NOS Nieuws - Algemeen

De regen en diverse ongelukken hebben vanmorgen tot lange files geleid op de Nederlandse snelwegen. Rond 08.30 uur meldde de ANWB meer dan 1000 kilometer file.

Daarmee was het de drukste ochtendspits van dit jaar tot nu toe. Rond 08.45 uur begon de drukte iets af te nemen, maar het duurde tot ver in de ochtend voor alle files waren opgelost.

De spits begon al vroeg op de wegen rond Rotterdam. Op de A15 richting Europoort zijn door werkzaamheden minder rijstroken beschikbaar. Op andere wegen rond Rotterdam zijn verschillende ongelukken gebeurd. Daardoor was er veel vertraging op de snelwegen rond de stad.

Ook op de A2 naar Utrecht, de A28 naar Utrecht en de A59 richting Den Bosch stonden lange files. De ANWB zei gisteren al een drukke ochtendspits te verwachten, omdat er in de kustprovincies veel wind werd verwacht. Dat bleek uiteindelijk mee te vallen. Tot 10.00 uur was in Zeeland en Zuid-Holland code geel afgegeven, maar het weeralarm is inmiddels ingetrokken.

Op dinsdagochtend is het altijd drukker op de weg dan op andere dagen. Een overzicht van alle files en werkzaamheden vind je hier.

"Gerrie, zul je bij mamma blijven en niet stout wezen hoor, want ik ben weer gauw thuis", staat op het briefje dat Bartus Lubbersen eind 1944 nog snel uit de trein op weg naar Duitsland gooide. Maar hij kwam niet meer thuis. Bartus kwam op 19 december datzelfde jaar om in concentratiekamp Neuengamme.

Vandaag is het tachtig jaar geleden dat de Duitse bezetter in het Gelderse dorp Putten een grote razzia hield. Bartus en meer dan 600 andere mannen werden opgepakt en uiteindelijk afgevoerd naar concentratiekampen in Duitsland. Slechts 48 mannen kwamen na de oorlog terug.

De razzia op 1 oktober 1944 was een wraakactie voor een aanslag die het verzet in de nacht daarvoor had gepleegd op een auto van de Wehrmacht, aan de rand van Putten. Een Duitse officier en een verzetsman kwamen daarbij om het leven.

Bartus werkte als garagehouder in Putten en was een vrolijke man, weet zijn inmiddels 89-jarige dochter Gerrie Zeegers-Lubbersen nog. Zij - enig kind - speelde vaak in de garage als hij auto's repareerde. "Hij zong dan. Het was een fijn gezin, we hadden het goed. In één klap is dat weg, hè."

De 9-jarige Gerrie voelde wel dat er iets mis was toen er op 1 oktober aan het begin van de middag een Duitser voor de deur stond. Bartus, zijn vrouw en dochter moesten mee, net als veel andere gezinnen in het dorp. "We moesten mee om een persoonsbewijs te laten zien. Als je thuisbleef, werd je doodgeschoten."

"Ik weet nog dat mijn vader warme kleren aantrok, een coltrui. Ik snapte niet wat er ging gebeuren." De mannen werden verzameld in de school, de vrouwen en kinderen in de kerk ernaast. "Ik liep tussen mijn ouders in, en werd met een geweerkolf van mijn vader afgehaald." Met haar moeder ging Gerrie de kerk in, waar soldaten met mitrailleurs rondliepen tussen de huilende moeders en kinderen. "Ik verstond geen Duits natuurlijk, het was heel angstig."

Toen het donker werd, mochten de vrouwen en kinderen naar huis, op voorwaarde dat ze de volgende dag zouden terugkomen met eten voor de mannen, die wel werden vastgehouden. Met alle andere vrouwen moesten Gerrie en haar moeder de volgende dag in een grote kring op het kerkplein staan. "Ik weet nog precies waar ik stond. We moesten het eten afgeven, en er werd gezegd dat we voor 16.00 uur het dorp uit moesten zijn." In de uren daarna staken Duitse soldaten meer dan honderd huizen in brand.

Gerrie en haar moeder vluchtten met de buurvrouw en haar kinderen naar Ermelo, een paar kilometer verderop. Daar brachten ze met dorpsgenoten de nacht door op de grond van een grote boerderij. De volgende dag gingen Gerrie en haar moeder terug naar Putten. "Kijken of het huis er nog stond. Dat was gelukkig zo."

Naar kamp Amersfoort

Ondertussen was Gerries vader met de andere mannen afgevoerd naar kamp Amersfoort. Haar oma, de moeder van Bartus, was een van de laatsten die hem in Putten zagen. "Zij woonde aan de stationsstraat, keek uit het raam en zag hem daar lopen met de andere mannen. Dat was natuurlijk een hele shock."

De rest van de oorlog hoorden Gerrie en haar moeder niks. Een paar dorpsgenoten ontdekten na de bevrijding dat de mannen waren omgekomen in kampen. Op 10 mei 1945 maakte de dominee dat bekend in de kerk. "Iedereen moest huilen. Mijn tante lag overstuur op de grond, haar man was ook weggevoerd."

Uit documenten bleek later dat Bartus na de razzia nog maar twee maanden geleefd had. Na zo'n twee weken in kamp Amersfoort was hij op transport gezet naar Neuengamme. Daar was hij volgens de overlijdensakte op 33-jarige leeftijd overleden aan een longontsteking.

Het briefje voor zijn dochter had Bartus onderweg naar Neuengamme bij Oldenzaal uit de trein gegooid. Gerrie en haar moeder kregen dat pas na de bevrijding. "Echt een lief briefje, dat is me wel dierbaar."

'Nare maand'

Tachtig jaar later is oktober voor Gerrie "nog altijd een nare maand". Ze vindt het moeilijk dat haar vader geen eigen graf heeft. Voor de omgekomen Puttense mannen is er in Neuengamme alleen een gedenksteen.

Daarom besloot Gerrie twintig jaar geleden, toen haar moeder overleed, om ook de naam van haar vader op de grafsteen te zetten. "Nu heeft hij weer een naam."

Bij een steekpartij in een supermarkt in Shanghai zijn drie mensen doodgestoken. Ook zijn vijftien mensen gewond geraakt, meldt de politie van de Chinese stad. De gewonden zijn niet in levensgevaar.

Kort na de steekpartij werd een 37-jarige man opgepakt. Volgens de politie had hij financiële problemen en was hij naar Shanghai gekomen om zijn woede te uiten.

De aanval was in een buitenwijk van Shanghai aan de vooravond van de Nationale dag van de Volksrepubliek China. Het is vandaag precies 75 jaar geleden dat de Volksrepubliek is opgericht. Vanwege die feestdag hebben veel Chinezen een week vrij.

Kamerleden en tech-experts spreken zich opnieuw kritisch uit tegen Europese plannen om appverkeer tussen burgers te scannen op beelden van seksueel kindermisbruik. De Europese ministers van Justitie spreken volgende week over een nieuw voorstel om populaire berichtendiensten als WhatsApp en Signal te verplichten om dergelijk materiaal te detecteren.

Nederland was altijd tegenstander van zo'n verplichting, omdat die een te grote inbreuk op de privacy zou zijn. Ons land hoorde daarmee in Europa bij een blokkerende minderheid. Maar nu ligt er een nieuw voorstel vanuit Hongarije, dat op dit moment EU-voorzitter is. Het kabinet-Schoof wil vandaag beslissen of het nu toch met deze wetgeving gaat instemmen.

Afgelopen vrijdag sprak de ministerraad al over het onderwerp, maar toen kwamen de bewindslieden er niet uit. "We willen allemaal kindermisbruik aanpakken, maar tegelijkertijd willen we niet dat grondrechten worden geschonden", zei minister Van Weel van Justitie na afloop. "Hoe doe je dat met versleutelde berichtendiensten? Dat is geen makkelijke discussie."

Van Weel denkt dat het kabinet er vandaag wel uitkomt. "Tijdsdruk helpt altijd en we moeten woensdag een standpunt innemen." Woensdag is er Europees vooroverleg, waarbij de lidstaten hun positie duidelijk moeten maken.

Tegenstanders vrezen dat het nieuwe kabinet voor het aangepaste voorstel gaat stemmen en waarschuwt het kabinet in een brief. "De overheid kan straks meelezen in ons appverkeer, dat gaat gewoon te ver", zegt Kamerlid Kathmann (GroenLinks-PvdA). "Daarmee staan de grondrechten en cyberveiligheid van alle Europeanen op het spel."

De brief is ook ondertekend door Kamerleden van D66 en SP, anti-misbruikorganisatie Offlimits en diverse cybersecuritybedrijven als Cyberveilig Nederland. "Het voorstel stort verdachtmaking uit over alle Europeanen en bouwt een achterdeurtje in om mee te kunnen lezen in privégesprekken", staat in de brief. "In de fysieke wereld scheur je zonder verdenking andermans post ook niet open."

Tot nu toe was Nederland dus onderdeel van een blokkerende minderheid in Europa, samen met landen als Duitsland en Italië. Nu het Nederlandse kabinet overweegt om toch voor het voorstel te stemmen of zich van stemming te onthouden, kan dat de doorslag geven voor een meerderheid.

'Meer mensen voor zedenpolitie'

Maar volgens de briefschrijvers is het Europese voorstel niet effectief. Het zal veel meldingen opleveren die vervolgens op een grote stapel komen te liggen, omdat de politie al te weinig personeel heeft. "Willen we echt kinderen helpen die misbruikt worden, zorg er dan voor dat de zedenpolitie meer mensen krijgt en dat de hostingbedrijven die kinderporno online zetten worden gepakt."

Het Europese voorstel zit nog in de oriëntatiefase. Als het voorstel volgende week genoeg steun krijgt onder de ministers van Justitie, gaat het daarna nog naar het Europees Parlement.

Op het Brusselse hoofdkwartier van de NAVO wordt Mark Rutte vandaag geïnstalleerd als secretaris-generaal. In zijn nieuwe rol staat Rutte voor grote uitdagingen. Hij start onder turbulente omstandigheden, onder meer door de oorlog in Oekraïne.

Na het einde van de Koude Oorlog leek het belang van de NAVO af te nemen. Maar het militair bondgenootschap doet er weer toe. De Russische agressie blies de verdedigingsalliantie nieuw leven in en met het toetreden van Zweden en Finland groeide het aantal leden naar 32.

Politiek draagvlak organiseren voor blijvende steun aan Oekraïne wordt een van Ruttes belangrijkste taken, zeggen waarnemers in Brussel. De Oekraïense roep om westerse wapens blijft groot. Ook wil Oekraïne toestemming om westerse langeafstandswapens dieper in Rusland in te zetten. Maar daarover bestaat binnen de NAVO nog geen overeenstemming, met name de Verenigde Staten en Duitsland zijn tegen.

Niet alleen Oekraïne

Russische agressie treft behalve Oekraïne ook steeds vaker het bondgenootschap zelf, met hybride-aanvallen op NAVO-grondgebied. "We leven in een grijze zone: geen oorlog, geen vrede", zei minister van Defensie Brekelmans vorige maand bij de presentatie van de Defensienota.

Brekelmans wees daarbij op Russische provocaties binnen NAVO-landen. Zo worden vliegtuigen in de Baltische staten misleid door valse gps-signalen en schenden Russische drones het luchtruim van Oost-Europese NAVO-landen.

Maar ook in West-Europa is Rusland actief. Vorige week werd bijvoorbeeld bekend dat Russische schepen windmolenparken in de Noordzee bespioneren. In Duitsland werden er explosieven gevonden bij een NAVO-pijpleiding. En in Spanje werd eerder dit jaar een Russische overloper doodgeschoten. Ook zou Rusland plannen hebben gehad om de topman van de Duitse wapenfabrikant Rheinmetall te vermoorden. Dat bedrijf is een belangrijke producent van wapens die naar Oekraïne gaan.

Volgens oud-NAVO-woordvoerder Jamie Shea heeft Rutte aan deze kwesties meteen zijn handen vol. "Hij moet vandaag de hoge NAVO-functionarissen en generaals bij elkaar roepen en zeggen: zijn we er klaar voor? Het is zijn verantwoordelijkheid dat de collectieve verdediging van de NAVO op orde is."

Op 5 november zal in het NAVO-hoofdkwartier in Brussel met spanning gekeken worden naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Wie de nieuwe president wordt, is bepalend voor de toekomst van de NAVO.

Begin dit jaar veroorzaakte de Republikeinse presidentskandidaat Trump ophef met zijn uitspraak dat hij Rusland aanspoort "om te doen wat het wil" met NAVO-landen die niet genoeg uitgeven aan defensie. Als president zette Trump zijn NAVO-bondgenoten al onder druk om meer te investeren. Toen drong bij veel Europese lidstaten het besef door dat Amerikaanse militaire verdediging niet langer vanzelfsprekend was.

Gelukkig deed Rutte in zijn tijd als premier van Nederland al de nodige ervaring op met Trump, zegt Shea. "Daarnaast kan Rutte ook leren van zijn voorganger Stoltenberg. Trump wordt graag gevleid. Dat deed Stoltenberg goed. Hij gaf Trump de eer van de toenemende Europese defensie-uitgaven."

Familie

Ongeacht wie er uiteindelijk in het Witte Huis plaatsneemt, is de belangrijkste verantwoordelijkheid van de secretaris-generaal volgens Shea om "de familie bij elkaar te houden". "Niet alle 32 bondgenoten zitten tegenwoordig op hetzelfde niveau van democratie. Sommige spelen mee, andere lidstaten zoals Hongarije of Turkije niet altijd."

Ook hebben NAVO-landen soms verschillende prioriteiten. Zuid-Europese landen zien migratie als belangrijkste uitdaging. Voor landen in het oosten van de NAVO is dat de Russische agressie.

Aan Rutte de taak die verschillen te overbruggen. "Hij moet veel tijd besteden aan het bezoeken van de hoofdsteden om goede professionele relaties op te bouwen", zegt Shea. "Ook met personen die hij persoonlijk misschien niet zo aardig vindt."

Volgens Shea is er binnen de NAVO ook de hoop dat Rutte de banden met de EU kan aanhalen. De nieuwe Europese ambities om meer samen te werken op gebied van defensie klinken "als muziek in de oren" binnen de NAVO. "Maar er is risico op dubbel werk. Rutte moet dat voorkomen en de twee dichter bij elkaar brengen."

Indonesisch menu

Tijdens de jaren dat hij als Nederlandse premier EU-toppen bezocht was het in Brussel bekend dat Rutte het liefst Indonesisch at. Wegens gebrek aan goede Indonesische restaurants in Brussel zorgde de kok van de Nederlandse EU-ambassade dat Rutte aan zijn trekken kwam.

Shea hoopt dat Rutte ook de NAVO-kok instructies geeft. Decennialang bezocht hij de NAVO-kantine. Hij trekt er een vies gezicht bij. "Op het NAVO-hoofdkwartier zal iedereen Rutte dankbaar zijn als hij daar een lekker Indonesisch menu introduceert!"

Israël is vannacht begonnen met een grondoffensief in Libanon. En vandaag begint oud-premier Rutte aan zijn baan als secretaris-generaal van de NAVO.

Het weer:

In het midden en noorden van het land regent het. In het zuiden is het grijs, maar wel droger. In de ochtend zijn aan zee zware windstoten mogelijk. Het wordt 12 tot 15 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Israëlische leger is begonnen met een grondoffensief in Libanon. Het gaat om "beperkte en gerichte" acties tegen Hezbollah, zegt Israël. De doelen zouden een bedreiging vormen voor dorpen aan de Israëlische kant van de grens. Het is voor het eerst sinds 2006 dat Israëlische militairen op Libanees grondgebied actief zijn.

Meerdere Europese landen zijn begonnen met het evacueren van burgers en ambassadepersoneel. Duitsland haalde gisteren al ambassademedewerkers terug, ook Bulgarije heeft mensen teruggehaald. Nederland organiseert voorlopig nog geen evacuatievlucht, maar de ambassadeur in Libanon adviseert Nederlanders met gewone lijnvluchten te vertrekken.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Nederland zijn 672.000 mensen ziek door roken. Zij lijden aan ziektes als COPD en kanker, blijkt uit RIVM-onderzoek. Een van hen is Chasmaine. Ze heeft door COPD moeite met stofzuigen, douchen en traplopen.

Fijne dag!

Meerdere Europese landen zijn begonnen met het evacueren van burgers en ambassadepersoneel uit Libanon. Duitsland stuurde gisteren een defensietoestel naar Beiroet. Dat keerde met 110 ambassademedewerkers en familieleden terug naar Berlijn.

Groot-Brittannië stuurt morgen een vliegtuig naar Libanon om Britse staatsburgers op te halen. Minister Lammy van Buitenlandse Zaken sluit niet uit dat er meer vluchten komen, als de veiligheidssituatie dat tenminste toelaat.

Lammy zegt dat de veiligheidssituatie snel kan verslechteren. "Het is belangrijk dat u nu vertrekt, omdat meer evacuatievluchten niet kunnen worden gegarandeerd", waarschuwt hij landgenoten in Libanon.

Groot-Brittannië stuurt ook militairen naar Cyprus, voor als een grootschaligere evacuatie nodig zou blijken. Cyprus ligt in de Middellandse Zee, op ruim 200 kilometer van de kust van Libanon.

Bulgarije heeft gisteren 89 mensen opgehaald met een regeringsvliegtuig. In Libanon wonen zo'n 400 Bulgaren; volgens de regering in Sofia wil iets minder dan de helft van hen vertrekken.

Nederland

Nederland organiseert vooralsnog geen evacuatievlucht. "Dat is echt een laatste oplossing, dat doe je alleen als je echt niet anders kunt", zei de Nederlandse ambassadeur in Libanon, Frank Mollen, tegen de NOS. Hij kon niet zeggen hoe veel Nederlanders nu nog in Libanon zijn.

Mollen benadrukt dat Nederlanders al enige tijd wordt geadviseerd om te vertrekken, of juist niet naar Libanon af te reizen. Het is nu nog goed mogelijk om met gewone lijnvluchten het land te verlaten. "Ga nu het nog kan."

Groot-Brittannië heeft afscheid genomen van kolencentrales. Gisteren ging de laatste dicht in Ratcliffe-on-Soar bij Nottingham, in het midden van het land. Daarmee eindigt na 142 jaar een tijdperk; in 1882 opende in Londen de wereldwijd eerste centrale waar energie werd opgewekt door de verbanding van kolen.

De sluiting past bij de Britse ambities om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Steenkool is de meest vervuilende fossiele brandstof die er is. De Britse regering spreekt dan ook van een mijlpaal. Het land wil vanaf 2030 alleen nog duurzame energie opwekken.

In 2012 waren kolencentrales nog goed voor bijna 40 procent van de totale energievraag. Dat aandeel daalde daarna snel, vooral door de opkomst van wind- en zonne-energie. Ook gas is nog altijd een grote energiebron voor Groot-Brittannië.

De directeur van de centrale in Ratcliffe-on-Soar sprak gisteren van een emotionele dag. Hij en zijn 170 collega's blijven nog zo'n twee jaar in de centrale voor de ontmanteling.

Nederland

Groot-Brittannië is het eerste land van de G7, een groep van grote geïndustrialiseerde landen, dat kolencentrales in de ban doet. Kleinere ontwikkelde landen zoals België en Zweden draaien al langer zonder stroom uit kolencentrales.

Nederland heeft nog vier kolencentrales: de Eemshavencentrale in Groningen, twee op de Maasvlakte in de Rotterdamse haven en de Amercentrale in Noord-Brabant. Die is al grotendeels overgegaan op biomassa. Vanaf 2030 mogen er in Nederland geen kolen meer worden verbrand om energie op te wekken.

In Engeland is een vrachtwagen 18 meter (60 feet) van een brug gevallen. Het voertuig stortte van een viaduct op de snelweg M6, ten oosten van Liverpool.

De wagen kwam ondersteboven neer op een dijk van het Manchester Ship Canal. Brandweerlieden hebben zich naar het voertuig laten zakken en de bestuurder uit de cabine bevrijd. Volgens de politie is er geen sprake van levensbedreigende verwondingen.

Waardoor de vrachtwagen van de snelweg is geraakt, is onduidelijk. Een deel van de weg blijft tot de ochtend dicht vanwege "ernstige schade" aan de vangrail.

Het Israëlische leger is begonnen met een grondoffensief in Libanon. Het gaat om "beperkte en gerichte" acties tegen Hezbollah-doelen in het zuiden van Libanon, zegt het leger in een verklaring.

De doelen liggen volgens Israël in dorpen dicht bij de grens met Israël. Ze zouden een acute bedreiging vormen voor dorpen in Noord-Israël. De grondtroepen krijgen volgens het leger ondersteuning van de Israëlische luchtmacht voor operatie Northern Arrows.

Over het precieze verloop van de strijd is nog veel onduidelijk omdat journalisten worden weggehouden bij de gevechten. Getuigen melden aan persbureau Reuters dat het grensplaatsje Aita al-Shaab zwaar onder vuur is komen te liggen en er drones en helikopters vliegen. In het nabijgelegen Rmeish waren ook de lichtsporen van aanvallen te zien.

Bekijk hier de eerste beelden van vannacht:

In reactie op de aanval schoot Hezbollah vannacht circa vijftien raketten de grens over, richting de streek Boven-Galilea en het grensplaatsje Metula. Ongeveer de helft daarvan werd door het raketschild uitgeschakeld, de rest sloeg in zonder dat er sprake was van slachtoffers of schade. Volgens Hezbollah waren de aanvallen gericht tegen Israëlische militairen.

'Geen langdurige bezetting'

Het is de eerste keer sinds 2006 dat Israëlische militairen op Libanees grondgebied actief zijn. Toen trok Israël de grens over om enkele weken lang Hezbollah in eigen land te bestrijden. Er zijn vooralsnog geen berichten over directe confrontaties tussen Israëlische militairen en Hezbollah-militanten.

Israëlische functionarissen zeggen tegen CNN dat de militaire operatie op de grond niet zal leiden tot een "langdurige bezetting". Israël bezette tussen 1982 en 2000 grote stukken van Zuid-Libanon om een buffer te vormen tegen Palestijnse aanvallen.

De nadruk ligt dit keer volgens de bronnen echt op het uitschakelen van dreiging voor Israël, al konden de functionarissen niets zeggen over de duur van het grondoffensief.

Gisteravond gingen luchtaanvallen op doelen in Libanon door. Onder meer de zuidelijke voorsteden van Beiroet werden getroffen. Israël had daarvoor burgers in de buurt van meerdere gebouwen gewaarschuwd om te vertrekken. Op beelden waren explosies en grote rookwolken te zien.

Het dodental van Israëlische aanvallen op Libanon is opgelopen tot boven de duizend, zegt het Libanese ministerie van Volksgezondheid. Alleen al gisteren kwamen zeker 95 burgers om het leven.

Op deze geverifieerde beelden zie je explosies in Beiroet, gisteravond:

Het grondoffensief was verwacht. Minister Gallant van Defensie zei gisteren dat "de volgende fase van de oorlog spoedig zal beginnen". Amerikaanse media meldden dat de regering in Washington op de hoogte was gebracht door Israël.

In de avond wees het leger drie gebieden in Noord-Israël aan als "afgesloten militaire zone". Burgers mogen daar nu niet meer komen.

Het Israëlische veiligheidskabinet sprak afgelopen avond over de volgende stappen in de strijd tegen Hezbollah. Media berichtten na afloop dat daar groen licht is gegeven voor verdere acties.

Israël zegt dat de militaire acties zijn gericht tegen Hezbollah. In deze video zie je wat Hezbollah is:

Het noorden van Israël heeft al maandenlang te maken met raketbeschietingen door Hezbollah vanuit Libanon. Als gevolg daarvan zijn tienduizenden mensen geëvacueerd. Door de korte afstand die de raketten moeten overbruggen hebben burgers te weinig tijd om de schuilkelder op te zoeken.

Hezbollah schiet de projectielen naar eigen zeggen af om Hamas in de Gazastrook te steunen en wil pas stoppen als in Gaza een staakt-het-vuren geldt. Israël wil dat de beschietingen onmiddellijk stoppen en heeft de terugkeer van de geëvacueerde burgers afgelopen maand tot oorlogsdoel gemaakt.

De afgelopen dagen voert Israël luchtaanvallen uit op doelen verspreid over Libanon. Ook de hoofdstad Beiroet wordt geregeld onder vuur genomen. Eind vorige week werd daar Hezbollah-leider Hassan Nasrallah gedood bij een aanval.

'Israël zal doelen niet bereiken'

De nieuwe tijdelijk leider van de militante beweging, Naim Qassem, zegt dat Hezbollah is voorbereid op een grondoffensief. "Israël zal zijn doelen niet bereiken", zei hij gisteren in een videoboodschap.

Daarin zei Qassem verder dat de strijd van Hezbollah tegen Israël doorgaat. "Andere organisaties zouden in elkaar storten, maar wij niet. We zullen zegevieren." Wel zei hij dat het een lange strijd wordt en dat strijders geduld moeten hebben.

De kleinzoon van een SS'er heeft de Duitse vertaling van een boek over kampoverlevende Wim Aloserij financieel mogelijk gemaakt. De Duitse uitgave werd vanavond gepresenteerd in het voormalige concentratiekamp Husum-Schwesing, een van de kampen waar Aloserij heeft gezeten.

Wim Aloserij, uit Lochem, overleefde in de Tweede Wereldoorlog drie kampen en de scheepsramp met de Cap Arcona waarbij ruim 7000 gevangenen omkwamen. Hij overleed in 2018 op 94-jarige leeftijd, terwijl hij in Duitsland was voor een herdenking.

Een maand voor zijn overlijden verscheen een succesvolle biografie over Aloserij, geschreven door Frank Krake. De Laatste Getuige werd in meerdere talen uitgegeven, maar nog niet in het Duits.

Toen de Duitser Jörg Siegfried over Aloserij hoorde, was hij onder de indruk van diens levensverhaal. Duitse uitgeverijen bleken niet geïnteresseerd in een vertaling, dus besloot hij er zelf iets aan te doen, met het duistere oorlogsverleden van zijn opa in zijn achterhoofd.

"Ik kan het verleden van mijn familie niet ongedaan maken. Het enige dat ik kan doen is nu zorgen voor een zo vreedzaam mogelijke wereld", aldus Siegfried over zijn motivatie om de vertaling te betalen.

Aloserij overleefde ziektes, mishandelingen en andere ontberingen in het Noord-Duitse concentratiekamp Husum-Schwesing. "We hebben dit boek in het Duits nodig omdat het belangrijk is dat dit verhaal ook in deze stad in Duitsland herinnerd wordt", zegt Siegfried tegen Omroep Gelderland. "Vaak wordt er gedacht dat deze verschrikkelijke dingen in Dachau of Neuengamme zijn gebeurd maar ze zijn ook hier in Husum voorgevallen. En de mensen wisten ervan. Nu kunnen mensen hier in Husum lezen welke verschrikkingen hier gebeurden waar ze de ogen voor sloten."

Biograaf Krake en de kinderen van Wim Aloserij zijn dankbaar voor de vertaling. "Ik denk dat mijn vader hier heel blij mee zou zijn geweest. Dat voelt toch als erkenning", zegt dochter Josavia Muis-Aloserij.

Het noodweer dat Nepal de afgelopen dagen teisterde heeft aan meer dan 200 mensen het leven gekost. Dat meldt het Nepalese ministerie van Binnenlandse Zaken. Er worden nog zo'n 30 mensen vermist.

Vooral het midden en oosten van het land zijn getroffen door extreme moessonregens die overstromingen en aardverschuivingen veroorzaakten. Huizen, wegen en andere infrastructuur werden weggeslagen.

Delen van de hoofdstad Kathmandu staan nog altijd onder water. Toegangswegen zijn onbegaanbaar en sommige inwoners zitten zonder elektriciteit en drinkwater. De scholen in Kathmandu blijven nog enkele dagen gesloten. Ook de stad Pokhara, gelegen aan de voet van de Himalaya en populair bij toeristen, kreeg te maken met overstromingen.

Ondergelopen snelwegen

Het Nepalese leger en de politie zeggen op verschillende plekken in het land in totaal zo'n 4000 mensen te hebben gered, onder meer met boten en helikopters. Reddingsteams zoeken nog naar vermisten. Veel mensen naar wie wordt gezocht reisden met bussen over snelwegen toen de wegen plotseling onderliepen.

Vanwege de getroffen infrastructuur en het risico op meer aardverschuivingen adviseert de politie inwoners om niet onnodig de weg op te gaan.

Hij werd bekend met zijn wereldrecords waarbij hij op alle mogelijke manieren intense kou trotseerde, hij vergaarde miljoenen door deze praktijken om te zetten in een 'methode' voor een gezonder leven. In de afgelopen jaren kwam die methode steeds meer in opspraak, en afgelopen weekend werd bekend dat hij wordt beschuldigd van fysiek geweld in zijn privéleven. Wie is The Iceman?

Wim Hof wordt in 1959 geboren als de middelste van negen kinderen in Sittard. Als kind loopt hij al graag op blote voeten door de sneeuw, maar een omslagpunt komt wanneer hij op zijn 17de de deels bevroren vijver van het Beatrixpark in Amsterdam in loopt. Hij herhaalt die oefening daarna elke dag. "Het hielp mij om te gaan met problemen", aldus Hof in een interview in de Volkskrant in 2022.

Begin deze eeuw krijgt Hof bekendheid door het breken van wereldrecords: in 2000 verbetert hij het record onder ijs zwemmen, in 2007 rent hij de snelste halve marathon op blote voeten over ijs en ook wordt hij degene die ooit het langst in ijs heeft gestaan.

Maar zijn stunts pakken niet altijd goed uit. In 2008 belandt hij in het ziekenhuis als hij in het Amsterdamse Vondelpark op een fontein gaat zitten om zijn darmen schoon te spoelen en daarmee zijn darmen perforeert. Het belet hem niet om zijn recordpogingen voort te zetten.

Maar Hof wil meer dan bekendstaan om zijn stunts. Hij is ervan overtuigd dat wat hij doet goed is voor lichaam en geest en wil dat anderen ook aanleren. "Ik ben nu een circusact, maar wil wetenschapper worden: mijn lichaam is mijn laboratorium", zegt hij in 2008 in EenVandaag.

Het verrast hem dan ook niet als wetenschappers van het Radboud MC, tien jaar geleden, tot hun eigen verbazing ontdekken dat Hof in staat is zijn autonome zenuwstelsel te beïnvloeden. Drie jaar later herhaalt de universiteit het experiment op een groep mannen die tien dagen lang door Hof is getraind. Zij krijgen in het ziekenhuis een ongevaarlijke bacterie toegediend en weten met behulp van ademhalingsoefeningen de reactie van hun immuunsysteem te remmen.

EenVandaag-verslaggever Sander 't Sas volgt Wim Hof al sinds 2008. "Ik ben als journalist geïnteresseerd in mensen die afwijken van de norm. Als iemand dat is, is het Wim Hof. Ik was onder de indruk van wat hij kon."

Wim Hof-methode

Vanaf het moment dat zijn technieken worden onderbouwd door wetenschap, gaat het hard met Hofs bekendheid. Een documentaire van Vice in 2015 over The Iceman wordt ruim 10 miljoen keer bekeken. Met hulp van zijn oudste zoon zet Hof zijn stunts om in de Wim Hof-methode: een combinatie van koudetraining, ademhalingsoefeningen en meditatie. Beroemdheden als Oprah Winfrey, Jim Carrey en Gwyneth Paltrow verklaren zich aanhanger van Hofs trainingen.

Zijn succes groeit verder als in 2017 het boek What doesn't kill us van de Amerikaanse onderzoeksjournalist Scott Carney verschijnt. Het wordt een bestseller in de Verenigde Staten. In 2022 wordt een Hollywoodfilm over het leven van Hof aangekondigd. Hofs bedrijf Innerfire boekt miljoenenwinsten.

Ondanks het succes denkt 't Sas niet dat geld ooit een drijfveer is geweest voor Hof. "Hij heeft in mijn ogen altijd een heel duidelijk doel voor ogen gehad: ik kan iets wat andere mensen kan helpen. De eerste jaren van zijn bekendheid was hij straatarm. Hij is 100 procent overtuigd van zijn gelijk en dat heeft hem ver gebracht."

Verdrinkingsdood

Maar de laatste jaren ontstaan er scheurtjes in Hofs imperium. In 2023 wordt zijn bedrijf aangeklaagd voor de verdrinkingsdood van een 17-jarig meisje in de VS. Volgens haar vader deed zij ademhalingsoefeningen in het zwembad waarbij je in korte tijd het bewustzijn kan verliezen. Zij zou zich hebben laten inspireren door Hof.

Afgelopen zomer bepaalt de rechter dat Hof niet verantwoordelijk is voor de dood van het meisje. Toch is het niet de enige dood die aan Hofs methode wordt gelinkt. Voormalig fan Carney, schrijver van het eerdergenoemde boek, linkt minstens dertien sterfgevallen aan de Hof-oefeningen. In een documentaire zegt hij dat volgers van de Hof-methode onvoldoende worden gewaarschuwd over de risico's.

Fysiek en psychisch geweld

Afgelopen weekend komt Hof opnieuw in opspraak. In de Volkskrant doet een ex-vriendin haar verhaal over fysiek en psychisch geweld tegen haar en haar kinderen. Dit zou zo'n dertien jaar lang hebben voortgeduurd, in de jaren voordat Hof wereldwijde bekendheid kreeg.

De Volkskrant baseert zich op gesprekken met Hofs ex-vriendin en hun zoon, maar ook op gerechtelijke vonnissen en een rapport van de Raad voor de Kinderbescherming. Hof spreekt de beschuldigingen tegen.

De productie van de speelfilm over het leven van Hof is vanwege de publicatie in het dagblad stilgelegd, werd vandaag bekend.

Vakantieparkbedrijf Europarcs heeft een potentieel dure nederlaag geleden in de rechtbank. Dat schrijft het FD op basis van een vonnis uit juni.

De zaak draait om een recreatiewoning op de Europarcs-locatie in Kaatsheuvel. Op het kantoor van dat park tekende een vrouw drie jaar geleden een koopovereenkomst voor een vakantiehuisje dat nog gebouwd moest worden. Ze betaalde ruim 205.000 euro en dacht dat ze eigenaar zou worden van het huisje.

In de praktijk liep het anders. Zodra het huisje er stond, werd het automatisch eigendom van grondeigenaar Europarcs. De vrouw had dus alleen het gebruiksrecht 'gekocht'. Maar dat had niemand haar van tevoren verteld.

Blijvende koopopties

Toch had de vrouw alle kansen gehad om wel volledig eigenaar te worden, zegt Europarcs- bestuurslid Andries Bruil. "Het al dan niet meekopen van de grond is een doelbewuste keuze van de koper", zegt hij. "Het overgrote deel van onze klanten koopt direct de grond."

Dat sommige klanten dat inderdaad niet doen, bevestigt hij. "Voor deze mensen bouwt Europarcs wel maximale zekerheid in door middel van opstalrechten en blijvende koopopties." Het hoeft volgens hem dus niet te leiden tot problemen.

Ondanks de koopopties die ook deze vrouw heeft gekregen, noemt de rechter de 'koopovereenkomst' uit 2021 misleidend. De rechtbank oordeelt dat het een "oneerlijke handelspraktijk" was en vernietigt de overeenkomst. Het geld moet het bedrijf terugbetalen.

Massaclaim?

Europarcs noemt de uitspraak "onbegrijpelijk" en gaat dan ook in hoger beroep. Als het dat wint is er niets aan de hand voor de parkenuitbater, maar als het verliest kan het forse financiële gevolgen hebben, schrijft het FD.

Zo'n 800 andere recreanten zitten namelijk in dezelfde situatie bij Europarcs. Wanneer de vrouw ook bij het gerechtshof gelijk krijgt, zouden zij een massaclaim kunnen indienen. En dat zou een nieuwe klap betekenen voor het toch al kwakkelende Europarcs.

Leerkrachten en andere medewerkers in het basisonderwijs krijgen er vanaf volgende maand 4,9 procent salaris bij. Dat staat in het onderhandelingsakkoord tussen de vakbonden en de PO-Raad, waarin werkgevers in het basisonderwijs samenwerken.

In de nieuwe cao is verder afgesproken dat een aantal toelagen wordt samengevoegd of vervangen, waardoor veel medewerkers er iedere maand nog iets meer op vooruitgaan. Ook onderwijsondersteuners kunnen vanaf nu sneller doorgroeien naar een hoger salaris.

De PO-Raad vindt dat medewerkers van basisscholen een "goede loonsverhoging" krijgen waarmee "het werken in de sector nog aantrekkelijker wordt". De organisatie vindt het belangrijk dat er afspraken zijn gemaakt om medewerkers meer regie te geven over hun inzetbaarheid en professionele ontwikkeling.

Er verandert daarnaast iets aan de zogeheten arbeidsmarkttoelage. Die toelage moet het werken op scholen in achterstandswijken aantrekkelijker maken. In de nieuwe cao is afgesproken dat opnieuw bepaald zal worden welke scholen in aanmerking komen voor de regeling. En omdat er twijfels zijn over de effectiviteit van de toelage, volgen in 2026 waarschijnlijk meer aanpassingen.

De vakbonden gaan het onderhandelingsakkoord nu voorleggen aan hun leden, die er wel of niet akkoord mee kunnen gaan.

Nog geen akkoord voor voortgezet onderwijs

Voor docenten en ander personeel op middelbare scholen is er nog geen witte rook. Vorige week liepen de cao-onderhandelingen stuk. Volgens vakbond FNV zijn de partijen het "op fundamenteel niveau oneens" over de aanpak van werkdruk. De Algemene Onderwijsbond AOb heeft acties aangekondigd.

Voor vakbond CNV is het bovendien belangrijk dat de "loonkloof" tussen leerkrachten op basisscholen en middelbare scholen niet terugkeert. Dat verschil in beloning werd in 2022 opgeheven door cao-afspraken.

Radiologen willen dat vrouwen met dicht borstklierweefsel zo snel mogelijk een aanvullende MRI-scan krijgen bij het bevolkingsonderzoek borstkanker. Ze willen niet wachten op de uitkomsten van nieuw onderzoek hiernaar, omdat eerder onderzoek al heeft uitgewezen dat het veel gezondheidswinst oplevert en levens redt. Dat benadrukt de Nederlandse Vereniging voor Radiologie (NVvR) in reactie op een artikel in de Volkskrant afgelopen zaterdag.

"Dit is een methode die echt werkt en kosteneffectief is", zegt Wouter Veldhuis van de NVvR. Volgens hem moet er zo snel mogelijk begonnen worden met de extra screening. "Nu gaan er vrouwen dood omdat we niets doen."

'Tientallen reacties'

Ongeveer een op de twaalf vrouwen heeft dicht borstklierweefsel, waarbij er relatief veel klieren in de borst zitten en weinig vet. Dat betekent dat per screeningsronde bij het bevolkingsonderzoek 80.000 vrouwen tussen de 50 en 75 jaar met dicht borstweefsel worden uitgenodigd.

In het artikel van de Volkskrant wordt erop gewezen dat bij dit onderzoek vaak tumoren gemist worden bij deze vrouwen. Die zijn bij hen veel slechter te zien op een mammografie. Dat is extra bezwaarlijk omdat deze vrouwen tot twee keer zo veel kans op borstkanker hebben.

De afgelopen dagen ontving de Borstkankervereniging Nederland tientallen berichten van ongeruste vrouwen, zegt directeur Cristina Guerrero Paez. Zij vindt het goed dat dit nu opnieuw in de belangstelling komt te staan. "Wij roepen al jaren dat vrouwen met dicht klierweefsel een aanvullend onderzoek moeten krijgen."

Tumoren gemist

Vijf jaar geleden werd uit onderzoek van het UMC Utrecht duidelijk dat er jaarlijks honderden gevallen van borstkanker eerder kunnen worden opgespoord door bij het bevolkingsonderzoek aanvullend MRI-onderzoek te laten uitvoeren bij vrouwen met dicht borstklierweefsel.

Toch besloot het ministerie van Volksgezondheid hier niets mee te doen, nadat de Gezondheidsraad had geconcludeerd dat er te weinig capaciteit is om de MRI's te kunnen uitvoeren. Dat is ook de reden dat vrouwen niet worden geïnformeerd over het feit dat ze dicht borstklierweefsel hebben wanneer dat blijkt uit het bevolkingsonderzoek, schreef staatssecretaris Karremans begin deze maand in een brief aan de Tweede Kamer. Als er vanwege het dichte klierweefsel niets te ontdekken is op de mammografie, krijgen ze alleen te horen dat er geen aanwijzingen zijn gevonden voor borstkanker.

'Vrouwen niet mee belasten'

"Doordat er geen vervolgaanbod beschikbaar is, is er een gebrek aan handelingsopties, waardoor vrouwen met informatie over de borstdichtheid (in veel gevallen onnodig) ongerust gemaakt worden zonder dat ze iets kunnen doen met deze informatie", aldus Karremans in de brief. Hij wil vrouwen hier "niet mee belasten".

Aanleiding voor de Kamerbrief was de situatie van een vrouw bij wie borstkanker werd ontdekt vlak na een bevolkingsonderzoek. Zij ontdekte zelf achteraf dat er tijdens het onderzoek niets te zien was geweest omdat ze dicht klierweefsel bleek te hebben.

Radioloog Veldhuis vindt de argumentatie van de staatssecretaris onzin. "Zouden vrouwen die het stressvol vinden om naar de tandarts te gaan, daar ook niet naartoe moeten? Vrouwen kunnen dat prima aan als je ze goed informeert en begeleidt."

Levens redden

Samen met Carla van Gils, hoogleraar klinische epidemiologie van kanker bij het UMC Utrecht, start hij dit najaar een vervolgonderzoek om te kijken of er ook goedkopere methodes zijn om de vrouwen met dicht borstklierweefsel beter te kunnen onderzoeken. Daarbij richten ze zich op verkorte MRI's en contrastmammografieën. Maar het is niet goed om daarop te wachten, zegt hij, want de resultaten komen pas in 2030.

"Natuurlijk gaan we verder onderzoek doen naar snellere en goedkopere scans. Maar dat is geen reden om nu niets te doen. Er is geen discussie over dat dit levens gaat redden." Volgens de radiologenvereniging is er wel voldoende capaciteit vrij te maken. Dat kan bijvoorbeeld door vrouwen met dicht klierweefsel niet om de twee tot drie jaar een MRI te laten ondergaan, wat nu de gangbare termijn is voor het bevolkingsonderzoek, maar om de vier jaar. "Het is een keuze: vinden we het waard om dit te doen?"

Van Gils benadrukt dat het ondertussen belangrijk is dat ook vrouwen met dicht klierweefsel blijven meedoen aan het bevolkingsonderzoek. "Daar wordt toch nog altijd 60 procent van de tumoren gevonden bij deze vrouwen." Wel moeten ze "extra alert" zijn en niet aarzelen om naar de dokter te gaan als ze iets denken te voelen of pijn hebben. "Ook al is het vlak na een bevolkingsonderzoek."

In de podcast vertelt Vaticaan-correspondent Andrea Vreede over een voor de paus bewogen reis in de Lage Landen. Hij had zich volgens haar niet gerealiseerd hoe diep de wonden van het seksueel misbruik in de kerk in België nog zijn. "Ik denk dat hij daar misschien van wordt afgeschermd."

Ook zijn houding ten opzichte van de positie van vrouwen in de kerk en hoe hij zich opstelt tegenover de lhbti-gemeenschap is voor velen teleurstellend - zowel voor de progressieven als de conservatieven. "Iedereen is ontevreden, iedereen is boos."

Wat is er nog over van het imago van de paus als hervormer? Wat heeft hij in de ruim tien jaar dat hij aan het hoofd van de katholieke kerk staat bereikt?

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Judith van de Hulsbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De gemeente Hilversum laat historisch onderzoek doen naar het handelen van Willem Vogt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat meldt omroep NH. Het oorlogsverleden van de AVRO-oprichter, tevens ereburger van Hilversum, kwam onlangs aan bod in de documentaire Het Verraad van Hilversum.

Vogt ontsloeg volgens de makers van de EO-documentaire geheel vrijwillig zijn Joodse personeel om de Duitsers te vriend te houden. Een van hen was radioverslaggever Han Hollander, die in 1928 als eerste verslag deed van een voetbalwedstrijd. Hij werd in 1943, drie jaar na zijn ontslag, vermoord in vernietigingskamp Sobibór.

Eerder deze maand besloot de AVROTROS al dat de Willem Vogt-zaal in het voormalige hoofdkantoor van de AVRO een nieuwe naam krijgt vanwege de aantijgingen in de documentaire.

Ereburger

Willem Vogt is sinds de jaren 50 opgenomen in het Gulden Boek van Hilversum en werd daarmee ereburger vanwege zijn verdiensten voor de publieke omroep en de stad. Er was al eerder discussie over het handelen van Vogt tijdens de oorlog, maar toch werd zijn naam niet geschrapt uit het ereboek.

"Het onderzoek waartoe het college opdracht heeft gegeven moet op basis van historische bronnen uitwijzen of Vogt tijdens de oorlogsjaren antisemitisch, Duits-vriendelijk of verraderlijk handelde", schrijven burgemeester en wethouders in een brief aan de gemeenteraad.

Het onderzoek moet voor maart 2025 klaar zijn. Daarna neemt het college een besluit over Vogts ereburgerschap.

Bekijk hieronder de special De Ooggetuigen, waarop te zien is hoe een Canadese soldaat, een oorlogscorrespondent, een Joods meisje, een verzetsstrijder, een schooljuf en vele anderen het bevrijdingsjaar beleefden.

Israël heeft de Verenigde Staten geïnformeerd over plannen voor een aankomend grondoffensief tegen Hezbollah in Libanon. Dat melden Amerikaanse media op basis van een Amerikaanse functionaris. CNN en The Washington Post schrijven dat het gaat om een beperkt grondoffensief in het zuiden van het land, kleiner van omvang dan het offensief in de vorige oorlog tegen Hezbollah in 2006. De aanval kan volgens CBS News vanavond nog beginnen.

Vanavond heeft het Israëlische leger drie gebieden in het noorden van Israël aangewezen als "afgesloten militaire zone". Metula, Misgav Am en Kfar Giladi zijn nu verboden gebied voor burgers. Het Israëlische veiligheidskabinet kwam vanavond bijeen, naar verluidt om een besluit te nemen over het grondoffensief.

De Israëlische minister Gallant van Defensie zei vanmiddag dat "de volgende fase van de oorlog spoedig zal beginnen". Hij maakte niet expliciet duidelijk of hij daarmee doelt op een grondoffensief.

De nieuwe fase zal een "belangrijke factor zijn in het veranderen van de veiligheidssituatie", zei Gallant. Ook zal die volgens hem Israël in staat stellen om bewoners te laten terugkeren naar hun dorpen. "We zullen dit doen. We zullen de situatie veranderen en inwoners laten terugkeren naar huis."

Hezbollah vuurt al maandenlang raketten af op het noorden van Israël, naar eigen zeggen om Hamas in de Gazastrook te steunen. Het wil daar pas mee ophouden als er een staakt-het-vuren voor Gaza is afgesproken.

Terugkeer ontheemde Israëliërs 'officieel oorlogsdoel'

Vanwege de Hezbollah-beschietingen moesten tienduizenden Israëliërs hun huizen in het noorden van het land verlaten. Twee weken geleden bestempelde Israël de terugkeer van duizenden geëvacueerde inwoners naar Noord-Israël als officieel oorlogsdoel.

Enkele uren later ontploften de piepers die duizenden Hezbollah-leden gebruikten voor communicatie nagenoeg gelijktijdig. Israël heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval niet opgeëist, maar Hezbollah en zijn bondgenoten houden het land wel verantwoordelijk. Zeker 1000 Hezbollah-militanten raakten gewond, aan ogen, oren en handen.

Sindsdien heeft Israël de organisatie slag na slag toegebracht. Vrijdag werd de hoogste leider, Hassan Nasrallah, gedood bij een grote luchtaanval in het zuiden van Beiroet. Behalve Nasrallah kwamen ook andere hoge leiders van de beweging om het leven, onder wie Ali Karaki, commandant van Hezbollah in Zuid-Libanon.

Hoe weet Israël Hezbollah keer op keer te raken? NOS op 3 maakte deze video over de Mossad, het geheime wapen van Israël:

Door de Israëlische aanvallen kwamen honderden burgers om het leven. Honderdduizenden inwoners van het zuiden van Libanon moesten hun huizen verlaten en vluchtten halsoverkop naar het noorden. De gevolgen zijn enorm voor de burgers van het land, dat al jaren in een diepe crisis verkeert.

Sinds het opvoeren van de aanvallen wordt volop gespeculeerd over een mogelijk Israëlisch grondoffensief in Libanon. Op 18 september verplaatste Israël al troepen naar de noordgrens. Het ging om de 98ste divisie. Die eenheid vocht maandenlang tegen Hamas in de Gazastrook.

Eerder vandaag meldde The Wall Street Journal al op basis van anonieme bronnen dat Israëlische commando's de afgelopen maanden kleine, doelgerichte aanvallen hebben uitgevoerd in het zuiden van Libanon. De special forces verzamelden volgens de Amerikaanse krant inlichtingen en deden verkenningen voor een mogelijk grondoffensief.

Oorlog in 2006 een open wond

Amerikaanse media schrijven dus dat het waarschijnlijk gaat om een kleiner offensief dan in 2006. Toen brak een oorlog uit nadat Hezbollah drie Israëlische militairen had gedood en twee andere militairen hadden gegijzeld. Tien dagen later begon Israël een grondoffensief met het terugdringen van Hezbollah achter de rivier Litani als doel.

De schade in Libanon was enorm. Aan Libanese zijde werden er naar schatting 1200 mensen gedood, onder wie honderden Hezbollah-leden. Ook kwamen 120 Israëlische militairen om het leven. Er werden ook tientallen Israëlische burgers gedood door raketten van Hezbollah op Israël. De oorlog duurde 34 dagen.

Wat is Hezbollah en wat willen ze?

De Russische overheid heeft het gemunt op het Nederlandse moederbedrijf van sigarettendistributeur Megapolis. Via een juridische procedure heeft Rusland de zakelijke rechten van de Haagse bv afgenomen. En dat kan grote gevolgen hebben voor de aandeelhouders.

Megapolis is een gigant in Rusland. Het voorziet winkels van bier, energiedrankjes en vooral sigaretten. Dat levert jaarlijks een omzet van miljarden euro's op.

Het bedrijf is eigendom van een Haagse brievenbusfirma, die als moederbedrijf fungeert. Zo'n 40 procent van de aandelen van dat moederbedrijf zijn in handen van de Russische miljardair Igor Kesaev. Verder bezitten sigarettenfabrikanten Philip Morris en Japan Tobacco grote plukken aandelen.

'Gedwongen lokalisatie'

Onder de bestuurders van het Haagse moederbedrijf is onrust ontstaan, blijkt uit een recent jaarverslag. De Russische activiteiten zijn namelijk in juni op een speciale lijst van "economisch significante activiteiten" gezet.

Dat opende de weg naar een onteigening van het Russische dochterbedrijf, of zoals de bestuurders het noemen een "gedwongen lokalisatie". Niet veel later begon het Russische ministerie voor Industrie en Handel een rechtszaak tegen de Haagse bv. Een rechtbank in Moskou gaf het ministerie in augustus gelijk, waardoor de gedwongen lokalisatie in gang werd gezet.

Cosmetisch?

"Het klopt dat een Russische rechtbank de bedrijfsrechten van Megapolis Distribution in zijn dochteronderneming heeft opgeschort", zegt een woordvoerder van aandeelhouder Japan Tobacco International (JTI). JTI "evalueert de situatie" en stelt dat "deze zaak geen verdere gevolgen heeft voor de activiteiten van JTI in Rusland".

Of dat ook voor Philip Morris geldt, is onduidelijk. De Amerikaanse sigarettenproducent wilde geen antwoord geven op vragen van de NOS.

Toch zijn er wel degelijk gevolgen, zeggen experts. Het Nederlandse moederbedrijf verliest niet alleen het stemrecht en het recht op winstuitkeringen uit de Russische dochter, maar ook de aandelen zelf. Het Russische bedrijf wordt tijdelijk bezitter van de eigen aandelen.

Vervolgens worden die aandelen herverdeeld onder de aandeelhouders van de Nederlandse bv. Dat klinkt als een puur cosmetische ingreep. De Rus Kesaev bijvoorbeeld krijgt zijn bezit gewoon weer terug.

Onvriendelijke landen

Maar voor het Amerikaanse Philip Morris en het Japanse JTI is dat nog maar de vraag. Want de Russische wet maakt een uitzondering voor aandeelhouders uit zogenoemde 'onvriendelijke landen', schrijven de advocaten Valentina Semenikhina en Vasilisa Strizh, die niet bij deze zaak betrokken zijn, in een blog over de procedure. "Zij kunnen geen aandeelhouders worden van het Russische dochterbedrijf."

Zowel Nederland als de Verenigde Staten en Japan zijn in Ruslands ogen onvriendelijke landen. De kans is dus aanwezig dat de twee sigarettenbedrijven hun aandelen in de Russische distributiegigant niet meer terug zullen zien.

Westerse bedrijven kunnen niets doen tegen deze procedure, die feitelijk neerkomt op onteigening, zegt Thom Dieben, sanctierechtadvocaat bij JahaeRaymakers. Sinds Rusland zich heeft teruggetrokken uit internationale mensenrechtenverdragen, kunnen benadeelde bedrijven alleen nog terecht bij de Russische rechter. "En daar hoef je niets van te verwachten als westers bedrijf."

Volgens Dieben bieden oude investeringsverdragen met Rusland wellicht nog enige hoop. "Dergelijke verdragen worden afgesloten om buitenlandse investeerders te beschermen, bijvoorbeeld tegen discriminatoire onteigeningen."

Bij onenigheid hierover kunnen bedrijven onafhankelijke arbiters vragen om een bindende uitspraak, bijvoorbeeld over een schadevergoeding. "Nederland en Japan hebben beide nog zo'n investeringsverdrag met Rusland, maar de Verenigde Staten weer niet."