NOS Nieuws - Algemeen

Wat heeft Nederland te bieden qua militaire steun aan Oekraïne? Kunnen er militairen naar het gebied als er een akkoord met Rusland komt, en onder welke voorwaarden? Of moeten we 'alleen' materieel of geld die kant op sturen? Gezien de stormachtige ontwikkelingen op het wereldtoneel zijn deze vragen relevanter dan ooit.

Er is nog geen sprake van onderhandelingen, Europa en anderen spreken nog volop over hun mogelijke rol en in Den Haag zijn partijen ook nog niet uitgesproken over eventuele Nederlandse inzet. Maar ondertussen heeft de Amerikaanse regering wel al duidelijk gemaakt dat Europa verantwoordelijkheid moet nemen voor veiligheidsgaranties als er een bestand komt.

Vandaag werd de Tweede Kamer gebrieft door experts over wat ons land zou kunnen.

Voor westerse boots on the ground is het nu nog veel te vroeg. Maar als er door Rusland en Oekraïne een akkoord word gesloten, zijn er opties, schetst Clingendael-expert Bob Deen. Allereerst een lichtbewapende neutrale 'vredeshandhavingsmissie', die toeziet op een bestand, maar niet mag ingrijpen. Dan is er de mogelijkheid van een stevigere 'vredesafdwingingsmissie', die partijen militair kan dwingen te stoppen met vechten als ze het staakt-het-vuren schenden.

Omdat Europa niet neutraal is, maar op de hand van Oekraïne speelt bij beide opties het risico dat zo'n missie een gevechtsoperatie tegen Rusland wordt, stelt Deen. "Europese militairen zullen er ook niet toe geneigd zijn militair op te treden tegen de Oekraïense krijgsmacht." Daarbij zijn er voor het afdwingen van een bestand in dit gebied met zo'n lange frontlinie al snel honderdduizenden militairen nodig. Volgens Oost-Europa-deskundige Deen is dat voor Europa politiek en militair "uitermate onrealistisch".

Geruststellingsoperatie

Groot-Brittannië en Frankrijk hebben onlangs een ander voorstel gedaan voor een relatief kleine operatie, waarbij zo'n 30.000 militairen achter de frontlinie zitten om "solidariteit te tonen en het land gerust te stellen", legt Deen uit. Maar dus niet om snel in te grijpen bij schendingen van een staakt-het-vuren.

Een aanvulling daarbij kan zijn dat deze troepen gelden als 'struikeldraad' waarbij er een grotere troepenmacht moet klaarstaan die wel kan ingrijpen. Dat zouden dan Amerikaanse militairen moeten zijn, vinden de Fransen en Britten. Of de VS daartoe bereid is, is op dit moment niet duidelijk.

Bij alle opties is volgens Deen het risico om in oorlog te raken met Rusland "nadrukkelijk aanwezig" en is er een risico op Nederlandse gesneuvelden, dus de Nederlandse politiek moet eerst beslissen of dat het waard is. Hoe daarover wordt gedacht, verschilt per partij en is nog onderwerp van debat.

Maar wat kan Nederland militair bijdragen? Onze krijgsmacht is bescheiden van formaat en kampt ook nog met een flink personeelstekort. Deen noemt als "meest ambitieuze vorm van inzet" een brigade van 2000 tot 3000 militairen. Maar dat zou wel "een enorme inspanning" vergen voor defensie en gevolgen hebben voor andere taken.

Op dit moment levert de krijgsmacht ruim 600 militairen aan verschillende buitenlandse missies, onder meer in de strijd tegen IS in Irak, de antipiraterijmissie in Somalië en op verschillende plekken aan de oostflank van de NAVO (vlak bij Rusland en Oekraïne dus).

F-35's en patriots

Naast militairen sturen is een concrete optie de inzet van F-35-jachtvliegtuigen om het Oekraïense luchtruim te bewaken. Of, ook als er nog geen akkoord is, zou Nederland nog een patriotsysteem voor de luchtverdediging kunnen afstaan.

Patriots zijn "heel kritiek", zegt Bas Wels, hoofd praktische ondersteuning Oekraïne bij de NAVO. Wels vertelt dat hij vorige week zelf nog in Kyiv was en dat hij veelvuldig het luchtalarm hoorde afgaan. Nadeel voor Nederland is wel dat alle patriots die we konden missen voor eigen (en NAVO-) verdediging al naar Oekraïne zijn gestuurd.

Maar er zijn ook nog alternatieven die Oekraïne kunnen helpen, bijvoorbeeld als er voorlopig geen akkoord komt. Deen: "De eerste prioriteit is dat Oekraïners zichzelf zo goed mogelijk kunnen verdedigen als de Amerikaanse steun wegvalt." En daar lijkt het de laatste dagen wel op met het pauzeren door Trump van militaire hulp en het stoppen met het delen van inlichtingen.

Wels noemt het onverkort voortzetten van financiële steun aan de Oekraïense defensie door NAVO-landen, iets waar Nederland de afgelopen jaren al miljarden in heeft gestoken. Deen noemt het belang van een strenger sanctieregime. Volgens de Clingendael-expert worden (financiële) sancties tegen de Russen nu "halfslachtig geïmplementeerd".

Procedures naar Rusland sturen

Over het leveren en produceren van materieel kwam Raymond Knops aan het woord. De oud-CDA-politicus, die nu voorzitter is van Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV) roept op om te investeren voor lange termijn en om tegelijk regels te versoepelen. Hij benadrukt dat geld niet het probleem is, maar productiecapaciteit.

"We moeten ons materieel naar Oekraïne sturen en onze procedures naar Rusland", grapt Knops. Volgens de voorzitter zijn de processen rondom defensie-uitgaven te "moeizaam" en "belemmerend" gezien de haast die er is. "Procedures zijn heel belangrijk, maar misschien zijn andere zaken nog belangrijker." En het "allerbelangrijkste" voor de Nederlandse defensie-industrie is wat betreft de NIDV-voorzitter dat er opdrachten komen voor de lange termijn om de sector zekerheid te bieden. "Tien jaar, dan kan je een fabriek bouwen."

En wat er dan uit die fabrieken zou moeten komen, in Nederland of in Oekraïne zelf, daar heeft Anatolii Solovei wel een antwoord op in de Kamer. Solovei is een hoge Oekraïense diplomaat en naast een uitvoerig dankwoord aan Nederland heeft hij ook een wensenlijst: F-16's, munitie, luchtverdediging en drones. Wat dat laatste betreft wordt hij overigens op zijn wenken bediend, want premier Schoof bevestigde vandaag een miljoeneninvestering in de Oekraïense drone-industrie.

Vanavond is te horen hoe de Nederlandse politiek erover denkt: vanaf 18.30 uur debatteert de Tweede Kamer over de oorlog in Oekraïne, te volgen via deze livestream.

Misschien kijken volgend jaar een stuk meer voetbalhaters naar de WK-finale in de Amerikaanse stad East Rutherford. FIFA-baas Gianni Infantino bevestigt dat voor het eerst in de geschiedenis een halftimeshow gehouden wordt, het pauzespektakel dat gebruikelijk is bij de Super Bowl.

Infantino spreekt van een "historisch moment" en een show die "past bij het grootste sportevenement ter wereld". Coldplay-leadzanger Chris Martin en manager Phil Harvey zijn betrokken bij het boeken van artiesten voor de halftimeshow. Het is onbekend of Coldplay zelf ook gaat optreden.

Coldplay

Voor de Britse band is een halftimeshow geen onbekend terrein. Coldplay trad op tijdens de vijftigste editie van de American Football-finale in 2016. Beyonce en Bruno Mars gaven toen gastoptredens.

Bij voetbalwedstrijden is een pauze van een kwartier gebruikelijk. De halftimeshow bij de Super Bowl duurt ongeveer een half uur, artiesten treden minder dan vijftien minuten op. Zo duurde de show van Kendrick Lamar begin vorige maand ongeveer dertien minuten.

Kendrick Lamar verzorgde vorige maand de halftimeshow tijdens de Super Bowl:

Het WK voetbal is volgend jaar in de Verenigde Staten, Mexico en Canada. De finale is op 19 juli in het MetLife Stadium in East Rutherford, in de staat New Jersey. Het stadion telt ruim 82.000 plaatsen.

Waarschijnlijk geven artiesten niet alleen in dat stadion acte de présence. Tijdens het slotweekend komt er ook een show op het wereldberoemde Times Square in New York. In dat weekend wordt ook de troostfinale gehouden en wordt duidelijk welk voetballand als derde eindigt.

"Dit worden twee fantastische wedstrijden met een aantal van de beste spelers ter wereld en waar kunnen we dat beter vieren dan op het historische Times Square in New York", zegt Infantino. Verdere details over de show op Times Square ontbreken vooralsnog.

Het is lastiger geworden voor jongeren om overzicht te houden op hun geldzaken, blijkt uit onderzoek van het Nibud. Nieuwe betaalmethoden, zoals achteraf betalen via Klarna en betaalverzoeken via Tikkie, zorgen voor een vertekend beeld van de financiële situatie van jongeren.

Het Nibud vroeg bijna 1600 scholieren naar hun financiële situatie. Hieruit blijkt dat 1 op de 3 jongeren moeite heeft met het bijhouden van betaalverzoeken. Jongeren sturen er gemiddeld twintig per maand, maar zij vinden het moeilijk om bij te houden welke hiervan zijn betaald. 1 op de 3 jongeren geeft aan dat hun betaalverzoek weleens niet wordt betaald.

Volgens Karin Radstaak, woordvoerder van het Nibud, stuurt de helft van de jongeren niet voor alle bedragen een betaalverzoek. "Het is lastig om te bedenken of je voor een bepaald bedrag een betaalverzoek moet sturen. Maar als je al die bedragen bij elkaar optelt, kun je een fors bedrag mislopen."

Achteraf betalen

Daarnaast geeft 13 procent van de scholieren aan gebruik te maken van achteraf betalen, ook al mag dit officieel pas vanaf 18 jaar. Volgens Klarna zijn sinds vorig jaar strengere verificatiemethoden van kracht, maar het Nibud wijst erop dat jongeren de leeftijdscontroles omzeilen. "Het mag niet als je jonger bent dan 18, maar het is toch blijkbaar heel makkelijk om te doen."

Meer dan de helft van de gebruikers weet niet dat er een leeftijdsgrens is voor achteraf betalen. Bijna een kwart betaalt weleens een rekening te laat. Hierdoor kunnen er extra kosten in rekening worden gebracht, waardoor schulden oplopen.

Uit onderzoek van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) bleek in 2023 dat minderjarigen 600.000 aankopen deden met achteraf betalen.

Vanaf 2026 komen aanbieders van achteraf betalen onder toezicht van AFM en moeten zij aantonen dat hun gebruikers meerderjarig zijn. Tot dan is het belangrijk dat banken actief ouders en kinderen informeren over de leeftijdgrens, vindt het Nibud.

Budgetteren

Scholieren geven het vaakst geld uit aan eten en drinken. Veel jongeren zijn zich niet bewust van hoeveel geld zij hieraan uitgeven. Tegen NOS Stories zeggen veel scholieren dat ze vooral veel geld uitgeven aan snacks tijdens de pauzes. "Op een schooldag besteed ik elke dag wel wat aan eten. Ik werk er ook voor en vind het het wel waard", zegt een 15-jarige scholier uit Utrecht.

De meeste van hen houden geen overzicht bij van hun uitgaven. "Ik kijk niet naar het overzicht, dan word ik heel depressief. Mijn moeder kijkt wel mee zodat ik niet te veel geld uitgeef." Anderen proberen wel op hun uitgaven te letten. "Mijn vader zegt dat ik mijn geld goed uit moet geven. Ik houd het wel bij want ik wil sparen."

Als ze dan naar het overzicht in hun bankapp kijken, schrikken veel scholieren. "Al die kleine bedragen tellen wel op, daar maak ik me wel zorgen om."

Zakgeld

Volgens Radstaak zouden jongeren geholpen kunnen worden met het houden van overzicht door herinneringen te krijgen van betaalverzoeken. "Nu moeten jongeren zelf naar hun bankapp toe om overzicht te krijgen, maar jongeren zijn ook heel druk met andere dingen, dus dat wil er nog weleens bij inschieten."

Daarnaast adviseert het Nibud dat ouders hun kinderen een eigen budget geven in de vorm van zak- en kleedgeld. Volgens het onderzoek krijgt 1 op de 3 scholieren nog kleedgeld, ten opzichte van de helft van de scholieren in 2020 die dat kreeg. Het aandeel dat zakgeld krijgt is nog wel hoog, 85 procent van de scholieren.

"Het 'op-is-op-principe' is echt een onmisbaar gegeven in de financiële opvoeding", aldus Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. "Het dwingt je om keuzes te maken en leert je hoe je kunt rondkomen."

De livestream van de visdeurbel in Utrecht trok vanochtend enorm veel bekijks. Vanwege grote belangstelling was de site overbelast, en konden mensen even niet meer aanbellen om de wachtende vissen door de sluis te helpen.

Via een onderwatercamera op visdeurbel.nl kunnen mensen uit de hele wereld meekijken en de sluiswachter inschakelen als er vissen wachten voor de Weerdsluis bij het centrum. De visdeurbel is bedoeld om de migratie van vissen te bevorderen. Sinds de live-uitzending van de visdeurbel maandag weer aanging, was het meteen al druk op de site, zegt Mark van Heukelum, stadsecoloog en bedenker van de visdeurbel. "Dat is eerder gebeurd, maar de drukte was niet zo continu als nu", zegt hij tegen RTV Utrecht.

Maximum aantal bezoekers bereikt

Via de website kunnen maximaal 2000 bezoekers tegelijkertijd aanbellen. Dat aantal was vanochtend al snel bereikt, wat leidde tot problemen. Op de website stond daarom zelfs tijdelijk de mededeling dat aanbellen niet meer mogelijk was door de drukte. Inmiddels kunnen kijkers weer op de bel drukken.

"We hebben het zo geregeld dat 2000 streams per keer mogelijk zijn", zegt Van Heukelum. Volgens hem is dat een praktische afweging, wegens de kosten die verbonden zijn aan het systeem. "Bij de start waren vijfhonderd streams mogelijk, dat is inmiddels uitgebreid."

Of het aantal streams weer verhoogd gaat worden nu het zo populair is? "We gaan het erover hebben, maar het is ook afwachten hoelang de grote aandacht blijft", zegt de ecoloog. "Het is belangrijk voor ons dat mensen leren wat er onder water leeft. En tegelijk willen we niet dat het aan z'n succes ten onder gaat. Het gaat er uiteindelijk om dat het met de vissen goed gaat." Tot eind mei kunnen mensen de visdeurbel blijven gebruiken.

Meta, het bedrijf achter Facebook en Instagram, biedt gehackte gebruikers een nieuwe manier om sneller toegang te krijgen tot hun account. In plaats van lang te moeten wachten op hulp, kunnen mensen die slachtoffer zijn van accountdiefstal gebruikmaken van een versnelde verificatiemethode.

Via een herstelpagina kunnen gebruikers een video-selfie sturen om hun identiteit te bevestigen, zonder dat inloggen nodig is. Zodra Meta de identiteit heeft bevestigd, kunnen ze weer toegang krijgen tot hun account. Deze methode wordt nu getest in de EU, het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Korea. Het is onduidelijk hoe snel dit werkt.

Gezichtsherkenning tegen nepadvertenties

Dit is niet het enige probleem waar Meta een oplossing voor moest vinden. Het bedrijf kampt ook met nepadvertenties die gebruikmaken van bekende gezichten. Het gebeurt steeds vaker dat fraudeurs foto's van beroemdheden gebruiken om mensen op te lichten met nepproducten of investeringen. Meta test nu gezichtsherkenningstechnologie om deze frauduleuze advertenties te blokkeren.

Meerdere bekende Nederlanders zijn al slachtoffer geworden van misbruik van hun afbeelding voor nepadvertenties. Zo werd John de Mol zonder zijn toestemming ingezet in advertenties voor misleidende beleggingsaanbiedingen. Dit soort misbruik heeft al geleid tot juridische stappen, zoals de rechtszaak die De Mol aanspande tegen Facebook vanwege het ongeoorloofde gebruik van zijn naam en afbeelding.

De politie heeft twee minderjarigen aangehouden die worden verdacht van het uitvoeren van een explosie in Purmerend afgelopen december. Bij de explosie raakte een minderjarige jongen zwaargewond.

De politie verdenkt de twee op 15 december een vuurwerkbom door de brievenbus van een woning aan de Maasstraat te hebben gegooid. Na de explosie brak een hevige brand uit. De 16-jarige zoon van de bewoonster raakte zwaargewond. Ook raakten meerdere huizen in het blok zwaar beschadigd.

De verdachten komen uit Den Haag en Zaandam. De politie wil niet zeggen hoe oud ze precies zijn.

Na de explosie werden eerder al drie mannen uit Purmerend aangehouden, schrijft NH. Van hen zit alleen nog een 19-jarige vast. De politie ziet hem als opdrachtgever voor het plaatsen van de vuurwerkbom.

Een video van de Britse actrice Millie Bobby Brown maakt veel los op sociale media. Daarin haalt de actrice uit naar journalisten die zich negatief uitlaten over haar uiterlijk. Het gaat volgens Brown over iets dat "groter is dan alleen ik". Ze roept andere vrouwen op om te stoppen met het veroordelen van elkaar.

De Instagram-video heeft een dag na de publicatie al meer dan vier miljoen likes. De 21-jarige Brown noemt erin verschillende artikelen uit The Daily Mail waarin haar uiterlijk centraal staat, met koppen als: Why are Gen Zers like Millie Bobby Brown ageing so badly? en What has Millie Bobby Brown done to her face?

Het Britse tabloid staat bekend om de veelvuldige berichtgeving over het uiterlijk van beroemdheden. "Dit is geen journalistiek, dit is pesten", stelt Brown.

'Bevroren' in de tijd

Brown werd als jong meisje in 2016 wereldwijd bekend door haar rol in de tv-serie Stranger Things. Veel mensen vinden het volgens haar lastig dat zij niet meer dezelfde persoon is als tien jaar geleden. "Ze doen alsof ik 'bevroren' moet zijn in de tijd, alsof ik er nog steeds moet uitzien als in het eerste seizoen van Stranger Things. En omdat dat niet zo is, ben ik nu doelwit."

De actrice heeft een duidelijke boodschap voor iedereen die negatief schrijft over haar uiterlijk: "Ik weiger me te verontschuldigen voor opgroeien, ik weiger me kleiner te maken om te voldoen aan de onrealistische verwachtingen van mensen die het niet aankunnen om een meisje te zien opgroeien tot vrouw."

Veel bekendheden reageren lovend op de video van Brown. "Enorm trots op jou", schrijft actrice Sarah Jessica Parker. Ook autocoureur Lewis Hamilton zegt "zo oprecht trots" te zijn.

Vrouwen over vrouwen

Brown noemt de journalisten die schreven over haar uiterlijk expliciet bij naam. Dat meerdere van hen vrouwen zijn, maakt het volgens Brown nog erger. "We praten altijd over het steunen en verheffen van jonge vrouwen, maar als het erop aankomt, blijkt het veel makkelijker om hen omlaag te halen voor clicks."

Dat vrouwen uitgesproken negatief zijn over andere vrouwen, is een bekend fenomeen, zegt Daan Borrel. De journaliste schreef samen met collega Milou Deelen het boek Krabben - Van vrouw tot vrouw. "Het is belangrijk om dit geen kritiek te noemen", zegt Borrel. "Het is roddelen en onnodig veroordelen van dingen bij vrouwen die er helemaal niet toe doen, meestal op het gebied van uiterlijk, moederschap, carrière en seksueel gedrag."

Zoals ook in de titel van het boek noemt Borrel dit 'krabben'. Deze term is afgeleid van het begrip 'krabbenmand' uit de tweede feministische golf. "Als er één krab in een mand zit, kan die er gewoon uit klimmen, maar als er meerdere krabben in een mand zitten, houden ze elkaar erin", zegt Borrel. "Die mand staat dus symbool voor het patriarchaat en de vrouwen zijn de krabben. Als één vrouw probeert zichzelf te bevrijden, halen andere vrouwen haar omlaag."

Dat gedrag is volgens Borrel verklaarbaar: "Er is in onze samenleving veel minder ruimte voor vrouwen dan voor mannen." Ze geeft als voorbeeld dat er minder vrouwelijke hoogleraren zijn dan mannelijke hoogleraren. Daardoor is de strijd om een functie als hoogleraar tussen vrouwen onderling groter dan tussen mannen, legt Borrel uit.

En als een vrouw eenmaal op een hoge positie zit, leidt dit volgens Borrel ook vaak tot 'krabben'. "Als een vrouw minister wordt, zeggen andere vrouwen: 'Hoe kun je dan een goede moeder zijn?'"

Minder veroordelen

Brown doet in haar video een oproep om minder veroordelend over elkaar te zijn. "Als je dat lastig vindt, dan vraag ik me af: wat maakt dat jij je oncomfortabel voelt?"

Ook Borrel zegt dat het belangrijk is dat vrouwen vaker nadenken als ze praten over andere vrouwen: "Wat zeg ik nou? Is het kritiek? Of veroordeel ik vrouwen onnodig?"

Maar alleen daarmee zijn we er volgens haar niet. "Het systeem moet veranderen." In de hele samenleving moet er meer ruimte komen voor vrouwen, zegt Borrel. "Er moet ruimte zijn voor allerlei vrouwen: jong, oud, hoog- en laagopgeleid, dik, dun, zwart, wit, moeders en vrouwen zonder kinderen."

Het Openbaar Ministerie heeft tegen twee mannen maandenlange celstraffen geëist voor hun aandeel in de gewelddadigheden rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv november vorig jaar. Tegen de 27-jarige Cenk D. uit Amsterdam eist justitie twee maanden celstraf. De 22-jarige Kamal I. uit Diemen moet wat het OM betreft een jaar de cel in, waarvan vier maanden voorwaardelijk. Tegen de 26-jarige Mohammed B. eist het OM een celstraf van 11 dagen.

Morgen volgen de eisen tegen twee andere verdachten in strafzaken rond de rellen. Daarbij werden Israëlische supporters op verschillende plekken in Amsterdam opgejaagd, aangevallen en mishandeld. Dit leidde in binnen- en buitenland tot veel woede, verontwaardiging en beschuldigingen van antisemitisme.

Volgens justitie is Cenk D. medeplichtig aan het plegen van openlijk geweld en heeft hij zich schuldig gemaakt aan groepsbelediging en vergoelijking van de Holocaust. Kamal I. wordt verdacht van het delen van locatiegegevens van Maccabi-fans, waardoor anderen geweld tegen hen konden plegen. Justitie gaat ervan uit dat I. zelf ook geweld heeft gebruikt tegen de Israëlische fans.

Hitlermemes

Tijdens de zittingen verwezen rechter en officier van justitie veelvuldig naar het appverkeer in Buurthuis 2, een WhatsAppgroep met ten tijde van de rellen zo'n duizend deelnemers. In de groep deelden D. en I. in die dagen memes, video's en berichten over waar zich in de stad Israëlische supporters bevonden. In dat onderschepte verkeer ziet het OM volop bewijs voor strafbare feiten.

Berichten over locaties van Israëlische supporters ('groepje zios steken over Leidse bij taxistandplaats') gingen hand in hand met teksten als 'vieze kankerjoden', 'een dode Jood is beter dan een levende Jood' en 'Hamas, Hamas, alle Joden aan het gas'. Later typte D. dat er in Amsterdam 'een Jodenjacht' gaande was, 'alleen maar joden die geramd werden overal'.

Voor de officier van justitie is het "zonneklaar" dat D. zich beledigend heeft uitgelaten over Joden. Omdat die uitspraken zijn gedaan in een grote Whatsappgroep is er van vertrouwelijkheid geen sprake, stelt de officier. Toetreden tot de appgroep was makkelijk en met zoveel deelnemers was de kans groot dat uitspraken een groot bereik zouden hebben.

Achteloos

Bagatellisering van de Holocaust, sinds vorig jaar een strafbaar feit, acht de openbaar aanklager ook bewezen. Die ziet bij de verdachte, een geboren Amsterdammer met baan en leeg strafblad, geen historisch besef van het leed dat Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog is aangedaan en noemt D.'s opmerkingen in de appgroep "achteloos".

Justitie wijst daarbij op een afbeelding van Anne Frank met de tekst 'Lachgas is voor pussies, ik gebruik Zyklon B', een verwijzing naar het middel dat nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog in gaskamers gebruikte om bevolkingsgroepen massaal te vermoorden. Verder plaatst hij afbeeldingen van Hitler met teksten als 'ik zeg: gas erop' en 'Hitler, pull up pull up gas'.

Zelf zegt D. dat hij zich heeft laten "meeslepen in de emotie" en boos was over de gebeurtenissen in Gaza na 7 oktober, toen Israël na de Hamas-terreuraanslagen een grootschalige aanval in de Palestijnse enclave begon. Die woede werd gevoed toen Maccabi-supporters in Amsterdam een Palestijnse vlag van de gevel trokken en een taxichauffeur mishandelden, aldus D.

Tegen I. eist justitie twaalf maanden cel, waarvan vier voorwaardelijk, mede op basis van filmpjes van het geweld die op I.'s in beslag genomen telefoons zijn gevonden. "Pak 'm, pak 'm, deze ook, achter jullie, achter jullie", zegt de filmer bij beelden waarop Israëlische fans worden mishandeld. Het OM gaat ervan uit dat I. de opnames zelf heeft gemaakt.

I., taxichauffeur van beroep, ontkent het geweld zelf te hebben gefilmd en zegt dat hij die van anderen heeft gekregen en daarop deelde. Ook weerspreekt I. dat hij supporters heeft mishandeld. Wel toonde hij berouw bij het zien van de beelden. "Dit is niet goed te praten", zei hij. "Ik geef mezelf de schuld dat ik er soort van bij hoor. De beelden en teksten zijn afschuwelijk."

Vijf zaken deze week

Afgelopen december stonden ook al vijf mannen terecht voor hun rol bij de rellen. Zij kregen gevangenisstraffen tot zes maanden en een werkstraf opgelegd. Het OM probeert meer verdachten en slachtoffers te identificeren. Daarbij zegt justitie ook op zoek te zijn naar negen Maccabi-supporters die verdacht worden van geweldpleging.

De rechtbank doet in de zaken van deze week op 19 maart uitspraak.

Nieuwsuur reconstrueerde eerder het verhaal van Mohammed B., die erkent dat hij Maccabi-fans achtervolgde met een riem en vandaag ook voor de rechter verschijnt:

Staatssecretarissen Teun Struycken (Rechtsbescherming) en Vincent Karremans (Jeugd) hebben in de Tweede Kamer hun spijt betuigd aan het zwaar mishandelde meisje uit Vlaardingen. Haar pleegouders mishandelden het 10-jarige kind zo ernstig, dat ze het ternauwernood overleefde.

"Het systeem dat hen had moeten beschermen, heeft gefaald", zei Karremans tijdens het debat. "Het spijt me verschrikkelijk, ik vind het heel erg." Hij betuigde ook spijt aan de twee Syrische jongens die eerder in hetzelfde pleeggezin zaten en ook mishandeld werden. Ook de families van de kinderen kregen medeleven.

Kamerleden wezen er in het debat op dat er al jarenlang signalen zijn dat er van alles mis is gegaan in de jeugdzorg, maar dat er tot nu toe weinig is veranderd. "Ik hoop dat dit een kantelpunt is, dat dit nooit meer kan gebeuren", zei ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder.

"Als zoveel kinderrechten zijn geschonden, faalt het systeem", zei Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA). "Dit kan morgen weer gebeuren, zeker in een stelsel waar iedereen de verantwoordelijkheid kan doorschuiven."

Vier staatssecretarissen

Begin deze week was er een hoorzitting, waarbij de betrokken instanties uitleg moesten geven over hoe het zo mis heeft kunnen gaan in het pleeggezin. Daarbij werd duidelijk dat ze langs elkaar heen werkten en signalen niet bij elkaar brachten. Ook zijn de richtlijnen niet altijd goed gevolgd.

Bij het debat zitten dan ook maar liefst vier staatssecretarissen om uitleg te geven: naast Struycken en Karremans zijn dat Mariëlle Paul (Funderend Onderwijs) en Vicky Maeijer (Zorg). Allemaal zijn ze voor een klein stukje in de jeugdzorgketen verantwoordelijk.

Fundamentele vraag is wie uiteindelijk verantwoordelijk is voor het welzijn van pleegkinderen. Op papier is dat de jeugdbeschermer, die de pleegkinderen regelmatig ziet en spreekt. Maar onder meer Kamerleden Don Ceder (CU) en Hanneke van der Werf (D66) vinden dat er dan wel heel veel verantwoordelijkheid bij één iemand onderaan de keten komt te liggen.

Meerdere Tweede Kamerleden wilden daarom weten waarom de bestuurders van Enver, de organisatie die het pleeggezin begeleidde, niet zijn ontslagen. "Het kan niet zo zijn dat bestuurders ermee wegkomen", zegt Patrick Crijns van de PVV. "Wij moeten in de Tweede Kamer een noodknop hebben."

Staatssecretaris Struycken zei daarop dat hij weinig kan doen, omdat jeugdzorginstanties private organisaties zijn. Daardoor kan alleen de raad van toezicht de bestuurders ontslaan.

Hij liet weten op termijn van die private organisaties af te willen en een centrale instantie meer macht te geven. Hoe hij dat precies voor zich ziet, is nog onduidelijk.

Staatssecretarissen Karremans en Strucyken hebben een ontmoeting gehad met de moeder van het meisje dat is mishandeld in Vlaardingen. "Een emotionele ontmoeting, voor ons allebei", zei Struycken daarover.

Een woordvoerder van Slachtofferhulp laat de NOS namens de moeder van het meisje weten dat het haar goed doet dat de Kamerleden empathie hebben voor haar situatie. "Ze hoopt dat dit een keerpunt zal blijken te zijn, dat geen enkel kind dit in Nederland nog mee hoeft te maken".

Op dit moment wordt er gewerkt aan een wetsvoorstel dat ouders en kinderen meer rechtsbescherming moet geven bij een uithuisplaatsing. Zo krijgen ze gratis juridische bijstand en moeten kinderen sneller terug naar hun eigen gezin. Daarnaast wordt er gewerkt aan een nieuw stelsel.

De 50-jarige taxichauffeur Afzal Muhammad wordt in Duitsland gevierd als held. Mede door zijn handelen kon de automobilist die afgelopen maandag op een groep mensen inreed in Mannheim snel worden gearresteerd.

Rond het middaguur op carnavalsmaandag reed een 40-jarige Duitse man in op een menigte in een van de drukste winkelstraten in Mannheim. Daarbij kwamen een 54-jarige man en een 83-jarige vrouw om het leven. Elf mensen raakten gewond, van wie vijf ernstig. Volgens Duitse media is de dader Alexander S. uit de buurstad Ludwigshafen.

Mede door het optreden van Muhammad kon S. snel worden ingerekend door de politie. Muhammads baas Jürgen Schwarz vertelt over het moedige optreden van de chauffeur aan het lokale nieuwskanaal NTV. Muhammad zat volgens Schwarz in zijn taxi toen hij de auto van S. zag aankomen.

"Toen de verdachte hem voorbijreed, had Muhammad meteen door wat er gebeurde", vertelt Schwarz. De chauffeur, die een aantal jaar geleden vanuit Pakistan naar Duitsland verhuisde, zette de achtervolging in. Hij reed S. klem in een doodlopende straat.

Schoten gelost

Muhammad wilde de verdachte daar aanhouden tot de politie kwam, maar aan het einde van de straat draaide de verdachte zijn auto plots om en botste tegen de muur. S. stapte vervolgens uit en vuurde een wapen af, maar raakte Muhammed niet. Daarna vluchtte de verdachte te voet verder. Kort daarna werd hij gearresteerd door de politie.

De taxichauffeur zelf is nog steeds in shock. Zijn collega's prijzen hem. "Hij werd naar het ziekenhuis gebracht voor controle, toen hij mij belde, hoorde ik de emotie in zijn stem", vertelt Schwarz. "Hij verdient veel lof. Niet iedereen durft zo te reageren."

Een politieagent bevestigde het dappere optreden aan de Duitse krant Bild: "Een taxichauffeur volgde de auto en hield de bestuurder tegen. Voor mij is hij een held."

S. schoot zichzelf voor zijn arrestatie in de mond met een losse flodder. Hij werd zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht. Door zijn verwondingen kon de Duitse man niet meteen worden verhoord. Na zijn ontslag uit het ziekenhuis werd hij aangehouden en vastgehouden in een politiecel. Volgens bronnen van Bild zou S. hebben bekend tijdens het verhoor.

Arrestatiebevel

Het Openbaar Ministerie van Mannheim verdenkt de man van de moord op twee mensen, vijf keer poging tot moord en elf keer het toebrengen van lichamelijk letsel. Over zijn motief is nog niets bekend. Toen S. gisteren werd voorgeleid, gaf hij geen verklaring.

Ook bij doorzoekingen van zijn woning zijn er geen aanwijzingen voor een mogelijk motief gevonden. De autoriteiten gaan ervan uit dat S. alleen handelde. In het onderzoek kwam naar voren dat de verdachte in het verleden psychische problemen had.

De Amerikaanse president Trump heeft een bevel uitgevaardigd om voorlopig te stoppen met het delen van inlichtingen met Oekraïne. Dat bevestigen de directeur van de CIA en de nationale veiligheidsadviseur van de VS tegenover journalisten.

De opschorting van de samenwerking lijkt het gevolg van de hoogoplopende ruzie tussen de Oekraïense en de Amerikaanse president afgelopen vrijdag. Wanneer Trump de opdracht tot het stoppen van het delen van inlichtingen precies gaf, is onduidelijk. Ook ontbreken details over wat er nu precies is veranderd in de samenwerking tussen Kyiv en Washington.

Vanmiddag meldde de Financial Times de inlichtingenstop voor het eerst op basis van anonieme Amerikaanse bronnen, maar dat werd al snel tegengesproken door een anonieme Oekraïense bron. Persbureau Bloomberg schreef op basis van die bron dat Oekraïne nog altijd inlichtingen ontvangt vanuit Washington. Kyiv zou "nog niets gemerkt hebben van de inlichtingenstop".

'Kan snel worden hervat'

De directeur van de CIA, John Ratcliffe, zegt dat hij verwacht dat "het delen van inlichtingen snel weer hervat kan worden". "Ik denk dat we schouder aan schouder moeten werken met Oekraïne, omdat we het geweld daar moeten terugdringen." Ratcliffe voegde eraan toe dat de VS probeert "de wereld in een betere positie te brengen om vredesonderhandelingen door te laten gaan".

Ook nationale veiligheidsadviseur Mike Waltz zegt dat Washington "een stap terug heeft gedaan" en dat "alle aspecten" van de inlichtingensamenwerking met Oekraïne worden heroverwogen. Net als CIA-directeur Ratcliffe suggereert Waltz dat het besluit snel terug kan worden gedraaid. "Ik denk dat we heel snel beweging gaan zien", refereerde hij aan de lopende onderhandelingen met Oekraïne over een grondstoffendeal en een mogelijke wapenstilstand met Rusland.

Eerder op de dag zei Waltz in een interview met Fox News dat "de onderhandelingen de goede kant op gaan". "President Donald Trump zal overwegen de hulp aan Oekraïne te hervatten als er vredesgesprekken worden georganiseerd en er maatregelen worden genomen om het onderlinge vertrouwen te vergroten."

Amerikaanse inlichtingen essentieel voor Oekraïne

Het stoppen van het delen van inlichtingen, kan grote gevolgen hebben voor Oekraïne. De samenwerking van de inlichtingendiensten is van groot belang voor het land in oorlog, onder meer bij het lokaliseren en gericht aanvallen van Russische doelen. De Amerikaanse inlichtingendienst staat bekend als zeer geavanceerd. Experts waarschuwden eerder dat de samenwerking moeilijk te vervangen is voor Oekraïne.

In deze afbeelding zie je een voorbeeld van wat Oekraïne kon bereiken met behulp van geheime informatie die is doorgespeeld door de VS:

De openlijke ruzie tussen de Amerikaanse president Trump, vicepresident Vance en de Oekraïense president Zelensky afgelopen vrijdag bracht de onderlinge banden tot een nieuw dieptepunt. Het bezoek van de Oekraïense president had het sluiten van een grondstoffendeal als doel, maar eindigde in een conflict voor de ogen van de camera's. Zelensky werd het Witte Huis uit gezet.

Dat de berichten over de inlichtingenstop nu naar buiten komen, is opvallend. Uitlatingen van Trump lijken juist te suggereren dat er voorzichtig aan die band gewerkt wordt.

Tijdens zijn twee uur durende toespraak in het Congres stelde Trump dat Zelensky bereid is om de grondstoffendeal met de VS te ondertekenen. Zelensky zou een brief hebben gestuurd aan de Amerikaanse president, waarin ook zou staan dat Oekraïne zo snel mogelijk aan wil schuiven aan de onderhandelingstafel.

Tijdens het staatsbezoek aan Cyprus heeft koning Willem-Alexander voor het eerst iets gezegd over de ontwikkelingen in de internationale politiek van de laatste weken. Hij erkende dat veel mensen zich zorgen maken en zei dat er "nieuw leiderschap nodig is, leiderschap door een sterke Europese Unie".

"Dat is wat we nodig hebben, en we zijn erg blij dat we ook zien dat het gebeurt." De koning hoopt dat er met dat nieuwe leiderschap vrede komt in zowel Oekraïne als in het Midden-Oosten.

De koning wilde nog niet vooruitlopen op het debat dat vanmiddag in de Tweede Kamer wordt gevoerd over wat Nederland kan en wil doen om Oekraïne te helpen. "Maar Nederland neemt ook echt zijn rol in het leiderschap samen met de Europese partners."

De koning benadrukte het belang van leiderschap en sprak daarnaast over de NAVO-top die in juni in Nederland plaatsvindt:

De koning zei ook dat het belangrijk is dat er gewerkt blijft worden aan trans-Atlantische samenwerking. "Misschien wordt er nu wat aan de fundamenten gerateld, maar uiteindelijk zullen we toch moeten werken en blijven werken aan een trans-Atlantische vriendschap en samenwerking. Die blijft voor Europa essentieel." Want door die samenwerking "hebben we tachtig jaar vrede en veiligheid gekend", benadrukte de koning.

"Het kost energie om goede vriendschappen te onderhouden, die energie moeten we er nu in steken, in dat nieuwe leiderschap, in die nieuwe samenwerking", zei Willem-Alexander. "En dan heb ik er het volste vertrouwen in dat we met een goede samenwerking, trans-Atlantische vriendschap door kunnen bouwen aan vrede en veiligheid in Europa."

Het staatsbezoek aan Cyprus is daar een voorbeeld van, vulde koningin Máxima aan. "Het gesprek onderhouden met alle partners binnen de Europese Unie is ontzettend belangrijk."

Ook de NAVO-top die in juni plaatsvindt in Nederland is volgens de koning "extreem belangrijk. Voor de NAVO, voor Nederland." Ook maakte Willem-Alexander bekend dat hij tijdens die top de wereldleiders zal ontvangen voor een diner op Paleis Huis ten Bosch.

Het Openbaar Ministerie verdenkt een 29-jarige man uit Oosterhout van het afpersen van zo'n 70 minderjarige meisjes. Volgens justitie verleidde de verdachte de slachtoffers tot het sturen van naaktfoto's en perste hij ze vervolgens af. Dat bleek vandaag tijdens de inleidende zitting in Breda.

Het online misbruik ging via een videogame, waar verdachte Mohamed B. de slachtoffers volgens het OM in ruil voor naaktfoto's virtuele diamanten aanbood. Dat deed hij via de chat van het spel en later via Instagram en andere sociale media. Als zij vervolgens niet nog meer foto's opstuurden, ging B. over tot chantage, zo vertelde de officier van justitie in de rechtszaal. Zo zou hij een meisje hebben gedreigd haar familie iets aan te doen.

Naast het online seksueel misbruik, dat ook bekendstaat als sextortion, wordt de man verdacht van het verkrachten van een 13-jarig meisje, meldt Omroep Brabant.

B. werd vorig jaar augustus opgepakt. Op zijn computer werden duizenden afbeeldingen en screenshots van chatgesprekken gevonden. Daarnaast werd bij de verdachte een grote hoeveelheid kinderporno aangetroffen. Op telefoons, laptops en harde schijven van de man werden 34.000 foto's en filmpjes gevonden.

Gesprekken met ouders en slachtoffers

De slachtoffers zijn allemaal minderjarig en wonen in Nederland en België, meldt justitie. Het politieonderzoek is nog bezig. Zo worden er nog steeds slachtoffers benaderd. Hun wordt hulp aangeboden en ze mogen nadenken of ze aangifte willen doen. De verwachting is dat justitie hier nog de komende maanden mee bezig is. Daarnaast zijn negentien slachtoffers niet te identificeren en zullen volgens het OM onbekend blijven.

De zaak is nog niet inhoudelijk behandeld. Vandaag vond een inleidende zitting plaats in de rechtbank van Breda. De volgende tussentijdse zitting is op 27 mei.

Zuid-Sudanese militairen hebben het huis van vicepresident Riek Machar in de Zuid-Sudanese hoofdstad Djoeba omsingeld, nadat een gewapende groep gelieerd aan Machar een legerbasis in het noorden van het land had overgenomen.

Dat zegt een woordvoerder van de vicepresident. Ook de minister van Aardolie, politieke bondgenoten van Machar en een hoge legerchef zouden zijn opgepakt.

Volgens de woordvoerder kan de arrestatie van de legerleider "een gevaar zijn voor de vredesovereenkomst van 2018". Toen tekenden Machar en de huidige president van het land, Salva Kiir een akkoord dat een einde moest maken aan een langdurende machtsstrijd.

Machtsstrijd

In 2013 brak deze machtsstrijd uit onder leiding van Kiir en Machar. In dat conflict schaarden diverse etnische groepering zich achter de twee leiders. Naar schatting kwamen 400.000 mensen om het leven en gingen miljoenen inwoners op de vlucht in het bloedige conflict.

Niet alle groeperingen waren betrokken bij het akkoord van 2018, waardoor ondanks de vredesovereenkomst het geweld in het land aanhield. Vanwege de wankele politieke structuur stortte de economie in en is er hongersnood in het land. Vorig jaar leek er een einde te komen aan het geweld, toen er door de regering en rebellengroepen van de oppositie een vredesovereenkomst werd getekend.

Ter Mangyang Gatwech, directeur van een Zuid-Sudanese vredesorganisatie, heeft een oproep gedaan om de gevangenen per direct vrij te laten om zo bloedvergieten en een "volle oorlog" te voorkomen.

De Haagse politie heeft vanochtend een 70-jarige man opgepakt die wordt verdacht van betrokkenheid bij de moord op garagehouder Louis 'Loek' van Dam, ruim 33 jaar geleden.

Met de aanhouding van de verdachte lijkt een doorbraak te zijn bereikt in de coldcasezaak. Toch gaat het onderzoek door. Ook is er nog altijd een beloning beschikbaar van 15.000 euro voor de gouden tip die leidt tot de oplossing van de zaak, meldt Omroep West.

De garagehouder, die door iedereen Loek werd genoemd, werd op 28 januari 1992 dood aangetroffen in zijn bedrijf in Den Haag. Uit het politieonderzoek bleek dat er zes keer op hem was geschoten. Er werd even aan een roofoverval gedacht, maar uit het bedrijf bleek niets gestolen. Ook waren de sloten niet geforceerd.

Niet lang na de moord werden drie verdachten opgepakt. Zij werden vrijgelaten wegens gebrek aan bewijs, aldus de politie.

Coldcasekalender

In 2020 zette het speciale coldcaseteam van de politie de moordzaak op de coldcasekalender, die onder andere in gevangenissen werd verspreid. Twee jaar later kwam nieuwe informatie binnen bij de politie. November vorig jaar besteedden de tv-programma's Opsporing Verzocht en Team West aandacht aan de zaak, waarop een aantal tips binnenkwam. Al met al leidden de informatie en de tips tot de aanhouding vandaag van de nu 70-jarige verdachte. De man zit vast en wordt gehoord.

Loek van Dam runde begin jaren negentig niet alleen een garage maar ook een taxibedrijf en een verf- en spuithandel. Volgens eerdere informatie van de politie ontfermde hij zich ook over een bekende uit de buurt. Zij had problemen met haar man en kon bij Van Dam haar verhaal kwijt. In zijn dagboek schreef de garagehouder: "Ze belt me iedere dag huilend op en vertelt dan heel erg bang te zijn dat hij haar wat aan zal doen, of misschien wel doodmaken. Hij heeft dit volgens haar al eens eerder geprobeerd door haar keel dicht te knijpen."

Uit hetzelfde dagboek bleek ook dat de vrouw weleens bij de garagehouder thuiskwam. In oktober 1991 stond haar man plotseling voor het huis om haar terug te halen. Daarbij zou hij "zeer hard op de ramen en deur hebben geslagen", noteert Van Dam.

Nieuwe informatie

Of de nu aangehouden man dezelfde is als de man die de vrouw destijds belaagde, is niet bekendgemaakt. Het coldcaseteam zegt slechts nog steeds op zoek te zijn naar mensen die meer weten over de dood van Van Dam. "Onder andere dankzij de nieuwe informatie hebben we het vermoeden dat er naast de schutter en een mogelijke opdrachtgever nog andere mensen zijn die meer informatie hebben", aldus een woordvoerder.

"Het lijkt ons heftig om zo lang met zo'n groot geheim rond te lopen. We hopen dat mensen nu wel willen praten", stelt hij.

De Europese Commissie heeft geen grote bezwaren tegen de krimp van Schiphol. Een vermindering van maximaal 500.000 naar 478.000 vliegbewegingen per jaar is volgens de Commissie een stap in de goede richting om mensen te beschermen tegen chronisch verkeerslawaai.

Dat zijn Europese afspraken. In 2030 moet 30 procent van alle mensen in Europa minder last hebben van langdurige overlast door transport. Toch is de Commissie ook kritisch over de plannen van de Nederlandse overheid om het aantal vliegbewegingen naar beneden te brengen.

'Grotendeels gevolgd'

De Nederlandse overheid heeft de Europese procedure 'grotendeels goed gevolgd', maar er is onder meer niet goed gekeken naar het aandeel dat privé-vluchten, medische vluchten en zakenreizen hebben in de geluidsoverlast van het vliegveld.

Ook ontbreekt het effect van de nieuwere vliegtuigen bij luchtvaartmaatschappijen. Die zouden volgens de maatschappijen een stuk stiller zijn, wat bijdraagt aan vermindering van de geluidsoverlast. "Nederland heeft onvoldoende bewijs geleverd om deze aanpak te ondersteunen of uit te leggen hoe deze specifiek van toepassing is op de luchthaven Schiphol", schrijft de Commissie in een publicatie.

Een laatste kanttekening van de Commissie is dat er niet voldoende onderzoek is gedaan naar andere maatregelen die geluid moeten verminderen, zoals het aanpassen van de landing op Schiphol en andere navigatietechnieken. Die laatste twee opmerkingen zijn ook argumenten geweest van de luchtvaartsector tijdens het proces en de rechtszaken rond de krimp.

Schrik vanwege krimp

Vermindering van het aantal vluchten op Schiphol is al langer aan de orde. In juni 2022 kondigde toenmalig minister Harbers aan dat er maximaal 440.000 vluchten mochten worden uitgevoerd. Die snelle krimp moest in stappen gebeuren, met een eerste stap naar 460.000 vluchten in het najaar van 2023.

De luchtvaartsector schrok van dat besluit. Amerikaanse maatschappijen als JetBlue en Delta maakten zich zorgen over hun plek op Schiphol. Vanuit de VS kwam het dreigement dat als zij minder of niet mochten landen in Nederland, hetzelfde zou gebeuren voor Nederlandse maatschappijen die naar Amerika wilden vliegen.

Dat zou bijvoorbeeld KLM, de grootste gebruiker van de luchthaven, flink raken. Voor KLM is de VS een belangrijke markt. Nederland zou volgens Canada en de VS verschillende internationale luchtvaartafspraken schenden met de snelle krimp.

Na de aankondiging kwamen er meerdere rechtszaken tegen de krimp, met verschillende uitspraken. De ene rechter gaf de luchtvaartmaatschappijen gelijk, een ander het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Uiteindelijk bepaalde de hoogste rechter, de Hoge Raad, dat krimp alleen mocht gebeuren na het doorlopen van een Europees proces, vandaar dit oordeel van de Commissie. De Nederlandse overheid gaat die nu eerst bestuderen.

Na zijn veelbesproken toespraak op de veiligheidsconferentie in München en zijn aandeel in de openbare ruzie met president Zelensky in het Witte Huis trekt de Amerikaanse vicepresident JD Vance vandaag opnieuw de aandacht. In Eagle Pass, een stadje aan de grens met Mexico, bezoekt hij samen met minister Hegseth van Defensie een opvangcentrum voor migranten.

De twee zijn de hoogst geplaatste functionarissen die sinds de inauguratie van president Trump het grensgebied bezoeken. Het terugdringen van migratie en het uitzetten van illegale migranten zijn speerpunten van de nieuwe regering.

De eerste anderhalve maand na de inauguratie van Trump stond Vance nog in de schaduw van Trumps first buddy Elon Musk, die met een taskforce het mes zet in de federale overheid. Inmiddels eist Vance (40) meer en meer zijn rol op en speelt hij nu al een prominentere rol dan zijn voorgangers.

Geschiedenis geschreven

Het vicepresidentschap is in de VS van oudsher een vrij onzichtbare functie. De vorige veep, Kamala Harris, kwam pas in de schijnwerpers te staan toen ze voor het hoogste ambt ging en haar voorganger Mike Pence omdat hij weigerde mee te gaan in pogingen tot verkiezingsfraude van Donald Trump. En Joe Biden, acht jaar vicepresident onder Obama, kwam ook pas in beeld toen hij zelf staatshoofd werd. Zonder die gebeurtenissen zouden ze slechts terloops in de geschiedenisboeken zijn vermeld.

Vance heeft nu al geschiedenis geschreven, omdat hij vorige week vrijdag een persconferentie van Trump en de Oekraïense president Zelensky volledig liet ontsporen. Hij verweet Zelensky geen dankbaarheid te tonen voor de Amerikaanse militaire steun aan zijn land. De gast van het Witte Huis zou zich "respectloos" gedragen.

Het uitgesproken optreden van de tweede man is een unicum. "Dat zou Mike Pence nooit hebben gedaan", zei Trump na de knallende ruzie meermaals met bewondering tegen bronnen in het Witte Huis.

Steun en protest

Het kwam Vance in het weekend op protest te staan in het mondaine Vermont, waar hij met zijn gezin ging skiën. "Ga naar huis JD" en "Vance is Poetins pion" stond er op spandoeken van betogers daar. Volgens Amerikaanse media zag Vance zich gedwongen om naar een ander resort uit te wijken.

De meeste Republikeinen zijn juist vol lof over de actie van de vicepresident. "Ik ben er heel trots op dat JD Vance voor ons land opkomt", zei senator Lindsey Graham kort na de clash. Hij gold tot voor kort als bondgenoot van Zelensky. Een andere Republikeinse senator noemde Vance zelfs al GOAT: 'Greatest Of All Time'.

Slechts een enkele partijgenoot is kritisch. De Republikeinse senator Lisa Murkowski uit Alaska zegt "misselijk te worden van de manier waarop de regering-Trump wegloopt van bondgenoten en Poetin omarmt". Juist Alaska is de Amerikaanse staat die het dichtste bij Rusland ligt.

Het is geen verrassing dat Vance weinig op heeft met Zelensky. "Het kan me echt niets schelen wat er met Oekraïne gebeurt", zei hij in 2022 al in de podcast van voormalig Trump-fluisteraar Steve Bannon. "Niet elk conflict van een andere democratie moet onze zorg zijn."

Het besluit van het Witte Huis om de geplande wapenleveranties aan Kyiv op te schorten komt ongetwijfeld mede uit zijn koker. Zondag schreef Vance nog op X dat de VS het zich niet kan veroorloven oneindig wapens te leveren.

Hij vindt ook dat de Amerikaanse steun aan Oekraïne tot passiviteit van Europese landen leidt. In Europa wordt nu in ieder geval onder hoogspanning gewerkt aan het versterken van de eigen defensie-industrie.

Vance als 'Zwitsers zakmes'

De interruptie van Vance in het Oval Office was niet de eerste keer dat de kersverse vicepresident zich liet gelden. Op de veiligheidsconferentie vorige maand in München stootte hij Europese leiders voor het hoofd door te beweren dat de grootste dreiging op het continent niet van Rusland of China, maar "van binnenuit komt". Ook claimde hij dat sommige politieke denkbeelden in Europa worden gecensureerd door ze als desinformatie te bestempelen.

Intimi zien Vance als de fixer van de president en vergelijken hem met een Zwitsers zakmes, waarmee je talloze problemen kan oplossen. Hij moet namens het Witte Huis Congresleden in de pas laten lopen en haalde menig sceptische senator over om in te stemmen met de benoeming van controversiële kabinetsleden. Ook loodste hij een nieuw begrotingsvoorstel door het parlement.

Alom wordt verwacht dat Vance in 2028 zelf een gooi doet naar het presidentschap. Trump heeft hem nog niet uitverkoren. Toen hem drie weken geleden in een interview met Fox News werd gevraagd of hij Vance als zijn opvolger ziet, zei hij: "Nee, maar hij is erg bekwaam." En voegde daaraan toe: "Er zijn veel bekwame mensen."

"Het afgelopen jaar zijn we geconfronteerd met een complexe en ernstige situatie van toenemende buitenlandse druk en binnenlandse moeilijkheden," zo begon de Chinese premier Li Qiang zijn belangrijkste politieke toespraak van het jaar. Het was niet alleen een erkenning van de problemen die er zijn, maar ook een aansporing voor het land om nog harder te werken.

Dat China onder leiding van president Xi Jinping de juiste weg is ingeslagen, daar bestaat bij de Chinese overheid geen twijfel over. Maar ondanks "de grote inzet van het Chinese volk en de Communistische Partij" is er onvoldoende gedaan om de binnenlandse en buitenlandse problemen het hoofd te bieden, erkende de premier. Daar moet snel verandering in komen. Zeker nu de buitenwereld onzekerder wordt en die mogelijk een "grote impact kan hebben op handel, technologie en andere sectoren", aldus Li.

In iets meer dan een uur las hij een 44-pagina tellend document voor met de resultaten van het afgelopen jaar en de plannen voor het aankomende jaar. Er stonden weinig verrassingen in. Het rapport werd, ook niet verrassend, met luid applaus van een kleine 3000 volksvertegenwoordigers ontvangen.

Economische vooruitgang

China zal opnieuw inzetten op een economische groei van zo'n 5 procent, net als vorig jaar. Ondanks de Amerikaanse heffingen die gisteren weer zijn verhoogd. Om de groei aan te wakkeren, zal China speciale staatsobligaties uitgeven ter waarde van ongeveer 171 miljard euro, 30 procent meer dan vorig jaar. En daar blijft het niet bij. Ook banken en lokale overheden krijgen extra steun. Daartegenover staat dat China een begrotingstekort van 4 procent noteert, dat was niet eerder zo hoog.

De economische nood om te stimuleren is hoog. Chinezen houden de hand op de knip en er is een tekort is aan geschikte banen, feiten die de overheid inmiddels niet meer onder stoelen of banken steekt. Door het strenge covidbeleid en de vastgoedcrisis, waardoor veel huizen minder waard zijn geworden en woningen niet zijn afgebouwd, zagen veel Chinezen hun spaargeld en vermogen verdwijnen. Toch zullen Chinese huishoudens voorlopig weinig van alle stimuleringsmaatregelen merken. China wil vooral inzetten op hightechindustrieën, nu de internationale handel in toenemende mate onder spanning komt te staan.

De overheid heeft daar de steun van private bedrijven bij nodig. Li beloofde de private economie beter te ondersteunen en het vertrouwen van het bedrijfsleven te versterken. Ook buitenlandse investeerders kunnen rekenen op een prettiger investeringsklimaat met meer toegang, steun en kansen, is de belofte.

Voorbereiden op externe schokken

Dat het succes van China's plannen in hoge mate afhankelijk zal zijn van ontwikkelingen in de rest van de wereld, ontkende Li niet. Zonder het beestje bij de naam te noemen, verweet Li de Verenigde Staten van het ernstig verstoren van de internationale handel door de vele heffingen.

China vreest dat deze handelsbelemmeringen een sterke wissel zullen trekken op zowel de toelevering van goederen die China nodig heeft voor de ontwikkeling van z'n industrieën als voor z'n mogelijke afzetmarkten.

Ondanks de toegenomen buitenlandse dreiging heeft Peking het defensiebudget niet meer verhoogd dan de afgelopen jaren, zo'n 7 procent. Dat is net iets meer dan meegroeien met het bruto nationaal product.

In vergelijking met vorige jaren waren de woorden aan het adres van Taiwan relatief mild. "We zullen het doel van China's hereniging ferm doorzetten". Eind vorige maand voerde Peking al een reeks wijzigingen door waarmee het voor het Volksbevrijdingsleger makkelijker wordt om in actie te komen en overzeese missies uit te voeren.

In de straten van Gaza-Stad hangen tussen de puinhopen gekleurde vlaggetjes. De bakkerijen draaien overuren met het maken van zoetigheden voor het breken van het vasten aan het begin van de avond. Tussen de vernielde huizen en gebouwen maken delen van de stad deze ramadan een levendige indruk.

Maar de zorgen zijn groot, nu Israël afgelopen zondag de Gazastrook weer afsloot voor de aanvoer van voedsel, medicijnen en andere hulpgoederen. Door de blokkade zijn de prijzen van meel en andere voedingsmiddelen binnen een paar dagen meer dan verdubbeld. Het kleurrijke fruit op de markt is voor veel Gazanen onbetaalbaar geworden.

Bijna alle twee miljoen inwoners van de Gazastrook zijn afhankelijk van humanitaire hulp. Zo ook Mohammed Abu Shalhoub, die met zijn gezin in een vluchtelingenkamp woont.

"We hebben al een keer hongersnood meegemaakt. We aten toen gras en droog brood. Er waren dagen bij dat wij en de kinderen zonder eten gingen slapen. Hopelijk gaan we niet terug naar die situatie", zegt hij. Maar hoe langer Israël de voedselhulp blokkeert, hoe groter de kans op voedseltekorten en ondervoeding, zoals die voor het bestand ook al voorkwamen.

'Grote inkomstenbron'

Vorige week kwamen er dagelijks zo'n 700 vrachtwagens de Gazastrook binnen. Nu staan er talloze trucks stil bij de grensovergangen naar het Palestijnse gebied.

Een woordvoerder van het Rode Kruis noemt de situatie extreem zorgelijk. "Gaza heeft een continue toestroom van voedsel en medische hulpgoederen nodig. Voor het bestand van kracht werd, kwam er ten minste nog iets aan hulp binnen. Nu helemaal niets."

Hulporganisatie Care Nederland is bang dat ziektes als cholera en diarree vaker de kop opsteken als de hulpgoederen niet worden aangevuld.

Volgens Israël is de internationale humanitaire hulp de grootste inkomstenbron van Hamas. Premier Netanyahu zegt dat de terroristische organisatie de bevoorrading steelt en doorverkoopt. De hulpgoederen komen volgens hem niet terecht bij de mensen voor wie ze zijn bedoeld.

Israël verdeeld

Een aantal familieleden van gijzelaars in handen van Hamas wilde ook dat de leveranties stopten. Volgens hen had er al vanaf het begin van de oorlog geen humanitaire hulp naar Gaza moeten gaan. "Zonder humanitaire hulp zouden de gijzelaars al terug zijn in Israël en de oorlog voorbij zijn," zegt de vader van gijzelaar Omri Miran.

Familieleden van andere gijzelaars zijn tegen de blokkade. "Het tegenhouden van hulpkonvooien voor Gaza treft ook onze gijzelaars. We weten dat ze daardoor direct honger lijden," zegt een familielid van gijzelaar Zahiro Shahar Mor. Bovendien is de kans dat er gijzelaars vrijkomen zolang de Gazastrook is afgesloten nihil.

Het Internationaal Strafhof wil premier Netanyahu vervolgen voor onder meer de uithongering van de burgerbevolking van Gaza. Netanyahu's beslissing om de voedselhulp te stoppen, lijkt de zaak van het Strafhof sterker te maken., maar met een slinkende voedselvoorraad kopen de Gazanen daar niets voor.

Permanent einde aan de oorlog

Israël heeft de Gazastrook afgesloten voor hulp om Hamas te dwingen akkoord te gaan met het verlengen van de eerste fase van het staakt-het-vuren tot en met 20 april. Israël wil dat de terreurbeweging in die periode meer gijzelaars vrijlaat.

Hamas eist dat het bestand in de Gazastrook de tweede fase ingaat, waarbij Israël zijn leger volledig terugtrekt en er een permanent einde aan de oorlog komt. De tweede fase had volgens het akkoord eigenlijk afgelopen zondag moeten beginnen.

Vogelliefhebbers hebben hun lievelingen van vorig jaar terug: een koppel bosuilen is gisteren alsnog verschenen voor de camera die Limburger Jan Konings heeft opgehangen in zijn achtertuin bij Vlodrop.

Konings is blij dat het koppel terug is. "De camera was al bijna uitgezet", zegt hij bij L1 Nieuws. Want het kost wel wat om de camera's draaiende te houden en te streamen op internet, legt Konings uit, maar zolang de camera's draaiden, hield hij hoop.

Onder het motto Beleef de Lente, kunnen liefhebbers via de Vogelbescherming elk jaar 'live' meekijken in de nestkasten van een aantal vogels, verspreid over Nederland. Voor de camera's in die kasten blijft niets verborgen.

Zo kon het parende en broedende bosuilenkoppel in Konings' achtertuin zich de afgelopen jaren ontwikkelen tot echte publiekstrekkers. Miljoenen mensen keken volgens Konings mee via de website van de Vogelbescherming. "Zelfs vanuit New York. Het is echt een soort soap geworden", zegt hij.

Niet verongelukt

Groot was dan ook de teleurstelling toen de bosuilen het afgelopen weekeinde nergens te bekennen leken toen de camera's weer aangingen voor een nieuw seizoen Beleef de Lente. "We vinden het heel erg. Het hoort erbij ieder jaar", zei Konings toen.

Gisternacht werden de uilen alsnog gespot. Konings noemt het een grote verrassing. "We dachten al: ze zijn verongelukt. Dit had niemand meer verwacht."

Konings zag het aanvankelijk niet zelf: hij werd op de hoogte gesteld door de Vogelbescherming. Toen hij de camerabeelden terugkeek, bleek het te gaan om het oude, vertrouwde koppel; dat zat weer gewoon bij en op het nest.