NOS Nieuws - Algemeen

De Marokkaanse premier Akhannouch zegt dat hij de protesterende jongeren zal tegemoetkomen. In een verklaring zei hij dat zijn regering de zorgen van de betogers serieus neemt. Al dagen zijn er demonstraties over onder meer onderwijs en gezondheidszorg, die op verschillende plekken uitliepen op confrontaties tussen de politie en betogers.

Het is nog onduidelijk wat er precies gaat veranderen. "We staan klaar voor gesprekken en debatten binnen openbare ruimtes en instellingen", zei Akhannouch. "Een werkwijze gebaseerd op gesprekken is de enige manier om de verschillende problemen waarmee ons land wordt geconfronteerd aan te pakken."

70 procent minderjarig

Sinds afgelopen weekend zijn er antiregeringsdemonstraties in het Noord-Afrikaanse land, onder leiding van veelal jonge betogers. Deze worden georganiseerd door de jongerenbeweging GenZ 212. Het ministerie van Binnenlandse Zaken schat dat ongeveer 70 procent van de demonstranten minderjarig is. De jongeren maken zich hard voor hervormingen in het onderwijs en de zorg en willen een einde aan systematische corruptie in het land.

In meerdere steden raakten de veiligheidsdiensten slaags met betogers. Daarbij vielen honderden gewonden en het dodental is opgelopen tot drie. De autoriteiten zeggen dat het gaat om gewapende relschoppers die bijvoorbeeld politiegebouwen wilden bestormen en politiewapens wilden afpakken.

Akhannouch prees de inspanningen van de veiligheidsdiensten en zei dat hij rouwde om de doden.

'Wees gedisciplineerd'

De Marokkaanse Vereniging voor Mensenrechten zegt dat er inmiddels meer dan duizend mensen zijn opgepakt. GenZ 212 veroordeelt het geweld en roept op tot nieuwe, vreedzame protesten in de grote steden.

"We dringen er bij alle deelnemers op aan om gedisciplineerd te blijven en ervoor te zorgen dat onze acties vreedzaam blijven", zegt de groep in een verklaring op het sociale medium Discord.

De jongerenbeweging is geïnspireerd geraakt door vergelijkbare betogingen van leeftijdsgenoten in Azië, Latijns-Amerika en in andere Afrikaanse landen. Afgelopen week waren er ongeveer 3000 mensen lid van de Discord-groep; inmiddels zijn dat er meer dan 150.000.

Marokko bereidt zich voor op de zesde avond van demonstraties. Dit is hoe het er de afgelopen dagen aan toe ging:

Correspondent Marokko Samira Jadir:

"Wat betreft de beloftes van de overheid is er wel een groot probleem. De beweging is bewust leiderloos. Dus hoe gaat de dialoog er komen als er geen aanspreekpunt is?

Dat de beweging geel leider heeft, komt deels uit een soort angst. Ze weten heel goed welk risico er is als iemand zich opwerpt als leider. Wat er met de leiders van de Hirak is gebeurd zit nog vers in het geheugen.

Tijdens een demonstratie vandaag, waar de jongeren dit keer rustig de tijd en ruimte kregen om hun leuzen te roepen, riep iemand: 'Waarom kon dit niet vanaf het begin?'"

Pro-Palestijnse activisten lopen op station Den Haag Centraal over treinsporen en voeren actie op perrons. Vanwege de acties rijden er geen treinen van en naar dit station. De politie probeert de activisten te verwijderen uit het stationsgebouw en van het spoor.

Volgens een ANP-verslaggever zijn enkele tientallen demonstranten weggehaald en per lijnbus afgevoerd. Demonstranten waren eerder door de toegangspoortjes gebroken in de stationshal. Het is onduidelijk hoeveel arrestaties zijn verricht.

De NS meldt dat het treinverkeer naar verwachting tot 22.30 uur is ontregeld. Reizigers uit de richting van Leiden, Zoetermeer of Delft wordt aangeraden om om te reizen. Een trein is gestrand op het station.

In en rondom Den Haag Centraal hadden enkele honderden mensen zich verzameld om aandacht te vragen voor de activisten die per boot onderweg naar Gaza gisteravond werden opgepakt door Israëlische militairen. De betogers eisen dat het kabinet opkomt voor de activisten die per boot voedsel naar de Gazastrook probeerden te brengen.

Eerder op de dag greep de ME in tegen de demonstranten, toen zij bij het ministerie van Buitenlandse Zaken waren. Na dit protest liep de groep naar het treinstation.

Wereldwijd protest om arrestatie activistenvloot

Ook op andere plekken in de wereld zijn er protesten tegen Israël vanwege de arrestatie van de activisten die op weg waren naar Gaza. Onder meer in Istanbul, Genève, Athene, Buenos Aires, Rome, Berlijn en Madrid gingen betogers de straat op.

Op sommige plekken liepen de demonstraties uit de hand, in Parijs zette de politie traangas in. In Genève liep het uit op confrontaties tussen de ME en demonstranten en in de Italiaanse stad Brescia blokkeerden betogers ook het treinspoor.

Volgens de organisatie Global Sumud Flotilla zouden ongeveer 500 activisten op ruim veertig schepen naar Gaza onderweg zijn geweest. Op het moment dat Israël de schepen enterden, bevonden zij zich grotendeels op internationale wateren. Volgens persbureau AP lijkt het erop dat één bootje de territoriale wateren voor Gaza heeft bereikt.

De actievoerders stellen dat Israël het internationaal recht heeft geschonden door burgers op te pakken die nog in internationaal water voeren.

Tot nu toe was de herfst vooral rustig en zonnig, met prachtig nazomerweer. Maar dat gaat vanaf morgen veranderen. Vooral van vrijdagavond tot zondagmiddag laat de herfst zich van een heel andere kant zien: veel wind en ook behoorlijk wat regen.

De plotselinge omslag naar onstuimig weer komt door de ex-orkaan Humberto. Een paar dagen lag deze orkaan een paar honderd kilometer uit de kust van de Verenigde Staten. Inmiddels is de orkaan veranderd in een gewone storm en maakt hij momenteel razendsnel de oversteek over de Atlantische Oceaan.

Vanaf morgen gaat het in Ierland en de noordelijke helft van Groot-Brittannië al behoorlijk regenen, en bovendien bereikt de wind er stormkracht. Het is de eerste herfststorm in het noordwesten van Europa. De Engelse weerdienst heeft deze storm de naam Amy gegeven.

Geen storm, wel onstuimig

Bij ons in Nederland gaat het niet stormen, maar het wordt toch behoorlijk onstuimig, al passeert de storm op honderden kilometers ten noorden van ons land. Er is van zaterdagnacht tot zondagochtend kans op zware windstoten langs de Nederlandse kust, vooral in het noorden en op en rond de Wadden. De wind kan af en toe snelheden van 90 tot 100 kilometer per uur halen.

Daarbij regent het ook flink, en dat komt in twee grote golven. De eerste regenperiode is van vrijdagavond tot zaterdagochtend. Daarna wordt het op veel plaatsen tijdelijk wat droger, met soms zelfs een beetje zon. Tussen zaterdagmiddag en zondagnacht volgt dan een tweede regengebied. In totaal kan er tussen de 30 en 50 millimeter regen vallen. De meeste neerslag valt in het westen, het noordwesten en op de Wadden.

Zondag wordt het in het binnenland alweer een stuk rustiger, met minder wind en vaker droog weer. Vooral aan de kust waait het die dag nog behoorlijk. Na het weekend wordt het weer rustiger. Op maandag is er nog wel veel bewolking, maar later in de week wordt het tijdelijk wat kalmer, met vaker droog weer, regelmatig wat zon, en ook weer wat minder wind.

Het bisdom Haarlem-Amsterdam heeft een priester uit zijn functie gezet. De 67-jarige man besloot na zijn afscheid in Egmond-Binnen in augustus zijn celibaat niet langer na te leven en te trouwen.

De priester gaf bij het begin van zijn emeritaat, de pensionering van een geestelijke, aan dat hij wilde trouwen. Aansporingen van het bisdom om hiervan af te zien hebben niet geholpen: de priester is gisteren getrouwd.

Het bisdom zegt mee te leven met de gelovigen die door de gebeurtenis geschokt en teleurgesteld zijn. Priesters beloven bij hun wijding dat ze de rest van hun leven aan God zullen besteden en daarom celibatair zullen leven. Ze blijven ongehuwd en zien af van seksuele activiteit.

Omdat de priester zich niet aan die belofte heeft gehouden, heeft hij een kerkelijke straf gekregen en mag hij niet langer als priester functioneren. Ook mag hij geen kerkelijke functies of priesterlijke taken uitoefenen. Het huwelijk wordt door de kerk als ongeldig gezien.

Secularisatie

Volgens vicaris-generaal Bart Putter van het bisdom Haarlem-Amsterdam is het uitzonderlijk dat een priester zo'n beslissing neemt, al kwam het in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw vaker voor.

"Toen was er sprake van secularisatie, mensen verlieten de kerk en priesters dachten dat het celibaat afgeschaft zou worden. Uiteindelijk is dat niet gebeurd", legt hij uit.

Hij begrijpt dat sommige parochianen teleurgesteld zijn door de keuze van de priester. "Hij werd gewaardeerd en het is toch een man van God." Zelf was hij ook verbaasd toen de 67-jarige man zijn beslissing bij zijn pensionering aankondigde.

Normaal gesproken gaan priesters met pensioen als ze 75 jaar zijn, maar dat mag ook eerder. Iemand die met emeritaat gaat, mag nog wel kerkelijke functies uitoefenen.

Pelshouders die vanwege de coronapandemie eerder moesten stoppen met hun nertsenfokkerijen krijgen een hogere vergoeding. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) oordeelt dat de eerder uitgekeerde compensatie te laag was.

Demissionair minister Wiersma van Landbouw moet binnen zestien weken een nieuwe compensatie vaststellen voor deze pelsdierhouders, schrijft Omroep Brabant.

Van de 69 geruimde nertsenfokkerijen zaten er 44 in Noord-Brabant. De meeste bevonden zich in de omgeving Gemert-Bakel, Laarbeek, Deurne en Sint Anthonis.

Nertsen met coronavirus

Volgens een aangenomen wet uit 2013 moest het houden van nertsen in Nederland uiterlijk op 1 januari 2024 verboden zijn. De eigenaren van de fokkerijen zouden in ruil daarvoor een compensatiebedrag ontvangen.

Omdat het coronavirus in 2020 oversloeg op nertsen werd die einddatum met drie jaar vervroegd. Alle bedrijven werden toen verplicht geruimd. Daar kregen pelshouders compensatie voor.

In 54 gevallen bleken de vergoedingen voor het vroegtijdig beëindigen van het bedrijf onjuist vastgesteld, oordeelt het CBb nu. Toenmalig landbouwminister Carola Schouten vond dat vijftien procent financieel verlies onder het 'normale ondernemingsrisico' viel. Dat standpunt wordt nu verworpen.

Meer compensatie

"Het volledig wegvallen van het inkomen door het vervroegde beëindigen van de pelsdierhouderij, in verband met een pandemie onder mensen, is te uitzonderlijk om te kunnen aanmerken als een normale maatschappelijke ontwikkeling", oordeelt de rechter.

Het kabinet stelde destijds 150 miljoen euro beschikbaar voor de compensatieregeling. Fokkers kregen compensatie voor drie jaar inkomstenverlies, waardeverlies van hun fokdieren, ontslagvergoedingen voor personeel en hulp bij het zoeken naar nieuw werk.

Op hoeveel vergoeding de oud-pelsdierfokkerijen kunnen rekenen is niet bekend.

Koning Willem-Alexander is niet te spreken over de foto die roddelblad Privé heeft geplaatst. Daarop zijn prinses Alexia en zanger Antoon te zien.

De koning liet zijn onvrede blijken in een talkshow van studenten van Fontys Journalistiek in Tilburg, waar hij aanschoof. Hem werd onder andere de vraag gesteld of hij van plan is om een rechtszaak tegen Privé aan te spannen.

"Persvrijheid en vrijheid van meningsuiting zijn dermate belangrijk om misstanden in de maatschappij aan de kaak te stellen", reageerde de koning. "Het zijn denk ik de allerbelangrijkste elementen van een democratische rechtsstaat. En om die dan te misbruiken om iemands privacy te schenden en geld mee te verdienen, daar zijn ze te belangrijk voor."

In september werd prinses Alexia na afloop van Prinsjesdag gespot met Antoon. Onder meer de roddelbladen, maar ook verschillende andere media berichtten erover. Dat gebeurde ook de afgelopen week. Op de voorpagina van Privé verscheen een foto waarop de 20-jarige prinses en de 23-jarige zanger samen te zien zijn.

Mediacode

Privé-hoofdredacteur Evert Santegoeds zei vorige week in het programma Shownieuws dat het de grote vraag was of Privé de foto's van Antoon en Alexia moest publiceren. "Je hebt die mediacode en dan is het link. Ik heb al vaak genoeg voor de rechter gestaan om te weten wat de gevolgen van de mediacode kunnen zijn, aan de andere kant dit is zo opzienbarend en in de nasleep van Prinsjesdag dat onze juristen zeiden 'Doe het nou maar'."

Sinds 2005 geldt de mediacode, opgesteld door de Rijksvoorlichtingsdienst, met als doel om de persoonlijke levenssfeer van de leden van het Koninklijk Huis te beschermen. "De persoonlijke levenssfeer van de leden van het Koninklijk Huis wordt gerespecteerd, dat wil zeggen, dat zij erop mogen vertrouwen met rust gelaten te worden op de momenten dat zij niet op grond van hun officiële functies naar buiten treden", staat daarin.

Maar de mediacode is niet bindend. "Media beslissen zelf of ze wel of niet publiceren. Maar publicatie van foto's en video's die de privésfeer betreffen, kan onrechtmatig zijn. Uiteindelijk is het aan de rechter om te beslissen of de publicatie van een foto of video een inbreuk is op de persoonlijke levenssfeer en of hiervoor een juridische rechtvaardiging bestaat."

Santegoeds laat aan Shownieuws weten tot op heden nog niets van de RVD te hebben vernomen.

De Haagse politie doet onderzoek naar een mislukte poging om een Prinsenvlag op te hangen op de gevel van het D66-partijbureau. In de nacht van dinsdag op woensdag verplaatste een onbekend groepje mensen een steiger, klom erop en probeerde de D66-vlag te vervangen voor een Prinsenvlag.

De oranje-wit-blauwe Prinsenvlag is een symbool dat tegenwoordig door extreemrechts en vroeger door de NSB werd gebruikt. De vlaggen waren ook te zien bij de Malieveld-rellen waar veel extreemrechtse demonstranten op af kwamen.

De poging is vastgelegd op een beveiligingscamera. De NOS heeft die beelden bij D66 opgevraagd.

Kijk hier naar het beeld, de daders zijn onherkenbaar gemaakt:

De poging om de vlag om te wisselen mislukte, maar de partij neemt de zaak hoog op. Er is aangifte gedaan van intimidatie. "Het is een vorm van politieke intimidatie om een vlag van een politieke partij te vervangen door een vlag van de NSB", aldus D66-leider Jetten.

Het verwisselen van een vlag op een gevel is niet strafbaar, maar de politie zit er volgens Jetten "bovenop".

Brandende container

Nog geen twee weken geleden werd het partijbureau beschadigd toen relschoppers van een anti-immigratie demonstratie op het Malieveld naar de binnenstad trokken. Ruiten werden ingegooid, de buitendeur werd ontzet en er werd geprobeerd een in de brand gestoken container tegen het pand aan te duwen.

D66-leider Jetten ziet een verschil tussen de twee incidenten. Bij de eerste gebeurtenis kon volgens hem nog sprake zijn van een willekeurige actie. "D66 was toen een onderdeel van een explosie van geweld", stelt Jetten. "Nu zijn mensen willens en wetens hier naar toe gekomen om te laten zien dat het nog niet klaar is na de rellen."

De politie onderzoekt de zaak, zo blijkt bij navraag. De politie zegt de zaak hoog op te nemen en het onderzoek is "in volle gang". "De gebeurtenissen van de afgelopen tijd maakt dat wij heel alert zijn op dit soort acties", zo laat een woordvoerder van de politie weten.

De steiger stond er vanwege het herstel van de vorige week ontstane schade van zo'n 34.000 euro.

Een half jaar geleden wisten beleggers niet hoe snel ze hun aandelen moesten verkopen. Nadat de Amerikaanse president Donald Trump een wereldwijde handelsoorlog ontketende, dook de Amsterdamse beurs hard omlaag. Vandaag tikte de AEX, de graadmeter van de Amsterdamse beurs, een nieuw record aan: 958,94 punten.

Vanmorgen schoot de AEX al verder omhoog, om binnen een kwartier de oude tussentijdse recordstand te verbreken: de 952,45 punten van 18 februari. Na een kleine daling klom de koers verder omhoog naar een tussenrecord van 963,32 punten. Bij de sluiting stond een nieuw slotrecord van dus 958,94 punten op de borden van de Euronext in Amsterdam. Het oude AEX-record, van 948,54 punten, was van 17 februari dit jaar.

De wilde paniek uit april werd veroorzaakt door de grote vrees bij beleggers voor de gevolgen van de hoge heffingen die de Amerikaanse president Trump producten uit het buitenland oplegde. "Inmiddels is er een deal tussen de VS en de Europese Unie. Die zijn lager dan wat Trump eerst invoerde, maar toch hoger dan de tarieven van voor april", constateert beursanalist Corné van Zeijl van Cardano. "En toch is er geen paniek op de beurs, maar juist euforie."

Economie veerkrachtig

Echte logica is er niet altijd achter beleggen, wil Van Zeijl maar zeggen. "Het hangt vaak gewoon af welke pet beleggers op hebben. Soms is dat positief, soms negatief. Want als je kijkt naar de huidige situatie, dan is er onderliggend niet zo heel veel veranderd sinds april."

Peter Vonk, beleggingsstrateeg bij Rabobank, denkt dat beleggers de nieuwe handelstarieven gewoon voor lief nemen. "De economie is veerkrachtig. Consumenten en bedrijven blijven flexibel. Bedrijven presenteerden in het tweede kwartaal fors betere cijfers dan verwacht, terwijl de Amerikaanse importtarieven toen al waren ingevoerd."

Hoewel de bedrijfswinsten in orde zijn, ziet van Van Zeijl dat ze niet bepaald hand in hand gaan met de sterk stijgende koersen. "De winstverwachtingen van Amerikaanse en Europese bedrijven is de fundamentele reden waarom de koersen stijgen. Maar de winsten lopen wel flink achter bij die koersontwikkelingen."

Zeepbel

Als de winst die een bedrijf maakt te veel achterblijft bij de waarde op de beurs, dan kan de koers op enig moment als een zeepbel uiteenspatten. Vonk ziet de Amerikaanse economie dan ook als de belangrijkste aanjager én grootste risico voor de beurskoersen dit najaar.

"De Amerikaanse arbeidsmarkt zie je de laatste maanden verslechteren. Als beleggers zich zorgen maken om een recessie, dan kunnen ze op zeker moment uitstappen om hun winst te nemen. Zeker met deze hoge koersen."

Naast de economie zijn technologiebedrijven de grote smaakmakers op de Amsterdamse beurs. "Het is tech-tech-tech", verwijst Van Zeijl naar chipmachinemakers ASML, ASM en Besi als dé kartrekkers van de AEX.

Dat komt vooral doordat deze bedrijven een grote weging hebben in de samenstelling van bedrijven die de index vormen. "Zij zijn samen een kleine 20 procent van de AEX. Ook betalingsverwerker Adyen doet het heel goed. En de bank ING. Als die stijgen dan nemen ze de hele AEX mee."

Grootste risico?

Of 2025 net zo'n topjaar als vorig jaar en 2023 wordt is nog geen uitgemaakte zaak. Vonk blijft de ontwikkelingen in de VS nauwgezet volgen. "Als ik een risico moet noemen, dan zeg ik de verslechtering van de Amerikaanse banenmarkt. En kunstmatige intelligentie. Beleggers willen veel met AI, chipproducenten en datacenters. Maar als dat tegenvalt zul je winstnemingen gaan zien. Want de waardering in deze sector is nu aardig hoog."

Van Zeijl durft geen echte voorspelling te doen. "De aanleiding voor een harde koersbeweging komt altijd uit een hoek waar je het niet uit verwacht. Vorig jaar zomer kregen we in augustus een harde correctie omdat de Bank of Japan besloot de rente te verhogen. Daar had vrijwel niemand voor de zomer aan gedacht."

Deze week staan er extra veel politieke advertenties online, maar binnenkort moeten partijen op zoek naar creatieve en ook 'ouderwetse' campagnemiddelen. Door nieuwe Europese regels worden de mogelijkheden om te adverteren namelijk sterk ingeperkt.

De regels zijn gericht tegen buitenlandse beïnvloeding, zoals recent gebeurde in Roemenië, en micro-targeting, zoals rond de Brexit in Groot-Brittannië. Bij micro-targeting wordt privacygevoelige informatie gebruikt om te bepalen wie welke advertentie ziet.

De regels laten wel ruimte voor politieke advertenties en de wet die de handhaving regelt in Nederland is nog niet af. Toch hebben de regels die op 10 oktober ingaan - toevallig vlak voor de Kamerverkiezingen - al effect. Want veel techbedrijven vinden ze maar lastig en kiezen ervoor om in de EU helemaal geen advertenties te tonen.

Verschillende regels op sociale media

Socialmediabedrijven willen helemaal stoppen met politieke advertenties. Zij noemen de regels onder meer complex en te onduidelijk:

Google is in september gestopt met politieke advertenties. TikTok stond die al niet toe. Facebook en Instagram stoppen per 6 oktober, heeft het moederbedrijf in een mail aan politieke partijen gezegd.

Een woordvoerder van X laat desgevraagd weten dat politieke advertenties al meer dan 5 jaar niet zijn toegestaan binnen de EU op hun platform. Toch zijn daar wel advertenties te zien. Bijvoorbeeld van Forum voor Democratie. Die partij zegt ervan uit te gaan dat onder voorwaarden adverteren wel mag op X. Op vragen hoe dat zit heeft X nog niet geantwoord.

Op websites waar na 10 oktober nog wel politieke advertenties online getoond worden, gelden straks strenge regels. Zo mag selectief advertenties tonen gericht op persoonlijke eigenschappen niet meer en moet volledig herleidbaar zijn waarom een advertentie verschijnt en wie ervoor betaalt. Ook bij campagnes op straat, op tv en op de radio moet deze informatie gegeven worden.

De Partij voor de Dieren verwacht dat de nieuwe regels de campagne positief beïnvloeden. "Dit maakt het speelveld online gelijker", geld speelt immers online geen rol meer. Nu adverteert de partij, net als veel anderen nog wel op Facebook en Instagram. Ook Volt denkt er zo over en steunt net als het CDA de nieuwe regels die buitenlandse beïnvloeding tegen gaan.

Groenlinks-PvdA en de SGP wijzen erop dat online advertenties vooral een manier is om groepen te bereiken zoals jonge kiezers." D66 zegt dat de doelgroep van 25-40-jarigen door de nieuwe regels moeilijker bereikbaar dreigt te worden.

BBB is ronduit negatief: "Via online advertenties zijn voor weinig geld veel mensen te bereiken". Het is voor kleine partijen juist een nadeel als goedkoop adverteren niet meer kan, denken ze daar. Ze wijzen erop dat op de platforms van Meta al goed te zien is wie er achter reclames zit.

Prijzen gestegen

Partijen kopen vanwege de blokkades straks nu het nog kan juist extra advertentieruimte in. Inmiddels zijn de prijzen van bepaalde advertenties gestegen, vertelt een woordvoerder van de SP. Voor hen is het daarom niet meer aantrekkelijk om die extra advertenties in te kopen: "Dan geven we ons geld liever anders uit."

Niet alle partijen willen inzicht geven in hun campagnestrategie. Onder meer JA21 en VVD willen de concurrenten niet onnodig wijzer maken. PVV antwoordt niet op vragen.

Influencers

Hoogleraar politieke communicatie Claes de Vreese van de UVA verwacht dat partijen soms extra scherp uit de hoek zullen komen in de hoop om met hun eigen accounts viral te gaan. Want gewone posts kunnen nog wel geplaatst worden. Politici die veel volgers hebben online zijn daarbij in het voordeel. Hij vraagt zich wel af of het de platforms wel gaat lukken om hun eigen regels te handhaven.

Het kan ook nog dat er straks influencers ingezet worden. Een campagnestrateeg vertelt dat influencers zelf nu inderdaad ook met voorstellen komen om voor een partij tegen betaling campagnes te doen: "Het zou me niet verbazen als partijen die daarop in gaan daar straks gezeur mee krijgen."

De budgetten die online niet meer nodig zijn steken partijen ook in meer offline-reclame. Zo steken sommigen extra geld in tv-spotjes. Onder meer BBB, Volt, en Partij voor de Dieren laten ook meer posters drukken. En sommige partijen hopen de komende weken nog te verrassen met acties die ze nog niet willen verklappen.

De overheid moet zich actiever bezighouden met arbeidsmigratie. Zo moet de overheid meer gericht sturen op arbeidsmigranten die nodig zijn om de Nederlandse economie in de toekomst draaiende te houden. Ook moeten arbeidsmigranten beter beschermd worden, schrijft de Sociaal Economische Raad (SER) in een advies aan het kabinet.

"De Nederlandse economie is deels afhankelijk van arbeidsmigranten, maar er zijn grenzen aan wat onze samenleving kan dragen", waarschuwt de SER. Dat betekent volgens het adviesorgaan dat de overheid gerichtere keuzes moet maken in welke arbeidsmigranten naar Nederland komen.

Zo blijven mensen uit het buitenland nodig in bijvoorbeeld de zorg en techsector nodig om de enorme arbeidstekorten aan te pakken. Ook moet er meer worden ingezet op robotisering en automatisering in sectoren zoals de landbouw. De SER vreest dat door de goedkope arbeidskrachten grote investeringen in robotiseren en automatisering minder aantrekkelijk zijn.

Misstanden aanpakken

De SER vindt dat de overheid daarbij ook veel beter moet toezien op de bescherming van voornamelijk laagbetaalde arbeidsmigranten. Zo moet er strenger worden gehandhaafd door de arbeidsinspectie wanneer uitzendbureaus of werkgevers arbeidsmigranten niet goed behandelen. Ook moeten er hogere boetes opgelegd kunnen worden aan bedrijven die niet goed omgaan met hun personeel uit het buitenland.

"Misstanden in arbeidsomstandigheden en beloning moeten veel sneller worden aangepakt, overlast moet worden voorkomen en er is meer capaciteit voor handhaving nodig", vindt de SER.

De SER is een van de belangrijkste adviesorganen van de regering waar zowel werkgevers als werknemers zijn vertegenwoordigd. Het precieze aantal arbeidsmigranten in Nederland is niet duidelijk, maar de SER schat dat het gaat om tussen de 735.000 tot 1,1 miljoen mensen.

Meer rechten

De afgelopen jaren zijn er veel misstanden naar boven gekomen rondom arbeidsmigranten. Meerdere uitzendbureaus en werkgevers bleken de arbeidsmigranten uit veelal Oost-Europa te weinig te betalen en te huisvesten onder erbarmelijk omstandigheden. Een onderzoekscommissie onder leiding van Emile Roemer deed een dringend beroep om de situatie aan te pakken, met name bij uitzendbureaus die laagbetaalde arbeidsmigranten inzetten.

Los van de woon en werkomstandigheden bleek vorig jaar bovendien dat jaarlijks duizenden niet-Nederlandse werknemers onterecht op staande voet werden ontslagen. Daarom wil de SER nu ook dat laagbetaalde arbeidsmigranten een inkomensgarantie hebben van 2 maanden en niet zomaar van de ene op de andere dag op straat kunnen worden gezet.

Het advies komt drie weken voor de verkiezingen. Maar volgens SER-voorzitter Kim Putters is dat niet per se een probleem. Hij verwacht dat arbeidsmigratie een belangrijk onderwerp zullen zijn deze verkiezingen.

De oudste verzekeraar van het land, die de basis legde voor de moderne verzekeringswereld, bestaat niet meer. Directeur José Groot brengt vandaag vanuit Haarlem alle 2200 uitvaartpolissen van De Onderlinge van 1719 naar ASR, die ze overneemt. Het einde was na 306 jaar onvermijdelijk, verzucht Groot in het historische onderkomen aan de Korte Begijnestraat in Haarlem: "De tijd heeft De Onderlinge ingehaald."

Het moderne verzekeringsstelsel doet het ooit baanbrekende De Onderlinge de das om. "We zijn te klein om te kunnen voldoen aan alle eisen", legt Groot het probleem uit. In de begintijd waren er ook regels, maar flink minder. "We mochten in 1719 van de burgemeester van Haarlem bijvoorbeeld niet meer dan 600 leden hebben. Ik neem aan dat de gemeente de jaarrekeningen toen ook controleerde."

Tegenwoordig kan directeur Groot zich amper nog met verzekeren bezig houden, omdat ze vrijwel al haar tijd besteedt aan het voldoen aan wetten en regels. "Er is een toezichthouder, een accountant die aan regels moet voldoen, veiligheid met computersystemen, de privacywetgeving. Het is oneindig. Als verzekeraar maak je een afspraak met een polishouder. Maar wij kunnen niet meer garanderen dat we die afspraak in lengte van jaren kunnen nakomen. Daarom zijn we vorig jaar gaan zoeken naar een partij die dat wel kan voor onze polishouders."

Basis van verzekeren

Het historische kantoor van De Onderlinge maakt in één blik de kern van verzekeren duidelijk. In het oog springt de groene balie waar leden wekelijks, maandelijks of per kwartaal door een luikje hun premie, een paar cent, kwamen betalen.

"Dit ademt geschiedenis", zegt Groot over de laatst overgebleven 'begrafenisbos' , zoals een verzekeraar indertijd heette. "Leden doen hier de premie in een bos, een bus. En als iemand overlijdt dan haal je het geld eruit om de begrafenis te betalen. Dat is de essentie van verzekeren: met elkaar de risico's dragen die één iemand treffen."

Begin achttiende eeuw, toen Nederland nog een republiek was, bestond verzekeren wel in de groeiende steden, maar slechts voor een select clubje inwoners, vertelt Groot. "Als je een ambacht leerde of in een gilde werkte, was je automatisch verzekerd. Zat je daar niet in, dan moest je het zelf regelen."

Juist in Haarlem groeide het aantal inwoners dat buiten de boot viel. "Er werkten bijvoorbeeld mensen, vaak uit Vlaanderen, in de blekerijen. Die konden zich nergens bij aansluiten."

Terwijl een nette begrafenis in die tijd haast ongekend belangrijk was. "Vanuit religieus oogpunt wilde iedereen graag binnen de stadsmuren en het liefst zo dicht mogelijk bij de kerk begraven worden. Dat kostte geld. Als je dat niet had werd je buiten de stad in een massagraf begraven."

Op last van de toenmalige burgemeester kwam er in 1719 de eerste overlijdensverzekering waar iedereen, ongeacht afkomst en beroep, zich vrijwillig bij kon aansluiten. Dat werd Begrafenisbos De Vrijwillige Liefdebeurs, later herdoopt tot De Onderlinge van 1719.

25 gulden

Hoe belangrijk de verzekeraar was, blijkt wel uit een kopie van een eeuwigdurende obligatie van de gemeente Haarlem uit 1775 die Groot vanaf een kast tevoorschijn haalt. "Hiervoor zijn alle roerende en onroerende goederen van de gemeente Haarlem aan ons verpand. Als de gemeente hun 25 gulden, 11 euro 35, niet keurig op tijd aan ons overmaakt zouden we in theorie eigenaar van de stad Haarlem kunnen worden. Niet gebeurd. Maar de obligatie loopt nog steeds."

Zo is er overal historie te vinden in het kantoor aan de Korte Begijnestraat. In een grote kluis komen bakken met polissen die Groot vandaag symbolisch naar ASR brengt. "Geen verzekeraar heeft zulke papieren polissen nog. Wij stoppen ook alles in de computer, maar mijn voorgangers geloofden er erg in om alles dubbel vast te leggen. Dat hebben we tot een half jaar terug nog gedaan."

Avant la lettre

Ook de kluis zelf is een boegbeeld van het verzekeringsstelsel: "Geen ingewikkelde sloten, maar wel met meerdere sleutels. De polisdossiers staan bovenin. De waardepapieren en het geld lagen altijd in een loden kist onderin. Die had drie hangsloten met drie sleutels die bij drie verschillende mensen in de zak of de portemonnee zaten. En de vierde bij de bestuurder. Om iets te doen wat verkeerd was, had je vier mensen nodig. Risicomanagement avant la lettre."

Met het einde van de verzekeraar trekt Groot binnenkort ook de deuren van het kantoor achter zich dicht. Gezocht wordt nog naar een koper die het pand in ere wil behouden. "Dit ademt geschiedenis. Er is hier te zien hoe verzekeren is begonnen. We hopen op een koper die het pand hopelijk één keer per jaar wil openstellen voor het publiek."

De politie heeft twee verdachten gearresteerd in verband met de aanval op een synagoge in Manchester. De aanval wordt beschouwd als een terroristische aanslag, meldt hoofdcommissaris Taylor van de terrorismebestrijding bij de politie. Hij noemt de aanslag hartverscheurend.

De identiteit van de dader, die door agenten werd doodgeschoten, is inmiddels achterhaald. Vanwege de veiligheid doet de politie daar echter geen uitspraken over. Ook over de twee andere verdachten is niets bekendgemaakt.

De dader doodde bij de aanslag twee mensen. DIt waren leden van de Joodse gemeenschap van Manchester, zegt de regionale politiecommissaris Watson. Ze waren in de synagoge vanwege Jom Kipoer, de belangrijkste feestdag in het jodendom.

Vier anderen liggen nog in het ziekenhuis. Zij hebben bij de aanval ernstige verwondingen opgelopen.

Synagoge

Vanochtend kwam rond 09.30 uur lokale tijd een melding binnen bij de politie dat er een auto op mensen was ingereden en een man was neergestoken. Een paar minuten later opende de politie het vuur op de dader, die daarbij omkwam.

Volgens Watson hebben beveiligers van de synagoge en gelovigen "door hun dappere optreden" voorkomen dat de dader naar binnen kon. Er was op het moment van de aanslag een groot aantal gelovigen in he gebedshuis. Hij bedankt de omstanders die snel de politie belden. "Hierdoor konden de agenten snel optreden."

Na afloop werd de explosievenopruimingsdienst ingezet. De dader had volgens Watson een vest om en het leek alsof daar explosieven aan vastzaten. Rond 13.30 uur lokale tijd was er een luide knal te horen. De BBC spreekt van een gecontroleerde explosie.

Op deze door de NOS geverifieerde beelden is te zien hoe agenten een man onder schot houden bij de synagoge:

Hoofdcommissaris Taylor zegt dat de politie voor terrorismebestrijding alle mogelijke middelen inzet. Eerder zei de Londense politie de beveiliging rondom synagoges en Joodse plekken in de hoofdstad uit voorzorg te hebben opgeschroefd. "Hoewel er geen indicatie is voor een toegenomen dreiging in Londen, hebben we extra materiaal beschikbaar gesteld."

Ook premier Starmer liet weten dat synagoges extra politiebescherming krijgen. "We doen er alles aan om onze Joodse gemeenschap veiligheid te blijven geven."

Politiecommissaris Watson zegt dat het onderzoek snel verloopt en dat er zo snel mogelijk updates gegeven zullen worden. De prioriteit van de politie is "het publiek veilig houden".

'Weerzinwekkend'

Premier Starmer keerde eerder terug van een top met EU-collega's in Kopenhagen voor crisisoverleg. In zijn ambtswoning kwamen onder meer de politietop en leden van het kabinet samen. Hij gaf na het overleg een korte verklaring aan de pers. Daarin zei hij dat Groot-Brittannië de toenemende antisemitische haat "moet verslaan".

Volgens de premier heeft een "walgelijk individu Joden aangevallen omdat ze Joden zijn" en heeft de dader "Groot-Brittannië aangevallen vanwege onze waarden". Wat betreft de Joodse gemeenschap zegt hij "alles in zijn macht te doen om hun de veiligheid te garanderen die ze verdienen".

Burgemeester Burnham van Manchester bedankt de hulpdiensten en vrijwilligers voor hun inzet en moed. Hij noemt de aanslag in zijn stad een "gruwelijke antisemitische aanval op onze Joodse vrienden". Volgens hem zal Manchester nooit "haat, verdeeldheid en geweld" laten winnen.

Koning Charles en koningin Camilla zijn ook enorm geschrokken en verdrietig door het nieuws, melden ze in een verklaring. "Vooral op zo'n bijzondere dag voor de Joodse gemeenschap. Onze gedachten en gebeden gaan uit naar iedereen die getroffen is door dit afschuwelijke incident."

De provincie Gelderland mag de wolf die bij een schapenhouder in de gemeente Barneveld tientallen schapen heeft gedood voorlopig niet afschieten. Volgens de rechter heeft de provincie onvoldoende uitgelegd dat het doden van de wolf noodzakelijk is.

De provincie moet daarom eerst naar de bezwaren van de Faunabescherming en Animal Rights kijken. Tot die tijd mag er niet worden geschoten, schrijft Omroep Gelderland. De provincie Gelderland reageert teleurgesteld op het besluit van de rechter.

Bij de zitting van twee weken geleden wilde de rechter weten of de provincie naar alternatieve maatregelen heeft gekeken. "Alsof een tandarts gelijk het hele gebit trekt bij iemand met kiespijn", zei de rechter over de wens van de provincie om tot afschot over te gaan.

'Flapperlinten'

Zo wijst de rechter op zogenoemde 'flapperlinten' die op de hekken van de schapenhouder kunnen worden aangebracht. "Dat lijkt in Zweden en de VS effectief, percelen waar die linten zijn aangebracht - al dan niet met stroom - worden al lange tijd niet meer bezocht door de wolf."

Tegelijkertijd zegt de rechtbank begrip te hebben dat de provincie wil optreden tegen een wolf die over hekken springt en schapen doodt. De gebeurtenissen zorgen voor "verdriet bij de boer" en leiden tot maatschappelijke onrust.

Volgens de rechtbank voldoet de argumentatie van de provincie echter niet aan de regels.

Tientallen schapen

Het betreffende dier zou in de afgelopen maanden in Voorthuizen, een dorp in de gemeente Barneveld, zo'n twintig keer schapen hebben aangevallen die achter wolfwerende rasters stonden.

Voor de provincie Gelderland was dat reden om opdracht te geven deze wolf af te schieten. Niet eerder besloot een provincie een wolf te laten afschieten na aanvallen op landbouwhuisdieren.

De Italiaanse filmposterkunstenaar Renato Casaro is op 89-jarige leeftijd overleden. Zijn ontwerpen, vol bezwete biceps en geklemde kaken, bepaalden in de jaren 80 wereldwijd de esthetiek van het actiegenre. De Britse krant The Guardian noemde hem daarom ooit de 'Michelangelo van de filmposter'.

Casaro schilderde filmhelden als Arnold Schwarzenegger in Conan the Barbarian, Sylvester Stallone als Rambo en Clint Eastwood in zijn spaghettiwesterns, maar kon ook droogkomisch uit de hoek komen voor de Bud Spencer-films. Ingetogener was hij voor serieuzere films als The Last Emperor of Once Upon a Time in America.

"Ik ben met het penseel in mijn handen geboren", zei Casaro zelf in de documentaire The Last Movie Painter. Al in zijn jeugd combineerde hij zijn twee liefdes film en schilderen door bij de plaatselijke bioscoop om oude posters te bedelen. "Ik rende dan zo snel mogelijk naar huis om thuis te proberen een kopie te schilderen."

De trailer van de documentaire over Casaro:

Het leverde hem zijn eerste baantje op: op een bioscoopmuur de filmaffiches in het groot naschilderen. Als tiener rolde hij zo het vak in, op zijn 21ste had hij al een eigen studio. Al snel moest hij honderd posters per jaar produceren.

Hollywood lonkte toen hij voor John Hustons The Bible een billboard op Sunset Boulevard in Los Angeles mocht maken. "Daarna stopte mijn telefoon niet meer met rinkelen."

Internationaal het bekendst werd Casaro's ontwerp voor Conan the Barbarian, waarmee Arnold Schwarzenegger zou doorbreken. De imposante torso van de bodybuilder was een kolfje naar zijn hand. "Schwarzenegger is perfect om te schilderen", vond Casaro. "Met zijn uit marmer gehouwen gezicht. Echt een genot."

Ook met die andere actieheld uit de eighties, Stallone, kon Casaro overweg, blijkt uit de posters voor de Rambo-films. "Zijn opdracht was hem als een echte held af te beelden. Hij was heel enthousiast over het resultaat."

Casaro legde ooit uit dat hij probeerde "de essentie te vangen: dat ene moment, die blik, die houding, die alleszeggende beweging die de hele film samenvat. Dat is het moeilijkst." Zeker aangezien hij een strikte regel had: "Niet valsspelen: je mag niets beloven dat niet in de film zit."

Vaak koos Casaro daarbij voor een moment vlak voor de actie zou uitbreken. "Tegenwoordig is het allemaal explosies en actie, geen subtiliteit. Het publiek weet precies wat ze kunnen verwachten", verzuchtte hij eens. "Ik wilde liever een moment laten zien voordat de actie losbarst, als de held zich op het gevecht voorbereidt."

Zo maakte hij posters voor elk denkbaar genre, van scifi-pulp Flash Gordon tot James Bond-film Octopussy, voor David Lynch' mislukte epos Dune tot sprookjesfilms als The Neverending Story en The Princess Bride.

Vaak waren het ontwerpen voor een specifieke markt, met name Italië en Duitsland. Casaro vond het jammer dat bij een film tegenwoordig vaak wereldwijd voor dezelfde afbeelding wordt gekozen. "Het is allemaal saai. Alles hetzelfde met grote hoofden van acteurs en misschien een explosie. Niemand durft meer iets", vond hij. "Niemand probeert meer een poster te maken die in het ene land beter werkt dan in het andere."

Zeer tevreden keek hij terug op zijn sobere ontwerp voor The Last Emperor. "De opdracht was het niet te politiek te maken, dus niet het rood van de Chinese communistische partij. Ik besloot me te richten op alleen de jonge keizer en weg te blijven bij politiek. Ik was erg trots dat die versie ook in China is gebruikt."

Eind jaren 90 voorvoelde Casaro dat zijn manier van werken uit de gratie raakte. Muis en pc werden steeds vaker verkozen boven penseel en verf. De laatste poster die hij maakte was voor de stripverfilming Asterix & Obelix tegen Caesar (1999).

Zijn ervaring in het weergeven van filmsterren wendde Casaro ook aan voor een serie pastiches van beroemde Italiaanse kunstwerken, zoals Het Laatste Avondmaal met Marilyn Monroe en Clark Gable als hoofdpersonen of De school van Athene met James Dean en Charlie Chaplin.

Dankzij Quentin Tarantino kwam er nog een toegift: die vroeg Casaro voor de film Once Upon a Time... in Hollywood een reeks posters te maken waar hoofdpersoon Rick Dalton (Leonardo DiCaprio) zogenaamd in gespeeld had.

"Bedankt dat je mijn film vereerde met jouw kunst", schreef de regisseur in een bedankje aan Casaro. "Jij was altijd mijn favoriet."

De verkeershinder door files was in september fors hoger dan in dezelfde maand vorig jaar. De filezwaarte (lengte x duur file) nam met 19 procent toe, zegt de ANWB Verkeersinformatie.

De toename was het hoogst in de ochtendspits: 34 procent. Overdag bedroeg hij 27 procent, in de avondspits 9 procent.

In de grensprovincies nam de filezwaarte toe door de invoering van grenscontroles. In de provincie Gelderland was de toename 24 procent.

Over de periode van januari tot en met september gemeten is de filezwaarte met 7 procent gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2024. Normaal gesproken is de hinder door files het hoogst in het najaar. In oktober en november zijn er minder vrije dagen en wordt er meer onder moeilijke omstandigheden gereden, zoals in het donker en bij slecht weer.

Zorgverzekeraar VGZ neemt het grootste deel van branchegenoot ONVZ over. Het merk van die laatste blijft nog wel bestaan. ONVZ blijft dan ook verzekeringen aanbieden, maar VGZ neemt de meeste werkzaamheden over.

VGZ is een van de grootste zorgverzekeraars in Nederland. ONVZ is een kleinere branchegenoot.

ONVZ zegt als kleinere "landelijke speler" niet genoeg te kunnen profiteren "van schaalvoordelen om onze premiestelling concurrerend te houden". Daar zou deze overname verandering in moeten brengen. "Dankzij de samenwerking met VGZ kunnen we de premie betaalbaarder houden en onze dienstverlening verder verbeteren", zegt bestuursvoorzitter Jean-Paul van Haarlem.

'Nog negen over'

"In deze strategische samenwerking worden de krachten op het gebied van zorginkoop en operationele uitvoering van verzekeringen gebundeld", zeggen de twee verzekeraars. Wel wordt VGZ vanaf 1 januari 2027 de zogenoemde risicodrager van de basisverzekeringen en de aanvullende verzekeringen.

De Autoriteit Consument en Markt moet de overname nog officieel goedkeuren. "Als de Autoriteit Consument en Markt de transactie goedkeurt, is het de grootste in de zorgverzekeringsmarkt in lange tijd", schrijft het FD. "Na de versmelting resteren in Nederland nog negen zorgverzekeringsconcerns met vaak meerdere merken."

Jeugdombudsmannen willen in kaart brengen hoeveel jongeren door de toeslagenaffaire studieschulden hebben. Het kabinet wil tot nu toe geen inzicht geven in deze cijfers. Daarom roepen de Jeugdombudsmannen gedupeerde jongeren op hun verhaal te delen via een anonieme vragenlijst.

In maart stuurden de ombudsmannen een brief naar de staatssecretaris Toeslagen, de minister van Onderwijs en DUO om cijfers hierover vrij te geven. De staatssecretaris wil dit niet doen, onder meer omdat er in verband met de AVG een wetswijziging nodig is.

Inzicht geven in de grootte van dit probleem is essentieel voor een oplossing, stellen de Jeugdombudsmannen. "Er zijn 100.000 kinderen slachtoffer van de toeslagenaffaire, maar hoeveel daarvan DUO-schulden hebben is onduidelijk", zegt Stans Goudsmit, Jeugdombudsman in de regio Rotterdam-Rijnmond.

Lenen om te helpen

Veel van de jongeren vroegen juist leningen aan om hun ouders te helpen. "Er zijn jongeren die bij DUO hebben geleend om bij te dragen aan het huishouden", zegt Goudsmit. "Om daarmee de huur te betalen, boodschappen te doen of om kleren te kopen."

Het kabinet weigert de schulden bij DUO van de jongeren kwijt te schelden. "Het vreemde is dat ouders worden geholpen met hun schade en hun schulden, ook met hun DUO-schulden. En deze kinderen niet. Wij als Jeugdombudsmannen zeggen: dat is vreemd, want het hele gezin is slachtoffer geworden van ongekend onrecht dat ze door de overheid is aangedaan. Je zult de kinderen daar ook mee moeten helpen."

Overleven

Sara (haar echte naam is bekend bij de redactie) is student geneeskunde. Ook zij gaf haar lening aan haar ouders om rond te komen. "In die situatie is het roeien met de riemen die je hebt", zegt Sara. "Zo'n lening is de kortste weg om de schade voor je familie en jezelf te beperken. Achteraf zit je met de gebakken peren."

Die situatie maakte dat ze niet 100 procent voor haar studie kon gaan. Ze liep flinke studievertraging op. "Ik stond er met één been in, met het andere was ik financieel aan het overleven en aan het helpen." Naast vijf dagen per week coschappen, had ze in de weekenden en de vakanties een bijbaan in de zorg.

De toeslagenaffaire

De toeslagenaffaire draait om tienduizenden ouders die door de Belastingdienst ten onrechte werden bestempeld als fraudeur. Vaak moesten ze vele duizenden euro's aan kinderopvangtoeslag terugbetalen en soms kwamen daar ook nog hoge boetes bij. Gedupeerden raakten in grote problemen. In 2019 trad de staatssecretaris van Financiën af vanwege de kwestie. Nadat een parlementaire ondervragingscommissie met snoeiharde conclusies was gekomen, viel het kabinet-Rutte III.

Als slachtoffer van de toeslagenaffaire kreeg Sara's moeder compensatie, maar daar kon Sara niet van profiteren. "Dat is ook een belangrijk punt", zegt Sara. "Ik hoor van veel andere jongeren dat de manier waarop dit nu opgelost is een wig heeft gedreven tussen familieleden." De ouders wel compenseren en de kinderen niet vindt ze "een grote misstap".

Ook het advies van de onafhankelijke commissie van Mariëtte Hamer luidde: stel deze jongeren vrij van de studieschulden. Het is een van de adviezen van het rapport dat in maart verscheen. "Een van de belangrijkste maatregelen die de overheid kon nemen voor kinderen en jongeren die wij als commissie adviseerden, was de DUO-schulden kwijtschelden", zegt commissielid Benito Walker. "Uiteindelijk legt de overheid dit naast zich neer."

Sara hoopt dat de DUO-schulden snel worden kwijtgescholden. "Zodat we door kunnen met ons leven." Daarnaast is ze blij dat de Jeugdombudsmannen actie ondernemen. "Ik hoop dat dit druk uitoefent op de overheid om toch die cijfers te delen."

'Jeugd is afgepakt'

Het is niet zo dat deze jongeren nu helemaal geen hulp krijgen, zegt Goudsmit. "Kinderen van slachtoffers van het toeslagenschandaal krijgen een bedrag en kunnen ook bij de gemeente aankloppen voor zogenoemde brede ondersteuning. Ook worden ze met problematische schulden geholpen. DUO-schulden vallen niet onder die problematische schulden."

Nu kunnen jongeren, afhankelijk van hun leeftijd, maximaal 10.000 euro krijgen. "Het is op zijn hoogst 10.000 euro voor 18-plus", legt Goudsmit uit. Voor veel jongeren is dat niet genoeg om hun studieschuld af te betalen.

"Het dekt ook niet de schulden en de schade die hen is aangedaan", stelt de Rotterdamse Jeugdombudsman. "Deze kinderen zijn net als hun ouders dakloos geworden, uit huis geplaatst en hebben in grote armoede moeten leven. Ze zeggen: onze jeugd is afgepakt. 10.000 euro is niet voldoende om dat te herstellen."

Wat gebeurde er precies in de toeslagenaffaire? NOS op 3 legt het uit:

Meta moet zijn apps Instagram en Facebook in Nederland een algoritmevrije optie geven, waarbij een chronologische nieuwsfeed als standaard kan worden ingesteld. Dat oordeelt de rechtbank in Amsterdam in een zaak die werd aangespannen door burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom.

Dat betekent dat gebruikers dus moeten kunnen kiezen voor een feed die niet wordt samengesteld op basis van de veronderstelde interesse van gebruikers. Die optie is er nu wel, maar is verborgen en kan niet als standaard worden ingesteld.

Bits of Freedom spande de rechtszaak aan omdat Instagram en Facebook daarmee de Europese Digital Services Act zou overtreden. De rechter geeft de burgerrechtenorganisatie daarin gelijk.

Twee weken

Meta krijgt twee weken om zijn apps aan te passen voor Nederlandse gebruikers. Doet het bedrijf dat niet, dan moet het Bits of Freedom een dwangsom van 100.000 euro per dag betalen, met een maximum van vijf miljoen euro.

"Fantastisch, echt een hart onder de riem voor iedereen die probeert om Meta's macht te beteugelen", reageert directeur Evelyn Austin van de burgerrechtenorganisatie.

Bits of Freedom spande de rechtszaak aan vanwege de verkiezingen, die door een feed gevuld met algoritmisch bepaalde content zouden worden beïnvloed. De wijziging geldt echter ook tot na de verkiezingen op 29 oktober, oordeelt de rechter, iets waartegen Meta zich verzette.

De wijziging geldt alleen voor Nederland. "Dat is de reikwijdte van deze rechter. Maar de Europese wet waar het nu over gaat, geldt in heel Europa", benadrukt Austin.

Meta zegt in een reactie in beroep te zullen gaan tegen de uitspraak, waar het bedrijf het "fundamenteel mee oneens" is. "Volgens ons is dit een zaak voor de Europese Commissie, en niet iets voor individuele rechtbanken in EU-lidstaten."

Een undercoveroperatie van het BBC-programma Panorama laat zien dat racisme en vrouwenhaat bij agenten van een Londens arrestantencentrum nog volop aanwezig zijn. Niet wetend dat een camera meedraaide, zeiden agenten dat immigranten moeten worden neergeschoten. Ook leken ze te genieten van gebruik van geweld en lieten ze zich laatdunkend uit over aangiften van verkrachting, aldus de BBC.

Een verslaggever van Panorama ging zeven maanden undercover als medewerker van het detentiecentrum van het politiebureau Charing Cross in het centrum van Londen. Dat bureau raakte vier jaar geleden in opspraak, omdat agenten racistische en homo- en vrouwonvriendelijke uitspraken deden, arrestanten intimideerden en zich schuldig maakten aan pesterijen.

De politieleiding betuigde diepe spijt. Twee agenten kregen ontslag, twee anderen namen zelf ontslag en negen agenten werden overgeplaatst.

Voorbeelden

Vier jaar later is er volgens de BBC niet veel verbeterd. De boosdoeners houden zich in als er iemand bij is die ze niet vertrouwen, maar verder is er niet veel veranderd. Een officier zei tegen de undercover-verslaggever: "Als er een nieuwe bij ons komt, zetten we maskers op. Je moet eerst weten met wie we te maken hebben."

De BBC noemt de namen van de agenten die in de fout gaan voluit. Zo besprak een leidinggevende, sergeant Joe McIlvenny, zijn seksuele ervaringen uitgebreid met ondergeschikten. Hij liet hen onder meer weten dat hij seksueel opgewonden raakte als een partner met zijn tepels speelde. Protest van vrouwelijke collega's die op gehoorafstand zaten, negeerde hij.

Dezelfde sergeant liet een verdachte man op borgtocht vrij die zijn zwangere vriendin zou hebben verkracht en in de buik zou hebben geslagen. Toen een vrouwelijke ondergeschikte hem daarop aansprak, zou hij "dat is wat zij zegt" hebben geantwoord.

In ontmoetingen na werktijd lieten agenten zich geregeld racistisch uit en keerden ze zich tegen migranten en moslims. "Ze haten ons", zei een agent. "Islam is een probleem. Een groot probleem, denk ik."

Geschorst

De BBC stuurde een gedetailleerde lijst naar de leiding van de Londense politie. Commissaris Mark Rowley noemt het gedrag van zijn collega's "eerloos, totaal onacceptabel en in strijd met de normen en waarden van het korps". Negen agenten zijn geschorst, twee anderen hebben andere taken gekregen.

Het plan van demissionair minister Keijzer van Volkshuisvesting om het wonen in vakantiehuisjes tien jaar legaal te maken is onuitvoerbaar zegt de Dienst Toeslagen, onderdeel van het ministerie van Financiën. De mensen die geen eigenaar zijn maar zo'n huisje huren krijgen recht op huurtoeslag, en dat leidt tot een administratie die de dienst niet aankan.

In een zogenoemde uitvoeringstoets die Keijzer naar de Tweede Kamer heeft gestuurd waarschuwt de Dienst Toeslagen dat een moeilijk in te schatten aantal mensen huurtoeslag zal aanvragen. Mogelijk gaat het om tienduizenden.

Die aanvragen zijn lastig te beoordelen omdat het niet om gewone huurhuizen gaat die aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. De Dienst Toeslagen moet per recreatiewoning de situatie beoordelen. De aanvragen zijn ook fraudegevoelig omdat de huurcontracten vervalst kunnen worden door bijvoorbeeld de ingangsdatum te veranderen.

Voor burgers die recht hebben op huurtoeslag voor zo'n huisje is het ook een ingewikkelde papierwinkel, waarschuwt de Dienst. Juist omdat het een bijzondere categorie woningen is moeten mensen veel informatie aanleveren die ze zelf moeten uitzoeken. Bijvoorbeeld wat de kale huurprijs is, zonder kosten voor voorzieningen op het vakantiepark.

Huurtoeslag teruggevorderd

Als zij de informatie niet goed aanleveren, dan kan het zijn dat de huurtoeslag deels of helemaal moet worden teruggevorderd. Dat levert een groot risico voor de aanvragers op. Voor de extra taken voor de Dienst Toeslagen moeten mogelijk 475 extra ambtenaren worden aangenomen. De kosten kunnen oplopen tot 50 miljoen euro.

Wonen in een huisje op een vakantiepark is nu niet toegestaan. Toch staan er bijna 60.000 mensen ingeschreven op het adres van een recreatiewoning. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk hoger. Keijzer wil de permanente bewoning tijdelijk legaliseren vanwege de woningnood.

Steekproeven

Ondanks eerdere kritiek van gemeenten wil Keijzer het plan toch doorzetten. Want veel bewoners van recreatiewoningen zijn juist blij dat hun situatie legaal wordt gemaakt.

Keijzer: "Deze mensen wonen al in vakantiewoningen. Niet omdat ze dat zo leuk vinden maar omdat er geen andere woningen voor ze zijn. Deze mensen melden zich de komende tijd bij de gemeente voor een persoonsgebonden vergunning en dan komt ook in beeld om welke vakantiewoningen het gaat. Dat ga ik met de Dienst Toeslagen de komende tijd doorakkeren."

Er komt nu eerst een onderzoek met steekproeven om beter in te schatten hoeveel mensen huurtoeslag gaan aanvragen. Tegelijkertijd wordt onderzocht of er oplossingen zijn die de uitvoerbaarheid verbeteren en de werklast voor Dienst Toeslagen beperken, belooft Keijzer.