NOS Nieuws - Algemeen

De mentale gezondheid van Nederlanders verslechtert. Dat zeggen onderzoekers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en het Trimbos Instituut in de nieuwe Monitor Mentale Gezondheid. Niet alleen kampen meer mensen met mentale problemen, ook het aantal mensen met een psychische aandoening neemt toe.

"Het gaat echt om een zorgelijke verslechtering, die al inzette voor corona", zegt Marith Volp, directeur Volksgezondheid en Zorg bij het RIVM. "De mentale gezondheid staat onder druk."

Jongeren

Waar de verslechtering vandaan komt, vinden de instituten moeilijk te zeggen. Wel is er gekeken naar factoren die samenhangen met mentale gezondheid. Bestaanszekerheid wordt daarbij vaak genoemd. "Denk bijvoorbeeld aan mensen die geen woning kunnen vinden."

Vooral met jongeren gaat het niet goed. "We maken ons echt zorgen over jonge mensen", zegt Volp.

Dat het niet goed gaat met de mentale gezondheid van jongeren, kwam ook in andere onderzoeken naar voren. Vooral meisjes hebben veel last van bijvoorbeeld depressiviteit.

Wat zijn de gevolgen van de verslechtering van onze mentale gezondheid?

Problemen met mentale gezondheid leggen druk op de Nederlandse zorg. Zo kwam een kwart van de Nederlanders boven de 16 jaar al eens bij de huisarts voor mentale problemen en is een op de twintig Nederlanders bij de gespecialiseerde GGZ geweest.

"De ziektelast voor mentale problemen is hoger dan voor elke andere ziekte", zegt Volp. Ziektelast wordt berekend door te kijken naar het aantal levensjaren dat iemand door een ziekte verloren heeft, plus het aantal jaren dat iemand met een ziekte geleefd heeft.

Ook financieel kost de verslechterde mentale gezondheid Nederland veel. "Dat komt neer op bijna 500 euro medische zorgkosten per inwoner per jaar. Bovendien kost het ziekteverzuim door mentale problemen Nederland zo'n 5 miljard euro per jaar", zegt de RIVM-directeur.

Het suïcidecijfer is de afgelopen jaren wel stabiel gebleven, zo zeggen de onderzoekers.

Volp doet namens beide instituten een oproep aan de formerende partijen in Den Haag. "Mentale gezondheid moet daar hoog op de agenda staan. We moeten in Nederland vooral volop inzetten op preventie en vroege signalering", zegt ze.

"Die preventie is niet alleen een opdracht voor de zorg maar voor de hele samenleving. Op die manier houden we ook de zorgkosten dragelijk. Bovendien is langetermijnbeleid nodig, dat hebben we de afgelopen jaren niet gehad."

In scholen in Enschede wordt al werk gemaakt van preventie en vroegsignalering. Gideon Sterkenburg is directeur van het Neon College, een middelbare school voor speciaal onderwijs. Op de school is een jeugdhulpverlener aanwezig die nauw samenwerkt met docenten.

"Door de samenwerking tussen jeugdhulp en de docenten ben je veel meer op de hoogte van elkaar. Dat werkt heel goed", zegt Sterkenburg. "Normaal gesproken is er niet echt contact tussen jeugdhulp en de school, maar op deze manier wel. De preventie zit hem er ook in dat we zo sneller van elkaar kunnen leren."

Dat een jeugdhulpverlener in de school aanwezig is, maakt het ook gemakkelijk om snel signalen op te merken bij leerlingen of met ouders in gesprek te gaan over de opvoeding en mogelijke jeugdhulpzorg. "Je kunt de zorgprofessional veel sneller vragen om even aan te schuiven wanneer die verderop in de gang zit."

"Het is ook fijn dat iemand vanuit de school direct kan doorverwijzen naar andere zorgorganisaties. Normaal is de school geen partij in dat soort processen."

Faalangst

Sterkenburg waarschuwt wel dat jeugdhulp inschakelen bij leerlingen met problemen niet altijd de beste optie is. "Op die manier zeg je namelijk tegen de leerling dat hij of zij per se jeugdhulp nodig heeft."

De schooldirecteur zegt dat problemen van jongeren niet altijd meteen gemedicaliseerd hoeven worden. "Is het bijvoorbeeld zo dat een leerling faalangst heeft, of wil hij of zij gewoon consequent niet voor zijn toetsen leren. Door dingen van verschillende kanten te bekijken kan je ook al veel oplossen."

Soms ligt de oplossing voor mentale problemen ook niet bij de zorg, zegt Sterkenburg. "Dat een leerling weinig slaapt, kan ook gewoon door zijn telefoongebruik komen. Dan moet je daar dus aan werken. Onderschat daarbij ook het werk van goede maatschappelijke jongerenwerkers niet."

Nabestaanden van het dodelijke ongeval in Oss met een Stint-elektrische bakfiets hebben er ruim zeven jaar op moeten wachten, maar vandaag is het zover: de strafzaak gaat van start. "Ze zijn er enorm aan toe dat het proces eindelijk gaat beginnen", zegt Lars Walder. Hij is van de stichting Namens de Familie, die de nabestaanden al die jaren heeft bijgestaan.

Het ongeluk staat in ons nationale geheugen gegrift, zo omschrijft hij het. Op 20 september 2018 ging het mis bij station Oss-West. Een medewerkster van een kinderopvang was met kinderen in de Stint onderweg naar school, toen ze de controle over de bakfiets verloor. Later zei ze in verhoren dat het op geen enkele manier lukte om te remmen. Een precieze oorzaak werd nooit gevonden.

Bij de spoorwegovergang werd de Stint gegrepen door een trein. Vier kinderen kwamen om het leven: Dana (8), Liva (4), Fleur (6) en Kris (4). De 11-jarige Indy, de oudere zus van Dana en Liva, raakte zwaargewond, net als de begeleidster. Zij tweeën overleefden het.

"Je merkt echt dat dit een litteken in de samenleving heeft achtergelaten", zegt burgemeester Froukje de Jonge van Oss. "Iedere Ossenaar weet waar hij was toen hij het hoorde. En voor de mensen die er direct bij betrokken waren, doordat ze bijvoorbeeld hulp hadden verleend of machinist waren, voor hen is er echt een leven voor het ongeluk en erna. Zij dragen dat altijd met zich mee. En dan heb ik het nog niet eens over de ouders."

Vandaag staan twee bedrijven en twee leidinggevenden voor de rechter. Zij waren verantwoordelijk voor de productie en de verkoop van de Stint. Onderzoeksbureaus concludeerden de afgelopen jaren dat de bolderkar allerlei technische gebreken had. Zo was er geen goede remconstructie of remschakelaar. Ook was de gashendel slecht, was er geen opstartbeveiliging en was het maken van een noodstop niet mogelijk.

Volgens het Openbaar Ministerie waren de leidinggevenden daarvan op de hoogte en besloten ze de feiten te verzwijgen. Dat is volgens justitie naar voren gekomen uit onder meer deskundigenrapporten, contact tussen verdachten en klanten, afgeluisterde telefoongesprekken en verklaringen van getuigen en verdachten.

Dat de zaak pas zeven jaar en bijna drie maanden na het ongeluk begint, komt volgens het OM doordat er in eerste instantie vooral naar het ongeval zelf en de oorzaak ervan is gekeken. In 2020 werd besloten de bestuurster niet te vervolgen. Zij had er volgens het OM alles aan gedaan om het ongeval te voorkomen. Dat erkenden de nabestaanden: twee jaar geleden werd ze in de RTL-documentaire Vijf jaar na de Stint door hen omschreven als heldin.

Daarna richtte justitie de blik op de producent en de ontwerper van de Stint. Het OM stelde een enorm dossier samen van vele duizenden pagina's. Er werd uitgebreid technisch onderzoek gedaan. Daarnaast had de verdediging veel onderzoekswensen en zijn er veel aanvullende getuigen gehoord. Dat alles leidde ertoe dat het proces veel later kon beginnen dan gehoopt.

De aanloop naar de zaak was lang, vindt ook Walder van Namens de Familie. "De nabestaanden zijn eraan toe dat er eindelijk mensen ter verantwoording worden geroepen. Dat is in die zeven jaar niet gebeurd en ze hebben het gevoel dat dat wel zou moeten gebeuren."

Toch hebben ze er ook een dubbel gevoel bij. "Ze leven er enorm naartoe, maar zien er ook tegenop. Er staan maar liefst zes dagen voor het proces gepland. Dus dat worden ook zes zware, lange dagen. Ze voelen het verlies nog elke dag. Ze pakken hun leven natuurlijk ook wel een beetje op, maar dat gaat met horten en stoten."

Duidelijk is dat de ouders van de slachtoffers gebruik zullen maken van hun spreekrecht, net als Indy en de begeleidster van het kinderdagverblijf, die het ongeluk allebei overleefden. "Zij willen heel graag hun gevoelens overbrengen, ook aan de producenten van de Stint", zegt Walder. "Ze willen mensen meenemen in wat er gebeurt als je een product op de markt brengt dat in hun ogen niet deugt en wat voor gevolgen dat kan hebben." Donderdag komen de nabestaanden aan het woord.

Vandaag worden de feiten in de zaak gepresenteerd. Advocatenechtpaar Knoops voert de verdediging in de strafzaak. Volgende week maandag maakt justitie de strafeis bekend. Een datum voor de uitspraak is er nog niet.

Goedemorgen! In Den Bosch dient de strafzaak over het dodelijke ongeluk met een Stint in Oss in 2018. En op de Dam in Amsterdam demonstreren medewerkers en studenten van het hoger onderwijs vandaag tegen de onderwijsbezuinigingen van het demissionaire kabinet.

Eerst het weer: grijs met in het noorden en westen regen. In het zuidoosten soms wat zon. Vrij veel wind en het wordt 12 tot 14 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Kinderartsen van grote ziekenhuizen zien steeds meer kinderen met overgewicht. Drie ziekenhuizen hebben de gezondheid van kinderen de afgelopen tijd bijgehouden en slaan nu alarm. Artsen zien opvallend meer leververvetting, wat tot allerlei gezondheidsproblemen kan leiden.

De kinderen kunnen er volgens artsen weinig aan doen omdat ze continu reclames en filmpjes over eten voorgeschoteld krijgen. Artsen roepen de politiek op om reclame gericht op kinderen verder aan banden te leggen.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Aankomend burgemeester Mamdani van New York geeft in een filmpje op sociale media inwoners van zijn stad tips om tegen de immigratiepolitie ICE in te gaan. Het filmpje is op Instagram en TikTok samen binnen 24 uur al meer dan 8 miljoen keer bekeken.

Fijne dag!

De openbaar aanklager van Honduras heeft een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd tegen oud-president Juan Hernandez, die eind vorige maand nog gratie kreeg van de Amerikaanse president Trump. Volgens de Hondurese autoriteiten heeft Hernandez zich schuldig gemaakt aan onder meer witwassen en fraude, en moet hij zich daarvoor verantwoorden.

De Hondurese autoriteiten willen dat Hernandez wordt uitgeleverd aan hun land, zodat hij kan worden vervolgd voor een corruptieschandaal dat speelde tussen 2010 en 2013. In die zaak, het zogeheten 'Pandora-schandaal', spanden volgens aanklagers in het land parlementsleden en andere politici samen om publiek geld via schimmige tussenorganisaties aan te wenden voor hun eigen politieke campagnes.

Dubbelhartig

Hernandez, van 2014 tot 2022 president van het Latijns-Amerikaanse land, werd vlak na zijn aftreden opgepakt en uitgeleverd aan de VS. Daar werd hij vorig jaar tot 45 jaar cel veroordeeld voor onder meer verboden wapenbezit en de invoer van drugs in de VS. De aanklager daar noemde hem een hoofdrolspeler in "een van de grootste en meest gewelddadige drugsbendes ter wereld."

De Amerikaanse rechter schaarde zich achter die woorden, en noemde Hernandez "een dubbelhartige en machtswellustige politicus" die als president in het openbaar zei drugsgebruik en -handel te willen bestrijden, en tegelijkertijd geld verdiende aan drugshandel.

Tentakels van corruptie

Trump verleende Hernandez nog geen twee weken geleden gratie, met als redenering dat "veel vrienden" van de oud-president hadden gezegd dat hij het slachtoffer was van politieke vervolging zonder basis in de realiteit. Trump: "Het is een opzet van de Biden-regering, zo hebben mensen mij verteld. Ik heb naar de feiten gekeken, en ik ben het met hen eens." Op welke feiten Trump zich baseert, is onbekend.

"Ons land is beschadigd geraakt door de tentakels van corruptie", zo zegt de aanklager, Johel Alvarez, via sociale media. Hij wil dat Hondurese opsporingsdiensten zich inspannen om de oud-president op te pakken, maar ook de internationale opsporingsdienst Interpol. Het is onduidelijk waar Hernandez nu is: sinds zijn vrijlating op 1 december is hij niet meer in het openbaar gezien.

De regering van Benin zegt dat bij de mislukte couppoging in het West-Afrikaanse land meerdere doden zijn gevallen. Een aantal coupplegers is nog altijd voortvluchtig.

Afgelopen zondag claimde een groep militairen op nationale televisie dat zij de macht hadden gegrepen. Daarna braken er in het verblijf van president Talon gewelddadige confrontaties uit tussen de muitende militairen, die zichzelf het Militair Comité voor de Hervorming (CMR) noemen, en de Beninese strijdkrachten.

Na enkele uren maakte de regering bekend dat de situatie onder controle was en de coup verijdeld. Om "zware wapenconflicten" te voorkomen besloot de regering gerichte aanvallen uit te voeren en kreeg Benin luchtsteun van Nigeria.

Een woordvoerder van de Nigeriaanse regering bevestigt dat Talon om hulp had gevraagd. Het is niet bekendgemaakt hoeveel personeel en materieel er was ingezet.

Volgens de regering van Benin ging het om militaire vliegtuigen, waarmee een aantal gepantserde voertuigen werd geblokkeerd. Ook Ivoorkust zou een speciale troepenmacht hebben gestuurd.

Persoonlijke beveiliging

Analisten wijzen erop dat Nigeria een strategisch belang heeft bij het beschermen van zijn grenzen met Benin, Niger, Tsjaad en Kameroen.

"De staatsgreep in Benin is er één te veel. Nigeria kan het zich niet veroorloven omsingeld te worden door vijandige regeringen", zegt Oluwole Ojewale, senior veiligheidsonderzoeker bij het in Dakar gevestigde Institute for Security Studies, tegen persbureau AP.

De staatsgreep in Benin was de meest recente in een reeks staatsgrepen in West-Afrika, zoals in Mali, Guinnee-Bissau, Niger en Burkina Faso, die eenzelfde soort patroon volgen. Daarbij wordt onvrede in het land, zoals corruptie, veiligheid en economische malaise aangegrepen om de gevestigde orde met geweld af te zetten.

Onder leiding van luitenant-kolonel Pascal Tigri verschenen zondagochtend acht soldaten op televisie en verklaarden dat president Talon was afgezet en dat de grondwet was opgeschort.

Voor de staatsgreep was Tigri lid van Talons persoonlijke beveiliging. Als artillerieofficier voerde hij tussen 2023 en 2025 het bevel over een bataljon.

Veertien coupplegers

Bij de couppoging vielen aan beide zijden doden. Hoeveel dat er zijn, is nog onduidelijk. Onder de slachtoffers bevindt zich ook de vrouw van de militaire stafchef.

De autoriteiten in Benin meldden zondag dat in totaal veertien coupplegers zijn opgepakt. De leider en meerdere anderen zijn nog op de vlucht. Twee hoge militaire officieren die door de muiters werden gegijzeld, zijn inmiddels vrijgelaten.

Benin heeft een lange geschiedenis van staatsgrepen sinds het land in 1960 onafhankelijk werd van Frankrijk. Vooral de eerste dertig jaar werd geregeld een coup gepleegd. Sinds de eerste presidentiële verkiezingen in 1991 is de politieke situatie relatief stabiel.

Het land kiest in april een nieuwe president, omdat de 67-jarige Talon na tien jaar aan de macht zal aftreden.

Het Israëlische leger zegt luchtaanvallen te hebben uitgevoerd op doelen van Hezbollah, in het zuiden van Libanon. Daarbij zou onder meer een trainingskamp zijn getroffen van Radwan. Dit is een elite-eenheid van de militie en terroristische organisatie die zich bezighoudt met het infilteren van Israëlisch grondgebied om daar aanvallen uit te voeren op militaire en burgerdoelen.

Daarnaast zouden een lanceerbasis en militaire gebouwen van Hezbollah zijn geraakt, zegt het Israëlische leger op sociale media. Deze beweringen zijn niet onafhankelijk te verifiëren.

Het Libanese staatspersbureau NNA meldt wel dat Israëlische gevechtsvliegtuigen meerdere doelen in Zuid-Libanon hebben beschoten. Over schade en eventuele slachtoffers is nog niets bekend.

Tussen Libanon en Israël geldt sinds november 2024 formeel een wapenstilstand, na meer dan een jaar strijd tussen Hezbollah en Israël. Deze wapenstilstand wordt echter regelmatig geschonden. Vorige week stuurden beide landen vertegenwoordigers naar een door Amerikanen ingestelde commissie die zicht moet houden op dit staakt-het-vuren, in een poging de gevechten te doen stoppen. Vooralsnog is dit zonder resultaat.

In deze special lees je meer over Hezbollah:

Het contract van talkshowhost Jimmy Kimmel wordt verlengd met nog een jaar. Dat melden diverse Amerikaanse media, waaronder Bloomberg. De talkshow Jimmy Kimmel Live! is nog tot zeker mei 2027 te zien op televisie.

De populaire Amerikaanse talkshow verdween in september tijdelijk van de buis nadat Kimmel opmerkingen had gemaakt over de moord op de conservatieve activist Charlie Kirk. Ook suggereerde hij dat de Amerikaanse president Trump politiek een slaatje wilde slaan uit de moord. De uitspraken vielen in het verkeerde keelgat bij Trump en zijn aanhangers.

Bekijk de bekritiseerde monoloog hier:

Disney is eigenaar van de Amerikaanse televisiezender ABC, waar de latenightshow wordt uitgezonden. Kimmels schorsing leidde tot vele opzeggingen van Disney-abonnementen. Ook bekritiseerden ruim 400 artiesten en acteurs, onder wie Tom Hanks en Meryl Streep, in een open brief de maatregel. "Een donker moment voor de vrijheid van meningsuiting in ons land", schreven ze.

Disney ging in gesprek met Kimmel en na zes dagen keerde de latenightshow terug op de buis. "Het was nooit mijn bedoeling om de moord op een jonge man te bagatelliseren", zei hij bij zijn terugkeer.

Kimmel bleef afgelopen maanden grappen maken over Trump, zoals over hem en de zaak-Epstein. "De Epstein-files, het is de eerste keer dat Trump zijn naam ergens niet op wilde hebben", grapte de presentator. De lucht tussen de twee is nog niet geklaard. Vorige maand drong Trump op zijn Truth Social-account erop aan "de zwerver uit de lucht te halen".

Stephen Colbert

ABC zendt sinds 2003 de latenightshow van Kimmel uit. Zoals bij veel televisie-uitzendingen zijn de kijkcijfers op de late avond gedaald. Kijkers kijken steeds vaker online, vaak dagen nadat ze zijn verschenen.

Eerder dit jaar werd bekendgemaakt dat een andere prominente Amerikaanse talkshowpresentator, Stephen Colbert, binnenkort van de buis wordt gehaald met zijn The Late Show. Hoewel zijn zender CBS aangaf dat teruglopende kijkcijfers daarvoor de belangrijkste reden waren, werd het gezien als een knieval van de omroep richting Trump.

Nieuwszender CNN noemde het stoppen opvallend, omdat The Late Show meestal het best bekeken programma op de late avond is in de Verenigde Staten. Het programma werd sinds 1993 uitgezonden, tot 2015 met David Letterman als presentator.

Techmiljardair Jared Isaacman wordt zeer waarschijnlijk het nieuwe hoofd van NASA. Hij volgt de door Trump benoemde interim-bestuurder Sean Duffy op. Isaacman krijgt de leiding op een moment dat de ruimtevaartorganisatie voor grote uitdagingen staat. Er wachten mogelijk zware bezuinigingen en het bemenste maanprogramma dreigt vertraging op te lopen.

Een Senaatscomité keurde de benoeming van Isaacman vlak na middernacht (Nederlandse tijd) goed. De voltallige Senaat moet voor het einde van het jaar over de benoeming stemmen.

Isaacman vergaarde zijn fortuin met zijn onderneming Shift4, een betalingsverwerker voor webshops. Hij ging twee keer de ruimte in en was de eerste ruimtetoerist die een ruimtewandeling maakte. Hij financierde die commerciële missies met de Dragon-capsule van SpaceX grotendeels zelf.

Zijn benoeming als NASA-chef ging niet van een leien dakje. Al in december vorig jaar werd hij door toen nog president-elect Trump voorgedragen voor die functie. Maar nadat een Senaatscommissie er al mee had ingestemd, trok Trump de voordracht in mei onverwacht weer in. De president zei van mening te zijn veranderd vanwege Isaacmans banden met de Democraten in het verleden.

Intussen werd het bestuur van NASA waargenomen door interim-bestuurders. NASA-oudgediende Janet Petro werd in juli door Trump vervangen, in haar plaats kwam transportminister Sean Duffy. Die kreeg het in oktober snel aan de stok met Elon Musk, de topman van SpaceX, die eerder dit jaar uit de gratie was gevallen bij Trump.

SpaceX levert een versie van het nieuwe Starship-ruimteschip als maanlander voor het Artemis-programma van NASA. Die landing zou in 2028 moeten plaatsvinden, maar de ontwikkeling van Starship is nog in volle gang en de lander is waarschijnlijk niet op tijd klaar. Duffy wil daarom het contract met SpaceX openbreken en ook andere bedrijven een kans geven een lander af te leveren. Dat was tegen het zere been van Musk die Duffy voor 'dummy' uitmaakte op X.

Volgens de Wall Street Journal had Duffy zelf een gooi willen doen naar de permanente leiding van het ruimtevaartagentschap. In oktober werd echter duidelijk dat Isaacman terug in de race was. Na verschillende ontmoetingen met president Trump werd hij begin november opnieuw genomineerd voor de NASA-topfunctie, en nu is de Senaatscommissie voor handel, Wetenschap en Transport dus ook akkoord. Zijn benoeming is daarmee zo goed als zeker.

Zwaar weer

Dat ging niet zonder slag of stoot. Isaacman moest de Senatoren tijdens een hoorzitting uitleggen wat zijn relatie met Elon Musk was. Hij had veel contact gehad met de CEO van SpaceX-vanwege de commerciële ruimtevluchten die hij met de Dragon maakte. Hij maakte duidelijk dat er onder zijn leiding geen sprake zal zijn van bevoordeling van SpaceX vanwege zijn samenwerking met het bedrijf.

Isaacman komt hoe dan ook niet in een gespreid bedje terecht. NASA verkeert in zwaar weer. Volgens een begrotingsvoorstel van de regering moet de organisatie 18 miljard bezuinigen, wat ten koste zou gaan van onbemenste missies, laboratoria en een aantal maanvluchten. Veel Congresleden zien die kaalslag overigens niet zitten. In een aparte wet heeft het Congres in juli ook 10 miljard dollar vrijgemaakt voor NASA, vooral voor extra maanvluchten na de eerste landing en het ISS.

De nieuwe NASA-bestuurder heeft in een uitgelekt document eerder aangegeven dat hij NASA wil "afslanken" door meer activiteiten te commercialiseren. Zijn prioriteit is het verslaan van China in de maanrace. "Dit is geen tijd voor uitstel, maar voor actie", zei hij tijdens een van de hoorzittingen. "Als we achterop raken, als we een fout maken, kunnen we die achterstand misschien nooit meer inhalen, en dat kan gevolgen hebben voor de machtsverhoudingen hier op aarde."

Zeker 30 mensen zijn gewond geraakt door een krachtige aardbeving in zee bij het noorden van Japan. De beving veroorzaakte ook een tsunami met golven van 70 centimeter, beduidend lager dan de drie meter waarmee rekening was gehouden.

De beving vond plaats in zee op 80 kilometer van Aomori, de noordelijkste prefectuur van het eiland Honshu. De rampenbestrijdingsdienst zei dat de meeste gewonden vielen door vallende objecten. Een van hen raakte zwaargewond. Verschillende mensen liepen verwondingen op in een hotel. Een man raakte lichtgewond toen hij met zijn auto in een gat viel.

Inwoners vertelden de Japanse omroep NHK over zware schokken, vallende glazen in hun huis, verkeersongelukken en files door mensen die een veilig heenkomen zochten.

De beving had een kracht van 7,5. Bewoners van kustgebieden waren opgeroepen hoger gebied op te zoeken. 480 mensen brachten zich in veiligheid op een luchtmachtbasis in de regio. Rond 22.30 uur (Nederlandse tijd) werd de tsunami-waarschuwing ingetrokken.

Een regeringsfunctionaris zei dat 800 huizen zonder stroom zitten. De hogesnelheidstreinen en enkele andere treindiensten waren stilgelegd. Ongeveer 200 passagiers strandden op een luchthaven op het eiland Hokkaido waar de start- en landingsbanen werden geïnspecteerd.

Kerncentrales in het gebied voerden na de beving veiligheidschecks uit. Bij een nucleaire faciliteit in Aomori is 450 liter koelwater weggelekt, maar het waterpeil was binnen de marges en leverde geen veiligheidsrisico op.

De meteorologische dienst, die ook aardbevingen registreert, waarschuwde voor naschokken. De dienst maande inwoners van 182 gemeenten om de komende week voorbereid te zijn op een noodsituatie.

De beving vond plaats ten noorden van de kust waar een aardbeving en tsunami in 2011 bijna 20.000 doden veroorzaakte. Door die tsunami ontstond er ook een kernramp bij de kerncentrale Fukushima.

Een 40-jarige man uit Enschede is veroordeeld tot acht jaar cel en tbs voor het verkrachten van twee kinderen in de gastouderopvang van zijn vrouw. Ook maakte hij kinderporno van onder andere zijn eigen dochter.

De Enschedeër heeft in grote lijnen bekend. Hij verklaarde bijvoorbeeld dat hij op momenten dat zijn vrouw bezig was met andere oppaskinderen de slachtoffers even apart nam in de keuken en het hekje sloot, zodat andere kinderen niet konden binnenkomen. Vervolgens instrueerde hij de jonge slachtoffers om aan zijn geslachtsdeel zitten met hun mond en drong hij bij ze binnen.

Het misbruik heeft volgens de man bij één kind vijftien keer plaatsgevonden, en bij de ander "iets minder" vaak. Dat gebeurde tussen 2021 en 2025. De kinderen waren op dat moment dat dit gebeurde tussen de 0 en de 4 jaar oud.
De man legde het seksueel misbruik vast op beeld en deelde dit online.

Tiplijn tegen kindermisbruik

Hij kwam onder de aandacht van de politie, nadat iemand na het zien van de beelden melding had gemaakt bij een Amerikaanse tiplijn tegen kindermisbruik. Via zijn account in de app waar hij de beelden had gedeeld, waren zijn e-mail en IP-adres eenvoudig te achterhalen.

Volgens deskundigen lijdt de man aan een seksuele en een persoonlijkheidsstoornis, waardoor hij kickt op verborgen en geheim gedrag. De kans dat hij in de toekomst opnieuw in de fout gaat, is daardoor volgens de experts aanwezig. Daarom moet hij naast zijn onvoorwaardelijke celfstraf verplicht een tbs-behandeling ondergaan..

De rechtbank heeft hiermee de strafeis van het OM overgenomen, meldt RTV Oost.

De Jemenitische separatistische Zuidelijke Overgangsraad (STC) zegt het zuiden van het land grotendeels in handen te hebben. De STC begon vorige week aan een opmars in het zuiden en zou nu ook havenstad Aden in handen te hebben.

In die stad zetelt de internationaal erkende regering van Jemen sinds de overname van de hoofdstad Sanaa door de Houthi-rebellen in 2014. STC zegt dat de politieke kopstukken de stad hebben verlaten.

Rashad al-Alimi, het hoofd van de presidentiële raad, zegt dat de acties van STC "de legitimiteit van de internationaal erkende regering ondermijnen".

Burgeroorlog

Jemen wordt al elf jaar lang verscheurd door een burgeroorlog. Het land is sindsdien in tweeën verdeeld: een deel is in handen van de door Saudi-Arabië gesteunde overheid, in het andere deel hebben de Houthi-rebellen, gesteund door Iran, de macht.

De bevolking lijdt zwaar onder de onderlinge strijd. Miljoenen inwoners lijden honger en er zijn grote tekorten aan onder meer medicijnen.

De STC streeft naar meer autonomie voor het zuiden van het land en wordt gesteund door de Verenigde Arabische Emiraten. Het zuiden van het Jemen was tussen 1967 en 1990 een onafhankelijke staat.

Het is niet de eerste keer dat STC de stad Aden inneemt. In het voorjaar van 2020 sloot de groepering al eens een vredesakkoord met de regering.

Later dat jaar trokken ze de wens voor zelfbestuur weer in en sloten zich aan bij de internationaal erkende regering. Ook sloten ze zich weer aan bij de strijd tegen de Houthi-rebellen.

Poes Marley uit Nieuwegein is weer veilig terug bij haar baasje. Vier dagen nadat ze vermist was geraakt, is ze teruggevonden tussen het oud papier bij een recyclingbedrijf in Utrecht.

Medewerkers van het recyclingbedrijf hadden eerder die dag de ondergrondse papiercontainers in Nieuwegein opgehaald en geleegd in de verzamelloods in Utrecht toen er tussen al het karton een poes opdook.

Ze schakelden de dierenambulance in om het dier te vangen. Bij het controleren van de chip, werd duidelijk dat het Marley was, een poes uit Nieuwegein die als vermist was opgegeven.

Zelf in papiercontainer gesprongen

De dierenambulance denkt dat de poes een paar dagen in de papiercontainer heeft gezeten. "Waarschijnlijk was ze uit nieuwsgierigheid zelf de bak in gesprongen. Er zat geen klep op", schrijven ze op Facebook.

Inmiddels is Marley weer thuis. De eigenaar liet de dierenambulance weten "enorm blij" te zijn, schrijft RTV Utrecht.

Frankrijk heeft een dinosaurusskelet dat in 2015 werd geroofd uit Mongolië teruggeven aan dat land. Dat heeft de Mongoolse minister van Cultuur bekendgemaakt.

Het gaat om het het skelet van de Tarbosaurus bataar, een dinosauriër uit het tijdperk Krijt die in Azië leefde en 65 miljoen jaar geleden uitstierf. De dinosaurus wordt gezien als Aziatische verwant van de Tyrannosaurus rex, die een van de grootste dinosauriërs was.

Het skelet werd in 2015 illegaal meegenomen uit de Gobiwoestijn in Mongolië, waarna het via Zuid-Korea verder werd gesmokkeld en later in beslag werd genomen door de Franse douane. Het dinosauriërskelet zou tussen de 1,5 en 2,5 miljoen euro waard zijn.

'Mongoolse schat'

Volgens de Franse krant Le Monde heeft de minister van Publieke Diensten Amelie de Montchalin, naast het fossiele skelet, ook andere voorwerpen zoals dinosauruseieren teruggegeven.

"Vandaag gaat een stuk van de Gobiwoestijn terug naar zijn geboorteland", zei ze erover bij de overhandigingsceremonie in Parijs. "Het is de teruggave van een wetenschappelijke en culturele schat."

De Mongoolse minister van Cultuur is verheugd over de teruggave. "Het is voor mij en alle Mongolen heel belangrijk dat de fossielen terug zijn", zei hij in zijn dankwoord.

De fossielen worden gerestaureerd en bestudeerd, waarna ze tentoongesteld worden in een nog te openen museum in Mongolië.

Voor het oog van journalisten werd het skelet getoond:

Mongolië zoekt al jaren naar botten van dinosaurussen die door de malafide paleontoloog Eric Prokepi uit het land waren gestolen. Hij heeft enkele jaren dinosauriërskeletten uit het Aziatische land gesmokkeld.

Prokepi werd in 2012 opgepakt in de VS en in 2014 veroordeeld. Hij heeft Mongolië vervolgens geholpen met het terugvinden van gestolen fossielen.

Eerder moest acteur Nicolas Cage een schedel van de Tarbosaurus bataar teruggeven aan Mongolië omdat die zonder de juiste papieren was uitgevoerd. De acteur had het fossiel in 2007 op een veiling gekocht voor 276.000 dollar. Het is onduidelijk of dit om een van de fossielen ging die door Prokepi was gestolen.

De VS moet zich niet bemoeien met de Europese politiek. Dat zegt de voorzitter van de Europese Raad Antonio Costa. Hij reageert daarmee op de nieuwe Amerikaanse veiligheidsstrategie die eind vorige week bekend werd gemaakt. "We kunnen deze dreiging van inmenging in ons politieke leven niet accepteren."

De Europese Raad is het overlegorgaan van de 27 leiders van de EU-lidstaten.

De VS noemt in de strategie de activiteiten van de Europese Unie "een van de grote problemen waar Europa nu tegenaan loopt". De Unie ondermijnt volgens de Amerikanen de politieke vrijheid en beperkt de vrijheid van meningsuiting en maakt zich schuldig aan censuur.

Costa reageert nu fel op de Amerikaanse beschuldigingen. "Onze geschiedenis heeft ons geleerd dat er geen vrijheid van meningsuiting is zonder vrijheid van informatie," zegt de Portugees. "En er zal geen vrijheid van meningsuiting zijn als de informatievrijheid van burgers wordt opgeofferd om de tech-oligarchen in de Verenigde Staten te verdedigen."

Costa verwijst daarmee ook naar de woede die in de VS ontstond nadat de Europese Commissie X, het voormalige Twitter, vrijdag een boete oplegde van 120 miljoen euro. Onder andere de Amerikaanse vicepresident Vance en minister van Buitenlandse Zaken Rubio noemden de boete "een aanval op Amerikaanse bedrijven".

Costa benadrukt dat Europa nog wel als bondgenoot wordt genoemd in de Amerikaanse veiligheidsstrategie. "Dat is goed, maar als we bondgenoten zijn, moeten we ons ook gedragen als bondgenoten. Die dreigen niet met inmenging in het democratisch leven of binnenlandse politieke keuzes van andere bondgenoten", aldus Costa.

De voorzitter van de Europese Raad zegt verder dat de VS "niet kan beslissen voor Europese burgers wat goede en slechte partijen zijn". De veiligheidsstrategie spreekt zich uit voor rechtsradicale partijen in Europa en tegen de Europese Unie. "De groeiende invloed van patriottistische Europese partijen is een bron van groot optimisme", staat in het Amerikaanse document.

Volgens Costa "geloven de Verenigde Staten niet langer in internationale samenwerking (multilateralisme) en een op regels gebaseerde wereldorde. Ook ontkennen ze dat er sprake is van klimaatverandering. Wij hebben een andere blik op de wereld."

Russische dreiging

Andere Europese politici reageerden eerder al scherp afwijzend op de nieuwe veiligheidsstrategie van het Witte Huis. Zo'n beleidsstuk wordt door elke nieuwe Amerikaanse regering opgesteld om te laten zien waar de komende jaren de nadruk op wordt gelegd.

In Rusland is de Amerikaanse veiligheidsstrategie enthousiast onthaald. Kremlin-woordvoerder Peskov zei dat het document "voor een groot deel overeenkomt met onze visie".

Costa snapt die reactie. "Als we het gedeelte over Oekraïne aandachtig lezen, kunnen we begrijpen waarom Moskou deze visie deelt", zegt hij. "Het doel van deze strategie is niet een eerlijke en duurzame vrede. Het gaat alleen om het beëindigen van de vijandelijkheden en het stabiliseren van de betrekkingen met Rusland."

"Iedereen wil stabiele betrekkingen met Rusland", zei Costa ook. "Maar we kunnen geen stabiele betrekkingen met Rusland hebben zolang Rusland een bedreiging voor onze veiligheid vormt."

"Het is zonder meer waar dat mijn werk als informateur bemoeilijkt is door de blokkades", erkende informateur Buma bij de presentatie van zijn eindverslag vanmiddag. Na drie weken onderhandelen moest hij tot de conclusie komen dat er op dit moment nog steeds geen mogelijkheden zijn voor het vormen van een meerderheidskabinet. De VVD blokkeert GroenLinks-PvdA en D66 ziet niets in een coalitie met JA21.

Buma's voorganger Koolmees kwam drie weken geleden tot ongeveer dezelfde conclusie en vond een uitweg door de twee grote winnaars van de verkiezingen, D66 en CDA, aan het schrijven te zetten. Buma doet nu min of meer hetzelfde, alleen schuift nu de VVD aan. "Het is een stap voorwaarts, geen doorbraak", aldus de CDA'er. Het eindresultaat van de besprekingen moet wat hem betreft een "regeerbasisakkoord" worden.

Op basis daarvan moet "een stabiel kabinet" gevormd kunnen worden, staat in het advies. Dat kan een minderheidskabinet zijn dat voor meerderheden steun moet zoeken bij de oppositie, maar wellicht veranderen de komende weken de posities nog en kan er toch een coalitie gebouwd worden die een meerderheid heeft in de Tweede Kamer en behoorlijke steun heeft in de Eerste Kamer.

Standpunten niet wezenlijk veranderd

Want inhoudelijk liggen de partijen niet zo ver uit elkaar, betoogde Buma. Maar de blokkades blijven. Het onderlinge telefoonverkeer van afgelopen weekend tussen de partijleiders heeft de standpunten "niet wezenlijk veranderd". Maar D66, VVD en CDA zijn nu wel bereid deze volgende stap te zetten. Buma adviseert hen om in de komende fase ook te praten met andere partijen. "Hoe breder, hoe beter."

Uit zijn verslag blijkt dat er hier en daar wel wat kleine openingen zijn. JA21 "wil nadenken" over samenwerking met een minderheidskabinet van D66, VVD en CDA. En VVD-leider Yesilgöz stapt niet in een kabinet met GroenLinks-PvdA, maar in het verslag van de informateur staat wel dat de VVD "beseft dat op sommige onderwerpen een vorm van parlementaire samenwerking met ook GroenLinks-PvdA nodig kan zijn".

De uiteindelijke vorm van een nieuw kabinet staat dus nog lang niet vast. CDA-leider Bontenbal opperde de mogelijkheid van deelakkoorden of begrotingsakkoorden met andere partijen om plannen toch door het parlement te krijgen. Zo'n constructie vraagt volgens hem om "een andere politiek cultuur" in Den Haag. Hij hoopt op een constructieve rol van de oppositie.

Ondertussen is GroenLinks-PvdA-leider Klaver behoorlijk chagrijnig, omdat hij in zijn ogen uitgesloten wordt. D66-voorman Jetten ziet dat anders. "Andere partijen zullen noodzakelijk zijn om meerderheden te krijgen. Het is juist een unieke kans voor die partij. Ik zal altijd een uitgestoken hand naar de heer Klaver blijven uitsteken."

Woensdag debat

Woensdag wordt het eindverslag van Buma besproken in een debat in de Tweede Kamer. Als er voldoende steun is voor deze volgende stap - en daar lijkt het wel op - dan wordt er een nieuwe informateur van D66-huize aangesteld. Wellicht wordt er ook een deadline afgesproken voor deze fase. Jetten wil "maximaal tempo maken", maar wijst ook op de komende kerstvakantie.

Buma zei dat hij er vertrouwen in heeft dat er uiteindelijk een nieuw kabinet komt, maar deed wel een oproep: "Het vergt bij alle partijen het besef dat formeren een proces is van geven en nemen, en van anderen wat gunnen." Vooral dat geven is de afgelopen weken te weinig gebeurd om tot een meerderheidsvariant te komen, concludeerde hij. Buma noemde daarbij bewust geen partijen bij naam.

Bohemian Rhapsody van Queen is net als vorig jaar op nummer 1 van de top 10 van de Top 2000 geëindigd. Het is in 27 edities al de 22ste keer dat het nummer uit 1975 de lijst aanvoert.

De Top 2000 wordt jaarlijks tussen kerst en oudjaarsavond afgespeeld op NPO Radio 2. Vanmiddag om 16.00 uur sloot de stembus. Het is voor het eerst dat het nummer Piano Man van Billy Joel op plek twee belandde.

Het Eagles-nummer Hotel California, dat al vaak op 2 eindigde en in 2010 en 2014 zelfs op 1, heeft ook dit jaar een hoge notering met plaats 3. Sinds 2019 was het al niet hoger gekomen.

Luisteraars konden tot vanmiddag stemmen voor de Top 2000. De hele lijst met 2000 liedjes wordt volgende week maandag onthuld.

Comeback

Een opvallende comeback in de top 10 maakt het nummer Radar Love van de Haagse band Golden Earring. In 2021 stond dit lied op plek zes, dit jaar staat het op plek negen. Dat heeft vermoedelijk te maken met bandlid George Kooymans, die dit jaar overleed op 77-jarige leeftijd.

Ook Wish You Were Here van Pink Floyd keert terug in de top 10. Dat lied werd in 2020 voor het laatst door luisteraars bekroond met een top 10-notering.

De hele top 10 van de Top 2000 en de positie van vorig jaar

Vorig jaar stond het nummer Better Days van Dermot Kennedy op de zesde plaats van de lijst. Dat had te maken met het overlijden van Eva Hermans-Kroot, die haar ervaringen met ongeneeslijke longkanker deelde via de Instagrampagina Longeneeslijk en het televisieprogramma Over mijn lijk. Het nummer van Dermot Kennedy was haar lievelingslied, waardoor mensen er als eerbetoon voor stemden. Dit jaar staat het nummer niet meer in de top 10.

Verder zijn er geen opmerkelijke veranderingen in de top van de lijst. Zo staan Fix You van Coldplay, Roller Coaster van Danny Vera net als vorig jaar in de top 10. Datzelfde geldt voor Stairway to heaven van Led Zeppelin en Avond van Boudewijn de Groot. Stairway to heaven heeft in alle 27 edities in de top 10 gestaan.

De uitzending van de Top 2000 begint op kerstavond om 23.00 uur en eindigt op oudjaarsavond 00.00 uur. Het geldt als een van de grootste muziekevenementen van Nederland en wordt volgens NPO Radio 2 door ongeveer tien miljoen mensen beluisterd.

De uitzendingen komen uit het Top 2000 Café in Beeld & Geluid in Hilversum. Ook luisteraars kunnen daarbij aanwezig zijn.

Oekraïne en zijn Europese bondgenoten hebben naar verwachting morgen een vredesvoorstel klaar om te delen met de VS. De Oekraïense president Zelensky heeft dat gezegd na zijn overleg in Londen. Hij spreekt van "kleine stappen" richting vrede in Oekraïne in de gesprekken met premier Starmer, bondskanselier Merz en president Macron.

Er zijn nog geen details bekend van het Europese voorstel. Na afloop van het 2,5 uur durende overleg herhaalde Zelensky, Starmer, Merz en Macron het belang van harde veiligheidsgaranties tegen verdere Russische agressie. Daar zal de komende tijd verder aan worden gewerkt, zei het kantoor van de Franse president.

De Duitse bondskanselier Merz zei dat hij bedenkingen heeft bij een aantal details in het Amerikaanse plan om Rusland zijn invasie in Oekraïne te laten stoppen. De leiders zijn het erover eens dat de onderhandelingen in een cruciale fase zitten.

Bevroren Russische tegoeden

Volgens Starmer is er in Londen "positieve vooruitgang" geboekt bij het beschikbaar stellen van Russische bevroren tegoeden voor Oekraïne. De Britse premier gaf daar geen nadere uitleg over.

De Europese Commissie maakte onlangs bekend dat het 90 miljard wil uitlenen aan Oekraïne met de tegoeden van Russische bankrekeningen in de EU als onderpand. De Europese Centrale Bank en België, waar het leeuwendeel van het Russische geld in de Unie is gestald, zijn tegen het omstreden plan.

Onderhandelingen lijken vastgelopen

Niets wijst erop dat er de afgelopen dagen vooruitgang is bereikt in de onderhandelingen tussen de VS, Rusland en Oekraïne. Behalve over veiligheidsgaranties is er ook nog steeds verdeeldheid over het grondgebied dat Oekraïne zou moeten opgeven, zei Zelensky eerder vandaag in een telefoongesprek met persbureau Bloomberg.

"De VS, Rusland en Oekraïne hebben hun eigen visie - en we hebben geen verenigd standpunt over de Donbas", zei de president. Washington stelt zich op als bemiddelaar tussen Moskou en Kyiv. Andere Europese landen zijn niet uitgenodigd voor deze gesprekken.

Ook uitspraken van Trump gisteravond geven een beeld van vastgelopen onderhandelingen. "Ik ben een beetje teleurgesteld dat president Zelenksy het voorstel nog niet heeft gelezen, althans dat was zo een paar uur geleden. Zijn mensen houden ervan, maar hij niet", beweerde de Amerikaanse president tegenover journalisten.

Zelensky straks naar Brussel en Rome

Vorige week werd een Amerikaanse delegatie ontvangen in Moskou. Ook die bijeenkomst heeft niet tot concrete vooruitgang geleid. De Russische president Poetin zei dat delen van Trumps voorstel onwerkbaar zijn, hoewel de eerste versie van het document sterk in het voordeel van Rusland was.

Zelensky is bezig aan een tour door Europa om steun te vergaren. Na het bezoek aan Londen staat Brussel op de agenda. Daar spreekt de Oekraïense leider met NAVO-chef Rutte en de voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen. Morgen heeft Zelensky in Rome een ontmoeting met de Italiaanse premier Meloni.

In São Paulo is een verdachte gearresteerd voor een overval waarbij acht gravures van de Franse schilder Matisse werden gestolen. Hij werd aangehouden nadat hij was geïdentificeerd op camerabeelden. Ook de vluchtauto is gevonden. Naar de tweede verdachte wordt nog gezocht.

De twee gewapende mannen drongen volgens Braziliaanse media gisteren de bibliotheek Mario de Andrade in de Braziliaanse stad binnen, grepen de kunstwerken en gingen ervandoor.

De mannen hadden een ouder echtpaar en een bewaker overmeesterd in de bibliotheek. Ze stopten de gestolen werken in een tas en sloegen op de vlucht, schrijft CNN Brasil.

De gravures van Matisse kwamen uit zijn collectie Jazz. Dit is een serie van twintig werken die het circus, reizen, mythologie en sprookjes afbeelden. De serie staat bekend om zijn felle kleuren en bijzondere vormen.

De Franse schilder overleed in 1954 op 84-jarige leeftijd. Hij wordt samen met Picasso gezien als een van de invloedrijkste schilders van de 20e eeuw.

Er zijn ook vijf kunstwerken van de Braziliaanse schilder Candido Portinari uit de serie Menino de Engenho gestolen. Portinari is een van de belangrijkste Braziliaanse kunstschilders.

De kunstwerken waren onderdeel van de expositie "Van boek tot museum" van de bibliotheek en het Museum voor Moderne Kunst van São Paulo (MAM). De tentoonstelling liep tot 4 oktober en gisteren was de laatste dag.

Aankomend burgemeester Mamdani van New York geeft in een filmpje op sociale media inwoners van zijn stad tips om tegen de immigratiepolitie ICE in te gaan. Hij belooft de 3 miljoen immigranten in de stad te beschermen en zegt dat iedereen zich kan verweren tegen ICE "als je je rechten maar kent".

Hij legt bijvoorbeeld uit dat inwoners van de VS ervoor kunnen kiezen om niet met agenten van de immigratiepolitie te praten, maar om te zwijgen.

Ook mogen ze agenten filmen mits ze hun werk niet belemmeren en mogen ze agenten toegang weigeren tot privéplekken. ICE-agenten mogen onder meer geen huizen, scholen of privéruimtes van werkplekken betreden zonder een bevel van een rechter, zegt Mamdani.

"ICE mag wettelijk gezien tegen je liegen, maar je hebt het recht om te zwijgen. En als je wordt opgepakt, kun je herhaaldelijk 'Mag ik gaan?' vragen totdat ze je antwoorden."

Het filmpje van Mamdani werd binnen een dag al miljoenen keren bekeken:

De uitspraken van Mamdani volgen op een inval van ICE vorige week in de wijk Chinatown in New York. Straatverkopers werden hardhandig door gemaskerde immigratieagenten tegen de grond gewerkt en weggevoerd. Zo'n 200 mensen kwamen demonstreren, van wie er enkele werden opgepakt na schermutselingen met ICE. In oktober was er eenzelfde soort inval in Chinatown.

Sinds het aantreden van president Trump begin dit jaar is het aantal arrestaties door ICE fors gestegen. De opdracht van de immigratiepolitie is om zo veel mogelijk ongedocumenteerden op te pakken. Slechts het vermoeden van ontbrekende papieren is genoeg aanleiding om mensen te arresteren.

In de praktijk leidt dat tot etnisch profileren. ICE doet regelmatig invallen in fabrieken, boerderijen en bij bouwmarkten: plekken waar voornamelijk buitenlanders komen of werken.

NOSop3 maakte deze explainer over de immigratiepolitie:

Mamdani, die op 1 januari wordt beëdigd als burgemeester, verzet zich daartegen en noemt de invallen onmenselijk en wreed. Hij gaat met zijn filmpje lijnrecht in tegen Trump. De twee lagen de afgelopen maanden regelmatig overhoop met elkaar. Trump noemde Mamdani een "100% communistische gek" en een "volslagen idioot". Mamdani bestempelde de president op zijn beurt als fascist.

Vorige maand volgde een ontmoeting tussen de twee op het Witte Huis, nadat Mamdani was verkozen tot burgemeester. Tot veler verrassing sloegen de twee tegenpolen een verzoenende toon aan. Toen journalisten aan Trump vroegen of hij zich thuis zou voelen in New York onder de nieuwe burgemeester, zei hij: "Dat zou ik echt, vooral na deze ontmoeting."

In Tanzania worden op de nationale onafhankelijkheidsdag morgen grootschalige protesten verwacht. De autoriteiten hebben de demonstraties als illegaal bestempeld. Een herhaling van de dodelijke protesten rond de presidentsverkiezingen in oktober ligt daarmee op de loer, waarschuwen mensenrechtenorganisaties. Bij die protesten greep de Tanzaniaanse regering keihard in.

Een feestelijke onafhankelijkheidsdag leek het toch al niet te worden, omdat de regering de festiviteiten vorige maand annuleerde. Het geld dat hiervoor bestemd was, wil de regering besteden aan het herstellen van de schade die is veroorzaakt door de recente golf van protesten.

President Hassan zei vrijdag: "wanneer ze ook komen, we zijn voorbereid." Vandaag roepen de autoriteiten de bevolking opnieuw op om morgen thuis te blijven. Bij de vorige protestgolf constateerden mensenrechtenorganisaties dat de politie op burgers schoot, niet om menigten uiteen te drijven, maar om te doden.

Human Rights Watch (HRW) zegt dat de regering al is overgegaan tot repressieve maatregelen, waarbij aanhangers van de oppositie, journalisten en activisten zijn opgepakt of verdwenen.

Onafhankelijkheidsdag Tanzania

Op 9 december vieren Tanzanianen dat hun land op die datum in 1961 onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk. Het toenmalige Tanganyika was eerst een Duitse kolonie, maar kwam na de Eerste Wereldoorlog onder Brits gezag. In 1964 verenigden Tanganyika en Zanzibar zich en ging het land verder onder de naam Tanzania.

Mensenrechtenorganisaties waarschuwen voor een bloedige escalatie. De International Crisis Group (ICG) spreekt van een mogelijk nieuw "bloedbad". De ICG roept op dit te voorkomen en benadrukt dat de demonstraties zijn aangekondigd als vreedzaam. De verantwoordelijkheid hoe deze zullen verlopen ligt bij de autoriteiten, "die moeten afzien van nog meer buitensporig geweld".

Amnesty International schrijft dat het recht op vreedzaam protest en vrijheid van meningsuiting moet worden beschermd.

Repressie toegenomen

Volgens de Verenigde Naties zijn bij de vorige protestgolf honderden mensen gedood en ruim 2000 gearresteerd. Sommige mensenrechtenorganisatie schatten het dodental veel hoger. Een organisatie in buurland Kenia zegt dat zeker 3000 mensen zijn gedood en nog duizenden anderen vermist zijn geraakt.

Sinds de verkiezingen is de repressie in het land toegenomen. Honderden mensen zijn beschuldigd van verraad. Ook het delen van online berichten over protesten leidde tot arrestaties.

Hoop op hervormingen

Na het aantreden van Hassan in 2021 leek er hoop te zijn op hervormingen. Toch lijkt zij in de voetstappen van haar voorgangers te treden. De grootste oppositiepartijen werden politiek buitenspel gezet voorafgaand aan de presidentsverkiezingen, waardoor Hassan volgens de kiescommissie met 98 procent van de stemmen won.

De Afrikaanse Unie noemde de uitslag niet geloofwaardig en sprak van stembusfraude. Ook volgens het Europees Parlement verliepen de verkiezingen oneerlijk en niet vrij.