NOS Nieuws - Algemeen

Met een paar klikken en binnen enkele minuten heb je tegenwoordig met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) een gloednieuw muzieknummer te pakken. Belangenbehartiger van muziekmakers BumaStemra trok vandaag naar Brussel om Europarlementariërs ervan te overtuigen dat die modellen niet zomaar bestaande muziek van artiesten moeten kunnen gebruiken.

"Veel AI-systemen maken nu - zonder het netjes te vragen - gebruik van de nummers van artiesten en componisten trainen daarmee hun AI-systemen", zegt commercieel directeur van BumaStemra, Michiel Laan. "Eigenlijk moet het vanzelfsprekend worden dat AI-bedrijven ook licenties moeten afsluiten om die muziek te gebruiken. Dat is nu niet het geval."

Volgens Laan lopen artiesten daardoor nu en in de toekomst een flink bedrag mis. "De schatting is dat het muziekmakers 4 miljard dollar per jaar aan inkomsten kan schelen. Geld dat gemoeid is met de licenties."

Optreden met AI-muziek

"Ik denk dat het goed is om te kijken naar een manier om credits te geven voor werk van kunstenaars in het algemeen", zegt dj Reinier Zonneveld. Vandaag ging hij met BumaStemra mee naar Brussel om zijn inzichten te delen. Zonneveld trainde zelf een AI-model met zijn eigen muziek.

"Dit deed ik om beter te begrijpen hoe deze modellen werken", zegt hij. Deze muziek gebruikt Zonneveld om mee op te treden. "Dit AI-model heb ik getraind met mijn eigen muziek en niet van iemand anders."

Muziekprogramma's als Udio en Suno componeren liedjes op basis van getrainde AI-modellen. Met welke muziek deze modellen zijn getraind is onbekend. Verschillende platenmaatschappijen en auteursrechtenorganisaties denken dat Udio en Suno daarvoor zonder toestemming bestaande muziek gebruiken.

Verschillende grote Amerikaanse platenmaatschappijen, waaronder Sony Music en Universal Music, sleepten beide muziekprogramma's vorig jaar voor de rechter wegens inbreuk op auteursrechten. De Duitse organisatie GEMA die verantwoordelijk is voor het beheren van auteursrechten in Duitsland spande vorige week ook een zaak aan. De twee muziekprogramma's willen niet reageren.

Bronnen lastig te traceren

Momenteel is het nog lastig om te traceren welke bronnen zijn gebruikt voor een AI-model, aldus dj Zonneveld. "Daar zou eigenlijk een oplossing voor bedacht moeten worden. Wat zou kunnen is dat er een duidelijk overzicht wordt gegeven van welke artiesten muziek is gebruikt om een datamodel te trainen."

Volgens Laan van BumaStemra is de lobby in Brussel geslaagd "als men het belang inziet van de mogelijkheden om creativiteit en techniek goed te verbinden". "In Europa staan we echt op een tweesprong hierin."

De Europese AI-wet, die afgelopen zomer inging, moet het gebruik van AI juridisch regelen. De Europese Commissie moet nog bepalen hoe de wet precies wordt toegepast.

De Duitse Bondsdag heeft ingestemd met een motie waarin om een pakket aan vergaande asielmaatregelen wordt gevraagd. Oppositiepartijen CDU/CSU, de liberale FDP, het links-conservatieve BSW en de radicaal-rechtse AfD stemden voor de motie, waardoor er een uiterst kleine meerderheid was.

De stemming komt op een pikant moment, drie weken voor de parlementsverkiezingen van 23 februari. In totaal stemden 348 leden voor de motie van oppositieleider Friedrich Merz (CDU/CSU) en 345 tegen.

Met name het compromis met de AfD is opvallend. Tot vandaag werd samenwerking met die partij door alle partijen altijd afgewezen: de zogenoemde 'Brandmauer'. De middenpartijen zochten altijd samen naar een meerderheid voordat voorstellen in de Bondsdag werden behandeld en sloten zo altijd de AfD buiten. De partij wordt gezien als ondemocratisch, racistisch en gevaarlijk voor Duitsland.

Reactie op mesaanval

In de asielplannen staat onder meer dat er permanente grenscontroles moeten komen. De huidige controles, onder meer aan de Duits-Nederlandse grens, zijn tijdelijk. Die zouden moeten worden uitgebreid, hoewel de politie met capaciteitsproblemen kampt. Het de vraag of dit mag volgens de Europese regels.

Verder moet er wat de voorstemmers betreft een inreisverbod komen voor alle asielzoekers die al in een ander EU-land zijn geregistreerd. Die hebben nu nog het recht om in Duitsland een aanvraag of onderzoek af te wachten. Daarnaast worden uitgeprocedeerde asielzoekers vastgezet en krijgen veiligheidsdiensten meer bevoegdheden.

De motie is een reactie op de mesaanval in Aschaffenburg, waarbij een Afghaanse vluchteling die het land uitgezet had moeten zijn, een groep kinderen aanviel. Een 2-jarig Syrisch jongetje en een 41-jarige omstander die ingreep kwamen daarbij om het leven.

Regeringspartij SPD van bondskanselier Scholz stemde tegen de motie, net als de Groenen. Samen vormen zij een minderheidskabinet. In het tumultueus verlopen debat voorafgaand aan de stemming zei Scholz al alles te doen wat binnen de wet mogelijk is om de asielstroom terug te dringen.

"We moeten de wet niet overtreden", zei Scholz. Hij waarschuwde voor het inperken van het asielrecht. "Daar moeten we niet aan tornen. Dat is een verworvenheid die is gekomen na de nationaalsocialistische heerschappij", verwees hij naar de dictatuur van de nazipartij in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw.

"Duitse en Europese Joden werden toen aan de grenzen teruggestuurd, dat mag niet nog een keer gebeuren. Dat mag Duitsland nooit meer toestaan."

Christendemocraten aan kop

Scholz verweet CDU/CSU-leider Friedrich Merz ook de samenwerking met de AfD, terwijl Merz zei dat hij dat nooit doet. Ook vindt hij dat het grootste land van Europa niet openlijk de EU-wetgeving mag overtreden "zoals alleen Viktor Orbán in Hongarije heeft durven doen".

Merz verdedigde de keuze om samen met de AfD op te trekken en zei dat er nu eindelijk een keer maatregelen genomen moeten worden tegen de migratie in plaats van er alleen maar over te spreken.

In de peilingen gaat op dit moment CDU/CSU ruimschoots aan kop. De AfD zou kunnen doorgroeien naar een historische 20 procent, is nu het beeld, maar alle andere partijen sluiten samenwerking met die partij uit. De SPD van Scholz staat op 16 procent.

De politie heeft drie verdachten aangehouden voor de kunstroof in het Drents Museum in Assen. Dat gebeurde in Heerhugowaard. Eerder had de politie al bekendgemaakt dat de verdachten uit Noord-Holland komen.

De verdachten zijn aangehouden "op basis van rechercheonderzoek, camerabeelden en de vele tips van het publiek", zegt de politie. Zij zitten in volledige beperkingen en mogen dus alleen met hun advocaten spreken.

"We zijn erg blij met het hoopvolle nieuws over de arrestaties in Heerhugowaard", schrijft het Drents museum op de eigen website. "We hebben veel respect voor de opsporingsdiensten die deze vreselijke zaak zo adequaat hebben aangepakt en wachten vol spanning de verdere ontwikkelingen af."

Buit nog niet terug

"Het ongeschonden terugvinden van de geroofde kunstobjecten zou voor alle betrokkenen een fantastische volgende stap zijn, niet alleen voor ons, maar met name voor de Roemeense bevolking", aldus het museum.

De politie sluit meer aanhoudingen in verband met de kunstroof van afgelopen weekend niet uit. Zo wordt er nog gezocht naar een verdachte man die op beelden van een bouwmarkt in Assen te zien is. Hij was daar een paar dagen voor de inbraak.

Dieuwertje Blok heeft opnieuw kanker en stopt met haar werk als presentator. Dat meldt haar werkgever, omroep NTR.

In een persbericht schrijft de NTR dat de ziekte niet meer te genezen is. "Vanaf nu wil Dieuwertje al haar energie richten op de behandeling van haar ziekte. Hoewel die niet meer te genezen is, blijft ze positief en genieten van wat er wel is."

De presentator van onder meer het Sinterklaasjournaal en NTR Podium was afgelopen najaar afwezig omdat bij haar kanker was geconstateerd. Ze moest toen een neusamputatie ondergaan.

Ridder

Blok (67) groeide op in Nederhorst den Berg. In 1980 begon ze als omroepster bij de KRO en later stapte ze over naar de VARA.

In de jaren 90 keerde ze terug naar de KRO en presenteerde ze het programma Ontbijt TV. Sinds 2001 is ze het gezicht van Het Sinterklaasjournaal. Afgelopen jaar verving Merel Westrik haar.

Eind vorig jaar werd Blok benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Blok kreeg de koninklijke onderscheiding voor haar inzet voor goede doelen als VluchtelingenWerk Nederland, de Hartstichting en het Wereld Natuur Fonds en als spreker bij lezingen in aanloop naar 5 mei.

Nederland koopt 22 rupsvoertuigen om drones uit de lucht te kunnen schieten. Dat heeft staatssecretaris Tuinman van Defensie bekendgemaakt. Het gaat om zogenoemde Skyrangers. De eerste voertuigen kunnen mogelijk in 2028 worden geleverd. Defensie trekt er 1,3 miljard euro voor uit.

De rupsvoertuigen maken gebruik van sensoren die vijandige drones kunnen detecteren:

Voor het opsporen en volgen van doelen gebruikt het voertuig radars, camera's en lasers. Het in Duitsland gemaakte wapensysteem heeft een snelvuurkanon voor het beschieten van drones, vliegtuigen en helikopters. Verder beschikt het systeem over raketten waarmee ook doelen verder weg kunnen worden geraakt.

Oekraïne en Midden-Oosten

"De voortdurende oorlog in Oekraïne en de ontwikkelingen in het Midden-Oosten laten het toenemende belang zien van unmanned aircraft systems (onbemande luchtvaartuigen, red.), zoals drones, op het slagveld", zegt Tuinman. "We moeten nu en in de toekomst beter opgewassen zijn tegen vijandelijke drones en andere dreigingen vanuit de lucht."

Volgens Tuinman kan Nederland met de Skyrangers de eigen militairen beter beschermen "en zorgen we voor de noodzakelijke gevechtskracht". Volgens de staatssecretaris geeft Nederland hiermee invulling aan de behoeften van de NAVO. Om de 22 voertuigen te kunnen bemannen en onderhouden zijn 125 extra personeelsleden nodig bij defensie.

Nederland beschikt zelf overigens ook over drones. Aanvankelijk waren die strikt bedoeld om inlichtingen te vergaren, maar ze worden de komende jaren uitgerust met wapens.

De afgelopen jaren heeft defensie er miljarden bijgekregen, onder meer om het wapenarsenaal te updaten en uit te breiden.

Ja, er was turbulentie afgelopen jaar, zegt ASML's nieuwe CEO Christophe Fouquet. Die werd veroorzaakt door een trager herstel van de chipmarkt. Toch staat het bedrijf er goed voor en behaalde het zelfs een recordomzet, zij het op het nippertje.

Ook het nieuwe jaar begon onrustig: de komst van de Chinese AI-chatbot DeepSeek veroorzaakte begin deze week een dag lang paniek op de beurs. De app is bijna net zo goed als Amerikaanse concurrenten zoals ChatGPT, maar heeft veel minder rekenkracht nodig en is in de praktijk daardoor goedkoper. DeepSeek wordt wel beïnvloed door de Chinese censuur.

Het riep de vraag op of de enorme groei die steeds is voorspeld, niet overdreven is. Ook de koers van ASML ging flink onderuit: in een dag gingen miljarden euro's aan waarde verloren (inmiddels is die schade alweer flink ingelopen).

Verrassingen

Fouquet - die DeepSeek overigens nog niet heeft geprobeerd - maakt zich geen zorgen over de Chinese chatbot. Sterker nog: hij beschouwt de komst ervan als goed nieuws.

Een van de grootste uitdagingen van AI op dit moment zijn de kosten, zegt hij. "Alles wat die naar beneden kan brengen, is goed nieuws. Wat je deze week zag, op een bepaalde manier, is hoe je het trainen van AI goedkoper kan maken." Verrassingen zoals DeepSeek horen erbij, zegt de CEO, en daar zullen we aan moeten wennen.

Hij verwacht dat zijn bedrijf er ook profijt van zal hebben. "Op de lange termijn gaat goedkopere AI zorgen voor meer toepassingen en meer vraag. En dus zijn er meer kansen voor ASML."

Fouquet is sinds april vorig jaar de baas bij ASML. Hij is als natuurkundige een technicus in hart en nieren, die bovendien in de praktijk op dat gebied ook eindverantwoordelijk draagt, in tegenstelling tot zijn voorganger Peter Wennink. Vandaag was zijn vuurdoop voor de nationale en internationale pers.

Met de Fransman aan het roer heeft ASML een nieuw gezicht naar buiten die het anders aanpakt. Wennink, schuwde de laatste jaren stevige uitspraken niet, maar het is duidelijk dat we die van Fouquet niet hoeven verwachten.

Wel uit hij zijn zorgen over het tempo van innovatie in Europa. "Als je kijkt naar de VS, naar China, dan zijn dat twee hele sterke blokken. Onze leiders in Europa moeten omstandigheden creëren waaronder bedrijven hier goed kunnen concurreren met China en de VS. En ik denk dat dit steeds belangrijker wordt de komende maanden en jaren erna."

Hij pleit in het bijzonder voor minder regels. "Ik denk dat dit een van de grootste verschillen is tussen Europa, de VS en China." Welke regels ASML het liefst geschrapt ziet worden, zegt hij niet, maar hij wijst er wel op dat het voor start-ups in de EU lastiger is om investeringen binnen te halen.

Tegelijkertijd wil hij ook niet te negatief zijn over Europa. "Het is niet allemaal donker. Er zijn een aantal terreinen waarop we het heel goed doen. Onderwijs is er een van, net als talent."

Exportcontroles en tarieven

Vroeg of laat krijgt ASML te maken met de nieuwe regering in de VS. Fouquet zegt desgevraagd dat daarmee nog geen "echt sterk contact" is geweest.

Vorige week nog sprak premier Schoof de verwachting uit dat het nieuwe Amerikaanse landsbestuur- overigens net als de regering van Biden hiervoor - druk zal blijven zetten als het aankomt op exportcontroles. Ook binnen ASML is de verwachting dat dit de komende jaren een onderwerp van discussie blijft. Het is een realiteit waarmee de organisatie al jaren leeft.

Fouquet verwacht geen last te krijgen van handelstarieven. "Tarieven op onze machines maken ze gewoon duurder voor de VS." Het is vrijwel ondenkbaar dat ASML de machines in Amerika in elkaar gaat zetten. Dat gebeurt nu allemaal in Veldhoven, waarna de machines in onderdelen in speciaal ontwikkelde containers per vliegtuig worden overgevlogen naar de bedrijven die ze afnemen.

Het aantal mensen dat in Nederland kampt met griep neemt nog steeds snel toe. Vooral in de afgelopen week steeg het aantal meldingen behoorlijk. Sinds vandaag is er zelfs officieel sprake van een griepepidemie, meldt onderzoeksinstituut Nivel.

Er is pas sprake van een officiële griepepidemie als twee weken achter elkaar minimaal 53 op de 100.000 mensen zich met griepklachten melden bij de huisarts. Afgelopen week hebben 76 op de 100.000 mensen dat gedaan. De week daarvoor ging het om 58 op de 100.000 mensen.

Daarmee is de jaarlijkse griepepidemie officieel begonnen. Vorig jaar was er ook vanaf eind januari een griepepidemie. Die duurde toen tot eind maart.

De griepgolf veroorzaakt op verschillende plekken in het land problemen. Afgelopen vrijdag meldde de Nederlandse Vereniging voor Spoedeisende Hulp Artsen al dat de planbare zorg in sommige ziekenhuizen wordt afgeschaald door het hoge aantal ziekmeldingen. Ook scholen zien veel griepgevallen: de klassen zijn leger en voor de klas staan soms invallers.

Het bedrijfsleven zit er in heel Europa op te wachten: nieuwe EU-plannen om de economie uit het slop te trekken. "Europa moet snel aan de slag met het verbeteren van haar concurrentiekracht", zei voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen vandaag bij de presentatie van die plannen. "De rest van de wereld wacht niet op ons."

De nood is hoog. De Europese industrie is in crisis en heeft al lange tijd moeite om China en de Verenigde Staten bij te blijven. Tijdens de presentatie van haar nieuwe Commissie voor het Europees Parlement in november zei Von der Leyen al dat het verbeteren van de Europese concurrentiekracht de eerste prioriteit van haar nieuwe periode zou worden.

Het plan bouwt voort op het rapport van de Italiaanse oud-premier Draghi. Hij schreef uitgebreid over de problemen rondom de Europese concurrentiekracht. Volgens hem staat Europa voor een "existentiële uitdaging". Want Europa is niet innovatief genoeg, onveilig én verduurzaamt te traag, schreef hij in zijn rapport.

Zwaktes

Om die Europese "zwaktes", zoals Von der Leyen ze noemt, aan te pakken, wil de Europese Commissie de regelgeving veel simpeler maken. Bedrijven zouden nu te veel tijd kwijt zijn aan bureaucratie.

De Commissie komt nog met een ander aantrekkelijk aanbod voor bedrijven. Op dit moment hebben alle EU-landen eigen regels voor bedrijven. Maar er komen nieuwe, aparte regels. Bedrijven die in heel Europa actief zijn kunnen ervoor kiezen om daaronder te vallen in plaats van onder verschillende nationale regels.

Om het gebrek aan innovatie tegen te gaan wil de Europese Commissie nieuwe industrieën zoals kunstmatige intelligentie, kwantumtechnologie en biotechnologie een boost geven. Start-ups moeten makkelijker kunnen groeien in Europa.

Voor het vergroenen van de economie en industrie op een concurrerende manier wil de Europese Commissie de energieprijs verlagen door nieuwe energie-infrastructuur en meer duurzame energie. Ook komen er plannen om de staalindustrie, chemische industrie en auto-industrie te vergroenen. Onder andere door meer in te zetten op recyclen.

Veiligheid

Europa moet ook minder afhankelijk worden van andere landen voor haar veiligheid. Daarvoor komt er een strategie voor betere defensiesamenwerking. Ook burgers moeten beter voorbereid zijn op rampen, zoals gevolgen van klimaatverandering en oorlog. De Europese Unie moet ook haar handelsrelaties aanhalen met andere landen om de toestroom van producten uit verschillende bronnen te garanderen.

Om al deze ideeën mogelijk te maken, moet geld makkelijker door Europa kunnen bewegen. Dan kunnen bedrijven makkelijker investeringen ophalen. Verder moet Europees geld vaker naar innovaties en nieuwe technologieën gaan.

Minder rompslomp

Vanuit het Europees Parlement klinkt tevredenheid over de ideeën van de Commissie. "Rusland, China en de VS spelen het spel bikkelhard, daar moeten wij in mee", reageert CDA-Europarlementariër Tom Berendsen.

Ook volgens Bas Eickhout, Europarlementariër van GroenLinks-PvdA, snijden de plannen de juiste prioriteiten aan. "De race om de economie van de toekomst te winnen gaat keihard, Europa dreigt achterop te raken."

Het vereenvoudigen van Europese regels loopt als een rode draad door het hele plan. "De bureaucratische rompslomp waar ondernemers mee te maken hebben, is een onnodige belemmering en vertraagt innovatie", zegt Europarlementariër Jeannette Baljeu van de VVD. "Door wetgeving te harmoniseren tussen lidstaten kunnen we ondernemers echt vooruithelpen."

Zorgen

Maar er leven ook zorgen dat die vereenvoudiging uiteindelijk vooral zal zorgen voor minder strenge regels voor bedrijven op het gebied van milieu en mensenrechten. "Het grote risico is dat we alleen toekomen aan wat makkelijk is: regels schrappen", vreest Eickhout. "Met de sloophamer door Europa."

Maar Von der Leyen weerspreekt dat dat zal gebeuren. "Onze doelen blijven in steen gebeiteld. Maar we zullen bijsturen waar nodig. Soms als iets niet mogelijk is, soms als iets niet ambitieus genoeg is."

Voor CDA'er Berendsen is het belangrijkste dat de Commissie snel met de uitgewerkte wetten en actieplannen komt. "Dit zijn nog maar plannen, actie moet nu snel volgen. Ik zie hierin veel dingen die nodig zijn, maar we moeten goed opletten wat er straks écht in komt te staan."

De presentatie vandaag moet het startschot zijn voor een een lange reeks wetten en plannen voor de Europese economie. De komende jaren zal de concurrentiekracht van Europa hoog op de agenda staan. De Commissie gaat nu aan de slag om alle aangekondigde plannen uit te werken.

De Brabantse gemeente Deurne gaat toch niet 168 vluchtelingen opvangen. De ondernemer op wiens terrein dat zou gebeuren, heeft zich teruggetrokken. Dat doet hij volgens de gemeente onder druk van de omgeving.

Vorige week kondigde Deurne aan dat het van plan is om vanaf april tijdelijk opvang te gaan bieden aan bijna 170 mensen. De groep verblijft nu nog in de nabijgelegen gemeente Heeze-Leende, maar die opvang stopt per april. Vanaf dan zouden de mensen voor maximaal een half jaar in Deurne worden opgevangen.

De vluchtelingen zouden verblijven op het terrein van groenonderhoudsbedrijf Panhuijzen Groen. De eigenaar, die zelf op het terrein woont, had daarvoor medewerking verleend aan de gemeente. Nu trekt hij zich terug.

Dat komt volgens de gemeente omdat hij, zijn gezin en zijn medewerkers veel druk vanuit de omgeving ervaren. Het is niet duidelijk waar die uit bestond en wie die druk uitoefenden. Ook is niet bekend of de man persoonlijk onder druk is gezet. De gemeente laat weten begrip te hebben voor het besluit van de ondernemer.

De mogelijke komst van de opvang leidde tot onrust onder omwonenden. Maandagavond hield de gemeente een informatiebijeenkomst voor bewoners die binnen een kilometer van de geplande opvang wonen. Ondertussen werd op het plein bij het gemeentehuis geprotesteerd door tientallen andere wijkbewoners.

De vijftig mensen die op de bijeenkomst afkwamen verlieten deze nadat burgemeester Greet Buter niet kon garanderen dat de opvang echt tijdelijk zou zijn. De eigenaar van het groenonderhoudsbedrijf zou namelijk in gesprek zijn met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) over meerjarige asielopvang op zijn terrein, schrijft Omroep Brabant.

"Wij spreken als gemeente echt over tijdelijke opvang", zegt een woordvoerder van de gemeente Deurne. "Maar we willen ook niet verzwijgen dat de eigenaar van het terrein gesprekken had met het COA, dus 100 procent garantie kunnen we niet geven."

Het is onduidelijk of de gemeente Deurne op zoek gaat naar een andere opvanglocatie.

Een trein is gisteravond bij het station Heerenveen IJsstadion tegen een betonblok gereden. Het blok was met andere spullen op het spoor gegooid en werd door de trein enkele kilometers meegesleept tot station Heerenveen. ProRail en NS doen aangifte, schrijft Omrop Fryslân.

Hoewel niemand gewond raakte, spreken beide treinorganisaties van een "levensgevaarlijk incident".

De politie heeft vannacht twee jongens gesproken die vlak bij het spoor waren. Zij zijn niet aangehouden, maar worden wel betrokken bij het onderzoek, meldt een woordvoerder van de politie. "Dan moet blijken of zij betrokken zijn geweest."

Meer spullen

Rond 23.30 uur reed een trein vol op het betonblok, zegt een woordvoerder van ProRail. Dat was niet het eerste incident met spullen op het spoor die avond. Machinisten maakten daar eerder die avond in dezelfde omgeving twee keer melding van.

Meerdere machinisten voelden rond 22.30 uur dat ze over iets heen reden, vertelt de woordvoerder. "Dat zijn waarschijnlijk kleine stenen geweest. Daar hebben we ook sporen van gevonden."

Stoel, tafel, oude kerstboom

Daarop verzocht ProRail treinen in de buurt hun snelheid te minderen "om de boel in de gaten te houden". Uiteindelijk bleek dat er nog meer op het spoor lag. Het ging om een stoel, een tafel en een oude kerstboom. "Het moet niet gekker worden", aldus de ProRail-woordvoerder. Een machinist is gestopt en heeft de spullen weggehaald.

Niet veel later reed dus een andere trein tegen een groot betonblok aan. "Het is buitenproportioneel om beton op het spoor te hebben", zegt de woordvoerder. De trein had volgens hem kunnen ontsporen. "Het moet afgelopen zijn. Dit is bizar."

Bij de politie zijn na de uitzending van Opsporing Verzocht van gisteren nog eens 120 tips binnengekomen over de diefstal van Roemeense archeologische schatten uit het Drents Museum in Assen. De politie maakt niet duidelijk of de gouden tip die leidt naar de daders of de buit ertussen zit.

Vanmiddag heeft de politie foto's van een van de verdachten vrijgegeven. De man wordt in verband gebracht met de inbraak. Hij is een aantal dagen voor de inbraak gezien in een bouwmarkt in Assen. De politie roept mensen die de man herkennen op zich te melden.

De politie schrijft op X het enorm op prijs te stellen dat het publiek zo massaal meedenkt en informatie deelt na de uitzending van Opsporing Verzocht. De 120 nieuwe tips komen boven op de ruim 50 tips die na de roof dit weekend al waren binnengekomen.

In het opsporingsprogramma vertelde de politie dat de daders van de gewelddadige inbraak en kunstroof mogelijk uit Noord-Holland afkomstig zijn. Sporen op en rond het Drents Museum leidden tot die verdenking.

Gouden helm

Afgelopen zaterdagnacht bliezen onbekenden de ingang van het Drents Museum op. Ze stalen binnen enkele minuten een aantal historische schatten, afkomstig uit Roemenië. Daaronder is een helm die van bijna zuiver goud is. De archeologische topstukken waren uitgeleend door het Nationaal Historisch Museum in Boekarest en werden in Assen tentoongesteld.

De diefstal wordt in Roemenië hoog opgenomen. De directeur van het Nationaal Historisch Museum is ontslagen en Roemenië overweegt een claim tot schadevergoeding in te dienen bij het Drents Museum. De Roemenen zijn niet te spreken over de beveiliging van hun nationale erfgoed.

Na minder dan twee jaar stopt Ton van Veen als bestuursvoorzitter van supermarktketen Jumbo. Hij verlaat het bedrijf binnen enkele maanden, wie hem opvolgt is nog niet bekend.

"Jumbo verlaten was voor mij absoluut geen makkelijk besluit om te nemen, want na meer dan twintig jaar intensief verbonden te zijn met Jumbo, heb ik een groot 'geel hart'", aldus Van Veen. Jumbo is eigendom van de familie Van Eerd. Tot september 2022 was Frits van Eerd de topman. Maar in die maand kwam naar buiten dat hij verdacht wordt van witwassen, waarna hij terugtrad als topman, in eerste instantie tijdelijk.

Ton van Veen verving Van Eerd toen eerst tijdelijk en sinds maart 2023 definitief. Daarvoor had hij juist een stap terug gedaan binnen de top van Jumbo, omdat hij meer tijd wilde besteden aan familie en andere zaken buiten Jumbo.

'Uitdagende tijd'

"De onverwachte gebeurtenissen leidden tot de vraag van familie Van Eerd om de rol van CEO op me te nemen. Met als doel om het bedrijf door een zeer uitdagende tijd te loodsen", zegt Van Veen daar nu over. "Er ligt nu een goed fundament voor verdere groei. Dit voelt als een logisch moment om het stokje over te dragen."

Colette Cloosterman-van Eerd, mede-eigenaar van Jumbo en de zus van Frits van Eerd, zegt al bezig te zijn met gesprekken met mogelijke opvolgers van Van Veen. "In een lastige periode zijn onder zijn leiding belangrijke stappen gezet die de basis onder de Jumbo-formule en het vertrouwen in de organisatie hebben versterkt. Wij gaan hem na al die jaren enorm missen."

Afgelopen september is de rechtszaak tegen Frits van Eerd begonnen. Hij wordt verdacht van het herhaaldelijk witwassen van grote bedragen. Hij is niet de hoofdverdachte in die zaak. Dat is de Drentse autohandelaar Theo E. Die is teambaas van een motorsportploeg.

Volgens het Openbaar Ministerie kreeg Van Eerd ook allerlei dure cadeaus van of via E., zoals een dieplader voor het vervoer van auto's, zes luxe gereedschapskisten en verschillende crossmotoren. In ruil daarvoor zou hij Jumbo voor honderdduizenden euro's sportploegen hebben laten sponsoren.

Een 25-jarige man uit Brunssum is vorige week aangehouden voor betrokkenheid bij een terroristische aanslag in Brussel. Dat bevestigt het Belgische Federaal Parket aan dagblad De Limburger. Afgelopen weekend werd ook op de luchthaven van de Spaanse stad Málaga een verdachte aangehouden.

Rond een voetbalwedstrijd van België tegen Zweden werden in oktober 2023 twee Zweedse voetbalsupporters doodgeschoten. Een derde raakte gewond. De twee verdachten die nu zijn aangehouden, zouden geholpen hebben bij de aanschaf van het moordwapen.

België heeft Nederland en Spanje gevraagd de verdachten over te leveren. De Brunsummer komt vrijdag in Amsterdam voor de rechter vanwege het uitleveringsverzoek, waarna hij naar België kan worden gebracht.

Schutter geradicaliseerd

De 45-jarige schutter, de Tunesiër Abdesalem Lassoued uit Brussel, werd op de dag na de aanslag in een café in Schaarbeek doodgeschoten door de politie, bij een poging hem te arresteren. In een videoboodschap die vlak na de aanslag rondging op sociale media eiste hij de verantwoordelijkheid voor de aanslag op en zei dat hij geïnspireerd was door de terroristische organisatie Islamitische Staat.

Lassoued opende met een automatisch wapen het vuur op Zweedse supporters in de aanloop naar de EK-kwalificatiewedstrijd tussen België en Zweden. De mannen zaten in een taxi op weg naar de wedstrijd.

Beelden van de avond van de aanslag:

Later bleek dat Lassoued jarenlang illegaal in België verbleef. Hij vroeg in 2019 asiel aan, maar dat werd afgewezen. Tunesië vroeg in 2022 om zijn overlevering, maar dat verzoek bleef liggen bij justitie in Brussel. Hij werd onder meer verdacht van mensenhandel en bedreiging. Ook waren er signalen dat hij was geradicaliseerd. Hij stond niet op een terreurlijst.

De Belgische minister van Justitie Van Quickenborne noemde dat "een fout met dramatische gevolgen". Hij bood zijn excuses aan aan de slachtoffers en nabestaanden en trad af vanwege "deze onaanvaardbare fout".

Een 51-jarige Nederlander is gearresteerd omdat er in Australische wateren op zijn jacht een voortvluchtige gevangene werd aangetroffen. De man kan een gevangenisstraf krijgen van tien jaar wegens mensensmokkel, melden lokale autoriteiten.

De voortvluchtige man (35) was ontsnapt uit een drugskliniek. Hij werd in juli 2023 op de luchthaven van Sydney gearresteerd op verdenking van drugsdelicten en het overtreden van een vuurwapenverbod, meldt de Australische douane ABF. Er stond een arrestatiebevel tegen hem uit nadat hij op 20 januari niet was verschenen bij de rechtbank in Sydney.

De nieuwssite 9News meldt dat de politie afgelopen zaterdag werd gewaarschuwd dat er een man was gezien die met een zaklamp scheen naar een jacht op East Woody Beach in het noorden van Australië. Ook werd gezien dat vanuit het jacht met een zaklamp naar de man werd geschenen.

Die avond werden de man en het jacht niet aangetroffen. De dag erna zagen de politie en douane de boot in noordelijke richting varen op de Arafurazee, tussen Indonesië en Australië, met de ontsnapte gevangene aan boord. Daarnaast trof politie de 51-jarige Nederlander en een tweede bemanningslid, een 42-jarige vrouw uit het Verenigd Koninkrijk, aan op het schip.

Vervolging ontlopen

Deze vrouw riskeert dezelfde gevangenisstraf als de Nederlander. Politiecommandant Paula Hudson zegt tegen 9News dat er vooralsnog van uit wordt gegaan dat de ontsnapte man "Australië probeerde te ontvluchten en vervolging te ontlopen". De politie probeert nog te achterhalen hoe de gevangene en de bemanning elkaar kenden.

De spanning en de emoties waren net als gisteren voelbaar in de rechtbank van Rotterdam tijdens de rechtszaak tegen Erasmusschutter Fouad L. Familieleden van de doodgeschoten moeder Marlous en dochter Romy maakten vandaag gebruik van hun spreekrecht.

De tweelingzus van de destijds 14-jarige Romy richtte zich tot de verdachte: "Door jou is ons leven nooit meer hetzelfde. Dat neem ik je heel erg kwalijk." Over de dood van haar zus zei ze: "Het verlies van Romy voelt alsof een deel van mezelf weg is. Ik voel mij verloren."

De oudste zus van Romy is bezorgd over haar broertje. "Ik maak me zorgen om hem. Hij is te jong om alles goed te begrijpen en ik zie dat hij het moeilijk heeft."

'Marlous deed het juiste'

De vader van Romy sprak verdachte Fouad L. rechtstreeks aan. "Heb je gekregen wat je wilde? Is dit het waard geweest, zoveel verlies, gemis en pijn? Toen duidelijk werd dat je je artsdiploma niet zou krijgen, bedacht je een bizar plan en moesten er mensen dood. Ik kan het niet bevatten."

Hij prees het gedrag van Marlous, de moeder van Romy, die bij de politie klaagde over dierenmishandeling door haar buurman L. Die was daar boos over. Het leidde tot scheldpartijen en bedreigingen. "Wat Marlous deed was het juiste. Zij was zo sterk en dapper om niet te zwichten voor jouw dreigementen. En ook anderen zijn dapper geweest, waardoor is voorkomen dat jij arts hebt kunnen worden."

L. reageerde kort op de slachtofferverklaringen. "Dit is extreem verdrietig. Ik ben een beetje onder de indruk van het leed en het is totaal zinloos."

Fouad L. heeft bekend dat hij in september 2023 in Rotterdam eerst buurmeisje Romy en vervolgens haar moeder Marlous (39) doodschoot. Daarna ging hij naar het terrein van het Erasmus Medisch Centrum waar hij zijn derde slachtoffer om het leven bracht, arts en docent Jurgen Damen (43).

Het verkeersongeluk in Düsseldorf waarbij drie Nederlanders om het leven kwamen, werd veroorzaakt doordat de bestuurder onwel werd. Dat bevestigt de Duitse politie, die eerder dat vermoeden uitsprak.

De bestuurder, een man van 60, was op slag dood. Een man en een vrouw van 53 overleden later aan hun verwondingen. Een vierde inzittende ligt zwaargewond in het ziekenhuis. Volgens Duitse media gaat het om een man van 54. Hij zou achter de bestuurder hebben gezeten.

Een 54-jarige Duitser die bij een bushalte stond, raakte zwaargewond door rondvliegende brokstukken van de auto en verkeert volgens Duitse media nog in levensgevaar. Ook een fietser raakte gewond, maar is weer uit het ziekenhuis.

Bedrijfsuitje

Volgens Omroep Gelderland komen de dodelijke slachtoffers uit Groenlo en Lichtenvoorde. Ook de zwaargewonde inzittende komt uit Gelderland. Ze waren in Düsseldorf voor een personeelsuitje van een bedrijf uit de Achterhoek.

De bestuurder van de auto was de eigenaar van het bedrijf, een technische groothandel in Groenlo.

Het ongeluk gebeurde zaterdag op een verkeersplein in het noorden van Düsseldorf. De auto reed met hoge snelheid op het verkeersplein af, raakte in een slip en sloeg meerdere keren over de kop voor hij tot stilstand kwam.

Hoewel er een verbod geldt, reizen supporters van Feyenoord af naar Frankrijk voor de wedstrijd tegen Lille vanavond. De lokale politie meldt dat 53 mensen, die zeiden Feyenoordsupporters te zijn en de Franse grens wilden oversteken, zijn tegengehouden.

Twee mensen zijn aangehouden vanwege vuurwerkbezit. Daarnaast zijn in het centrum van Lille acht personen gearresteerd. Ook zij zeiden supporters te zijn van Feyenoord.

Vandaag herhaalt de lokale politie dat Feyenoordsupporters tot middernacht niet naar de regio mogen afreizen omwille van de veiligheid. Doen ze dat toch, dan riskeren ze een gevangenisstraf van zes maanden, een boete van 30.000 euro en een stadionverbod in Lille, klinkt het.

Op plekken bij de grens en routes die toegang bieden tot Lille en treinstations wordt er gecontroleerd door de nationale politie en de rijkswacht. Ook in Lille en naburige gemeenten Lezennes en Villeneuve d'Ascq is de politie aanwezig.

Gisteren werd duidelijk dat er definitief geen supporters van de Rotterdamse club naar Lille mochten afreizen.

Supportersvereniging FSV De Feijenoorder had het verbod aangevochten in een kort geding. Daarin werd de vereniging gesteund door Feyenoord en Europese, Nederlandse en Franse supportersorganisaties. De Franse Raad van State in Parijs wees het verzoek desondanks af.

Kees Lau van FSV De Feijenoorder is niet te spreken over het verbod. "De Franse autoriteiten hebben er alles aan gedaan om het onmogelijk te maken voor de Feyenoordsupporters om naar Lille te komen. Alles is getraineerd. Tot op het laatst is de aankondiging van het verbod uitgesteld en ook het kort geding en de uitspraak ervan zijn steeds uitgesteld."

Lau zegt dat met de Europese Supportersorganisatie FSE bij de Europese voetbalbond UEFA nu een klacht komt over de aanpak van de Franse autoriteiten. "De regeling die Feyenoord had voorgesteld was helemaal prima", vindt Lau. "De supporters zouden opstappen in een bus in Rotterdam en na afloop weer instappen en terug naar Rotterdam rijden. Bij een verbod roep je over jezelf af dat mensen op eigen houtje afreizen naar Lille."

Confrontatie aangaan

Het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken schatte eerder dat 1000 supporters van Feyenoord van plan zouden zijn om zonder kaartje af te reizen naar Lille. De vrees bestond dat sommigen van hen zullen proberen met geweld het stadion binnen te dringen.

Ook zouden enkele honderden supporters in Lille de confrontatie aan willen gaan met supporters van de thuisploeg, aldus het ministerie.

Lau verwacht niet dat het nu uit de hand gaat lopen in Lille. "Er gaan geen rellen plaatsvinden, dat kan ik alvast voorspellen. Maar Feyenoord heeft er sowieso alles aan gedaan om het in goede banen te leiden. Dat is moedwillig verpest door de Franse autoriteiten. En overigens is de club niet verantwoordelijk voor wat er buiten het stadion gebeurt."

De VVD wil "nog dit jaar" 1 miljard euro uittrekken om ervoor te zorgen dat werkenden erop vooruitgaan. De partij presenteert vandaag een plan om de energiebelasting met 750 miljoen euro te verlagen en de kinderopvangtoeslag voor mensen met een middeninkomen met 250 miljoen euro te verhogen.

Het geld zoekt de VVD in het kleiner maken van de overheid en het korten op ontwikkelingssamenwerking. De liberalen koersen met deze nieuwe plannen af op het openbreken van coalitieafspraken. VVD-leider Yesilgöz zegt in een toelichting dat ze tot nu toe "te weinig ambitie" heeft gezien van het kabinet om werkenden te helpen. "Dit is de VVD die in de Kamer kleur pakt", aldus Yesilgöz.

Op Prinsjesdag

In de 'agenda voor werkend Nederland' doet de VVD nog meer ideeën uit de doeken die positief moeten uitpakken voor werkende mensen. Zo wil de partij een koopkrachtwet, waarin wordt vastgelegd dat werkenden er altijd meer op vooruit moeten gaan dan mensen die niet werken. "Zo komt wettelijk vast te liggen dat het kabinet op Prinsjesdag altijd één uitkomst presenteert: werkenden staan op één en werken wordt in dit land beloond."

De bijstandsuitkering moet niet meer gekoppeld zijn aan het minimumloon, vindt de VVD. De bijstands- en werkloosheidsuitkering mogen alleen nog meegroeien met de stijging van de prijzen (inflatie). De AOW en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen mogen van de partij wel blijven meestijgen.

Sluipschutter

In het plan staat verder een inflatiewet, die de prijsstijgingen moeten beteugelen. "Inflatie is de sluipschutter voor de werkende middenklasse", stelt de VVD. In de nieuwe wet moet worden geregeld dat de overheid in tijden van hoge inflatie minder geld moet uitgeven. Hoge overheidsuitgaven worden gezien als aanjager van inflatie.

De partij zegt dat de middenklasse weer centraal moet komen te staan. Bij onderhandelingen over maatregelen die Nederlanders raken in de portemonnee, ligt volgens de liberalen "te vaak de focus op de laagste inkomens".

Het kabinet werkt aan een plan om het hoogste btw-tarief volgend jaar te verhogen naar 21,4 procent. Maar dat stuit nu al op veel verzet bij de fracties in de Tweede Kamer. Daardoor is de kans dat het plan ook doorgaat heel klein.

Het kabinet wil de Tweede Kamer een btw-voorstel voorleggen met verschillende opties, meldt het AD. De verhoging van de btw zou de "voorkeursvariant" zijn. Bronnen in Den Haag bevestigen dat deze optie op tafel ligt om een gat in de Rijksbegroting te dichten van 1,2 miljard euro. Dat gat is ontstaan door het schrappen van de btw-verhoging op sport, cultuur en boeken.

Het hoogste btw-tarief is nu 21 procent. Door dit te verhogen naar 21,4 procent worden onder meer kleding, streamingsdiensten en een nieuwe keuken of auto duurder. Dit zou zo'n 1,3 miljard euro opleveren.

Een van de andere varianten is om niet langer te werken met twee tarieven, van 9 en 21 procent, maar daar één uniform tarief van te maken dat tussen de 17 en 18 procent zou uitkomen. Maar dat zou betekenen dat bijvoorbeeld ook groente en fruit veel duurder worden.

'Juist lastenverlichting nodig'

De voorstellen vallen nu al niet goed bij de verschillende politieke partijen. PVV-leider Wilders maakt meteen korte metten met het plan. "Niks ervan!", schrijft hij op X. "Geen btw-verhoging. Gaan we niet doen!" Hij vindt dat het geld dan maar gezocht moet worden in minder ontwikkelingshulp.

Na een afwachtende reactie vanmorgen laat ook VVD-leider Yesilgöz weten het niets te vinden. "Nu helder is dat de staatssecretaris echt een plan heeft voor een btw-verhoging mag duidelijk zijn dat de VVD hier niet mee akkoord gaat. Zoals vanmorgen aangegeven, dit maakt het leven nog veel duurder voor veel Nederlanders. Er moet een beter voorstel komen."

Ook BBB-leider Van der Plas laat weten "faliekant" tegen het plan te zijn.

Staatssecretaris van Financiën Van Oostenbruggen (NSC) heeft volgens Haagse bronnen een ronde door de Kamer gemaakt om de opties te inventariseren en zou daaruit hebben opgemaakt dat een verhoging van het hoogste btw-tarief met 0,4 procentpunt daar het meest kansrijk is.

Maar dat blijkt niet uit de eerste reacties, ook niet van de oppositie. Fractieleider Timmermans van GroenLinks-PvdA noemt het plan "onbestaanbaar en asociaal". Hij kondigt aan om nog deze week met een voorstel te komen om het tegen te houden.

Ook Kamerlid Vijlbrief van D66 laat weten dat zijn partij tegen is. Hij vindt dat het kabinet niet "iedereen in Nederland" kan laten opdraaien voor het "eigen rommelige huishoudboekje".

SP-leider Dijk vraagt zich af: "Hoezo opkomen voor de hardwerkende Nederlander?" Volgens hem betalen de lage en middeninkomens bij dit kabinet de prijs.

'Boodschappen al duur genoeg'

Kamerlid Ergin van Denk zegt dat "speelgoed, een sportschoen en brandstof" op deze manier duurder worden. Hij heeft geen goed woord over voor het "dramakabinet van Wilders".

Ook de SGP "zit er niet op te wachten om nu alles voor iedereen duurder te maken", zegt fractievoorzitter Stoffer. "De benzine en de boodschappen zijn al duur genoeg."

Forum voor Democratie stelt dat het meest rechtse kabinet het niet goed voor elkaar heeft: "Terwijl de kosten voor onder andere immigratie, klimaat en de Europese Unie verder oplopen en de inflatie ons spaargeld doet verdampen, krijgt de Nederlandse burger voor dit wanbeleid de rekening gepresenteerd."

JA21 noemt het voorstel wereldvreemd. "Veel Nederlanders hebben het al zwaar door torenhoge inflatie en hoge vaste lasten", stelt de partij van Kamerlid Eerdmans. "Dit drijft de prijzen verder op en maakt het leven nog duurder."

In een voorstad van Sydney in Australië is een verlaten caravan vol explosieven gevonden. Ook lag er een lijst met Joodse doelwitten in de caravan.

De caravan stond al een aantal weken langs een buitenweg in het stadje Dural, ten noordwesten van Sydney. Een inwoner van de stad besloot op 19 januari op onderzoek uit te gaan en vond de explosieven en de lijst.

De politie vond aanwijzingen dat de explosieven gebruikt zouden worden voor antisemitische aanslagen. De politie spreekt dan ook van een mogelijke terreuraanval.

'Bedreiging geneutraliseerd'

Meer dan honderd rechercheurs zijn op de zaak gezet. Er zouden al mensen zijn gearresteerd, maar de politie is nog op zoek naar mensen die meer kunnen vertellen over wie de caravan daar neergezet heeft.

De politie heeft geen aanwijzingen dat er elders in de omgeving nog meer explosieven liggen om aanvallen op Joden of Joodse doelen te plegen. "We denken dat we de bedreiging hebben geneutraliseerd."

Australië is de laatste tijd vaker opgeschrikt door antisemitische incidenten en aanvallen. Sinds de terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023 en het daaropvolgende grootschalige geweld door het Israëlische leger in de Gazastrook zijn de spanningen in de Australische samenleving sterk toegenomen.