NOS Nieuws - Algemeen

Voor de laatste keer kunnen Netflix-kijkers vanaf morgen meeleven met de avonturen van een groepje jongeren in de jaren tachtig dat woont in een stadje waar mysterieuze dingen gebeuren. De populaire serie Stranger Things gaat het vijfde en laatste seizoen in. Een 'magische formule' die handig teruggrijpt op het verleden en meerdere generaties samenbrengt.

"Het heeft alles wat mensen die in de jaren 80 en 90 jong waren kennen uit de films van hun jeugd", zegt VPRO- en NRC-recensent Anke Meijer. De voorbeelden zijn legio: in de serie komen beelden en verhaallijnen voorbij die doen denken aan onder meer films van filmregisseurs Steven Spielberg (E.T., Close Encounters of the Third Kind) en John Carpenter (The Thing, Halloween) en boeken van schrijver Stephen King (It, Carrie).

Wat is het verhaal van Stranger Things?

Het verhaal volgt een vriendengroep van middelbare scholieren in het fictieve Amerikaanse stadje Hawkins. Ze besteden hun tijd onder meer met het spelen van het fantasyspel Dungeons & Dragons.

Hun levens veranderen als een van hen verdwijnt en ze stuiten op een duistere parallelle dimensie die zij "the upside down" noemen. Met behulp van onder anderen hun telekinetische vriendin Eleven proberen ze Hawkins te redden van de ondergang.

Maar juist ook onder een jongere generatie is Stranger Things populair. "De serie heeft een brugfunctie", zegt mediawetenschapper aan de Universiteit Utrecht Dan Hassler-Forest. "Ouders kregen de gelegenheid om samen met de volgende generatie te genieten en iets door te geven van wat ze uit hun jeugd kennen."

Meijer: "Toen de serie uitkwam, bleek het voor Netflix de magische formule voor tieners en hun ouders." En de serie drijft op 'buitenbeentjes'. Hassler-Forest: "Het is een serie die laat zien: je bent leuk als je een buitenbeentje bent. De hoofdpersonen zijn nerds en outcasts." Dat kreeg onder meer navolging bij de streamingdienst met de fantasyserie Wednesday: die ook over buitenbeentjes gaat en door ouders samen met hun tienerkinderen kan worden bekeken.

Bekijk een trailer van het vijfde seizoen van Stranger Things:

Het succes verraste de jonge hoofdrolspelers in eerste instantie, zeggen ze in een interview dat morgen te zien is op de website en socialemediakanalen van NOS Stories. "Het voelde in het begin als een soort korte film zoals ik die met mijn zusje maakte", zegt Noah Schnapp (21), die de rol van Will Byers vertolkt. "Nee, we hadden in het begin niet door dat het zo groot zou worden", valt Gaten Matarazzo (23), die Dustin Henderson speelt, hem bij. "Pas na het tweede seizoen zagen we door alle persaandacht hoe populair het was geworden."

En die populariteit is dus deels te danken aan het nostalgische beeld van de jaren 80 dat de serie oproept. Iets wat ook gebeurt in andere recente series die zich in dat decennium afspelen zoals Glow (2017-2019) en The Goldbergs (2013-2022). Het zorgt onder meer voor een revival van de mode uit die tijd en van nummers van Metallica en Kate Bush.

'Geen compleet beeld'

Maar, zegt Hassler-Forest: dat is niet een compleet beeld van vroeger. Volgens hem wordt er een te romantisch beeld opgeroepen. "Je ziet met name in tijden waarin conservatieve politiek de hoofdmoot voert dat de generatie van ouders heel erg wordt geromantiseerd."

Hij vergelijkt het met eind jaren 70 en de jaren 80, waarbij films en series zoals Grease, Back to the future en Happy Days teruggrepen naar de jaren 50. "Er ontstaat een rooskleurig beeld van een oudere tijd als een onschuldige, lieve en meer authentieke tijd vol jukeboxen en diners". Die tijd wordt volgens hem dan vaak aangehaald als een periode voordat alles politiek correct werd.

En nu gebeurt dat met de jaren 80, zegt hij. "Die tijd wordt gezien als rustig en de huidige tijd als een tijd 'waarin iedereen woke is'. En dat de problemen die moeten worden bestreden vooral van buitenaf komen."

Als tegenhangers noemt hij onder meer series als Chernobyl of The Americans die een rauwer beeld van die tijd geven en zich niet richten op "filmbeelden van fantasy- en horrorfilms die wij ons kunnen herinneren".

René Karst zou vandaag zijn nieuwe tournee aftrappen in theater De Tamboer in Hoogeveen. De Drentse zanger overleed vorige week onverwachts op 59-jarige leeftijd. Vanmiddag stond zijn kist op het podium van het theater, waar zeker 2500 mensen afscheid van hem namen.

Voor de deuren om 15.00 uur opengingen, stond er al een lange rij. Van tevoren waren de tijden voor het afscheid al verruimd in overleg met de gemeente, vanwege de grote belangstelling. Behalve veel fans namen ook kennissen en vrienden afscheid van de zanger. "Ik ken zijn ouders al langer dan dat ik René kende. Dit is het laatste dat ik voor hem kan doen. Het is heel moeilijk", zegt een aanwezige vrouw tegen RTV Drenthe.

Fans stonden in de rij voor het theater:

Een fan mocht vorig jaar meewerken aan een videoclip van René Karst en heeft daar warme herinneringen aan. "René zette zich maatschappelijk in voor mensen die het wat moeilijker hadden. Ik was onzeker over de videoclip. Maar hij zei: 'Jongen, het maakt niet uit hoe zenuwachtig je bent. Je hoort er gewoon bij.' Ik heb nog geen andere artiest meegemaakt die je zo op je gemak stelt."

De kist in het theater werd omringd door gitaren en gouden platen. Want hoewel Karst tijdens zijn carrière geen nummer 1-hits scoorde, is zijn muziek in het hele land en daarbuiten te horen in feesttenten, tijdens carnaval en bij de après-ski. De Drentse zanger is bekend van feest-hits als Liever te dik in de kist (2016), Atje voor de sfeer (2019) en Supergave tijd (2007).

De videoclip Atje voor de sfeer is op YouTube ruim 13 miljoen keer bekeken:

Veel mensen brachten bloemen mee. "Ik sta hier met behoorlijk veel buikpijn, ben ook erg emotioneel en ik zie er vreselijk tegenop om zo naar binnen te gaan", zegt een vrouw die een witte roos bij zich heeft. "Maar ik moet het gewoon doen, om afscheid te nemen nu het nog kan. Hij was echt een toffe peer. Het afscheid nemen voelt daarom ook dubbel. Het is veel te vroeg."

Geïnteresseerden waren tot 19.00 uur welkom in het theater. De nabestaanden nemen later in besloten kring afscheid.

Carillon

Tijdens het afscheid speelde een beiaardier de muziek van René Karst op het carillon van Hoogeveen. "Heel tegenstrijdig", zegt beiaard Bauke Reitsma. "Want de liedjes die hij schreef zijn heel vrolijk. Het is een dubbele dag wat dat betreft."

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) dreigt naar de rechter te stappen als de gemeente Terneuzen de vergunningsaanvraag voor een asielzoekerscentrum niet op grond van de wet en haar eigen criteria beoordeelt.

Dat heeft het COA de gemeenteraad en het college van B&W laten weten in een brief. Als de gemeente de aanvraag niet op basis van deze criteria goed- of afkeurt, stapt het COA naar de rechter.

Het azc voor maximaal 200 asielzoekers zou moeten komen in een voormalig kantoorpand in de Zeeuws-Vlaamse gemeente.

De gemeenteraad was in 2024 al akkoord met de komst van het azc in het kantoorpand, maar op 12 november stemde de raad tegen het verlenen van de omgevingsvergunning voor het azc.

Burgemeester stapte op

Maandag stapte burgemeester Erik van Merrienboer (PvdA) op vanwege de slepende kwestie. Hij suggereerde in zijn ontslagbrief dat raadsleden zich in hun keuze om tegen de omgevingsvergunning te stemmen hebben laten beïnvloeden door anderen. Wat hij daarmee bedoelde verduidelijkte hij niet, maar de Volkskrant meldde dinsdag dat op sociale media onder meer een 'smoelenboek' rondging, waar gemeenteraadsleden uit Terneuzen die voor het azc hadden gestemd werden afgebeeld als ratten.

Inmiddels bemoeit ook de Zeeuwse Commissaris voor de Koning Hugo de Jonge zich met de zaak. Hij schreef maandag dat hij in gesprek wil met de gemeenteraad over de situatie.

Al eerder azc in Terneuzen

Er was al zo'n drie jaar een asielzoekerscentrum in de voormalige bibliotheek van Terneuzen, en volgens het COA heeft het in die tijd "samen met de gemeente laten zien dat dat prima kan, zonder onrust".

Omdat de gemeenteraad al eerder had ingestemd met de komst van het azc, het COA afspraken had gemaakt met de gemeente en op basis van de ervaringen van het azc in de voormalige bibliotheek, was het COA al "privaatrechtelijke overeenkomsten met de eigenaar van het voormalige kantoorpand aangegaan".

Het COA heeft de gemeente in de brief gewezen op deze afspraken en gebeurtenissen.

"We vertrouwen er ook op dat de gemeente zich houdt aan gemaakte afspraken", laat een woordvoerder van de organisatie weten. "We hopen dat het niet nodig is dat een rechter dit moet toetsen, maar indien nodig zullen we deze stap zeker zetten."

Het lijkt wel vaste prik in de herfst, de nieuwsberichten over vogelgriep. Vandaag blijken er weer besmettingen te zijn op pluimveebedrijven in Limburg en Overijssel. Hoe kan dat terwijl er al ruim een maand een landelijke ophokplicht is?

Volgens Thijs Kuiken, viroloog van het Erasmus MC in Rotterdam, zouden er zonder een ophokplicht nóg meer besmettingen zijn. Het binnenhouden van de kippen beschermt niet honderd procent. "Deze variant van het virus is als het ware uit onze vingers geglipt en blijft circuleren onder wilde vogels en dat kunnen we niet beheersen."

Door luchtventilatoren in de stallen kunnen veertjes binnenwaaien van wilde vogels of via een lek in het dak kan regenwater binnendruppelen waar wilde vogels in gepoept hebben. Het virus verspreidt zich dan onder de grote groep kippen in de stal. "Als het eenmaal binnen is, komt het eigenlijk in een gespreid bed en kan het razendsnel rondgaan."

Daarnaast is er ook nog een menselijke oorzaak voor de besmettingen in de stal, vertelt Kuiken. Uit onderzoek van de Wageningen Universiteit waarbij camera's werden opgehangen bij pluimveebedrijven kwam naar voren dat de naleving van de bioveiligheidsmaatregelen, zoals laarzen desinfecteren, beter kan op veel bedrijven.

Vaccinatie

Het wachten is op een vaccinatie tegen vogelgriep. Er worden al proeven gedaan op een leghennenbedrijf in Nederland. Die hebben tot nu toe positieve resultaten, maar het inenten van kippen is nog niet landelijk ingevoerd. Volgens het ministerie van Landbouw kan dat ook niet sneller gebeuren "Toepassing ervan mag alleen onder strikte voorwaarden uit de Europese verordening. Zolang er geen officieel vaccinatieprogramma is, is het in Nederland verboden om vaccins tegen vogelgriep toe te passen", aldus het ministerie.

Groot onderdeel van het probleem is volgens Kuiken de schaal waarop pluimvee gehouden wordt in Nederland. "We hebben in Nederland vijf keer meer kippen per hectare landbouwgrond dan in de rest van Europa. 84 miljoen kippen en ander pluimvee. Dat moet zeker veranderen als we het besmettingsrisico willen verlagen", zegt Thijs Kuiken.

Experts hebben in 2021 al een rapport gestuurd naar de Tweede Kamer met aanbevelingen. "Mondjesmaat is daar wel iets mee gedaan maar men heeft bijvoorbeeld niet de dichtheid van pluimveebedrijven verminderd en men heeft niet gestreefd naar de afwezigheid van bedrijven in waterrijke gebieden, want daar vinden de meeste besmettingen plaats."

Risico's vogelgriep

Vogelgriep is een besmettelijke virusziekte die voor veel verschillende soorten vogelsoorten gevaarlijk is. Vooral pluimvee, water- en loopvogels lopen het risico. Wilde vogels kunnen besmet worden met vogelgriep, maar vertonen de symptomen van het virus niet altijd. Zij kunnen het virus wel verspreiden door bijvoorbeeld vogelpoep. Dieren die besmet zijn met de vogelgriep worden ziek en gaan vaak dood.

Kippen die het virus hebben, tonen volgens de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) onder meer sloom gedrag. Ook eten en drinken ze minder en krijgen ze ademhalingsproblemen. Uiteindelijk kunnen ze doodgaan.

Mensen kunnen ook met de vogelgriep besmet raken als ze volgens het RIVM veel werken met (besmette) vogels. Zij kunnen milde klachten krijgen door de ziekte, waaronder koorts, hoofdpijn, spierpijn en hoesten.

"Onlangs is door een internationale commissie het risico op een pandemie verhoogd van laag naar matig", zegt viroloog Kuiken. "Dat komt omdat het virus zich zo verspreid heeft onder verschillende soorten vogels over de hele wereld en ook onder melkkoeien in de Verenigde Staten, waar het nu al een jaar circuleert."

Bij de zeer grote brand in zeven wolkenkrabbers in Hongkong zijn zeker 36 mensen omgekomen. Dat zegt John Lee, de leider van Hongkong, die eraan toevoegt dat de autoriteiten met 279 mensen nog geen contact hebben kunnen leggen. Het is onduidelijk of zij zich nog in de brandende gebouwen bevinden of dat zij om andere redenen niet bereikbaar zijn.

Vanmiddag brak er brand uit in een appartementencomplex met de naam Wang Fuk Court. Het vuur begon rond 15.00 uur lokale tijd en breidde zich binnen een paar uur uit van één naar zeven van de acht woontorens.

De hoge temperaturen binnen de gebouwen maken het voor de brandweer moeilijk om naar binnen te gaan voor blus- en reddingswerk:

Volgens de autoriteiten zijn zeker 33 mensen gewond, meerdere van hen zijn in kritieke toestand opgenomen in het ziekenhuis.

Ruim acht uur nadat de brand was uitgebroken wist de brandweer nog een baby en een oudere vrouw te redden uit het gebouw. Ook zij zijn naar het ziekenhuis gebracht. Het is niet bekend hoe de twee eraan toe zijn.

In de video reageren bewoners op de verwoesting van hun appartementen:

In de woontorens van het Wang Fuk Court zitten circa 2000 appartementen. De brand lijkt zich te hebben verspreid via steigers van bamboe die aan de buitenkant van de 31 verdiepingen tellende woontorens waren vastgemaakt vanwege een renovatie.

Het is nog niet duidelijk waardoor de brand is ontstaan. Lee kondigde aan dat er een werkgroep is opgezet om de oorzaak te onderzoeken.

900 brandweerlieden

Bijna 900 brandweerlieden proberen met ruim honderd brandweerwagens het vuur te bestrijden. Ook staan er tientallen ambulances klaar en zijn er 400 politieagenten ingeschakeld in het gebied rond de brandende woontorens.

Volgens de brandweer zijn er genoeg brandweerlieden aanwezig. omdat de brand zich op een klein oppervlak bevindt. Meer brandweerpersoneel zou daarom niet helpen.

Het vuur woedt nog altijd in de woontorens. Volgens Lee krijgt de brandweer het vuur "langzaamaan onder controle".

Verkiezingscampagnes opgeschort

Volgende week zijn er verkiezingen in Hongkong. Meerdere partijen hebben hun campagne voorlopig opgeschort.

Lee bevestigde zelf dat ook hij alle campagneactiviteiten stillegt, maar zei dat er nog geen besluit is genomen over het uitstellen van de verkiezingen zelf.

In een luidruchtig Lagerhuis heeft de Britse minister van Financiën Rachel Reeves haar langverwachte rijksbegroting gepresenteerd: volgens haar is het een "trots Labour-budget", maar voor veel Britten is het vooral een pijnlijke begroting, die hun hogere belastingen brengt.

Hoe Reeves het ook wendt of keert, ze moet het doen met de kaarten die haar zijn toebedeeld en dat betekent dat ze cash tekortkomt door een gebrek aan economische groei en door de hoge rente op de staatsschuld.

In haar begroting probeert Reeves voorzichtig te balanceren tussen politieke en economische belangen: ze moet de Labourpartij tevreden houden en aan de andere kant ook de obligatiemarkt.

Beide kanten trekken haar geloofwaardigheid als de op één na belangrijkste politicus naast premier Keir Starmer in twijfel. De afgelopen maanden is er openlijk gespeculeerd over de houdbaarheid van Starmers positie, na aanhoudende kritiek op het regeringsbeleid en de historisch lage peilingen.

Slimme truc

De minister van Financiën had als prioriteiten voor deze begroting om de hoge kosten voor levensonderhoud te verlagen, de zorgsector te ondersteunen en de staatsschuld terug te dringen. De kosten wil ze dekken door de inkomstenbelastingschijven niet mee te laten stijgen met de inflatie, waardoor hogere inkomens vanzelf meer belasting gaan betalen.

Een slimme truc die al vaker door haar voorgangers is ingezet: door loonsverhogingen komen steeds meer Britten dan vanzelf in een hogere belastingschijf terecht, wat de staatskas vult zonder dat de belasting expliciet wordt verhoogd. Daarnaast kondigt ze hogere belastingen aan op dure huizen en gokken en een beperking van belastingvrije pensioenbijdragen.

Er zijn ook maatregelen in de begroting die de Labour-achterban en -kiezers tevreden moeten stellen. Zo gaat het minimumloon omhoog, komt er een plafond voor treinkaartjes en een btw-verlaging voor de energierekening.

Kinderbijslag voor alle kinderen

Ook wordt een einde gemaakt aan de veelbesproken 'two-child benefit cap' een regeling waarbij gezinnen voor maximaal twee kinderen kinderbijslag krijgen. Door de afschaffing krijgen grotere gezinnen dus meer bijstand.

Hierover bestaat al lang controverse: voorstanders van de oude regeling zeggen dat als je geen drie kinderen kunt betalen, je ze niet zou moeten krijgen. Tegenstanders benadrukken dat een extra kind er zelf niets aan kan doen waar het geboren wordt, waardoor het oneerlijk is om voor deze kinderen geen kinderbijslag te geven.

Reeves erkent in haar speech dat het publiek "gefrustreerd" is over het uitblijven van economische vooruitgang. Ze geeft de schuld aan de vorige regeringen, de Brexit en de coronapandemie. Echte verandering teweegbrengen is nooit een gemakkelijke opgave, voegt ze eraan toe.

Meteen al kritiek

Politiek analisten en de oppositie zullen na de presentatie in het parlement benadrukken dat de krapte in de begroting van Reeves ook te maken heeft met de lagere productiviteitsprognoses van de OBR, de Britse versie van het Centraal Planbureau. Die prognoses stralen af op de minister, die haar beloftes over economische groei tot nu toe niet heeft kunnen waarmaken.

De leider van de Liberal Democrats, Ed Davey, uitte direct kritiek met een simpele zin: "You can't tax your way to growth", je bereikt geen groei door meer belasting te heffen. Een breed gevoeld sentiment onder bedrijven en ondernemers, die klagen dat de belastingverhogende maatregelen van Reeves de economische groei eerder afremmen dan stimuleren.

Daarnaast klinkt uit kritische hoek dat Reeves nog altijd geld tekortkomt door haar eigen politieke u-bocht om sociale bezuinigingen toch niet door te voeren, nadat haar partij in opstand was gekomen. En dat ze bovendien maar beperkte begrotingsruimte heeft door de strikte fiscale regels die ze zelf heeft ingesteld.

Steigers van bamboe lijken een grote rol te hebben gespeeld bij de dodelijke brand in Hongkong. Zeker 36 mensen kwamen om het leven nadat in een woontoren brand was uitgebroken. Die kon door de stelling van bamboestokken buiten het gebouw razendsnel overslaan naar andere gebouwen.

Dat de brand zich op een andere manier heeft verspreid is bijna onmogelijk, zegt adviseur brandveiligheid Peter van de Leur van ingenieursbureau DGMR. "Binnendoor kan dit niet. Buitenlangs is het goed denkbaar, als je zoiets hebt als brandbare steigers."

Bamboesteigers zijn een normaal gezicht in Hongkong, een miljoenenstad aan de Chinese zuidkust met veel hoogbouw. Afgezet tegen de hypermoderne skyline lijken steigers van bamboestokken misschien primitief, maar bamboe heeft veel voordelen ten opzichte van andere materialen en kent daarom een lange traditie in de bouwsector van de stad.

Sterk en goedkoop, maar niet ongevaarlijk

Bamboe is een sterk materiaal en stukken lichter dan staal of aluminium. Het is ook relatief goedkoop. De bamboe voor de steigerbouw groeit op het Chinese vasteland en is een van de snelst groeiende planten ter wereld. En niet onbelangrijk in het dichtbebouwde Hongkong: bamboe is buigzaam en eenvoudig in te korten voor krappe ruimtes.

"De steigers brengen wel een risico met zich mee", zegt Van de Leur. In officiële veiligheidsvoorschriften staat weinig over brandpreventie bij bamboesteigers. Netten tegen vallende voorwerpen zijn verplicht; die moeten brandvertragend zijn. "Dat betekent dat het moeilijk is om ze in brand te krijgen, maar het is iets anders dan brandwerend." Voor zover bekend hoeven de duizenden stokken die nodig zijn voor grote steigers niet te worden geïmpregneerd.

De afgelopen jaren kwamen in Hongkong meer dan twintig bouwvakkers om het leven bij ongelukken op en met steigers. Vorige maand vloog nog een bamboesteiger in hartje Hongkong in brand. Vier mensen moesten toen naar het ziekenhuis. Het stadsbestuur wil het gebruik van bamboesteigers terugdringen, maar van een verbod is voorlopig geen sprake.

De brand brak uit in een woontoren van 31 verdiepingen in de wijk Tai Po, in het noorden van de stad. De toren stond voor een renovatie in de steigers. Ook de omliggende torens, allemaal uit 1983, kregen een opfrisbeurt.

De brand brak halverwege de middag lokale tijd uit. De oorzaak is nog onduidelijk. Dat de bamboesteigers rond de torens hebben geleid tot een snelle verspreiding lijkt zeker. "Alleen met gemakkelijk brandbare gevels, zoals bij de brand in de Grenfell Tower in Londen in 2017, had het ook zo groot kunnen worden", zegt Van de Leur. "Maar ik heb geen enkele indicatie dat dat hier het geval is geweest."

'Hoort niet te kunnen gebeuren'

Als de brand zich inderdaad via de buitenkant van de torens kon verspreiden en via ramen kon binnendringen, is de effectiviteit van de veiligheidsmaatregelen in de torens beperkt. Woontorens zijn doorgaans zo gebouwd dat branden beperkt blijven tot één deel van de toren, bijvoorbeeld een woning of gang. Trappenhuizen en andere verdiepingen worden door die zogeheten compartimentering beschermd.

Dat er nu op zoveel verdiepingen tegelijk brand is, is voor Van de Leur ook een aanwijzing dat het vuur zich via de buitenkant moet hebben verspreid en door ramen is binnengekomen. "Een brand die al na korte tijd in veel woningen in een hoog woongebouw woedt, dat is iets wat niet hoort te kunnen gebeuren."

Een bewoner van een van de woontorens zegt tegen lokale media dat de bamboesteigers er al een jaar stonden. Over een paar maanden had de renovatie afgerond moeten zijn.

In de video reageren bewoners op de verwoesting van hun appartementen:

De gemeente Venlo heeft beveiligingsmaatregelen getroffen bij de woning van burgemeester Antoin Scholten. Dat bevestigt de gemeente aan L1 Nieuws. De aanleiding zijn online dreigementen richting de burgemeester vanwege de komst van een asielzoekerscentrum. Wat de maatregelen precies zijn, wil de gemeente niet zeggen.

De Limburger berichtte eerder over agressie en intimiderende berichten aan het adres van de burgemeester, een wethouder en meerdere raadsleden vanwege de komst van een azc in de stad. Scholten deed het afgelopen jaar meerdere keren aangifte van bedreiging of belediging. De gemeente wil niet zeggen wanneer die aangiftes precies zijn gedaan en doet geen uitspraken over de inhoud van de bedreigingen.

Morgen wordt de komst van het azc besproken in een commissievergadering.

Scholten (VVD) is sinds 2012 burgemeester van Venlo. Omroep Venlo schreef eind oktober dat de burgemeester aangifte had gedaan tegen de voorman van Werkgroep AZC Venlo. De woordvoerder van de burgemeester wilde dat toen niet bevestigen. De actiegroep is tegen de komst van het asielzoekerscentrum.

Hoeveel wethouders en/of raadsleden melding hebben gemaakt van bedreiging of intimidatie, wil de gemeente ook niet zeggen. Wel laat de woordvoerder weten dat de toon in het publieke debat rond het geplande asielzoekerscentrum merkbaar is verhard, zowel op sociale media als in reacties richting bestuurders en raadsleden. Daarom is de gemeente bij raadsvergaderingen "extra alert".

Emile Roemer, de Limburgse Commissaris van de Koning, vindt het "onbegrijpelijk dat volksvertegenwoordigers in Venlo blijkbaar niet veilig hun werk kunnen doen". "Schreeuwen, beledigen, haat zaaien en polariseren op social media: ik ben er helemaal klaar mee. En zo velen met mij", laat hij in een reactie weten.

Politici onder druk

De afgelopen maanden voelden meerdere raadsleden zich onder druk gezet over de besluitvorming rond de opvang van asielzoekers, aldus de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden.

In meerdere gemeenten vond hevig verzet plaats tegen de komst van asielzoekers. Zo liep een demonstratie tegen de komst van het azc in Houten op 15 oktober uit de hand. Burgers en agenten werden bekogeld met eieren en stenen door tegenstanders van het azc. Een maand later maakte de gemeente bekend dat de tijdelijke opvang van maximaal 250 asielzoekers voorlopig is uitgesteld. Eerder dit jaar liepen demonstraties uit de hand in onder meer Sint-Michielsgestel, Uden en Uitgeest.

De burgemeester van Terneuzen maakte deze week bekend dat hij opstapt vanwege de kwestie rond de komst van een azc in de Zeeuwse gemeente. Wisselend stemgedrag van raadsleden zorgt ervoor dat de burgemeester vermoedens heeft dat ze onder druk zijn gezet om tegen het azc te stemmen. De burgemeester heeft daardoor geen vertrouwen meer in een goede samenwerking, schreef hij in een brief aan de gemeenteraad.

In Guinee-Bissau is een coup gaande. President Umaro Sissoco Embaló is gearresteerd door het leger en er worden schoten gemeld in Bissau, de hoofdstad van het land. Het is onduidelijk of daarbij slachtoffers zijn gevallen.

Een groep van legercommandanten heeft op de staatstelevisie gezegd dat ze tot nader order de controle over het land overnemen en de president hebben afgezet. Het leger heeft niet laten weten waar Embaló nu is.

Het luchtruim is gesloten en er is een avondklok ingesteld, zei een van de legercommandanten. Ook het verkiezingsproces wordt voorlopig opgeschort. Eerder vandaag meldde Embaló zelf al dat hij gearresteerd was.

Zondag waren er verkiezingen in het West-Afrikaanse land. Zowel de president als zijn tegenstander Fernando Dias eiste de overwinning op. De kiescommissie zou de voorlopige uitslag van de verkiezingen morgen bekendmaken.

Afrika-correspondent Saskia Houttuin:

"Deze staatsgreep komt niet uit de lucht vallen. Eerdere couppogingen lieten al zien dat de positie van Embaló niet stabiel was. De president probeerde zijn macht te behouden door onder meer het parlement te ontbinden; sinds december 2023 heeft er geen zitting meer plaatsgevonden.

Het stond dus al vast dat het verloop van de verkiezingen in Guinee-Bissau spannend zou worden. Ze hadden in september dit jaar moeten plaatsvinden, maar Embaló stelde het prikken van een verkiezingsdatum steeds uit. Ook werden twee belangrijke oppositiepartijen van deelname uitgesloten.

En dat terwijl het vertrouwen in staatsinstituties al heel slecht was; Embaló wordt door zijn tegenstanders beschuldigd van corruptie en machtsmisbruik. Ook binnen het leger, dat ook sterk verdeeld is, groeide de onvrede. Van oudsher hebben zij in Guinee-Bissau altijd een bepalende rol gespeeld in de politiek, zoals we ook vandaag zien bij deze machtsgreep."

Volgens persbureau AP zijn de wegen naar het presidentieel paleis afgesloten. Ook zijn er wachtposten geplaatst die worden bemand door zwaarbewapende en gemaskerde militairen.

Sinds Guinee-Bissau in 1974 onafhankelijk werd van Portugal heeft het land al veel machtswisselingen gehad. Er zijn meerdere staatsgrepen gepleegd of pogingen daartoe ondernomen.

Portugal roept iedereen in Guinee-Bissau op tot kalmte en niet over te gaan tot geweld. Het ministerie van Buitenlandse Zaken stelt dat "de normale werking van de instellingen" hervat moeten worden "zodat het proces van het tellen van de stemmen en het bekendmaken van de verkiezingsuitslagen kan worden afgerond".

Het kabinet trekt toch weer meer geld uit voor Europese ruimtevaart. Vorige maand nam Nederland zich nog voor om een kwart minder geld in te leggen voor de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. Dat leidde tot veel onrust in de sector.

Nederland huist een groot onderzoekscentrum van de ESA in Noordwijk, Estec. Daar werken duizenden ruimtevaartspecialisten. De vrees was dat de Nederlandse bezuiniging ervoor zou zorgen dat delen van dit instituut mogelijk zouden vertrekken.

In de Volkskrant zei Harm van de Wetering, directeur van NSO, het ruimtevaartagentschap van de Nederlandse overheid, bijvoorbeeld: "Dit is heel slecht gevallen bij ESA. De directeur-generaal heeft al aangegeven dat hij in dit geval niet anders kan dan activiteiten van Estec verplaatsen naar andere landen."

Toch geld erbij

Ook in de Tweede Kamer klonken kritische vragen. Het kabinet gaf daarin toe dat Nederland veel minder bijdraagt aan de ESA dan de afgesproken norm. "Op dit moment streeft ESA naar een totale inschrijving van 22 miljard euro door alle lidstaten, wat zou neerkomen op ruim 1 miljard euro voor Nederland voor de komende drie jaar", schrijft minister Karremans van Economische Zaken.

Die miljard is opgebouwd uit een verplicht deel en een vrijwillig deel. En juist op dat vrijwillige deel dacht Nederland te kunnen beknibbelen. "Niet omdat we dat willen, maar omdat er geen geld was op de Rijksbegroting", zegt een woordvoerder van EZ. Dat activiteiten van Estec dreigden te verdwijnen, gaf de doorslag om toch meer budget te zoeken.

Nederland was van plan 344 miljoen euro bij te dragen voor de komende drie jaar. Op een bijeenkomst van de ESA in het Duitse Bremen heeft Karremans toch bekendgemaakt dat bedrag op te schroeven naar 453 miljoen euro.

"Het kabinet heeft eerder scherpere keuzes moeten maken in de Rijksbegroting", laat Karremans weten in een toelichting. "Die hadden ook consequenties voor de Nederlandse bijdrage aan ESA. Dat was een pijnlijke keuze, omdat de ruimtevaartsector niet alleen onze economie versterkt, maar ook Nederland veilig houdt. We hebben daarom de afgelopen tijd hard gewerkt om toch een forse extra incidentele investering hierin te kunnen realiseren."

Volgens het ministerie komt het geld onder meer uit een potje dat bestemd was voor toegepast onderzoek door instellingen als TNO of Deltares.

De hoogste Franse rechter heeft de veroordeling in de zaak tegen de Franse oud-president Sarkozy over het overtreden van campagnewetten bevestigd. Sarkozy werd in 2021 en 2024 schuldig bevonden aan het illegaal financieren van zijn campagne voor de presidentsverkiezingen van 2012, die hij verloor van François Hollande.

Het zogenoemde Hof van Cassatie beoordeelde de zaak niet helemaal opnieuw, maar heeft gekeken of de wet en de procedureregels zijn nageleefd. Het oordeelde dat de veroordeling blijft staan. De oud-president mag de straf thuis met een enkelband uitzitten. Sarkozy kreeg een jaar gevangenisstraf, waarvan zes maanden voorwaardelijk.

In de Franse wet staat dat het is toegestaan om 22,5 miljoen euro uit te geven aan een verkiezingscampagne, maar het campagneteam van Sarkozy hield er een schaduwboekhouding op na. Op die manier werd verdoezeld dat de campagne bijna 43 miljoen euro had gekost. Volgens de rechters heeft Sarkozy hiervan geprofiteerd.

Meer zaken

Sarkozy was tussen 2007 en 2012 president. Nadien werd hij meermaals aangeklaagd en ook nu lopen er juridische procedures tegen hem. Zo werd hij in september schuldig bevonden aan deelname aan een criminele organisatie en tot vijf jaar cel veroordeeld in een zaak waarin hij steekpenningen had aangenomen van de toenmalige Libische dictator Kadhafi. Dat was tijdens zijn verkiezingscampagne van 2007.

Hij is in deze steekpenningenzaak in hoger beroep gegaan en moest daarvoor eerder de cel in. Het hof oordeelde deze maand echter dat hij het beroep in vrijheid mag afwachten. Sarkozy had toen twintig dagen in de gevangenis doorgebracht.

De oud-president werd daarnaast in 2024 veroordeeld tot het dragen van een elektronische enkelband nadat hij schuldig was bevonden aan corruptie. In 2014 had hij een hoge juridische ambtenaar een baan in Monaco beloofd in ruil voor het doorspelen van informatie. Ook in hoger beroep oordeelde het gerechtshof dat hij hier schuldig aan was.

Justitie verdenkt een 24-jarige man die in augustus werd gearresteerd in Badhoevedorp niet langer van het voorbereiden van een terroristisch misdrijf. De man is een lid van de als extreemrechts bestempelde organisatie Geuzenbond. Hij wordt nog wel vervolgd voor het bezitten van een groot aantal vuurwapens. Dat maakte de officier van justitie vandaag bekend op een pro-formazitting in de zaak in Rotterdam.

Het OM werd destijds getipt door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Die gaf aan dat de man bereid was tot het plegen van terroristisch geweld. "We hebben in het onderzoek daar geen bewijs voor gevonden", laat de persofficier weten.

De man zou hebben gezegd dat hij kogels wilde gebruiken tegen Antifa, meldde de inlichtingendienst. Maar tegen wie hij dit heeft gezegd en of die dreiging tegen specifieke personen gericht was, is niet duidelijk geworden uit onderzoek. "Dus dat is onvoldoende om te kunnen spreken van voorbereiding van een concrete aanslag", zegt de persofficier.

'Zorgelijk gedachtegoed'

Wel spreekt hij over een zorgelijke wapenzaak. De man had minstens zes vuurwapens, honderden patronen en een groot aantal onderdelen van wapens in huis. Hij was ook van plan om gasvuurwapens om te bouwen tot echte vuurwapens, zegt de persofficier. "We vinden zijn gedachtegoed ook zorgelijk."

De Geuzenbond wordt door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) aangemerkt als extreemrechts.

De Geuzenbond richt zich op jongeren in Nederland en België. Volgens het OM streeft de groep naar "normalisering van het rechts-extremistische gedachtegoed en het weerbaar maken van het 'blanke ras' door fysieke training."

Beheerders van stroomnetten moeten meer doen om de drukte op de netten tegen te gaan. Dat zegt de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

"We zien dat de netbeheerders onze afspraken niet nakomen", zegt een woordvoerder. "Het gaat deels over hoe snel ze de netten moeten uitbreiden. Maar ook dat ze flexibele contracten beschikbaar moeten stellen voor meer klanten."

Een methode om netcongestie aan te pakken, is om het stroomverbruik beter te spreiden gedurende de dag en nacht. Volgens onderzoekers bij TNO kun je netcongestie grotendeels oplossen als bedrijven en huishoudens meer stroom buiten de piekuren gebruiken. Bijvoorbeeld doordat mensen hun elektrische auto overdag opladen en bedrijven een deel van hun productie 's nachts laten draaien.

Maar om dat voor elkaar te krijgen, moeten de netbeheerders ook elektriciteitscontracten aanbieden die geschikt zijn voor flexibel stroomgebruik. Momenteel hebben de beheerders te weinig inzicht in wanneer hun netten vol zitten, volgens ACM. Daardoor kunnen ze te weinig geschikte contracten bieden aan bedrijven.

'Niet goed ingeschat'

Regionale netbeheerders Stedin en Liander hebben de afgelopen maanden verschillende pilots gedraaid en campagnes gevoerd waarin ze vertellen hoe ze netcongestie tegengaan. Maar op de kritiek van de ACM willen ze geen commentaar geven; ze verwijzen naar brancheorganisatie Netbeheer Nederland.

"Het ligt aan ons", zegt een woordvoerder namens de netbeheerders. "We nemen de kritiek ter harte. De implementatie van flexibel gebruik van het net is niet zo snel gegaan als gedacht. We hebben niet goed ingeschat hoe complex dit zou zijn."

Overvolle netten kosten miljarden

Netcongestie betekent dat er disbalans is tussen gebruik en toevoer van stroom op het elektriciteitsnet. Dat komt deels doordat we met zijn allen veel meer stroom zijn gaan gebruiken. Deels doordat een steeds groter deel van de stroom van zon en wind komt, waardoor elektriciteit op onregelmatige momenten wordt opgewekt.

Dit zorgt voor piekmomenten op het net. Met name in de ochtend en in de avond wanneer mensen veel stroom gebruiken. Dat kan ervoor zorgen dat de stroom uitvalt of hapert bij huishoudens en bedrijven.

Om dat te voorkomen hanteren netbeheerders wachtlijsten voor bedrijven die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen. Momenteel staan 14.000 bedrijven in de wacht.

Dit leidt jaarlijks tot miljarden aan productiviteitsverlies, en betekent ook dat Nederland minder snel van het gas afkomt.

Volgens Netbeheer Nederland bieden alle netbeheerders flexibele contracten aan bedrijven, iets wat de ACM bevestigt. Maar ze zijn vaak niet aantrekkelijk voor klanten, waardoor ze ervan afzien, volgens de branchevereniging.

Aanpassingen vereist

Veel bedrijven die op een aansluiting wachten, denken nog steeds dat ze gedurende de hele dag evenveel stroom kunnen gebruiken, volgens de brancheclub.

"Met een flexcontract moet je je gebruik en bedrijfsprocessen aanpassen. Doordat veel bedrijven niet openstaan voor gedragsveranderingen, hebben ze ook minder interesse in een flexibel contract", zegt de woordvoerder.

Netbeheerder Tennet, die over het landelijke hoogspanningsnet gaat, kan zich ook vinden in de kritiek van de toezichthouder. Het bedrijf neemt de oproep om meer flexibele contracten aan te bieden "zeer serieus", schrijft een woordvoerder in een commentaar.

Verbeterplannen

Uiterlijk 6 februari moeten Tennet en de regionale netbeheerders verbeterplannen indienen bij ACM. Daaruit moet duidelijk worden wat zij doen om de pieken en dalen op de stroomnetten beter te verspreiden over de dag. Als de plannen onvoldoende zijn, kan dat tot boetes leiden, zegt de ACM-woordvoerder.

"Dat is niet ons doel. De beheerders erkennen de problemen en we willen er vooral voor zorgen dat de stroomnetten flexibeler worden gebruikt."

Consumenten die begin dit jaar zijn ingestapt om een graantje mee te pikken van de bitcoin-rage, hebben de winst op hun investering de afgelopen weken zien verdampen. Op 1 januari stond de digitale munt op ruim 93.000 dollar per stuk. Het enthousiasme over de bitcoin bereikt begin oktober een recordprijs van bijna 125.000 dollar.

Maar sinds die historische piek zit de klad er flink in. Zo flink dat de prijs van een bitcoin sinds 4 november onder de prijs van begin dit jaar is gedoken. Wie zijn op 1 januari gekochte digitale munten nog steeds heeft staat op flink verlies. Vandaag zakte de waarde onder de 86.500 dollar, oftewel minder dan 75.000 euro.

Toch is niet elke bitcoinbelegger direct in paniek. "Het is gewoon een kwestie van geduld hebben. En op de juiste momenten een deel van het geld eruithalen", zegt cryptobelegger Najat Matulessy over de snel dalende prijs van de bitcoin. Matulessy belegt al zo'n acht jaar in cryptomunten. "Ik had eerst wat kleinere munten. Maar daar ben ik mee gestopt. Nu zit ik alleen nog in de bitcoin en de dogecoin.

Hoogtevrees

Begin dit jaar maakten cryptomunten als de bitcoin een flinke opmars vanwege de terugkeer van president Donald Trump in het Witte Huis. Hij beloofde de regels voor digitale munten flink te versoepelen, zelfs om een nationale reserve in bitcoin aan te leggen. Vooralsnog is dat er allemaal niet van gekomen.

Maar of dat nu de reden is voor de scherpe daling van de waarde van de bitcoin durft Dennis Post, crypto-expert bij consultancy EY, niet te zeggen. Hij ziet wel een vergelijking met de jubelstemming met gewone aandelen. "Daar zie je door de maar oplopende koersen ook wat hoogtevrees ontstaan", verwijst hij naar beleggers die denken dat de prijs niet meer verder zal stijgen en daarom hun aandelen met winst verkopen.

Daarbij slaan de zorgen over een naderend zeepbelmoment met de hoge verwachtingen over kunstmatige intelligentie, AI, ook over op de cryptowereld, denkt Post. En dat heeft weer gevolgen voor beleggers die met veel risico hun geld investeren: "Er zijn heel veel hefboominstrumenten voor crytomunten in de markt gezet. Daarmee worden met geleend geld allerlei crypto's gekocht. Als de koers maar 1 procent de verkeerde kant op gaat, dan moeten veel beleggers in deze instrumenten hun munten verkopen. Vorige week zag je hiermee echt een kettingreactie. En dat leidt weer tot veel onrust en angst."

Sneeuwbaleffect

De dalende bitcoinprijs slaat op zijn beurt ook terug op de gewone aandelenmarkten. Bij voorbeeld op zogenoemde bitcoin-treasury-bedrijven. Dat zijn bedrijven die met geld van investeerders bitcoins opkopen. Zakenkrant FT zag vandaag dat de grootste van deze bedrijven ter wereld, het Amerikaanse Strategy en het Japanse Metaplanet, in enkele maanden de helft of zelfs meer van hun beurswaarde zijn verloren omdat beleggers het niet meer vertrouwen.

Die beursproblemen kunnen weer terugkaatsen naar de bitcoin-markt, voorziet Post. "Als dit soort bedrijven gedwongen wordt om bitcoins te verkopen om aan financiële verplichtingen te voldoen, dan kun je echt een sneeuwbaleffect krijgen. En wat er dan gebeurt? Ja, zeg het maar."

Matulessy noemt beleggen in cryptomunten een kwestie van keuzes maken en geloof houden. "Ik denk dat je echt moet gaan kijken welke munt een beetje stabiel blijft. En daar moet je in gaan investeren, en gewoon in blijven geloven."

Inmiddels ziet Matulessy het beleggen in crypto als iets voor de lange termijn, net zoals gewone aandelen. "Ik denk dat het altijd wel weer aantrekt. Misschien dat dit nu over een jaar of twee jaar gaat zijn. Dus ik ben bereid om mijn geld voor de langere termijn erin te laten zitten. Het is gewoon een kwestie van geduld hebben. En op de juiste momenten een deel van het geld eruithalen."

Vrouwen en kinderen waren het doelwit van kannibalen die tienduizenden jaren geleden leefden in het gebied van het huidige België. De slachtoffers kwamen niet uit de regio zelf, maar van elders. Dat komt naar voren uit onderzoek door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen in Brussel.

In de grot van Goyet, in de buurt van Namen, worden sinds de 19e eeuw botten gevonden die veel vertellen over neanderthalers in Noord-Europa. In 2016 werd duidelijk dat de bewoners van de grot zich tegoed hadden gedaan aan neanderthalers.

Nu is uit DNA-onderzoek duidelijk geworden dat het ging om vier vrouwen die niet dezelfde moeder hadden. Ook twee jongens waren het slachtoffer. Een van de kinderen was net geboren, het andere kind was tussen de 6,5 en 12,5 jaar oud.

Kleine vrouwen

De vrouwen waren vrij klein (circa 1,50 meter) en hadden een opvallend tengere lichaamsbouw in vergelijking met neanderthalers op andere vindplaatsen. "Dat versterkt de hypothese dat specifieke individuen het doelwit waren", zeggen de onderzoekers.

De gekannibaliseerde vrouwen en kinderen kwamen niet uit de omgeving van Namen, blijkt uit een analyse van hun botten en tanden. De interpretatie is dat de slachtoffers van elders naar Goyet zijn gebracht.

De resten zijn tussen de 45.000 en 41.000 jaar oud en komen uit een periode waarin de neanderthalers het moeilijk kregen en de homo sapiens dominanter werden. Mogelijk was er sprake van een conflict tussen twee groepen. "Dit type gedrag is bekend van chimpansees, met als doel een naburige populatie te verzwakken of territoriale controle te bevestigen", zeggen de onderzoekers. Uit welk gebied de slachtoffers kwamen, is niet bekend.

Homo sapiens

Het staat niet vast uit welke hoek de daders van het kannibalisme afkomstig waren. De onderzoekers sluiten niet uit dat het ging om homo sapiens, maar hebben een sterkere verdenking in de richting van rivaliserende neanderthalers. "Sommige van de botten zijn ook gebruikt om stenen werktuigen mee te slijpen en die praktijk kennen we vooral van neanderthalers."

De geplande werkzaamheden aan de A12 tussen Gouda en Den Haag gaan komend weekend niet door. De snelweg zou in westelijke richting worden afgesloten, maar dat wordt uitgesteld omdat er regen en kou worden verwacht.

Rijkswaterstaat is al langer bezig met groot onderhoud aan de A12, meldt Omroep West. Daarbij wordt ook een nieuwe laag asfalt aangelegd. "We kunnen door de combinatie van kou en regen niet asfalteren want dan hardt het asfalt niet genoeg uit", aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat.

Eerder deze maand werden delen van de A12 al twee weekenden achter elkaar afgesloten. Voor komend weekend stonden vanaf vrijdagavond 21.00 uur asfalteringswerkzaamheden gepland op het stuk snelweg tussen de knooppunten Gouwe bij Gouda en het Prins Clausplein bij Den Haag.

Maar het werk gaat dus voorlopig niet door vanwege de verwachte weersomstandigheden.

Wanneer de werkzaamheden op de A12 wel zullen plaatsvinden, is nog onbekend.

De gemeente Amsterdam wil af van fatbikes in de drukke gebieden in de stad. Mogelijk wordt het Vondelpark de eerste plek waar de fietsen met dikkere banden worden verbannen. Het college gaat kijken of dat via een plaatselijke verordening kan, een zogenoemde APV.

Wethouder Melanie van der Horst zegt dat het rijk te lang doet over beleid tegen de overlast van fatbikes. "Het is nu tijd om naar onorthodoxe maatregelen te kijken", zegt ze in een persbericht.

Eerder kondigde het demissionaire kabinet een helmplicht aan voor kinderen tot 18 jaar op een fatbike, die waarschijnlijk vanaf 2027 gaat gelden. Van der Horst zegt dat dat niet genoeg is. "Ik krijg elke week berichten binnen van Amsterdammers die zeggen dat zij de weg niet meer op durven en die me smeken om fatbikes te verbieden. Dus ik voel het als mijn plicht om alles te proberen wat in mijn macht ligt om dit probleem aan te pakken."

Vondelpark

Als de plaatselijke verordening wordt aangepast, wordt het Vondelpark waarschijnlijk het eerste gebied waar een fatbikeverbod gaat gelden. Het park is populair bij fietsers, wandelaars, spelende kinderen, hondenbezitters en sporters.

Of een fiets een fatbike is, wordt bepaald op basis van de dikte van de banden: als die meer dan 7 centimeter is, dan valt de fiets in die categorie.

Dat het rijk geen onderscheid maakt tussen e-bikes en fatbikes maakt Amsterdam niets uit. "Iedereen weet dat een fatbike heel anders is dan een e-bike. De banden zijn breder, de fietsen zijn een stuk zwaarder dan gewone e-bikes, en op veel fatbikes hoef je niet eens te trappen om vooruit te komen, waardoor het meer een brommer is dan een fiets."

Gemeenten

Enschede heeft afgelopen zomer als eerste Nederlandse gemeente ingestemd met een verbod op fatbikes in de binnenstad. Eerder gaven grote gemeenten aan zelf regels te willen maken over zware en snelle andere voertuigen, zoals de fatbikes en elektrische steps. Ook spraken tientallen andere gemeenten zich al uit voor strengere maatregelen, maar ze moeten zich houden aan landelijke regels.

Wel kijken gemeenten naar plaatselijke verordeningen als de openbare orde of de veiligheid in het geding is. Amsterdam zegt de APV straks in het Vondelpark in te zetten op basis van meldingen van overlast en verkeersonveiligheid. Zo zou uit ambulancedata blijken dat daar veel ongevallen met fatbikes plaatsvinden.

Minister: 'zeer begrijpelijk'

Minister Tieman (Infrastructuur) juicht de stappen van de gemeentes toe. "Ik maak me enorme zorgen over de onveiligheid en overlast die met name jongeren op fatbikes veroorzaken. Ik vind het dan ook zeer begrijpelijk dat de gemeente Amsterdam alles uit de kast trekt om fatbikes te weren."

Het ministerie heeft tot nu toe landelijke maatregelen, zoals een verbod op fatbikes, tegengehouden, omdat uit meerdere onderzoeken blijkt dat fabrikanten daar heel makkelijk omheen kunnen werken. Tieman hoopt vooral met een helmplicht, een keurmerk voor fatbikes en betere handhaving, de overlast van de fietsen te verminderen.

De Franse politie heeft de afgelopen dagen vier mensen aangehouden op verdenking van spionage. Twee van hen hebben de Russische nationaliteit, heeft het Openbaar Ministerie in Parijs bekendgemaakt. Franse media melden dat het viertal spioneerde voor Rusland. Het OM bevestigt dat niet.

De verdachten zijn drie mannen en een vrouw. Volgens de nieuwszender BFMTV zijn ze tussen de 40 en 63 jaar. Ze worden formeel verdacht van deelname aan een criminele organisatie, samenzwering en andere strafbare feiten. Drie zitten er vast, één verdachte mag vervolgstappen thuis afwachten.

Economische informatie

De vrouw, Anna N., zou hebben geprobeerd gevoelige economische informatie los te weken bij bestuurders van grote Franse bedrijven. Welke bedrijven dat zijn, is niet bekendgemaakt. De binnenlandse veiligheidsdienst hield haar volgens het OM al sinds januari in de smiezen omdat er vermoedens waren van spionage.

N. is de oprichter van SOS Donbass, een Franse organisatie die zich naar eigen zeggen inzet voor betere banden tussen Rusland en Europa en die een einde wil aan Europese wapenleveranties aan Oekraïne. De Donbas is een gebied in Oost-Oekraïne waar sinds 2014 oorlog woedt en dat voor het grootste deel door Rusland is bezet.

Pamfletten op Arc de Triomphe

Op de eigen site schrijft de organisatie als doel te hebben "de inwoners te helpen die sinds 2014 door het Oekraïense leger met NAVO-wapens worden gebombardeerd". Verder zegt de organisatie "feitelijke informatie" te willen bieden en hulp te willen inzamelen voor burgers in de Donbas.

Een andere verdachte, die volgens BFMTV Vyacheslav P. heet, zou in september pro-Russische pamfletten op de Arc de Triomphe in Parijs hebben geplakt. Hij wordt daarom ook verdacht van vernieling van eigendommen "ter ondersteuning van de belangen van een buitenlandse mogendheid".

In de binnenstad van Alkmaar heeft brand gewoed. Het vuur brak vanochtend uit in een restaurant. De bewoners van tientallen huizen in de buurt zijn op last van de politie geëvacueerd. Niemand raakte gewond.

De eerste meldingen van de brand kwamen rond 09.45 uur binnen bij de hulpdiensten. De uitbater van restaurant Javaanse Meisjes aan de Houttil zei bij NH Nieuws dat een van zijn medewerksters de brand bij het naastgelegen restaurant Deurali ontdekte.

Het vuur woedde aanvankelijk tussen het plafond van de begane grond en de eerste verdieping. De brandweer kon voorkomen dat het vuur oversloeg naar andere panden.

Bewoners opgevangen

Voor alle zekerheid zijn de bewoners van alle panden in de Magdalenenstraat, Achterstraat, Marktstraat en Houttil uit hun huis gehaald. Zij zijn elders opgevangen.

Blussen werd bemoeilijkt omdat het om eeuwenoude panden gaat. Rook verspreidt zich anders dan bij nieuwbouw, legt een woordvoerder uit. Volgens hem is dat ook de reden dat de brandweer snel heeft opgeschaald en met veel materieel aanwezig was.

"Het zijn hele oude panden en die zijn allemaal vervlochten met elkaar. Er is zoveel gebouwd en verbouwd. Dat is kenmerkend voor panden in een oude binnenstad. En daardoor gaat rook ook naar allerlei plekken", aldus de woordvoerder.

Oorzaak onbekend

Hoe groot de schade aan het restaurant is, is nog niet bekend. De brandweer heeft vanmiddag sloopwerkzaamheden moeten uitvoeren om beter bij de brand te kunnen. "Hopelijk heeft dit zo min mogelijk invloed op het mooie en bruisende hart van Alkmaar", aldus burgemeester Anja Schouten.

Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend.

De eerste kweekvleesboerderij ter wereld komt in Schipluiden. Op het erf van melkveehouder en ambachtelijk kaasboer Corné van Leeuwen zijn van de week de eerste productiemodules geplaatst.

"Als boer moet je vooruitkijken, zeker in deze tijd", zegt Van Leeuwen bij Omroep West. "Dit is een kans om te zien of een nieuw inkomstenmodel past, naast wat we al doen."

Kweekvlees is een Nederlandse vinding. Het idee komt van onderzoeker en psycholoog Willem van Eelen, die zich in de naoorlogse jaren grote zorgen maakte over het dierenleed dat met de intensieve veehouderij gepaard ging.

Van Eelen vroeg patent aan op zijn vinding maar liep stuk op het vele geld dat nodig was om kweekvlees te produceren.

Met een bijdrage van Google lukte het de Maastrichtse fysioloog Mark Post wel om een in het lab gekweekte hamburger te produceren. Dat was in 2013.

Post gebruikte een paar stamcellen die hij uit de spier van een koe had gehaald. Die cellen werden in een warm kweekschaaltje geplaatst met een voedingsrijk serum, waarna ze zich deelden. Acht weken later was de gekweekte hamburger klaar, zonder dat daarvoor een koe het loodje had gelegd.

Peperduur

Sinds 2013 probeert Post, inmiddels de hamburgerprofessor genoemd, de productie van kweekvlees grootschalig mogelijk te maken. Dat gaat met horten en stoten. Er moet telkens geld bij, meldt L1 Nieuws. Massaproductie blijft vooralsnog peperduur. Om te voldoen aan de (Europese) wetgeving moeten processen telkens worden aangepast.

Bij de gloednieuwe proefopstelling die nu wordt geplaatst in Schipluiden gaat het juist om kleinschalige productie van kweekvlees, gewoon bij een boerderij op het erf.

Van Leeuwen wijst erop dat hij en zijn familie een traditie hebben van innovatie. Op het bedrijf werd ooit de eerste melkrobot van Nederland in gebruik genomen, zegt hij. De kweekvleesproductie ziet hij als "een kans om te ontdekken of een nieuw verdienmodel past naast wat we al doen".

Minder water en land

De productie van kweekvlees biedt voordelen ten opzichte van de 'productie' van gewoon vlees. Volgens hoogleraar René Wijffels van de Wageningen Universiteit is 78 procent minder water nodig en 95 procent minder land. Deskundigen verwachten ook een grote reductie van de hoeveelheid broeikasgassen.

Van stap tot stap

Omdat er zoveel van wordt verwacht, zijn tal van instanties bij het project in Schipluiden betrokken. De opvallendste is RespectFarms, een samenwerkingsverband van boeren, wetenschappers (onder wie Mark Post) en onderzoekers. "We moeten andere manieren vinden om ons voedsel te produceren, binnen de draagkracht van de aarde. Met zo weinig mogelijk impact op dieren, mensen en klimaat en met toekomst voor de boer", zegt Ruud Zanders, medeoprichter van RespectFarms. "Et voila: de kweekvleesboerderij."

Experience centre

Voorjaar 2026 opent bij de boerderij een experience centre. "Mensen moeten kunnen zien wat er echt gebeurt", zegt Ira Van Eelen, dochter van Willem van Eelen en nu betrokken bij RespectFames. "Het is goed dat er een plek is waar wetenschap, boeren, bewoners en beleidsmakers elkaar ontmoeten."

De provincie Zuid-Holland ondersteunt het project financieel. Gedeputeerde Meindert Stolk noemt het een belangrijke stap in de eiwittransitie. Volgens Stolk kan de regio hiermee technologie en kennis lokaal ontwikkelen en internationaal uitdragen.