NOS Nieuws - Algemeen

In het Syrische dorp Beit Jinn zijn dertien mensen om het leven gekomen bij een Israëlische arrestatieactie die uitmondde in een vuurgevecht.

De aanval vond vannacht rond 03.00 uur plaats in het dorp op zo'n 7 kilometer ten oosten van de grens met Israël. Volgens The Times of Israel ontstond een vuurgevecht toen Israëlische strijdkrachten het dorp binnenvielen om twee leden van een militante islamitische beweging te arresteren.

Vuurgevecht

De mannen, twee broers die in hetzelfde huis werden gearresteerd, zouden verantwoordelijk zijn voor het afvuren van raketten op Israël. Het leger lichtte niet toe wanneer deze aanvallen hebben plaatsgevonden. Ook zouden de broers bezig zijn geweest met de voorbereiding van nieuwe aanvallen op Israël of de druzengemeenschap in Syrië. Het leger zegt zich te baseren op inlichtingen, maar lichtte die verder niet toe.

Het vuurgevecht begon nadat de Israëlische strijdkrachten het dorp waren binnengevallen en een militair voertuig van het leger werd beschoten.

Nadat inzittenden het voertuig hadden verlaten werd het gebombardeerd door de Israëlische luchtmacht. Daarmee wilde het leger voorkomen dat het voertuig zou worden buitgemaakt en ervoor zorgen dat de strijdkrachten zich konden terugtrekken.

Het dorp waar de aanval plaatsvond:

Het Israëlische leger spreekt van een "geslaagde operatie" waarbij alle verdachten zijn gearresteerd en de strijdkrachten meerdere "terroristen" hebben uitgeschakeld. Naast de twee broers hebben Israëlische militairen nog een andere man uit het dorp gearresteerd die betrokken zou zijn geweest bij de beschietingen.

De Syrische overgangsregering heeft ook gereageerd op de Israëlische actie. Die noemt het een "criminele aanval" en "een oorlogsmisdaad".

Militairen gewond

Het Syrische staatspersbureau SANA meldt dat onder de doden ook vrouwen en twee kinderen zijn. 24 bewoners van het dorp raakten gewond. Ook zes militairen van het Israëlische leger liepen verwondingen op bij de arrestatieactie. Drie van hen zijn zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht.

De lokale Syrische politie kan het gebied niet betreden, omdat het Israëlische leger hun aanwezigheid zou beantwoorden met nieuwe aanvallen, meldt Al Jazeera.

Er vliegen nog steeds Israëlische drones over het gebied, meldt SANA. Tientallen bewoners van Beit Jinn zijn het dorp vanwege de aanval ontvlucht.

De zussen van de vermoorde 18-jarige Ryan hebben beiden gebruikgemaakt van hun spreekrecht tijdens de zitting in Lelystad. Hun vader en twee broers worden verdacht van het doden van hun zus Ryan. Haar lichaam werd vorig jaar gevonden in een moeras bij de Oostvaardersplassen.

De twee broers zitten vast, maar hun vader is naar Syrië gevlucht. "We vragen de Nederlandse overheid om hem te arresteren", zei een van de zussen. "Wij leven nog steeds in spanning en angst omdat hij vrij rondloopt."

Ze beschrijft hoe ze ook voor de dood van hun zus al bang waren voor hun vader. "Mijn vader, die nooit een vader is geweest zoals andere vaders, zorgde er altijd voor dat wij in spanning en angst leefden vanwege zijn gedrag en driftbuien."

Ze voegt daaraan toe dat hij hen herhaaldelijk met de dood bedreigde, maar dat geen van hen had gedacht dat dit ooit ook de werkelijkheid zou worden.

'Geen vaderliefde ervaren'

"Wij hebben onze zus en onze twee broers tegelijkertijd verloren", zegt de zus emotioneel. "We kunnen niets voor hen doen, dat is wat ons het meeste pijn doet." Ze noemt hen hun "veilige haven", waar ze altijd terechtkonden. Nu hebben ze niemand meer, zegt ze.

Haar zus beaamt dat als ook zij het woord neemt. "Toen mijn broers gevangen werden genomen, voelde ik me totaal onveilig." Ze zegt bang te zijn geworden voor harde geluiden sinds de arrestatie van haar broers.

Haar vader mist ze niet, zegt ze. "Ik heb nooit echt ervaren wat de liefde van een vader voor zijn kinderen betekent."

Nog altijd heeft ze veel steun aan haar broers, zegt de zus. Ze zegt dat bekenden uit angst afstand van de familie hebben genomen. De harde woorden van anderen over haar familie doen haar pijn, zegt ze. "Ik hoop dat mensen zich inleven voordat ze zich uitspreken."

De omstreden Oekraïense stafchef Andri Jermak stapt op. De vertrouweling van president Zelensky lag onder vuur omdat hij betrokken zou zijn bij het omkoopschandaal rond het Oekraïense staatsenergiebedrijf Energoatom. Onderaannemers van het staatsenergiebedrijf zouden daarbij zijn gedwongen smeergeld te betalen in ruil voor contracten.

In een toelichting zei president Zelensky dat hij "geruchten en speculaties" wil vermijden met het ontslag van Jermak. Eerder deze maand werden twee ministers in het kabinet van Zelensky ontslagen: minister van Justitie Herman Haloesjtsjenko en minister Svitlana Hryntsjoek van Energie.

Boomlange rechterhand

Oekraïense anti-corruptiemedewerkers doorzochten vanmorgen het kantoor van de stafchef van het presidentiële bestuur. Er is niet naar buiten gebracht of ze daar belastend materiaal hebben gevonden.

Jermak (54) was de rechterhand van president Zelensky en een machtig figuur binnen de Oekraïense regering. Wie Zelensky wilde zien, moest dat via hem regelen. De boomlange Jermak leidde de Oekraïense delegatie voor de vredesonderhandelingen met de VS en Rusland.

Zelensky en Jermak kennen elkaar al lang, nog uit de tijd dat Zelensky acteur was. Jermak werkte toen als televisieproducent.

Het demissionaire kabinet neemt afstand van een X-bericht van vicepremier Mona Keijzer (BBB) over de berichtgeving van de NOS. Premier Schoof zegt dat het in een democratie belangrijk is dat de journalistiek onafhankelijk te werk kan gaan.

Keijzer reageerde deze week op een commentaar van een andere twitteraar op het vertrek van de NOS van X: "Maar wie moet hier dan voortaan de beslist betrouwbare informatie van het ministerie van gezondheid van Hamas letterlijk overtikken?" De minister zegt daarop: "Dat blijven ze doen. Ze krijgen hier alleen geen weerwoord meer. Lekker rustig."

Schoof zegt dat de publieke omroep, waar de NOS deel van uitmaakt, zelf gaat over "de inhoud". "Zij hebben de vrijheid om hierover besluiten te nemen. Dat is niet aan de overheid of de politiek."

De demissionaire minister-president heeft hier contact over gehad met Keijzer en haar erop aangesproken. Dat gebeurde naar verluidt niet in de ministerraad van vandaag, maar wel rond die wekelijkse vergadering van het kabinet.

'Persvrijheid groot goed'

Ook verschillende VVD-collega's lieten rond de ministerraad al kritiek horen op de tweet. "Ik zou deze tweet niet sturen", aldus VVD-vicepremier Hermans. Ze stelt dat persvrijheid een groot goed is en dat zij de kwaliteit van de journalistiek hoog heeft zitten. Ze wijst erop dat ontwikkelingen op andere plekken op de wereld laten zien dat persvrijheid niet vanzelfsprekend is.

Defensieminister Brekelmans (VVD) vindt dat een politicus terughoudend moet zijn met kritiek op de media en zegt daarbij: "Wat mij betreft spreekt het kabinet met één mond hierover."

Ook D66-leider Jetten vindt dat Keijzer te ver is gegaan. Hij zegt dat hijzelf eerder ook minister en vicepremier was in een kabinet en dat hij toen "een verantwoordelijkheid voelde om te staan voor een vrije pers". Hij vindt dat je je als bewindspersoon een beetje moet inhouden wat betreft commentaar op de publieke omroep.

Keijzer zelf vindt de reacties van andere politici overtrokken. Zij snapt niet dat het nu al dagen gaat over "een tweetje" dat volgens haar niet meer was dan een grappig bedoelde tongue-in-cheek-opmerking. Ze zegt daarbij dat een mediaorganisatie "niet ontheven is van kritiek".

Kamervragen

Ze ligt er ook niet wakker van dat de Kamerleden Mohandis (GroenLinks-PvdA) en Oualhadj (D66) Kamervragen hebben gesteld aan BBB-minister Moes (OCW) over het X-bericht.

De twee willen onder meer weten hoe hij naar deze tweet kijkt "in het licht van de wettelijke waarborg dat de publieke omroep (waar de NOS deel van uitmaakt, red.) onafhankelijk dient te zijn van politieke beïnvloeding". De Kamerleden willen ook meer duidelijkheid over het standpunt van het kabinet hierover.

Op hun vraag of zij in haar tweet het kabinetsstandpunt verwoordt, zegt zij: "Ik ben Kamerlid, minister en Mona, die dingen lopen in elkaar over."

Geen incident of uitglijder

Het is niet de eerste keer dat Keijzer op X insinuaties doet over de berichtgeving van de NOS. Het AD telde de afgelopen maand twaalf tweets van de bewindsvrouw met commentaar op de organisatie.

NOS-hoofdredacteur Giselle van Cann zegt daarop dat ze de uitingen niet anders kan zien dan als "verdachtmaking van onze journalistiek" Ze vindt het heel schadelijk dat Keijzer berichten verstuurt "die niet op feiten berusten".

"Kritiek hebben mag altijd. Daar gaan we zo goed mogelijk mee om. Maar deze tweets zijn geen incident of uitglijder. Ze lijken een bewuste keuze om onze journalistiek in een kwaad daglicht te stellen."

Er is opnieuw een persoon opgepakt op verdenking van een doodsbedreiging aan het adres van schrijfster en Telegraaf-columniste Lale Gül. Dat bevestigt Gül na een bericht van persbureau ANP.

Uit een mailwisseling tussen Gül en de politie, die door ANP is ingezien, blijkt dat de persoon gisterochtend is aangehouden. Over de identiteit is nog niets bekend. De politie wil hierover geen uitspraken doen.

Gül zegt dat de politie twee weken geleden voor haar huis ook iemand heeft aangehouden. Diegene had volgens haar inbraakmateriaal bij zich. De politie kan dit niet bevestigen.

Begin augustus werden twee mannen opgepakt voor het bedreigen van Gül. Later die maand werd nog een derde man gearresteerd. Volgens Gül hadden de mannen concrete plannen om haar iets aan te doen.

Tegen de NOS zegt ze dat ze wekelijks aangifte doet vanwege online doodsbedreigingen. Slechts in enkele gevallen leidt dat tot een arrestatie.

Ik ga leven

Gül zei vorige week dat ze zich ernstig zorgen maakt over haar veiligheid, omdat haar beveiliging op korte termijn wordt stopgezet. Ze zei de beslissing van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) te zullen aanvechten.

De 28-jarige Gül brak in 2021 door met haar debuutroman Ik ga leven, waarin ze vertelt over haar ervaringen tijdens het opgroeien in een streng islamitisch gezin in Amsterdam-West.

Sinds het verschijnen van dit boek heeft Gül te maken met (online) bedreigingen. De Turks-Nederlandse opiniemaker dook als gevolg daarvan onder. Na het verschijnen van dat boek zei Gül dat ze vanwege bedreigingen zou stoppen met schrijven over de islam.

Het Universitair Medisch Centrum in Groningen (UMCG) voert vanaf januari weer operaties uit bij mensen met een aangeboren hartafwijking. De planbare operaties waren in september stilgelegd vanwege zorgen over onder andere sociale veiligheid. Onderzoeken naar de afdeling die de operaties uitvoert zijn afgerond.

Twee - inmiddels vertrokken - medewerkers hadden bij het ziekenhuis gemeld dat de sociale veiligheid en de kwaliteit van zorg niet op orde waren op de afdeling. Over de aard van de beschuldigingen wilde het ziekenhuis destijds weinig zeggen. Naar aanleiding van de signalen werden twee onafhankelijke onderzoeken ingesteld.

Het ziekenhuis meldt vandaag dat uit de onderzoeken is gebleken dat "de zorg voor patiënten met een aangeboren hartafwijking professioneel en veilig was".

'Noodzakelijk besluit'

In een verklaring zegt het UMCG dat onderlinge fricties in september de reden waren om in te grijpen. "Er waren spanningen, onduidelijkheid in rollen en een afnemend gevoel van vertrouwen binnen het team. Dat heeft invloed gehad op hoe er samengewerkt en geleerd kon worden binnen het chirurgisch team."

Zelf noemde het ziekenhuis de maatregel om alle planbare operaties op te schorten een moeilijk, maar noodzakelijk besluit. Patiënten werden doorverwezen naar andere ziekenhuizen. Acute ingrepen, die niet konden wachten, werden nog wel in Groningen uitgevoerd.

Verbeterpunten

De twee onderzoeken hebben volgens het ziekenhuis wel een aantal verbeterpunten aan het licht gebracht, die inmiddels worden opgepakt. Bovendien heeft het vertrek van een van de chirurgen en de aanstelling van een nieuw afdelingshoofd kinderhartchirurgie gezorgd voor "energie en ruimte om op basis van de conclusies en aanbevelingen aan deze punten te werken", aldus het UMCG.

Volgens RTV Noord is de opgestapte chirurg een van de twee medewerkers die eerder aan de bel trokken. Het ziekenhuis wil dit niet bevestigen.

De Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant willen dat er meer onderzoek komt naar de verschillende toekomstmogelijkheden voor het dorp Moerdijk. De Moerdijkse gemeenteraad stemde recentelijk nog in met het opheffen van het dorp, om plaats te maken voor uitbreiding van het naastgelegen industrieterrein. De provincie zegt nu dus nog niet wat er met Moerdijk zou moeten gebeuren.

"De gemeente heeft de afgelopen weken het belang van haar inwoners gewogen en besloten dat er voor haar en haar inwoners maar één mogelijkheid is", zei gedeputeerde Wilma Dirken (VVD) op een bijeenkomst waar ook bewoners, gemeentebestuurders en andere belanghebbenden mochten inspreken. "Als Gedeputeerde Staten hebben wij bijzonder veel respect voor dat besluit, maar we hebben nog niet voldoende inzicht om aan te geven wat onze voorkeur is."

Komende maandag is er een overleg gepland tussen het Rijk, de provincie Noord-Brabant, de gemeente Moerdijk, twee naastgelegen gemeenten en het waterschap Brabantse Delta. "In dat overleg willen we aangeven dat we nog een aantal onderzoeken willen laten uitvoeren", zegt Dirken.

Volgens de gedeputeerde gaat het niet om een project dat vandaag kan worden gestart, maar om een gebiedsontwikkeling voor de komende 25 jaar. "Het zal in die 25 jaar ook nog vaak genoeg tot leefbaarheidsvraagstukken gaan leiden." De nieuwe uitbreiding moet ruimte bieden voor groene energie-infrastructuur.

'Onnoemelijk pijnlijk'

Op de bijeenkomst viel vooral te horen dat men blij was met de helderheid die de gemeente Moerdijk eerder had gegeven. "U kunt duidelijkheid geven, door net als de gemeente lef te tonen", zei Ingrid Damen-de Leeuw tegen de Gedeputeerde Staten. Ze is boerin in de buurt van het dorp.

Yvon van Nieuwenhuijzen, van agrariërsorganisatie ZLTO, vroeg om duidelijkheid na het overleg komende maandag. "Inwoners verwachten dat er dan keuzes worden gemaakt. Neem onze belangen serieus."

Gemeenteraadslid voor Moerdijk Lokaal Hadewych den Ridder-van Oers legt uit waarom ze blij is met de stap van de gemeente: "De keuze is onnoemelijk pijnlijk, maar geeft wel de mogelijkheid leefbaarheid ergens anders op te zetten. De gemeente zet een stap vooruit."

Gemeenteraadsverkiezingen

Mocht er maandag wel een keuze uit het overleg met het Rijk komen, dan is nog steeds niet duidelijk hoe de toekomst voor het dorp eruitziet. Er moet dan namelijk nog een heel plan gemaakt worden waarin onder andere gekeken wordt naar de kosten en de juridische kant van het project.

Patrick Witte vindt het recente besluit van de gemeenteraad dan ook voorbarig. Hij is hoofddocent planologie aan de Universiteit Utrecht. "Het hele plan kan zomaar ook niet doorgaan als het nieuwe kabinet het veel te duur vindt of wanneer een rechter de juridische onderbouwing te zwak vindt", zegt hij. "Bewoners kunnen sowieso tot aan de hoogste rechter een mogelijke onteigening ter discussie stellen."

"Ik vind het besluit ook ongepast, omdat er binnenkort gemeenteraadsverkiezingen zijn en de volgende raad door moet met de beslissing die deze raad in zijn nadagen heeft genomen", voegt hij toe.

Er wordt niet naar gas geboord vanuit het Friese dorp Ternaard. In ruil daarvoor krijgen de partijen die het gas zouden gaan winnen 163 miljoen euro. Dat is de uitkomst van gesprekken tussen ExxonMobil, Shell en de Staat.

De twee oliebedrijven zijn aandeelhouder van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). De NAM had in 2019 al een vergunning aangevraagd om gas te gaan winnen in het veld dat deels onder de Waddenzee ligt.

Het kabinet kondigde in mei al aan te gaan onderzoeken of de gaswinning bij Ternaard toch kon worden voorkomen. Bij nieuwe boringen zou de natuur in het kwetsbare Waddengebied te veel worden aangetast.

Nu is duidelijk geworden wat het intrekken van die aanvraag de Staat kost. Demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei (VVD) licht het besluit vandaag toe in het nabijgelegen Wierum.

"Ik ben heel blij dat we nu een doorbraak hebben geforceerd, want deze kwestie voelde als een gebed zonder end", liet ze eerder in een reactie weten aan de NOS. "Ik hoop oprecht dat dit zorgt voor rust en duidelijkheid. Met deze overeenkomst geven we gehoor aan een brede wens van de Kamer en de samenleving om geen nieuwe gaswinning onder de Waddenzee bij Ternaard toe te staan."

Onder de zeespiegel

Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseerde ook al negatief over het project. Door de snel stijgende zeespiegel kon bij nieuwe boringen niet worden uitgesloten dat het Waddengebied permanent onder water zou verdwijnen, aldus SodM. Dan zou het gebied minder vaak droog komen te liggen en mogelijk zijn status van UNESCO-werelderfgoed verliezen.

Ook milieuorganisaties vreesden blijvende schade aan het natuurgebied. In september protesteerden nog honderden betogers in het Friese Holwert tegen de boringen onder de Waddenzee. De actie was georganiseerd door de Waddenvereniging en Milieudefensie.

Toch kon de minister de aanvraag van de NAM niet zomaar afwijzen, omdat de NAM al gaswinningsrechten had. Enkel het feit dat de grond in een Natura 2000-gebied lag was daarvoor onvoldoende reden. De NAM had volgens de minister aannemelijk gemaakt dat het voldoende maatregelen had genomen om de schade te beperken. Daarom beloofde het kabinet het gesprek met de NAM aan te gaan.

Onder de Waddenzee wordt al sinds 1980 aardgas gewonnen op verschillende plekken. Zo vroeg de NAM recentelijk nog om een verlenging van de vergunning voor gaswinning in het Groningse Warffum.

Die vergunningsaanvraag werd wel goedgekeurd, zo bleek eind vorig jaar. Volgens onderzoeksbureau TNO, SodM en de Mijnraad is de gaswinning in Warffum veilig en kan het boren verantwoord doorgaan tot en met 2032. Volgens het kabinet is het gas ook nodig om huizen te verwarmen en bedrijven draaiende te houden. Ook wil het kabinet minder afhankelijk zijn van andere landen voor de energievoorziening.

Meerdere rechtszaken

De Staat ligt al langere tijd overhoop met Shell en ExxonMobil, de aandeelhouders van de NAM. In 2018 hebben de partijen afspraken gemaakt over onder meer het stopzetten van de gaswinning, de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie in Groningen.

In de jaren daarna besloot het kabinet de gaswinning sneller af te bouwen. Ook bleken de kosten voor schadeherstel en de versterking flink op te lopen. Gesprekken daarover liepen uit op meerdere rechtszaken tussen partijen, waaronder een arbitrage bij het Nederlands Arbitrage Instituut. De voorlopige uitkomst daarvan is dat Shell en ExxonMobil 1,35 miljard euro aan schadevergoeding moeten betalen voor de schade die is ontstaan bij de aardbevingen in Groningen.

Dat is een grote opsteker voor de Staat. Eerder had de NAM eenzijdig de schadevergoedingen aan de Staat voor de bevingsschade opgeschort.

De 163 miljoen euro die de Staat betaalt ter compensatie voor het intrekken van de gaswinningsrechten bij Ternaard, vloeit deels weer terug in de staatskas. Netto houden de NAM en zijn aandeelhouders zo'n 40 miljoen euro over.

'Geen Gronings gas meer'

Sinds 2024 mag er geen gas meer worden gehaald uit het Groningenveld, maar voor een aantal kleinere gasvelden geldt geen verbod. In het regeerakkoord van 2022 staat: "geen Gronings gas meer", maar de regeringspartijen bleken de precieze betekenis van die woorden anders te interpreteren.

In een debat in de Tweede Kamer stemden de PVV, VVD en BBB voor het winnen van gas in Warffum en andere kleine velden. Met 'Gronings gas', bedoelden zij het Groningenveld. Warffum behoort daar niet toe en ligt net naast het Groningenveld. Door de nieuwe deal gaat er definitief een streep door verdere gaswinning onder de Waddenzee.

Bewoners van het woontorencomplex dat in Hongkong in brand vloog kregen vorig jaar van de autoriteiten te horen dat er "relatief weinig brandgevaar" zou zijn. Die reactie van de autoriteiten kwam nadat de bewoners herhaaldelijk hadden geklaagd over brandgevaar door de renovatiewerkzaamheden. Dat meldt het arbeidsdepartement van de stad aan persbureau Reuters.

De zorgen werden in september 2024 geuit en gingen onder meer over de mogelijke brandbaarheid van het beschermende groene gaas dat werd gebruikt om de bamboesteigers rond de gebouwen te bedekken. De brandvertragende prestaties van het gaas zouden aan de normen voldoen, kregen de bewoners te horen van het gemeentekantoor dat helpt bij het handhaven van de bouwvoorschriften.

De afdeling ontkent tegen Reuters dat potentiële gevaren werden genegeerd toen het zei dat er weinig brandgevaar was. Ook zou de aannemer eraan herinnerd zijn om brandpreventiemaatregelen te nemen. Daarbij zegt de instantie dat er tussen juli 2024 en november 2025 zestien veiligheidsinspecties zijn uitgevoerd in het woontorencomplex. De dienst stuurde daarop zes verbeteringsrapporten naar de aannemer.

Brandalarmen werkten niet

De politie meldde gisteren echter dat onder meer de beschermnetten vermoedelijk niet voldeden aan de brandveiligheidsnormen. Drie leidinggevenden bij het aannemersbedrijf dat verantwoordelijk was voor de renovatie van de woontorens zijn gearresteerd op verdenking van doodslag. Vandaag meldt de South China Morning Post dat er in totaal acht arrestaties zijn verricht in verband met het onderzoek naar de brand.

De exacte oorzaak van de brand van woensdag, die minstens 128 levens heeft geëist, is nog niet vastgesteld. Wat wel duidelijk is, is dat de brand zich snel verspreidde via de veiligheidsnetten die om de steigers heen zaten. Ook piepschuim dat tegen de ramen aangeplakt zat, versnelde de groei van het vuur.

Directeur van de brandweer Andy Yeung Yan-kin bevestigde vandaag dat de brandalarmsystemen in de acht torens niet gewerkt hebben. Hij zei dat gespecialiseerde teams gisteren die conclusie hebben getrokken na inspectie van alle acht torens. Hierdoor is de kans groot dat de verantwoordelijken voor de brandalarmen ook vervolgd gaan worden, meldt de Hongkongse krant The Standard.

Kritiek op brandweer

De bestrijding van de brand door de brandweer heeft veel kritiek te verduren, meldt de lokale krant. Yeung heeft die kritiek proberen te weerleggen. Hij zei dat er geen helikopters waren gebruikt, omdat het vuur zich dan sneller zou verspreiden.

Ook konden de 100 meter lange ladderwagens van de stad niet worden ingezet omdat er een tien meter brede weg nodig is om de stabilisatoren uit te schuiven. In de omgeving waren de wegen smaller. En de inzet van drones was ook geen optie, omdat die niet voldoende water kunnen vervoeren om een brand te bestrijden die tegelijkertijd over meerdere flats woedt.

De brand is de dodelijkste in Hongkong in zeventig jaar. Er worden nog altijd ongeveer 200 mensen vermist. De autoriteiten hebben gewaarschuwd dat er mogelijk nog meer dodelijke slachtoffers worden gevonden in het nog smeulende complex. Van de dodelijke slachtoffers die zijn aangetroffen zijn slechts 39 slachtoffers officieel geïdentificeerd.

Correspondent Oost-Azië Gabi Verberg:

"Verschillende bewoners vertelden kort na het uitbreken van de brand op woensdagmiddag al dat de brandalarmen nooit af waren gegaan. Wel heeft de beveiliging van de flatgebouwen nog geprobeerd om zo veel mogelijk mensen te waarschuwen door langs de deuren te gaan en mensen op te bellen.

Sommige inwoners wisten te vertellen dat de brandalarmen een tijdje geleden al uitgezet waren zodat de bouwvakkers die werkten aan de renovatie, gebruik konden maken van de nooduitgangen. Vandaag bevestigde de autoriteiten inderdaad dat de brandalarmen in alle woontorens niet naar behoren werkten. Natuurlijk vragen mensen zich af hoe dit allemaal heeft kunnen gebeuren, maar voor grote woede lijkt men nog geen ruimte te hebben.

De mensen die hun huis kwijt zijn geraakt zijn vooral bezig om hun leven weer op de rit te krijgen. De overheid helpt hen met het aanvragen van een tijdelijke identiteitskaart waarmee ze langdurige huisvesting en fondsen kunnen aanvragen die de overheid heeft vrijgemaakt. Dat lijkt allemaal soepel te verlopen. En dan zijn er ook nog steeds veel mensen die wachten op nieuws over hun geliefden die in de flats waren en waar nog steeds niks van is vernomen."

Een minderjarige jongen is gisteren zwaargewond geraakt bij het afsteken van vuurwerk in Schiedam. Volgens de regionale omroep Rijnmond is het slachtoffer zijn hand kwijtgeraakt.

Het ongeval gebeurde rond 21.00 uur bij een flat aan het Dr. Wibautplein. Het slachtoffer werd ernstig gewond gevonden door de hulpdiensten en is naar het ziekenhuis gebracht. Hoe het ongeluk kon gebeuren, is nog niet bekend. Ook is niet duidelijk hoe het slachtoffer eraan toe is.

De politie heeft op de plek waar het vermoedelijk is gebeurd onderzoek gedaan. Een bril en aansteker zijn meegenomen voor onderzoek.

De Franse politie heeft een van de twee gevangenen opgepakt die gisternacht wisten te ontsnappen uit hun cel in Dijon door de tralies door te zagen. Dat heeft de Franse binnenlandminister Nuñez bekendgemaakt. De 32-jarige werd gearresteerd op honderd kilometer ten zuiden van de gevangenis in Dijon.

Nadat ze de tralies van hun cel in de gevangenis hadden doorgezaagd zouden ze hun bedlakens hebben gebruikt om over hekken met prikkeldraad te komen. Hun ontsnapping werd pas bij een controle in de ochtend ontdekt.

De man die vandaag werd opgepakt zou een briefje hebben achtergelaten in de cel waarin hij verwijst naar zijn celstraf, die volgens hem te lang is. Hij moet nog voorkomen voor partnergeweld.

'Potentieel gevaarlijk'

Naar de andere ontsnapte man wordt nog gezocht. De 19-jarige wordt verdacht van poging tot moord en zou onderdeel zijn van de georganiseerde misdaad en een lang strafblad hebben. Volgens de Franse krant Le Monde is hij "potentieel gevaarlijk."

De gevangenis in Dijon is verouderd en herbergt veel meer gevangenen dan de bedoeling is. Zo zijn er 310 mensen gedetineerd, terwijl er maar 180 plaatsen zijn. Frankrijk kampt al jaren met overvolle gevangenissen.

In het Flevolandse dorp Bant zijn de plannen voor de komst van een nieuwe supermarkt stopgezet. De regionale supermarktketen Poiesz laat aan Omroep Flevoland weten dat de plannen zijn stopgezet omdat er in de gemeente geen plek is op het stroomnet.

Het idee was om een winkel te beginnen op de plek van de gymzaal in het dorp. Sinds de laatste supermarkt in het dorp in 2023 de deuren sloot, moeten bewoners uitwijken naar Lemmer of Emmeloord voor boodschappen.

Dorpsbewoners waren met een brief geïnformeerd over het plan voor een nieuwe supermarkt, en tijdens een informatieavond werd duidelijk dat er veel animo voor was. Meerdere Bantenaren gaven eerder aan dat een supermarkt het dagelijkse gemak zou vergroten, zeker voor ouderen en inwoners die minder mobiel zijn.

Op korte termijn geen oplossing

Maar het plan gaat nu dus uiteindelijk niet meer door. Volgens Poiesz vormen de capaciteitsproblemen op het stroomnet ondanks twee jaar voorbereiding "een structurele belemmering voor de bouw van de supermarkt". Omdat er op korte termijn geen oplossing is, stopt het bedrijf met het project.

Het overvolle stroomnet in Nederland leidt al jaren tot problemen. In verschillende provincies kan het netwerk op dit moment de toenemende vraag niet aan voor stroom en het terugleveren van elektriciteit door bijvoorbeeld windparken of zonneweides. Netbeheerders hebben aangekondigd om de komende jaren miljarden te investeren in uitbreiding van het netwerk, onder meer in Flevoland.

In Flevoland is het stroomnet deze zomer 'op slot' gegaan: Netbeheerder liet weten dat er voor nieuwe aanmeldingen van bedrijven en instellingen voor stroomaansluitingen in Emmeloord, Noordoostpolder en Urk pas vanaf 2031 weer ruimte is.

Andere gegadigden

Hoewel Poiesz het project nu beëindigt, laat de keten weten dat de plannen voor een supermarkt in Bant blijven bestaan. Het wil bedrijf zich eerst echter richten op projecten die op korte termijn wel haalbaar zijn.

Voorzitter van vereniging Dorpsbelang Bant, Dennis Meijaard, noemt het besluit "buitengewoon vervelend", zeker omdat er al twee jaar is gewerkt aan dit plan.

Meijaard benadrukt wel dat Poiesz slechts een van de gegadigden is. "Er is wel ruimte voor een supermarkt, maar alleen niet op de korte termijn." Dorpsbelang Bant gaat daarom nu kijken of ze een ander supermarktketen kunnen verleiden om alsnog naar Bant te komen.

Eerste Kamerlid Arie Griffioen van de BBB maakt per direct een overstap naar de fractie van D66. In brieven aan de BBB-fractie en Eerste Kamervoorzitter Mei Li Vos, in het bezit van de NOS, schrijft hij dat hij zich niet meer kan vinden in verschillende BBB-standpunten.

Zo schrijft hij aan de BBB-fractie dat hij vóór de Spreidingswet en het vuurwerkverbod wilde stemmen, maar dat hij hierin werd tegengehouden door de fractie. Ook is hij het niet eens met een tijdelijke asielstop en het strafbaar stellen van illegaliteit.

Griffioen is het ook niet eens met het BBB-standpunt over Israël om sancties af te wijzen. Hij vindt dat het leed in Gaza onvoldoende wordt meegewogen.

Bij D66 voelt hij zich als "liberaal en sociaal denkend mens" meer thuis, zegt hij.

Wisselende reacties

Ilona Lagas, fractievoorzitter in de Eerste Kamer van de BBB, zegt "onaangenaam verrast" te zijn door de overstap van Griffioen. Hij heeft zijn vertrek uit de fractie volgens haar niet vooraf gemeld.

"In onze fractievergadering kunnen altijd dingen gemeld worden die dwars zitten," zegt Lagas. "Als hij zichzelf groter vindt dan de partij, is dat voor zijn eigen rekening. Maar dan moeten we misschien maar blij zijn dat we hem kwijt zijn."

Politiek verslaggever Ewoud Kieviet:

"Het is pijnlijk voor BBB dat daags voor hun ledenvergadering opnieuw een senator vertrekt. Uit gesprekken met BBB-senatoren blijkt dat Griffioen mogelijk niet de laatste vertrekker is: meerdere fractieleden denken na over een mogelijk vertrek omdat ze het oneens zijn met de koers van BBB. Ze vinden die 'steeds ongenuanceerder' geworden, bijvoorbeeld als het gaat om het onderwerp asiel. Ze benadrukken dat ze van de partijtop en fractieleiding na het vertrek van Griffioen en de tegenvallende verkiezingsuitslag een grondige evaluatie en zelfreflectie verwachten.

Voor de onderhandelende partijen D66 en CDA is dit goed nieuws. Het wordt met de extra zetel voor D66 in de Eerste Kamer gemakkelijker om meerderheden te vinden voor een nieuw kabinet. Vertrekkende BBB'ers zullen in de toekomst dan ook met open armen ontvangen worden."

Paul van Meenen, fractievoorzitter van D66, verwelkomt Griffioen met open armen: "Bij D66 krijgt Griffioen de ruimte om vanuit zijn liberale en sociale overtuigingen aan zorgvuldige wetgeving te blijven werken."

Leegloop BBB

Griffioen is niet het eerste BBB-lid dat dit jaar besloot de overstap te maken naar D66. Zo vertrok in juni dit jaar Robert Croll, onder meer vanwege kritiek op het BBB-standpunt over Israël en Gaza.

Ook Eric Kemperman en Pim Walenkamp vertrokken eerder al uit de partij. Kemperman sloot zich aan bij de fractie van Forum voor Democratie, Walenkamp besloot verder te gaan als eenmansfractie. Het nieuwe vertrek van Arie Griffioen brengt het aantal zetels van de BBB-fractie terug naar 12.

De Duitse regering gaat een fel bediscussieerd pensioenpakket niet aanpassen, ondanks verzet van jonge CDU/CSU-Bondsdagleden. Na een overleg tot diep in de nacht liet bondskanselier Merz weten dat er volgende week gestemd zal worden over het ongewijzigde pensioenplan. "Ik reken op steun van alle fractiegenoten", zegt hij.

Een groep van 18 jonge partijgenoten wil tegen het pakket stemmen. Zij vinden de kosten voor een gegarandeerd minimumpensioen te hoog en onrechtvaardig tegenover jonge generaties. Zonder de CDU/CSU-jongeren heeft de coalitie geen meerderheid. Als het pensioenplan wordt weggestemd, dreigt een regeringscrisis.

Volgens Duitse media is de pensioenrebellie de afgelopen dagen juist in omvang gegroeid, doordat ook 'oudere' parlementariërs zich aansluiten. Zij hebben tot dinsdag om overtuigd te worden. Wijzigingen of uitstel is uitgesloten, zegt Merz. "Dat levert niets op. Alle argumenten zijn uitgewisseld."

Vooral voor coalitiepartner SPD is het uitgesloten om te tornen aan het minimumpensioen. "Er wordt door sommige experts, politici en journalisten gezegd dat een paar honderd euro pensioen minder wel kan, maar dat geldt voor veel mensen niet", zegt vicekanselier Klingbeil (SPD). "Een op de vijf gepensioneerden loopt risico in armoede te belanden."

Jongeren standvastig

In het nachtelijke overleg is er gezocht naar manieren om de jongeren te paaien. Een onafhankelijke commissie zal verdere pensioenhervormingen moeten onderzoeken. Ook wordt 10 miljard vrijgemaakt om aanvullende pensioenregelingen voor jongeren te stimuleren.

Zulke toezeggingen die los staan van het pensioenpakket zijn herhaaldelijk door de jongeren afgewezen. Op de nieuwe beloftes is nog niet gereageerd.

De afgelopen dagen heeft de CDU-leiding een-op-een-gesprekken gevoerd met de pensioenrebellen, in de hoop het verzet te breken. Volgens Duitse media heeft fractievoorzitter Spahn de jongeren gedreigd met een lagere plek op de lijst bij de volgende verkiezingen. De intimidatiepoging had geen succes, "want anders dan veel partijgenoten klampen de jongeren zich niet vast aan hun zetel" zei een ingewijde tegen de FAZ. De partijtop ontkent de berichten.

De jongeren, verenigd in de Junge Union (JU), weten dat zij geen verwaarloosbare minderheid zijn. Veelzeggend was het optreden van JU-voorzitter Johannes Winkel op het congres van de Duitse werkgeversorganisatie. Zijn pensioenbezwaren konden daar rekenen op staande ovaties. Pensioenminister Bas (SPD) werd daarentegen uitgelachen, nadat zij zich onhandig uitdrukte over de financiering van het pensioenplan.

Stelsel onder druk

Het huidige pensioenpakket is nog maar de opmaat tot omvangrijkere hervormingen. Het Duitse stelsel staat onder zware druk, door snelle vergrijzing en beperkte reserves. Op dit moment zijn er honderd werkenden op 37 gepensioneerden, in 2050 zijn dat er naar schatting 55.

Anders dan in Nederland bestaat het Duitse pensioenstelsel minder uit belegde pensioenpotten. Daar kunnen Duitsers zelf voor kiezen, met aanvullende regelingen. Met name in Oost-Duitsland zijn ouderen aangewezen op alleen het basispensioen.

Er zijn impopulaire keuzes nodig om het systeem overeind te houden, zoals afschaffing van het vroegpensioen, pensioenverlagingen of hogere premies. Nog dit jaar wordt een aparte commissie opgezet die binnen een half jaar hierover adviezen moet opstellen. Met deze belofte moeten de jongeren overtuigd worden dat de regering wel degelijk bereid is tot pijnlijke pensioenbesluiten.

Verkeerde volgorde

De pensioenrebellen hekelen juist dat eerst veel geld wordt uitgegeven, door het minimumpensioen tot 2040 vast te leggen, en daarna pas over hervormingen wordt gesproken. Dat is wat hen betreft de verkeerde volgorde.

Het zal een weekend vol gesprekken worden tussen de CDU-jongeren en de partijtop. Na het nachtelijke overleg probeerde Merz hen wat te vleien met een compliment. "Ik heb veel respect voor hun toewijding en argumenten."

De hervormingen zullen hoe dan ook doorgaan, belooft hij. "Niemand mag mijn vastberadenheid onderschatten."

Een orkaan in Sri Lanka heeft aan minstens 56 mensen het leven gekost. Nog eens twintig mensen worden vermist, zo hebben lokale autoriteiten bekendgemaakt.

De meeste slachtoffers kwamen om bij aardverschuivingen, veroorzaakt door hevige regenval in het bergachtige binnenland. Meer dan 600 huizen zijn verwoest. Bijna 45.000 mensen zijn geëvacueerd. Door het noodweer blijven scholen en overheidsgebouwen vandaag dicht. Ook de effectenbeurs in hoofdstad Colombo is stilgelegd.

De komende dagen trekt orkaan Ditwah richting het noorden van Sri Lanka en het zuidoosten van buurland India. Het weerbureau van Sri Lanka waarschuwt dat de orkaan nog niet in kracht is afgenomen en in de komende twaalf uur nog meer schade zal aanrichten.

Naar het dak geklommen

Sinds afgelopen weekend regent het bijna onophoudelijk in het Zuid-Aziatische land, waardoor rivieren buiten hun oevers zijn getreden. Veel huizen en wegen staan onder water. Ook zijn in sommige bergachtige gebieden spoorlijnen overspoeld door modder of puin. Het treinverkeer ligt daardoor stil.

Gisteren stond het dodental nog op 31. De meeste slachtoffers vielen in het zuiden van het land, in bergachtige gebieden waar veel thee wordt verbouwd. Zeker veertien mensen raakten gewond.

Op lokale televisie was gisteren te zien hoe een legerhelikopter drie mensen redde. Zij waren naar het dak van hun huis geklommen om aan het stijgende water te ontkomen. Marine en politie hebben boten ingezet om bewoners te evacueren.

Zo werden mensen gered door reddingswerkers:

In Ampara, in het oosten van het land, werd gisteren een auto meegesleurd door het water. Daarbij kwamen drie passagiers om het leven.

Thailand en Indonesië

Ook andere Aziatische landen zijn deze week getroffen door noodweer. Zo heeft Thailand te maken met de zwaarste regenval in 300 jaar.

En op het Indonesische eiland Sumatra zijn door overstromingen 174 doden gevallen. Bijna 80.000 mensen zijn geëvacueerd.

Het dodental door extreem noodweer op het Indonesische eiland Sumatra is opgelopen tot 174, meldt de Indonesische rampenbestrijdingsdienst.

Bijna 80.000 mensen zijn geëvacueerd en naar 80 mensen wordt nog gezocht. Bewoners van Sumatra vrezen dat er nog meer doden zijn.

Er zijn veel overstroomde gebieden en ook aardverschuivingen in heuvelachtig gebied, die leiden tot veel slachtoffers. Bijna het hele eiland gaat onder de overstromingen gebukt, maar het zwaarst getroffen is de plaats Sibolga in het noorden van Sumatra. Daar zijn dertig doden gevallen.

Volgens bewoners is er in Batang Toru, ook in het noorden van het eiland, geen plek meer in het mortuarium en moet er gezocht worden naar een nieuwe plek om de lichamen van slachtoffers te bergen.

Ook zijn in West-Sumatra onder meer rijstvelden, en bruggen en wegen vernietigd door de overstromingen.

Reddingswerkzaamheden

De reddingswerkzaamheden verlopen moeizaam, omdat het nog steeds regent en er gevaar is op nog meer aardverschuivingen. Het is ook moeilijk om op plekken te komen waar burgers schuilen. Ook is er op veel plaatsen geen elektriciteit meer waardoor het moeilijk is om met gedupeerden in contact te komen.

De hulpdiensten wachten tot het weer beter wordt, zodat er helikopters kunnen worden ingezet om naar afgelegen gebieden te reizen. Het duurt waarschijnlijk nog een aantal dagen voordat de situatie onder controle is.

Door het extreme worstelen mensen op veel plaatsten in zuidoost Azië met de overstromingen:

Meerdere Zuidoost-Aziatische landen worden deze week geteisterd door noodweer, met overstroomde gebieden en aardverschuivingen tot gevolg. Zo vielen in Vietnam tientallen doden door overstromingen. In Maleisië hebben duizenden hun woning moeten verlaten.

In het zuiden van Thailand kwamen sinds vorige week vrijdag minstens 145 mensen om het leven, vooral in de regio rond toeristenstad Hat Yai, waar hele wijken onder water zijn gelopen. Reddingswerkers op boten en jetski's zijn op zoek naar bewoners die gevlucht zijn naar daken van woningen.

Het water daar zakt nu, maar burgers zijn woedend op de lokale overheid. Ze vinden dat zij niet goed voorbereid waren op de overstromingen. Burgers willen daarom dat de burgemeester opstapt.

Het regenseizoen in Zuidoost-Azië leidt ieder jaarlijks tot kans op overstromingen en aardverschuivingen. Volgens het Indonesische weeragentschap is het noodweer van de afgelopen week veroorzaakt door de tropische storm Senyar. Zolang deze storm aanhoudt kan dit de komende dagen nog leiden tot meer extreem weer.

Voorafgaand aan een stemming over een resolutie over de oorlog in Sudan hebben de Verenigde Arabische Emiraten de afgelopen week flink gelobbyd in het Europees Parlement in Straatsburg. Doel: hun land onbenoemd te laten. En met succes.

De VAE levert wapens, voertuigen en huurlingen aan de paramilitairen van de Sudanese rebellengroep RSF. Die wordt beschuldigd van oorlogsmisdaden en zelfs genocide. De VAE ontkent een rol te spelen en zette deze week alles op alles om EU-parlementariërs ervan te overtuigen dan ook niet met de vinger te gaan wijzen.

In de resolutie, die gistermiddag werd aangenomen, wordt de oorlog veroordeeld, maar de betrokkenheid van de VAE blijft onbenoemd. De resolutie stelt dat etnisch gemotiveerde moorden, verkrachting, seksuele slavernij en het uithongeren van burgers door de RSF mogelijk kunnen worden beschouwd als "daden van genocide".

De Sudanese EU-ambassadeur Abdelbagi Kabeir noemt het teleurstellend dat de VAE niet in de tekst staat. "De rol van de VAE had expliciet benoemd moeten worden", stelt hij. Wel wordt in de resolutie opgeroepen tot sancties en straffen voor financiers en externe partijen die steun geven.

Europese wapens via VAE naar Sudan

Een open veroordeling door het Europese Parlement had druk kunnen zetten op de discussie of Europese landen wapens moeten blijven leveren aan de VAE. Onderzoeken tonen aan dat wapens en militair materieel die aan de VAE zijn geleverd, vervolgens in handen van de RSF in Sudan kunnen belanden.

Zo traceerde de nieuwszender France24 munitie uit EU-lidstaat Bulgarije die via verkoop aan de VAE in handen van RSF-strijders terechtkwam. En mensenrechtenorganisatie Amnesty International vond Franse wapensystemen in RSF-pantservoertuigen. Die systemen waren verkocht aan de VAE.

Ambassadeur Kabeir roept Europese landen dan ook op om het leveren van wapens aan de VAE te stoppen. "De wapenleveranties dragen indirect bij aan een conflict dat al talloze burgerslachtoffers heeft geëist." Hij zegt dat landen "de morele balans moeten afwegen tegen de handelsbalans" en actief moeten voorkomen dat hun wapens via omwegen in Sudan terechtkomen.

'Draaischrijf voor wapenhandel'

Wapenhandel-expert Frank Slijper van vredesorganisatie Pax ziet hetzelfde risico. "We zien dat er niets direct vanuit Europa naar Sudan gaat, maar dat de VAE een centrale rol speelt in doorvoer. Dat gebeurt al jaren. De Emiraten staan bekend als draaischijf voor wapenhandel richting conflictgebieden, óók naar landen waarvoor embargo's gelden."

Voor Sudan geldt een EU-wapenembargo en voor de regio Darfur bovendien een embargo van de Verenigde Naties. Slijper: "Europese regelgeving verplicht lidstaten export te blokkeren wanneer er een duidelijk risico bestaat dat het wordt doorgesluisd naar een land waar een wapenembargo tegen geldt. Dat risico is hier evident."

Ook Nederland levert volgens Slijper militair materieel aan de VAE, zoals radarsystemen, onderdelen voor raketsystemen en robotvoertuigen. Er is geen bewijs dat deze in Sudan zijn terechtgekomen. "Maar omleiding kan niet worden uitgesloten. Vanwege de situatie in Sudan en de rol van de VAE pleit ik daarom ook voor het stoppen van alle wapenleveringen aan de VAE, ook om politieke druk uit te oefenen."

'EU afhankelijk'

Brussel wil de betrekkingen met de Golfstaat dus juist goed houden. De wapenhandel levert Europa inkomsten op. Ook onderhandelt de Europese Commissie momenteel met de VAE over een ambitieus vrijhandelsakkoord.

Ook Midden-Oostenkenner Andreas Krieg van het King's College in Londen zegt dat er geen bereidheid is om tot een harde confrontatie over te gaan met de steenrijke VAE. "Europa is afhankelijk van hun investeringen en het is een belangrijke partner op het gebied van energie." Europa en de VAE werken samen aan investeringen in energieprojecten in Europa, met name in duurzame energie, zoals groene waterstof.

En Europa heeft volgens hem nog meer belangen. "De oorlog in Sudan wordt gefinancierd door inkomsten uit goud. De RSF heeft goudmijnen en smokkelroutes in handen. Veel van dit goud wordt via de Golfregio verhandeld, vooral in Dubai, en belandt uiteindelijk in internationale ketens, ook in Europa."

En zelfs als Europa de VAE in de toekomst wel streng toespreekt of wapenleveringen stopt, verwacht Krieg daar weinig effect van. "De Emiraten geloven dat zij meer invloed hebben op Europese hoofdsteden dan andersom. Europese druk zal moeten worden ondersteund door Washington en Saudi-Arabië. Als de druk alleen uit Brussel komt, zal het weinig uithalen."

Toch vindt wapenexpert Slijper dat elke maatregel telt: "Vooral het politieke signaal van westerse landen is belangrijk. Europa moet alles doen om ervoor te zorgen dat het conflict niet verder escaleert. Het stoppen van wapenleveranties is dan een van de meest voor de hand liggende stappen."

Elles van Gelder was begin deze maand in Khartoem. Gevluchte inwoners keerden toen terug naar een stad in puin. Dit is haar indringende verslag:

Huiskatten worden veel minder lang gehouden in Europa dan tot nu toe werd aangenomen. Uit genetisch onderzoek blijkt dat de eerste huiskatten pas rond het begin van de jaartelling hierheen werden gebracht, en niet al in de prehistorie.

Tot nu toe werd gedacht dat huiskatten rond de 6000 tot 7000 jaar geleden voor het eerst werden gehouden. Boeren trokken toen vanuit het Midden-Oosten naar Europa, en zij namen katten mee, was het idee. Maar die visie wordt nu tegengesproken in vakblad Science.

"Het vroegste genoom van een huiskat die in Europa is gevonden, is van rond het begin van de Romeinse keizertijd", zegt Claudio Ottoni, hoofdonderzoeker van de studie. De oudst gevonden kat die genetisch lijkt op de moderne huiskat dateert van ergens tussen 50 voor en 80 na Christus, blijkt uit genetische profielen van de resten.

225 dode katten

Voor het onderzoek werden resten onderzocht van 97 archeologische vindplaatsen in Europa en het Midden-Oosten. Er werd gekeken naar botten van 225 wilde katten en gedomesticeerde katten, ofwel huiskatten. De onderzochte resten dateren van ongeveer 10.000 jaar geleden tot de 19e eeuw.

Het blijkt dat de dieren niet 7000 jaar geleden vanuit het Midden-Oosten hiernaartoe kwamen, maar mensen ongeveer 2200 jaar geleden uit Egyptische regionen wilde katten naar Sardinië brachten. Die van oorsprong Noord-Afrikaanse populatie vormde de genetische basis voor de dieren die vandaag de dag bij ons op de bank liggen. Oudere gevonden kattenresten, van prehistorische vindplaatsen in Europa, behoren toe aan wilde katten, en niet aan huiskatten.

"De timing van de genetische introductiegolven vanuit Noord-Afrika valt samen met periodes waarin de handel rond de Middellandse Zee sterk toenam", zegt de Belgische archeoloog en onderzoeker Bea De Cupere tegen persbureau Reuters.

In die tijd had Egypte veel vruchtbare grond en vervoerde het graan naar het Romeinse Rijk. De onderzoekers denken dat de katten werden meegenomen op graanschepen om op muizen te jagen.

"Mogelijk werden ze ook gezien als gewaardeerde dieren met een religieuze en symbolische betekenis", aldus De Cupere. In het oude Egypte hielden koninklijke families katten. Ook waren er katachtige goden, werden katten geregeld uitgebreid gemummificeerd en kregen ze uitbundige doodskisten.

De SP gaat bij de komende gemeenteraadsverkiezingen in maart op veel meer plaatsen meedoen dan bij de vorige raadsverkiezingen, zegt partijleider Jimmy Dijk. In 2022 deed de partij nog in 83 gemeenten mee, dat worden er 107.

Het besluit volgt een maand na de verkiezingsnederlaag van de partij bij Tweede Kamerverkiezingen, waarbij de partij twee van haar vijf zetels verloor. Die bijna halvering kwam hard aan en had de partij ook niet zien aankomen. Maar de SP wil zich naar eigen zeggen terugvechten. Morgen is er een partijraad met alle lokale voorzitters om de nederlaag te analyseren.

'Energie en hoop', ondanks verkiezingsnederlaag

Sinds 2006, toen de partij met 25 zetels het beste resultaat ooit boekte, gaat het electoraal alleen maar bergafwaarts met de partij. Toch geeft Dijk, twee jaar geleden aangetreden na de zoveelste nederlaag onder leiding van Lilian Marijnissen, de hoop niet op.

Dijk: "Er is altijd hoop en er zit energie in onze club. Maar dat we dingen anders en beter moeten gaan doen dat is glashelder."

Dat de partij in veel meer gemeenten aan de raadsverkiezingen meedoet staat volgens Dijk los van het verkiezingsresultaat in oktober. "Nee, dat heeft ermee te maken dat we ons eigen kader hebben op- en uitgebouwd in buurten en wijken. De klap bij de Kamerverkiezingen was groot. Maar ik ben hoopvol dat we op meer plekken zetels gaan winnen als mensen straks in meer gemeenten op de SP kunnen gaan stemmen."

Evalueren

Morgen komen alle voorzitters van de lokale afdelingen op het partijbureau in Amersfoort bij elkaar in de zogenoemde partijraad. Daar gaan ze praten over de nederlaag van oktober en vooruitblikken naar de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Partijleider Dijk ziet verschillende verklaringen voor de nederlaag. "In de afgelopen campagne zijn we veel aan het uitleggen en verklaren geweest en hebben we allerlei grote oplossingen en plannen gepresenteerd, maar zijn we weleens vergeten de zorgen en emoties van mensen in buurten en wijken en op de werkvloer goed te benoemen. Daar moeten we eens gaan beginnen."

De SP is volgens Dijk ook van plan bij de volgende Kamerverkiezingen het verkiezingsprogramma te laten doorrekenen door het Centraal Planbureau. Afgelopen keren deed de SP dat niet, omdat de partij het oneens is met de uitgangspunten van het CPB. Daardoor moest de partij in de campagne heel vaak eerst uitleggen waarom ze dit in tegenstelling tot veel andere partijen weigerde en kwam ze onvoldoende toe aan het aanprijzen van de eigen plannen om Nederland "sociaal te maken", aldus Dijk.

Links kleiner dan ooit

Politicoloog Matthijs Rooduijn van de UvA ziet nog een belangrijke verklaring voor de voortdurende verliezen van de SP. Hij wijst erop dat heel links het slecht heeft gedaan in oktober. Zo verloor GroenLinks-PvdA ook 5 van de 25 zetels. "Links is kleiner dan ooit. Dat is dus niet alleen een verhaal van de SP. Het heeft er veel mee te maken dat de nadruk de afgelopen decennia sterk ligt op culturele kwesties als migratie en identiteit. En dat is slecht nieuws voor linkse partijen, omdat die graag over sociaaleconomische thema's willen praten."

Gelijk met de neergang van de SP is de PVV van Geert Wilders steeds verder gegroeid. Daardoor dringt de vraag zich op of er een verband is tussen beide ontwikkelingen. Volgens Rooduijn is dat er, maar ligt het niet zo zwart-wit.

"Er is zeker sprake van electoraal verkeer tussen beide partijen, maar je moet voorzichtig zijn met stellen dat SP-kiezers massaal zijn overgestapt naar de PVV. Dat is ook vaak gezegd over kiezers van de PvdA. Er is absoluut verkeer tussen die partijen, maar het is niet zo dat het verlies van de een de winst is van de ander."

Traditioneel electoraat

Voor de SP is de grote vraag nu of, en hoe, ze uit het dal kan klimmen. Volgens Rooduijn moet de partij zich meer op jongeren gaan richten. "Ze spreken vooral een wat ouder, traditioneel electoraat aan. En ik denk dat ze er goed aan zouden doen om zich te richten op een wat jonger electoraat. En dat komt ook doordat we uit onderzoek weten dat er best wat kiezers zijn die de SP overwegen."

De partij kan ook hoop putten uit het verleden. Bij de Kamerverkiezingen van 2006, toen de SP 25 zetels scoorde, haalde D66 drie zetels. Er gingen toen stemmen op om de partij maar op te heffen. Nu is D66 de grootste partij, met 26 zetels.

De Duitse voetbalclub VfB Stuttgart is niet te spreken over de behandeling van supporters gisteravond in aanloop naar de Europa League-wedstrijd tegen Go Ahead Eagles in Deventer. De club spreekt van een "buitenproportioneel optreden" en wil dat er een onderzoek komt.

Burgemeester König van Deventer gaf voorafgaand aan de wedstrijd twee noodbevelen af vanwege mogelijke ongeregeldheden. Volgens de gemeente was uit informatie van de politie gebleken dat supporters van beide clubs van plan waren de confrontatie op te zoeken.

RTV Oost meldt dat Stuttgart-fans door de hekken bij de fanzone in de stad braken, terwijl supporters van GAE bij de fans van de tegenstanders probeerden te komen.

"Ter plekke zijn de supporters van Stuttgart massaal de bus uit gestroomd en door de hekken gegaan", zei burgemeester König voor het duel tegen de omroep. "Dat betekent dat we nu een groep supporters hebben waarvan we niet zeker weten of ze een kaartje hebben. Ook weten we niet of ze vuurwerk of allerlei spullen bij zich hebben die we niet in het stadion willen hebben."

Supporters weggestuurd

Het eerste noodbevel was voor aanhangers van VfB Stuttgart. Aan drie supportersbussen werd een gebiedsverbod opgelegd: zij moesten direct vertrekken uit de binnenstad en de Raambuurt. Het tweede noodbevel was voor fans van Go Ahead Eagles. Zij mochten niet in de Raambuurt komen.

De politie wist een directe confrontatie te voorkomen, maar stuurde een deel van de Stuttgart-supporters terug naar Duitsland. Zij waren dus niet bij de wedstrijd, die in 4-0 voor de club uit Stuttgart eindigde.

Opheldering

In een statement van VfB Stuttgart valt te lezen dat de club de gebiedsverboden buitenproportioneel vindt. Volgens de club werd het inrijverbod opgelegd vanwege "vermeend agressief gedrag van VfB-fans". Maar bestuursleden konden zulk gedrag niet waarnemen, schrijft de club.

Alexander Wehrle, voorzitter van VfB, is ook niet blij met de acties van de politie en gemeente Deventer. Hij was ter plaatse en zegt in een verklaring dat "de lokale autoriteiten om voor ons totaal onbegrijpelijke redenen" een toegangsverbod voor een deel van de fans hebben opgelegd.

"We zijn in nauw overleg met de autoriteiten en de UEFA en dringen aan op een volledige opheldering van de gebeurtenissen. Dit buitenproportionele optreden bedreigt onze voetbalsupporterscultuur."

'Bepaalde dingen niet goed gegaan'

Go Ahead Eagles-directeur Jan Willem van Dop is niet te spreken over de reactie van Wehrle. "Vanuit Stuttgart zijn er bepaalde dingen niet goed gegaan", zei hij gisteren bij RTV Oost. Volgens Van Dop hielden de geweerde supportersbussen zich onderweg naar Deventer al niet aan de instructies van de politie.

"In het overleg werd duidelijk dat er ultra's waren zonder kaarten, die al bij Venlo werden tegengehouden en niet luisterden naar de politie. Dan krijg je volgens mij altijd gezeur. Daar hebben we als clubs niks mee te maken, en daar moet je als directeur van een grote club ook geen mening over hebben. Dat is allemaal aan de politie."

Hij vindt ook dat de politie en gemeente hun best hebben gedaan om de avond in goede banen te leiden. "Ik was zelf nog even in de fanzone, en met de fans die wel kaarten hadden was de sfeer gewoon prima", zei hij. Van Dop is blij dat het uiteindelijk niet uit de hand is gelopen, mede dankzij de inzet van de politie in onder meer het stadion. "Daardoor bleef het gelukkig rustig, maar het is natuurlijk wel jammer."