NOS Nieuws - Algemeen

Defensie krijgt een vliegbasis voor F-35's en een grote kazerne op Lelystad Airport. Dat heeft het demissionaire kabinet besloten. Het besluit is onderdeel van het landelijke plan 'Ruimte voor Defensie' dat over vijftig nieuwe locaties gaat.

Het demissionaire kabinet kon vrijdag, tot grote spijt van de direct betrokken bewindspersonen, geen compleet besluit nemen over de toekomst van Lelystad Airport. Een compleet besluit betekent dat er tegelijk over defensievluchten en vakantievluchten afspraken worden gemaakt met Flevoland en de luchthaven. Die zien mogelijkheden voor extra werkgelegenheid en inkomsten.

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat het volgende kabinet een besluit neemt over vakantievluchten en daar houden de huidige bewindslieden zich aan. Maar ook al is het complete besluit er nog niet, het demissionaire kabinet doet toch een stap naar voren.

Want Defensie heeft geen tijd om te wachten, zegt staatssecretaris van Defensie Tuinman (BBB). "We nemen nu het besluit over de planologische inpassing voor de F-35's. Er moeten bijvoorbeeld al shelters gebouwd gaan worden. En we willen ook duidelijkheid geven aan de mensen die er wonen."

Vakantievluchten niet zeker

Shelters zijn de beschermende gebouwen waar de F-35's onder kunnen staan, zodat ze niet vanuit de lucht door bijvoorbeeld drones beschadigd kunnen worden. Ook voldoet de landingsbaan niet aan de NAVO-normen, die moet worden verlengd. Tuinman: "We zetten nu dit proces in gang en dat duurt nog wel een aantal maanden. Dan kan het nieuwe kabinet daarna mooi het besluit nemen over burgerluchtvaart."

Minister van Infrastructuur Tieman (BBB) had het liefst vorige week al het complete kabinetsbesluit bekendgemaakt. Hij wekte de indruk dat daar ruimte in zat voor vakantievluchten. "We doen op dit moment wat de Tweede Kamer wil, maar ik ben er wel voor gegaan", zei hij. Toen duidelijk werd dat Tieman het complete besluit wilde nemen, greep GL-PvdA in met een motie.

Tieman draagt het dossier nu met de nodige informatie en berekeningen over aan de formatietafel, met D66, CDA en VVD. D66 en CDA stemden vorige week tegen het openhouden van Lelystad Airport voor burgerluchtvaart, de VVD stemde voor.

Echt zeker dat er ook vakantievluchten gaan komen, is het dus niet. Minister Tieman: "Het is voor de regio nog een uitdaging om die wens over te brengen aan de landelijke politiek." Staatssecretaris Tuinman benadrukt dat het defensiebesluit niet nadelig hoeft uit te pakken. Zonder de F-35's was er helemaal weinig kans op goedkeuring voor vakantievluchten, redeneert hij.

Honderden miljoenen

Mochten er geen vakantievluchten mogen vertrekken, dan heeft Schiphol als eigenaar van Lelystad Airport al gewaarschuwd dat de afkoop daarvan een miljard euro kost. "We hebben dat op de formatietafel gelegd. Ik heb het bedrag gehoord. Die uitspraak laat ik even voor Schiphol, maar we hebben het niet over tientallen miljoenen." Met andere woorden: het gaat eerder om honderden miljoenen, maar dat wil Tieman niet zeggen.

Maar ook hij denkt, net als Tuinman, dat het nieuwe kabinet er niet lang over hoeft te doen. "De Kamer heeft gezegd: 'we willen niet dat deze ploeg een besluit neemt'. Als dat over drie maanden met een nieuw kabinet wel wordt gedaan, dan heb je een andere discussie met elkaar."

Het intrekken van het voornemen om de F-35's op Lelystad in te zetten is met dit besluit in ieder geval een stuk lastiger geworden. Aan de formatietafel zullen dus vooral de financiële belangen worden afgewogen van de Rijksoverheid, de regio en Schiphol, de overlast voor omwonenden en de 'stikstofruimte' die nodig is voor natuurvergunningen.

Zorgen over gevolgen

De provincie Gelderland en de gemeente Lelystad hebben inmiddels weinig enthousiast gereageerd op het kabinetsbesluit. Gelderland zegt in het duister te tasten over de gevolgen van de stationering van F-35's op Lelystad Airport. De provincie is fel tegen laagvliegroutes voor de jachtvliegtuigen over onder meer de Veluwe en hoe die routes eruit gaan zien, blijft in de plannen van Defensie onduidelijk.

"Wij begrijpen niet dat het kabinet een besluit neemt zonder inzicht in de gevolgen. Wij vragen duidelijkheid voordat er onomkeerbare stappen worden gezet", aldus de provincie.

De gemeente Lelystad heeft het ministerie van Defensie opgeroepen omwonenden en ondernemers rond Lelystad Airport "ruimhartig te compenseren". Volgens de gemeente ondervinden zij gevolgen van het steeds maar weer uitstellen van een besluit over openstelling van het vliegveld voor passagiersvliegtuigen.

Een trein is gisteravond op een auto gebotst op een spoorwegovergang in de Gelderse plaats Beltrum. De bestuurder van de personenauto is daarbij om het leven gekomen.

Volgens de Gelderlander raakte er in de trein niemand gewond. Wat er precies gebeurd is, wordt nog onderzocht, meldt de krant. Het treinverkeer was vanwege het politieonderzoek vanaf 22.00 uur gestremd tussen Vorden en Lichtenvoorde-Groenlo.

Het is al de tweede keer dit jaar dat er een dodelijk ongeluk plaatsvindt op de overgang aan de Nijkampsweg in Beltrum. In maart botste een trein daar ook op een personenauto, waarbij de bestuurder om het leven kwam.

De Verenigde Staten hebben gisteravond een aanval uitgevoerd in Syrië op meerdere doelen van Islamitische Staat (IS), meldt de Amerikaanse regering.

Volgens minister van Defensie Hegseth was de aanval een vergelding voor een aanslag van IS van afgelopen weekend in Centraal-Syrië. Daarbij kwamen een tolk en twee Amerikaanse soldaten om het leven en raakten drie andere soldaten gewond. "Dit is niet het begin van een oorlog, maar een wraakactie", stelde Hegseth.

Zeventig doelen

Defensie meldt dat meer dan zeventig doelen werden geraakt in het Centraal-Syrië. Daarbij zouden IS-leden en wapendepots zijn geraakt. Volgens Hegseth zijn er "veel vijanden gedood". Bij de aanval werden meerdere gevechtsvliegtuigen en helikopters ingezet en raketten die vanaf de grond werden afgevuurd. Ook Jordanië zou daarbij vliegtuigen hebben ingezet.

Na de dood van de drie bij de stad Palmyra had de Amerikaanse president Trump al "zeer serieuze vergeldingsmaatregelen" aangekondigd. In het oosten van Syrië zitten honderden Amerikaanse soldaten die onderdeel zijn van een coalitie die tegen IS vecht in Syrië. Trump meldt op zijn socialemediakanaal Truth Social dat de Syrische regering "volledig achter de aanval" staat.

Het in het Verenigd Koninkrijk gevestigde Syrische Observatorium voor de Mensenrechten meldt dat meerdere IS-doelwitten in de buurt van de steden Raqqa en Deir ez-Zor doelwit waren. Een prominente IS-leider en een aantal strijders zouden daarbij zijn gedood.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie is begonnen met het vrijgeven van documenten over de overleden Jeffrey Epstein. Het is een deel van het materiaal dat in de loop van tientallen jaren is verzameld, onder meer in onderzoeken naar seksueel misbruik door de steenrijke investeerder.

Het materiaal is gepubliceerd op de website van het ministerie. Journalisten zijn begonnen met het doorspitten van de documenten, al is er op het eerste gezicht ook veel informatie weggelakt. Het ministerie meldt dat nog niet alles is vrijgegeven en dat er meer volgt "voor het einde van dit jaar".

Het ministerie zegt over de documenten dat "al het mogelijke" is gedaan om persoonlijke informatie van slachtoffers van Epstein en van privépersonen te beschermen. Over de weggelakte informatie meldt het ministerie dat dat onder meer de namen zijn van meer dan 1200 personen: slachtoffers van Epstein en hun familieleden.

Bij de eerste documenten die journalisten nu hebben bekeken, zitten veel bestanden met foto's. Daarop zijn interieurs van een of meer huizen te zien. Wanneer de foto's zijn genomen en waarom is onduidelijk.

Clinton

Er zitten ook beelden van oud-president Bill Clinton bij. Hij is onder meer te zien in een bubbelbad met iemand die onherkenbaar is gemaakt. De woordvoerder van Clinton Angel Ureña stelt dat het Witte Huis van Clinton een zondebok probeert te maken, terwijl mensen "behoefte hebben aan antwoorden".

Hij zegt dat Justitie "zo veel korrelige foto's van meer dan twintig jaar oud naar buiten kan brengen, maar dat dit niet over Clinton gaat". Hij wijst erop dat Clinton banden met Epstein heeft verbroken voordat die werd veroordeeld, terwijl er ook mensen zijn die dat niet hebben gedaan. Daarbij lijkt hij ook naar Trump te wijzen.

Correspondent Verenigde Staten Sjoerd Den Daas:

"Het is vrijwel onmogelijk stevige conclusies te trekken op basis van de documenten die Trumps ministerie van Justitie vandaag heeft vrijgegeven. Het gaat om honderdduizenden documenten, die sinds ze zijn vrijgegeven door journalisten over de hele wereld - ook door ons - worden doorplozen, een immense klus.

Wat tot nu toe opvalt is dat waar veel van het fotomateriaal is zwartgelakt of waar gezichten onherkenbaar zijn gemaakt, we Bill Clinton wel veelvuldig zien.

De oud-president is op die foto's veelal te zien met zedendelinquent Epstein of zijn handlanger Ghislaine Maxwell, onder meer op trips in Marokko, Singapore en in Thailand. Of die beelden opzettelijk juist wél zijn gedeeld, of niet - weten we niet. Het Witte Huis is in elk geval wel druk bezig de media te wijzen op de foto's van de 'topless' Bill Clinton, zoals het rechtse Fox News het noemt. Op basis van de documenten is er ook geen bewijs dat Clinton ergens in de fout zou zijn gegaan."

Ook meldt het ministerie dat het passages heeft weggelakt die een gevaar voor de nationale veiligheid zouden kunnen opleveren of die lopend onderzoek in gevaar zou brengen. Justitie zegt er wel bij dat er zoveel haast moest worden gemaakt met het vrijgeven van de stukken dat er mogelijk persoonlijke informatie ten onrechte zichtbaar is.

Epstein wordt verdacht van grootschalig misbruik van jonge vrouwen en meisjes. Hij werd veroordeeld in 2008 en vervolgens in 2019 opnieuw aangeklaagd. In datzelfde jaar pleegde hij in zijn cel zelfmoord.

Ook de naam van Trump komt meerdere keren voor in de nu vrijgegeven documenten. Ook bij de huidige president is er op basis van de nu vrijgegeven documenten geen bewijs dat hij in de fout is gegaan. Trumps naam komt vooral terug in verhoren en getuigenverklaringen die zijn onschuld onderstrepen.

Correspondent Sjoerd Den Daas

"Veel vragen blijven onbeantwoord. De vrijgave is omgeven door een rookgordijn. Hoeveel documenten niet zijn vrijgegeven en wat de reden daarvoor is, weten we namelijk niet.

De plaatsvervangend minister van Justitie wilde er vandaag weinig over kwijt. Wel gaf hij aan dat er meer informatie kan worden achtergehouden dan de wet voorschrijft. Hij voegde eraan toe dat er in de loop van het jaar mogelijk meer documenten vrijkomen.

Daarmee zal de veenbrand die Trump zelf heeft ontstoken door op te roepen tot volledige transparantie en vrijgave van de Epstein-files voorlopig nog niet geblust zijn, maar het is onwaarschijnlijk dat er - als dat er is - compromitterend materiaal van Trump naar buiten komt."

De documenten van Justitie moesten uiterlijk vandaag worden vrijgegeven, zo bepaalde het Congres vorige maand. Trump verzette zich lang tegen openbaarmaking, maar nadat de druk op hem vanuit zijn Republikeinse partij was toegenomen, zwichtte de president. Op 19 november bepaalde het Congres dat de documenten binnen dertig dagen moesten vrijkomen. Die termijn verliep vandaag.

Het gaat volgens het ministerie om "enkele honderdduizenden stukken". Een deel daarvan was nog nooit eerder getoond, andere documenten kwamen al terug in openbaar gemaakte gerechtelijke dossiers. Het is echter voor het eerst dat een zeer groot deel van het volledige Epstein-dossier op één plek is samengebracht.

Bankafschriften en politie-info

Vooraf werd verwacht dat het bij de documenten zou gaan om onder meer financiële gegevens, zoals bank- en creditcardafschriften en internetgegevens die zijn verkregen van Instagram, Microsoft en Google. Verder bevindt zich in de Epstein-files politie-informatie, zoals arrestatieverslagen en processen-verbaal van huiszoekingen bij de investeerder en zijn handlanger Ghislaine Maxwell.

Epstein werd in verband gebracht met een hele reeks beroemdheden, onder wie president Trump en oud-president Clinton. De documenten kunnen meer duidelijk maken over of zij iets wisten van zijn misbruikpraktijken.

Foto's van Democraten

De afgelopen dagen werden ook al een paar keer foto's en documenten van Epstein vrijgegeven. Die kwamen niet van het ministerie van Justitie, maar van Democraten in het Huis van Afgevaardigden. Zo was Epstein te zien op foto's met beroemdheden als Trump, Clinton en Microsoft-oprichter Bill Gates.

In veel gevallen was niet duidelijk waar en wanneer de foto's gemaakt waren en ook niet of er enig verband was met de strafbare feiten waaraan Epstein zich schuldig heeft gemaakt. Een aantal foto's was ook al eerder gepubliceerd.

Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) moet nareizigers naar hotels brengen in de gemeente waar ze uiteindelijk ook een huis moeten krijgen. Dat schrijft minister Keijzer van Asiel en Migratie in een brief aan de gemeenten.

De minister wil zo plek vrijmaken in asielzoekerscentra en mensen alvast een leven laten opbouwen in de gemeente waar ze uiteindelijk een huis krijgen.

Nareizigers zijn de familieleden van mensen die naar Nederland zijn gekomen en van wie de asielaanvraag is goedgekeurd, de zogenoemde statushouders. Zij hebben al een verblijfsvergunning en een BSN-nummer. Alle gemeenten hebben de wettelijke verplichting elk jaar een aantal statushouders te huisvesten.

Zes maanden

In de brief schrijft minister Keijzer de maatregel te nemen om het aanmeldcentrum in Ter Apel te ontlasten. Daar verblijven de afgelopen dagen geregeld meer asielzoekers dan het toegestane aantal van 2000.

Dat hoge aantal wordt volgens de minister voor een belangrijk deel verklaard door de komst van zo'n 400 nareizigers per week. Inmiddels zitten er zo'n 18.000 statushouders in de opvang te wachten op een huis. Door de statushouders over het land te verspreiden, gaat het in elke gemeente om kleinere aantallen.

Op dit moment zitten zo'n 8000 nareizigers in een opvanglocaties van het COA, meestal niet in de gemeente waar ze later worden gehuisvest.

Keijzer wil dat de nareizigers in eerste instantie voor zes maanden in een hotel worden geplaatst, waarvan de kosten worden betaald door het COA. Daarna moeten gemeenten de verantwoordelijkheid voor de huisvesting overnemen. Zij kunnen dat betalen met geld dat het Rijk beschikbaar stelt. Voor gemeenten zonder hotel wordt een plek in een aangrenzende gemeente gezocht.

Nareizigers kunnen gemiddeld na 166 dagen terecht in een woning. De minister verwacht dan ook dat het overgrote deel van de nareizigers binnen zes maanden een plek heeft.

Tegenstrijdig beleid

Het COA noemt het moment waarop de minister de maatregel aankondigt onhandig, zo vlak voor het kerstreces, maar noemt de maatregel nodig om de druk op de asielopvang te verlichten.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is minder positief en noemt het aangekondigde beleid tegenstrijdig. "Gemeenten wordt gevraagd om extra en versneld te huisvesten, terwijl tegelijk een verbod op voorrang voor statushouders wordt voorbereid." Daardoor wordt het volgens de VNG in de praktijk een stuk lastiger om de opvang te ontlasten.

Ook het niet volledig uitvoeren van de spreidingswet draagt bij aan het tekort aan opvangplaatsen, schrijft de VNG. De noodmaatregel zal alleen werken als het tijdig wordt afgestemd en er voldoende ruimte is voor doorstroom. Dat gaat alleen als er een samenhangend beleid is en als gemaakte afspraken worden uitgevoerd, staat te lezen in de reactie.

Een man met een mes heeft in de Taiwanese hoofdstad Taipei willekeurige voorbijgangers aangevallen. Daarbij kwamen zeker drie mensen om het leven en raakten negen mensen gewond. De dader maakte zelf een eind aan zijn leven door van het dak van een gebouw te springen.

De man gooide rookbommen vlak bij de uitgang van een metrostation in de buurt van het centraal station van Taipei. Daar probeerde een man hem tegen te houden, maar die werd daarbij dodelijk geraakt. De dader nam vervolgens de metro om een halte verderop nog meer rookbommen op een zebrapad te gooien.

Vervolgens haalde hij op zijn gemak een groot mes uit zijn tas om vervolgens op nietsvermoedende voorbijgangers af te stormen. Niet veel later rende hij een warenhuis in. Hij was nog maar enkele seconden binnen toen mensen in paniek naar buiten kwamen.

Op beelden is te zien hoe de man met rookbommen gooit, met een mes over straat gaat en het warenhuis in loopt:

Een deel van de warenhuisbezoekers verschuilde zich in een fastfoodrestaurant. "Ik hoorde mensen schreeuwen", zegt een medewerker. Hij vertelt dat mensen in paniek waren en dat er een scherpe rooklucht in de omgeving hing.

Een slachtoffer werd behandeld voor het inademen van rook. Op beelden is te zien dat er veel bloed op een stoep ligt en dat delen van de omgeving zijn afgezet.

Een vrouw die onderweg was voor een etentje met haar dochter, raakte gewond bij de aanval. Ze vertelde dat ze van achteren werd geslagen met een zwaar voorwerp. "Ik zag niet wat er gebeurde, omdat het achter me gebeurde. Ik draaide me om en zag mensen op de grond liggen die hulp nodig hadden.

Reservistentraining gemist

De 27-jarige verdachte werd gezocht door de politie omdat hij vorig jaar niet was komen opdagen bij een reservistentraining van het leger. Hij zou een wijziging in zijn woonadres niet hebben doorgegeven, waar door de oproep nooit was bezorgd, meldt het Openbaar Ministerie.

De autoriteiten doen nog onderzoek naar het motief van de man. In heel Taiwan is de beveiliging bij trein- en metrostations aangescherpt.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De rechtbank heeft twee mannen van 20 en 21 jaar veroordeeld tot celstraffen tot bijna twaalf jaar voor hun betrokkenheid bij een dodelijke schietpartij in Purmerend. Een derde 17-jarige verdachte is voor zijn aandeel veroordeeld tot 264 dagen jeugddetentie en jeugd-tbs.

Het drietal was in de avond van 12 februari met een medeverdachte naar Purmerend gereden om een afgesproken confrontatie aan te gaan met een andere groep. Ze hadden een vuurwapen en een mes bij zich en droegen mondmaskers.

Bij het treinstation liep de ruzie uit de hand en werd er meerdere keren geschoten. Een 19-jarige man uit Purmerend raakte zwaargewond en overleed later in het ziekenhuis. Een tweede man van eveneens 19 jaar uit Medemblik raakte ook zwaargewond. Hij was tweemaal gestoken en raakte gewond door een kogel.

Doodslag

Volgens de rechtbank waren de drie verdachten samen verantwoordelijk voor het schieten en het steken. Ze zijn daarom alle drie veroordeeld tot doodslag en poging tot doodslag.

De rechtbank acht bewezen dat de 20-jarige verdachte uit Amsterdam de schutter was. Hij krijgt daarom de hoogste celstraf van elf jaar en negen maanden. Die straf is niet alleen voor het schietincident in Purmerend, maar ook voor straatroven en openlijk geweld.

De 21-jarige verdachte uit Purmerend is veroordeeld tot een celstraf van negen jaar en tien maanden. Hij wordt niet alleen verantwoordelijk gehouden voor het medeplegen van doodslag en poging tot doodslag, maar ook voor openlijk geweld in een andere zaak, schrijft NH Nieuws.

Minderjarig

De derde verdachte uit Amsterdam was volgens de rechtbank degene die het zwaargewonde slachtoffer had neergestoken. Omdat hij ten tijde van het incident 15 jaar was, is hij veroordeeld tot 264 dagen jeugddetentie en jeugd-tbs.

Er is ook een vierde verdachte in de zaak: een 20-jarige man uit België. Hij kreeg 270 dagen cel, waarvan 170 voorwaardelijk, voor het schoppen en slaan van het zwaargewonde slachtoffer. Die straf heeft hij inmiddels uitgezeten in voorarrest.

De actie Serious Request van radiozender NPO 3FM heeft binnen een dag ruim 4,3 miljoen euro opgeleverd. Niet eerder was de tussenstand op de eerste dag zo hoog. Het geld is bedoeld voor Spieren voor Spieren, een stichting die zich inzet voor kinderen met een spierziekte.

De tussenstand werd bekendgemaakt op NPO 3FM. "4,3 miljoen...waar gaat dit over?" reageerde dj Barend van Deelen vol ongeloof. "Ik kan niet anders zeggen: dit is krankzinnig. Ik sta nog steeds te shaken."

Van Deelen zit met collega-dj's Mart Meijer en Sophie Hijlkema sinds gisteren opgesloten in het Glazen Huis. Op kerstavond mogen ze er weer uit. Ze draaien platen voor het goede doel in ruil voor een donatie. Het Glazen Huis staat dit jaar op de Grote Markt in Den Bosch.

Vorig jaar werd er op de eerste dag een kleine 3 miljoen euro ingezameld voor Metakids, een stichting die fondsen werft voor onderzoek naar metabole ziekten.

Donatie van half miljoen

De hoge tussenstand kwam er mede dankzij een golfbaan in de regio. Medewerkers kwamen aan het eind van de middag twee cheques van 250.000 euro brengen. De baan is eigendom van miljardair Robert van der Wallen, die al jarenlang betrokken is bij Spieren voor Spieren. Hij is ook bekend als voorzitter van de raad van commissarissen van PSV.

Serious Request van 3FM wordt gehouden sinds 2004. De hoogste opbrengst werd bereikt in 2012. Op kerstavond stond de teller toen op 12,25 miljoen euro, voor het Rode Kruis.

Rond 3 uur afgelopen nacht waren ze eruit: de EU-leiders besluiten dan gezamenlijk 90 miljard euro te gaan lenen om aan Oekraïne te geven. Oekraïne hoeft dat geld pas aan de EU terug te betalen als het herstelbetalingen van Rusland ontvangt voor de schade van de oorlog. Het besluit komt als een verrassing.

Hoe werkt de gezamenlijke lening?

De EU-landen gaan gezamenlijk 90 miljard euro lenen op de kapitaalmarkt. Dat geld gaat naar Oekraïne. Als dekking voor de lening gebruikt de EU geld dat het van de lidstaten krijgt, maar dat nog geen plek op de begroting heeft.

Anders dan bij het gebruik van de Russische tegoeden voor een lening aan Oekraïne moet de EU nu rente betalen. Die rente rekent de EU niet door aan Oekraïne.

Hoeveel de kosten voor de rente precies zullen zijn, hangt af van welke leningen de Europese Commissie gaat afsluiten. EU-ambtenaren schatten dat de rentekosten zullen oplopen tot zo'n drie miljard euro per jaar.

Veel landen hoopten ruim 200 miljard aan Russische tegoeden niet alleen bevroren te houden, maar ook te gebruiken voor een lening aan Oekraïne. Een win-win-constructie, was de gedachte bij de Europese Commissie en bij landen als Duitsland en Nederland. Door het Russische geld te gebruiken, hoeft de EU niet te gaan lenen en geeft die een duidelijk signaal aan Rusland.

Maar er is verzet, met name vanuit België, waar het overgrote deel van de Russische tegoeden geparkeerd staat. België vreest te moeten opdraaien voor de kosten wanneer de leenconstructie juridisch niet standhoudt. Daarom eist de Belgische premier Bart de Wever garanties van de EU om er zeker van te zijn dat de EU-landen gezamenlijk de kosten betalen voor mogelijke schade.

Toch optie B

In het voorstel dat op tafel ligt bij de EU-leiders wordt met veel van die Belgische zorgen rekening gehouden. Volgens het voorstel gaan de EU-landen inderdaad de risico's delen, maar juist dat blijkt voor verschillende landen met een hoge staatsschuld, zoals Frankrijk en Italië, een brug te ver. Te veel EU-leiders durven het nog niet aan. Er is onvoldoende steun voor het plan met de Russische tegoeden.

En dus komt optie B op tafel: de EU gaat zelf geld lenen om Oekraïne financieel te helpen. Dat voorstel lag al langer op de plank, maar had niet de voorkeur. Voor een gezamenlijke lening is steun van alle lidstaten nodig. De Russisch gezinde landen Hongarije en Slowakije lieten voorafgaand aan de EU-top al weten een gezamenlijke lening niet te steunen en dus leek die optie kansloos, maar toch komt de lening er.

Wie betaalt de rekening?

Het idee is dat de EU de leningen op de kapitaalmarkt op termijn aflost, als Oekraïne het geld terugbetaalt aan de EU. Maar, zeggen de EU-leiders, dat hoeft Oekraïne alleen te doen wanneer Rusland de schade voor de oorlog terugbetaalt aan Oekraïne. Tot die tijd houdt de EU de Russische tegoeden bevroren.

De vraag is of de herstelbetalingen er ook echt komen. Dat hangt ervan af hoe de oorlog eindigt en welke afspraken daarbij worden gemaakt. Zolang Oekraïne de lening niet terugbetaalt, blijft de EU dus zitten met de gezamenlijke schuld en blijft die rente betalen over de leningen op de kapitaalmarkt. De EU kan op een zeker moment beslissen de leningen zelf terug te gaan betalen. Daar zijn nu nog geen plannen voor.

De jaarlijkse drie miljard euro aan rente betaalt de Commissie vanuit de Europese begroting. Om dat in verhouding te zien: de gehele Europese begroting voor komend jaar bedraagt zo'n 190 miljard euro.

De rekening komt vooralsnog dus niet direct bij de lidstaten te liggen, maar als het niet lukt om ruimte te vinden binnen de begroting, zullen de lidstaten uiteindelijk toch moeten bijspringen.

Er wordt een compromis gevonden: Hongarije, Slowakije en ook Tsjechië krijgen een uitzonderingspositie. Zij hoeven niet mee te betalen aan de kosten voor de gezamenlijke lening. Zo komt er dus een akkoord en daarmee weten de EU-leiders het rampscenario, dat er geen akkoord over geld voor Oekraïne wordt bereikt, te voorkomen.

Gezamenlijk lenen, noemen we dat geen Eurobonds?

Dat hangt ervan af aan wie je het vraagt. Volgens demissionair premier Schoof zijn dit absoluut geen Eurobonds, omdat Oekraïne het geld moet terugbetalen en het niet om een gift gaat. Dat is de definitie van het kabinet.

Over het algemeen worden gezamenlijke EU-leningen, in welke vorm dan ook, wel degelijk Eurobonds genoemd. Ook de Franse president Macron gebruikte die term na afloop van de top. In Brussel zijn ze de semantische discussie een beetje beu: "Als u mij kan vertellen wat een Eurobond is, vertel ik u of dit Eurobonds zijn," zei een hoge EU-ambtenaar.

De Chinese webwinkel Shein hoeft in Frankrijk niet uit de lucht te worden gehaald na de veelbesproken verkoop van kindsekspoppen en wapens. De rechtbank in Parijs oordeelt dat dat "niet proportioneel" zou zijn. Volgens de rechtbank heeft de webwinkel goed gehandeld door de omstreden producten snel offline te halen.

Wat betreft 'normale' sekspoppen moet de website voortaan de leeftijd van kopers gaan controleren. Er staat een boete van 10.000 euro op iedere keer dat dat niet gebeurt.

De Franse regering eiste dat de website van Shein drie maanden zou worden geblokkeerd, nadat de site kindsekspoppen te koop had aangeboden. Ook waren er wapens te verkrijgen via de webshop. Maar na het offline halen van de omstreden producten kwam de regering twee weken geleden terug van zijn eigen eisen: die wilde alleen nog een blokkade voor het deel van de webshop waar externe verkopers hun producten konden aanbieden.

Hoger beroep

Het deel van de webshop voor externe verkopers werd na de ophef over de sekspoppen al gesloten en is nu ruim een maand buiten gebruik. Een blokkade acht de rechter niet meer nodig. Volgens de rechtbank werden de kindsekspoppen "incidenteel" aangeboden.

De Franse regering zegt toch in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak.

Shein is het grootste online kledingmerk ter wereld, met een omzet van zo'n 35 miljard euro. Het is een fast-fashion webshop die spotgoedkope producten verkoopt. Shein speelt in op trends, de kleding wordt vaak maar korte tijd gedragen. Er zijn veel verhalen over uitbuiting van medewerkers en er is kritiek op het niet-duurzaam handelen van het bedrijf.

Onder vergrootglas

In Frankrijk ligt het bedrijf onder een vergrootglas. Begin november werd in Parijs de eerste fysieke kledingwinkel van Shein geopend. Onder meer de mode-industrie en milieuactivisten hadden daar veel kritiek op. In een reactie op het oordeel van de Franse rechtbank laat het bedrijf weten: "Onze prioriteit blijft de bescherming van Franse consumenten en het waarborgen van de naleving van lokale wet- en regelgeving."

Tegen de verkopers van de kindsekspoppen loopt nog een rechtszaak. Ook is er iemand in Frankrijk opgepakt die een pop had besteld. De pop zag eruit als een meisje van een jaar of 4 dat een teddybeer vasthield. In de begeleidende tekst werd de pop "een masturbatiespeeltje voor mannen" genoemd voor 186,94 euro.

De Russische president Poetin heeft zijn jaarlijkse vraag-en-antwoordsessie gebruikt om de Russische kijk op de oorlog in Oekraïne opnieuw voor het voetlicht te brengen. De vierenhalf uur durende bijeenkomst in de Gostiny Dvor in Moskou was zoals altijd strak geregisseerd.

Poetin stond journalisten te woord en ook het publiek was opgeroepen om vragen in te dienen. Die gingen van de prijzen van eieren tot problemen met de watervoorziening, hoewel de oorlog in Oekraïne het meest aan bod kwam.

De afgelopen weken voeren Russen en Oekraïners opnieuw gesprekken met de VS om een einde te maken aan de oorlog. Dat heeft nog weinig concreets opgeleverd. Dat is te wijten aan Oekraïne en "onze westerse tegenstanders", zei Poetin vandaag. Hij prees wel de inspanningen van de Amerikaanse president Trump om de oorlog te beëindigen.

Poetin ging verder in op de plannen van een aantal EU-landen om bevroren Russische tegoeden te gebruiken voor steun aan Kyiv. Volgens de Russische president is dat "diefstal op klaarlichte dag" en zal Rusland proberen onafhankelijke rechtbanken te vinden om het geld terug te krijgen. Waar hij dan aan denkt, is onduidelijk.

Bekijk hier wat Poetin zei over de Europese plannen:

Binnen de EU is er overigens geen eenheid over het gebruik van de Russische tegoeden. Europese leiders besloten daarom afgelopen nacht in Brussel om met elkaar 90 miljard euro te gaan lenen voor Oekraïne.

Poetin zei ook over de oorlog dat hij er "onmiddellijk mee zou kunnen stoppen" als hij veiligheidsgaranties krijgt. De eisen die Rusland stelt zijn al sinds het begin van de Russische invasie in februari 2022 onveranderd en werden door Poetin nog maar eens herhaald.

Zo wil hij dat Rusland controle krijgt over de volledige Donbas, inclusief het kleinere deel dat niet door Rusland wordt bezet. Tevens moet het Oekraïense leger wat Poetin betreft flink inkrimpen en wil hij de zekerheid dat Oekraïne geen lid wordt van de NAVO. De Oekraïense president Zelensky zei onlangs bereid te zijn om de eis voor het NAVO-lidmaatschap te laten varen, op voorwaarde dat hij veiligheidsgaranties krijgt van zijn westerse bondgenoten.

Amerikaanse veiligheidsstrategie

In de ogen van Poetin is de NAVO het grote gevaar voor Rusland en hij verwees in dat verband naar de Amerikaanse veiligheidsstrategie die eerder deze maand werd gepubliceerd. Daarin richt de VS de pijlen onder meer op Europa. Rusland wordt niet als vijand aangemerkt. "Kun je lezen?", was de vraag van Poetin aan het adres van secretaris-generaal Rutte van de NAVO, die eerder heeft gezegd dat de NAVO zich moet voorbereiden op een oorlog met Rusland.

De Russische president prees de inspanningen van zijn leger, die volgens hem langs de hele frontlinie het initiatief heeft. Zo zei hij dat de Russen verschillende Oekraïense steden hebben ingenomen, waaronder Koepjansk. De Oekraïense president Zelensky was daar onlangs nog op bezoek, maar volgens Poetin was dat in scène gezet. Bewijs voor die bewering leverde hij niet. Kyiv zegt dat Oekraïense troepen het grootste deel van de stad hebben heroverd.

Verkiezingen in Oekraïne

Poetin sprak ook over verkiezingen in Oekraïne, die daar volgens de grondwet niet kunnen plaatsvinden zolang het oorlog is. Volgens de Russische president heeft de regering onder Zelensky geen legitimiteit meer, omdat de ambtstermijn van Zelensky ruim anderhalf jaar geleden is afgelopen. Poetin is overigens zelf aan zijn vijfde ambtstermijn bezig, die hij regelde dankzij een wijziging van de grondwet, in een land waar de oppositie het zwijgen is opgelegd.

De Russische president zei verder dat Oekraïners die in Rusland wonen moeten kunnen meedoen aan die verkiezingen. Daarnaast suggereerde hij om op een eventuele verkiezingsdag even geen luchtaanvallen uit te voeren op Oekraïne.

Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp:

"De 4,5 uur durende inbelsessie annex persconferentie van Vladimir Poetin bevatte de gebruikelijke lofzang op de verrichtingen van het Russische leger en de Russische economie. Dit om opnieuw te laten zien dat het Westen er niet in zal slagen Rusland militair of economisch op de knieën te dwingen, en dat Rusland hoe dan ook alle gestelde doelen van de 'speciale militaire operatie' zal bereiken. Dat betekent dat het Kremlin als voorheen niet van zins is bij onderhandelingen Oekraïne ook maar een strobreed toe te geven.

Poetin ontweek een gerichte vraag van de BBC-correspondent over repressie tegen andersdenkenden, door meteen te beginnen over de wet op buitenlandse agenten, die volgens Poetin simpelweg is gekopieerd van een soortgelijke Amerikaanse wet. Hoewel diverse tot 'buitenlandse agent' verklaarde Russen zijn veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen wegens verspreiding van 'nepnieuws' of het 'discrediteren' van het Russische leger, is er volgens Poetin in Rusland geen sprake van 'repressie en strafrechtelijke vervolging'."

De afgelopen weken was het extreem zacht voor de tijd van het jaar. Bij aanvang van de kerstvakantie is dat nog steeds zo, maar na het weekeinde gaat het roer om. Dat gaat overigens samen met droog weer en geleidelijk ook meer zon.

Het weekeinde verloopt grijs en af en toe valt er wat lichte regen. De hoeveelheden zijn heel beperkt en de grootste kans op wat gespetter is in het zuiden van het land. Onder de wolken is het zaterdag 7 tot 9 graden en zondag nog iets warmer. Daarmee is het weekeinde nog altijd vrij zacht voor de tijd van het jaar. Gebruikelijk is een maximumtemperatuur van een graad of 7.

Onder nul

Later in het weekeinde en begin volgende week waait er een matige wind uit het oosten tot noordoosten. Dat levert een flinke daling van temperatuur op. De eerste dagen zijn er nog veel wolken, waardoor het kwik in de nacht nog net boven nul blijft. Overdag is het 4 tot 6 graden. Vanaf woensdag komt er meer ruimte voor zon. Overdag is het dan 2 tot 4 graden terwijl het tijdens opklaringen in de nacht een paar graden kan vriezen.

Deze lage temperaturen doen mensen misschien hopen op een witte kerst. Dat zou wat temperatuur betreft mogelijk zijn, maar beide kerstdagen blijft het droog, Daardoor is de kans op een witte kerst nihil.

Toch is het wintergevoel er waarschijnlijk wel. De oostenwind is gortdroog en waait stevig door. Dat maakt het buiten voor het gevoel erg schraal en een dikke winterjas is tijdens de kerstdagen dan ook zeker nodig.

De voedselsituatie in Gaza is verbeterd sinds de wapenstilstand van oktober, stelt VN-voedselwaakhond IPC vast in een nieuw rapport. Er is officieel geen hongersnood meer in het gebied, maar de situatie blijft kritiek.

Er komen meer goederen de Gazastrook binnen en het aantal Israëlische luchtaanvallen is aanzienlijk afgenomen in vergelijking met voor het bestand, schrijft IPC, een gerenommeerd samenwerkingsverband van organisaties en ngo's dat wereldwijd voedselcrises monitort.

Minder burgers in Gaza vallen nu in de hoogste categorie van hongersnood, die als levensbedreigend wordt aangeduid. Tussen 16 oktober en 30 november vielen meer dan 100.000 mensen in die categorie en als het bestand aanhoudt, zal dit aantal in april volgend jaar onder de 2000 duiken, verwacht het IPC.

Voedselnood nog hoog

Er is in Gaza nog wel een groot gebrek aan voedsel. De ruim twee miljoen Gazanen hebben moeite om in hun basisbehoeften te voorzien en de beperkte toegang tot hulp maakt de situatie nog ernstiger. Zo is er nog steeds sprake van acute ondervoeding.

Wat doet het IPC?

The Integrated Food Security Phase Classification (IPC) is opgezet met als doel de wereldleiders te voorzien van grondige, op bewijs gebaseerde analyses van de voedselonzekerheid en acute hongersnoden in de wereld. Het IPC bestaat uit negentien organisaties en ngo's die voedselcrises wereldwijd monitoren.

Het IPC hanteert vijf categorieën van voedselonzekerheid. Volgens het IPC is er hongersnood als minstens 20 procent van de bevolking geen toegang heeft tot eten, een op de drie kinderen aan acute ondervoeding lijdt en er per dag twee mensen op de 10.000 doodgaan door honger.

Het IPC benadrukt dat acute hongersnood in Gaza nog steeds op de loer ligt. "In het ergste geval, waarbij geweld opnieuw oplaait en de humanitaire en commerciële toestroom van goederen wordt stopgezet, kan het risico op hongersnood in april 2026 weer terug zijn", schrijft de VN-voedselwaakhond. "Dit benadrukt de ernstige en voortdurende humanitaire crisis."

In augustus riep het IPC in een deel van de Gazastrook officieel hongersnood uit. VN-mensenrechtenchef Volker Türk noemde de hongersnood "een direct gevolg van het handelen van de Israëlische regering". Na een maandenlange blokkade liet Israël heel sporadisch eten en hulpmiddelen toe tot de Gazastrook, maar dat is nog lang niet voldoende, waardoor er elke dag kinderen stierven door ziekte en ondervoeding.

Israël heeft herhaaldelijk ontkend dat er sprake is geweest van hongersnood in Gaza. Premier Netanyahu noemde het vorige IPC-rapport een "regelrechte leugen".

Geen verse groenten en fruit

Het Nederlandse Rode Kruis zei deze maand dat de hoeveelheid hulp die Gaza binnen mag komen van dag tot dag verschilt. De afgesproken 600 vrachtwagens per dag worden in elk geval niet gehaald.

Een analyse door het Amerikaanse persbureau AP van cijfers afkomstig van de Israëlische dienst Cogat bevestigt dat. In de periode van 12 oktober tot 7 december waren het volgens AP gemiddeld 459 vrachtwagens.

Israël controleert nog altijd de toegang tot de Gazastrook en blijft zowel hulpgoederen als internationale medewerkers de toegang tot Gaza ontzeggen. Het IPC schrijft in het rapport dat Israël niet voldoende voedsel toelaat en bovendien weinig soorten voedsel. Zuivel, eieren, vlees, vis en verse groenten en fruit zijn amper verkrijgbaar. Met name kinderen lijden hier extra onder, omdat ondervoeding voor hen blijvende gevolgen heeft.

Het IPC waarschuwt dat het komende jaar meer dan 100.000 kinderen in Gaza tussen de 6 maanden tot 5 jaar oud te maken hebben met acute ondervoeding en behandeling nodig zullen hebben. Ook zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, lopen een hoger risico.

Dagelijks honger

Kinderrechtenorganisatie Save the Children zegt dat ondanks de verbeterde situatie nog steeds vier op de vijf kinderen in de Gazastrook het nieuwe jaar ingaan met ernstige honger.

De organisatie CARE Nederland, die hulp verleent aan Gaza, benadrukt dat blijvende, onbelemmerde toegang voor humanitaire goederen noodzakelijk is. "Zonder die continuïteit blijft honger een vast onderdeel van het dagelijks leven in Gaza."

Het IPC-rapport komt op een moment dat fase 1 van het zogenoemde Trump-plan voor Gaza zijn einde nadert. Hamas heeft nog één lichaam van een Israëlische gijzelaar niet overgedragen. De uitdagende tweede fase moet nog beginnen en richt zich op de toekomst van Gaza, al zitten bij de onderhandelingen daarover de Palestijnen nauwelijks aan tafel.

Duizenden reizigers zijn vandaag vanaf Schiphol zonder koffer naar hun bestemming gevlogen. Door een technische storing in het bagagesysteem moesten naar schatting 20.000 koffers op de luchthaven achterblijven, zegt een woordvoerder van Schiphol.

De storing duurde uren en was aan het eind van de middag verholpen. Door de problemen moest ruimbagage in vertrekhal 2 handmatig worden ingecheckt. "Dat kost meer tijd dan het automatisch inchecken", zegt de woordvoerder. Vertrekhal 2 wordt onder meer gebruikt door KLM. Het lijkt erop dat reizigers op zowel Europese als intercontinentale vluchten zijn getroffen.

Schiphol verwerkt op een dag als vandaag zo'n 150.000 koffers. De luchthaven heeft extra personeel ingezet om zo veel mogelijk ruimbagage alsnog in te checken.

Aantal dagen

Reizigers die zonder koffer zijn vertrokken krijgen de achtergebleven bagage nagestuurd. Schiphol werkt daarvoor samen met de luchtvaartmaatschappijen. De luchthaven verwacht dat het minstens een aantal dagen gaat duren voor iedereen zijn spullen weer terug heeft.

KLM noemt het "buitengewoon vervelend" dat er bagage op Schiphol is blijven staan, "zeker gezien de start van de kerstvakantie". De luchtvaartmaatschappij zegt er alles aan te doen om de koffers zo snel mogelijk op de plek van bestemming te krijgen.

Demissionair minister Van Weel rondde vandaag een driedaags bezoek aan Mumbai en Delhi af. India en Nederland werken al langer aan een verdieping van de samenwerking op het vlak van onder meer maritieme technologie, defensie en de farmaceutische industrie.

Vooral de uitbreiding op het gebied van chipproductie springt in het oog. Door geopolitieke spanningen en de snelle technologische ontwikkeling rond de halfgeleiderindustrie zijn daar de belangen urgenter geworden. In die context ziet India een rol voor zichzelf.

Hitesh Garg van de Indiase tak van chipontwerper NXP noemt zijn land "nog geen supermacht" op het gebied van chipproductie. "Maar in de komende vijf jaar verwachten we dat de binnenlandse afzetmarkt voor chips naar 110 miljard euro groeit."

Nederland ziet daar kansen. Want hoewel de Indiase chipindustrie zich in een beginfase bevindt, heeft de minister genoeg redenen om de banden aan te halen. "We zien dat we wel erg afhankelijk zijn geworden van de maakindustrie van één land", zegt Van Weel.

Hij noemt niet expliciet China, maar dat is wel het land waar Nederland kortgeleden mee in een diplomatieke ruzie belandde, specifiek over de productie van chips. Demissionair minister Karremans van Economische Zaken nam toen het toezicht van het Chinees- Nederlandse Nexperia om de productie van chips in Nederland en Europa veilig te stellen.

Van Weel benadrukt dat voor een onafhankelijke en sterke productieketen van halfgeleiders Nederland verder over de landsgrenzen moet kijken. "We moeten zorgen dat we op onze eigen benen kunnen staan. Dat betekent niet dat je alles maar in Europa of Nederland kunt doen. Daar hebben we de mensen niet meer voor."

Alternatief voor China en Taiwan

Terwijl Nederland wil diversifiëren door in te zetten op de potentie van India om een grote speler te worden in de chipsector, wil India zich op zijn beurt juist profileren als goed alternatief voor landen als China en Taiwan.

"Als je met een grootmacht op het gebied van chipproductie als Nederland wil samenwerken, moet je binnenlands beleid perspectief bieden voor zo'n samenwerking", zegt Konark Bhandari, technologiespecialist bij de denktank Carnegie India.

Nu is India nog vooral een land van chipontwerpers. Om de omslag te kunnen maken naar een volwaardige productieketen kwam India in 2021 met een beleidsplan dat gepaard ging met een investering van 10 miljard euro. Daarvan worden nu verschillende productiefabrieken gebouwd en er worden bredere investeringen gedaan in infrastructuur.

Bhandari kijkt uit naar de volgende stap. "De financiering uit het eerste beleidsplan is na vier jaar opgebruikt. Een vervolg op het oorspronkelijke plan is nu nodig om duidelijkheid te verschaffen aan buitenlandse investeerders."

Op dit moment is het nog onduidelijk waar dat volgende pakket met overheidssteun zich op richt. Wordt er verder ingezet op de bouw van fabrieken waar chips gemaakt en verpakt worden, of wordt er nu ook meer gekeken naar zeldzame aardmetalen en mineralen?

In aanloop naar de nationale verkiezingen vorig jaar gingen er geruchten over een nieuw investeringspakket van 30 miljard euro. De vraag is of dit soort bedragen nog realistisch zijn omdat de BJP van premier Modi niet de verwachte meerderheid behaalde in het parlement.

ASML

Ondanks de onduidelijkheden over mogelijke nieuwe investeringen van de Indiase regering wees een Wereldbank-rapport India enkele jaren geleden al aan als een van de toplanden om naar uit te wijken voor de productie van chips.

Volgens kenners is het indrukwekkend dat het India de afgelopen vier jaar gelukt is de 10 miljard effectief te besteden aan de opbouw van de productieketen.

"We zien op dit moment echt een versnelling op het gebied van chips in India en ik denk dat de samenwerking met Nederland daardoor steeds sterker wordt", zegt NXP-directeur Garg. Voor India biedt het bovendien een mogelijke toegang tot ASML, dat machines produceert voor de meest geavanceerde chips.

Dat beseft ook minister Van Weel. "Ik denk dat wij een hele interessante partner zijn voor India om te kijken waar zij kunnen instappen in een industrie die ontzettend groot is en nog veel groter gaat worden."

Het Openbaar Ministerie gaat strafrechtelijk onderzoek doen naar dierenmishandeling bij verzamelcentra van vee. Dat gebeurt op basis van filmpjes waarop te zien is hoe koeien en kalfjes onder meer worden geschopt.

De beelden werden begin vorige week gepubliceerd door de groep Ongehoord, die onderzoek doet naar de dierindustrie. Op vijf melkveehouderijen verspreid over het land werd met een verborgen camera gefilmd.

Te zien is hoe de runderen en kalfjes worden geprikt met een prikstok of stroomstootwapen of aan een achterpoot worden weggesleept.

Het OM zegt ook nadrukkelijk te kijken naar de rol van de mensen die op de beelden te zien zijn. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onder het gezag van het Functioneel Parket.

Beelden opgevraagd

De NVWA heeft voor het onderzoek de originele beelden opgevraagd bij Ongehoord. Een lid van die groep zegt tegen de NOS dat ze die niet zullen afstaan, omdat ze niet willen meewerken aan dit onderzoek.

"Het gaat ons er niet om dat er nu vijf of tien mensen worden aangeklaagd, pas nadat er maatschappelijke ophef ontstaan is", zegt het lid. "Want dan blijft het systeem in stand: waarom zijn al deze dieren kreupel? Waarom worden ze zo behandeld?"

Ernstige bedreigingen

Vorige week werden twee mannen aangehouden die een boer hadden bedreigd in de Zuid-Hollandse gemeente Molenlanden. Hij was een van de veehouders bij wie de beelden met de verborgen camera waren gemaakt.

De boer zegt na de publicatie van de beelden dagelijks meerdere ernstige bedreigingen te krijgen, waarbij ook zijn gezin doelwit is. De politie sluit niet uit dat er meer mensen worden aangehouden voor de bedreigingen.

Ondanks talloze campagnes is vaak nog de gedachte dat je met twee glazen alcohol nog wel kan rijden. Dat merkt cursusleider Robert Mazier van Trafieq, dat in opdracht van het CBR alcohol- en drugscursussen geeft. Vandaag maakte het CBR bekend dat er dit jaar 26 procent meer cursisten waren dan vorig jaar.

"Wat twee glazen zijn, hangt volledig af van hoe je schenkt", vertelt Mazier, terwijl hij kijkt naar een wijnglas dat voor iets meer dan de helft gevuld is met water. "Dit glas heb ik zelf ingeschonken, zo zou ik hem op een gezellige avond drinken, maar dit zijn al twee eenheden."

Eyeopener

Tijdens de cursussen blijkt hoe weinig mensen weten over wat alcohol en drugs daadwerkelijk met hun lichaam doen. "Een borrel, een glas wijn of een glas bier is in principe één eenheid", legt Mazier uit. "Maar in een flesje bier zit vaak al meer dan één eenheid. Dat is voor veel cursisten een eyeopener."

Even verrast zijn cursisten als het gaat over de tijd die het duurt voor een eenheid alcohol is afgebroken. Ongeveer een half uur na het drinken van een glas komt het aan bij je lever. Het lichaam doet er vervolgens anderhalf uur over om één eenheid alcohol af te breken. Cursusleider Mazier rekent voor: "Drie eenheden betekent al snel vijf uur voordat het uit je systeem is."

Cursus

Een van de cursisten wil alleen anoniem zijn verhaal doen, hij volgde vijf jaar geleden een alcoholcursus. Toch zat daar voor hem niet de impact: "Je wordt meegenomen door de politie, moet blazen en bent je rijbewijs kwijt. En dat terwijl ik in een autogarage werkte. Dat wil ik nooit meer."

Over de inhoud van de cursus is hij niet heel enthousiast. "Ik denk dat 90 procent van de mensen er ook geen zin in had. Maar je moet zo'n cursus nu eenmaal doen om je rijbewijs terug te krijgen."

Toch merkt hij wel dat er in zijn vriendengroep nog steeds mensen zijn die na festivals rijden, terwijl ze hebben gedronken of drugs hebben gebruikt. Zelf is hij strenger. "Ik doe het niet meer. Je weet nooit wat er kan gebeuren, en je bent niet verzekerd als het misgaat. Voor mij is het een no-go."

Combinatiegebruik

Behalve voor alcohol worden automobilisten in toenemende mate op cursus gestuurd vanwege drugsgebruik. Volgens Frits Lindeman, projectleider Verkeer bij de politie, is het aantal bekeuringen rondom rijden onder invloed al jarenlang stabiel, rond de 40.000 per jaar. Vroeger ging het vooral om alcohol. "Maar nu zien we steeds meer combinatiegebruikers: alcohol én drugs."

Het hogere cijfer komt deels doordat de politie anders is gaan werken. "Sinds 2018 testen we bij speekseltests standaard ook op drugs," zegt Lindeman. "Voorheen gebeurde dat lang niet altijd." Daarnaast zijn processen geautomatiseerd, waardoor meldingen sneller en consequenter bij het CBR terechtkomen.

Speekseltest

In de cursussen merkt Mazier dat drugsgebruik vaak wordt onderschat. "Bij drugs denken mensen al snel: ik voel me prima, dus ik kan rijden." Maar dat gevoel zegt weinig, legt hij uit. "Als je regelmatig een joint rookt, test je vrijwel altijd positief bij een speekseltest. Bij één joint duurt het zes tot acht uur voordat het uit je lichaam is. Wie 's avonds rookt, kan de volgende ochtend soms weer rijden, maar garanties zijn er niet."

Bij andere drugs zijn de risico's nog groter. "Cocaïne lijkt snel uit te werken, vaak na zo'n vier uur", zegt Mazier. "Maar bij xtc moet je denken aan een dag tot zelfs twee dagen. Je merkt dat misschien niet meer, maar het blijft zichtbaar in je speeksel en bloed." Dat betekent dat iemand zich nuchter kan voelen, terwijl die persoon juridisch nog steeds onder invloed is.

Geen brainwash

De politie controleert tegenwoordig gerichter. Grote alcoholfuiken zijn minder gebruikelijk. "We kijken waar de risico's het grootst zijn", zegt politieman Lindeman. "Bij festivals testen we sneller op drugs. Bij ongevallen testen we altijd op alcohol en steeds vaker ook op verdovende middelen."

De cursussen zijn geen straf, benadrukt Mazier. "Mensen komen vaak binnen met weerstand of schaamte. Het is geen brainwash, maar we zien wel dat mensen soms voor het eerst echt reflecteren." En dat is nodig, want de boodschap is duidelijk: "Gebruik je drugs of alcohol, dan is autorijden eigenlijk geen optie. Better safe than sorry."

De provincie Gelderland mag een wolf die eerder dit jaar een hardloopster beet op de Hoge Veluwe niet meer afschieten. Dat heeft de rechter bepaald. Volgens de rechtbank heeft de provincie onvoldoende onderbouwd waarom het nog steeds noodzakelijk is het dier te doden.

Na het incident in park De Hoge Veluwe besloot de provincie in mei een vergunning te verlenen om 'probleemwolf' GW4655m, ook Hubertus genoemd, te laten doodschieten. Dierenrechtenorganisaties gingen tegen het besluit in beroep, maar de rechter oordeelde toen dat het dier mocht worden gedood.

Vergunning verlengen

Jagers hadden vervolgens grote moeite om de wolf te vinden en af te schieten, bleek vorige maand. De tijd begon te dringen, want de vergunning was geldig tot 1 januari.

Om die reden gaf de provincie een zogeheten maatwerkvoorschrift af om de toestemming voor het afschieten van de wolf met een half jaar te verlengen. Dierenrechtenorganisaties Animal Rights en de Faunabescherming stapten vervolgens naar de rechter en vroegen de rechtbank om de vergunning te schorsen.

Geen incidenten meer

Een van de voorwaarden voor de vergunning om het dier te doden was dat het ook echt noodzakelijk moest zijn en er geen andere mogelijkheden meer waren.

Volgens de provincie was het dier bij meerdere incidenten met mensen betrokken. Maar volgens de rechtbank zijn er sinds april geen incidenten meer geweest met deze wolf, meldt Omroep Gelderland.

"De wolf heeft geen mensen meer benaderd. Hij verblijft de laatste tijd overdag in een gebied waar weinig mensen (kunnen) komen en 's nachts jaagt hij op de Hoge Veluwe", oordeelt de rechter.

De deskundigenadviezen waarop de provincie zich baseerde, zijn volgens de rechter gedateerd "en voor een deel onvoldoende duidelijk en onderbouwd".

De Poolse president Nawrocki heeft zijn Oekraïense ambtgenoot Zelensky voor het eerst ontmoet. De twee leiders spraken over de verdediging van Oekraïne, maar ook van het Poolse luchtruim. Ze willen Poolse MIG-29 straaljagers ruilen voor Oekraïense anti-dronetechnieken, zeiden ze op een persconferentie na het gesprek.

Volgens Nawrocki leidt zo'n wapenruil tot een versterking van de goede band met Oekraïne. Hij noemt het bezoek van Zelensky "goed nieuws voor onze regio, slecht nieuws voor Moskou".

De Poolse president zegt dat hij op zoek is naar een "gelijkwaardig, strategisch bondgenootschap". Volgens hem botst het afstaan van de straaljagers niet met Poolse wetgeving. Op zijn beurt wil Zelensky anti-dronetechnieken delen met Polen en het land adviseren hoe de regio rond de Oostzee beter kan worden verdedigd tegen vijandige drones.

Lastige opgave

President Zelensky had vandaag zijn laatste internationale onderhoud van de week op de agenda staan, na eerdere bezoeken aan onder meer Den Haag en Berlijn. De ontmoeting in Polen werd gezien als een lastige opgave. Nawrocki's voorganger Duda ging herhaaldelijk naar Kyiv. Maar Nawrocki, die in augustus werd beëdigd, hield het contact lange tijd af.

De conservatieve en nationalistische Nawrocki won dit jaar de Poolse verkiezingen met een campagne vol kritiek op Oekraïne. Hij spreekt zich uit tegen het toetreden van Oekraïne tot de Europese Unie, en vindt dat Oekraïense vluchtelingen te veel worden voorgetrokken.

Het demissionaire kabinet heeft ingestemd met de ruim vijftig locaties waar 'ruimte voor defensie' moet komen. Defensie maakte de lijst met uitbreidingen vorige maand al bekend. Toch zijn er nog veel hindernissen te nemen en is het nog allesbehalve zeker of en wanneer de plannen kunnen worden uitgevoerd.

Er zijn zorgen van omwonenden, belangenorganisaties, mede-overheden en bedrijven, blijkt uit stukken die zijn ingezien door de NOS. Die ingediende 'zienswijzen' gaan van zorgen om de waterkwaliteit tot problemen met stikstof en van gevolgen voor de ballonvaartsector tot bedreiging van dassenburchten.

Over die dassenburchten diende Jaap Dirkmaat, voorzitter van Das & Boom, een zienswijze in. Defensie wil het munitiedepot in Staphorst uitbreiden en dat raakt een "eeuwenoude dassenburcht" waarvoor hij opkomt.

Dirkmaat spreekt van een onbegrijpelijk besluit. "Deze plek was van alle mogelijkheden de enige optie die schade toebrengt aan de natuur." Volgens defensie is het toch de beste locatie, onder meer omdat er nu al een munitiedepot is in Staphorst.

Demissionair staatssecretaris Tuinman erkent dat de besluiten mensen, bedrijven en natuur zullen raken. Hoeveel huizen er moeten worden afgebroken is "het zwaarste criterium, dat je tot een minimum wil beperken", zegt Tuinman. Ook is gekeken naar de impact op het milieu en of er "maatschappelijk en bestuurlijk draagvlak" is voor de locaties.

Ook van belang is "wat militair-strategisch slim is", zegt de staatssecretaris. "Zes munitiecomplexen op dezelfde plek en alle F-35's op twee vliegvelden is bijvoorbeeld niet handig."

Voor sommige bezwaren is er al een oplossing. Zo wil Defensie boeren laten werken bij militaire oefenterreinen, na bezwaren over landbouwgrond die moet wijken. Voor andere problemen, zoals verdwijnende natuur die gecompenseerd moet worden, is er nog geen plan gemaakt.

De bijna 2000 zienswijzen laten zien dat de vergaande defensieplannen niet zomaar zijn gerealiseerd. Dat bevestigen ook juristen met wie de NOS sprak.

Geen stikstofruimte geregeld

Zo zijn er strenge regels voor activiteiten waarbij stikstof in beschermde natuur terechtkomt. Omdat decennialang te veel stikstof in de natuur is beland, is het nauwelijks mogelijk om daar een vergunning voor te krijgen. Die regels zijn ook van toepassing op de plannen van Defensie. Maar voor dat probleem is nu nog niks geregeld, blijkt uit navraag bij het ministerie.

Ook bijvoorbeeld regels die dier- en plantensoorten beschermen en de waterkwaliteit op peil moeten houden, spelen een rol bij de uitvoering van de ambitieuze uitbreidingen. Daarnaast moeten er woningen en bedrijven wijken voor de plannen en zijn nieuwe vergunningen nodig. Dat duurt doorgaans lang.

'Geen gegarandeerde uitkomst'

Dat maakt dat het onduidelijk is wanneer de uitbreidingen gereed zijn. In de definitieve plannen schrijft Defensie per locatie op wanneer ze af moeten zijn. Maar verderop in de tekst wordt ook erkend: die voornemens kennen "geen gegarandeerde uitkomst".

Verschillende factoren waarop Defensie maar weinig invloed heeft, zullen bepalen of en wanneer de uitbreidingen af komen, is te lezen. Naast de problemen met stikstof krijgt defensie ook last van het te volle elektriciteitsnet. Ook moet er nog een hoop geregeld worden op het gebied van infrastructuur.

Defensie moet zich houden aan de normale wet- en regelgeving, erkent Tuinman. "Dat betekent dat er voor ons ook in principe geen uitzonderingen zijn", zegt de staatssecretaris. Hij noemt bijvoorbeeld de beperkingen die gelden vanwege het stikstofprobleem. "Daar waar stikstofruimte moet zijn, moeten we daar ook voor zorgen."

Toch verwacht Tuinman dat volgend jaar al de eerste stappen gezet kunnen worden. "We hebben heel goed onderzoek gedaan en afspraken gemaakt met provincie en gemeenten", zegt hij. "Op elke locatie gaan we kijken hoe we dat zo goed mogelijk kunnen doen."

Nu het demissionaire kabinet akkoord is met de defensieplannen, staan de locaties vast volgens Tuinman. Hierna gaan de plannen naar de Tweede Kamer.