NOS Nieuws - Algemeen

Het dodental als gevolg van de overstromingen en aardverschuivingen in Nepal is opgelopen tot 151. Ook zijn volgens de autoriteiten nog zeker 56 mensen vermist.

De autoriteiten hielden gisteren een spoedberaad om de ernst van de situatie in kaart te brengen, de reddings- en herstelwerkzaamheden te coördineren, en de zoekacties te intensiveren. De scholen blijven de komende dagen dicht.

Door zware regens raast het water van bergen naar lager gelegen gebieden:

De overstromingen worden veroorzaakt door aanhoudende, zware regenval, die donderdag begon. Veel rivieren in het land in de Himalaya zijn buiten hun oevers getreden. Wegen en bruggen zijn overstroomd, en tientallen huizen zijn meegesleurd door het wassende water.

Op sommige plaatsen in de hoofdstad Kathmandu is in twee dagen tijd meer dan 30 centimeter regen gevallen. De komende dagen gaat het naar verwachting minder hard regenen.

Moessonregens

Veel doden zijn gevallen in de Kathmandu-vallei. Daar ligt de gelijknamige hoofdstad en een aantal andere grote steden. In die vallei wonen zo'n vier miljoen mensen.

Moessonregens veroorzaken elk jaar overstromingen in de regio. Elk jaar komen in Nepal honderden mensen om het leven door aardverschuivingen en overstromingen.

In het oosten van Syrië zijn twaalf pro-Iraanse strijders gedood bij luchtaanvallen. Dat meldt het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten, dat vanuit het Verenigd Koninkrijk de mensenrechtenschendingen in Syrië monitort. Ook zou een groot aantal mensen gewond zijn geraakt.

De aanvallen vonden volgens de organisatie plaats in de stad Deir Ezzor en ten oosten van die stad, evenals in de regio Boukamal, vlak bij de grens met Irak. Het is niet duidelijk of Israël of de Verenigde Staten achter de aanvallen zit, schrijft het Observatorium.

Israël voerde al honderden aanvallen uit op pro-Iraanse groepen in het oosten van Syrië. De Israëlische autoriteiten zeiden niet te zullen toestaan dat Iran zijn aanwezigheid in Syrië uitbreidt.

Ook de Verenigde Staten voerden in het verleden aanvallen op pro-Iraanse milities uit. Zo bombardeerde het Amerikaanse leger begin dit jaar naar eigen zeggen doelwitten van de Iraanse Revolutionaire Garde en pro-Iraanse strijdgroepen in Irak en Syrië. Deze aanvallen waren een vergelding voor de dood van drie Amerikaanse militairen. Zij kwamen om bij een drone-aanval, volgens de VS uitgevoerd door een pro-Iraanse strijdgroep.

De politie heeft zaterdagavond verdachte chemicaliën ontdekt in een pand in Tilburg. Met de stoffen worden vermoedelijk drugs gemaakt. Dat meldt Omroep Brabant.

De agenten kwamen de chemicaliën op het spoor door een routine verkeerscontrole. In de auto die zij controleerden, lagen verdovende middelen. De bestuurder werd direct aangehouden.

Bij het onderzoek dat volgde, kwamen de agenten uit bij het gebouw op het bedrijventerrein aan de Ledeboerstraat. Uit metingen van de brandweer bleek volgens het Brabants Dagblad dat de omgeving geen gevaar loopt.

Bij het pand stond ook een bestelbus met een grote hoeveelheid lachgas. Dat is afgevoerd door een gespecialiseerd bedrijf.

Een ruimteschip met twee mensen aan boord is zaterdag vertrokken naar ruimtestation ISS, waar twee Amerikaanse astronauten vastzitten. Het viertal keert begin volgend jaar samen terug naar de aarde.

De raket van SpaceX steeg om 19.17 uur Nederlandse tijd op vanaf ruimtebasis Cape Canaveral in Florida. De lancering stond eigenlijk gepland voor een een paar dagen geleden, maar werd uitgesteld vanwege orkaan Helene.

Aan boord zijn de Amerikaanse astronaut Nick Hague (49) en de Russische kosmonaut Aleksandr Gorboenov (34). Het is de bedoeling dat zij zondag rond 23.30 uur Nederlandse tijd aankoppelen bij het ISS.

Op het internationale ruimtestation zitten Barry Wilmore (61) en Sunita Williams (59) nu al een paar maanden vast. Ze gingen in juni met de Starliner van Boeing naar het ruimtestation voor een missie van acht dagen. Maar tijdens de koppeling van de ruimtecapsule met het ruimtestation ging er van alles mis. Er waren problemen met een aantal stuurraketten en er lekte helium. Om veiligheidsredenen besloot NASA om de twee astronauten niet met de Starliner terug te laten keren.

Inmiddels is de Starliner weer terug op aarde. Er zal worden onderzocht wat er mis is gegaan.

Beste van maken

Wilmore en Williams hielden een paar weken geleden een persconferentie. Ze vertelden dat ze het moeilijk vonden toen de ruimtecapsule zonder hen terugging naar de aarde. Desondanks blijven ze positief. "We zijn getraind om het onverwachte te verwachten", zei Wilmore. Wel voegde collega Williams daaraan toe dat ze haar familie en twee honden mist.

In de tussentijd maken ze er maar het beste van. Zo zeggen de astronauten voldoening te halen uit het werk. Ook hebben ze een aanvraag ingediend om te kunnen stemmen bij de Amerikaanse verkiezingen in november. Dat doen ze door middel van een volmacht.

De twee astronauten op de persconferentie:

Het aantal doden in de VS als gevolg van orkaan Helene is opgelopen tot zeker 64, hebben Amerikaanse autoriteiten bekendgemaakt. De hulpdiensten vrezen dat het aantal nog verder zal oplopen.

De orkaan van de vierde categorie trok sinds donderdag over delen van Florida, Georgia, North Carolina en South Carolina en Tennessee. In South Carolina vielen zeker 23 doden, in Florida 11.

Er vielen tijdens het noodweer grote hoeveelheden regen. De laatste resten van de storm zijn inmiddels weggetrokken, maar de gevolgen zijn nog op veel plaatsen merkbaar. Huizen zijn verwoest, bomen ontworteld, op veel plaatsen zijn rivieren overstroomd en zeker drie miljoen huishoudens zitten zonder stroom. Vooral in North Carolina en Georgia is in veel gebieden de elektriciteit uitgevallen.

De verwoesting in het kustplaatsje Horseshoe Beach in Florida:

"De verwoesting die we zien na orkaan Helene is overweldigend", zei de Amerikaanse president Biden vandaag. "Jill en ik blijven bidden voor degenen die geliefden zijn kwijtgeraakt en voor iedereen die is getroffen door deze storm."

Bewoners vast

Op sommige plaatsen zitten inwoners vast in hun huizen vanwege ondergelopen wegen, soms zonder voedsel. In North Carolina zijn 400 wegen afgesloten.

Politie en brandweer hebben duizenden reddingsacties uitgevoerd. In Tennessee werden 54 mensen van het dak van een ziekenhuis gered waar ze vastzaten door een overstroming. Ze werden met boten en helikopters in veiligheid gebracht.

In het westen van North Carolina zijn er zorgen over de Lake Lure Dam, een bijna honderd jaar oude dam bij een stuwmeer. Autoriteiten hebben bewoners in de buurt gewaarschuwd voor een mogelijke dambreuk, maar ze meldden vrijdagavond ook dat er nog geen onmiddellijke dreiging was.

De totale schade van de orkaan wordt geschat op omgerekend zo'n 100 miljard euro. Daarmee zou Helene een van de meest kostbare stormen in de recente geschiedenis van de Verenigde Staten zijn, zegt een meteoroloog van weerbureau AccuWeather.

Wereldwijd werd er niet eerder zoveel gevlogen als dit jaar: naar verwachting komt het aantal passagiers uit op bijna 5 miljard. Vaak wordt gewezen op de uitstoot van vliegtuigen, minder vaak gaat het over de enorme afvalberg die door alle maaltijden, kussentjes en koptelefoons ontstaat.

Dat probleem staat bij luchtvaartmaatschappijen steeds hoger op de agenda. Belangrijkste afvalbronnen zijn etenswaren, maar ook afgedankte dekentjes, koptelefoons, oordopjes en kussentjes verdwijnen in de vuilnisbak.

Naar schatting gaat het jaarlijks wereldwijd om een afvalberg vergelijkbaar met het gewicht van 600.000 olifanten, oftewel 3,6 miljoen ton aan afval, berekenden het Aviation Sustainability Forum en de internationale luchtvaartkoepel IATA. Daarvan bestaat 18 procent uit niet gebruikte maaltijden.

Luchtvaartmaatschappijen beloofden in 2019 verbetering, maar in de praktijk zijn er obstakels. Alleen KLM verwerkt dagelijks al 14 ton cateringafval van inkomende intercontinentale vluchten. De vliegmaatschappij onderzoekt of er minder eten op vluchten kan worden meegenomen.

Nee verkopen

"We willen voorkomen dat we 'nee' moeten verkopen aan passagiers en dat is precies onze uitdaging", zegt Caroline van 't Hoff, verantwoordelijk voor afvalreductie bij KLM. "We verzamelen nu per vlucht data van niet geconsumeerd eten en drinken en hopen zo patronen te herkennen. Daar kunnen we onze belading op aanpassen, zodra we voldoende data hebben verzameld."

Daarnaast zitten internationale regels de vliegmaatschappijen dwars. Om dierziektes te voorkomen moeten zij bijna al het cateringafval dat overblijft na intercontinentale vluchten laten verbranden. Luchtvaartmaatschappijen pleiten voor een aanpassing van die regels, tot nu toe zonder succes.

KLM voerde wel een andere maatregel door om de afvalberg te verkleinen: passagiers krijgen niet meer standaard een wegwerpkoptelefoon, maar moeten er zelf om een vragen. De luchtvaartmaatschappij raadt reizigers aan een eigen koptelefoon met snoer mee te nemen of een bluetoothadapter om eigen draadloze oortjes of een koptelefoon te kunnen gebruiken.

Veel effect heeft dat nog niet. Vorig jaar deelde KLM zes miljoen koptelefoons uit, niet veel minder dan een jaar eerder. "Het is eerlijk gezegd nog steeds lastig om bijvoorbeeld je eigen Airpods te koppelen aan onze systemen", zegt Van 't Hoff. "Dat hebben we hoog staan op onze wensenlijst voor nieuwe toestellen."

Andere maatschappijen delen nog wel standaard koptelefoons uit, waarschijnlijk gaat het wereldwijd om tientallen miljoenen stuks. Ze worden vaak na één keer afgedankt en gaan dan verbrandingsovens in.

"Dat zorgt voor een aanzienlijke verspilling van waardevolle materialen", zegt Nils Pauliks, onderzoeker aan de Universiteit Leiden. Hij probeert met het project Circular Circuits elektronisch afval te verminderen. Vooral plastic, ijzer en koper verdwijnen met de weggegooide koptelefoons in verbrandingsovens.

"Het is veel beter als je eenmalig gebruik kunt vermijden", zegt Pauliks. "Vraag bijvoorbeeld een klein bedrag voor koptelefoons of deel ze alleen uit aan mensen die ze vooraf reserveren."

Kleine stappen

Je kunt je afvragen of maatschappijen niet beter werk kunnen maken van schoner vliegen in plaats van de vermindering van cabine-afval. Volgens KLM gaat het bij het terugdringen van afval weliswaar om kleine stappen, maar zijn die wel belangrijk.

"We zetten stappen met bijvoorbeeld nieuwe toestellen, maar ook het terugdringen van afval in de cabine telt mee", aldus Van 't Hoff. "Van overgebleven sandwiches op Europese vluchten wordt bijvoorbeeld biogas en compost gemaakt. Als je kijkt naar de hoeveelheden sandwiches die daarmee gemoeid zijn, kunnen we daar echt een mooie stap maken."

Schiphol wil 'zero-waste'

Ook Schiphol krijgt jaarlijks met een enorme afvalberg te maken. "Uit vliegtuigen halen we zo'n 3000 ton op", zegt Denise Pronk van de luchthaven. "Als je kantoren en terminals meetelt, gaat het om 13.000 ton. Je moet denken aan etensbakjes, koffiebekertjes, flesjes, blikjes, papier. Door afval beter te scheiden, hopen we uiteindelijk minder afval te hebben en meer te recyclen. Dan hoeft het niet verbrand te worden."

Ook met horecabedrijven kijkt Schiphol naar afvalvermindering, zegt Pronk. "Als je bijvoorbeeld eten en drinken serveert met servies dat je kunt afwassen, krijg je minder afval. We hebben onlangs een proef gedaan met sinaasappelschillen. Daar wordt nu zeep van gemaakt. Zo maak je van afval iets nieuws."

In 2030 wil Schiphol een zero-waste-luchthaven zijn. Volgens Pronk is het een enorme uitdaging om de hoeveelheid afval op de luchthaven te verminderen. Ook passagiers spelen daarbij een belangrijke rol, benadrukt ze.

"Zij kunnen helpen door goed te scheiden. We zien regelmatig mensen met haast afval weggooien zonder te kijken. Dat is zonde. Want daardoor wordt het allemaal restafval en moet het worden verbrand, in plaats van dat we het kunnen hergebruiken."

Een jaar nadat tienduizenden etnische Armeniërs de enclave Nagorno-Karabach ontvluchtten uit angst voor etnische zuiveringen, is er in het bergachtige gebied dat de Armeniërs achterlieten steeds minder zichtbaar van hun vroegere aanwezigheid. Talloze monumenten, gebouwen, begraafplaatsen en zelfs hele dorpen zijn volledig vernietigd, blijkt uit door de NOS geverifieerde beelden.

Azerbeidzjan zei daags na de aanval die het einde van de zelfverklaarde republiek inluidde dat de etnisch-Armeense bevolking zijn geloof mocht blijven uitoefenen en stemrecht zou krijgen. De voorgeschiedenis van geweld tussen de twee landen maakte dat weinigen daarin geloofden.

Van de ruim 120.000 etnisch-Armeense inwoners verlieten 100.000 daarom halsoverkop het gebied. Daarmee kwam er na dertig jaar een einde aan de Armeense enclave, ook wel Artsach genoemd.

Sindsdien zijn Azeri's het gebied ingetrokken en wordt het ene na het andere gebouw afgebroken. Dat proces begon al eerder, in 2020, toen na een oorlog van zes weken Azerbeidzjan een deel van het grondgebied innam.

Volgens dataproject ACLED zijn er sinds 2021 bijna tachtig gevallen bekend van vernieling van etnisch-Armeense historische, religieuze, politieke plekken of woonplaatsen. Dat is sinds september 2023 alleen maar versneld, blijkt uit gegevens van het dataproject. Deze vernieling van cultureel erfgoed betekent dat langzaam maar zeker de Armeense cultuur uit het gebied verdwijnt.

Op de foto's hieronder is te zien hoe het dorpje Karin Tak vrijwel helemaal met de grond gelijk is gemaakt:

"Cultureel erfgoed is een selectie van het verleden die door een groep belangrijk geacht wordt om te bewaren, maar vaak wordt het ook ingezet voor cultureel-politieke doeleinden. Het vernietigen is een manier om de geschiedenis van de ander doelbewust uit te wissen", zegt Gertjan Plets, universitair hoofddocent erfgoedstudies aan de Universiteit Utrecht.

Soms kan het gebeuren dat erfgoed 'in de vuurlinie' vernietigd wordt. "Maar wordt iets doelbewust vernietigd, dan is dat om een statement te maken naar de andere partij."

De vernietiging van erfgoed in Nagorno-Karabach is niet uniek. "Cultureel erfgoed speelt al van oudsher een rol in conflicten en is eigenlijk een intrinsiek onderdeel hiervan geworden", zegt Plets. Als voorbeelden noemt hij hoe Russische aanvallen op Oekraïne het culturele erfgoed daar aantasten en hoe IS erfgoed vernietigde in de Syrische stad Palmyra.

De vernielingen in Nagorno-Karabach zijn niet alleen te zien op satellietbeelden, maar zijn ook vastgelegd door Azerbeidzjaanse militairen.

In deze video is te zien hoe Azerbeidzjaanse militairen een Armeens-orthodoxe kerk binnengaan en daar vernielingen aanrichten:

"Cultureel erfgoed wordt ook gebruikt om recht op land te legitimeren. Door het te vernietigen ontneem je een groep hun historische wortels in die plaats", zegt Plets. Dat is ook een belangrijke factor in Nagorno-Karabach. Door gebouwen die al eeuwenlang in het gebied staan te vernietigen, wordt een deel van de geschiedenis onzichtbaar.

Ook religie speelt daarbij een belangrijke rol. Zo werd in mei dit jaar een kerk in Nagorno-Karabach afgebroken, waarna er een moskee voor in de plaats kwam. Behalve woningen zijn ook verschillende chatsjkars, gedenktekens, en andere symbolische bouwwerken vernietigd. Sommige bouwwerken waren eeuwenoud.

Het bestuur van de voormalige Armeense enclave is nu in ballingschap in Armenië. Kort na de Azerbeidzjaanse aanval bracht de Azerbeidzjaanse president Alijev een bezoek aan de hoofdstad Stepanakert om de Azerbeidzjaanse vlag te hijsen.

In maart dit jaar gaven de Azerbeidzjaanse autoriteiten de opdracht tot het slopen van het Artsachse parlementsgebouw. Hiermee werd ook de meest zichtbare herinnering aan het politieke bestaan van Nagorno-Karabach gewist.

Eerst exploderende piepers en portofoons van Hezbollah-leden, daarna liquidaties en nu de dood van leider Hassan Nasrallah: Israël heeft Hezbollah de afgelopen twee weken slag na slag toegebracht. De militante organisatie is hard geraakt, zegt Midden-Oostendeskundige Erwin van Veen van Instituut Clingendael. "Het is een crescendo van klappen dat Hezbollah nu te verwerken krijgt."

Nasrallah stond sinds 1992 aan het hoofd van Hezbollah. Volgens Israël kwam hij gisteravond om het leven bij luchtaanvallen op de Libanese hoofdstad Beiroet. Hezbollah bevestigt vandaag dat hun leider dood is.

Behalve Nasrallah zouden ook andere hoge leiders van de militante beweging zijn omgekomen, onder wie Ali Karaki, de commandant van Hezbollah in Zuid-Libanon.

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken deelde op een van de overheidsaccounts op X een overzicht van gedode Hezbollah-kopstukken. Van de achttien afgebeelde prominenten die volgens Israël deel uitmaakten van de commandostructuur zou niemand meer in leven zijn.

"Er zitten nu zoveel gaten in de commandostructuur van Hezbollah, dat de organisatie waarschijnlijk tijdelijk niet meer coherent kan opereren", zegt Van Veen.

Dat Hezbollah in korte tijd zo hevig is aangevallen, toont volgens hem dat Israël een sterke inlichtingenpositie heeft. "Er zijn nu iets te veel liquidaties, meer dan dat je normaal zou mogen verwachten. Israël weet precies waar de leiders zitten."

Daarin zit een extra moeilijkheid voor Hezbollah. Potentiële nieuwe leiders bij elkaar brengen, en hergroeperen, is op dit moment een veel te groot risico, zegt Van Veen. "Er staan altijd wel weer mensen op die de rollen innemen, maar dat kan nu even duren."

Hezbollah is een bondgenoot van Iran, dat ook een vijand is van Israël. Ayatollah Khamenei, de hoogste leider van Iran, is in de nasleep van Nasrallahs dood overgebracht naar een extra beveiligde locatie, melden Iraanse regeringsfunctionarissen aan persbureau Reuters.

In een eerste reactie zei Khamenei dat Hezbollah ervoor zal zorgen dat Israël spijt krijgt van zijn daden. Hij roept alle moslims op de bevolking van Libanon en "het trotse Hezbollah" bij te staan in de confrontatie met het "onderdrukkende en slechte regime".

Rakettenregen

Wat de Iraanse militaire reactie zou kunnen zijn, is speculeren. Van Veen: "Er zijn niet echt goede opties voor Iran. Ze kunnen een rakettenregen laten neerdalen op Israël vanuit Libanon, als Hezbollah daar nog voldoende capaciteit voor heeft. Ze kunnen ook vanuit eigen land gaan schieten, of bondgenoten zoals de Houthi's op de Rode Zee inzetten. Het is allemaal dezelfde formule: raketten afvuren die niet echt veel effect sorteren, met uitzondering van de raketten van het nu hard geraakte Hezbollah."

Op een grote oorlog met Israël zit Iran nu ook niet te wachten, verwacht Van Veen. "Ik denk dat Iran wel wíl antwoorden, maar dat ze zich achter de oren krabben over hoe dit moet."

In deze video uitleg over de Mossad en de rol van de inlichtingendienst als geheim wapen van Israël:

In een klein dorp aan de Zuid-Afrikaanse oostkust zijn vrijdagavond zeventien mensen gedood bij een schietpartij. De slachtoffers werden in twee verschillende huizen in dezelfde buurt van Lusikisiki doodgeschoten.

"Bij één huis zijn dertien mensen omgekomen, twaalf vrouwen en één man. In een ander huis zijn ook vier mensen omgekomen", zegt een woordvoerder van de Zuid-Afrikaanse politie.

Een achttiende slachtoffer is in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. De politie is op zoek naar de verdachten.

Lokale media melden dat de slachtoffers een rouwceremonie aan het voorbereiden waren voor twee mensen uit de gemeenschap die een jaar eerder waren vermoord. De verdachten van de schietpartij zouden bekenden zijn van de slachtoffers.

Hoeveel schutters er bij het incident betrokken waren en wat het motief was, is niet duidelijk. "De schutters kwamen en schoten willekeurig", zegt burgemeester Nonkosi Pepping tegen de regionale krant Daily Dispatch. "Het heeft de gemeenschap doodsbang gemaakt." Een speciaal team van de politie doet onderzoek naar de schietpartij.

De politie opent een meldpunt voor agenten die zich zorgen maken over het grote datalek van gisteren. Daarbij werden "werkgerelateerde contactgegevens" van vrijwel alle 65.000 politiemedewerkers gestolen. Volgens de politie gaat het om namen, e-mailadressen en telefoonnummers.

Een woordvoerder zegt dat de korpsleiding vandaag en gisteren al signalen binnenkreeg van agenten die zorgen hebben. "We konden alleen nog niet bijhouden hoeveel meldingen dat zijn, dat kunnen we met het meldpunt wel", zo legt ze uit.

Agenten kunnen een telefoonnummer bellen dat intern wordt gedeeld. "Wij richten een soort callcenter in dat de medewerkers kan helpen", zegt de woordvoerder.

Bij de Nationale Politiebond, een vakbond voor politiemedewerkers, zijn al "immens veel meldingen" binnengekomen. Dat zegt voorzitter Nine Kooiman, die ook spreekt namens andere politiebonden.

"Er is heel veel onrust omdat mensen bang zijn dat er nare dingen kunnen gebeuren." Zo zouden agenten bang zijn voor ongewenst bezoek op hun woonadres of ongevraagde belletjes, zegt Kooiman. Het aantal meldingen is volgens haar bijna niet te overzien.

Beveiliging

Om de veiligheid van medewerkers te garanderen zet de politie extra in op beveiliging. "We nemen alle maatregelen die nodig zijn, daar kunnen we niet op detailniveau op ingaan maar het heeft echt onze verscherpte aandacht", aldus de woordvoerder.

De woordvoerder kan niet zeggen hoe de politie achter het datalek kwam, maar geeft aan dat de organisatie "constant de eigen systemen monitort." De gegevens lijken vooralsnog nergens op internet te zijn gepubliceerd.

Volgens de Nationale Politiebond is het belangrijk dat de politie de datahuishouding goed op orde krijgt. "Daar waren al eerder zorgen over en als ik naar de huidige begroting kijk vraag ik me af of daar voldoende rekening mee is gehouden", zo zegt Kooiman. Volgens haar zijn er momenteel niet genoeg middelen beschikbaar om die verbeteringen door te voeren.

Nieuwe hackmethode

Meerdere cybersecurity-experts zijn het erover eens dat de hack wellicht via een nieuwe methode plaats heeft kunnen vinden.

Erik Westhovens is cybersecurity-expert en legt uit dat hij de nieuwe methode afgelopen week pas voor het eerst in Nederland zag. Westhovens: "Op woensdag meldden bedrijven uit de logistieke sector zich bij mij dat ze met zulke hacks te maken hadden."

Die nieuwe methode combineert bekende trucs van hackers met nieuwe toepassingen zoals kunstmatige intelligentie. "Een medewerker krijgt een phishingmail met een link. Achter die link staat een document dat je moet downloaden. Zodra je dat doet en inlogt met je Microsoft-account, wordt er een applicatie geïnstalleerd die met kunstmatige intelligentie de gegevens uit de online politieomgeving haalt", legt Westhovens uit.

De politie kan na vragen van de NOS niet aangeven of dit inderdaad de methode is die de hackers gebruikt hebben.

De Curaçaose gebarentaal moet op het eiland worden erkend als de officiële gebarentaal. Dat stelt het Nationaal Taalinstituut Curaçao (NTIC) in het kader van Werelddovendag. Nu is de Nederlandse gebarentaal op Curaçao de norm voor de ongeveer 6000 mensen die er gebruik van maken.

De Curaçaose samenleving kan nog een hoop vooruitgang boeken als het gaat om de hoeveelheid kansen die de dove en slechthorende gemeenschap nu krijgt, zegt Iva Martina, voorzitter van de Curaçaose Stichting Auditief Gehandicapten. "Het taboe en de schaamte van vroeger zijn afgenomen, maar op de werkvloer is een handicap nog verre van genormaliseerd."

Talenmix

Veel mensen denken dat gebarentaal een universele taal is, maar gebaren variëren net zoveel als gesproken talen. Op Curaçao bestaat de gebarentaal niet uit één taal, net zoals de lokale gesproken taal Papiaments. Het brede palet aan culturen op het eiland wordt weerspiegeld in de gebruikte gebaren.

De Nederlandse gebarentaal werd eind jaren 90 op het eiland aangewezen als de officiële gebarentaal. "De afgelopen jaren werd echter steeds duidelijker dat een taal die in de Nederlandse context is ontstaan, niet per definitie in onze Curaçaose context past", zegt Marta Dijkhoff, directeur van het NTIC.

"We hebben andere gezichtsuitdrukkingen met een andere betekenis bij bepaalde woorden in onze gesproken taal Papiaments", legt Dijkhoff uit. "Die komen vaak niet overeen met de Nederlandse gebaren." De basis van de Curaçaose gebarentaal is daarom liplezen in het Papiaments, vult Martina aan. "Engelse, Surinaamse en Nederlandse gebaren zijn daarbij een ondersteuning."

Liefdadigheid en onderschatting

Martina vertelt dat de kansen die doven en slechthorenden krijgen vooral te danken zijn aan liefdadigheid. Volgens haar moet dat anders. De groep kan prima werken in verschillende sectoren, zegt zij. "Ze worden nog veel te vaak onderschat en daardoor niet aangenomen."

Om dat te veranderen, zijn er verschillende ideeën en initiatieven op het eiland. Zo vertellen Martina en Dijkhoff dat ze samen bezig zijn met het opzetten van een commissie om meer bewustwording te creëren. Ze willen zich inzetten voor meer gebarentaal op televisie en zelfs een eigen interactief tv-programma, dat er volgend jaar moet komen.

Een vrouw die gisteren in Wijdewormer zwaargewond raakte door een aanval van een stier, is de eigenaar van het dier. De stier brak los op het terrein van de vrouw.

Doordat de stier nog niet gevangen was, was het voor hulpverleners onmogelijk om bij de gewonde vrouw komen. Het beest reageerde na de aanval ook agressief naar omstanders.

Meerdere jagers waren naar de plek gekomen om het dier af te kunnen schieten, maar dat bleek uiteindelijk niet nodig. Het dier werd volgens de politie "met alle mogelijke moeite" vastgebonden. De stier is twee keer verdoofd door een veearts.

De vrouw is naar het ziekenhuis gebracht. Hoe het nu met haar gaat is niet bekend.

Naar het slachthuis

Een buurman, die een melkveebedrijf heeft, vertelt aan de regionale omroep NH dat de stier met twee soortgenoten onderweg was naar het slachthuis. De vrouw had de dieren al sinds ze kalfjes waren. Volgens de buurman "voor de hobby."

De veehouder zegt dat er niet veel hoeft te gebeuren voordat een stier op hol slaat. "Op een gegeven moment zijn ze groot en dan is dat gewoon zo, dan kunnen ze op hol slaan."

De buurman heeft samen met andere omstanders de politie geholpen om de stier onder controle te krijgen. "Ze zijn toen alsnog overgebracht naar een tijdelijk verblijf", zegt de buurman. Hij denkt dat de dieren binnenkort alsnog zullen worden geslacht.

Bij de Omgevingsdienst Rivierenland (ODR) is onder werknemers onrust ontstaan over de inhuur van extern personeel. Een deel van de werknemers heeft zelfs het vertrouwen in de directie opgezegd. Dat blijkt uit stukken die Omroep Gelderland heeft ingezien.

Ambtenaren van de dienst vinden de inhuur van extern personeel niet verantwoord. Uit adviezen die Omroep Gelderland in handen heeft, blijkt dat ambtenaren de directie hebben gewaarschuwd dat het inhuren van extern personeel te duur is en dat er juridische haken en ogen aan zitten.

Volgens de omroep werd er dit jaar alleen al voor het team dat over bouwvergunningen gaat voor meer dan een miljoen euro ingehuurd.

Maar ondanks de zorgen besloot waarnemend directeur Marcel Keijman in mei de adviezen van zijn ambtenaren naast zich neer te leggen en door te gaan met de inhuur.

Ontslagen

De onrust onder een groep ambtenaren werd verder aangewakkerd door het recente ontslag van vier inhuurkrachten. Een recherchebureau concludeerde dat deze inhuurkrachten met de urenregistratie hadden gesjoemeld.

De vier schreven wekelijks zestig uur. Ook zouden ze op zon- en feestdagen hebben gewerkt. De vier declareerden tienduizenden euro's per maand. Bronnen bij de omgevingsdienst zeggen dat ze daar vorig jaar al bij de directie over aan de bel hadden getrokken. Ze maakten melding van vreemde facturen, ondermaatse prestaties en onbereikbare externe krachten.

Hoog ziekteverzuim

Ook bleek dat het ziekteverzuim bij de dienst het eerste halfjaar van 2024 9,1 procent was, veel hoger dan het landelijk gemiddelde van 5,5 procent.

In een reactie zegt de directie van de omgevingsdienst dat "niet objectief is vastgesteld" dat het hoge ziekteverzuim door de onrust rond de inhuur komt. Maar tijdens een emotionele medewerkersbijeenkomst vorige week, waar Omroep Gelderland audio-opnames van heeft, gaf algemeen directeur Gerard Vlekke aan dat er wel degelijk "direct en indirect een relatie is tussen de kwestie en de ziekmeldingen."

Bij de bijeenkomst zegde een afdeling van de omgevingsdienst het vertrouwen in de directie op. Ook riepen werknemers de voorzitter van het bestuur op om in te grijpen.

In een reactie aan Omroep Gelderland laat de Omgevingsdienst weten niet te kunnen reageren op vragen. "Omdat we nog bezig zijn met de afwikkeling van zaken."

Tekort aan personeel

De Gelderse politiek maakt zich zorgen over de ontwikkelingen. "Deze misstanden gaan alle perken te buiten", zegt raadslid Anja Hulsbergen van Gemeentebelangen Neder-Betuwe. "Wat het extra kwalijk maakt is dat het om gemeenschapsgeld gaat."

Uit onderzoek van de regionale omroepen en de NOS bleek in juli al dat omgevingsdiensten in heel Nederland kampen met een tekort aan deskundig personeel. Ook de kwaliteit staat onder druk, waardoor een deel van de diensten niet voldoet aan de eigen kwaliteitseisen. Dat kan grote gevolgen hebben voor de volksgezondheid.

Bij overstromingen en aardverschuivingen in Nepal zijn tientallen mensen omgekomen. Volgens de autoriteiten in het land zijn er zeker 66 doden. Eerder werd gesproken over 38 doden. Er worden op dit moment nog zeker 60 mensen vermist.

De meeste doden zijn gevallen in de Kathmandu-vallei. Daar ligt de gelijknamige hoofdstad en een aantal andere grote steden. In die vallei wonen zo'n vier miljoen mensen.

De overstromingen worden veroorzaakt door aanhoudende, zware regenval. Veel rivieren in het land in het Himalaya-gebergte zijn buiten hun oevers getreden. Wegen en bruggen zijn overstroomd, tientallen huizen zijn meegesleurd door het wassende water.

Stuwmeer

Een dam in een stuwmeer ten zuidwesten van Kathmandu dat normaal gesproken wordt gebruikt als waterkrachtcentrale dreigde te overstromen. Daarom is besloten de sluis in de dam gecontroleerd te openen, zodat het water kan wegstromen.

Het gevolg is wel dat daardoor overstromingen kunnen ontstaan in lagergelegen gebieden, zo waarschuwen de autoriteiten. Mensen die daar wonen worden opgeroepen om zich voor te bereiden op hoogwater.

Meteorologen verwachten dat het nog het hele weekend blijft regenen. Daarna worden er opklaringen verwacht. Ondertussen proberen hulpdiensten de wegen weer begaanbaar te krijgen door het puin en de modder op te ruimen.

Moessonregens veroorzaken elk jaar overstromingen in de regio. Elk jaar komen in Nepal honderden mensen om het leven door aardverschuivingen en overstromingen.

Israël heeft Hezbollah-leider Hassan Nasrallah uitgeschakeld. Dat is gebeurd bij een aanval op een bunker waar het ondergrondse hoofdkwartier van Hezbollah was gevestigd. De militante beweging heeft de dood van Nasrallah inmiddels bevestigd.

Uit angst om gedood te worden, vertoonde de 64-jarige Nasrallah zich zelden in het openbaar. Volgens experts wist altijd maar een klein groepje hooggeplaatste Hezbollah-leden waar hij zich ophield. Hij zou Hezbollah hebben aangestuurd vanuit de bunker die gisteravond is gebombardeerd door Israël.

Wat weten we over de man die al 32 jaar de leider was van Hezbollah?

Studie in Irak

Hassan Nasrallah werd in 1960 geboren in een sjiitische familie in een vluchtelingenkamp in een buitenwijk van Beiroet. Nadat de Libanese burgeroorlog in 1975 was uitgebroken sloot hij zich als tiener kort aan bij de sjiitische Amal-militie.

In 1976 verhuisde hij naar Irak om te studeren in Najaf, voor sjiitische moslims een heilige stad. Twee jaar later werd hij samen met andere Libanese studenten Irak uitgezet door de toenmalige leider Saddam Hussein. Toen hij terugkwam in Libanon was daar een burgeroorlog gaande. Na de Israëlische invasie van Libanon in 1982 sloot Nasrallah zich aan bij Hezbollah.

De radicale beweging werd begin jaren 80 opgericht als verzetsbeweging tegen Israël. Strijders probeerden het Israëlische leger te verjagen met aanvallen en aanslagen.

Van jongs af aan was Nasrallah al politiek betrokken, ook volgde hij een religieuze opleiding. Gaandeweg wist hij zich op te werken tot de belangrijkste speler binnen Hezbollah. In 1992 werd hij benoemd tot leider, nadat zijn voorganger werd gedood bij een Israëlische helikopteraanval. Hij was toen met 32 jaar betrekkelijk jong voor die rol.

Onder Nasrallahs leiding voerde Hezbollah aanvallen - waaronder bomaanslagen - uit op Israëlische en Joodse doelen wereldwijd. Bij aanslagen op de Israëlische ambassade in Buenos Aires in 1992 en een Joods cultureel centrum in die stad, twee jaar later, vielen tientallen doden.

Nasrallah zorgde dat Hezbollah bleef groeien. Zo ging de beweging onder zijn leiding de politiek in en werd steeds machtiger. De militaire capaciteit groeide, met name door steun van bondgenoot Iran. In 2000 trok Israël zich terug uit Libanon, mede door het gewapend verzet van Hezbollah.

Dat was belangrijk voor de vorming van Nasrallahs wereldbeeld. In een interview met The Washington Post in 2006 stelde hij dat de gewapende strijd "de enige manier is om te vechten tegen de bezettingsmacht Israël".

Door die opvattingen werd hij een belangrijke stem onder Israëls tegenstanders. In Libanon moesten veel mensen niets van hem hebben, maar voor zijn achterban was hij een charismatische man, die voorop ging in de strijd tegen het Westen. Amerika vond hij te dominant in de wereld. "We leven in een wereld van wolven. Als we te zwak zijn, vallen we ten prooi aan de sterken."

Oorlog met Israël was voor hem logisch. Als je opzij gaat word je niet serieus genomen, vond hij. Die opvattingen maakten hem bij sommige groepen in het Midden-Oosten populair. Hezbollah bezigt niet alleen retoriek maar voert ook al jaren raketaanvallen uit op Israël.

Kwaad bloed

Podcast De Dag wijdde begin dit jaar een aflevering aan Nasrallah. Daarin schetst Joas Wagemakers, islamoloog en universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht, hoe Nasrallah door zijn aanhang werd gezien als een competent leider. Hij was al lang aan de macht en hij had goede contacten in de regio.

Toch was Nasrallah niet onfeilbaar. Zo steunde hij tijdens de Arabische Lente in 2011 het regime in Syrië. Dat was opvallend, omdat de meeste omliggende landen de kant kozen van degenen die in opstand kwamen tegen de Syrische leider Assad.

Zijn keuze kwam Nasrallah op veel kritiek te staan. "Dat heeft veel kwaad bloed gezet, omdat hij altijd beweerde op te komen voor het volk. In dit geval liet hij zijn bondgenootschappen met het Syrische regime zwaarder wegen", legt Wagemakers uit.

Oorlogsverklaring

Hij wijst erop dat Nasrallah al jaren een balans moest zien te vinden om iedereen tevreden te houden. Aan de ene kant moest hij als leider van een militante beweging zijn solidariteit met het Palestijnse volk laten zien. Aan de andere kant was er in Libanon de behoefte van de bevolking om oorlog te vermijden.

Nasrallah hield op 19 september voor het laatst een toespraak. Daarin noemde hij de aanval via ontplofte piepers en portofoons, waarvoor Israël verantwoordelijk wordt gehouden, een "oorlogsverklaring". Hij benadrukte dat Hezbollah de strijd blijft voortzetten.

In de Oekraïense stad Soemy zijn vanochtend zeker acht doden gevallen bij een dubbele Russische aanval op een medisch centrum, meldt president Zelensky. Nog eens elf mensen zijn gewond geraakt. Het ziekenhuis in de noordoostelijke stad werd volgens de autoriteiten tweemaal getroffen door drones.

Na de eerste beschieting werden patiënten en personeel geëvacueerd, waarop er een tweede aanval werd uitgevoerd. Het is een tactiek die Rusland vaker toegepast, niet alleen in Oekraïne maar ook eerder in Syrië.

Op het moment van de aanval waren er 86 patiënten en 38 medewerkers in het ziekenhuis. De stad Soemy ligt zo'n 32 kilometer van de Russische grens. Het aantal Russische aanvallen op de stad en het gebied eromheen is toegenomen sinds de inval van Oekraïense troepen in de Russische regio Koersk, vorige maand. Vaak worden bij de Russische aanvallen drones en zogeheten glijbommen ingezet.

Oekraïne zegt dat de Russen afgelopen nacht in totaal 73 drones en vier raketten hebben afgevuurd. Volgens het leger zijn 69 drones uit de lucht gehaald, waarvan vijftien bij de hoofdstad Kyiv.

De glijbommen zijn een groot probleem voor Oekraïne. In de video zie je wat de wapens kunnen:

De aanval op Soemy komt na een week waarin president Zelensky in de VS heeft geprobeerd zich te verzekeren van meer militaire steun voor zijn land. Hij sprak in New York de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe en had ontmoetingen met president Biden en de presidentskandidaten Harris en Trump. Ook ging hij langs bij een munitiefabriek in Pennsylvania waar artilleriegranaten worden gemaakt.

Bij een woning in Zoutelande is in de nacht van vrijdag op zaterdag een explosief afgegaan en later ook brand gesticht. Bij de explosie is de voordeur uit de woning geblazen, meldt de politie.

Vlak na middernacht ging er bij de woning aan de Langendam een explosief af. Een paar uur later werd er rondom hetzelfde huis brand gesticht. De bewoners bleven ongedeerd.

De politie vermoedt dat de twee incidenten met elkaar te maken hebben, maar doet vanwege het onderzoek verder geen mededelingen, schrijft Omroep Zeeland.

Buurtbewoners met bewakings- en deurbelcamera's wordt gevraagd beelden met de politie te delen.

Hezbollah-leider Nasrallah is gisteravond gedood bij een Israëlische luchtaanval. Hezbollah bevestigt dat in een verklaring. Het Israëlische leger had daarvoor al gemeld dat Nasrallah de Israëlische luchtaanval op Beiroet van gisteravond niet had overleefd.

Meerdere bronnen meldden toen al dat Nasrallah het doelwit was van het zware bombardement. Het Israëlische leger zegt dat het het ondergrondse hoofdkwartier van Hezbollah in een zuidelijke voorstad van Beiroet heeft aangevallen.

Behalve Nasrallah zouden ook andere hoge leiders van de militante beweging zijn omgekomen. Onder hen is Ali Karki, de commandant van Hezbollah in Zuid-Libanon.

'Niet einde strijd'

De bevelhebber van het Israëlische leger stelt dat de dood van Nasrallah niet het einde van het offensief tegen Hezbollah betekent. De aanval op de leiding van de beweging is lange tijd voorbereid, aldus luitenant-generaal Halevi. Een legerwoordvoerder omschrijft Nasrallah als "een van 's werelds invloedrijkste terroristen".

Volgens de Libanese minister van Volksgezondheid zijn bij het bombardement zeker elf mensen omgekomen en 108 gewond geraakt. De aanval heeft een grote ravage veroorzaakt. Zes appartementsgebouwen zijn verwoest.

Hassan Nasrallah leidde Hezbollah al sinds 1992. Hij kwam aan het roer nadat zijn voorganger was gedood bij een Israëlische luchtaanval. Onder zijn leiding voerde Hezbollah aanvallen en bomaanslagen uit op Israëlische en Joodse doelen wereldwijd. Bij aanslagen op de Israëlische ambassade in 1992 en een Joods cultureel centrum in Buenos Aires in 1994 kwamen in totaal 114 mensen om.

Onder Nasrallahs leiding groeide de militaire capaciteit van Hezbollah flink, grotendeels door steun van Iran. In 2000 trok Israël zich terug uit Libanon, mede door gewapend verzet van Hezbollah. Dat was belangrijk voor de vorming van zijn wereldbeeld; in een interview met The Washington Post in 2006 stelde hij dat de gewapende strijd "de enige manier is om te vechten tegen de bezettingsmacht Israël".

Nasrallah vertoonde zich zelden in het openbaar. Volgens experts wist maar een klein groepje hooggeplaatste Hezbollah-leden waar hij zich schuilhield. Naar verluidt woonde hij in een ondergrondse bunker, waarvandaan hij Hezbollah aanstuurde.

Correspondent Daisy Mohr ziet in Beiroet chaos en bange mensen:

De dood van Nasrallah is een zware klap voor Hezbollah. De militante beweging bevestigde vorige week zaterdag de dood van vijftien commandanten en strijders, onder wie Ibrahim Aqil en Ahmed Wahbi. De commandanten werden net als Nasrallah gedood bij Israëlische luchtaanvallen op Beiroet.

Aqil was het tweede lid van de zogenoemde Jihadraad, het belangrijkste militaire orgaan van Hezbollah, dat in korte tijd is omgekomen. In juli doodde Israël al de hoge commandant Fuad Shukr. Wahbi voerde tot begin 2024 het bevel over militaire operaties van de speciale troepen van Radwan tijdens de Gaza-oorlog.

Piepers en portofoons

Naast luchtaanvallen op het zuiden van Libanon werden deze maand in Libanon en Syrië duizenden mensen verwond nadat piepers en portofoons waren ontploft. Onder hen waren veel leden van Hezbollah. Volgens Hezbollah is Israël verantwoordelijk voor die aanval, ook Amerikaanse bronnen leggen de verantwoordelijkheid bij Israël, dat er zelf niets over heeft gezegd.

"Hier was na de Tweede Wereldoorlog een van de meest beruchte zwarte markten van Wenen." Jascha Novak vertelt een groepje studenten over het rijke spionageverleden van de Oostenrijkse hoofdstad. Hij geeft spionagetours, vol historische verhalen. "Ook spionnen waren actief op deze markt. Niet om spullen te kopen, maar geheime informatie."

Die spionage is niet alleen een romantisch geschiedenisverhaal. Wenen heeft zich de afgelopen jaren ontpopt als "hoofdstad van Russische spionage", volgens inlichtingenbronnen. De Russische inmenging in Oostenrijk zou zelfs zo ver gaan dat westerse bondgenoten zijn gestopt met het delen van gevoelige informatie met de Oostenrijkers.

Dit voorjaar werd duidelijk hoe diep de Russen in Oostenrijk geïnfiltreerd zijn. Inlichtingenofficier Egisto Ott bleek jarenlang uit Europese databanken persoonsgegevens aan Rusland te hebben doorgespeeld. Onder meer van onderzoeksjournalist Christo Grozev, die Oostenrijk is ontvlucht na een aan de Russische geheime dienst toegeschreven woninginbraak.

Ott zou bovendien een drijvende kracht zijn achter een omstreden politie-inval bij de Oostenrijkse inlichtingendienst BVT in 2018, die de dienst deels lamlegde. De man die verantwoordelijk was voor de BVT-inval is Herbert Kickl, destijds minister van Binnenlandse Zaken en nu lijsttrekker van de radicaal-rechtse FPÖ.

Dat schrikt kiezers niet af. Kickls FPÖ gaat aan kop in de peilingen en kan bij de verkiezingen morgen voor het eerst de grootste partij worden. "De partij neemt zeer openlijk de standpunten van Poetin over", zegt politicoloog en blogger Sebastian Reinfeldt. Zo verzet de FPÖ zich tegen sancties tegen Rusland en steun aan Oekraïne.

Niet alleen bij FPÖ

Oostenrijk heeft een speciale, historische relatie met Rusland. Na de bevrijding in 1945 door het Sovjetleger werd neutraliteit afgedwongen in ruil voor onafhankelijkheid. Om die reden is het land geen lid van de NAVO.

Wenen sprak zich uit tegen de inval in Oekraïne, maar bood alleen financiële en geen enkele militaire hulp. Op dat punt is de Oostenrijkse politiek opvallend eensgezind: geen enkele partij pleit voor wapensteun aan Kyiv.

Ook bij andere partijen zijn er geluiden te horen die door Moskou worden verwelkomd, vertelt Reinfeldt. "De neutraliteit wordt zo breed uitgelegd, dat men vindt dat Oostenrijk zich niet moet bemoeien met Rusland en Oekraïne. Dat houdt in dat Russische oorlogsmisdaden niet te veel bekritiseerd mogen worden."

Bij een toespraak van de Oekraïense president Zelensky bleven naast FPÖ-politici daarom ook leden van de sociaaldemocratische SPÖ weg. "Ook bestaat er, van links tot rechts, kritiek op de sancties tegen Rusland."

In Oostenrijk leeft breed de overtuiging dat met Rusland valt te praten. Bondskanselier Nehammer reisde dit jaar als eerste westerse leider, nog voor het omstreden bezoek van de Hongaarse premier Orbán, naar Moskou voor een "direct en open" gesprek met Poetin.

Pas vorige maand is de Oostenrijkse regering het eens geworden over een nieuwe veiligheidsstrategie, waarin Rusland niet langer een "strategische partner" wordt genoemd. Dat is nu veranderd in "bedreiging", 2,5 jaar na de inval in Oekraïne en ruim tien jaar na de annexatie van de Krim. Aan die wijziging ging jarenlange discussie vooraf, een periode waarin minister Kneissl van Buitenlandse Zaken nog met alle egards president Poetin ontving op haar bruiloft. Ze woont inmiddels in Rusland.

Feit is dat de economische belangen nog altijd groot zijn. De Oostenrijkse bank Raiffeisen is met afstand de grootste westerse bank in Rusland. Toen Oekraïne de bank op een zwarte lijst van "oorlogssponsors" wilde zetten, blokkeerde Oostenrijk een nieuw Russisch sanctiepakket, waarna Kyiv de bank toch van de lijst schrapte.

Ook voor gas blijft Oostenrijk sterk afhankelijk van Rusland. Waar in de hele EU nog slechts 15 procent van het gas uit Rusland komt, ligt dat in Oostenrijk rond de 90 procent.

Satellieten

Reinfeldt vindt dat Oostenrijk lang naïef is geweest tegenover Rusland. Het laat de spionagepraktijken bovendien zijn gang gaan. Sterker nog: spionage is toegestaan zolang het zich niet tegen Oostenrijk richt. Ook tourgids Novak merkt dat Oostenrijkers vaak nauwelijks op de hoogte zijn van de omvang van de spionage in het land. "Ze reageren vaak verbaasder dan buitenlandse toeristen."

Aan een doorgaande weg aan de rand van Wenen wijst Reinfeldt naar een groot betonnen gebouw, omheind en volgehangen met camera's. Hier wonen en werken tientallen Russische diplomaten. Op het dak staan zeker tien satellietschotels, de meeste op het oosten gericht. "Niet om tv-zenders te ontvangen. Nee, hier luisteren de Russen communicatie af. Het is algemeen bekende informatie, maar het wordt toegelaten."

Twee Russischtalige vrouwen bij het gebouw willen niet reageren als we vragen naar de schotels. Een omwonende haalt haar schouders op: "Die dingen zijn er al jaren. En ja, de Amerikanen doen zoiets toch ook?"

Het onthulde spionageschandaal zal de verkiezingen niet beïnvloeden, zegt Reinfeldt. "Het thema houdt kiezers niet bezig en geen enkele partij voert er campagne mee. Buitenlandbeleid wordt buiten de verkiezingen gehouden, dat is absoluut fascinerend."

Vier van de vijftien Belgische slachtoffers van seksueel misbruik door priesters, met wie paus Franciscus gisteren een gesprek heeft gehad, zeggen dat paus hen meermaals excuses heeft aangeboden. Ook zou hij een schadevergoeding hebben toegezegd.

Gisteren had de paus bij zijn ontvangst op het Kasteel van Laken, de residentie van de koning, al gezegd dat het jarenlange misbruik een schande is en dat de katholieke kerk zich moet schamen. De Belgische premier De Croo had ten overstaan van de paus in een ingelaste toespraak scherpe kritiek en zei dat een doofpot niet aanvaardbaar is.

Van tevoren was er veel scepsis over de ontvangst. Er was een uur uitgetrokken voor het gesprek met de vijftien slachtoffers, die waren uitgekozen door de Belgische bisschoppen en het Vaticaan.

Uiteindelijk duurde de ontmoeting ruim twee uur en toonden sommigen zich opgelucht. "Hij heeft zijn excuses aangeboden en die waren oprecht. Hij heeft zich verontschuldigd en was beschaamd over wat er in het instituut gebeurd is", zegt een van hen, Aline Colpaert tegen de VRT. Ze voegt eraan toe dat de paus ook vindt dat er financiële compensatie moet komen.

Oprecht geluisterd

Volgens een ander slachtoffer, Koen Van Sumere, wil de paus nog met de bisschoppen spreken over een financiële regeling, maar komt die er wel. Ook worden de slachtoffers volgend jaar door hem in Rome ontvangen om te bespreken of er echt iets is veranderd, zegt hij.

"Het is de eerste keer dat ik spreek met iemand van de clerus die echt oprecht luistert. Over onze vraag om bepaalde bisschoppen te ontslaan of kardinaal Danneels postuum een blaam te geven, zei hij dat hij dat ging onderzoeken", aldus Van Sumere.

Gewoon een mens

Een zus van een ander slachtoffer, Lieve Brouwers, zegt dat ze "een paus heeft gezien die ook gewoon een mens is." " Ik zat op een halve meter van hem en heb duidelijk tranen gezien. Ja, hij heeft geweend." Haar broer werd drie jaar misbruikt en heeft zelfmoord gepleegd.

Toch toont niet iedereen die paus Franciscus heeft gesproken zich tevreden. Jan Puype zegt dat hij geen excuses heeft gehoord. "Daar gaat het ook niet om. Je moet komen met oplossingen." Als die niet komen, is hij bang "dat velen zullen hervallen in de pijn die we allemaal hebben."