NOS Nieuws - Algemeen

Een 35-jarige man uit Drachten die werd verdacht van meerdere verkrachtingen is vanmiddag vrijgesproken. De rechtbank stelde dat er onvoldoende bewijs was om tot een veroordeling te komen.

De man werd wel veroordeeld tot vijf maanden cel voor ontucht met een minderjarige omdat er in dat geval wel voldoende bewijs was, meldt Omrop Fryslân. Die vijf maanden heeft hij in voorarrest gezeten. Hij is nu dus vrij.

Het Openbaar Ministerie (OM) had acht jaar cel en tbs met dwangverpleging tegen de man geëist.

Volgens het OM stond vast dat verdachte tussen 2013 en 2021 zes kwetsbare jongens of jonge mannen seksueel heeft misbruikt en verkracht. Hij zou veelvuldig feestjes hebben georganiseerd bij hem thuis en op zijn boot. Daar kwamen vooral jonge jongens over de vloer en werd veel drugs gebruikt, aldus het OM.

"Verdachte deed het voorkomen dat er sprake was een vriendschappelijke relatie en dat hij een luisterend oor bood, alsmede onderdak, eten en drinken", aldus het OM. "Vervolgens heeft hij de jongens seksueel misbruikt. De man was zich van de jonge leeftijd en de kwetsbaarheid bewust en heeft daar misbruik van gemaakt."

Consistent

Het OM stelde dat de verklaringen van de jongens die aangifte deden "gedetailleerd, consistent en betrouwbaar" zijn. De man uit Drachten heeft het misbruik en de verkrachtingen altijd ontkend.

Al tijdens de rechtszitting bleek dat het moeilijk was om het bewijs rond te krijgen. Bij seksueel geweld zijn meestal geen getuigen: het is het woord van de een tegen het woord van de ander. Het OM drong daarom aan op het opvoeren van zogenoemd schakelbewijs. Eenvoudig gezegd: als meer slachtoffers hetzelfde zeggen, is er bewijs dat de man daadwerkelijk schuldig is.

Geen schakelbewijs

Maar in zijn oordeel vandaag stelt de rechtbank dat er geen schakelbewijs is omdat de jongens die soms na lange tijd aangifte deden steeds andere verklaringen aflegden bij de politie.

"De verklaringen van aangevers over en weer kunnen niet als schakelbewijs gebruikt worden vanwege de onbetrouwbaarheid van de verklaringen, de (al dan niet bewuste) beïnvloeding door derden en het grote tijdsverloop", aldus het vonnis.

Volgens de rechtbank waren getuigenissen soms tegenstrijdig, een van de vermeende slachtoffers kon zich niet herinneren wat er precies was gebeurd.

Zo is bijvoorbeeld niet vast te stellen waar iets heeft plaatsgevonden. Van vier slachtoffers vindt de rechtbank dat ze wel betrouwbaar zijn.

De raadsman van de 35-jarige man, Ralph Titahena, zegt positief te zijn over de vrijspraak van zijn cliënt voor de zwaarste verdenkingen. Hij noemde de rechtszaak al eerder "veel geschreeuw en weinig wol".

Er zijn meer vragen dan antwoorden na de onderschepping van een olietanker en zijn lading Venezolaanse olie door de VS gisteravond. De Skipper, zoals de tanker heet, is door Amerikaanse troepen en FBI-agenten voor de Venezolaanse kust overgenomen. Waar het schip en de bemanning zich nu bevinden, is onduidelijk.

De actie is een dramatische escalatie na de massale Amerikaanse troepenopbouw in de Caribische Zee en het ultimatum van president Trump aan de Venezolaanse leider Maduro om op te stappen. "We zijn terug bij het recht van de jungle", zegt Ben Bekkering, onderzoeker bij Instituut Clingendael en voormalig viceadmiraal bij de marine. "Amerika handelt unilateraal."

De Amerikaanse minister van Justitie Bondi liet gisteren een video zien van de actie, uitgevoerd door een klein team van mariniers, kustwacht-officieren en federale agenten:

Waar de onderschepping precies plaatsvond, is niet bekendgemaakt, maar The New York Times heeft een kaart gepubliceerd met daarop de laatst bekende locatie van de tanker, zo'n 250 kilometer ten noordoosten van de Venezolaanse kust, tussen de Caribische eilanden Grenada en Tobago.

De Skipper voer onder de vlag van Guyana, buurland van Venezuela, maar staat in dat land niet geregistreerd. The New York Times meldt op basis van satellietbeelden en foto's dat het schip dit jaar vaak tussen China, Iran en Venezuela heeft gevaren.

De tanker zou op 4 of 5 december zijn vertrokken vanaf de Venezolaanse oliehaven Puerto José met bestemming ergens in Azië. De lading bestond uit 1,8 miljoen vaten ruwe olie, waarvan een deel al was overgeslagen op een andere tanker voordat de Amerikanen aan boord kwamen, meldt persbureau Reuters. De BBC schat de waarde van de lading op mogelijk meer dan 80 miljoen euro.

Venezuela noemt de actie "internationale piraterij" en beschuldigt president Trump van een poging om de olievoorraden van het land in te pikken. De regering-Trump zegt dat de tanker onderdeel is van een schaduwvloot die wordt gebruikt om olie te verschepen die onder Amerikaanse sancties valt.

Ook het schip zelf wordt genoemd in een sanctie door het Amerikaanse ministerie van Financiën. De Skipper, die eerder onder andere namen heeft gevaren, zou mede olie-inkomsten hebben gegenereerd voor het Iraanse elitekorps - de Revolutionaire Garde - en Hezbollah, die allebei door de VS als terroristische organisaties worden beschouwd.

"Mogen de grote landen alles bepalen en moet de rest zich eraan houden?", zegt Ben Bekkering. "In het verleden voerde de VS anti-drugsoperaties uit volgens de principes van rechtshandhaving. Daar zijn ze van afgestapt. Het lijkt nu meer op oorlogsvoering, maar hoe ze de laatste tijd handelen in dat gebied is ook niet volgens het oorlogsrecht." Hij verwijst daarmee naar de dodelijke Amerikaanse aanvallen op vermeende drugsboten in de Caribische Zee en de oostelijke Stille Oceaan.

Twee weken geleden heeft een federale rechter in de VS het bevel gegeven voor de inbeslagname van de Skipper, melden Amerikaanse functionarissen. Aanleiding zou de smokkel zijn van Iraanse olie door de tanker in het verleden.

Volgens de bron van The New York Times worden Maduro en zijn regering in het bevel niet genoemd. Maar het bevel is niet openbaar gemaakt, waardoor de juridische gronden van de actie van gisteravond schimmig blijven.

Op de knieën krijgen

"Er is onder journalisten en onder het publiek grote verwarring over de juridische aspecten ervan", zegt Peter van der Kruit, adviseur van het juridisch adviesbureau voor maritiem recht JNAB. "Amerika maakt gebruik van de verwarring door de aard van deze inbeslagname onduidelijk te maken."

Hij verwijst naar het feit dat er zowel militaire als civiele handhavingsofficieren betrokken zijn bij de actie. Dat zou een grijs gebied creëren tussen een oorlogshandeling en rechtshandhaving.

Voormalig viceadmiraal Bekkering ziet dat anders. "De Amerikanen zijn voorbij de discussie of dit oorlog is of rechtshandhaving. Voor mij is het klip en klaar wat ze willen. Ze hebben besloten dat ze Venezuela op de knieën moeten krijgen."

Volgens Bekkering heeft de VS een zwak argument, omdat ze optreden om hun eigen sancties te handhaven. Er bestaan geen VN-sancties tegen het land. "De VS heeft voor zichzelf een juridisch kader geschetst en zichzelf een mandaat gegeven. Ze vinden dat Maduro weg moet. Maar of het juridisch houdbaar is, betwijfel ik."

Jaarlijks worden veel mensen door valse informatie en misleidende beloftes slachtoffer van beleggingsfraude. Zij zien hun geld nooit meer terug. Nederlanders van jong tot oud trappen erin, omdat de oplichtingstrucs steeds geraffineerder worden. Met als gevolg vaak enorme schade.

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) schat dat de werkelijke schade van beleggingsfraude vorig jaar uitkomt op 750 miljoen euro. Vaak gebruiken oplichters namen van experts in de financiële wereld om de slachtoffers te lokken, waaronder die van beleggingsexpert Corné van Zeijl.

'Professor Corné'

Van Zeijl kreeg meerdere appjes van mensen die in een groepsapp terechtkwamen van 'Professor Corné'. Zijn identiteit werd misbruikt door oplichters om beleggers in de val te laten lopen. In de groepsapp stuurt 'Professor Corné' bijna dagelijks appjes met adviezen en tips over beleggen.

"Ik ben het niet want ik zal nooit tips geven", zegt Van Zeijl. "De mensen die mij dan een bericht sturen zijn de slimme mensen. Die moet ik vertellen dat ze in een oplichtersgroep terecht zijn gekomen." Vaak zitten er in één groep meer dan zeventig mensen, zegt Van Zeijl. "En niet iedereen vraagt aan mij of ik het daadwerkelijk ben."

Pump en dump

De oplichters die de groepen beheren, gebruiken volgens hem vaak de 'pump-en-dump'-techniek. Oplichters hebben dan al aandelen in een klein bedrijfje en vragen in de appgroep of de rest ook wil instappen. Als ze dat dan doen, gaat de koers van dat bedrijf hard omhoog en wordt het aandeel in korte tijd veel meer waard.

Vervolgens verkopen de oplichters hun aandelen met veel winst, waardoor de waarde van het aandeel weer snel zakt en veel beleggers hun geld kwijt zijn. Sommigen investeren tienduizenden euro's in aandelen, wat vervolgens in één klap grotendeels verdampt.

Van Zeijl kreeg inzicht in meerdere groepsapps die zogenaamd door hem worden beheerd. "Ik zag schermopnames van 30.000, 40.000 euro dat gestort werd op allerlei vage rekeningen."

De echtheid van al deze overboekingen is niet te verifiëren. Mogelijk wordt een deel van de screenshots door oplichters zelf gedeeld om nieuwe leden in de groep over te halen om hetzelfde te doen.

Door de opkomst van AI ziet Van Zeijl dat de appjes die oplichters sturen steeds professioneler worden. "Je kunt makkelijker goede berichten genereren. Het lijkt zo net alsof je persoonlijk contact hebt met die mensen"

Voorbeelden van zulke appjes:

Ook namen van bekende Nederlanders worden gebruikt bij beleggingsfraude. Zo spande Jort Kelder een paar jaar geleden een rechtszaak aan tegen Google en John de Mol tegen Facebook. Op de platforms verschenen advertenties waarin onder hun namen bitcoin en andere cryptovaluta werden aangeprezen.

De rechter bepaalde dat de advertenties geweerd moesten worden. Maar tegelijkertijd betekende dit niet dat Facebook adverteerders voor altijd moet weren. Hoe het sociale netwerk daarbij te werk gaat, mag het van de rechter zelf bepalen.

Meta-advertenties

Van Zeijl trok zelf al eerder aan de bel en deed aangifte. Toch bleven de WhatsAppgroepen als paddenstoelen uit de grond schieten. "Het is een soort whack-a-mole: je slaat er één weg en dan komt de ander weer naar boven. Het is een gevecht dat bijna niet te winnen is."

Volgens de beursexpert maken de oplichters veel gebruik van goedkope reclames op bijvoorbeeld Instagram en Facebook om mensen te lokken naar de WhatsAppgroepen. "En als ze daar eenmaal in zitten, dan zijn ze elkaar een beetje gek aan het maken", zegt Van Zeijl.

Aan die advertenties van fraudeurs verdient moederbedrijf Meta flink: in een intern document waar persbureau Reuters over schreef staat dat Meta in een half jaar 3,5 miljard dollar heeft verdiend aan advertenties die het bedrijf zelf als 'hoog juridisch risicovol' omschrijft. Daaronder vallen ook de nepadvertenties met bekendheden.

Oplossingen

Hoewel de AFM pleit voor de invoering van een landelijk meldpunt, denkt Van Zeijl dat voorlichting de beste manier is om slachtoffers te voorkomen. Daarnaast kunnen mensen op WhatsApp in hun instellingen ervoor kiezen om niet automatisch door onbekende personen te worden toegevoegd aan een groepsapp.

"Het is heel frustrerend. Je doet je best om zo goed mogelijk beleggingsinformatie te geven en dan misbruiken mensen die naam." Van Zeijl leeft vooral mee met de mensen die worden opgelicht. "Ik moet ze dan teleurstellen dat ik het niet was en dat ze hun geld ook nooit meer terug zullen zien."

In Myanmar zou het regeringsleger opnieuw een ziekenhuis hebben gebombardeerd. Internationale media melden op basis van lokale bronnen dat er ruim dertig mensen zijn gedood. Ook onafhankelijke nationale media berichten over een luchtaanval door de militaire machthebbers in het westen van Myanmar.

Het leger heeft nog niet gereageerd op de beschuldiging. Volgens hulpverleners werd de aanval uitgevoerd door een straaljager. Alleen de landelijke strijdkrachten beschikken over deze vliegtuigen. Het afgelopen jaar hebben de militaire machthebbers de luchtaanvallen fors opgevoerd in gebieden waar opstandelingen actief zijn.

Woensdagavond (lokale tijd) werd de luchtaanval op een ziekenhuis in deelstaat Rakhine gemeld. "Het ziekenhuis van Mrauk U is volledig verwoest", zegt een woordvoerder van een lokale rebellengroep tegen persbureau Reuters.

Hulpverleners spreken van vele tientallen gewonden. "Dit is een onmenselijke daad", zegt een van hen tegen de Singaporese nieuwszender CNA. De meeste slachtoffers waren patiënten in het ziekenhuis.

Verkiezingen aanstaande

Myanmar is verwikkeld in een burgeroorlog, maar op 28 december staan verkiezingen gepland. Waarnemers hebben er geen vertrouwen in dat deze eerlijk kunnen verlopen: het leger heeft in 2021 een coup gepleegd.

Burgers kwamen aanvankelijk vreedzaam in protest tegen de staatsgreep. Militairen drukten de protesten echter met geweld de kop in. Burgers kwamen vervolgens gewapend in verzet. Ook etnische milities waarvan sommige al tientallen jaren vechten voor autonomie, sloten zich aan bij de opstand tegen de junta.

Leger rukt op

Het leger heeft de controle verloren over een groot deel van het Zuidoost-Aziatische land. Maar in de loop van dit jaar zijn de strijdkrachten begonnen aan een opmars. De junta heeft daarvoor voldoende nieuwe militairen geronseld. Met behulp van zware luchtaanvallen is inmiddels weer wat terrein heroverd op de rebellen.

Voor ruim twaalf miljoen mensen in Myanmar dreigt volgend jaar acute honger, waarschuwt het Wereldvoedselprogramma van de VN vandaag. "Dit is een van de ernstigste hongercrises ter wereld, waar het minste geld voor beschikbaar is", zegt de organisatie in een verklaring. Momenteel kampen 400.000 burgers met acute ondervoeding.

De regering van Bulgarije heeft zijn ontslag ingediend na massale protesten tegen het financieel-economische beleid en de corruptie in het land. Premier Zhelyazkov maakte dat in een tv-toespraak bekend.

Dat was net voor het begin van een parlementszitting waar voor de zesde keer over een motie van wantrouwen tegen zijn minderheidscoalitie zou worden gestemd. Dit keer zou de motie worden aangenomen.

De protestgolf kwam vorige week op gang, nadat de regering zijn begrotingsvoorstel voor volgend jaar had gepresenteerd. Daarin werd een verhoging van de belastingen en sociale premies aangekondigd, net als een verhoging van de overheidsuitgaven.

Tienduizenden Bulgaren gingen de straat op. De regering trok het plan weer in maar de geest was uit de fles. Gisteren waren in de hoofdstad Sofia en andere steden weer tienduizenden mensen op de been om het aftreden van de regering te eisen.

Formeel moet het parlement het ontslag nog accepteren. Dat zal morgen gebeuren. President Radev zal dan de grootste partij in het parlement vragen een nieuwe regering te vormen. Pas als meerdere pogingen zijn mislukt, worden nieuwe verkiezingen uitgeschreven.

Bulgarije is lid van de EU en heeft 6,5 miljoen inwoners. Op 1 januari wordt het ook lid van de eurozone. De nationale munt, de lev, maakt dan plaats voor de euro.

Time Magazine heeft de "architecten van AI" uitgeroepen tot Personen van het Jaar. Volgens het tijdschrift was 2025 het jaar waarin "het volledige potentieel van kunstmatige intelligentie op een daverende manier tot uiting kwam, en duidelijk werd dat er geen weg meer terug is".

Het tijdschrift koos acht prominente figuren in de AI-sector voor een van de twee covers omdat zij met hun "baanbrekende werk" een nieuw technologische tijdperk inluiden. Onder hen zijn Mark Zuckerberg (Meta), Elon Musk (xAI), Jensen Huang (Nvidia) en Sam Altman (OpenAI).

Op de cover zitten de acht naast elkaar op een balk hoog in de lucht, met een grootstedelijke skyline. Het is een verwijzing naar de iconische foto uit de jaren 30 waarop bouwvakkers zitten te lunchen op een stalen balk tijdens de bouw van het Rockefeller Center in New York.

Op de andere cover is het woord 'AI' te zien, gemaakt van computeronderdelen en omringd met steigers.

Volgens Time hebben de techprominenten met kunstmatige intelligentie het "beleid van de overheid veranderd, de geopolitieke verhoudingen op scherp gezet en robots bij mensen thuis gebracht". "AI is uitgegroeid tot misschien wel het meest invloedrijke instrument in de rivaliteit tussen grootmachten sinds de komst van kernwapens."

Trump en Zelensky

Het tijdschrift waarschuwt tegelijkertijd voor de gevaren van AI. Zo schrijft Time dat kunstmatige intelligentie veel energie verbruikt is en dat het grondstoffen uitput. Ook verdwijnen banen door AI en verspreidt desinformatie volgens het blad zich door de techniek razendsnel.

Het tijdschrift beschrijft in een uitgebreid artikel hoe AI de wereld het afgelopen jaar op nieuwe en "soms angstaanjagende" manieren heeft veranderd.

Vorig jaar wees het blad de Amerikaanse president Donald Trump aan als Persoon van het Jaar, evenals in 2016. Andere winnaars waren de Amerikaanse popster Taylor Swift (2024), de Oekraïense president Volodymyr Zelensky (2022) en Tesla-baas Elon Musk (2021).

Medewerkers van tankstations worstelen met de strengere legitimatiecontroles bij de verkoop van tabaksproducten. Dat blijkt uit een telefonische rondgang langs tankstations in het hele land.

Sinds 1 oktober moet iedereen die tabak koopt zich bij de pomphouder legitimeren, ongeacht hoe oud iemand is. Dat wordt de 100 procentscontrole genoemd.

Medewerkers gaan daar wisselend mee om. "Iemand van 70 geen sigaretten mee mogen geven, dat is toch raar?"

Tankstations zijn, naast tabakswinkels, de enige plek in Nederland waar nog tabak mag worden verkocht aan mensen vanaf 18.

Het idee voor de 100 procentscontrole komt van de brancheorganisaties. Als iedereen zich moet legitimeren, voorkomt dat onvrede en agressie, zo denken de brancheorganisaties. De strenge controles moeten voorkomen dat mensen jonger dan 18 rookwaren kopen.

Een medewerker van een pomp in Rotterdam zegt dat de regel juist agressie en verwarring opwekt. Dat is de reden dat volwassenen bij deze pomp gewoon tabak kunnen kopen, ook als ze niet laten zien hoe oud ze zijn.

Een medewerker van een pompstation in Almelo zei kort na invoering van de nieuwe regel al dat de controles haar zwaar vielen. "Vroeg in de ochtend word ik al uitgescholden en dat gaat de hele dag zo door", zei ze tegen RTV Oost. Andere medewerkers in Overijssel herkenden dat beeld.

Gewenning

Maar branchevereniging Bovag ziet verbetering: "De incidentele onrust die we in het begin zagen, zien we nu steeds minder. Hoewel gedragsverandering tijd kost, zien wij vooral gewenning."

Een deel van de tankstations vindt de regel desondanks vreemd. Een medewerker van een tankstation in Borne zegt: "Ik ga een man van 80 toch niet vragen om zijn legitimatie? Dus nee, ik ga niet iedereen controleren."

Anderen houden zich er wel aan. Een medewerker van een pompfiliaal in Groningen zegt: "Voor sommige ouderen is het gênant dat ik moet vragen om hun legitimatie, die hebben er moeite mee. Het is een heel rare regel, maar we houden ons er wel aan."

De brancheverenigingen willen dat het personeel de controles blijft uitvoeren. "Wij zijn er nog steeds van overtuigd dat dit systeem van gelijke monniken, gelijke kappen het juiste is en we zien gelukkig dat het merendeel gelooft in het succes van het collectief", zegt een woordvoerder van Bovag.

Er wordt overigens niet gehandhaafd op de controles. Het gaat om een dringend advies vanuit de brancheverenigingen.

Gezichtsscanner

Een manier voor pomphouders om geen mondelinge 100 procentscontrole uit te voeren, is een gezichtsscanner. Dat is een apparaat met camera dat met behulp van kunstmatige intelligentie inschat of iemand jonger of ouder is dan 25 jaar. Bij mensen die volgens het apparaat oud genoeg zijn voor de aankoop van tabaksproducten, springt het apparaatje op groen. In dat geval hoeft personeel dus niet meer om een legitimatiebewijs te vragen.

Dat werkt in de praktijk erg goed, zegt een pompmedewerker in Tilburg. "Zonder zo'n kastje is het een gedoe. Klanten zijn echt heel tevreden."

Het is niet duidelijk hoeveel tankstations gebruikmaken van zo'n slimme camera. In 2024 waren er naar schatting zo'n honderd NIX18-automaten in Nederland, maar er zijn ook andere, vergelijkbare apparaten op de markt om te schatten hoe oud iemand is.

"De reacties zijn positief, zowel van ondernemers als van klanten. Dus wat ons betreft is dit een prima toevoeging", zegt de branchevereniging.

Overigens mogen tabaksproducten vanaf 2030 alleen nog worden verkocht bij speciaalzaken.

De Oekraïense president Zelensky zegt dat hij samen met zijn Europese bondgenoten een aangepast voorstel voor een eind aan de oorlog naar de Verenigde Staten heeft gestuurd. Daarin staat onder meer dat er eerst een referendum gehouden moet worden voordat kan worden nagedacht over het doen van territoriale concessies.

"De Russen willen de hele Donbas hebben, maar wij accepteren dat niet", zei Zelensky tegen journalisten. "Ik geloof erin dat het Oekraïense volk deze vraag wil beantwoorden. Of het nou met verkiezingen of met een referendum is, Oekraïners moeten hun zegje kunnen doen."

Het aangepaste plan omvat twintig punten. Er is ook een voorstel voor veiligheidsgaranties en de wederopbouw van het land meegestuurd naar het Witte Huis, heeft Zelensky laten weten aan journalisten.

Reactie op plan VS

Het voorstel is een reactie op het plan van de VS dat enkele weken geleden als een bom insloeg bij Europese landen, onder meer vanwege de zware concessies die Oekraïne zou moeten doen aan Rusland. Zelensky en zijn Europese bondgenoten gingen daarop aan de slag met een eigen voorstel. Dat is nog niet openbaar gemaakt.

Zelensky zegt dat de VS een "vrije economische zone" wil in het oosten van het land. Rusland heeft het op zijn beurt over een gedemilitariseerde zone. "Oekraïense troepen zouden dan de regio Donetsk moeten verlaten en het veronderstelde compromis is dat Russische troepen dit territorium niet mogen betreden", aldus Zelensky.

Over hoe de veiligheidsgaranties eruit zouden moeten zien, is nog niets duidelijk. Met name daarover en over het grondgebied dat Oekraïne eventueel zou moeten opgeven is er veel verdeeldheid als het gaat over de onderhandelingen tussen de VS, Rusland en Oekraïne.

Zelensky zei een paar dagen geleden nog tegen journalisten dat zijn land geen grondgebied wil opgeven aan Rusland. "We hebben daar geen juridische basis voor, volgens de Oekraïense grondwet en internationaal recht. En we zijn daartoe ook moreel op geen enkele manier verplicht."

In het kabinet is knallende ruzie ontstaan over de mestplannen van demissionair minister van Landbouw Wiersma (BBB), die boeren meer mest wil laten uitrijden. Ingewijden spreken over hoogoplopende onderlinge conflicten vanwege mogelijke gevolgen voor de waterkwaliteit.

Het ministerie van Landbouw en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, waar waterkwaliteit onder valt, staan lijnrecht tegenover elkaar. Premier Schoof heeft zich al meerdere keren met de kwestie bemoeid in een poging te bemiddelen.

Saillant is dat Wiersma in conflict is met een partijgenoot, demissionair minister van Waterstaat Tieman. Bronnen meldden aan de NOS dat Tieman, die in het verleden als bestuurder bij het waterschap van Delfland werkte, wekenlang tevergeefs heeft geprobeerd om de plannen van Wiersma aan te passen.

Tieman onder druk gezet

Zijn ambtenaren hadden er grote zorgen over. Tieman probeerde dit bij zijn collega Wiersma meerdere keren aan te kaarten, maar kreeg te horen: "De inhoud is een gepasseerd station, een politiek besluit".

Het liep zo hoog op dat de BBB zijn eigen minister Tieman dreigde zijn portefeuille af te nemen als hij niet met het mestplan zou instemmen. Tieman ontkent dit tegenover de NOS niet. De BBB zegt in een reactie: "Niet aan de orde".

Uiteindelijk ging Tieman overstag, maar zijn staatssecretaris, VVD'er Aartsen, niet. Wiersma wil haar plannen per 1 januari in laten gaan maar er zijn komende week nog overleggen op hoog niveau.

Wiersma wil met haar plannen regels voor boeren versoepelen op plekken waar de waterkwaliteit goed is. Die boeren zouden mest en bestrijdingsmiddelen dichter langs sloten en water mogen gebruiken. Vanwege de slechte waterkwaliteit in ons land gelden daar nu nog ruime bufferstroken. In sommige gevallen zouden boeren onder voorwaarden ook meer mest uit mogen rijden.

'Helpt Nederland niet van slot'

De grote zorgen van ambtenaren van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijken uit ambtelijke stukken in handen van de NOS.

De ambtenaren baseren zich op rapporten en berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving en Wageningen Environmental Research. Ze zeggen dat "de waterkwaliteit in veel gebieden zal verslechteren", de "uitstoot van stikstof zal toenemen" en dit "Nederland niet van het slot helpt". Het op deze manieren ontzien van boeren zou in strijd zijn met de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water. Ze raden het kabinet dan ook af met het plan akkoord te gaan.

Ook waarschuwen ze voor de gevolgen voor het zuiveren van ons drinkwater. Drinkwaterbedrijven zeggen al langer dat het steeds moeilijker wordt om het water te zuiveren, waardoor de prijzen omhoog gaan.

Ook de Europese Commissie en de landsadvocaat waarschuwen voor grote problemen als de plannen van Wiersma doorgaan. In een vertrouwelijke brief, ook in handen van de NOS, staat dat de landsadvocaat waarschuwt voor een "tweede stikstofcrisis in de maak".

'Wiersma volgt ambtelijk advies regelmatig niet op'

De ambtenaren van Infrastructuur en Waterstaat vrezen ook voor eindeloze rechtszaken zoals in de stikstofcrisis. Als maatregelen worden ingevoerd en weer worden teruggedraaid kunnen de kosten enorm oplopen. Ambtenaren schrijven ook dat "bekend is dat landbouwminister Wiersma het eigen ambtelijke advies regelmatig niet opvolgt, ten nadele van de waterkwaliteit en de uitstoot van stikstof".

Het ministerie van Landbouw zegt in een reactie dat de mestplannen "neutraal" uitpakken voor de waterkwaliteit en niet tot verslechtering leiden. Landbouw spreekt van een "langer proces" waarin "keuzes zijn gemaakt op basis van wetenschappelijke rapporten" en na "zorgvuldige weging".

Het kabinet praat vermoedelijk volgende week door over de kwestie. De bedoeling van Wiersma was om de mestplannen per 1 januari in te laten gaan, maar bronnen op het ministerie van Landbouw gaan ervan uit dat die datum niet wordt gehaald.

In de Tweede Kamer wordt met verbijstering gekeken naar de aanpak van Wiersma. D66 en GroenLinks-PvdA vinden het onacceptabel dat een demissionair minister zulke ingrijpende plannen nog wil invoeren. D66-Kamerlid Podt noemt de gang van zaken "echt verbijsterend" en vindt dat zulke impactvolle stappen niet gezet mogen worden zonder instemming van de Tweede Kamer.

GroenLinks-PvdA-Kamerlid Bromet noemt het idee dat het versoepelen van mestregels terwijl de waterkwaliteit al slecht is "van de pot gerukt". Ze heeft een debat aangevraagd, maar ze weet nog niet of dat geregeld kan worden. "Maar ik neem aan dat meerdere partijen ook verbijsterd zijn over dit amateurisme", aldus Bromet.

Waarom is de waterkwaliteit in ons land slecht?

Door de rivieren die ons land in stromen komt al veel verontreiniging mee. Daarnaast zijn we een klein en dichtbevolkt land met veel intensieve landbouw en industrie, dus we lozen zelf ook nog veel stoffen.

Onze natuur is er volgens vele rapporten slecht aan toe: kwetsbare planten en dieren worden bedreigd en het RIVM waarschuwt dat de drinkwaterkwaliteit onder druk staat.

25 jaar geleden al werd door de Europese lidstaten afgesproken om de kwaliteit van het water te verbeteren. De afspraken staan in de zogeheten Kader Richtlijn Water (KRW).

Alle landen mochten daarin zelf beslissen hoe ze hun doelen uiterlijk in 2027 zouden halen. Nederland is al tijden het slechtste jongetje van de klas en we krijgen regelmatig vanuit Brussel een tik op de vingers.

Om te voorkomen dat te veel meststoffen en bestrijdingsmiddelen in het water komen, moeten boeren sinds 2023 tussen hun land en aangrenzende sloten en water zogeheten bufferstroken aanhouden: brede stroken land waarop geen mest of bestrijdingsmiddelen mogen worden gebruikt.

Om de boeren tegemoet te komen - minder bruikbare grond betekent immers minder inkomsten - bedacht BBB-minister Wiersma een plan om de regels te versoepelen.

De panelen op de begraafplaats in Margraten met uitleg over de rol van zwarte Amerikaanse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn daar weggehaald uit angst voor de regering-Trump. Het was geen opdracht vanuit het Witte Huis.

Dat blijkt uit interne e-mails van de zogenoemde American Battle Monuments Commission (ABMC) die alle 26 overzeese Amerikaanse begraafplaatsen beheert, waaronder Margraten. De mails zijn bij de Amerikaanse overheid opgevraagd door de Jewish Telegraph Agency.

Uit de mailwisseling blijkt dat ABMC-voorzitter Charles Djou op 19 maart ingreep in Margraten. Hij deed dat direct nadat president Trump een decreet uitvaardigde dat 'discriminerende gelijkheidsideologie' moest tegengaan. Elke verwijzing naar diversiteit, gelijkheid en inclusiviteit werd door Trump verboden.

Djou schreef meteen een mailtje naar zijn staf om te benadrukken dat de ABMC aan dat decreet moest voldoen. Dat is opvallend, want de monumentencommissie viel niet onder het decreet van Trump.

Problemen

De commissievoorzitter wilde van zijn mensen weten of er in bezoekerscentra exposities waren die "voor problemen zouden kunnen zorgen". Het paneel in Limburg over het racisme waar zwarte soldaten in het leger én thuis mee te maken kregen, werd al snel genoemd en moest van Djou weg.

"Om boosheid van de regering te vermijden", schrijft Djou letterlijk in een mailtje. Op zijn minst totdat er "een nieuwe regering in 2029" is, voegde hij daar later aan toe.

Ook een tweede paneel, over een van de zwarte soldaten die meewerkte bij het herbegraven van de 8000 gesneuvelde militairen in Margraten, moest worden verwijderd.

Ophef groot

Het duurde tot november voordat NRC meldde dat de twee panelen waren weggehaald, maar de ophef was meteen groot.

Veteraan Robert Gray sprak over "totale ontering". "Het grootste deel van de begraafplaats is aangelegd door Afro-Amerikanen", zei hij. "Zij groeven de graven, hebben het merendeel van de soldaten begraven."

Hij wees erop dat zwarte soldaten in de Tweede Wereldoorlog niet alleen tegen het fascisme in actie kwamen. "Ze wilden ook rassengelijkheid in de VS, dat is waar ze voor vochten", aldus Gray.

Terughangen

De provincie Limburg riep de Amerikaanse ambassadeur in Nederland op om de informatiepanelen terug te hangen in het bezoekerscentrum van de begraafplaats.

Inmiddels is er in Limburg ook een onafhankelijk comité aan het werk dat zoekt naar een alternatieve gedenkplek voor de rol van zwarte soldaten, meldt L1 Nieuws.

Charles Djou is in april vertrokken als voorzitter van de ABMC.

Buschauffeurs die rijden op de bus tussen station Emmen en het aanmeldcentrum in Ter Apel zijn niet tevreden met het besluit van hun werkgever Qbuzz en de gemeenten Westerwolde en Emmen om de rit gratis te maken. Dat zegt vakbond FNV. De gemeenten en Qbuzz kwamen tot het besluit omdat er op die lijn meerdere "impactvolle en zeer vervelende situaties voorgevallen zijn".

Bewoners van het aanmeldcentrum weigeren soms de ritprijs van 4,52 euro te betalen en vertonen probleemgedrag. Zo trapte een reiziger eerder dit jaar bijvoorbeeld de incheckpaal in de bus kapot, berichtte RTV Noord.

Volgens Qbuzz ging het om overlastgevende 'veiligelanders' uit het azc in Ter Apel. Dat zijn asielzoekers afkomstig uit landen die door de Nederlandse overheid als veilig worden beschouwd. Ze maken om die reden weinig kans op een verblijfsvergunning in Nederland.

'Overlast loont'

"We hebben van veel buschauffeurs gehoord dat zij het idee hebben dat overlast geven loont als je de rit gratis maakt", zegt Edwin Kuiper, bestuurder bij de ov-tak van de FNV. De nieuwe pendeldienst wordt georganiseerd door het ministerie van Justitie en Veiligheid, samen met de gemeenten en Qbuzz.

Een van de buschauffeurs die niet te spreken is over de nieuwe gratis buslijn is Dirk Visser. Hij werkt al zeventien jaar voor Qbuzz en reed vroeger op de lijnbus die asielzoekers naar Ter Apel brengt. "Toen zag ik veel mensen treiteren. Er ging ook wel eens een ruitenwisser of deur kapot."

Visser is bang dat de gratis busrit zal zorgen voor meer overlast in Emmen. "Hier hoopt het zich op." Hij verwacht bovendien dat andere reizigers nu ook gratis willen reizen. "Dan kan ik eigenlijk alleen maar zeggen: prima, ga maar zitten. Dat gaat natuurlijk niet, maar ik snap wel dat die vragen komen."

De gemeenten en Qbuzz kwamen eerder al, samen met de FNV, met andere oplossingen om de problemen met overlastgevers op te lossen. Zo werden er toezichthouders en boa's in de bus en op stations ingezet.

"Qbuzz en de gemeenten hebben niet hun best gedaan om het met dat extra toezicht echt op te lossen", zegt FNV-bestuurder Kuiper. "Er waren allerlei afspraken over, maar daar hielden de partijen zich niet aan. En dat terwijl de chauffeurs juist best tevreden waren over het extra toezicht."

Veiligheidsrisicogebied

De gemeente Emmen laat in een reactie weten juist heel erg in de weer te zijn met het vergroten van de veiligheid op het station. "Natuurlijk hebben we oog voor de veiligheid van chauffeurs. Qbuzz heeft in gesprekken met ons ook indringende voorbeelden geschetst."

Emmen deelde eerder al dat de gemeente probeert om van het stationsgebied een veiligheidsrisicogebied te maken vanwege de overlast. In dat soort gebieden mag de politie bijvoorbeeld vaak preventief fouilleren.

Volgens een woordvoerder van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, is het gratis maken van de busrit geen tegemoetkoming aan de overlastplegers. "Het is afhankelijk van hoe je er naar kijkt. Maar voor ons geldt: misdaad moet natuurlijk nooit lonen. Dit is voor ons vooral de manier om de buschauffeurs te ontlasten."

Westerwolde verwacht dat de maatregel tot een vermindering van incidenten zal leiden, maar pleit ook voor een blijvende oplossing. "Wij zouden veel liever zien dat de overlastplegers evenredig worden verdeeld over het land."

Qbuzz is het niet eens met de kritiek van de FNV dat de nieuwe maatregel laat zien dat overlast geven loont. "Het is geen beloning, maar een veiligheidsmaatregel in het belang van alle medewerkers en reizigers."

Het vervoersbedrijf merkt dat er "veel persoonlijke meningen zijn over hoe de veiligheid beter kan", zegt een woordvoerder. "Maar de eerdere combinatie van maatregelen bleek onvoldoende. Qbuzz zag het aantal incidenten en de ernst ervan toenemen en we gaan niet wachten op een volgend incident."

De provincie Overijssel heeft vervoerders Arriva en EBS beboet omdat hun bussen vaak te laat of helemaal niet komen. Volgens afspraak zou maximaal 0,2 procent van de ritten mogen uitvallen. In de praktijk bleek de uitval vorig jaar 20 tot 28 keer hoger, waardoor reizigers vaak in de kou stonden.

Hoe hoog de boetes zijn, wil de provincie niet zeggen. Een woordvoerster zegt bij RTV Oost alleen dat het "niet om miljoenen euro's" gaat.

Provincies zijn in Nederland verantwoordelijk voor het regionaal vervoer. Zij geven concessies uit aan vervoerders die in principe tien jaar duren. Onderdeel van die concessies zijn afspraken over het aantal ritten en de routes, maar ook over de inzet van elektrische bussen.

Arriva en EBS, twee van de vervoerders in Overijssel, hebben zich niet aan die afspraken gehouden. Arriva, dat in Twente het busvervoer verzorgt, is beboet vanwege de grote uitval van bussen, maar ook voor het te laat aankomen van de bus.

Bovendien had Arriva beloofd schone elektrische bussen in te zetten, maar reden er in de praktijk ook nog vaak oude dieselbussen rond, constateert de provincie. Ook de Arriva-trein die tussen Oldenzaal en Zutphen rijdt kwam vorig jaar te vaak te laat. Daarvoor is de vervoerder eveneens beboet.

Reisinformatieschermen

In West-Overijssel rijdt EBS met elektrische bussen. Ook die vervoerder is beboet voor het te laat aankomen en de uitval van bussen vorig jaar. EBS kreeg bovendien een boete omdat de reisinformatieschermen in de bus niet altijd werkten.

De streekvervoerders beroepen zich bij de problemen op personeelstekorten en een hoog ziekteverzuim. Arriva wijst op aanloopproblemen bij de vervanging van de diesels door elektrische bussen. De nieuwe bussen bleken vaak niet goed opgeladen. Accu's liepen snel leeg door de kou. Ook bleek de dienstregeling aanvankelijk te krap.

"Er was sprake van een roerige start, waarna er een aantal moeilijke weken voor onze chauffeurs volgden. Dat vinden wij bijzonder spijtig", zei regiodirecteur Jieskje Hollander van Arriva eerder.

Miljoen euro

De problemen met de streekvervoerders in Overijssel zijn bepaald niet uniek in Nederland. In juli legde de provincie Friesland vervoerder Qbuzz een boete van een miljoen euro op, omdat er in het eerste kwartaal van dit jaar 1,47 procent te veel ritten uitvielen. Volgens Omrop Frysân bleek toen al dat de uitval in het tweede kwartaal nog hoger was.

In het noorden van Zuid-Holland besloot Qbuzz uit eigen beweging dit voorjaar om veel minder bussen te laten rijden zodat het aantal uitgevallen ritten omlaag ging, meldt Omroep West. Qbuzz was toen al meermalen op het matje geroepen door de provincie, ook omdat de vervoerder met diesels reed in plaats van met elektrische bussen.

Meer bussen

In grote delen van de provincie Utrecht neemt streekvervoerder Transdev komend weekeinde het busvervoer over van Qbuzz. "Het betekent dat we iets meer openbaar vervoer krijgen", zegt de Utrechtse gedeputeerde Van Schie bij RTV Utrecht. "Op frequente lijnen wordt intensiever gereden. In het buitengebied zijn er meer bussen beschikbaar."

Maar Transdev zelf zegt dat het niet gaat lukken om al het beloofde vervoer meteen aan te bieden. Transdev kampt, net als de collega-vervoerders, met een tekort aan bussen en mensen.

Bovendien lag Transbev tot gisteren in de clinch met Qbuzz over de overname van 69 elektrische bussen en laadpalen. De rechter zat gistermorgen zelfs al klaar voor een kort geding toen Transdev en Qbuzz in de wandelgangen van het gerechtsgebouw alsnog een akkoord bereikten. Het kort geding werd afgeblazen.

Stijgende lijn

Toch is er ook goed nieuws. Zo ligt de busuitval in Twente op dit moment bijna rond de maximumnorm van 0,2 procent, meldt de provincie. "Er is in 2025 een stijgende lijn in de verbeteringen en prestaties. Reizigers ondervinden minder hinder van een slechte uitvoering dan in 2024."

Amnesty International beschuldigt Hamas van het plegen van misdaden tegen de menselijkheid, zoals uitroeiing, op en na 7 oktober 2023. Tot eind 2024 sprak Amnesty van oorlogsmisdaden bij de aanslagen in Israël. In een vandaag gepubliceerd rapport gaat de mensenrechtenorganisatie een stap verder.

Bij misdrijven tegen de menselijkheid zijn burgers stelselmatig, op grote schaal en opzettelijk het doelwit van aanvallen geweest. Aan de hand van interviews, analyse van beeldmateriaal en onderzoek via openbare bronnen zegt Amnesty dat dit nu is vastgesteld.

Behalve van uitroeiing spreken de onderzoekers ook van verkrachting, seksueel geweld, marteling, onrechtmatige gevangenschap en uithongering door Hamas. Het rapport van 173 pagina's lijkt vooral een bevestiging van wat er al bekend was geworden over de aanslagen.

'Alle gijzelingen onwettig'

Hamas heeft herhaaldelijk beweerd dat het niet betrokken was bij gerichte aanvallen op burgers en dat het ook niet de bedoeling was om die te gijzelen. De gewapende groepering stelde ook dat Israël verantwoordelijk was voor het doden van talloze Israëlische burgers op 7 oktober.

"Hoewel sommige burgers inderdaad zijn gedood door de Israëlische strijdkrachten, is het overgrote deel gedood door Palestijnse strijders", staat in het rapport. Verder beschouwt Amnesty alle 251 ontvoerde mensen als onwettig gegijzelde personen. De organisatie verwerpt daarmee de claim van militanten dat ontvoerde Israëlische militairen rechtmatig zijn meegenomen als krijgsgevangenen.

Israëliërs en buitenlanders

Bij de aanslagen werden meer dan 800 burgers gedood, onder wie zeker 36 kinderen. Nog eens 300 militairen, van wie een deel die dag buiten dienst was, werden omgebracht door gewapende Palestijnen.

Met name Israëlische joden werden het slachtoffer, maar ook Israëlische bedoeïen, buitenlandse studenten en arbeidsmigranten. Op een muziekfestival werd een bloedbad aangericht, evenals in kibboetsen en dorpen in de buurt van Gaza.

Twee jaar geleden maakte de NOS deze video over wat er gebeurde op 7 oktober:

Niet alleen Hamas, maar ook terreurbeweging Palestijnse Islamitische Jihad deed mee aan de aanslag. Maar volgens Amnesty speelden andere gewapende Palestijnse groepen een veel kleinere rol dan Hamas.

Huizen geplunderd

Behalve gewapende mannen in militaire kleding was er ook een grote groep ogenschijnlijke burgers Israël binnengetrokken op 7 oktober. Ze waren door het gat in het hek gekropen, volgens Amnesty al dan niet aangespoord door Hamas. Deze honderden Palestijnen worden verantwoordelijk gehouden voor het plunderen van huizen in Israël.

De aanval op 7 oktober wordt door Amnesty onderdeel genoemd van het al decennia durende gewapende conflict tussen Palestijnse groepen en Israël. De bezetting van de Palestijnse Gebieden en onderdrukking van het Palestijnse volk door Israël wordt in het rapport als context genoemd.

Het Internationaal Strafhof (ICC) had anderhalf jaar geleden al een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen drie Hamas-leiders, onder meer vanwege misdaden tegen de menselijkheid op 7 oktober. Alle drie zijn ze in de tussentijd door Israël gedood.

Genocide

Israël lanceerde een grootschalige oorlog in reactie op de terroristische aanval door Hamas. Amnesty kwam eerder tot de conclusie dat Israël daarbij genocide heeft gepleegd in Gaza. Die beschuldiging wordt door de Israëlische regering fel weersproken. Diverse mensenrechtenorganisaties, genocideonderzoekers en juristen noemen Israëls aanvallen op de Gazastrook eveneens volkerenmoord, in de rechtszaal is dat nog niet vastgesteld.

Onder anderen premier Netanyahu is gedagvaard door het ICC wegens gerichte aanvallen op burgers, maar de kans is klein dat hij zal voorkomen in Den Haag. Daarnaast heeft Zuid-Afrika een genocidezaak aangespannen tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ), dat eveneens in Den Haag is gevestigd. Die zaak loopt nog.

Het Openbaar Ministerie gaat het Noord-Hollandse PVV-Statenlid Ronald van Tiggelen vervolgen voor het aanrijden van een demonstrant van Extinction Rebellion op 3 maart. Dat zegt de advocaat van de 67-jarige klimaatactivist.

Het OM bevestigt aan de NOS een 73-jarige man uit Zandvoort te gaan vervolgen, maar noemt zoals gebruikelijk geen naam. De leeftijd en woonplaats komen wel overeen met die van Van Tiggelen. Het Statenlid zelf heeft eerder spijt betuigd voor de aanrijding.

Van Tiggelen wordt vervolgd voor poging tot zware mishandeling, en voor mishandeling als dat eerste feit niet bewezen kan worden. Ook wordt hij verdacht van het verlaten van de plaats van een ongeval, het verstoren van een vergadering en voor gevaarlijk rijgedrag.

Hersenschudding

Het slachtoffer demonstreerde op 3 maart in Haarlem op de openbare weg bij het Provinciehuis. Daar reed Van Tiggelen haar aan. De vrouw moest naar eigen zeggen in het ziekenhuis verblijven met een lichte hersenschudding. Ook hield ze er een pijnlijke rug en knie aan over.

Het Statenlid zei later dat hij niet had geremd en niet was gestopt na de botsing, omdat hij naar eigen zeggen niet doorhad dat hij iemand had aangereden.

Van Tiggelen is een van drie PVV'ers in de Provinciale Staten van Noord-Holland. Daarnaast is hij fractievoorzitter van de PVV in de gemeenteraad van Zandvoort.

De zaak dient volgend jaar op 17 februari in de rechtbank van Haarlem.

Het is vandaag de eerste werkdag van de nieuwe informateur, Rianne Letschert. Wie is deze politieke buitenstaander, die de derde ronde in deze lastige formatie moet gaan leiden?

Het was voor haarzelf ook een verrassing dat ze werd gevraagd om de volgende fase van de formatie te gaan leiden. "Toen ik het telefoontje kreeg zondagavond, reed ik net niet tegen de vangrail aan", zegt Letschert gisteren tijdens haar eerste persconferentie als informateur.

Ze heeft even getwijfeld voor ze 'ja' zei. "Dit is nou net zo'n vraag waarvan ik niet had gedacht dat die zou komen. En ik denk u allen niet, want meestal staan hier door de wol geverfde politici."

De bestuursvoorzitter van de Universiteit Maastricht heeft weliswaar een heel mooi cv, maar wat betreft politieke ervaring kan ze "niet in de schoenen staan" van haar voorganger, CDA-prominent Sybrand Buma, vindt ze zelf.

Bedankte voor ministerspost

Ze heeft nooit een politieke functie in Den Haag gehad. Al scheelde dat weinig. In 2021 is ze gevraagd om minister van Onderwijs te worden in het kabinet-Rutte IV, maar ze was toen net begonnen aan haar huidige baan en bedankte voor de eer.

In 2018 was Letschert betrokken bij de vorming van een nieuw college van burgemeesters en wethouders in Maastricht. In die zin heeft ze ervaring voor de opdracht die ze gisteren heeft gekregen.

Al is de lokale politiek "natuurlijk heel anders", ze zat destijds ook met uiteenlopende partijen aan tafel. Dat leidde tot een coalitie van de Senioren Partij Maastricht, CDA, VVD, D66, GroenLinks en SP.

Opdrachten van ministeries

Ze kreeg ook "mooie opdrachten" van onder meer de ministeries van Buitenlandse en Economische Zaken. "Dus dan krijg je echt wel wat mee."

Het gaat dan om haar aanstelling als voorzitter van het Nationaal Groeifonds, dat namens het kabinet 11 miljard euro investeert in projecten die moeten bijdragen aan het verduurzamen van de economie.

Ook maakte ze bijvoorbeeld deel uit van de vierkoppige commissie die onderzoek deed naar Nederlandse overheidssteun aan Syrische strijdgroepen.

Maar veel Haagse politieke bagage heeft ze dus niet. Of dat een voor- of nadeel is "gaan we op het einde misschien kunnen beoordelen", zegt ze.

CV Rianne Letschert

Volgens haar is haar "afstand van de Haagse politiek de reden waarom ze bij mij uitkwamen. Dus ik ga ervan uit dat het een voordeel is."

CDA-leider Henri Bontenbal refereerde daar vandaag ook aan. "Ik vind het wel verfrissend dat het iemand is van buiten Den Haag, maar wel met heel veel ervaring. Als je naar haar cv kijkt, dan is het iemand die dingen goed kan regelen en tot heel veel in staat is."

Actiegroep Klaas Dijkhoff

Critici wijzen erop dat de nieuwe informateur zich dit jaar heeft aangesloten bij de actiegroep Voor Ons Nederland van voormalig VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff en oud-VVD-campagnestrateeg Bas Erlings.

Dat is een soort denktank voor de "milde meerderheid", die zich tegen "populistische trucs" van "antidemocratische" partijen keert en daarmee geen neutrale club, vinden ze.

Letschert is het daar niet mee eens. Ze vormt met oud-ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers, oud-PvdA-leider Lodewijk Asscher en oud-D66-minister Robbert Dijkgraaf het comité van aanbeveling.

Maar dat zegt volgens haar "helemaal niks" over de manier waarop ze de komende tijd met partijen gaat praten. "Ik sta hier als informateur en dat betekent dat ik een neutrale rol heb."

Ze wil dan ook niet zeggen wat ze van het huidige politieke klimaat vindt. "Dat is niet aan mij. Ik heb enorm respect voor alle politici, die altijd klaar staan voor dit land, van welke ideologie ze ook zijn."

'Met iedereen praten'

En dat past ook bij de 'methode-Letschert' die ze wil gaan hanteren. "Wat ik de afgelopen jaren heb gedaan in meerdere rollen is scherp zijn op de inhoud, maar ook investeren in relaties. Dat ga ik proberen."

Dat betekent ook dat als JA21 wil aansluiten, haar deur openstaat, verzekert ze, al heeft dat nog niet de voorkeur van D66. "Ik ga vanuit mijn rol als informateur met iedereen praten."

De Haringvlietbrug over het Hollands Diep is er slechter aan toe dan eerder werd gedacht. In de ondersteuningsbalk en de dwarsverbinding onder een van de rijstroken zitten kleine scheurtjes die plotseling kunnen doorscheuren, blijkt uit een recente inspectie. Om te voorkomen dat de balk scheurt worden er vanaf vandaag extra versterkingen aangebracht.

De brug in de snelweg A29 vormt een van de belangrijkste verbindingen tussen Zuid-Holland, Noord-Brabant en Zeeland. Demissionair minister Tieman (BBB) van Infrastructuur en Waterstaat heeft een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over de stand van zaken rondom de brug.

Het was al bekend dat de brug met slijtage kampt door het steeds zwaarder en intensiever verkeer. Maar het probleem is "ernstiger dan tot nu toe gedacht", blijkt uit de inspectie. Onder een van de rijstroken richting Brabant zitten kleine scheurtjes, ofwel vermoeiingen. "Bij deze lassen kunnen kleine scheurtjes plotseling doorscheuren", schrijft Tieman.

De afgelopen jaren zijn al werkzaamheden verricht om de brug te versterken. Zo is in 2023 de brugklep vervangen. De werkzaamheden leken in eerste instantie genoeg in afwachting van een grote onderhoudsbeurt aan de brug, gepland in 2031 of 2032. Maar afgelopen zomer bleek de vermoeiing van de brug toch groter, aldus Tieman. Het is dus nodig eerder maatregelen te nemen.

Geen hinder voor wegverkeer

Daarom worden nu onder de rijstrook duizend lasverbindingen versterkt door staalplaten. Deze werkzaamheden moeten voor de winter van 2027 zijn afgerond. Het wegverkeer heeft geen last van de werkzaamheden en kan gewoon over de brug blijven rijden, meldt regionale omroep Rijnmond.

Het beweegbare deel van de brug kan ook gewoon open voor schepen, maar er is wel een beperkte doorvaartruimte tijdens het onderhoud.

Tot de versterkingsoperatie is afgerond wordt de brug intensief geïnspecteerd. "Deze extra inspecties kunnen aanleiding geven om de rechterrijstrook richting Bergen op Zoom tijdelijk af te sluiten", waarschuwt de minister. "Als dit het geval is, wordt dat "breed gecommuniceerd".

Het parlement van Oostenrijk wil dat meisjes onder de 14 geen hoofddoek meer mogen dragen op school. Een grote meerderheid van de fracties heeft ingestemd met een verbod op stoffen "die het hoofd naar islamitische traditie bedekken". Zij zien in het verbod een beschermingsmaatregel tegen de onderdrukking van meisjes.

Alleen de Groenen stemden tegen. Niet zozeer omdat ze er voorstander van zijn dat meisjes een hoofddoek dragen, maar omdat ze ervan overtuigd zijn dat het wetsvoorstel ongrondwettelijk is. Een hoofddoekverbod op Oostenrijkse basisscholen uit 2019 hield bij de hoogste rechter geen stand, onder meer omdat het alleen toezag op moslims.

Volgens de regering is nu duidelijker in de wet uitgelegd waarom het verbod alleen voor de islamitische hoofddoek geldt en niet voor bijvoorbeeld een joods keppeltje of patka van sikhs. In die andere gevallen zou geen sprake zijn van onderdrukking.

Naar schatting van de regering treft het verbod zo'n 12.000 meisjes. Als zij vanaf volgend schooljaar toch met een hoofddoek in de klas komen, gaat de school eerst met hen en de ouders in gesprek. Mochten zij vasthouden aan de hoofddoek, dan kunnen er boetes volgen tot maximaal 850 euro.

Correspondent Duitsland en Midden-Europa Charlotte Waaijers:

"Al bij de vorige poging tot een verbod noemde de toenmalige regering het zelf vooral een symbolische maatregel. Het moet laten zien dat er geen ruimte is voor aspecten van de islam die niet te verenigen zouden zijn met Oostenrijkse waarden. Onder Oostenrijkers is er nog altijd brede steun voor het verbod.

Tegelijkertijd komt er duidelijke kritiek van onder meer mensenrechtenorganisaties. Zij denken niet dat een verbod de meisjes om wie het gaat zal sterken, zoals de regering stelt, maar juist kan schaden. Ook zijn er zorgen bij scholen over de handhaving: zij moeten nu met de betreffende meisjes en hun ouders in gesprek om af te dwingen dat ze zich aan het verbod houden.

Of dit verbod wel standhoudt voor de rechter, zal weer worden getest. Juristen twijfelen aan de onderbouwing. Een koepelorganisatie voor moslims in Oostenrijk heeft al gezegd naar het constitutioneel hof te stappen."

De zorg voor verwarde personen is ondermaats en dat levert gevaarlijke situaties op. Oplossingen voor de problemen die er zijn blijven tot nu toe uit. Alleen grote veranderingen vanuit ministeries kunnen de zorg verbeteren.

Die conclusie trekt het Toezicht Sociaal Domein, een samenwerking van verschillende inspecties. Ze hebben tientallen betrokken organisaties gesproken en verschillende incidenten onderzocht. De aanleiding voor het onderzoek is de dood van een 11-jarige meisje, dat begin dit jaar in Nieuwegein werd neergestoken.

Een schietpartij in het Erasmus MC, een steekpartij in een Haagse supermarkt en een steekpartij in Den Dolder zijn andere recente dodelijke gebeurtenissen waarvan de verdachte een verward persoon is. Begin dit jaar gaven de inspecties aan zich daarom zorgen te maken.

Veel meer meldingen

Naast de heftigheid neemt ook het aantal incidenten toe. De politie heeft in tien jaar tijd bijna een verdubbeling van de meldingen gezien. De inmiddels bijna 150.000 meldingen in een jaar tijd nemen veel tijd in beslag bij de politie.

Wie wordt gezien als een verward persoon?

Het gaat om een brede groep mensen. Het kan bijvoorbeeld gaan om mensen met dementie die verdwaald zijn op straat of mensen die verslaafd zijn. Regelmatig gaat het om een opeenstapeling van complexe problemen waardoor mensen de grip op het leven kwijt zijn geraakt. Hoeveel mensen verward gedrag vertonen, is niet bekend.

Geen enkele van de betrokken organisaties is tevreden over hoe de zorg nu is geregeld, horen de inspecties. Er spelen overal in de sector problemen.

Zo is de samenwerking en uitwisseling van informatie binnen en tussen organisaties niet goed genoeg. Ook is contact met naasten en mensen uit de buurt gebrekkig, terwijl zij vaak al vroeg problemen zien opkomen.

Daarnaast is er een groot gebrek aan passende woonplekken voor verwarde personen. Veel gemeenten zijn op zoek naar dit soort plekken, maar stuiten op verzet van omwonenden. Door een gebrek aan woningen leven sommige mensen op straat, waardoor de overlast alleen maar groter wordt.

Ook schiet de wetgeving tekort. Als mensen niet zelf om hulp vragen, staan professionals met lege handen, terwijl soms een onveilige situatie dreigt. Daarbij biedt de wet geen goede basis bij het organiseren van genoeg passende woonplekken.

Bemoeizorg

De problemen hebben nadelige gevolgen voor iedereen, schrijven de inspecties. Mensen met verward gedrag voelen zich verloren, naasten raken wanhopig, hulpverleners voelen zich machteloos en de samenleving ervaart overlast.

De oplossing voor alle ellende ligt bij de landelijke politiek, staat in het rapport. Zij moeten de wet duidelijker maken en versimpelen. Daarnaast moeten ze zorgen dat signalen die nu versnipperd binnenkomen, gezamenlijk worden opgepakt.

Ook moet worden ingezet op bemoeizorg. Dat zijn hulpverleners die langsgaan bij mensen die niet op hulp zitten te wachten, maar het wel nodig lijken te hebben. Door problemen zo vroeg mogelijk aan te pakken, kunnen heftige incidenten worden voorkomen.

Meer geld

Tien jaar geleden is de wet veranderd waardoor deze vorm van zorg niet meer landelijk wordt vergoed. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, branchevereniging de Nederlandse GGZ en burgemeesters pleitten eerder dit jaar al voor structureel geld voor bemoeizorg.

Of en welke van de verbeteringen worden doorgevoerd, onderzoeken de inspecties eind volgend jaar. Dan gaan zij in gesprek met het kabinet en de betrokken organisaties over de zorg aan verwarde personen.

"We moeten glashelder zijn over de dreiging: wij zijn het volgende doelwit van Rusland - en we lopen al gevaar." NAVO-secretaris-generaal Rutte heeft nogmaals bekrachtigd dat Rusland een groot gevaar vormt voor de leden van het militaire bondgenootschap. Dat deed hij in een toespraak op een veiligheidsconferentie in Berlijn.

De speech komt enkele dagen na de publicatie van de nieuwe nationale veiligheidsstrategie van de Verenigde Staten, van oudsher het belangrijkste land binnen het bondgenootschap. Onder president Trump wordt een radicaal andere koers ingezet. Zo staat in het document onder meer dat moet worden voorkomen dat de NAVO eindeloos blijft uitbreiden. Dat is precies de wens van de Russische president Poetin, waarmee de VS de contacten weer wil herstellen. Ook haalde de VS uit naar de Europese Unie.

Maar voor Rutte is het klip en klaar wie de vijand is, al probeert hij in zijn toespraak te schipperen en niet te veel op de tenen van de Amerikanen te trappen. Hij gaf Trump daarom een compliment. "Tot nu toe heeft Poetin enkel vredestichter gespeeld wanneer het hem uitkwam, om tijd te winnen om zijn oorlog voort te zetten. President Trump wil nu een einde maken aan het bloedvergieten. Hij is de enige die Poetin aan de onderhandelingstafel kan krijgen."

Niet achterover leunen

Rutte herhaalt dat de NAVO-lidstaten dit jaar stappen hebben ondernomen om het bondgenootschap te versterken, door defensiebudgetten te verhogen en de productie van defensiemiddelen op te schroeven. Maar hij waarschuwt dat landen niet moeten denken dat het verbeteren van de paraatheid de NAVO nu klaar is.

"Dit is niet het moment voor zelfgenoegzaamheid. Ik vrees dat velen stilletjes tevreden zijn. Dat te veel mensen de urgentie niet voelen. Te veel mensen denken dat we genoeg tijd hebben. Maar dat is niet zo. Het is nu tijd om actie te ondernemen." Hij zegt dat we voorbereid moeten zijn op een oorlog van een omvang die onze grootouders en overgrootouders hebben meegemaakt.

Fragmenten uit de toespraak van NAVO-chef Rutte:

Rutte wijst er in zijn toespraak op dat het gezamenlijk investeren in defensie en het opvoeren van de productie snel moet toenemen om die oorlog te voorkomen. "Onze troepen moeten de middelen krijgen die ze nodig hebben om onze veiligheid te waarborgen. En Oekraïne moet de middelen krijgen om zichzelf nu te verdedigen."

Hij hamert erop dat dit "nu" moet gebeuren. "Want dit jaar is Rusland nog brutaler, roekelozer en meedogenlozer geworden. Naar de NAVO maar ook naar Oekraïne." Rutte wijst ook op de gevolgen voor Rusland zelf. "Terwijl Poetin probeert Oekraïne te verwoesten, legt hij ook zijn eigen land in puin."

Sinds het begin van de oorlog zijn er meer dan 1,1 miljoen slachtoffers gevallen aan Russische zijde, zegt Rutte. Een cijfer dat overigens moeilijk te verifiëren is. "Poetin betaalt voor zijn trots met het bloed van zijn eigen volk. Als hij bereid is gewone Russen op deze manier op te offeren, waartoe zou hij dan bereid zijn om ons aan te doen?"

Rutte schetst rampscenario

Doordat de Russische oorlogseconomie op volle toeren draait, vreest Rutte dat Poetin binnen vijf jaar de NAVO kan aanvallen. Al zijn deskundigen verdeeld over hoe groot die dreiging precies is, zeiden ze eerder dit jaar tegen de NOS. Duidelijk is wel dat Rusland de schaduwoorlog tegen het Westen de laatste tijd heeft uitgebreid door bijvoorbeeld sabotageacties.

Zo was er vorige maand een explosie op een spoorlijn in Polen, die volgens Warschau door de Russen is uitgevoerd. En eerder dit jaar werd het luchtruim van Polen en Roemenië geschonden door drones. Estland zag gevechtsvliegtuigen zijn luchtruim binnendringen. "Zulke incidenten zijn een gevaar voor mensenlevens en verhogen het risico op een escalatie van het conflict", aldus Rutte.

De NAVO-topman wijst ook met de vinger naar China, want zonder dat land zou Poetin de oorlog niet kunnen voortzetten, zegt hij. Dat land is verantwoordelijk voor de levering van belangrijke onderdelen voor drones die dagelijks op Oekraïne worden afgestuurd. Ook Iran en Noord-Korea spelen daar een rol bij.

Hij schetst een beeld van de gevolgen van een gecapituleerd Oekraïne. "In een dergelijk scenario zouden we terugverlangen naar de dagen dat we 3,5 procent van ons bbp konden uitgeven aan defensie. Dat percentage zou enorm moeten stijgen." Regeringen zouden in dat geval noodbegrotingen moeten maken, zegt Rutte.

"Er zou dan flink bezuinigd moeten worden, de economie zou verstoord worden en we zouden onder financiële druk komen te staan. Pijnlijke afwegingen zouden onvermijdelijk maar absoluut noodzakelijk zijn om onze mensen te verdedigen. Laten we daarom niet vergeten dat de veiligheid van Oekraïne ook onze eigen veiligheid is."

NAVO-correspondent Kysia Hekster:

"Het zijn spannende tijden voor de NAVO. Want ook al blijft topman Rutte de eensgezindheid binnen de alliantie benadrukken, het is onmiskenbaar dat de belangrijkste bondgenoot Amerika harde taal uitslaat naar de Europeanen. Dat bleek ook vorige week weer in de Amerikaanse veiligheidsstrategie.

Ruttes belangrijkste taak is de boel bij elkaar houden en dus ligt het voor de hand dat hij zich op de vlakte houdt over de Amerikanen in deze speech. Het blijft voor hem balanceren.

Vorig jaar hield Rutte een vergelijkbare speech, twee weken voor kerst. En ook toen was de toon alarmerend: we moesten ons mentaal voorbereiden op oorlogstijd. Dit jaar gaat hij nog een stap verder. Hij zegt dat we voorbereid moeten zijn op een oorlog op een schaal die onze grootouders en overgrootouders hebben meegemaakt.

Rutte schuwt grote woorden niet om zijn boodschap duidelijk te maken: onze aandacht voor de dreiging vanuit Rusland mag niet verslappen."

Een file van betonwagens vanochtend vroeg op de Kop van Zuid in Rotterdam. Voor de bouw van een nieuw hotel in de stad waren talloze betonwagens nodig, en dat leidde tot flinke drukte.

Het nieuwe hotel moet de komende jaren verrijzen op de Wilhelminapier. De eerste werkzaamheden begonnen vandaag om 06.00 uur. Volgens Daan van der Vorm, de eigenaar van het bedrijf dat het hotel bouwt, wordt 1700 kubieke meter beton gestort voor het nieuwe hotel.

Om al dat beton te vervoeren zijn 200 vrachtwagens nodig. "Elke 3 tot 4 minuten komt een nieuwe lading beton aan", zegt hij tegen de regionale omroep Rijnmond.

De grote hoeveelheden beton zijn nodig voor de aanleg van een vloer van de parkeergarage onder het hotel. "Het is een heel geregel nu om dit in één keer voor elkaar te krijgen", zegt de uitvoerder van het project. "We hebben vier verkeersregelaars die constant met elkaar in contact staan en de vrachtwagens af kunnen roepen, zodat ze zo snel mogelijk kunnen wisselen met een volle wagen, als een wagen leeg is."

Een jaar aan graven, funderen en voorbereiden is hier volgens Van der Vorm aan voorafgegaan. "Het betonstorten gaat vandaag de hele dag door. Daarna wordt de keldervloer helemaal afgewerkt, dat gaat nog zeker de hele nacht duren", zegt hij. "We hopen zo snel mogelijk boven de grond uit te komen."

De start van de bouw liet jaren op zich wachten. Al in 2018 werd bekend dat de eigenaren van Hotel New York er een gebouw bij wilden hebben. De opening van het hotel staat in 2028 gepland. Tot die tijd is de bouw via een livestream 24 uur per dag te volgen.