg van het pand waar hij was uitgebroken naar een aantal andere panden. "Zo'n brand kan elke kant opslaan," aldus Butt. "Maar gelukkig kwam het vuur niet onze kant op."

Geëvacueerde bewoners die geen familie of bekenden in de buurt hebben, worden opgevangen in het gemeentehuis.

Hoewel de brand zelf grotendeels geblust is, moet de schade nog worden opgenomen. De gemeente heeft al wel laten weten dat de winkels aan de Rijnstraat, Nieuwe Plein, Willemsplein, Jansplein en Mariënburgstraat vandaag niet open kunnen.

Ook Butts winkel blijft vandaag dicht. Maar daar kan hij niet mee zitten. "Het belangrijkste is dat er geen doden of gewonden gevallen zijn."

De Johan de Wittlaan, een van de belangrijkste verkeersaders van Den Haag, gaat vanaf maandag 14 april vier maanden dicht. In die tijd wordt de weg vrijgemaakt om als toegangsweg te dienen voor de NAVO-top, eind juni in het World Forum The Hague.

De wegafsluiting ruim voor de NAVO-top is ook nodig omdat een aantal tijdelijke gebouwen bij het congresgebouw wordt neergezet. De afsluiting kan leiden tot verkeersoverlast en files, zegt de gemeente Den Haag.

Eerder was al bekendgemaakt dat de Johan de Wittlaan waarschijnlijk een paar maanden dicht moest, gisteravond maakte de gemeente bekend dat het tot begin augustus zal duren. Al op 7 april worden de eerste verkeersstroken bij de middenberm afgesloten, een week later gaat de hele weg dicht voor autoverkeer. Ook het fietsverkeer wordt omgeleid.

De ingreep is geen sinecure. De Johan de Wittlaan is een vierbaans weg die min of meer parallel loopt aan de kust en voor omwonenden van groot belang is om de stad in of uit te komen. Er rijden dagelijks gemiddeld 17.700 voertuigen richting Wassenaar en 15.500 voertuigen richting Kijkduin.

Informatie

Burgemeester Jan van Zanen van Den Haag zegt de omwonenden en lokale ondernemers regelmatig op de hoogte te zullen houden van de maatregelen rond de NAVO-top. Maandag 17 maart is er een derde informatiebijeenkomst. Dan gaat het specifiek om de afsluiting van de Johan de Wittllaan.

Maar het zijn niet alleen omwonenden die last zullen krijgen van de afsluiting, zegt Arnoud Broekhuis van de ANWB bij Omroep West. Pasen en de meivakantie volgen slechts een week na de afsluiting op 14 april, benadrukt hij. In die periode rijden veel Duitsers, maar ook Belgen naar de Haagse stranden. "Die gaan veelal naar vakantieparken in Kijkduin en naar camping Ockenburgh."

Kleine weggetjes

De gemeente zegt dat er omleidingsroutes komen en raadt aan om gebruik te maken van navigatie. Dat vindt Broekhuis een slecht idee. "Dan gaan mensen via allerlei kleine weggetjes naar hun bestemming. Dat moet je niet willen."

Samen met de Duitse en Belgische zusterclubs werkt de ANWB aan een campagne om toeristen te informeren. "We werken ook nauw samen met Rijkswaterstaat", aldus Broekhuis. "Ik verwacht dat die ook wel borden gaan plaatsen op de snelwegen richting Den Haag om toeristen bijtijds te informeren."

De NAVO-top is op 24 en 25 juni in het World Forum en werpt zijn schaduw op meer manieren vooruit. Zo vindt een aantal grote evenementen niet of in aangepaste vorm plaats omdat er nauwelijks politiecapaciteit beschikbaar is. Het Varend Corso in het Westland is helemaal afgelast. KLM schrapt 20 procent van zijn vluchten.

De slechte kwaliteit van het water in natuurgebieden heeft grote gevolgen voor de natuur. De vereniging Natuurmonumenten deed onderzoek naar het water in elf natuurgebieden en zag overal ernstige problemen zoals vervuiling en verzuring.

Kwetsbare planten en dieren worden daardoor ernstig bedreigd. Ook zijn in vrijwel alle gebieden de grondwaterstanden te laag, wat leidt tot verdroging.

De achteruitgang in natuurgebieden heeft een aantal belangrijke oorzaken zoals het gebruik van bestrijdingsmiddelen, meststoffen in het water, overmatige waterafvoer, grondwateronttrekkingen en klimaatverandering. "De resultaten zijn zorgwekkend", zegt Wiebe Borren, hydroloog bij Natuurmonumenten.

"Voldoende en schoon water is van levensbelang voor de natuur en daarmee ook voor de mens. We moeten verdere achteruitgang van de natuur stoppen en het verdwijnen van planten en dieren tegengaan." Volgens Borren dreigt de schade onomkeerbaar te worden.

Tik op vingers van EU

Vorige maand tikte de Europese Commissie ons land nog op de vingers vanwege de slechte waterkwaliteit. Brussel concludeert dat de kwaliteit van zoet water in Nederland zwaar onder druk staat.

In 2027 moeten alle EU-lidstaten voldoen aan eisen om het oppervlakte- en grondwater in goede toestand hebben en te houden. De EU roept Nederland op tot meer ambitieuze en concrete maatregelen. Mochten de doelstellingen niet gehaald worden, kan dit juridische gevolgen hebben. Zo kan bezwaar worden gemaakt tegen vergunningen die de waterkwaliteit verslechteren of verdroging in de hand werken.

Natuurmonumenten erkent ook dat er grote stappen nodig zijn om de waterkwaliteit te verbeteren en richt zich tot de landelijke politiek, de provincies en de waterschappen. "We hebben de afgelopen jaren samen met anderen heel hard gewerkt om de gebieden op orde te krijgen. Maar de oplossingen van de overgebleven problemen liggen echt buiten de natuurgebieden zelf", aldus Borren.

Onder het vorige kabinet waren er plannen en geld om de problemen met het water op te lossen. Het nieuwe kabinet heeft die plannen echter geschrapt.

KLM begint zich zorgen te maken over de toekomst na een jaar waarin de winst flink daalde. "We lopen het risico dat we niet voldoende verdienen om te blijven investeren in onze toekomst", zegt bestuursvoorzitter Marjan Rintel in een toelichting op de jaarcijfers van de luchtvaartmaatschappij.

Het investeren in onder meer stillere en zuiniger vliegtuigen kan volgens KLM in gevaar komen als de winstgevendheid niet snel verbetert. Het bedrijf, onderdeel van Air France-KLM, maakte vorig jaar 416 miljoen euro winst. Dat is ruim een derde minder dan een jaar eerder.

Ook bij Air France-KLM daalde de winst, naar ruim 1,4 miljard euro. Dat is 271 miljoen minder dan in 2023. Mede door een toename van het aantal passagiers en een dalende brandstofprijs steeg de omzet wel.

Dat geldt ook voor KLM. De divisie zag de omzet vorig jaar stijgen met ruim 5 procent. Sterk opgelopen kosten voor materieel, personeel en havengelden op onder meer Schiphol deden die groei weer teniet. Ook moest KLM veel klanten compenseren door het uitvallen van vluchten van en naar Parijs vanwege de Olympische Spelen, afgelopen zomer.

"Teleurstellend"

Bestuursvoorzitter Marjan Rintel heeft het over een teleurstellend jaar. "We draaien nog steeds niet op volle kracht. We lopen het risico dat we niet voldoende verdienen om te blijven investeren."

Rintel benadrukt wel dat er in 2024 de vraag naar vliegtickets toenam.

In november 2024 kondigde KLM al een bezuinigingsoperatie aan, waarmee 450 miljoen euro moet worden bespaard. Zo moet er geld bespaard worden op de catering aan boord van de vliegtuigen. Wat later maakte de luchtvaartmaatschappij bekend dat er 250 kantoorbanen worden geschrapt.

"Een nieuw tijdperk is aangebroken. Europa wordt geconfronteerd met een duidelijk en acuut gevaar van een omvang die niemand van ons eerder zag in ons volwassen leven." Met die zin begint Ursula Von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, haar brief aan de Europese leiders voor de spoedtop in Brussel vanmiddag. Bij de bijeenkomst is ook de Oekraïense president Zelensky aanwezig.

Von der Leyen strooit vaak en veel met uitspraken die laten zien dat het haar menens is. Maar zelfs voor haar doen is de boodschap nu wel heel verontrustend. "Sommige van onze meest fundamentele aannames worden tot in de kern ondermijnd", vervolgt ze. "De toekomst van een vrij en soeverein Oekraïne - van een veilig en welvarend Europa - staat op het spel."

Dinsdag presenteerde Von der Leyen haar eerste, nog onuitgewerkte, ideeën om de EU te 'herbewapenen' om die toekomst veilig te stellen. Ze wil dat EU-landen 800 miljard euro extra gaan uitgeven aan hun eigen defensie én die van Oekraïne. EU-diplomaten noemen het "een nieuw boek dat we schrijven in de Europese geschiedenis".

Dat boek moet snel af in deze "nieuwe tijd", zoals EU-diplomaten de eerste zes weken Trump met gevoel voor understatement omschrijven. Europa kan niet zomaar meer rekenen op bescherming uit Amerika. Maar zolang de EU daarvoor wél afhankelijk is van de VS, is diplomatiek blijven letterlijk van levensbelang, klinkt het in Brussel.

Regels overboord

De eerste plannen om snel militair minder afhankelijk te worden, zijn op de top onderwerp voor discussie. Het overgrote deel van de beoogde 800 miljard, zo'n 650 miljard, kunnen landen lenen omdat defensie-uitgaven tijdelijk niet meetellen op de Europese begroting. Het is crisis, zegt de Europese Commissie. De normaal superstrenge regels mogen daarom overboord.

Harald Benink, hoogleraar Banking and Finance aan Tilburg University, is niet enthousiast over dit voorstel van Von der Leyen. "Je kan de Europese begrotingsregels wel aan de kant zetten, maar schulden blijven schulden. Als landen die nu al te hoge schulden hebben, zoals Frankrijk en Italië, nóg meer schulden maken, kan dat leiden tot een nieuwe eurocrisis."

Benink pleit voor een Europees fonds voor defensie. Via zo'n fonds zou de EU ook gezamenlijk Europese aanbestedingen kunnen doen. Dat is efficiënter en goedkoper dan via afzonderlijke lidstaten.

Zo'n Europees aanbestedingsfonds wordt nu niet voorgesteld. Wel wil de Europese Commissie 150 miljard euro lenen voor een fonds waaruit landen wapens kunnen kopen die nodig zijn voor hun veiligheid, zoals luchtafweer- en artilleriesystemen, de bijbehorende munitie en raketten en drones.

Het voorstel lijkt op het coronaherstelfonds dat in de covidpandemie werd opgezet. Nederland verzet zich van oudsher tegen het aangaan van gemeenschappelijke schulden, maar kan dit nieuwe fonds niet in zijn eentje tegenhouden.

De honderden miljarden investeringen in defensie klinken als indrukwekkend veel. Maar in vergelijking met de bijna 900 miljard die Amerika alleen dit jaar al uitgeeft aan defensie is het een schijntje, schrijft website Politico over het fonds van 150 miljard euro. Dat is immers bedoeld voor een paar jaar en voor 27 EU-landen.

Het is bovendien onzeker hoeveel van de geplande 800 miljard uiteindelijk echt geïnvesteerd gaat worden. Ook is onduidelijk welk deel van dat bedrag naar Oekraïne moet gaan. Nadat duidelijk werd dat Amerika alle hulp aan het land voorlopig opschort, kijkt de Oekraïense president Zelensky naar Europa om in dat gat te springen.

Europese landen zouden hun hulp op korte termijn moeten verdubbelen om dat voor elkaar te krijgen. Vorige week zei buitenlandchef Kaja Kallas dat ze hoopte op aanzienlijke extra financiële en militaire toezeggingen voor Oekraïne op de extra EU-top.

Maar Hongarije dreigt met een veto. En daarom lijkt de discussie nu vooral te gaan over de bescherming van de veiligheid van de EU-landen zelf. Concrete bedragen voor extra steun aan Oekraïne komen er vandaag niet, is de verwachting.

Hoog tempo als extra uitdaging

De EU doet zijn best het duizelingwekkende Amerikaanse tempo bij te benen. Over twee weken volgen nieuwe voorstellen voor investeringen in defensie én opnieuw een EU-top. Maar de ontwikkelingen denderen door, Amerika lijkt haast te hebben met Rusland aan tafel te gaan zitten om de oorlog in Oekraïne te stoppen.

Het Europese credo blijft hetzelfde: Oekraïne vecht ook voor de Europese veiligheid, en dus moeten wij het land blijven steunen. Maar het is nog maar de vraag of er genoeg politieke wil en geld zal zijn om dat waar te maken.

Het is een hele opgave om én Oekraïne de oorlog tegen Rusland te laten volhouden nu de Amerikaanse steun wegvalt, én tegelijkertijd de EU te 'herbewapenen', zoals Von der Leyen het noemt.

Zelf zegt ze daar niet over te twijfelen, het zal allebei moeten. Ze sluit haar brief aan de EU-leiders daarom als volgt af. "We hebben niet de luxe van tijd als het gaat om de uitdagingen die we hebben. Alles staat op het spel en de tijd voor actie is nu."

Bij een botsing vannacht bij Ommen zijn twee mensen om het leven gekomen. Het gaat om een 38-jarige man uit Beilen en een 28-jarige man uit de gemeente Midden-Drenthe, meldt RTV Drenthe.

Het ongeluk gebeurde rond 03.00 uur op de N36. Een kleine vrachtauto botste door nog onbekende oorzaak op een andere auto. Beide bestuurders overleden ter plaatse. Of er nog andere inzittenden waren, heeft de politie niet bekendgemaakt.

Een van de voertuigen vervoerde vaten waarvan de inhoud aanvankelijk niet bekend was. Vanuit enkele lekkende vaten liep een vloeistof die een azijnachtige lucht verspreidde en irritatie aan de ogen van hulpverleners veroorzaakte.

"Zekerheidshalve deed een adviseur gevaarlijke stoffen van de brandweer metingen", zegt Jan Wittenberg van de veiligheidsregio. "Uit de metingen bleek dat het gaat om schoonmaakmiddelen voor in de agrarische sector, geen gevaarlijke stoffen. Ook voor de omgeving vormen deze geen risico."

Tegen een boom

Gisteravond was er ook al een dodelijk ongeluk ruim 20 kilometer verderop bij Raalte. Daar kwam een automobilist om het leven.

Rond 23.00 uur reed een automobilist op de N35 tussen Raalte en Mariënheem door nog onbekende oorzaak tegen een boom. De auto vloog in brand, de automobilist kwam om het leven. De politie doet nog onderzoek naar de oorzaak, meldt de regionale omroep Oost, maar vermoedt dat er geen andere voertuigen betrokken waren. De identiteit van het slachtoffer is nog niet bekendgemaakt.

Goedemorgen! In Brussel komen regeringsleiders bijeen voor een extra EU-top over Oekraïne en defensie en Ajax en AZ moeten aan de bak in de achtste finales van de Europa League.

Eerst het weer: in de ochtend lost de eventuele nevel en mist snel op. Daarna wordt het vrij zonnig. Het wordt zo'n 14 tot lokaal 18 graden, bij een zwakke tot matige wind uit het zuiden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In het centrum van Arnhem is een grote brand uitgebroken. Meer dan tien historische panden staan in brand. Het is nog onduidelijk of er gewonden zijn gevallen en of zich nog bewoners in de panden bevinden.

De brandweer kan vanwege de hevigheid van de brand niet in de panden komen en is met zo'n 150 man aanwezig om de brand van de buitenkant te bestrijden. Volgens de woordvoerder van de brandweer is er vermoedelijk asbest vrijgekomen. Het is nog onduidelijk hoe de brand kon ontstaan.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een zeldzaam mooi doelpunt van de Mexicaanse voetbalster Jacqueline Ovalle gaat de hele wereld over. Ovalle werkte in de wedstrijd tussen Tigres Vrouwen en Chivas Vrouwen de bal op wonderlijke wijze met de hak in het doel. Op sociale media wordt opgeroepen de goal van Ovalle alvast te bekronen met de Puskas-award, de prijs voor het mooiste doelpunt van het jaar.

Fijne dag!

Huishoudens met een laag inkomen lopen een steeds groter risico om in energiearmoede te belanden. Het aantal huishoudens dat door hoge energieprijzen in de financiële problemen komt, kan zelfs boven het hoge niveau van de energiecrisis uit 2023 stijgen, omdat er toen steunmaatregelen van kracht waren die er nu niet meer zijn, zoals een energietoeslag en prijsplafond.

De studie van onderzoeksinstituut TNO rekende de effecten van drie scenario's door. Het gaat om scenario's waarbij de energieprijzen met 5, 12 of 20 procent stijgen ten opzichte van de prijs halverwege 2024. Afhankelijk van welk scenario werkelijkheid wordt, verwacht TNO dat tussen de 550.000 en 640.000 huishoudens in Nederland in 2025 met energiearmoede te maken krijgen. Dat komt neer op een op de veertien huishoudens.

Ter vergelijking: in 2023, bij nog hogere energieprijzen, kwamen ongeveer 400.000 huishoudens in de financiële problemen. Zonder steunmaatregelen die toen golden, zouden dit in 2023 bijna 900.000 huishoudens zijn geweest.

"In 2023 was energiearmoede al een probleem, ondanks financiële steunmaatregelen van de overheid", zegt TNO-onderzoeker Peter Mulder. "Zonder die maatregelen zou de situatie veel ernstiger zijn geweest. Deze steun is gestopt toen de prijzen daalden, maar nu de prijzen stijgen verwachten we dat het aantal energiearme huishoudens in 2025 weer zal toenemen. Vooral de energietoeslag heeft veel effect gehad."

Ook nu zou zo'n toeslag een dempend effect kunnen hebben, zegt hij. "Als er opnieuw een energietoeslag wordt ingevoerd, zou het percentage energiearme huishoudens dalen naar ongeveer 4 procent in alle scenario's, afhankelijk van de energieprijsontwikkeling", aldus Mulder. "Je ziet dus dat het effect van het stopzetten van de energietoeslag heel groot is geweest."

De energieprijzen in Nederland volgen met vertraging de ontwikkeling op de internationale gasmarkt. Op dit moment stijgen de prijzen weliswaar niet zo hard als in 2022, maar TNO benadrukt dat er nog veel onzekerheid is over de toekomst.

"Gasvoorraden in Europa moeten deze zomer opnieuw worden aangevuld. Dat kan zorgen voor een toename van de vraag, en dus een stijging van de prijzen", zegt Mulder. "Tegelijkertijd komt er later dit jaar mogelijk meer aanbod van vloeibaar aardgas (lng), wat de prijzen zou kunnen drukken."

Onzekerheid dus, maar het lijkt niet waarschijnlijk dat de energieprijzen weer zullen dalen naar het niveau van vóór de energiecrisis in 2022, zegt TNO.

Uit eerder onderzoek van TNO blijkt dat zo'n een op de vijf Nederlandse huishoudens meer dan 8 procent van hun inkomen aan energie uitgeeft. Vooral huishoudens met een laag inkomen en een slecht geïsoleerde woning lopen risico. "Deze groep vinden wij al snel kwetsbaar voor hoge energieprijzen."

Naast tijdelijke steunmaatregelen, zoals de energietoeslag, wijst Mulder op het belang van structurele oplossingen. Het verduurzamen van woningen, bijvoorbeeld door betere isolatie en de inzet van warmtepompen, is de meest effectieve manier om energiearmoede structureel te verminderen, zegt hij. "Maar dat is wel een politieke keuze en dat heeft een prijskaartje."

Politieke keuzes

Het onderzoek van TNO onderstreept volgens Mulder het dilemma waar beleidsmakers voor staan. "Kiezen politici voor gerichte steunmaatregelen zoals een noodfonds, of gaan ze voor brede maatregelen zoals een verlaging van de energiebelasting? Het verlagen van de energiebelasting helpt iedereen, maar is erg duur."

Een voorbeeld van zo'n gerichte maatregel is het Noodfonds Energie, dat specifiek huishoudens met een zeer hoge energierekening ondersteunt. Na lang gesteggel tussen het kabinet en energiemaatschappijen over hoeveel er ingelegd moet worden in het fonds, werd afgelopen maand duidelijk dat het kabinet ook komend jaar toch komt met verlenging van het noodfonds van 60 miljoen.

Maar Mulder waarschuwt dat dit fonds beperkt is in omvang en bereik. "Om het aantal energiearme huishoudens structureel te verlagen, is veel meer nodig dan de 60 miljoen euro die is aangekondigd."

Meer dan de helft van de bedrijven die vorig jaar zzp'ers inhuurden, verwacht dit in 2025 in dezelfde mate te doen. Verder verwacht ruim 42 procent van de bedrijven met zzp'ers een afname van de inhuur. Slechts 3 procent van de bedrijven zegt meer zzp'ers in te zullen zetten.

Dat blijkt uit de Conjunctuurenquête Nederland van het CBS, de Kamer van Koophandel, het Economische Instituut voor de Bouw en de werkgeversorganisaties MKB-Nederland en VNO-NCW.

Van de bedrijven die verwachten dit jaar minder zzp'ers in te huren, zegt ruim de helft dat dit komt door de aangekondigde strengere controle op schijnzelfstandigheid. De overige bedrijven huren minder zzp'ers in om andere redenen, maar vooral vanwege het tekort aan gekwalificeerd personeel.

Bouw en horeca

In de bouw verwachten ruim 6 op de 10 bedrijven minder zzp'ers in te huren door de aangekondigde handhaving. Ook in de horeca en landbouw is dit de belangrijkste reden. Hetzelfde geldt voor ondernemers in de beveiligings- en opsporingsdiensten en de radio- en televisieomroepen.

In de autohandel, informatie en communicatie, en de groothandel verwachten relatief weinig bedrijven een afname van zzp'ers. Deze bedrijven noemen de strengere controle door de Belastingdienst dan ook minder vaak als reden.

De enquête geeft een inkijkje in de manier waarop bedrijven en werkgevers zzp'ers inzetten, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. "Je hebt zzp'ers die echt klussen doen en wisselende opdrachtgevers hebben, en je hebt die mensen die in verkapte loondienst zijn."

Dat er bedrijfstakken zijn waarbij werkgevers nu zeggen minder zzp'ers in te zetten vanwege de actievere handhaving door de Belastingdienst, geeft volgens Van Mulligen aan dat in zulke branches sprake is van verkapte dienstverbanden. "Bedrijven zien daarin in ieder geval een risico."

Dat zo'n 42 procent van de bedrijven aangeeft dit jaar minder zzp'ers in te huren, betekent volgens Van Mulligen niet dat zzp'ers massaal geen werk meer hebben. "Het werk blijft, dus zullen bedrijven manieren verzinnen om het werk gedaan te krijgen, bijvoorbeeld door mensen in dienst te nemen. Dat was ook het achterliggende idee van de wetgeving. Het is de vraag of dat daadwerkelijk gebeurt, daarvoor is het nu te vroeg."

Stabilisering

Het aantal zzp'ers in Nederland daalde twee maanden op rij, maar lijkt in februari te zijn gestabiliseerd, blijkt uit recente cijfers van de Kamer van Koophandel (KvK). Die cijfers laten een gemengd beeld zien waar er in de ene sector meer zzp'ers bij kwamen en het aantal zzp'ers in de andere sector juist daalde.

Zo groeide het aantal zzp'ers in de zakelijke dienstensector met 800 en nam ook de sector ICT en media toe met 500 zelfstandigen. De afname is opnieuw het grootst in de gezondheidszorg (700) en de bouw (280) maar "beduidend minder hoog" dan in de voorgaande maanden.

Dat het aantal zzp'ers stand lijkt te houden, verrast Joris Knoben, hoogleraar ondernemerschap van Tilburg University. Hij had een grotere daling verwacht in de zorg en de bouw gezien de onrust en onduidelijkheid die hij ziet bij grote opdrachtgevers.

"Een mogelijke verklaring is dat door de onzekerheid zzp'ers zich nog niet uitschrijven bij de KvK in de hoop als zzp'er door te kunnen werken", zegt Knoben. "Zzp'ers kunnen zich prima een tijdje ingeschreven laten staan, zelfs als ze tijdelijk geen of weinig opdrachten hebben."