NOS Nieuws - Algemeen

Bij een botsing vannacht bij Ommen zijn twee mensen om het leven gekomen. Het gaat om een 38-jarige man uit Beilen en een 28-jarige man uit de gemeente Midden-Drenthe, meldt RTV Drenthe.

Het ongeluk gebeurde rond 03.00 uur op de N36. Een kleine vrachtauto botste door nog onbekende oorzaak op een andere auto. Beide bestuurders overleden ter plaatse. Of er nog andere inzittenden waren, heeft de politie niet bekendgemaakt.

Een van de voertuigen vervoerde vaten waarvan de inhoud aanvankelijk niet bekend was. Vanuit enkele lekkende vaten liep een vloeistof die een azijnachtige lucht verspreidde en irritatie aan de ogen van hulpverleners veroorzaakte.

"Zekerheidshalve deed een adviseur gevaarlijke stoffen van de brandweer metingen", zegt Jan Wittenberg van de veiligheidsregio. "Uit de metingen bleek dat het gaat om schoonmaakmiddelen voor in de agrarische sector, geen gevaarlijke stoffen. Ook voor de omgeving vormen deze geen risico."

Tegen een boom

Gisteravond was er ook al een dodelijk ongeluk ruim 20 kilometer verderop bij Raalte. Daar kwam een automobilist om het leven.

Rond 23.00 uur reed een automobilist op de N35 tussen Raalte en Mariënheem door nog onbekende oorzaak tegen een boom. De auto vloog in brand, de automobilist kwam om het leven. De politie doet nog onderzoek naar de oorzaak, meldt de regionale omroep Oost, maar vermoedt dat er geen andere voertuigen betrokken waren. De identiteit van het slachtoffer is nog niet bekendgemaakt.

Goedemorgen! In Brussel komen regeringsleiders bijeen voor een extra EU-top over Oekraïne en defensie en Ajax en AZ moeten aan de bak in de achtste finales van de Europa League.

Eerst het weer: in de ochtend lost de eventuele nevel en mist snel op. Daarna wordt het vrij zonnig. Het wordt zo'n 14 tot lokaal 18 graden, bij een zwakke tot matige wind uit het zuiden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In het centrum van Arnhem is een grote brand uitgebroken. Meer dan tien historische panden staan in brand. Het is nog onduidelijk of er gewonden zijn gevallen en of zich nog bewoners in de panden bevinden.

De brandweer kan vanwege de hevigheid van de brand niet in de panden komen en is met zo'n 150 man aanwezig om de brand van de buitenkant te bestrijden. Volgens de woordvoerder van de brandweer is er vermoedelijk asbest vrijgekomen. Het is nog onduidelijk hoe de brand kon ontstaan.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een zeldzaam mooi doelpunt van de Mexicaanse voetbalster Jacqueline Ovalle gaat de hele wereld over. Ovalle werkte in de wedstrijd tussen Tigres Vrouwen en Chivas Vrouwen de bal op wonderlijke wijze met de hak in het doel. Op sociale media wordt opgeroepen de goal van Ovalle alvast te bekronen met de Puskas-award, de prijs voor het mooiste doelpunt van het jaar.

Fijne dag!

Huishoudens met een laag inkomen lopen een steeds groter risico om in energiearmoede te belanden. Het aantal huishoudens dat door hoge energieprijzen in de financiële problemen komt, kan zelfs boven het hoge niveau van de energiecrisis uit 2023 stijgen, omdat er toen steunmaatregelen van kracht waren die er nu niet meer zijn, zoals een energietoeslag en prijsplafond.

De studie van onderzoeksinstituut TNO rekende de effecten van drie scenario's door. Het gaat om scenario's waarbij de energieprijzen met 5, 12 of 20 procent stijgen ten opzichte van de prijs halverwege 2024. Afhankelijk van welk scenario werkelijkheid wordt, verwacht TNO dat tussen de 550.000 en 640.000 huishoudens in Nederland in 2025 met energiearmoede te maken krijgen. Dat komt neer op een op de veertien huishoudens.

Ter vergelijking: in 2023, bij nog hogere energieprijzen, kwamen ongeveer 400.000 huishoudens in de financiële problemen. Zonder steunmaatregelen die toen golden, zouden dit in 2023 bijna 900.000 huishoudens zijn geweest.

"In 2023 was energiearmoede al een probleem, ondanks financiële steunmaatregelen van de overheid", zegt TNO-onderzoeker Peter Mulder. "Zonder die maatregelen zou de situatie veel ernstiger zijn geweest. Deze steun is gestopt toen de prijzen daalden, maar nu de prijzen stijgen verwachten we dat het aantal energiearme huishoudens in 2025 weer zal toenemen. Vooral de energietoeslag heeft veel effect gehad."

Ook nu zou zo'n toeslag een dempend effect kunnen hebben, zegt hij. "Als er opnieuw een energietoeslag wordt ingevoerd, zou het percentage energiearme huishoudens dalen naar ongeveer 4 procent in alle scenario's, afhankelijk van de energieprijsontwikkeling", aldus Mulder. "Je ziet dus dat het effect van het stopzetten van de energietoeslag heel groot is geweest."

De energieprijzen in Nederland volgen met vertraging de ontwikkeling op de internationale gasmarkt. Op dit moment stijgen de prijzen weliswaar niet zo hard als in 2022, maar TNO benadrukt dat er nog veel onzekerheid is over de toekomst.

"Gasvoorraden in Europa moeten deze zomer opnieuw worden aangevuld. Dat kan zorgen voor een toename van de vraag, en dus een stijging van de prijzen", zegt Mulder. "Tegelijkertijd komt er later dit jaar mogelijk meer aanbod van vloeibaar aardgas (lng), wat de prijzen zou kunnen drukken."

Onzekerheid dus, maar het lijkt niet waarschijnlijk dat de energieprijzen weer zullen dalen naar het niveau van vóór de energiecrisis in 2022, zegt TNO.

Uit eerder onderzoek van TNO blijkt dat zo'n een op de vijf Nederlandse huishoudens meer dan 8 procent van hun inkomen aan energie uitgeeft. Vooral huishoudens met een laag inkomen en een slecht geïsoleerde woning lopen risico. "Deze groep vinden wij al snel kwetsbaar voor hoge energieprijzen."

Naast tijdelijke steunmaatregelen, zoals de energietoeslag, wijst Mulder op het belang van structurele oplossingen. Het verduurzamen van woningen, bijvoorbeeld door betere isolatie en de inzet van warmtepompen, is de meest effectieve manier om energiearmoede structureel te verminderen, zegt hij. "Maar dat is wel een politieke keuze en dat heeft een prijskaartje."

Politieke keuzes

Het onderzoek van TNO onderstreept volgens Mulder het dilemma waar beleidsmakers voor staan. "Kiezen politici voor gerichte steunmaatregelen zoals een noodfonds, of gaan ze voor brede maatregelen zoals een verlaging van de energiebelasting? Het verlagen van de energiebelasting helpt iedereen, maar is erg duur."

Een voorbeeld van zo'n gerichte maatregel is het Noodfonds Energie, dat specifiek huishoudens met een zeer hoge energierekening ondersteunt. Na lang gesteggel tussen het kabinet en energiemaatschappijen over hoeveel er ingelegd moet worden in het fonds, werd afgelopen maand duidelijk dat het kabinet ook komend jaar toch komt met verlenging van het noodfonds van 60 miljoen.

Maar Mulder waarschuwt dat dit fonds beperkt is in omvang en bereik. "Om het aantal energiearme huishoudens structureel te verlagen, is veel meer nodig dan de 60 miljoen euro die is aangekondigd."

Meer dan de helft van de bedrijven die vorig jaar zzp'ers inhuurden, verwacht dit in 2025 in dezelfde mate te doen. Verder verwacht ruim 42 procent van de bedrijven met zzp'ers een afname van de inhuur. Slechts 3 procent van de bedrijven zegt meer zzp'ers in te zullen zetten.

Dat blijkt uit de Conjunctuurenquête Nederland van het CBS, de Kamer van Koophandel, het Economische Instituut voor de Bouw en de werkgeversorganisaties MKB-Nederland en VNO-NCW.

Van de bedrijven die verwachten dit jaar minder zzp'ers in te huren, zegt ruim de helft dat dit komt door de aangekondigde strengere controle op schijnzelfstandigheid. De overige bedrijven huren minder zzp'ers in om andere redenen, maar vooral vanwege het tekort aan gekwalificeerd personeel.

Bouw en horeca

In de bouw verwachten ruim 6 op de 10 bedrijven minder zzp'ers in te huren door de aangekondigde handhaving. Ook in de horeca en landbouw is dit de belangrijkste reden. Hetzelfde geldt voor ondernemers in de beveiligings- en opsporingsdiensten en de radio- en televisieomroepen.

In de autohandel, informatie en communicatie, en de groothandel verwachten relatief weinig bedrijven een afname van zzp'ers. Deze bedrijven noemen de strengere controle door de Belastingdienst dan ook minder vaak als reden.

De enquête geeft een inkijkje in de manier waarop bedrijven en werkgevers zzp'ers inzetten, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. "Je hebt zzp'ers die echt klussen doen en wisselende opdrachtgevers hebben, en je hebt die mensen die in verkapte loondienst zijn."

Dat er bedrijfstakken zijn waarbij werkgevers nu zeggen minder zzp'ers in te zetten vanwege de actievere handhaving door de Belastingdienst, geeft volgens Van Mulligen aan dat in zulke branches sprake is van verkapte dienstverbanden. "Bedrijven zien daarin in ieder geval een risico."

Dat zo'n 42 procent van de bedrijven aangeeft dit jaar minder zzp'ers in te huren, betekent volgens Van Mulligen niet dat zzp'ers massaal geen werk meer hebben. "Het werk blijft, dus zullen bedrijven manieren verzinnen om het werk gedaan te krijgen, bijvoorbeeld door mensen in dienst te nemen. Dat was ook het achterliggende idee van de wetgeving. Het is de vraag of dat daadwerkelijk gebeurt, daarvoor is het nu te vroeg."

Stabilisering

Het aantal zzp'ers in Nederland daalde twee maanden op rij, maar lijkt in februari te zijn gestabiliseerd, blijkt uit recente cijfers van de Kamer van Koophandel (KvK). Die cijfers laten een gemengd beeld zien waar er in de ene sector meer zzp'ers bij kwamen en het aantal zzp'ers in de andere sector juist daalde.

Zo groeide het aantal zzp'ers in de zakelijke dienstensector met 800 en nam ook de sector ICT en media toe met 500 zelfstandigen. De afname is opnieuw het grootst in de gezondheidszorg (700) en de bouw (280) maar "beduidend minder hoog" dan in de voorgaande maanden.

Dat het aantal zzp'ers stand lijkt te houden, verrast Joris Knoben, hoogleraar ondernemerschap van Tilburg University. Hij had een grotere daling verwacht in de zorg en de bouw gezien de onrust en onduidelijkheid die hij ziet bij grote opdrachtgevers.

"Een mogelijke verklaring is dat door de onzekerheid zzp'ers zich nog niet uitschrijven bij de KvK in de hoop als zzp'er door te kunnen werken", zegt Knoben. "Zzp'ers kunnen zich prima een tijdje ingeschreven laten staan, zelfs als ze tijdelijk geen of weinig opdrachten hebben."

De overheid gaat burgers en kleine ondernemers die het gevoel hebben dat zij tegen muren oplopen bij de Belastingdienst of de Dienst Toeslagen beter helpen. Dat tenminste is de belofte van de 'Belangenbehartiger belastingplichtigen en toeslagengerechtigden' die vanaf deze maand actief is op het ministerie van Financiën.

Het was de wens van het laatste kabinet-Rutte en stond in het coalitieakkoord dat eind 2021 het licht zag: de 'menselijke maat' zou een veel zwaarder stempel moeten gaan drukken op de werkwijze van de Belastingdienst en de Dienst Toeslagen. Ruim drie jaar later, vanaf deze maand, begint Hayde Zarkeshan als Belangenbehartiger.

In haar team, dat nu wordt gevormd, is dit jaar plek voor voor 31 voltijdbanen, volgend jaar groeit dat door naar 49. Belangrijkste taak: het oppikken van signalen van waar het misgaat in de wijze waarop belastingbetalers of ontvangers van toeslagen worden behandeld.

Die zaken worden, is de belofte, waar mogelijk op een menswaardige manier opgelost. En de lessen die daaruit voortvloeien gaat de belangenbehartiger doorgeven binnen de Belastingdienst en de Dienst Toeslagen, maar ook aan andere uitvoeringsorganisaties als het UWV en de SVB. Ook ministeries en de tweede kamer kunnen rapportages van de belangenbehartiger verwachten.

Ingewikkeld en lastig

"Er zijn in Nederland heel veel partijen waar je kunt aankloppen als burger of ondernemer. Bijvoorbeeld Schuldhulpmaatje, sociaal raadslieden en het Juridisch Loket. Dat gaat in veel gevallen goed," zegt Zarkeshan. "Maar soms is het zo ingewikkeld en lastig dat deze hulpverleners er niet makkelijk uitkomen. En als zij voelen dat de burger echt in een hoek komt te staan, dat er deadlines lopen, dat er vorderingen zijn ingesteld die echt dramatische gevolgen hebben, dan mogen zij dat bij ons aangeven."

Zarkeshan belooft dat zij en haar medewerkers die zaken op een andere manier gaan bekijken. "Altijd vanuit de gedachte: waar een wil is is een weg. Wij geloven dat iedere casus op een menswaardige manier opgelost kan worden. Dan gaan we vervolgens als een betrouwbare vriend van de ambtenaren samen met de ambtenaren kijken naar andere oplossingen."

Die ambtenaren zijn volgens de nieuwe belangenbehartiger vrijwel altijd bereid om mee te denken over meer menswaardige oplossingen voor burgers of ondernemers die in de knel raken. "Maar ze weten soms niet dat er toch ruimte is voor een andere interpretatie. Vaak is dat uit onwetendheid of het mijden van risico's. Wij kunnen dan de verbindende factor zijn, ervoor zorgen dat we van elkaar leren."

Kwartiermaker

Het ministerie van Financiën is een ingewikkelde organisatie waar duizenden ambtenaren werken. Hoe de belangenbehartiger en haar medewerkers daarin goed kunnen functioneren, daar was 'kwartiermaker' Soler Berk de afgelopen anderhalf jaar druk mee. Zijn eindverslag is een document vol kernwaarden, doorstroomschema's, stakeholders, casuïstiek en leerprincipes.

Is dat allemaal niet wat veel voor een onderbezette organisatie die al problemen met onder meer Box 3 en de hersteloperatie voor gedupeerden van het toeslagenschandaal op zijn bord heeft liggen?

Berk wijst op de 'doorzettingsmacht'; de belangenbehartiger kan tot op het hoogste ambtelijk niveau om uitleg vragen over waarom een zaak niet meer menswaardig wordt aangepakt. "De belangenbehartiger kan ambtenaren zo ook werk uit handen nemen. Op het moment dat we met elkaar leren dat soms dingen anders kunnen, dan kost het de volgende keer minder tijd."

Het gaat uiteindelijk, zegt Zarkeshan, om gedragsverandering. "We moeten met zijn allen uiteindelijk anders gaan werken. En dat 'anders' is oplossingsgericht. Wat ondernemender, wat creatiever met oplossingen, vanuit de behoefte van onze doelgroep."

Versnipperd

Die doelgroep bestaat deels uit burgers die zijn aangewezen op allerlei verschillende regelingen om rond te kunnen komen. Berk weet als voormalig lid van de commissie sociaal minimum hoe versnipperd inkomensbeleid in Nederland is. "Het kan zo zijn dat als je in een bepaalde gemeente woont, er veertig verschillende landelijke en lokale inkomensregelingen zijn, acht verschillende definities van inkomen en twintig loketten waar je moet zijn."

Het systeem van regelingen is de laatste jaren enorm uitgebreid en daarmee steeds ingewikkelder geworden. De overheid roept het zo over zichzelf af dat burgers er makkelijk in vast kunnen lopen, beamen Berk en Zarkeshan. "Het is enerzijds pleisters plakken, maar anderzijds ook, schouder aan schouder met andere organisaties, aandacht blijven vragen voor de noodzaak het systeem te veranderen," zegt Berk.

De belangenbehartiger belastingen en toeslagen kan daaraan een bijdrage leveren. Zarkeshan: "We gaan aan de Tweede Kamer rapporteren. En toelichting geven."

In de buurt van de Zuid-Koreaanse stad Pocheon zijn zeker vijftien mensen gewond geraakt nadat meerdere bommen uit een vliegtuig van de Zuid-Koreaanse luchtmacht op een dorp waren terechtgekomen.

Onder de gewonden zijn burgers en militairen. Van de vijftien gewonden zijn twee er ernstig aan toe.

De krant Dong-a Ilbo meldt op basis van defensiebronnen dat acht MK-82-bommen "op abnormale wijze waren afgeworpen door KF-16-straaljagers". De luchtmacht bevestigt het incident en heeft excuses aangeboden.

Militaire oefeningen

In de buurt van de stad werden militaire oefeningen gehouden. De straaljager nam volgens de luchtmacht deel aan gezamenlijke schietoefeningen van de luchtmacht en het leger.

Onder meer een kerk en twee woonhuizen raakten beschadigd door een van deze gedropte bommen. Waar de andere zijn terechtgekomen, is nog niet bekendgemaakt.

Op deze beelden is de schade te zien bij mensen thuis:

In het centrum van Arnhem staan meerdere panden in brand. Het vuur ontstond rond 03.45 uur bij een winkelpand van SoLow in de Jansstraat en is overgeslagen naar andere historische winkelpanden. Volgens de brandweer staan inmiddels meer dan tien historische panden in de binnenstad in brand.

Het gaat om gebouwen van ruim een eeuw oud met winkels op de begane grond en tientallen woningen erboven. "Tussen de 8 en 10 winkelpanden en een woningblok kunnen als verloren worden beschouwd", zegt René Bierman woordvoerder van de regio Gelderland Midden tegen Omroep Gelderland.

Het is nog onduidelijk of er gewonden zijn gevallen. De brandweer is met 150 tot 200 man aanwezig om de brand van de buitenkant te blussen en de naastgelegen panden nat te houden, zodat het vuur zich niet verder verspreidt. De SoLow in de Jansstraat is een XXL-vestiging.

Rondom de panden van de koopjeszaak liggen onder meer winkels als Etos, reisbureau TUI en The Body Shop. Het huizenblok waar de brand woedt, ligt tussen Jansstraat, Pauwstraat, Varkensstraat en Munterstraat. In een deel van dit blok is de stroom afgesloten.

De getroffen bewoners zijn opgevangen in het stadskantoor van de gemeente Arnhem. De locoburgemeester is daar ook aanwezig.

De woordvoerder van de brandweer meldt aan de NOS dat er bij de brand vermoedelijk asbest is vrijgekomen. Voor Arnhem is een NL-Alert verstuurd. Er was ook sprake van veel rook. Omwonenden wordt geadviseerd mondkapjes te dragen, ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te zetten.

De historische binnenstad is afgesloten met linten. "En dat gaat zeker nog de hele dag duren", zegt de brandweerwoordvoerder. Ook de centrumring rondom de binnenstad is dicht. Weggebruikers worden via borden omgeleid. Treinen van en naar Arnhem rijden wel.

Gisternacht woedde in Arnhem ook al een grote brand. Daarbij brandden een meubelzaak en een garagebedrijf volledig uit.

De aanhoudende wereldwijde warmte is ook merkbaar aan de Noord- en de Zuidpool: daar werd historisch weinig zee-ijs gemeten, blijkt uit de nieuwste gegevens van de Europese klimaatdienst Copernicus.

Na de warmterecords van de afgelopen tijd vestigt februari weliswaar geen nieuw record, maar de maand gaat wel de boeken in als de op twee na warmste februari sinds het begin van de metingen.

13,36 graden Celsius was het wereldwijd gemiddeld in februari, wat 1,59 graad ligt boven het gemiddelde vóór de industriële revolutie, toen de mensheid op grote schaal fossiele brandstoffen ging verbranden. Daarmee ging februari dus opnieuw door de vaak genoemde 1,5 graad opwarming. In totaal gebeurde dat in de afgelopen twintig maanden negentien keer.

"Je ziet in feite dat de zeer warme periode waarin we zitten voortduurt", zegt KNMI-expert Bart Verheggen. "Ook deze maand zie je dat het fors warmer is dan het langetermijngemiddelde. Het is wereldwijd gewoon nog steeds heel erg warm. Tegelijkertijd zijn die twintig maanden klimatologisch natuurlijk niet zo heel lang, al is het wel een teken aan de wand: de langetermijnopwarming komt zo wel snel dichter bij de 1,5 graad."

De temperatuur in februari 2025 komt lager uit dan in dezelfde maand een jaar geleden, maar het was alsnog een opvallend jaar:

"Als je kijkt naar die hele spaghetti aan lijntjes van de jaren hiervoor, over de periode voor 2023, dan zie je dat die echt heel ver beneden de huidige temperaturen ligt", gaat Verheggen verder. "We liggen gewoon dik een halve graad boven de bulk van de temperaturen in de laatste 30 jaar. Of we weer teruggaan naar de rest van die spaghetti, is nog maar de vraag. Er zijn namelijk ook tekenen dat de opwarming versnelt."

Net als in december en januari was het nog behoorlijk koud in een deel van Noord-Amerika. Daardoor zijn in delen van de Verenigde Staten en Canada juist temperaturen waargenomen die ónder het gemiddelde liggen.

"Februari 2025 zet de reeks records of bijna-records van de afgelopen twee jaar voort", reageert Samantha Burgess van Copernicus Climate Change Service. "Een van de gevolgen van een warmere wereld is smeltend zee-ijs." Ze wijst in dat kader ook op de recordlage en bijna-recordlage hoeveelheid zee-ijs die gemeten is bij de Noord- en Zuidpool.

De totale hoeveelheid zee-ijs wereldwijd bereikte in februari een dieptepunt:

De wereldwijde omvang van het zee-ijs, dus het ijs bij beide polen samen, bereikte volgens Copernicus begin februari een historisch dieptepunt. Ook gedurende de rest van de maand lag er minder ijs dan ten tijde van het vorige record, in februari 2023.

Bij de Noordpool, waar het nu hartje winter is en de hoeveelheid zee-ijs dus eigenlijk bijna maximaal is, lag 8 procent minder ijs dan gemiddeld in februari. Rond het einde van die maand zou de aangroei van het zee-ijs daar op zijn hoogtepunt moeten zijn. "Dat valt wel echt op. Het ligt nu ongeveer op zijn maximum, maar dat ligt echt fors beneden andere jaren", reageert Verheggen. "Het is recordlaag en het ligt ook duidelijk buiten de bandbreedte."

Aan de andere kant van de wereld, bij de Zuidpool, lag de omvang van het zee-ijs in februari 26 procent onder het gemiddelde. "Ook dat is echt een duidelijke afname. Dat was tot voor kort niet heel duidelijk te zien, maar je ziet nu wel echt dat het aan het afnemen is. Een aantal jaar geleden was dat nog niet het geval, dus dat is wel een veranderde trend", aldus Verheggen.

De hoogste diplomaat van Nieuw-Zeeland in het Verenigd Koninkrijk wordt uit zijn functie ontheven nadat hij een opmerking had gemaakt over Donald Trump.

Phil Goff had zich publiekelijk onwelgevallig over de Amerikaanse president uitgelaten. Hij sprak zijn woorden uit bij een bijeenkomst in Londen waar ook de Finse minister van Buitenlandse Zaken Valtonen aanwezig was. In een openbaar gesprek met haar meldde Goff de toespraak te hebben herlezen van de latere premier Winston Churchill die hij hield na ondertekening van het verdrag van München in 1938.

Geannexeerd

Met dat verdrag werd geaccepteerd dat Hitler de Tsjechische regio Sudetenland had geannexeerd in ruil voor vredesgaranties. Toenmalige Britse premier Chamberlain noemde het verdrag "vrede voor onze tijd". De vredesgaranties van de Duitse leider bleken uiteindelijk niets waard: ruim een jaar later begon de Tweede Wereldoorlog.

"Ik herlas de speech die Churchill gaf in het Lagerhuis in 1938 na het verdrag van München", zei Goff in de microfoon. "Churchill wendde zich tot Chamberlain en zei: 'Je had de keus tussen schande en oorlog. Je koos voor schande, maar je krijgt oorlog.'" Daarna vervolgde Goff: "President Trump heeft een buste van Churchill in de Oval Office laten herstellen. Maar denk je echt dat hij iets van geschiedenis snapt?"

'Je kunt niet vrijuit spreken'

De Nieuw-Zeelandse minister van Buitenlandse Zaken Winston Peters zegt dat het ontslaan van Goff een van de moeilijkste dingen was die hij heeft moeten doen in zijn carrière. Hij zei eerder naar tevredenheid met hem te hebben samengewerkt en hem al lang te kennen, maar dat hij niet anders kon. "Als je op die plek zit, vertegenwoordig je de regering en het beleid. Je kunt niet vrijuit spreken, je bent het gezicht van Nieuw-Zeeland", zei de minister. "Zo gedraag je je diplomatiek niet als je het uithangbord van jouw land bent".

Goff was eerder onder meer minister van Buitenlandse Zaken en minister van Justitie. Sinds begin 2023 was hij hoge commissaris namens Nieuw-Zeeland in het Verenigd Koninkrijk. Dat is een functie die vergelijkbaar is met die van een ambassadeur, maar anders heet in gemenebestlanden. Hij keert nadat hij zijn opvolger wegwijs heeft gemaakt terug naar Nieuw-Zeeland.

Partijgenoot bij Labour en voormalig Nieuw-Zeelandse premier Helen Clark stelt dat ze het "een mager excuus vindt om een gerespecteerde voormalige minister van Buitenlandse Zaken te ontslaan". Ze zegt onlangs bij de veiligheidstop in München te zijn geweest "waar velen parallellen trokken tussen München in 1938 en de acties van de VS van nu".

De huidige Labour-leider Chris Hipkins prijst de staat van dienst van Goff, maar stelt tegelijkertijd dat hij te ver is gegaan als diplomaat door de kennis van geschiedenis van een Amerikaanse president in twijfel te trekken. "Het gaat zeker een grens over. Of dat iets is waar hij voor ontslagen moest worden is uiteindelijk de beslissing van Winston Peters".

Nederlanders maken lang niet altijd gebruik van hun recht op toeslagen. Dat meldt het Centraal Planbureau (CPB) op basis van onderzoek tot 2021 van huur- en zorgtoeslag en kindgebonden budget.

In 2021 is volgens het CPB ruim 1 miljard euro niet aangevraagd, terwijl daar wel recht op was. De groep die geen gebruikmaakt van de toeslagen is vooral groot bij mensen die net zijn gepensioneerd zijn en bij zelfstandigen, meldt het CPB.

Onder bijstandsgerechtigden wordt juist wél veel gebruikgemaakt van de toeslagen. Onder hen vroeg slechts 1 tot 2 procent die er recht op had het kindgebonden budget, de huurtoeslag of de zorgtoeslag, niet aan.

Lagere bedragen

Van de zelfstandigen vroeg ruim 25 procent in 2021 zorgtoeslag niet aan. Vooral bij de lagere bedragen (maximaal 50 euro per maand) wordt de toeslag niet aangevraagd.

Bij hogere bedragen wordt de toeslag vaak juist wel aangevraagd, ziet het planbureau bij bijstandsgerechtigden. Daar vraagt slechts 1 tot 2 procent die recht heeft op toeslagen, deze niet aan. Dat komt volgens het CPB omdat als zij deze niet aanvragen, ze direct een belangrijk deel van hun besteedbare inkomen mislopen. Daarnaast is de groep vaak in beeld bij gemeenten waardoor ze weten dat ze recht hebben op toeslagen.

Vooral bij zorg- en huurtoeslag komt het relatief veel voor dat mensen jarenlang geen gebruikmaken van hun recht. Het CPB meldt dat mensen daardoor "substantiële bedragen" mislopen. Een huishouden dat vier jaar lang geen huurtoeslag aanvraagt mist volgens het CPB gemiddeld 150 euro per maand.

Adidas is ruim twee jaar na het verbreken van de banden met rapper Ye, voorheen bekend als Kanye West, nu echt gestopt met het verkopen van de schoenen die het merk in samenwerking met de rapper ontwierp.

Het merk brak in oktober van 2022 met de rapper omdat hij antisemitische berichten op zijn sociale media had geplaatst. Daardoor bleef het Duitse bedrijf achter met zo'n 1,2 miljard euro aan onverkochte schoenen van West. Deze zogenoemde Yeezy's waren zeer gewild bij sneakerfanaten.

Adidas was niet het enige merk dat niet meer met de rapper wilde samenwerken. Onder meer Balenciaga en Gap trokken hun handen ook van hem af. West bood zijn excuses aan voor zijn uitspraken, maar er volgden geen nieuwe contracten meer met deze merken.

'Hoofdstuk is gesloten'

Adidas besloot de overgebleven Yeezy's te blijven verkopen, waarbij een deel van de opbrengst naar een organisatie ging die racisme en antisemitisme bestrijdt. Bij het bekendmaken van de jaarcijfers meldde financieel directeur Harm Ohlmeyer gisteren dat het laatste paar eind vorig jaar is verkocht. "Er is geen enkele Yeezy-schoen meer over", zei hij. "Ze zijn allemaal verkocht en dat hoofdstuk is nu gesloten".

Het beëindigen van de samenwerking voelde het bedrijf vooral in de Verenigde Staten en Canada, waar de schoenen het populairst zijn. Adidas maakte bekend dat de verkoopcijfers van het bedrijf in Noord-Amerika vorig jaar met 2 procent daalden. "Dat komt alleen door de aanzienlijk afgenomen verkoop van Yeezy's", meldt het sportmerk.

500 miljoen euro winst

Vorig jaar werd er nog zo'n 650 miljoen euro aan Yeezy-schoenen verkocht. Daaraan werd 200 miljoen euro verdiend. Het jaar ervoor werd 750 miljoen euro aan Yeezy's verkocht, wat een winst opleverde van 300 miljoen euro.

Van de 500 miljoen euro winsten in die twee jaar gaat 260 miljoen naar goede doelen. 60 miljoen is al gedoneerd, de overige 200 miljoen staat op de rekening van een stichting die Adidas in het leven heeft geroepen.

West gebruikt de naam Yeezy nog voor zijn eigen kledinglijn. In 2024 verkocht hij op zijn eigen Yeezy-websites artikelen van de collectie die Gap uit de handel had genomen. Ook was een White Lives Matter-shirt te koop dat hij eerder ook al eens verkocht. Op 10 februari van dit jaar verscheen op de website een wit T-shirt met een hakenkruis erop. Een dag later was het product niet meer te zien op de website en werd het vervangen voor de tekst 'Yeezy-winkels openen binnenkort". Die tekst staat er nog steeds.

Het bewaren van de vrede in Europa is niet mogelijk zonder de militaire kracht van de Verenigde Staten, zei premier Schoof in het Oekraïnedebat in de Tweede Kamer. Het kabinet zet dus vooral in op het verbeteren van de relatie met president Trump.

"We moeten realistisch zijn: zonder de VS gaat het niet, zeker niet op korte termijn", stelde de premier. Tegelijkertijd denkt het kabinet na over de mogelijkheid dat Washington als bondgenoot wegvalt.

Bij verschillende partijen in de Tweede Kamer zijn er grote zorgen over de wispelturigheid van de Amerikaanse president. Sommigen houden er rekening mee dat hij Europa de rug zal toekeren en misschien zelfs uit de NAVO zal stappen. "Het kan niet zonder de Amerikanen, maar misschien móet het wel zonder de Amerikanen", vreest GroenLinks-PvdA-leider Timmermans.

Plan B

Ook partijen als D66, CDA, Volt en regeringspartij NSC dringen aan op wat ze 'Plan B' noemen, waarbij de Europese landen alleen de militaire afschrikking tegen Rusland moeten leveren.

Volgens Schoof is er geen twijfel dat de VS nog steeds een bondgenoot is, "alleen één die zich anders gedraagt". Maar ook hij wil over de situatie nadenken dat Trump zich niet langer als bondgenoot opstelt. "We moeten met alles rekening houden, maar dat doen we niet in de openheid, maar in geheime kamers op ministeries."

Geen verkeerde boodschap

De premier wil vooral niet de verkeerde boodschap overbrengen. "Er moet niet de zweem komen dat wij als Nederland denken dat het wel zonder de Amerikanen kan."

Het kabinet wil de uitgaven voor Defensie verhogen, net als andere landen in Europa. Maar de kracht van de Amerikanen vervangen gaat volgens Schoof vele miljarden kosten en het opbouwen van zo'n legermacht duurt minstens twintig jaar.

De Kamer hoopt dat er gauw besprekingen komen over een einde aan het geweld in Oekraïne. Bijna alle partijen vinden dat president Zelensky daar aan tafel moet zitten.

Maar er wordt wel verschillend gedacht over de voorwaarden voor dat soort onderhandelingen. De grootste oppositiepartij, GroenLinks-PvdA, vindt dat Oekraïne wel kans moet krijgen op een eerlijke en duurzame vrede. De grootste regeringspartij, de PVV denkt dat je met dat soort voorwaarden vooraf nergens toe komt.

Bekijk hier het debat tussen Wilders en Timmermans:

Zowel coalitie- als oppositiepartijen vinden dat het kabinet snel extra hulp moet leveren aan Oekraïne. In het debat zegde premier Schoof toe dat er in 2026 ongeveer 3,5 miljard euro wordt vrijgemaakt voor hulp aan Kyiv. Dat is volgens hem een voortzetting van de lijn die de afgelopen jaren al is ingezet. In het regeerakkoord staat dat Nederland Oekraïne "onverminderd" zal steunen. Tot nu heeft ons land ongeveer 5,8 miljard euro aan steun geleverd.

Er is een ruime meerderheid in de Kamer voor die doorgaande steun van 3,5 miljard, maar in de coalitie is er nog geen overeenstemming over, zo bleek. PVV-leider Wilders waarschuwde dat de grootste regeringspartij er alleen mee zal instemmen als er ook substantieel meer geld gaat naar goedkopere boodschappen en een lagere energierekening.

Het standpunt van Wilders leidde meteen tot irritatie in de coalitie. VVD-leider Yesilgöz sprak van een "valse tegenstelling" tussen koopkracht en Oekraïne. "Alsof je je niet zorgen zou maken om de hoge kosten als je investeert in de veiligheid van Nederlanders."

Wilders vond dat op zijn beurt een "foute opmerking". Volgens hem is er wel een afweging tussen defensie en de portemonnee van burgers. "Niet doen alsof dat een non-discussie is. Dat zeggen alleen maar rijke patsers uit Wassenaar."

Voorjaarsnota

In ieder geval wordt de discussie over Oekraïne verknoopt met de aanstaande financiële onderhandelingen over de Voorjaarsnota in de coalitie. PVV en BBB vinden dat het versterken van de Europese defensie niet ten koste mag gaan van de koopkracht van burgers.

Eerst moeten de bevroren Russische tegoeden maar worden aangesproken. Dat gaat ook om miljarden, stellen de partijen. Wilders: "Defensie is me een lief ding waard, maar de betaalbaarheid voor burgers is me net zo veel waard. Misschien nog wel meer."

Hulpverleners van het Internationale Rode Kruis moeten naar eigen zeggen weg uit Azerbeidzjan. Het Rode Kruis zegt dat de Azerbeidzjaanse regering te kennen heeft gegeven dat hun kantoor moet sluiten en de activiteiten worden gestaakt. "We staan in contact met de autoriteiten", zegt een Rode Kruis-woordvoerder daarover.

Het Rode Kruis, dat sinds 1992 actief is in het land, is de enige organisatie die toegang heeft tot de groep gevangengenomen oud-leiders van de Armeense enclave Nagorno-Karabach. Dat gebied hoorde sinds 1994 officieel bij Azerbeidzjan, maar had een zelfstandig bestuur, gesteund door Armenië. In 2023 werd het veroverd door Azerbeidzjan na een oorlog van 24 uur.

Separatisten gearresteerd

Na de verovering sloegen tienduizenden etnische Armeniërs in de zelfverklaarde republiek massaal op de vlucht naar buurland Armenië. Daarbij werden meerdere Armeense separatisten gearresteerd, onder wie Ruben Vardanyan. Hij was in het verleden de leider van de Armeense enclave.

Vardanyan is onder meer aangeklaagd voor het financieren van terrorisme, deelname aan een gewapende organisatie en het illegaal oversteken van de grens.

Uit protest tegen zijn strafproces is Vardanyan sinds half februari in hongerstaking. Zo hebben hij en zijn advocaat volgens hem te weinig tijd gekregen om de aanklachten te bestuderen en zijn de ruim 400 bewijsstukken in het Azerbeidzjaans, een taal die hij niet spreekt. Het Rode Kruis is ook nauw betrokken bij de situatie van vijftien anderen die terechtstaan.

Ook de BBC kreeg onlangs te horen dat ze hun kantoor moesten sluiten in Azerbeidzjan. De nieuwsorganisatie liet weten "deze beperkende maatregel tegen de persvrijheid" te betreuren.

Op de achtergrond van de gesprekken tussen de Verenigde Staten en Rusland over Oekraïne speelt zich een andere kwestie af tussen de twee grootmachten. Ze zullen binnenkort ook in gesprek gaan over het Iraanse nucleaire programma, zegt Kremlin-woordvoerder Dimitri Peskov.

Hij reageert daarmee op het bericht dat Moskou als bemiddelaar wilde functioneren tussen de regering-Trump en Iran. Trump zou tijdens een telefoongesprek in februari zijn ambtgenoot Poetin hebben gevraagd om de communicatie met Iran te faciliteren.

Volgens persbureau Bloomberg wil de VS met de Iraniërs onderhandelen over het nucleaire programma van Teheran en over de Iraanse steun voor Hezbollah, de Houthi's en andere pro-Iraanse groeperingen in het Midden-Oosten.

Vanochtend wilde het Kremlin niet op al die details ingaan, maar bevestigde wel dat verdere gesprekken met de Amerikanen mede over Iran zullen gaan. Peskov zei verder dat de Russische en Amerikaanse ministers van Buitenlandse Zaken al over Iran hebben gesproken tijdens hun eerste ontmoeting in Saudi-Arabië vorige maand.

Rusland assertiever

Geholpen door Trump laat Moskou meer spierballen zien op het diplomatieke toneel, na drie jaar isolatie wegens de Russische invasie in Oekraïne. "Dit nieuws laat zien hoe de Russen hun eigen positie beschouwen tegenover een wankelende wereldorde en dat hun positie is versterkt sinds Trump weer aan de macht is", zegt Damon Golriz, strategisch analist bij het Haagsch Instituut Geopolitiek Nu.

Rusland en Iran hebben de banden aangehaald sinds de Russische invasie in Oekraïne in 2022. Begin dit jaar ondertekende de twee landen een langdurig "strategisch partnerschap" op het gebied van onder meer defensie, technologie, energie en handel.

Spelbreker in het Midden-Oosten

Voor president Trump zijn er twee hoofdredenen om met Iran te onderhandelen, zegt Golriz. De eerste is het Iraanse nucleaire programma. "Iran heeft de afgelopen maanden al voldoende tot 60 procent verrijkt uranium geproduceerd om zeven bommen te kunnen maken. Dat is alarmerend."

Trump wil ook in gesprek om te voorkomen dat Iran de verwezenlijking van een "nieuwe veiligheidsarchitectuur" in het Midden-Oosten dwarsboomt, zegt Golriz. "Trump wil een groot akkoord bereiken tussen de VS, Saudi-Arabië en Israël. Een economische overeenkomst voor samenwerking onder een veiligheidsparaplu waar de Israëliërs en Saudi's een grote rol in zullen spelen."

De vijandige houding van Iran en de pro-Iraanse groeperingen Hezbollah, Hamas en de Houthi's staat zo'n zogenaamd Abraham-akkoord in de weg.

Vorige zomer publiceerde we deze video over de zorgen voor een nucleaire wapenwedloop in het Midden-Oosten:

Iran heeft op zijn beurt mogelijk iets te winnen bij onderhandelingen met de Amerikanen. De Iraanse economie gaat gebukt onder Amerikaanse sancties die al decennialang van kracht zijn. Het verlichten van de sancties, een mogelijke uitkomst van een deal, zou enorm schelen.

Maar het zou volgens Golriz wellicht een te grote ommezwaai zijn om te onderhandelen met 'de Grote Satan', zoals Amerika vaak wordt genoemd door de hoogste spirituele leider van Iran, Ali Khamenei. "En met name met Trump", zegt Golriz, "want daar hebben ze slechte ervaringen mee. Hij stapte uit de nucleaire deal tijdens zijn eerste termijn. Ook na Trumps tweede inauguratie verbood Khamenei te praten met de Amerikanen. Het zou nu heel moeilijk zijn om een draai van 180 graden te maken."

Maar als de besprekingen niet rechtstreeks zijn, en stilletjes gebeuren, kan het misschien wel. In ieder geval zou Iran wel kunnen vertrouwen op Moskou, zegt Niels van Willigen, universitair hoofddocent internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden. "Iran ziet Rusland als een bondgenoot."

Europa buitenspel

Als gesprekken tussen de VS en Iran op gang komen met Russische bemiddeling, dan doemt een steeds herkenbaarder beeld op: Europa staat weer aan de zijlijn. De situatie is sterk anders dan in 2015, toen Europese landen een belangrijke rol speelden bij de totstandkoming van de nucleaire deal met Iran.

Voor een deel zal dat een zelfgekozen positie zijn: Europa wil niets te maken hebben met een Russische bemiddelaar, zegt Van Willigen. "De Russen zijn geen neutrale partij als het om Iran gaat. Iran levert de Russen wapens voor de oorlog in Oekraïne."

Golriz ziet de marginalisering van Europa als onderdeel van een historische omwenteling. In zijn ogen is er een parallel tussen de poging van Rusland om de bemiddelaarsrol naar zich toe te trekken en de manier waarop Trump de oorlog in Oekraïne met Poetin bespreekt zonder president Zelensky. "Poetin wil Iran onder druk zetten, net zoals Trump Oekraïne onder druk zet. Ze willen als grote beslissers de wereldorde opnieuw inrichten in hun eigen voordeel."

Het Amerikaanse Hooggerechtshof heeft de regering-Trump in het ongelijk gesteld over het plotseling stoppen van bijna alle ontwikkelingshulp. De regering moet zich houden aan de uitspraak van een lagere rechter, die eerder bepaalde dat er nog bijna 2 miljard dollar uitgekeerd moet worden aan hulporganisaties voor werk dat zij al hebben gedaan.

Het is een van de eerste keren dat Trump in zijn tweede termijn wordt teruggefloten door het Amerikaanse Hooggerechtshof. Twee conservatieve opperrechters sloten zich uiteindelijk aan bij hun meer liberale collega's.

De regering-Trump besloot begin februari om de financiering van het belangrijkste Amerikaanse agentschap voor buitenlandse hulp, USAID, tijdelijk te bevriezen. Trump noemde de hulpprogramma's van het agentschap "verspilling" en vond ze niet passen bij het buitenlandbeleid van zijn regering. Duizenden medewerkers van USAID zijn inmiddels ontslagen of met verlof gestuurd.

Non-profitorganisaties en bedrijven die via USAID ontwikkelingshulp ontvingen om overal ter wereld projecten uit te voeren, stapten naar de rechter. Door het bevriezen van de financiële hulp moesten sommige organisaties bijna al hun personeel ontslaan. Levensreddende hulp aan de kwetsbaarste mensen kan niet meer doorgaan, zeggen de organisaties.

Bezuiniging van 60 miljard

In die zaak bepaalde een federale rechter half februari dat de algehele bevriezing van de ontwikkelingshulp via USAID moest worden opgeheven. De regering-Trump kreeg een deadline om geld voor voltooid werk uit te betalen.

Maar de regering ging tegen de uitspraak in beroep. Volgens het Witte Huis is er geen sprake meer van een algehele bevriezing van fondsen voor ontwikkelingshulp omdat gespecificeerd is welke projecten geen geld meer krijgen. Er wordt een bezuiniging van 60 miljard dollar (bijna 58 miljard euro) op wereldwijde hulpprojecten doorgevoerd.

Het Hooggerechtshof ging in die redenatie niet mee. Er moet nog bijna 2 miljard dollar aan non-profitorganisaties en bedrijven worden uitgekeerd, luidt het oordeel. De lagere rechter moet van het Hooggerechtshof wel verduidelijken aan welke voorwaarden en aan welke nieuwe deadline de regering daarbij moet voldoen. Het is zodoende nog niet duidelijk wanneer de hulporganisaties het geld kunnen verwachten.

Op begraafplaats Westduin in Den Haag zijn voor de tweede keer in korte tijd graven vernield. Onder de geschonden graven is een kindergraf, schrijft Omroep West.

In totaal zijn zes graven op de rustplaats vernield. Op foto's is te zien dat zeker één glasplaat van een graf kapot is. De politie doet onderzoek naar de vernielingen. Er zijn nog geen aanhoudingen verricht.

Vorige maand was op Westduin ook al sprake van grafschennis. Zo'n vijftien kindergraven en grafzerken van volwassenen werden toen door onbekenden kapotgemaakt. Ook waren tien urnen gebroken en werd as van een overledene op een wandelpad gevonden.

De gemeente sprak na de ontdekking van de vernielingen zijn afschuw uit over de gebeurtenissen. "De immateriële schade voor nabestaanden is enorm", zei een woordvoerder tegen Omroep West. "Als gemeente staan we klaar om de gedupeerden te helpen waar dat kan, iedere gedupeerde krijgt persoonlijke hulp."

De Verenigde Staten stoppen voorlopig met het delen van geheime militaire informatie met Oekraïne, aldus de directeur van de CIA en de nationaal veiligheidsadviseur. Er is nog veel onduidelijk en de Amerikanen benadrukken dat het besluit snel kan worden teruggedraaid. Maar op diverse manieren zal het door oorlog getroffen land de gevolgen van dit besluit merken.

Amerikaanse "military intelligence is absoluut cruciaal", weet hoogleraar War Studies Frans Osinga. Zijn collega Bas Rietjens, hoogleraar intelligence in war, beaamt dat de Amerikaanse inlichtingen heel belangrijk zijn.

Dat geldt bijvoorbeeld voor waarschuwingen voor Russische bombardementen in Oekraïne. "Met hun satellieten zien de Amerikanen diep in Rusland de strategische bommenwerpers opstijgen, waaronder de kruisraketten hangen", zegt voormalig oorlogsvlieger Osinga. "Dus die informatie is cruciaal voor de luchtverdediging."

'Europa kan het maar deels opvangen'

Osinga merkt op dat de Britten en de Fransen ook satellieten hebben die de Russische bommenwerpers kunnen zien. Hij sluit niet uit dat de Europeanen gewoon doorgaan met het geven van informatie. Maar volgens Rietjens kunnen Europese bondgenoten het verlies aan Amerikaanse inlichtingen maar gedeeltelijk opvangen. "Ze behalen niet zomaar het gewenste niveau."

Volgens Osinga is het onduidelijk of de Amerikanen ook stoppen met delen van álle soort inlichtingen. Ze geven bijvoorbeeld ook tactische inlichtingen: over doelen op het slagveld, zoals munitieopslagplaatsen en logistieke knooppunten. Die de Oekraïners dan bestoken met de Himars-raketten.

Als die raketten op zijn en de doelwitten onzichtbaar worden, nu de VS Oekraïne voorlopig geen geheime informatie of wapens meer geeft, hebben de Russische militairen weer veel bewegingsvrijheid terug.

"Met hun drones kunnen de Oekraïners 15 tot 20 kilometer achter de Russische linies kijken, verder wordt het moeilijk en zijn ze afhankelijk van de Amerikanen", legt Rietjens uit. En dan gaat het met name om real time informatie die cruciaal is om bewegende doelen te kunnen raken, zoals Russische luchtafweerraketten.

Hieronder zie je welke vliegroute drones van het Amerikaanse leger afleggen, om inlichtingen te verzamelen over Rusland. De NOS heeft dit vastgesteld aan de hand van openbare bronnen:

"Niet alles komt tot stilstand, maar de aanvallen in de diepte worden veel moeilijker, ook al hebben de Oekraïners een goede positie wat betreft human intelligence." Rietjes gebruikt hier de vakterm voor ogen en oren op de grond van Oekraïense speciale eenheden, achter de Russische linies. Dat is een vorm van informatievergaring die zeer riskant en onzeker is.

Dan zijn er ook nog de elektronische inlichtingen, aldus Osinga. "Daarmee worden hoofdkwartieren opgespoord, want die verspreiden veel elektronische emissie." Het Oekraïense leger heeft recentelijk de nodige van dit soort Russische hoofdkwartieren vernietigd.

'Pure chantage'

Het stoppen van het delen van inlichtingen noemt hoogleraar Osinga "pure chantage, malafide, zoals we die kennen van Trump". De Amerikaanse regering maakt er geen geheim van dat het de militaire hulp, van materieel en inlichtingen, gebruikt als pressiemiddel op de regering van Zelensky.

Osinga waarschuwt dat de stopzetting van de inlichtingen "ook een signaal is naar ons". Hij doelt op de NAVO-partners. "Trump hoeft zich niet terug te trekken uit het bondgenootschap om de inlichtingen te stoppen. Er staat nergens dat hij die moet geven. Maar als het stopt, heeft dat enorme impact."

Dus wat Oekraïne nu overkomt kan ook de NAVO gebeuren, denkt Osinga. "Het geeft aan dat Trump onbetrouwbaar is."

"Dat de politiek gekoppeld is aan de tech-sector maakt de Oekraïense positie zo penibel", vindt Rietjens, de hoogleraar Intelligence, die ook verbonden is aan de de Nederlandse Defensie Academie. Dan heeft hij het over het satellietcommunicatiesysteem Starlink, dat in handen is van Elon Musk en waarvan de Oekraïners zeer afhankelijk zijn.

Hier zie je meer informatie over het nut van Starlink voor Oekraïne:

Musk is innig verbonden met president Trump en heeft zich vaker bijzonder negatief uitgelaten over president Zelensky. Als Musk in Oekraïne de stekker uit Starlink trekt, zoals vanuit Washington eerder gedreigd is, "zijn de problemen nog veel groter" volgens Rietjens.

Toen de Russen in het begin van de oorlog het vaste internet in Oekraïne zwaar beschadigden, heeft Starlink het Oekraïense leger gered. Zonder Musks systeem was het blind en doof geweest en zou het nog veel zwaarder zijn getroffen.

Per seconde

Aan het begin van de oorlog was ook de informatie van de Amerikaanse militaire satellieten cruciaal. Rietjens: "Per seconde was te zien hoe de Russen hun troepen verplaatsten. Waarop het Oekraïense leger kon reageren. Dat is het hele eiereten van militair inlichtingenwerk."

Ook een van de eerste grote successen van de Oekraïners aan het begin van de oorlog, het torpederen van de Russische kruiser de Moskva, is volgens Rietjens geheel toe te schrijven aan de Amerikanen. "Die wisten precies wat, waar, wanneer voer. Dat bereik je alleen met hoogwaardige inlichtingen. Dat gaat niet zomaar."

Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar nog 29 personen die worden verdacht van het plegen van strafbare feiten rond de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv, afgelopen november. Het gaat om negen Israëlische voetbalsupporters en twintig andere verdachten. Dat heeft de officier van justitie gezegd op een zitting.

De politie heeft vanmiddag beelden vrijgegeven van 23 personen die nog gezocht worden. Zeven van hen zijn aanhangers van de Israëlische voetbalclub, zegt een woordvoerder van het OM.

Het is voor het eerst dat er beelden worden gedeeld van de Israëlische supporters. De Nederlandse politie heeft contact gehad met de Israëlische politie om de Israëlische supporters te kunnen identificeren. Dat is nog niet gelukt.

Eerder deelde de politie ook al beelden van twaalf van de verdachten. Drie hebben zich vervolgens zelf gemeld bij de politie. Vijftien mensen zijn inmiddels aangehouden voor de gewelddadigheden in Amsterdam.

Vernieling Palestijnse vlag

Naar aanleiding van het onderzoek zijn er nu nieuwe verdachten in beeld gekomen, meldt de politie. Van een aantal van hen worden nu dus ook beelden vertoond. De politie meldt dat het onder meer gaat om mensen die betrokken zijn bij het vernielen van een Palestijnse vlag en het belagen van een taxi. Ook gaat het om mensen die in de dagen daarna geweld gebruikt hebben tegen anderen.

Vandaag eiste het OM celstraffen tegen drie mannen voor hun rol in de gewelddadigheden rondom de voetbalwedstrijd. Het gaat om gevangenisstraffen van een jaar, twee maanden en elf dagen. De verdachten zouden onder meer voetbalfans hebben mishandeld en de Holocaust hebben vergoelijkt. Dat laatste is sinds vorig jaar een strafbaar feit. Op 19 maart zal de rechtbank uitspraak doen in deze zaken.

Afgelopen december stonden vijf mannen terecht. Zij kregen gevangenisstraffen tot zes maanden en een werkstraf opgelegd.

Het kabinet wil de krimp van 500.000 naar 478.000 vluchten op Schiphol nog steeds in november van dit jaar invoeren, ondanks dat de Europese Commissie vandaag met verschillende kanttekeningen kwam op het plan. Volgens het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kan er met deze beslissing verder worden gegaan "met plannen om de geluidshinder rond Schiphol terug te dringen, en de rechtspositie van omwonenden te herstellen".

Ook zal dit voor de "benodigde duidelijkheid" zorgen voor de luchtvaartsector, schrijft het ministerie.

De Europese Commissie ziet overigens geen grote bezwaren tegen de krimp van Schiphol. Ze sprak van een stap in de goede richting, maar voegde dus ook kritiekpunten toe.

Die komen voor een deel overeen met wat die sector al langere tijd aanbrengt als argumenten om helemaal geen krimp door te voeren. Een van de aandachtspunten vanuit Brussel is dat het effect van nieuwe toestellen in een vloot niet genoeg is meegenomen. Een ouder toestel maakt meer lawaai dan de nieuwste vliegtuigen.

Toekomstperspectief

Bijna een jaar na de aankondiging van de Europese procedure, is het proces nu bijna afgerond. Niet elke partij is helemaal tevreden met het besluit vanuit Brussel. In een gezamenlijk verklaring uiten Greenpeace, Natuur en Milieu, Milieudefensie en Natuur en Milieufederatie Noord-Holland hun zorgen voor de omwonenden van Schiphol.

"Het is een noodzakelijke eerste stap, maar dat is niet voldoende om de geluidsoverlast van Schiphol ook echt te verminderen en de gezondheid van omwonenden voldoende te beschermen. Daarvoor is als volgende stap een krimp nodig naar 440.000 en daarna naar maximaal 250.000", zegt Sijas Akkerman, directeur van de Natuur en Milieufederatie Noord-Holland.

Schiphol: door met eigen maatregelen

De luchthaven zelf schrijft in een reactie aan de NOS dat zij vooral een goede balans met de omgeving wil, waarbij het doorlopen van deze Europese procedure een belangrijke stap is. "Wij vertrouwen erop dat het ministerie deze punten voortvarend oppakt, zodat er zo snel mogelijk duidelijkheid komt voor de omwonenden en de sector. Als Schiphol gaan wij ondertussen onverminderd door met onze eigen maatregelen, zoals het stimuleren van de inzet van stillere vliegtuigen via onze havengelden", aldus Pieter van Oord, de topman van Schiphol.

Het kabinet moet nu van de Europese Commissie kijken naar de meegegeven aandachtspunten. Dan gaat het ook om de rol van zakelijk en medisch vliegverkeer in de overlast. Ook moet het ministerie het kijken naar andere maatregelen om geluidsoverlast te verminderen, bijvoorbeeld door een andere manier van aanvliegen. Verder moet er dus in de berekening worden meegenomen dat de luchtvaartsector meer vliegt met stillere vliegtuigen.

In een reactie aan de NOS zegt KLM ook te hopen dat het ministerie eerst de aanbevelingen opvolgt voordat er beperkingen komen. "Zo behoudt de sector toekomstperspectief, terwijl we in balans met de omgeving Nederland blijven verbinden met de rest van de wereld."

Mogelijke vergelding

Of het daadwerkelijk lukt om per november van dit jaar al het aantal vluchten terug te brengen is nog maar de vraag. Het ministerie moet eerst antwoord geven op de kanttekeningen van de Europese Commissie, pas daarna kan er worden gekeken naar maatregelen. Maar de start- en landingsrechten, de zogeheten slots, moeten dan ook worden veranderd. De verdeler van die slots moet als de krimp doorgaat kijken wie welke rechten kwijtraakt.

Dat zou ervoor kunnen zorgen dat er vergelding vanuit de VS komt. Dat was vorige keer, bij de aankondiging van de snelle krimp naar 460.000 bewegingen, ook al zo. Maatschappijen als JetBlue zouden de Amerikaanse autoriteiten kunnen vragen om onze maatschappijen, zoals KLM, niet meer of minder te laten vliegen naar de VS.

KLM zelf benadrukt in een reactie dat deze nationale maatregelen direct impact hebben op de positie van KLM en Nederland. "Zeker nu de omliggende landen in Europa praten over uitbreiding van hun luchthavens. Wat je nu afbreekt, krijg je niet meer terug."

De verdachte van de dubbele moord in Weiteveen heeft in zijn cel dossiers van andere strafzaken gekregen. Dat heeft het Openbaar Ministerie bevestigd.

Op de laatste zittingsdag sprak Richard K. zich vandaag uit over de strafdossiers die hij onterecht heeft ontvangen. "Ik heb een USB-stick gekregen met de verkeerde dossiers. Ik vind het heel kwalijk dat ik deze gekregen heb", zei hij tegen de rechtbank.

Het OM erkent dat er een fout is gemaakt. "Wij zijn bekend met het feit dat er gegevens aan de verdachte zijn verstrekt die hij niet had mogen hebben. Dat had niet mogen gebeuren", zegt een woordvoerder van het OM tegen RTV Drenthe.

Volgens het OM is het voorval bij de Autoriteit Persoonsgegevens gemeld. De woordvoerder wil tegen RTV Drenthe niet zeggen om welke strafdossiers het gaat.

Tegen de rechtbank vertelde K. dat hij het dossier van de moord op een medewerkster van een jeugdzorginstelling in Emmen kon inzien. In 2023 werd in de instelling een 26-jarige medewerkster door twee tieners van destijds 16 en 19 jaar doodgestoken. De jongste woonde op dat moment in de instelling.

K. zegt ook informatie te hebben ingezien over de overval op de McDonalds in Emmen, eveneens in 2023. De overval was het werk van dezelfde jongens die de medewerkster in de jeugdzorginstelling om het leven brachten.

De advocaat van K., Justus Reisinger, zegt niet te weten om welke strafzaken het gaat. "Hij heeft het gemeld en daarna zijn de dossiers weer ingenomen. Ik kan mij voorstellen dat het heel vervelend is voor de mensen die het betreft."

Levenslang

Tegen K. is door het OM levenslang geëist voor de moord op twee mensen in Weiteveen vorig jaar. K. heeft bekend daar een echtpaar (38 en 44 jaar) te hebben gedood. Hij had met de slachtoffers een hoog opgelopen conflict over de verkoop van zijn ouderlijk huis. Het pand zou gebreken hebben.

Na de moord plaatste hij een video op sociale media, waarin hij met bebloede handen praat over de gebeurtenissen die zich net hadden afgespeeld. K. heeft de moord ook tegenover het Openbaar Ministerie bekend.

De rechtbank doet op 25 maart uitspraak.