NOS Nieuws - Algemeen

In de straten van Gaza-Stad hangen tussen de puinhopen gekleurde vlaggetjes. De bakkerijen draaien overuren met het maken van zoetigheden voor het breken van het vasten aan het begin van de avond. Tussen de vernielde huizen en gebouwen maken delen van de stad deze ramadan een levendige indruk.

Maar de zorgen zijn groot, nu Israël afgelopen zondag de Gazastrook weer afsloot voor de aanvoer van voedsel, medicijnen en andere hulpgoederen. Door de blokkade zijn de prijzen van meel en andere voedingsmiddelen binnen een paar dagen meer dan verdubbeld. Het kleurrijke fruit op de markt is voor veel Gazanen onbetaalbaar geworden.

Bijna alle twee miljoen inwoners van de Gazastrook zijn afhankelijk van humanitaire hulp. Zo ook Mohammed Abu Shalhoub, die met zijn gezin in een vluchtelingenkamp woont.

"We hebben al een keer hongersnood meegemaakt. We aten toen gras en droog brood. Er waren dagen bij dat wij en de kinderen zonder eten gingen slapen. Hopelijk gaan we niet terug naar die situatie", zegt hij. Maar hoe langer Israël de voedselhulp blokkeert, hoe groter de kans op voedseltekorten en ondervoeding, zoals die voor het bestand ook al voorkwamen.

'Grote inkomstenbron'

Vorige week kwamen er dagelijks zo'n 700 vrachtwagens de Gazastrook binnen. Nu staan er talloze trucks stil bij de grensovergangen naar het Palestijnse gebied.

Een woordvoerder van het Rode Kruis noemt de situatie extreem zorgelijk. "Gaza heeft een continue toestroom van voedsel en medische hulpgoederen nodig. Voor het bestand van kracht werd, kwam er ten minste nog iets aan hulp binnen. Nu helemaal niets."

Hulporganisatie Care Nederland is bang dat ziektes als cholera en diarree vaker de kop opsteken als de hulpgoederen niet worden aangevuld.

Volgens Israël is de internationale humanitaire hulp de grootste inkomstenbron van Hamas. Premier Netanyahu zegt dat de terroristische organisatie de bevoorrading steelt en doorverkoopt. De hulpgoederen komen volgens hem niet terecht bij de mensen voor wie ze zijn bedoeld.

Israël verdeeld

Een aantal familieleden van gijzelaars in handen van Hamas wilde ook dat de leveranties stopten. Volgens hen had er al vanaf het begin van de oorlog geen humanitaire hulp naar Gaza moeten gaan. "Zonder humanitaire hulp zouden de gijzelaars al terug zijn in Israël en de oorlog voorbij zijn," zegt de vader van gijzelaar Omri Miran.

Familieleden van andere gijzelaars zijn tegen de blokkade. "Het tegenhouden van hulpkonvooien voor Gaza treft ook onze gijzelaars. We weten dat ze daardoor direct honger lijden," zegt een familielid van gijzelaar Zahiro Shahar Mor. Bovendien is de kans dat er gijzelaars vrijkomen zolang de Gazastrook is afgesloten nihil.

Het Internationaal Strafhof wil premier Netanyahu vervolgen voor onder meer de uithongering van de burgerbevolking van Gaza. Netanyahu's beslissing om de voedselhulp te stoppen, lijkt de zaak van het Strafhof sterker te maken., maar met een slinkende voedselvoorraad kopen de Gazanen daar niets voor.

Permanent einde aan de oorlog

Israël heeft de Gazastrook afgesloten voor hulp om Hamas te dwingen akkoord te gaan met het verlengen van de eerste fase van het staakt-het-vuren tot en met 20 april. Israël wil dat de terreurbeweging in die periode meer gijzelaars vrijlaat.

Hamas eist dat het bestand in de Gazastrook de tweede fase ingaat, waarbij Israël zijn leger volledig terugtrekt en er een permanent einde aan de oorlog komt. De tweede fase had volgens het akkoord eigenlijk afgelopen zondag moeten beginnen.

Vogelliefhebbers hebben hun lievelingen van vorig jaar terug: een koppel bosuilen is gisteren alsnog verschenen voor de camera die Limburger Jan Konings heeft opgehangen in zijn achtertuin bij Vlodrop.

Konings is blij dat het koppel terug is. "De camera was al bijna uitgezet", zegt hij bij L1 Nieuws. Want het kost wel wat om de camera's draaiende te houden en te streamen op internet, legt Konings uit, maar zolang de camera's draaiden, hield hij hoop.

Onder het motto Beleef de Lente, kunnen liefhebbers via de Vogelbescherming elk jaar 'live' meekijken in de nestkasten van een aantal vogels, verspreid over Nederland. Voor de camera's in die kasten blijft niets verborgen.

Zo kon het parende en broedende bosuilenkoppel in Konings' achtertuin zich de afgelopen jaren ontwikkelen tot echte publiekstrekkers. Miljoenen mensen keken volgens Konings mee via de website van de Vogelbescherming. "Zelfs vanuit New York. Het is echt een soort soap geworden", zegt hij.

Niet verongelukt

Groot was dan ook de teleurstelling toen de bosuilen het afgelopen weekeinde nergens te bekennen leken toen de camera's weer aangingen voor een nieuw seizoen Beleef de Lente. "We vinden het heel erg. Het hoort erbij ieder jaar", zei Konings toen.

Gisternacht werden de uilen alsnog gespot. Konings noemt het een grote verrassing. "We dachten al: ze zijn verongelukt. Dit had niemand meer verwacht."

Konings zag het aanvankelijk niet zelf: hij werd op de hoogte gesteld door de Vogelbescherming. Toen hij de camerabeelden terugkeek, bleek het te gaan om het oude, vertrouwde koppel; dat zat weer gewoon bij en op het nest.

De politie roept bewoners van de Literatuurwijk in Almere op om nauwgezet te controleren of er geld is opgenomen van hun rekening zonder dat ze daar iets van weten. De oproep volgt op de arrestatie van een 38-jarige man uit Almere die de post van mogelijk honderden bewoners uit de wijk heeft gestolen.

De persoonlijke gegevens uit de post gebruikte hij waarschijnlijk om geld op te nemen of abonnementen af te sluiten, zegt de politie.

De man werd in december opgepakt, meldt Omroep Flevoland. Bij hem thuis werden allerlei poststukken gevonden die niet op zijn naam stonden, maar op naam van zijn vermoedelijke slachtoffers. En dan gaat het in alle gevallen om bewoners van de Literatuurwijk in Almere. Ook op de laptop en mobiele telefoon van de verdachte trof de politie veel persoonlijke gegevens aan.

Geld van bankrekening

De politie spreekt over grootschalige identiteitsfraude. Omdat het zoveel gegevens waren, heeft het een paar maanden geduurd voordat de totale omvang van de zaak duidelijk begon te worden. "De man heeft zich met die gestolen, persoonlijke gegevens vermoedelijk voorgedaan als iemand anders richting banken en de overheid", aldus de politie.

"Daarmee heeft hij de financiële situatie van zijn slachtoffers kunnen opvragen en geld van de bankrekeningen van sommige slachtoffers gestolen. Ook heeft de man abonnementen afgesloten op naam van zijn slachtoffers." Om hoeveel geld het gaat heeft de politie niet bekendgemaakt.

De politie heeft een brief gestuurd aan honderden mensen in de Literatuurwijk met de vraag om de persoonlijke gegevens te controleren en aangifte te doen als ze denken slachtoffer te zijn geworden van identiteitsfraude.

De NS heeft voor het vijfde jaar op rij verlies geleden. Dat blijkt uit de cijfers over vorig jaar, die aangeven dat het bedrijf 141 miljoen euro in het rood eindigde. Dat is wel een verbetering ten opzichte van het jaar daarvoor, toen het spoorbedrijf 187 miljoen euro verlies draaide.

Reizigers kwamen iets vaker dan het jaar ervoor te laat op hun bestemming. Dat komt volgens de NS doordat er vaker werd gewerkt aan het spoor, niet alleen in de vakanties, maar ook overdag. Ook konden reizigers in de spits iets minder vaak een zitplaats vinden.

President-directeur Wouter Koolmees van NS stelt dat het bedrijf nog niet financieel gezond is en dat de reizigersgroei lager is dan verwacht. "Het blijven voor de NS financieel ingewikkelde tijden. De opbrengsten stijgen, maar de kosten stijgen harder."

Veel hogere kosten

Het reizen met de trein naar het buitenland is wel populairder geworden. De NS verkocht vorig jaar tien procent meer internationale treintickets dan in 2023, maar pas in 2030 denkt het treinbedrijf weer op hetzelfde aantal reizigers te zitten als in 2019, voorafgaand aan de coronapandemie. "Na corona zijn veel reizigers teruggekomen, maar niet iedereen. Thuiswerken heeft wortel geschoten", aldus Koolmees.

De NS schrijft dat de kosten om op het spoor te mogen rijden hoog zijn. Het bedrijf betaalde 533 miljoen euro aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en aan ProRail. Dat was 15 procent meer dan in 2023.

Daarnaast heeft de openbaar vervoerder hoge kosten gehad van de spoorwerkzaamheden, waardoor bijvoorbeeld bussen moesten worden ingezet. Ook dat leidde tot extra uitgaven.

De NS kreeg 1095 meldingen van fysieke en verbale agressie tegen medewerkers. Het gaat dan over bedreigingen, spugen en belagen, zei Koolmees eerder. Er was in de treinen minder sprake van agressie dan vorig jaar, maar op de stations nam het aantal incidenten toe.

Kosten treinkaartje

NS zegt nog niets concreets over eventuele prijsstijgingen in de komende jaren. Van 2021 tot 2023 werd een treinkaartje 8,9 procent duurder. In 2024 ging de prijs voor een kaartje dankzij compensatie van de overheid niet omhoog, dat werd een jaar uitgesteld. Dit jaar zijn de treinkaartjes 6,18 procent duurder geworden.

NS heeft aangekondigd meer reizigers naar de trein te willen trekken door korting aan te bieden voor reizen in de daluren.

Het spoorbedrijf geeft aan dat het met het ministerie in gesprek gaat over een structurele oplossing voor de inflatie. Zo wil NS opnieuw voorkomen dat reizigers in de toekomst voor die extra kosten moeten opdraaien. Het bedrijf benadrukt dat het ook al minder geld van de overheid krijgt ter compensatie van lagere opbrengsten van de studentenreiskaarten en dat het last blijft houden van stijgende kosten.

Eerder maakte NOS op 3 deze video over het reilen en zeilen bij de NS. Over wat er goed én niet goed gaat bij het spoorbedrijf:

De NS kreeg vorig jaar 1095 meldingen van fysieke en verbale agressie tegen medewerkers. Het gaat dan over bedreigingen, spugen en belagen, zei Koolmees eerder. Er waren minder agressie-incidenten in de trein zelf dan het jaar ervoor, maar op de stations nam het aantal incidenten toe.

De Oude Rijksweg (N289) bij het Zeeuwse Kruiningen is al sinds gisterochtend dicht vanwege een lekkende tankwagen. De tank, die was geladen met lpg, was losgekomen van een trekker en ligt sindsdien op de weg.

Hulpdiensten hebben de tank leeggepompt en proberen hem nu weg te halen. Daarom blijft de weg en ook de op- en afrit van de A58 ook vandaag een groot deel van de dag nog afgesloten.

Het ongeluk gebeurde gisteren rond 09.45 uur op de kruising van de Oude Rijksweg en de afrit van de A58. Door nog onbekende oorzaak kwam de tank los en viel op de weg. Door de val raakte de tank beschadigd, waardoor die ging lekken. In de tank zat lpg, een vloeibaar en brandbaar gas.

Ingewikkelde klus

De tankwagen leegpompen bleek een ingewikkelde klus. Er moest een gespecialiseerd bedrijf worden ingeschakeld. "Het is een vrij oude tank. Hij is ook geland op zijn leidingen die aan de onderkant van de tank zitten", zei Carel Peeters van de Veiligheidsregio vanochtend tegen Omroep Zeeland.

De leidingen zijn daardoor ook beschadigd geraakt. De eerste poging om de inhoud van de tankwagen over te pompen mislukte, maar de tweede keer lukte het wel. Rond middernacht meldde de Veiligheidsregio dat de tankwagen leeg was.

Reparatie wegdek

Toch mag de lege tankwagen nu niet zomaar worden vervoerd. Dat kan pas als de tank ook is schoongemaakt. "Om de tank te mogen verplaatsen, moet deze eerst met stikstof worden gereinigd", meldt de Veiligheidsregio. Daarna wordt de tankwagen door een bergingsbedrijf opgehaald.

Dan nog blijft de kruising dicht, omdat het asfalt gerepareerd moet worden. "In de loop van de middag hoop ik de weg vrij te kunnen geven", zegt Peeters. Maar hij durft niets met zekerheid te zeggen: "Gisteren had ik ook gehoopt klaar te zijn."

De openbaar aanklager van Florida is een strafrechtelijk onderzoek begonnen naar Andrew en Tristan Tate. De broers worden in Roemenië verdacht van mensenhandel.

De aanklager maakte op X bekend dat hij de opdracht heeft gegeven om het onderzoek te starten. "Op basis van grondig onderzoek heb ik huiszoekingsbevelen uitgevaardigd en dagvaardingen uitgestuurd in het inmiddels actieve strafonderzoek naar de Tate-broers."

Het tweetal landde vorige week donderdag vanuit Roemenië op het vliegveld van de stad Fort Lauderdale in Florida. Gouverneur Ron DeSantis zei toen tegen de pers dat ze niet welkom waren in de staat. Hij beloofde openbaar aanklagers te vragen om te onderzoeken of de Amerikaanse staat enige jurisdictie had over de vermoedelijke misdaden van de broers en of de staat hen kon vervolgen voor de misdaden waarvan zij worden verdacht.

Andrew Tate verweet DeSantis deze week in een podcast dat hij mogelijk is bezweken onder druk van de media toen hij die vorige week te woord stond.

De broers mochten Roemenië eerst niet verlaten vanwege de lopende zaak, maar vorige week mochten ze toch naar Amerika vliegen, als ze zich beschikbaar houden voor de Roemeense justitie. Waarom ze het land plotseling wel mochten verlaten, is onduidelijk.

De twee zijn uitgesproken aanhangers van de Amerikaanse president Trump. Deze maand schreef de krant The Financial Times dat de regering-Trump druk heeft gezet op Roemenië om het tweetal hun paspoort terug te geven. Toen een journalist Trump vroeg of hij iets te maken had met de beslissing van de Roemeense autoriteiten zei de Amerikaanse president dat hij er niets vanaf wist.

Het kabinet wil vier grote kerncentrales gaan bouwen en ook bij gemeenten en provincies groeit de interesse in kernenergie. Zij zijn steeds enthousiaster over kleine modulaire reactoren, oftewel SMR's.

Het bouwen daarvan zou overzichtelijker zijn dan grote kerncentrales, niet alleen vanwege de beperkte omvang, maar ook door zoveel mogelijk te produceren 'als bouwpakket' in de fabriek. De ontwikkeling is volgens experts veelbelovend, maar ook nog pril. Buiten China en Rusland zijn nog geen kleine centrales gebouwd.

Toch was er al een informatieavond in Hoogeveen. Aanvankelijk was er een zaaltje gehuurd voor veertig mensen. "Maar er was zoveel interesse, dat we al snel moesten verplaatsen", zegt Geert-Jan Walda, organisator en gemeenteraadslid voor Gemeentebelangen in Hoogeveen.

In theater de Tamboer lieten uiteindelijk 140 mensen zich informeren over de mogelijkheden voor kleine kerncentrales in Hoogeveen. De meningen liepen daar uiteen. "Ik wil het niet bij voorbaat uitsluiten, dus laten we het verkennen. Wel een innovatief idee", zegt een bewoner. Tegenstanders vrezen dat het te duur zal zijn en willen blijven inzetten op wind en zonne-energie.

Alternatief voor windmolen

Voor een deel van de bezoekers woog het zwaar dat SMR's een alternatief kunnen zijn voor bijvoorbeeld windmolens. Zij zien een energiebron die belooft minder lawaai te maken, minder horizonvervuiling veroorzaakt, langer meegaat en minder ruimte inneemt. Daarbij verschillen de argumenten nauwelijks van het debat over 'gewone' kerncentrales.

Het initiatief van Hoogeveen staat niet op zichzelf. Gemeenten, provincies en het Rijk kijken al langer naar de mogelijkheden voor SMR's.

Minister Rob Jetten van Klimaat lanceerde in 2024 de Programma-aanpak Small Modular Reactors, om de mogelijkheden voor de kleine centrales in Nederland te onderzoeken.

Provincies doen onderzoek

Parallel daaraan zijn Nederlandse provincies elk op hun eigen manier SMR's aan het bestuderen. Flevoland, Groningen en Drenthe bijvoorbeeld, onderzoeken de haalbaarheid van een kleine kerncentrale en Limburg heeft inmiddels een SMR-alliantie. Die kijkt wat er kan en moet de kennis over de SMR vergroten.

In Gelderland is al verkennend onderzoek gedaan door de provincie. Daar zijn vier regio's in kaart gebracht die geschikt zouden zijn voor een kleine kerncentrale. Aangejaagd door de BBB en de VVD gaat de provincie nu in gesprek met gemeenten, om te kijken of die in de toekomst zo'n centrale op hun grondgebied willen.

Wereldwijd wordt naar schatting aan zeventig SMR-ontwerpen gewerkt. Het grootste deel hiervan gebruikt als basis technologie die al veelvuldig is toegepast in bestaande kerncentrales. Sommige ontwikkelaars, zoals het Nederlandse Thorizon, werken aan innovatieve ontwerpen, die bijvoorbeeld geen uranium maar thorium als splijtstof gebruiken.

Minder risico's

Door de beperkte omvang van een SMR is er een kleinere investering nodig dan voor een grote kerncentrale. Dat zou het bouwen minder risicovol maken en toegankelijker voor kleinere partijen. Het gebruik van zoveel mogelijk gestandaardiseerde onderdelen uit de fabriek moet de risico's op vertraging beperken en op termijn de kosten drukken.

Maar dat moet allemaal nog wel in de praktijk worden bewezen. Groot-Brittannië, Frankrijk en Tsjechië zijn de Europese landen met de meest vergevorderde plannen. Ook Canada en de Verenigde Staten willen SMR's bouwen.

Ontwikkelaar Rolls Royce, beter bekend van luxe auto's en straalmotoren, werkt aan een vrij grote SMR met ongeveer de capaciteit van de kerncentrale in Borssele. Ook het Franse energiebedrijf EDF heeft een bedrijfje opgericht dat hieraan werkt.

Vroeg meepraten

Hoewel de kleine reactoren er nog niet zijn, is het niet voorbarig een informatiebijeenkomst te houden, vindt Geert-Jan Walda uit Hoogeveen. "Het is goed het gesprek erover te voeren." Zo kunnen bewoners al in een vroeg stadium hun zegje doen, voordat er al besluiten zijn genomen. Bij de plaatsing van windmolens ging dit in het verleden vaak mis.

Dat lijken de bewoners, voor- en tegenstanders, te waarderen. "Ik vind het wel fijn", zegt een bezoeker. "Als dit een scenario is, vind ik het fijn om daarin meegenomen te worden. Liever nu al in een vroeg stadium daarover brainstormen met zijn allen, dan dat ze het doen als de nood hoog is."

"Beter te vroeg dan te laat", zegt een andere bewoner. "Ik wil niet overrompeld worden als het eenmaal zover is."

De grootste ijsberg ter wereld lijkt op 70 kilometer van een afgelegen Antarctisch eiland te zijn vastgelopen op de zeebodem. Daarmee is een belangrijk natuurreservaat mogelijk gespaard gebleven voor een rampzalige botsing, meldt de onderzoeksorganisatie British Antarctic Survey.

De kolossale ijsschots leek op ramkoers te liggen met het onbewoonde eiland Zuid-Georgia, wat desastreuze gevolgen had kunnen hebben voor de grote pinguïn- en zeehondenpopulatie op het eiland.

De ijsberg, met de naam A23a, brak in 1986 af van het vasteland van Antarctica. De schots weegt bijna een biljoen ton en is groter dan de provincie Friesland.

Hoe groot is de ijsberg? Klik en vergelijk zelf:

Na het afbreken liep A23a vrijwel direct vast op de zeebodem, maar in 2020 kwam hij weer langzaam in beweging. Afgelopen december raakte de schots op drift en koerste richting Zuid-Georgia. Het Britse eiland ligt in het zuiden van de Atlantische Oceaan, ongeveer 1400 kilometer ten oosten van de Falklandeilanden.

Zuid-Georgia is een cruciale broedplaats voor veel wilde dieren, zoals pinguïns en zeehonden. Samen met de nabijgelegen Zuidelijke Sandwicheilanden herbergt Zuid-Georgia ongeveer 5 miljoen zeehonden en 65 miljoen broedvogels van 30 verschillende soorten.

De British Antarctic Survey maakte in 2023 deze reeks satellietfoto's van de ijsschots:

Als de ijsberg te dicht bij het eiland komt, kan het koude smeltwater ertoe leiden dat vissen naar andere gebieden trekken. "Daardoor zou er minder voedsel beschikbaar zijn voor de pups en kuikens op het eiland, wat tot sterfte zou leiden", zegt Andrew Meijers, een onderzoeker van British Antarctic Survey, tegen The Guardian.

Gevolgen nu juist positief

Volgens Meijers is niet alleen een ramp voorkomen, maar kan het vastlopen van de ijsschots op de huidige locatie zelfs voordelen bieden aan de wilde dieren. De ijsschots schaaft daar als het ware over de zeebodem, waardoor het koraal en andere kleine diertjes loskomen. "Voedingsstoffen die daarbij vrijkomen, worden beschikbaar voor de dieren in het gebied."

Naar verwachting blijft de ijsberg de komende tijd op deze plek liggen. Daar vormt de schots geen bedreiging voor de scheepvaart; hij is zo groot dat schepen hem gemakkelijk kunnen ontwijken. Als de berg in de toekomst in kleinere stukken uiteenvalt, kan dat wel problemen opleveren voor schepen.

Staatssecretaris Coenradie wil dat er twee sobere noodgevangenissen met 120 bedden in "de regio" komen. Dat plan zal ze vrijdag aan de ministerraad voorleggen, bevestigen Haagse bronnen na berichtgeving in het AD.

De staatssecretaris van Justitie heeft al één locatie op het oog: bij de PI Ter Peel in de Limburgse gemeente Horst aan de Maas. De tweede locatie moet nog worden bepaald, maar zal ook bij een bestaande gevangenis zijn.

De twee noodgevangenissen zijn onderdeel van een plan dat Coenradie al aankondigde. Zij wil honderden miljoenen euro's extra om het cellentekort en het gebrek aan personeel op te lossen.

Ruzie met Wilders

De problemen in de gevangenissen zijn zo groot, dat Coenradie in februari aankondigde dat ze veroordeelden mogelijk twee weken eerder gaat vrijlaten. Nu al kunnen gevangenen drie dagen voor het einde van hun straf naar huis worden gestuurd.

Over deze noodoplossing kreeg de PVV-staatssecretaris het flink aan de stok met haar partijleider Wilders. Hij wilde "no way" dat gevangenen op straat komen voor ze hun straf hebben uitgezeten en opperde dat zij dan maar moest opstappen.

Dat was zij niet van plan, zei ze daarover in het tv-programma Eva. Coenradie vindt dat ze voor een bijna onmogelijke opgave staat, omdat er de afgelopen tien jaar 26 gevangenissen zijn gesloten en veel bewakers een andere baan hebben gezocht. "Ik sta met mijn rug tegen de muur."

Het Fries letterkundig centrum Tresoar krijgt vanaf vandaag de beschikking over een uniek boek: de eerste en enige druk van een boek dat de Friese hoogleraar Haring Sjoerds Sinnama in 1491 schreef over het recht in die tijd.

Het eeuwenoude boek ziet er kwetsbaar uit en heeft de tand des tijds ternauwernood doorstaan. Bovendien zijn de teksten geschreven in ingewikkeld Latijn en niet makkelijk toegankelijk, maar specialist boekgeschiedenis Anne Popkema is er blij mee. "Joepie!, denk je dan", zegt hij bij Omrop Fryslân, "Ik had meteen in de gaten hoe bijzonder het was."

Haring Sjoerds Sinnama, omstreeks het jaar 1455 geboren in Heeg, was bij leven al beroemd. Hij was rechtshoogleraar in Keulen. In die stad schreef hij het boek Interpretaties of verklaringen van de beide rechten. "Daarmee wordt het civiele en het kerkelijke recht bedoeld", zegt Popkema.

Het boek was belangrijk in die tijd. Friesland ging van meer dan twee eeuwen zonder veel instituties of officiële rechtspraak (de Friese vrijheid) naar het Hof van Friesland, waarin de Friezen zich onderwierpen aan de Hertog van Saksen. Hij zorgde met het Hof voor bestuur en rechtspraak, waarbij hij leunde op het werk van Sjoerds Sinnama die niet alleen hoogleraar was, maar ook secretaris van de hertog.

Begintijd van boekdrukkunst

De boekdrukkunst was nog maar net uitgevonden in de vijftiende eeuw en dat maakt het boek van Sjoerds Sinnama extra bijzonder. Kenners spreken over een incunabel. Dat komt uit het Latijn en betekent 'in de wieg' of 'wiegendruk'.

Daarmee wordt de eerste generatie gedrukte boeken tot 1500 bedoeld. Het is de begintijd van de boekdrukkunst, de tijd dat iedere drukker nog zijn eigen letters moest snijden, gieten en op papier drukken.

"Alles wat we daarvan hebben, is erg waardevol", zegt Popkema. Wat dat betreft is vandaag zijn geluksdag, want naast de incunabel van Sjoerds Sinnama neemt hij officieel ook zeven andere incunabelen in ontvangst. Popkema: "Mijn hart jaagt als ik zo'n boek in mijn handen heb. Daar word ik heel blij van."

Drie eeuwen rechtspraak

De wiegendrukken maken deel uit van in totaal 2000 archiefstukken die het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in bewaring had en nu aan Tresoar schenkt. Het gaat om allerlei criminele dossiers, naslagwerken, atlassen en geschriften over recht. Het is zo'n drie eeuwen aan Friese rechtspraak.

Het boek van Sjoerds Sinnama heeft al een bibliotheekcode. Wie het met eigen ogen wil zien of in onderzoek wil betrekken, kan ook nog even wachten, want het komt ook online. Samen met de Vrije Universiteit in Amsterdam werkt Tresoar aan de digitalisering.

Wie één dezer dagen bericht krijgt van het waterschap moet rekening houden met een forse verhoging van de belasting. Dit jaar wordt ongeveer 4,3 miljard euro geïnd door de waterschappen, ruim 8 procent meer dan vorig jaar, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Nederland is opgedeeld in 21 waterschappen. Die voeren twee taken uit: het zuiveren van het rioolwater en het beschermen van Nederland tegen hoogwater.

Met name de belastingen die nodig zijn voor de bescherming tegen hoogwater lopen op. Daarvoor wordt er dit jaar 2,3 miljard euro opgehaald.

Hoeveel waterschapsbelasting er betaald moet worden, verschilt per huishouden. Naast het eigen tarief van het waterschap, speelt de waarde van een huis een rol. Onder meer de ligging van een huis bepaalt de WOZ-waarde en beïnvloedt dus de hoogte van de belasting. Die is ook afhankelijk van het aantal mensen dat in een huis woont; een huishouden van meer personen is meer belasting kwijt dan een eenpersoonshuishouden.

Regionale verschillen

Wie met meerdere mensen in een koophuis in Wetterskip Fryslân woont, betaalt het meest: 679 euro per jaar. Iemand die alleen woont, betaalt in Friesland 474 euro, berekende het CBS. In Waterschap De Dommel in de provincie Noord-Brabant liggen deze bedragen zo'n 300 euro lager.

Er is ook gekeken naar de stijging van de belastingen sinds 2020. In Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, waar een groot deel van Amsterdam onder valt, stijgt de belasting het hardst. In vijf jaar steeg het bedrag zelfs met 78 procent.

Het einde van de prijsstijgingen is nog niet in zicht, vreest Vincent Lokin, bestuurder van de Unie van Waterschappen, het overlegorgaan van de waterschappen. "Onze taak wordt alleen maar groter, met name door klimaatverandering. We hebben te maken met weersextremen, zoals pieken in regenval, maar ook met lange periodes van droogte."

Afval in rioolwater

De waterschappen zijn bezig om de dijken toekomst bestendigd te maken, maar ook is er geld nodig om bepaalde delen van Nederland te bescherming tegen verzilting. Juist in dunbevolkte gebieden speelt dit. "Als je dan, zoals in Friesland, met relatief weinig mensen woont, worden de kosten per inwoner hoger."

Verder stijgen de kosten voor het zuiveren van het rioolwater. "Er zit steeds meer afval in het water," zegt Lokin. "Zo komen er steeds meer medicijnresten in het water door de toenemende vergrijzing. Of dat nou wordt weggespoeld of via het lichaam in het riool komt, het moet eruit." Sowieso moeten veel zuiveringsinstallaties worden gerenoveerd.

Bij een grote brand zijn vannacht een meubelzaak en een garagebedrijf in Arnhem uitgebrand. De brandweer wist te voorkomen dat een nabijgelegen olieopslag ook vlam vatte. Iets na 11.00 uur vanochtend gaf de brandweer het sein brandmeester.

"We zetten erop in dat de brand niet overslaat naar het scheepvaartbedrijf en de olieopslag ernaast", zei René Bierman van de Veiligheidsregio vanochtend bij Omroep Gelderland. In de olieopslag van Shell achter de meubelzaak ligt volgens hem "een paar miljoen liter olie" opgeslagen.

Om de brand goed te bestrijden, werd vanochtend een groot gebied aan de Dr. C. Lelyweg afgezet. De brandweer pompte bluswater op uit de Nederrijn en de slangen lagen over de normaal drukke Westervoortsedijk.

Zeer grote brand

Rond 02.15 uur kreeg de brandweer de eerste melding van de brand in een meubelzaak op het industrieterrein iets ten oosten van het centrum van Arnhem. "Binnen een paar minuten na aankomst was duidelijk dat dit een zeer grote brand was", zegt Bierman. "We hebben dan ook gelijk opgeschaald."

De brandweer beschouwde het pand van de meubelzaak en een garagebedrijf ernaast al snel als verloren en liet het gecontroleerd uitbranden. Met in totaal 150 brandweerlieden probeerde de brandweer vervolgens te voorkomen dat het vuur zich uitbreidde.

Hoewel de brand niet ver van de binnenstad van Arnhem woedde, viel de overlast door de rook mee. Volgens Bierman kwam dat vooral doordat er in de regio weinig wind stond en de meeste rook recht omhoog trok. De oorzaak van de brand is nog onbekend.

Goedemorgen! Feyenoord speelt in de achtste finales van de Champions League tegen Internazionale uit Milaan. En de NS maakt bekend hoe het vervoersbedrijf heeft gepresteerd in 2024.

Eerst het weer: in het westen begint de dag grijs, maar het wordt weer zonnig. De maxima liggen rond 14 graden en er staat een matige zuidwestenwind.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Oekraïense president Zelensky is bereid om de grondstoffendeal met de VS te ondertekenen. Dat heeft president Trump in een bijna twee uur durende toespraak tot het Congres gezegd. De New York Times spreekt van "de langste presidentiële toespraak tot het Congres ooit". Senatoren en afgevaardigden onderbraken Trump veel en lang met applaus.

Trump zei in de toespraak dat hij een belangrijke brief van Zelenksy had gehad over de grondstoffen, maar verder liet hij weinig los over wat de VS er nu wel of niet mee wil gaan doen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Duizenden mensen hebben tot nu toe het condoleanceregister voor Dieuwertje Blok getekend op de website van het Sinterklaasjournaal.

De presentatrice overleed zondag op 67-jarige leeftijd. Blok begon als omroepster bij de KRO en presenteerde later het Sinterklaasjournaal ruim twintig jaar.

Fijne dag!

Scholieren kunnen al jarenlang gratis lid worden van de bibliotheek en steeds vaker biedt de bieb ook een gratis abonnement aan voor mensen van 18 jaar en ouder. Twee jaar geleden was in bijna een vijfde van de gemeenten al zo'n gratis lidmaatschap beschikbaar, inmiddels is dat aantal verdubbeld, blijkt uit een inventarisatie.

Vaak gaat het om een verlenging van het gratis lidmaatschap tot 27 jaar, maar er zijn ook voorbeelden tot 23, 24 en zelfs 30 jaar. "In sommige gevallen is dit jongerenabonnement wel beperkt tot bijvoorbeeld 12 of 20 uitleningen per jaar", zegt onderzoeker en bibliothecaris Mark Deckers, die de cijfers verzamelde. "Wil je meer, dan moet je een volledig abonnement nemen."

De bibliotheken willen hiermee volgens hem uitstralen dat "eigenlijk iedereen die nog studeert of daar net mee klaar is, nog gratis gebruik kan maken van de openbare bibliotheek".

Het gratis lidmaatschap tot 18 jaar maakt dat veel kinderen een bibliotheekpas hebben. In de leeftijdsgroep boven de 18 jaar is vaak nog maar een klein aantal mensen vaste klant van een bibliotheek. Eind vorige eeuw hadden de openbare bibliotheken nog 2,3 miljoen volwassen leden, veelal betalend. Twee decennia later is dat aantal teruggelopen naar 1,2 miljoen.

Deckers: "Na 2021 zien we wel een kentering. Die komt deels op het conto van het gratis lidmaatschap boven de 18 jaar."

Financiële drempel

Bibliotheek Zuid-Hollandse Eilanden in Spijkenisse heeft al jaren ervaring met een gratis abonnement voor 18-plussers. "Wij zijn in 2018 als de toenmalige Boekenberg begonnen met een gratis basis-abonnement voor 18 tot 30 jaar. Binnenkort willen we dat verder uitbouwen tot 65 jaar", aldus directeur Victor Thissen. Ook hier geldt een beperking: leden met zo'n gratis abonnement kunnen maar vijf boeken per jaar lenen.

De bieb wil dat zijn dienstverlening voor iedereen, zonder enige financiële drempel, beschikbaar is. "We zagen dat heel veel jongeren vlak voordat ze 18 werden afhaakten. Ze konden dat tientje of die 20 euro per jaar niet betalen of hadden het er niet voor over. Die lieten zich dan uitschrijven. Nou, zie die dan maar eens terug te krijgen."

Volgens Frederique Westera van de Bibliotheek Twente is die specifieke groep jongeren van 18+ belangrijk om aan te spreken. Volgens haar is het slecht gesteld is met hun leesvaardigheid en leesmotivatie. Die drempel probeert ze te verlagen door sinds een jaar een gratis abonnement van 18 tot 27 jaar aan te bieden: "Als ze lid zijn, heb je goed zicht op ze."

Met zo'n gratis basis-abonnement tot 30 jaar houdt de bibliotheek in Spijkenisse contact met de jongeren. "We hebben 5700 extra leden in die categorie. Dat is gigantisch veel. Om ze aan ons te binden, organiseren we filmvoorstellingen, cursussen, lezingen", vertelt directeur Thissen.

"En wat dacht je van voorleesactiviteiten voor kleine kinderen? Want we hebben het niet alleen over jongeren en/of studenten, maar ook over jonge vaders en moeders. Zodat, als ze wat ouder zijn en weer gebruik willen maken van de bieb, de bibliotheek voorin the mind hebben."

Extra horeca-omzet

De bibliotheek in Spijkenisse kan dit alles betalen dankzij onder meer een hogere horeca-omzet. Thissen: "Voor de activiteiten die we organiseren, vragen we een kleine vergoeding. En om nog even op dat gratis terug te komen: in ons geval mag je vijf boeken gratis lenen. Wil je meer, dan moet je een vorm van een abonnement nemen. Dus we proberen hen te triggeren: 'kom maar naar ons huis toe, laat je inspireren door de bibliotheek'. Bevalt het je en maak je er gebruik van, moet je een abonnement afnemen."

Bibliotheek Rozet in Arnhem heeft een speciaal potje van de gemeente om de gratis lidmaatschappen van 18 tot 24-jarigen te bekostigen. De bibliotheek is een speciale campagne gestart om jongeren te bereiken. Met succes, vertellen medewerkers: "De campagne loopt deze week op zijn eind, maar in de categorie 18 tot 24 jaar is het aantal leden al met 50 procent toegenomen ten opzichte van vorig jaar."

Onderzoeker Deckers: "Ik ben blij met de bibliotheken die stappen zetten. Daarom is het goed dat onderzocht wordt wat een goede manier is om het bereik van de bibliotheek te vergroten."

Een State of the Union mag het officieel niet heten, zo aan het begin van een nieuwe regeerperiode, maar voor veel leden in het Congres zal de lange speech van Donald Trump gevoeld hebben alsof hij nooit is weggeweest. "We hebben in 43 dagen meer bereikt dan de meeste andere regeringen bereiken in vier of acht jaar", stak de president van wal. "En we zijn nog maar net begonnen", vertelde hij de zaal met Senatoren en Afgevaardigden, die hem vaak en lang onderbraken met applaus.

"In de afgelopen zes weken heb ik bijna 100 presidentiële bevelen ondertekend en meer dan 400 acties ondernomen om gezond verstand, veiligheid, optimisme en welvaart in ons prachtige land te herstellen", stelde Trump. "Het volk heeft mij gekozen om de klus te klaren, en dat doe ik ook."

Kijk hier naar delen van de speech van president Trump:

Trump stipte ook aan dat de Oekraïense president Zelensky bereid is om alsnog de grondstoffendeal met de VS te ondertekenen. Hij zei dat hij een belangrijke brief van Zelensky daarover heeft gehad, maar verder liet hij er weinig over los.

Veel superlatieven

Bij vlagen klonk zijn speech als een campagnetoespraak, zoals hij die ook op zijn MAGA-rally's (Make America Great Again) in verkiezingstijd liet horen. Hij kwam superlatieven tekort om zijn eigen politieke wederopstanding onder woorden te brengen. "Velen hebben verklaard dat de eerste maand van ons presidentschap de succesvolste is in de geschiedenis van onze natie", zei Trump. "Erg indrukwekkend, gezien de nummer twee: George Washington."

Al binnen enkele minuten moest Trump zijn toespraak kort staken, nadat de Democratische Afgevaardigde Al Green uit Texas de president had uitgejoeld. "Hij heeft geen mandaat", riep Green. Kort daarna werd hij door een ordehandhaver uit de zaal gehaald.

Andere Democraten hielden bordjes de lucht in met teksten als 'Red Medicaid', 'Bescherm veteranen' en 'Musk steelt', gekleed in roze als anti-Trump-statement:

"Het momentum van Amerika is terug", ging Trump verder. "Onze energie, onze trots, ook ons zelfvertrouwen is terug. En de American Dream is groter en beter dan ooit tevoren."

Trump claimde ten onrechte dat het midden- en kleinbedrijf optimistischer is. Recente cijfers laten zien dat het vertrouwen onder ondernemers juist is gedaald, vooral vanwege voorgenomen of reeds doorgevoerde importheffingen.

Ook consumenten maken zich zorgen over kosten voor levensonderhoud. Trump beloofde in zijn verkiezingscampagne lagere prijzen. "We hebben een totale puinhoop geërfd van de vorige regering", zei Trump daarover. "Een economische catastrofe en een inflatienachtmerrie. Als president vecht ik elke dag om dit om te keren en Amerika meer betaalbaar te maken."

Heffingen

Trump herhaalde prijzen voor energie omlaag te willen brengen door energiecentrales te bouwen en meer olie en gas op te boren. Hij beschuldigde zijn voorganger Joe Biden ook van het sluiten van meer dan honderd elektriciteitscentrales. Biden sloot weliswaar tientallen kolencentrales, maar over het geheel genomen kwam er onder Trumps voorganger juist veel capaciteit bij.

Dinsdag voerde Trump heffingen van 25 procent in op vrijwel alle producten uit Canada en Mexico. Canada reageerde daar al op met een pakket aan heffingen dat 155 miljard dollar aan Amerikaanse producten kan raken. Verwacht wordt dat hij de leiders van Canada en Mexico in de komende dagen zal spreken. Trump zei niet of hij de vers ingevoerde heffingen mogelijk nog zal terugdraaien in ruil voor een handelsdeal.

Wel herhaalde hij vanaf 2 april wederkerige heffingen in te zullen voeren op producten uit landen die Amerikaanse producten zo'n zelfde heffing opleggen. 1 april zou ongeloofwaardig zijn, was zijn lezing. Of heffingen zo snel kunnen worden ingevoerd, is onduidelijk. Eerder stelde de Amerikaanse overheid zes maanden, mogelijk meer tijd kwijt te zijn om de boel te implementeren.

Geen bewijs

"Mijn regering zal de macht op de bureaucratie heroveren, we brengen ware democratie terug naar Amerika. Iedereen die daartegen in verzet komt zal van zijn plek worden verwijderd", ging Trump verder. "De dagen waarin we werden geregeerd door ongekozen bureaucraten zijn over", zei hij, in aanwezigheid van Elon Musk, die op een staande ovatie kon rekenen van de aanwezige Republikeinen.

Over Musks zogenoemde 'Departement van Overheid efficiëntie', kortweg DOGE, beweerde Trump dat er reeds 'honderden miljarden aan fraude' is gevonden. Bewijs voor die claims gaf hij andermaal niet. "Laten we samenwerken en Amerika echt weer groot maken", sprak Trump.

Achter hem klapten vicepresident JD Vance, tevens voorzitter van de Senaat, en Mike Johnson van het Huis van Afgevaardigden hun handen stuk.

Panama en Groenland

"We nemen het Panamakanaal terug, daar zijn we al mee begonnen", zei Trump. Dinsdag maakte het Amerikaanse Blackrock bekend twee havens rond het kanaal te hebben overgekocht van het Hongkongse CK Hutchison, een overwinning voor Trump, die ook een boodschap had voor de inwoners van Groenland. "We steunen jullie recht om jullie eigen toekomst te bepalen", zei Trump. "Maar we hebben het hard nodig voor onze nationale veiligheid en we werken met iedereen samen om het in handen te krijgen. Linksom of rechtsom zullen we het krijgen."

Op Canada, dat hij eerder zei te willen inlijven als 51e staat, ging hij vanavond niet in. Eerder op de dag postte Trump wel een bericht op zijn sociale medium, waarin hij premier Trudeau gouverneur noemde: "Leg alsjeblieft aan gouverneur Trudeau van Canada uit dat wanneer hij een vergeldingstarief oplegt aan de VS, ons wederkerig tarief onmiddellijk met een gelijk bedrag zal stijgen."

De Oekraïense president Zelensky is bereid om de grondstoffendeal met de VS te ondertekenen. Dat heeft president Trump in een bijna twee uur durende toespraak tot het Congres gezegd. De New York Times spreekt van "de langste presidentiële toespraak tot het Congres ooit".

Trump zei in die toespraak dat hij eerder vandaag een belangrijke brief van Zelenksy heeft gehad. Verder liet Trump weinig los over wat de VS nu wel of niet daarmee wil gaan doen.

In die brief staat volgens Trump ook dat Oekraïne bereid is zo om snel mogelijk aan de onderhandelingstafel te komen zitten. "Niemand wil liever vrede dan de Oekraïners", schrijft Zelensky volgens Trump.

Ook zei de Amerikaanse president dat hij de brief van Zelensky waardeert. "Het is tijd om deze gekte en het doden te stoppen. Als je deze oorlog wil stoppen, moet je met beide kanten praten."

Vrijdag kregen Trump en Zelensky ruzie in het Witte Huis en ging de grondstoffendeal niet meer door. Gisteren kondigde Trump aan dat hij alle militaire steun aan Oekraïne stopt. Daarover heeft hij in zijn toespraak verder niets meer gezegd.

Gisteravond meldde persbureau Reuters op basis van vier anonieme bronnen dat Oekraïne en de VS van plan waren alsnog een akkoord over grondstoffen te sluiten. Dat nieuws bevestigde Trump dus niet tijdens zijn toespraak. Hij liet in het midden wat de VS nu precies wil doen met de deal en hoe die deal er uit komt te zien.

'Einde nog niet in zicht'

Trump zei verder onder andere dat hij bezig is om de oorlog tussen Rusland en Oekraïne te beëindigen. "Miljoenen Oekraïners en Russen zijn onnodig gedood of gewond geraakt in dit afschuwelijke en wrede conflict, waarvan het einde nog niet in zicht is."

"Ik wil dat het stopt", zei hij over de oorlog. Ook stelde hij dat Europa "helaas veel meer geld heeft uitgegeven aan de aankoop van Russische olie en gas dan aan de verdediging van Oekraïne."

Trump sprak in Washington de Senaat en het Huis van Afgevaardigden toe. Normaal gesproken spreekt de Amerikaanse president die gezamenlijke vergadering alleen toe bij de State of the Union, de Amerikaanse versie van onze troonrede. In zijn toespraak ging Trump in op de stand van zaken in de Verenigde Staten en ook op de gespannen relatie met Oekraïne.

Deal geannuleerd

Afgelopen vrijdag was president Zelensky in het Witte Huis om de grondstoffendeal te ondertekenen, maar zijn gesprek met Trump en vicepresident Vance liep uit op een diplomatiek debacle. De Oekraïense leider werd voor de camera's door Trump en Vance de les gelezen en ondankbaarheid verweten.

De ondertekening van de deal werd geannuleerd, waarna Zelensky verzocht werd het Witte Huis te verlaten. De Oekraïense president nam daarna het vliegtuig naar Londen, waar op zondag een Oekraïnetop tussen Europese leiders werd gehouden.

Gisternacht besloot de VS om de militaire hulp aan Oekraïne op te schorten. Zelensky zocht daarna toenadering tot Trump. Ook prees hij nadrukkelijk het "sterke leiderschap" van Trump.

Kritiek grondstoffen

Op papier bulkt Oekraïne van de grondstoffen die geld opleveren. Volgens een VN-rapport bevat het land vijf procent van de wereldwijde reserves van een reeks kritieke grondstoffen. Dat zijn mineralen die, bijvoorbeeld door de Europese Commissie zijn bestempeld als strategisch onmisbaar voor onze economie, maatschappij en de energietransitie.

Veel van de beoogde kritieke grondstoffen zitten echter in door Russisch bezet gebied in de bodem. Volgens The New York Times is dit deel naar schatting goed voor 66 procent van de inkomsten.

In deze video zie je welke waardevolle grondstoffen er in de grond zitten in Oekraïne:

De politie heeft nieuwe informatie gedeeld over de dodelijke schietpartij tijdens een feest in een zalencentrum in Rotterdam, begin februari. Daarbij viel een dode en raakte iemand gewond. In de uitzending van Opsporing Verzocht toonde de politie voor het eerst beelden van de mogelijke dader(s).

Op de nieuwe beelden is onder meer te zien dat twee mannen vlak voor het feest "rommelden" bij een hek aan de zijkant van de feestlocatie, zegt de politie. Mogelijk smokkelden ze een vuurwapen naar binnen door dat aan iemand te geven die al binnen was. Het partycentrum aan de Galvanistraat was namelijk goed beveiligd met detectiepoortjes en bewakers, schrijft Rijnmond.

Rond 02.00 uur gingen er vier mannen het pand binnen. Er waren twee feesten gaande. Op de nieuwe beelden is te zien dat twee van de vier zich bij het hek aan de zijkant van het gebouw bevinden, maar wat ze daar doen is dus niet duidelijk. Uiteindelijk werden er rond 04.00 uur schoten gelost.

Dit zijn de nieuwe beelden:

De bewakingsbeelden van buiten tonen ook drie mannen die vlak na de schietpartij wegrennen. Als een andere feestganger hen achterna wil gaan, wordt op hem geschoten door een van de drie. De man ontsnapte "ternauwernood aan de kogel", zegt de politie, net als een vrouw die vlak bij hem stond. "Zij wordt echt maar net niet geraakt".

De vrouw is "een hele belangrijke getuige", zegt de politie. "We willen haar ook heel graag spreken." Volgens de politie is de schutter buiten mogelijk ook degene die binnen heeft geschoten.

Vrijgelaten

Bij de schietpartij in een zalencentrum in de Rotterdamse wijk Delfshaven raakten begin februari twee mensen ernstig gewond. Een van hen, een 43-jarige man uit Hoorn, overleed later in het ziekenhuis. Kort na de schietpartij werden twee verdachten aangehouden, maar zij zijn allebei vrijgelaten. Ze zijn ook geen verdachten meer.

Netbeheerder Stedin roept nogmaals op om een paar uur per dag minder stroom te gebruiken. Vooral tussen 16.00 uur en 21.00 uur is dat nodig, om storingen en uitval te voorkomen. Het stroomnet is te vol.

Deze oproep om op piekmomenten zuinig te zijn met stroom is niet nieuw en het zal ook niet de laatste zijn, zegt een woordvoerder van de netbeheerder.

De energierekening wordt de komende jaren hoger, zegt hij. "Maar als we ons gedrag aanpassen, hoeven we minder kabels te leggen, minder te investeren en kunnen we zo een aantal miljarden uitsparen."

Reservecapaciteit

Stedin beheert de stroom van zo'n 2,3 miljoen klanten in Utrecht, Zeeland en delen van Zuid-Holland. Het afgelopen jaar investeerde het bedrijf ruim een miljard euro in het elektriciteitsnet.

Toch moest in de drie provincies regelmatig reservecapaciteit worden ingezet om stroompieken op te vangen. Die reservecapaciteit wordt normaliter alleen gebruikt bij storingen of groot onderhoud.

Noodaggregaten

Op Walcheren is de stroomnood extra hoog, schrijft Omroep Zeeland. Daar is de vraag naar elektriciteit in de wintermaanden zo groot, dat Stedin ingrijpende maatregelen moest nemen om stroomuitval te voorkomen.

Vooral met kerst kon niet aan de vraag worden voldaan, ook niet met de inzet van reservecapaciteit. Daarom werden rond de kerstdagen twee grote noodaggregaten geplaatst.

De aggregaten worden met Pasen, eind april, opnieuw ingezet. Walcheren is het enige gebied van de netbeheerder waar dat nodig is. Dat is te wijten aan het toerisme daar, maar ook aan de eilandstructuur van Zeeland. "Landinwaarts heb je meer ruimte en mogelijkheden om de energie te verdelen."

Klimaatdoelen

Om klimaatdoelen te halen, stapt Nederland steeds meer over op elektriciteit. Koken gaat in toenemende mate elektrisch, steeds meer auto's hebben laadpalen nodig. Op dit moment is er nog niet genoeg infrastructuur om aan die toegenomen vraag te voldoen.

Vorige week bleek uit een ambtelijk advies dat er de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig is om het stroomnet goed te laten werken.

De invoerheffing van 25 procent die de VS vanaf vandaag op goederen uit Canada heft, heeft een woedende reactie van de Canadese premier Trudeau opgeleverd. Hij noemt de maatregel "heel stom" en zegt dat zijn land als tegenmaatregel 25 procent belasting gaat heffen op goederen uit de VS.

De Amerikaanse president Trump dreigde op zijn socialemediakanaal Truth Social daarop met het verdubbelen van de heffing op producten uit Canada, waarbij hij premier Trudeau pesterig 'gouverneur' noemt. "Leg gouverneur Trudeau alstublieft uit dat als hij met een wraakheffing tegen de VS komt, onze wraakheffing net zo groot zal zijn."

Behalve voor Canadese producten gelden in de VS nu ook importheffingen op goederen uit Mexico en China. Trump hoopt dat de Amerikanen daardoor meer Amerikaanse producten gaan kopen.

Daarnaast zijn de importheffingen een vergelding voor de grote hoeveelheden van de verslavende drug fentanyl, die volgens Trump via de drie landen veel te makkelijk de VS binnenkomt. Ook wil hij afdwingen dat Canada en Mexico meer doen tegen migranten die illegaal de grens met de VS oversteken.

Vrienden en bondgenoten

Premier Trudeau heeft in januari zijn vertrek aangekondigd. Mogelijk voelt hij zich daardoor vrij om zijn boosheid te uiten over de Amerikaanse president, die al dan niet voor de grap zei dat hij Canada bij de VS wil voegen. Volgens Trudeau is de vernietiging van de economie voor Trump de eerste stap naar annexatie.

In een boodschap aan de Amerikaanse burgers zei hij dat Canada deze handelsoorlog niet wil. Doelend op Rusland vroeg hij zich af hoe Amerikanen denken "over het afdanken van vrienden en bondgenoten" ten gunste van een land dat het nooit goed met de Amerikanen zou hebben voorgehad.

Starlink

De premier van de Canadese provincie Ontario zegt dat hij 25 procent belasting gaat heffen op de elektriciteit die Ontario naar de VS exporteert. Dat treft 1,5 miljoen Amerikaanse huishoudens. Hij zei ook dat de export helemaal stopt als de VS zijn heffingen niet intrekt.

Ontario zegt ook een contract ter waarde van 65 miljoen euro met Elon Musks satellietbedrijf Starlink op. En Amerikaanse bedrijven kunnen niet meer meedingen naar opdrachten van deze provincie.

De Duitse coalitie in wording van de christendemocraten (CDU/CSU) en sociaaldemocraten (SPD) zijn met een plan gekomen om miljarden te kunnen investeren in defensie en infrastructuur. Ze willen de zogenoemde Schuldenbremse (schuldenrem) deels loslaten. Dat is een wet waardoor de overheid globaal niet meer geld mag uitgeven dan zij binnenkrijgt.

Als het plan met een tweederdemeerderheid door het parlement wordt aangenomen, worden alle defensieuitgaven boven 1 procent van het bruto binnenlands product vrijgesteld van de beperkingen van de schuldenrem. Ook komt er, als het aan de formerende partijen ligt, een nieuw speciaal fonds van 500 miljard euro voor infrastructuuruitgaven over een periode van tien jaar.

Noodzakelijke stappen

"We zijn ons bewust van de omvang van de taken die voor ons liggen", zei CDU-leider en beoogd bondskanselier Friedrich Merz in een gezamenlijke verklaring samen met SPD-leider Lars Klingbeil. "En daarom willen we met deze besluiten de eerste noodzakelijke stappen zetten."

Merz en Klingbeil willen dat nog voor de beëdiging van het nieuwe parlement over het voorstel wordt gestemd. Op dit moment hebben CDU/SCU en SPD de benodigde tweederdemeerderheid voor een wetswijziging, mits de Groenen of FDP ook met het plan instemmen.

Als het nieuwe parlement wordt beëdigd hebben de middenpartijen samen geen tweederdemeerderheid meer, en kunnen de AfD en de Linke samen voorstellen voor grondwetswijzigingen tegenhouden.