NOS Nieuws - Algemeen

Goedemorgen! In grote delen van het land kan het vanochtend glad zijn op de weg. En in Rotterdam is de politie voorbereid op protesten rond een wapenbeurs die begint in Ahoy.

Eerst het weer: vandaag vallen vooral in het noorden buien, elders schijnt de zon. Het wordt maximaal 3 tot 5 graden en daarbij waait een matige, aan zee soms krachtige westenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

De voormalig Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra, is door aankomend president Trump aangewezen om ambassadeur te worden in Canada. Tussen 2018 en 2021 was hij namens de VS ambassadeur in Nederland.

De 71-jarige Hoekstra is geboren in Groningen, maar zijn ouders emigreerden in 1956 naar de Verenigde Staten. Na een succesvolle periode als zakenman vertegenwoordigde hij een kiesdistrict uit Michigan tussen 1993 en 2011 in het Amerikaanse Congres.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In het Engelse Amersham is Liam Payne begraven. Hij overleed vorige maand op 31-jarige leeftijd na een val van zijn hotelbalkon in Buenos Aires. Voormalige leden van de groep One Direction waren bij zijn uitvaart:

Fijne dag!

Woningcorporaties hebben vorig jaar een recordbedrag van 10,5 miljard euro geïnvesteerd in onderhoud, verduurzaming en verbetering van hun woningen. Dat is ruim 15 procent meer dan in 2022, zegt branchevereniging Aedes. Ongeveer een derde van die stijging komt door de inflatie, dus de stijging van de prijzen. De andere 10 procent stijging komt dus doordat corporaties echt meer huurwoningen hebben aangepakt.

Corporaties hebben met de overheid afgesproken dat ze eind 2028 geen woningen meer hebben met de slechtste energielabels E, F en G. Om dat te bereiken zijn ze woningen bijvoorbeeld aan het isoleren. Of ze slopen verouderde, slecht geïsoleerde woningen en bouwen goed geïsoleerde woningen ervoor in de plaats.

Het aantal corporatiewoningen met een EFG-label is in een jaar tijd gedaald van 180.700 naar 142.900, een daling van 21 procent. Aedes zegt er wel bij dat ongeveer twee derde van die daling kwam door een veranderde meetstandaard voor energielabels. In 2021 werd die aangepast waardoor vooral kleinere woningen achteruitgingen in label. Nu is dat weer gecorrigeerd, waardoor woningen erop vooruitgingen. Inmiddels heeft ruim 44 procent van alle corporatiewoningen een A-label of beter.

De corporaties zeggen dat ze mede door de afschaffing van de verhuurderheffing meer konden uitgeven aan verduurzaming en onderhoud. De verhuurderheffing was een speciale belasting voor woningcorporaties die in 2013 werd ingevoerd. Corporaties lobbyden al langere tijd voor de afschaffing. In 2022 ging die omlaag, in 2023 verdween die helemaal.

11 euro per maand toegelegd

"De afgeschafte verhuurderheffing is geheel geïnvesteerd in woningen en betaalbare huren", aldus Aedes. Al met al gaven corporaties meer geld uit dan er binnenkwam aan huren. "Op iedere woning leggen we inmiddels maandelijks 11 euro toe", zegt Aedes-voorzitter Martin van Rijn. "Dit tekort wordt via leningen betaald. Deze werkwijze is wel eindig, want over niet al te lange tijd lopen corporaties tegen financiële grenzen aan."

Dat betekent dus dat op den duur corporaties de huren sterker moeten verhogen of minder moeten investeren. Volgende maand houdt minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) een woontop met allerlei partijen in de bouw- en woonsector. De corporaties hopen daar met haar ook afspraken te maken over "een evenwicht in de inkomsten en uitgaven".

Om de uitgaven te verlagen, wil Aedes dat corporaties geen vennootschapsbelasting meer hoeven te betalen. "Corporaties geven elke euro die aan huur binnenkomt uit aan de volkshuisvesting en hebben geen winstoogmerk. Maar ze worden wel hard geraakt door fiscale regels die voor alle belastingbetalers gelden", zei de brancheorganisatie hier eerder over. Afschaffing van deze winstbelasting zou ze jaarlijks meer dan 1 miljard schelen.

Bijna 18.000 woningen

Corporaties bouwden in 2023 17.801 nieuwe woningen, meer dan in voorgaande jaren. Maar het aantal socialehuurwoningen van corporaties nam netto toe met zo'n 8000. Dat komt doordat corporaties niet alleen socialehuurwoningen maar ook middenhuurwoningen bouwen en ook woningen slopen.

De corporaties streven ernaar om jaarlijks 30.000 woningen te bouwen om iets te doen aan de woningnood en lange wachtlijsten. Dat aantal werd dus lang niet gehaald. Corporaties zeggen dat ze aanlopen tegen lange bestemmingsplanprocedures, tekort aan beschikbare bouwgrond en gestegen bouwkosten. "Het opvoeren van de bouwproductie gaat daardoor langzamer dan nodig is om de woningnood echt terug te dringen."

Verhuurders klaagden de afgelopen tijd dat allerlei overheidsmaatregelen verhuur onaantrekkelijk maken en ze daarom huurwoningen verkopen zodra een huurder vertrekt. Toch is het aantal huurwoningen van verhuurders met een winstoogmerk in een jaar tijd stabiel gebleven. Dat blijkt uit de nieuwe kwartaalcijfers van het Kadaster. Het gaat hierbij dus niet om huurwoningen van woningcorporaties, maar om alle andere huurwoningen.

Vooral kleinere, particuliere verhuurders verkochten inderdaad woningen aan mensen die er zelf in gingen wonen. Dat zijn dan dus geen huurwoningen meer maar koopwoningen. Maar tegelijkertijd kwamen er huurwoningen bij doordat vooral grotere, bedrijfsmatige verhuurders nieuwe woningen bouwden.

'Voorraad gelijk'

"De totale voorraad huurwoningen blijft hierdoor vooralsnog redelijk gelijk", zegt onderzoeker Lianne Hans van het Kadaster. "Nieuwbouw compenseert voor de verkoop door particuliere investeerders." Die nieuwbouw gebeurt vaak door zogeheten institutionele beleggers, die met geld van pensioenfondsen en verzekeraars voor langere termijn investeren in huurhuizen.

Er waren op 1 oktober dit jaar 767.100 huurwoningen in bezit van verhuurders met een winstoogmerk. Dat is net ietsje meer dan een jaar eerder, toen waren het er 766.500. Particuliere verhuurders hadden er door de verkoop van 11.200 woningen minder in bezit dan een jaar eerder. Maar bedrijfsmatige verhuurders juist 11.800 meer, vooral door nieuwbouw. Ten opzichte van twee jaar eerder nam het aantal huurwoningen flink toe, want op 1 oktober 2022 waren het er 733.600.

Hogere belasting en lagere huur

Op 1 juli werd de Wet betaalbare huur ingevoerd. Die regelt dat er voor veel huurwoningen een maximale huur geldt, op basis van een puntensysteem. Voorheen mochten verhuurders nog zelf de hoogte van de huur bepalen. Eerder werd al de vermogensbelasting op huurwoningen verhoogd, een maatregel die alleen particuliere verhuurders treft en bedrijfsmatige niet.

Vooral particuliere huurders klagen dat ze met een lagere huur en hogere belasting te weinig rendement behalen. "Het is ook een combinatie van allerlei dingen", zegt Lianne Hans. "De gestegen rente, de verhoging van de overdrachtsbelasting in 2021, vermogensbelasting, opkoopbescherming en nu de Wet betaalbare huur."

In de eerste drie maanden van de Wet betaalbare huur werden huurwoningen vaker koopwoningen dan andersom. Netto verschoven er zo'n 4500 woningen van huur naar koop.

Het tempo waarin dat gebeurt, is de laatste tijd toegenomen:

Door de verkoop van huurwoningen maken mensen die voor het eerst een woning willen kopen wel wat meer kans, ziet het Kadaster. "Huurwoningen die verkocht worden verdwijnen natuurlijk niet", zegt Lianne Hans. "Ze worden vaak gekocht door koopstarters. Dat zijn de 'winnaars' van deze ontwikkeling."

Want verkochte huurwoningen zijn een stuk goedkoper en kleiner dan de gemiddelde koopwoning. Kopers betaalden gemiddeld 378.000 euro voor een voormalige huurwoning, terwijl op de woningmarkt als geheel kopers gemiddeld 460.000 euro betalen.

Of de bouw van nieuwe huurwoningen de verkoop van bestaande huurwoningen kan blijven 'compenseren' moet de komende tijd blijken. Woonminister Mona Keijzer heeft al gezegd dat ze de ontwikkelingen goed in de gaten houdt en de Wet betaalbare huur gaat evalueren. "Het moet voor verhuurders blijven lonen om woningen te verhuren", zei ze vorige maand in een Kamerbrief.

In grote delen van het land kan het vanochtend glad zijn op de weg. Vannacht is er op verschillende plekken natte sneeuw of hagel gevallen. Doordat de temperatuur mogelijk ook onder nul is gekomen, kunnen wegdelen bevroren zijn.

Vanwege de gladheid heeft het KNMI voor vanochtend code geel afgegeven. De waarschuwing geldt voor bijna het hele land, met uitzondering van de provincies Zeeland en Zuid-Holland en de Wadden. Code geel geldt tot vanmiddag 12.00 uur. Voor Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel blijft het tot vanavond 21.00 uur van kracht.

Rijkswaterstaat is voor het eerst dit seizoen groot uitgerukt om de gladheid te bestrijden: om 06.30 uur was er al 1,8 miljoen kilo zout gestrooid op 27.000 kilometer asfalt.

Ongelukken in Zeeland

Aan het begin van de nacht was de Vlaketunnel op de A58 in Zeeland een uur lang dicht na meerdere ongevallen door het winterse weer. Ook op andere plekken in de provincie waren er problemen door de gladheid.

Rijkswaterstaat zag gisteravond rond Den Bosch en Eindhoven 'witte taferelen', maar dit heeft geen problemen voor het verkeer opgeleverd. Wel wordt geadviseerd om alert te zijn. Volgens het KNMI kan er in de heuvels in Limburg plaatselijk tussen de drie en vijf centimeter sneeuw vallen. Later op de dag is dat ook in het noordoosten van het land mogelijk.

De sneeuwval leidde gisteren tot grote problemen op de weg en zorgde onder meer voor een drukke ochtendspits.

De voormalig Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra, is door aankomend president Trump aangewezen om ambassadeur te worden in Canada. Tussen 2018 en 2021 was hij namens de VS ambassadeur in Nederland.

De 71-jarige Hoekstra is geboren in Groningen, maar zijn ouders emigreerden in 1956 naar de Verenigde Staten. Na een succesvolle periode als zakenman vertegenwoordigde hij Michigan tussen 1993 en 2011 in het Amerikaanse Congres.

Opspraak

Nog voordat hij in Nederland begon als ambassadeur, raakte Hoekstra al in opspraak. Hij beschuldigde toenmalig NOS-correspondent Wouter Zwart van nepnieuws en ontkende zijn eigen uitspraken, waarin hij eerder zei dat er in Nederland "no-gozones" zouden zijn en dat auto's en politici in brand zouden worden gestoken. Later bood hij daar zijn excuses voor aan.

Hoekstra staat bekend om zijn religieuze en conservatieve standpunten. Hij is verklaard tegenstander van het homohuwelijk en abortus. Trump zei in een verklaring blij te zijn met Hoekstra: "Pete gaat mij helpen om de Verenigde Staten op de eerste plaats te zetten. Hij heeft voortreffelijk werk gedaan in Nederland."

In de buurt van de IJslandse hoofdstad Reykjavik is gisteravond een vulkaan uitgebarsten. Voorafgaand aan de uitbarsting op het Reykjanes-schiereiland waren er meerdere aardbevingen.

Verschillende dorpen in de buurt zijn geëvacueerd. Ook hotelgasten die verblijven bij beroemde warmwaterbron Blue Lagoon moeten op zoek naar een andere plek om te overnachten. Het vliegverkeer heeft vooralsnog geen last van de uitbarsting. Het internationale vliegveld van IJsland ligt in de buurt van de vulkaan.

Het is voor de zevende keer dit jaar dat deze vulkaan uitbarst en voor de tiende keer sinds 2021. De 800 jaar daarvoor was de vulkaan juist in ruste. De laatste uitbarsting eindigde op 6 september.

De IJslandse autoriteiten hebben de afgelopen maanden verschillende maatregelen genomen om het lava weg te te leiden van dorpen en een elektriciteitscentrale. Wetenschappers verwachten namelijk dat er de komende jaren meerdere uitbarstingen zullen volgen.

Dit zijn beelden van de uitbarsting:

Vaker vulkaanuitbarstingen

IJsland ligt op de Mid-Atlantische rug, de tektonische plaatgrens waar de Noord-Amerikaanse en Euraziatische platen uit elkaar bewegen. Vulkaanuitbarstingen komen daardoor vaak voor in IJsland.

In 2010 leidde de uitbarsting van de Eyjafjallajökull tot grote problemen voor het internationale vliegverkeer omdat de vulkaan enorme hoeveelheden as en rook in de atmosfeer spuwde. Zo'n 100.000 vluchten werden toen wereldwijd geannuleerd.

Orkanen in de Atlantische Oceaan zijn de afgelopen zes jaar gemiddeld bijna 30 kilometer per uur krachtiger geworden. Dat blijkt uit nieuw wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Environmental Research: Climate. Volgens de onderzoekers komt dit door de mens veroorzaakte klimaatverandering.

Uit het onderzoek blijkt dat stormen vaak een categorie sterker worden, wat leidt tot veel grotere schade. Zo veroorzaakt een orkaan van de vijfde categorie meer dan vijf keer zoveel schade als een orkaan van de vierde categorie. Bij 85 procent van de stormen die de afgelopen zes jaar zijn onderzocht, zagen de onderzoekers gevolgen van klimaatverandering.

De studie concludeert dat het effect van klimaatverandering vooral merkbaar is bij de krachtigste stormen. Zo waren er dit jaar twee orkanen van de vijfde categorie. Wetenschappers stellen dat zonder de opwarming van de aarde, deze stormen waarschijnlijk niet zo extreem zouden zijn geweest.

Warmer zeewater

De reden waarom de orkanen steeds krachtiger worden, is omdat het zeewater steeds warmer wordt. Zo steeg de temperatuur van de Atlantische Oceaan, het Caribisch gebied en de Golf van Mexico de afgelopen jaren met 1,1 tot 1,6 graden Celsius. De wetenschappers waarschuwen dat de kracht van de orkanen nog verder zal toenemen als de zeewatertemperaturen blijven stijgen.

Dit jaar zorgde onder meer orkaan Helene voor grote schade in de Verenigde Staten. Meer dan 200 mensen kwamen om het leven. Daarmee was het de dodelijkste orkaan die de VS trof sinds Katrina in 2005. Onderzoekers denken dat zonder klimaatverandering de windsnelheden van Helene zo'n 26 kilometer per uur lager zouden zijn geweest.

Eerdere studies toonden al aan dat orkanen sneller in kracht toenemen, waardoor er meer regen valt.

Het militaire regime in Mali heeft premier Choguel Maïga en zijn regering ontslagen. Dat is bekendgemaakt op de staatstelevisiezender ORTM.

Het ontslag van Maïga werd aangekondigd in een presidentieel decreet uitgevaardigd door kolonel Assimi Goita, de juntaleider.

Het decreet werd voorgelezen door de secretaris-generaal van het presidentschap op ORTM:

Maïga, die twee jaar geleden door het leger werd aangesteld, had zich onlangs kritisch uitgelaten over het onvermogen van de junta om verkiezingen te organiseren binnen de beloofde overgangsperiode naar democratie in het land.

Maïga beschuldigde de junta ervan de verkiezingen uit te stellen zonder hem dit te laten weten. Daarnaast zei hij op een bijenkomst met zijn aanhangers dat de verwarring rond het einde van de transitieperiode "ernstige uitdagingen zou kunnen opleveren, en dat het land risico liep achteruit te lopen".

De junta pleegde een staatsgreep in 2021. De militairen beloofden dat ze slechts tijdelijk het land zouden besturen en dat er een transitieperiode naar een nieuwe regering zou zijn. Die transitieperiode liep op 26 maart dit jaar af, maar er zijn nog altijd geen verkiezingen gehouden.

Monddood maken

Dat de junta de oppositie en critici monddood wil maken bleek al eerder in april dit jaar. Toen verbood het regime media om verslag te doen van activiteiten van politieke partijen en verenigingen. En in juni arresteerden de Malinese autoriteiten elf politici van de oppositie en verschillende activisten.

Twee scholen in Zeist roepen leerlingen op voorlopig niet alleen te fietsen. Vorige week woensdag werd een brugklasleerling onderweg naar huis bedreigd met een mes door twee jongens op een fatbike. Een hockeyclub in Bilthoven komt met dezelfde oproep, na een soortgelijk voorval afgelopen maandag. De politie doet onderzoek naar beide incidenten.

Vorige week woensdagmiddag werd een brugklasleerling van het Christelijk Lyceum Zeist (CLZ) staande gehouden door twee jongens met een mes. Ze wilden zijn elektrische fiets hebben. Een voorbijganger zag het gebeuren en belde 112, waarna de jongen ervandoor kon gaan. Het incident gebeurde rond 14.00 uur op de Verlengde Slotlaan.

De school vroeg advies aan de politie en kwam met de oproep aan leerlingen om voorlopig niet alleen te fietsen. De Stichtse Vrije School, die op een kilometer van CLZ staat, deed vervolgens hetzelfde.

Onverlicht bospad

En nu vraagt ook de Bilthovense hockeyclub SCHC jeugdleden om in groepjes naar de vereniging te komen. Afgelopen maandag was een jeugdlid rond 16.15 uur op weg naar zijn training. Hij reed door het Heidepark, over een onverlicht bospad. Daar werd hij bedreigd met een mes door twee jongens op een scooter. Ze probeerden hem te beroven van zijn spullen, maar de jongen wist weg te komen.

"Dit gebeurde op nog geen honderd meter van SCHC", zegt de voorzitter van de club tegen RTV Utrecht. "Dat is schrikken, als je dat hoort. We hebben 2000 leden, die moeten wel veilig van en naar de training kunnen komen." De trainingen op de club gaan door.

De politie doet onderzoek naar beide zaken. Op dit moment worden ze behandeld als afzonderlijke incidenten.

De gemeente De Bilt, waar Bilthoven deel van uitmaakt, begrijpt dat alle betrokkenen enorm zijn geschrokken. "Dit zijn gebeurtenissen die niet passen bij een prettige leefomgeving zoals we die binnen onze gemeente kennen", aldus de gemeente. Ook de gemeente Zeist zegt bekend te zijn met het incident, schrijft de regionale omroep.

President Daniel Ortega van Nicaragua wil zijn macht flink uitbreiden. Hij wil daarvoor de grondwet aanpassen. Met de wijzigingen die hij voorstelt, krijgt hij nog meer macht.

Daarnaast wordt de zittingstermijn van de president uitgebreid van vijf naar zes jaar. De rol van de vicepresident wordt veranderd in "mede-president". Die post wordt sinds 2017 vervuld door de vrouw van Ortega, Rosario Murillo. Ze krijgen zeggenschap over de uitvoerende, de wetgevende en de rechterlijke macht, die nu volgens de grondwet onafhankelijk zijn.

Ook wordt de macht van de staat over de media groter, om te voorkomen dat die worden "beïnvloed door buitenlandse belangen".

Ortega heeft het wetsvoorstel naar het parlement gestuurd, dat ook door zijn Sandinistische partij wordt gecontroleerd. Naar verwachting wordt er binnenkort over gedebatteerd en wordt het voorstel aangenomen.

Gisteren werd al bekend dat er een wijzigingsvoorstel was ingediend, maar toen werd alleen gezegd dat het ging om "modernisering van de grondwet". Dat zou bedoeld zijn om "onze onafhankelijkheid, onze zelfbeschikking, de veiligheid en de vrede" te waarborgen.

Dictator

De links-populistische Daniel Ortega (79) is sinds 2007 onafgebroken president en heerst als een dictator. Eerder was hij al president van 1985 tot 1990. Sinds 2018 is de repressie sterk toegenomen.

Dat jaar ontstonden grote protesten in het land vanwege aangekondigde bezuinigingen op de pensioenen. Die werden door de autoriteiten keihard neergeslagen. De regering opende vervolgens de jacht op politieke tegenstanders en critici van het regime belandden in de gevangenis. Ze zijn meermaals in groepen, ontdaan van hun nationaliteit, het land uit gezet.

Het kwam Ortega op stevige kritiek te staan vanuit het buitenland. Er werden sancties opgelegd, onder andere door de VS en de EU.

Het is de dertiende keer sinds 2007 dat Ortega de grondwet wijzigt. Een van die wijzigingen maakte het mogelijk dat de president onbeperkt mag aanblijven. Ook kan hij bij verkiezingen al worden gekozen als hij in de eerste ronde de meeste stemmen krijgt, maar nog geen 50 procent.

Steeds meer patiënten uit Zeeuws-Vlaanderen wijken uit naar ziekenhuizen in België. Het zet de toekomst van ziekenhuis ZorgSaam, het enige ziekenhuis in Zeeuws-Vlaanderen, op het spel. Dat melden ZorgSaam en zorgverzekeraar CZ.

Het aantal Zeeuwen dat de spoedeisende hulp in Knokke bezocht, is de afgelopen drie jaar bijna verdubbeld. ZorgSaam leed in 2023 een verlies van 11,5 miljoen euro. Het ziekenhuis in Terneuzen besloot vorig jaar om 14 miljoen euro te bezuinigen, schrijft Omroep Zeeland. Zo werden plannen voor modernisering uitgesteld en wordt minder extern personeel ingehuurd.

'Mensen moeten wel gaan'

De grootste zorgverzekeraar van Zeeland, CZ, is bezorgd over de toekomst van ZorgSaam. "Als steeds meer Zeeuws-Vlaamse patiënten gaan kiezen voor ziekenhuiszorg in Knokke, heeft dat gevolgen voor het zorgaanbod in de regio", zegt een woordvoerder. "Wij vinden het belangrijk dat er een ziekenhuis in de regio is, maar dan moeten mensen er wel heen gaan."

Waarom steeds meer Zeeuwen voor gezondheidszorg in België kiezen, weet de woordvoerder van CZ niet. "De motivatie zal per persoon verschillen", zegt hij.

Voor sommigen is Knokke bijvoorbeeld dichter bij dan Terneuzen. Maar het kan ook te maken hebben met de kwaliteit van de Belgische gezondheidszorg, die soms als beter wordt ervaren dan die van Nederland. "De standaarden zijn anders in België. Artsen besluiten daar bijvoorbeeld sneller over te gaan op opereren. Maar dat is niet altijd beter."

Spoedpost

Volgens de regionale omroep spelen bij de keuze voor Knokke boven Terneuzen ook het Zeeuwse huisartsentekort en de sluiting van de huisartsenspoedpost in Oostburg een belangrijke rol. De enige spoedpost in Zeeuws-Vlaanderen is nu in Terneuzen. Daardoor zouden steeds meer Zeeuwse patiënten gebruikmaken van de Belgische gezondheidszorg.

De woordvoerder van CZ kan niet uitsluiten, maar ook niet met zekerheid bevestigen dat de sluiting van de spoedpost in Oostburg reden is voor de verschuiving naar België.

Hoog aangeschreven

Het Nederlandse gezondheidsstelsel is een van de beste ter wereld, zegt ZorgSaam-bestuurder Kim Hurkens. "ZorgSaam staat hoog aangeschreven als het gaat om de kwaliteit van de zorg."

Volgens haar is ZorgSaam onmisbaar in Zeeland. "Maar ik denk dat het in deze grensregio ook heel erg belangrijk is dat je blijft samenwerken, dus ook met onze Belgische collega's."

Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft een waarschuwing geplaatst bij het reisadvies voor toeristenplaats Vang Vieng in Laos, nadat er in Laos in korte tijd drie backpackers om het leven zijn gekomen en een Nederlandse backpacker is opgenomen in het ziekenhuis.

De Nederlandse toerist verkeert buiten levensgevaar, laat het ministerie weten. Bij de sterfgevallen gaat het om twee Denen en een Amerikaan. Hun overheden hebben de sterfgevallen bevestigd.

Mogelijk hebben de backpackers in Vang Vieng, een populaire stopplaats voor backpackers in het land in Zuidoost-Azië, met methanol vergiftigde alcohol gedronken. Dat schrijven Britse en Australische media, zoals The Guardian en ABC News.

Zeer giftig

Methanol is een zeer giftige vorm van alcohol die in de industrie gebruikt wordt als onder meer bestrijdingsmiddel, oplosmiddel of als brandstof.

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt bij het reisadvies voor Laos sinds gisteren dat er deze maand in Vang Vieng "toeristen zijn overleden na het drinken van alcohol die vermoedelijk met drugs vervuild was".

Er wordt geadviseerd om eten en drinken in de gaten te houden.

Naast het nieuws over de Nederlandse en Deense backpackers zouden er ook twee Australische backpackers die in Vang Vieng verbleven in het ziekenhuis liggen.

Onder backpackers in Laos is onrust ontstaan, blijkt uit onder meer berichten in appgroepen. Vanuit de autoriteiten in Laos is er niet op het nieuws gereageerd.

Liam Payne, voormalig zanger van de boyband One Direction, is vandaag begraven. Verschillende beroemdheden, onder wie zijn oud-bandgenoten, waren bij de uitvaart aanwezig. Payne (31) overleed vorige maand toen hij van een balkon was gevallen in een hotel in Buenos Aires.

De uitvaartdienst werd gehouden in de St. Mary's-kerk in Amersham, zo'n veertig kilometer ten noordwesten van Londen. De kist van Payne werd in een witte koets met twee witte paarden naar de kerk gebracht.

De locatie was vooraf niet bekendgemaakt, om te voorkomen dat er een grote menigte op af zou komen. Desondanks verzamelden zich tientallen mensen uit de buurt en fans zich bij de kerk. Persbureau AP schrijft dat het publiek stilviel toen Payne's ouders uit een auto stapten en naast de koets gingen staan.

De koets was versierd met bloemen met de teksten "Son" (zoon) en "Daddy" (papa). Payne had met zangeres Cheryl Tweedy een 7-jarige zoon, Bear.

Een impressie van de uitvaart:

Aanwezigen bij de uitvaart waren onder anderen Payne's vriendin Kate Cassidy, acteur en presentator James Corden, oud-voetballer Robbie Keane en muziekmagnaat Simon Cowell, die de groepsleden van One Direction samenbracht nadat ze afzonderlijk auditie hadden gedaan voor het televisieprogramma The X-Factor. Cowell was een jurylid van de show.

Drie mensen aangeklaagd

One Direction groeide uit tot een van de meest succesvolle boybands aller tijden. Nadat de groep in 2016 uit elkaar was gegaan, begon Payne aan een solocarrière die het succes van One Direction niet kon evenaren. Hij vertelde ook openlijk over zijn worsteling met depressies en alcoholmisbruik.

Volgens Argentijnse aanklagers zijn bij Payne na zijn dood sporen van alcohol, cocaïne en een voorgeschreven antidepressivum aangetroffen. De zanger overleed toen hij op 16 oktober van een balkon viel op de derde verdieping van zijn kamer in het Casa Sur Hotel in de Argentijnse hoofdstad.

Drie mensen zijn voor zijn dood aangeklaagd, voor "het in de steek laten van een persoon gevolgd door de dood" en "het leveren en faciliteren van het gebruik van verdovende middelen". Het zou gaan om een zakenman die bevriend was met het One Direction-lid, een hotelmedewerker en iemand die Payne aan drugs zou hebben geholpen.

Een foto-impressie van de uitvaart:

Het is voor veel jongeren makkelijk om aan zwaar illegaal vuurwerk te komen. Leerlingen van zeker 275 middelbare scholen laten aan NOS Stories weten dat er op hun school in vuurwerk wordt gehandeld.

Wat er precies wordt verkocht en hoe groot die handel op verschillende scholen is, is niet duidelijk. Maar zwaar vuurwerk, zoals cobra's en shells, wordt regelmatig als voorbeeld genoemd in een vragenlijst die NOS Stories verspreidde onder jongeren.

Giovanni (13), niet zijn echte naam, verdient honderden euro's met het verkopen van illegaal vuurwerk op zijn middelbare school:

Verschillende jongeren die vuurwerk verkopen op school zeggen dat ze dat doen omdat het goed verdient, weinig moeite kost en omdat ze het stoer vinden. "Ik verdien 300 euro per maand", zegt Giovanni van 13 jaar. "Soms 500 euro, maar dat is in een goede maand."

Hij haalt via via vuurwerk en verkoopt dat vervolgens door op school. "Dan zeg ik: kom naar het fietsenhok, of van tevoren bij deze les. Dan geef ik het vuurwerk, en geven ze mij het geld."

De meeste jongeren zeggen dat ze op oudejaarsdag starten met het afsteken van vuurwerk, maar bij sommigen begint het al eerder te kriebelen en worden de knallers na de zomervakantie afgestoken. Wanneer zij hun vuurwerk halen en wat dit betekent voor de handel op school, is onduidelijk.

NOS Stories vroeg scholen naar de vuurwerkhandel. Veel scholen reageerden niet, maar van de scholen die de vragen wel beantwoordden, herkennen sommige het beeld van de handel. Andere scholen zeggen het niet te zien.

Een aantal scholen weet dat het gebeurt en probeert het te voorkomen. Een daarvan is het Jan Tinbergen College in Roosendaal. Daar komen wekelijks jeugdboa's langs om met leerlingen te praten over wat er op school speelt. Ook zijn er voorlichtingen en worden de kluisjes in samenwerking met de jeugdboa's en politie gecontroleerd.

Conrector Mayke Eckhardt: "We hebben in ieder geval een keer per jaar een kluisjescontrole die echt op vuurwerk is gericht, om er zo voor te zorgen dat er geen vuurwerk in de kluisjes ligt en dat het op school veilig blijft." Daar is dan ook een hond bij die kruit ruikt en zo vuurwerk opspeurt."

Toch zeggen sommige leerlingen van de school dat er nog steeds vuurwerk wordt meegenomen en dat het dan op andere plekken wordt verstopt dan in kluisjes.

Explosief op school

Dat er op veel scholen handel is, vinden verschillende organisaties zorgelijk. "Vuurwerk hoort helemaal niet op school", zegt directeur Martijntje Bakker van VeiligheidNL, een organisatie die onder meer onderzoek doet naar vuurwerkletsel. "Je mag het daar niet afsteken en je brengt gewoon een explosief de school binnen."

Vooral het zware illegale vuurwerk, zoals een cobra, kan enorme schade veroorzaken. Het aantal jongeren tussen de 12 en 15 jaar dat gewond raakt door het afsteken van illegaal vuurwerk ziet de organisatie de afgelopen jaren toenemen. Waardoor die toename komt, wordt nu onderzocht door VeiligheidNL.

De politie is niet verrast dat er op veel middelbare scholen gehandeld wordt in vuurwerk. Woordvoerder David Howes-Smith: "Het gemak waarmee dergelijk explosief materiaal verkrijgbaar is baart ons grote zorgen. We zien ook dat vuurwerk op grote schaal wordt verhandeld via socialemediakanalen waar bijvoorbeeld cobra's voor weinig geld te krijgen zijn."

De politie vindt het daarom belangrijk dat er preventief meer gedaan gaat worden om vuurwerk op scholen aan te pakken. Bijvoorbeeld voorlichtingen geven, een goed schoolbeleid hanteren en samenwerken met ouders en agenten.

Tegen een voormalige arts (70) is zes jaar cel geëist voor zware mishandeling en oplichting. De man zei dat hij met lichttherapie die hij zelf had bedacht kankerpatiënten gemakkelijk kon genezen. Daar betaalden de patiënten hem volgens het Openbaar Ministerie (OM) veel geld voor.

De officier van justitie spreekt van "een soort marteling" en een "zeer pijnlijke behandeling". Een slachtoffer dat inmiddels is overleden, liep ernstige brandwonden en ontstekingen op.

"Hij gaf hun valse hoop door te zeggen dat er geen bijwerkingen waren en ze zouden genezen", zegt de officier van justitie. De man behandelde mensen in Rotterdam, maar ook op andere plekken in het land.

'Omstreden werkwijze'

Patiënten wier gezondheid achteruitging, kregen zelf de schuld. Het kwam volgens de man dan door gebrek aan motivatie of het niet goed innemen van de medicatie.

De voormalige arts ging volgens het OM gewoon door "met zijn omstreden werkwijze ondanks dat hij onherroepelijk was doorgehaald uit het BIG-register voor artsen".

"De mensen vertrouwden hem omdat hij zich presenteerde als arts die miskend werd door de overheid", zegt de officier van justitie. "De slachtoffers waren mensen die leden aan kanker, van wie duidelijk was dat zij zich vastklampten aan elke strohalm of van wie bekend was dat zij zich juist niet regulier wilden laten behandelen."

Het ging volgens het OM "stuk voor stuk" om kwetsbare mensen. Zij waren dan ook "zeer beïnvloedbaar door een man die beweerde wetenschapper te zijn en beloofde ze te genezen".

Minister Eppo Bruins (Cultuur en Media) verlengt de vergunning van de NPO toch met twee jaar, tot 2028. Dat schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer. Bruins zegt dat hij meer tijd nodig heeft om de plannen voor de hervorming van de publieke omroep uit te werken.

De coalitiepartijen VVD, NSC, PVV en BBB wilden de vergunning met slechts één jaar verlengen, tot 2027, maar dat wordt volgens Bruins te krap.

Het hervormen van de publieke omroep moet zorgvuldig gaan en dat heeft tijd nodig, schrijft de minister in de brief.

Kritisch rapport over toekomst publieke omroep

De publieke omroep krijgt doorgaans een vergunning van vijf jaar. De huidige concessie loopt eind 2026 af. In dat jaar zou de NPO normaal gesproken opnieuw een vergunning krijgen voor vijf jaar.

Het vorige kabinet wilde die concessie verkorten naar twee jaar, tot 2028. Toenmalig staatssecretaris Gräper van Media nam dat besluit nadat het Adviescollege Publieke Omroep een kritisch rapport uitbracht over de NPO in opdracht van het kabinet.

In dat rapport deed het college aanbevelingen om de publieke omroep toekomstbestendig te maken. Zo werd onder meer geadviseerd dat er maximaal zes omroepenverenigingen zouden moeten zijn. Ook staat in het rapport dat de omroepen aan strengere voorwaarden moeten voldoen. Om goed te hervormen moet daar wel de tijd voor genomen worden, stelt het Adviescollege.

NPO blij met verlenging

De NPO vindt het goed nieuws dat minister Bruins huidige concessieperiode met twee jaar wil verlengen. "Om tot een toekomstbestendig en beheersbaar omroepbestel te komen, is die ruimte en zorgvuldigheid inderdaad nodig. Tegelijkertijd is snelheid geboden omdat in 2027 het bestel nog niet is hervormd. De publieke omroep moet vanaf 2027 jaarlijks wel al circa 107 miljoen bezuinigen. Dat zal in een ongewijzigd bestel helaas stevige consequenties hebben", staat in een verklaring van de NPO. Voor de bezuinigingen treft de publieke omroep op dit moment voorbereidingen.

In het eerste kwartaal van 2025 zal minister Bruins zijn hervormingsvoorstel naar de Kamer sturen.

Het Europees Parlement is het na een harde politieke strijd eens geworden over de benoeming van de Eurocommissarissen voor de nieuwe Europese Commissie. Later vanavond stemmen de leiders van de grote partijen naar verluidt in met de nieuwe Commissie, melden bronnen.

De afgelopen weken liep de politieke spanning in het parlement hoog op, omdat de grote partijen weigerden in te stemmen met elkaars belangrijkste kandidaat-commissarissen.

Zo weigerden de sociaaldemocraten en liberalen in te stemmen met de rechts-radicale Italiaanse kandidaat Raffaele Fitto. Hij is lid van de partij van de Italiaanse premier Meloni, Fratelli d'Italia. Ze vonden dat iemand met zijn achtergrond een veel te belangrijke post zou krijgen in de Commissie.

Omgekeerd blokkeerden de christendemocraten de Spaanse kandidaat EU-commissaris Teresa Ribera. De sociaaldemocraat ligt in haar thuisland onder vuur van Spaanse christendemocraten naar aanleiding van de overstromingen in Valencia.

Cruciale rol christendemocraten

Op de achtergrond speelt de angst onder de pro-Europese middenpartijen dat de machtige christendemocratische partij in de toekomst te makkelijk zaken zou gaan doen met radicaal rechts in het Europees Parlement. In de vorige periode was er een coalitie van middenpartijen die in de EU de koers bepaalde.

Na de Europese verkiezingen van afgelopen juni, is dat veranderd. De christendemocraten zijn veruit de grootste partij geworden en zijn nodig voor elke werkbare meerderheid. Ze kunnen daardoor meerderheden vormen met zowel de pro-Europese middenpartijen als met de rechts-radicale partijen die een grotere rol opeisen.

Intentie

Vandaag werd hier alsnog een oplossing gevonden door een verklaring op te stellen over de koers van Europa voor de komende jaren. Daarin spreken de partijen de intentie uit om de komende jaren constructief samen te werken.

Voor de sociaaldemocraten was dit uiteindelijk voldoende om het verzet tegen de Italiaanse Fitto op te geven. Omgekeerd hieven de christendemocraten hun blokkade tegen de Spaanse kandidaat Ribera op. Wel vinden ze nog altijd dat Ribera moet opstappen als ze in de toekomst vervolgd wordt voor haar betrokkenheid bij de overstromingen in Spanje.

Het akkoord van vandaag geldt voor alle afzonderlijke commissarissen. Volgende week woensdag stemt het Europees Parlement in Straatsburg nog een keer over de gehele Europese Commissie. Als er in die stemming groen licht komt kan de nieuwe ploeg van Ursula von der Leyen op 1 december van start.

Een groep van 260 arbeidsmigranten in Den Haag wier uitzendbureau geen nieuwe woonruimte kon regelen, krijgt toch onderdak. Twee jaar lang werden de migranten illegaal gehuisvest en toen de gemeente dat verbood, zei het uitzendbureau geen betaalbare woonplek meer te kunnen vinden.

Door berichtgeving in de media is dat nu toch gelukt, schrijft Omroep West. Verschillende verhuurders meldden zich afgelopen week bij de gemeente, waaronder Kafra Housing. Hier gaat uitzendbureau Jobcenter Haaglanden op korte termijn 300 woningen huren, zodat alle arbeidsmigranten die het in dienst heeft onderdak hebben.

Wooncrisis

Jobcenter huisvest sinds twee jaar 320 arbeidsmigranten in tijdelijke woningen op een voormalig tenniscomplex aan de Jaap Edenweg. De gemeente Den Haag waarschuwde meermaals dat deze woonruimte illegaal en ongeschikt is. Er werd een dwangsom van 100.000 euro opgelegd, die het uitzendbureau betaalde. Toen er niets veranderde, sommeerde de gemeente het uitzendbureau twee weken geleden om het wooncomplex te ontruimen en de arbeidsmigranten elders onder te brengen.

Dat lukte in eerste instantie niet voor iedereen. Voor slechts 60 mensen werd nieuwe woonruimte gevonden. Volgens de directeur van Jobcenter Mümin Gezizi werd maandenlang dag en nacht gewerkt om een huis te vinden voor de overige 260 mensen, maar lukte dat niet.

Het handelen van Jobcenter veroorzaakte boosheid in de Haagse gemeenteraad. Wethouder Martijn Balster (PvdA) leverde vorige week stevige kritiek. Volgens hem is het kwalijk dat een bureau dat al twee jaar zonder geldige vergunning woningen verhuurt, geen plan had om eigen werknemers vervangende huisvesting te bieden. De groep van 260 arbeidsmigranten zou in december op straat komen te staan.

Bijna rond

Nu is dat dus toch nog voorkomen. Directeur Gezizi is blij dat de arbeidsmigranten elders ondergebracht kunnen worden. "De afgelopen weken zijn we hard bezig geweest met het vinden van een nieuwe plek", zegt hij. "Nu is het bijna rond. Ik ben vooral heel blij dat we onze mensen op een andere plek kunnen onderbrengen."

Wethouder Balster is ook tevreden dat er zo snel een oplossing is gekomen. "Het is goed om te zien dat de branche haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt als de nood aan de man is. Het laat zien dat het dus ook echt anders kan."

Justitie vervolgt een medewerker van het presidium van de Tweede Kamer voor het schenden van het beroepsgeheim. De vrouw wordt ervan verdacht dat ze in september 2022 naar de pers heeft gelekt dat het presidium een onderzoek wilde instellen naar oud-Kamervoorzitter Khadija Arib. Het schenden van de geheimhoudingsplicht is strafbaar, zegt het Openbaar Ministerie in Den Haag.

Op 28 september 2022 kwam NRC met het bericht dat het presidium - het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer - een onderzoek wilde instellen naar mogelijk grensoverschrijdend gedrag van Arib in de periode dat ze Kamervoorzitter was, van 2016 tot 2021.

Dat bericht kwam naar buiten voordat Arib op de hoogte was gesteld. Het presidium deed op 3 oktober 2022 aangifte van het lekken van de vertrouwelijke informatie, waarop een onderzoek werd ingesteld om te achterhalen waar het lek zat. Dat leidde naar de medewerker van het presidium. Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor betrokkenheid van Kamerleden. De zaak wordt voorgelegd aan de rechter.

Anoniem

Het onderzoek naar Arib werd ingesteld na klachten in twee anonieme brieven aan de nieuwe Kamervoorzitter, Vera Bergkamp. Daaruit kwam het beeld naar voren dat de werkomgeving voor ambtenaren mogelijk "zeer onveilig" was geweest onder Arib. De Kamervoorzitter zou misbruik hebben gemaakt van haar positie en mensen hebben gekleineerd. Arib stapte kort daarna op als PvdA-Kamerlid.

Het volledige onderzoeksrapport is nooit gepubliceerd. De onderzoekers spraken niet van een onveilige werkomgeving, maar beschreven wel een aantal incidenten. Het presidium trok uit een samenvatting de conclusie dat Arib zich schuldig heeft gemaakt aan het veroorzaken van een sociaal onveilige werksituatie.

Arib vroeg de rechter het onderzoek onrechtmatig te verklaren. Volgens haar advocaat had het überhaupt niet gedaan mogen worden, omdat het presidium daartoe niet bevoegd was. De rechter moet nog uitspraak doen in deze zaak.

Oekraïne heeft voor het eerst Britse Storm Shadow-raketten afgevuurd op militaire doelen in Rusland. Dat melden media op basis van bronnen, waaronder de BBC en The Guardian.

Het Verenigd Koninkrijk zou Oekraïne toestemming hebben gegeven voor het gebruik van de raketten als reactie op de Russische inzet van Noord-Koreaanse troepen in de oorlog in Oekraïne. De Britse regering zou deze stap beschouwen als een escalatie.

De Britse premier Starmer heeft niet publiekelijk bekendgemaakt dat hij het gebruik van de Storm Shadows heeft toegestaan, maar het heeft er dus alle schijn van. Het kantoor van Starmer wil de berichtgeving niet bevestigen. Een woordvoerder zegt dat er niet gereageerd wordt "op vragen over operationele zaken", meldt persbureau Reuters.

De Amerikaanse president Biden gaf eerder groen licht aan Oekraïne om ATACMS-raketten af te vuren op Russische doelen. In de nacht van maandag op dinsdag zijn ze dan ook ingezet op Russisch grondgebied, meldden zowel Oekraïne en Rusland als de VS. Vanuit Kyiv en Washington werd het achter de schermen aan journalisten bevestigd.

Het bereik van de Britse Storm Shadow-raketten is 250 kilometer. Dat is iets minder dan dat van de ATACMS, die doelen op 300 kilometer kunnen treffen.

Het Russische Telegramkanaal Rybar verwijst naar beelden die op de berichtenapp worden gedeeld van brokstukken van Storm Shadow-raketten in de Russische regio Koersk. Ook zouden er twee raketten zijn onderschept boven de havenstad Jejsk, aan de Zwarte Zee in de zuidelijke regio Krasnodar. De beelden zijn niet onafhankelijk geverifieerd.

Ambassade dicht

De Oekraïense president Zelensky roept westerse regeringen al langer op om hun militaire steun te vergroten, inclusief het toestaan van het gebruik van raketten met een groter bereik. Hiermee wil Oekraïne militaire en andere strategische doelen raken in Rusland.

Het Oekraïense leger kan zich nu niet alleen richten op de Russische troepen aan het front, maar kan ook logistieke centra, wapenopslagplaatsen en troepen dieper in het achterland aanvallen. Zo kan het proberen de Russische opmars te frustreren.

De Amerikaanse ambassade in Kyiv blijft vandaag dicht vanwege de dreiging van een grote Russische aanval. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken meldde vandaag dat daarover "specifieke informatie" is binnengekomen. Een verband met de inzet van de ATACMS wordt niet uitgesloten. Rusland bestempelde het gebruik van de raket buiten de grenzen van Oekraïne eerder als een escalatie.

Nucleaire reactie

De Russische president Poetin ondertekende gisteren een decreet om de nucleaire doctrine te herzien. Daarin staat dat Rusland vanaf nu kernwapens kan inzetten tegen landen die het land aanvallen als die landen gesteund worden door een kernmacht.

Dat betekent dus dat als Oekraïne Amerikaanse raketten inzet, het land een nucleaire reactie zou kunnen uitlokken.