Voor ruim 75.000 Nicaraguanen en Hondurezen is maandag een eind gekomen aan de beschermde migratiestatus die zij hadden in de Verenigde Staten. Dat heeft het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid aangekondigd.
Binnen 60 dagen moeten deze migranten het land verlaten, tenzij zij daarvoor een verblijfsvergunning weten te bemachtigen. Het programma liep 5 juli al af, maar wordt dus niet verlengd.
De tienduizenden Midden-Amerikanen werden beschermd volgens het Temporary Protected Status-programma (TPS), dat sinds 1999 voor migranten uit de twee landen gold. Naast een tijdelijke verblijfsvergunning kregen zij een vergunning om te werken in de VS. Het programma voor de twee landen werd in het leven geroepen nadat de orkaan Mitch in 1998 enorme economische schade had toebracht aan de twee landen.
"De tijdelijke beschermde status was bedoeld om precies dat te zijn: tijdelijk", schrijft Kristi Noem, minister van Binnenlandse Veiligheid, in een verklaring. Volgens haar zijn de twee landen volledig hersteld en inmiddels uitgegroeid tot toeristische regionale trekpleisters.
Banden met China
In 2023 werd het programma nog verlengd door de Amerikaanse president Joe Biden, die erop wees dat de twee landen nooit over de gevolgen van de orkaan heen zijn gekomen en dat de economische problemen in de landen ook politieke instabiliteit met zich hebben meegebracht.
In zowel Honduras als Nicaragua wordt gespeculeerd dat het beëindigen van het TPS-programma politiek gemotiveerd is. Zo onderhoudt de Amerikaanse regering een moeizame relatie met de linkse Hondurese president Xiomara Castro, onder meer vanwege de nauwe banden van het land met China.
Het regime van de Nicaraguaanse dictator Daniel Ortega is volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken een "tegenstander" van de VS. Men wijst erop dat aan het TPS-programma waarmee bijna 200.000 Salvadoranen legaal in de VS blijven voorlopig niet wordt gesleuteld. Volgens politieke experts is dat deels te danken aan de goede band die Trump heeft met Nayib Bukele, de president van El Salvador.
'Koude douche'
Juan Flores, leider van de Hondurese migrantengemeenschap in de Verenigde Staten, noemt de beslissing tegenover de Hondurese nieuwssite La Prensa "een koude douche". Hij wijst op de enorme gevolgen die de beslissing kan hebben voor zijn land. Allereerst de economische impact: in 2024 ontving Honduras voor bijna 9,65 miljard dollar aan geld van Hondurezen uit het buitenland, waarvan zo'n tachtig procent afkomstig was uit de VS.
Daarmee leverden Hondurezen vanuit het buitenland een bijdrage van maar liefst 25 procent aan het bruto binnenlands product (bbp) van het Midden-Amerikaanse land. Weinig landen in de regio zijn zó afhankelijk van deze zogeheten remittances uit de Verenigde Staten. Maar de Hondurezen die binnen twee maanden het land moeten verlaten vrezen ook het gebrek aan veiligheid en werkgelegenheid in hun thuisland. Een terugkeer zou desastreus kunnen uitpakken, zeggen zij.
Voor de pakweg vierduizend Nicaraguanen die bescherming van het TPS programma genoten ziet de toekomst er nog somberder uit. Onder de Nicaraguaanse leider Ortega is het land uitgegroeid tot een dictatuur, waar geen ruimte is voor vrijheid van meningsuiting, met amper werkgelegenheid.
Sommige Nicaraguanen kunnen niet eens terug, of naar een ander land, omdat hun staatsburgerschap is afgenomen door het Ortega-regime. Zij vrezen repressie van de autoriteiten bij terugkeer en hopen op opvang in een ander land, als zij niet in de VS kunnen blijven.
Overeenkomst
Toch geldt voor deze Nicaraguanen dat uitzetting naar hun thuisland zeer aannemelijk is. In de eerste helft van dit jaar zijn al meer dan 2000 Nicaraguanen uitgezet. Het feit dat deze migranten worden toegelaten in Nicaragua, duidt op een overeenkomst tussen de regering-Trump met het regime van Ortega, zegt Andrew Selee, directeur van het Migration Policy Institute (MPI) tegen de Nicaraguaanse nieuwssite Confidencial.
"We weten niet wat de Verenigde Staten daarvoor in ruil krijgen, of de Verenigde Staten enige vorm van druk uitoefenen, of dat ze enige vorm van druk wegnemen die ze anders zouden hebben uitgeoefend", zegt hij.
Eerder maakte de Amerikaanse regering al een einde aan de TPS-programma's die bestonden voor onder meer Haïti, Venezuela en Afghanistan. Voor honderdduizenden migranten geldt daarmee dat zij binnen afzienbare tijd de VS moeten verlaten, naar landen waar ze in sommige gevallen nooit hebben gewoond of waar de economische of humanitaire situatie weinig perspectief biedt.