NOS Nieuws - Algemeen

In Terneuzen hebben honderden mensen zaterdagavond meegelopen met een stille tocht. De aanwezigen liepen mee ter ere van de moeder en dochter die begin deze maand dood in hun huis in de Zeeuwse plaats werden gevonden.

De twee kwamen volgens de politie door geweld om het leven, maar het is nog onduidelijk wat er is gebeurd. De politie houdt met alle scenario's rekening. De moeder was 29 en haar dochtertje 5 jaar.

De tocht werd gehouden om de twee slachtoffers te herdenken, maar ook om de vader te steunen. De stille tocht startte bij een plek waar het meisje graag speelde en vervolgens liep de menigte naar het appartement aan de Vincent van Goghstraat. Daar ontstond de afgelopen weken een zee aan bloemen en knuffels.

'Voelen ons gesteund'

Hun familie sprak de aanwezigen toe bij het appartement. "Het is mooi dat er zo veel mensen bij waren", zegt een nichtje van de vader tegen Omroep Zeeland.

"Ik ben blij dat we dit hebben kunnen doen voor ze. Een beladen dag met veel emoties. We voelen ons gesteund. Het is prachtig." Ook dat er zo veel knuffels en bloemetjes liggen doet hun goed.

Pakistan en Afghanistan zijn het eens geworden over een onmiddellijk staakt-het-vuren bij besprekingen in Doha in Qatar. Dat meldt het Qatarese ministerie van Buitenlandse Zaken. Qatar en Turkije hebben bij de besprekingen bemiddeld.

Ook is afgesproken om de komende dagen meer bijeenkomsten te houden. Die gesprekken zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat het staakt-het-vuren standhoudt.

Vrijdag verlengden Pakistan en Afghanistan een tijdelijk staakt-het-vuren in afwachting van de onderhandelingen in Doha.

Spanningen

Een week geleden braken op meerdere plekken langs de grens tussen de twee landen gevechten uit. Beide landen meldden tientallen doden en gewonden. Na enkele dagen kwamen de landen een staakt-het-vuren van 48 uur overeen, dat woensdag inging. De gevechtspauze liep vrijdagmiddag af, maar de spanningen liepen weer op.

Er zijn al langer spanningen tussen Afghanistan en Pakistan. Pakistan beschuldigt Afghanistan ervan onderdak te bieden aan terroristen die Pakistan aanvallen en hen financieel te steunen. Het gaat om de Pakistaanse Taliban (TTP). De Taliban ontkennen dit en beschuldigden Pakistan ervan IS-strijders te herbergen.

Het laatste optreden ooit van Kane zit erop. De Haagse rockband gaf vrijdag- en zaterdagavond in Rotterdam Ahoy twee afscheidsconcerten. Na 27 jaar stopt Kane er definitief mee.

Voordat de deuren om 19.00 uur opengingen, stond het plein voor Ahoy al vol met fans. "Er zullen heel wat traantjes worden gelaten", zei een van hen tegen Omroep West. Sommige fans wilden zeker zijn van een goed plekje en waren zaterdagochtend al op het plein te vinden.

De Haagse band begon het concert zaterdag met een opvallend eerste nummer: het volkslied. Daarna kwamen natuurlijk ook hits als No Surrender, Rain Down On Me en So Glad You Made It kwamen voorbij.

Tattoo

Bij het nummer Love Over Healing stonden twee vrouwen voor in de zaal met tranen in hun ogen. "Bij dit nummer heb ik veel emotionele herinneringen", zei een van hen. Ze stroopte ze haar mouw op. Op haar arm staat de titel van het nummer getatoeëerd.

Het afscheidsconcert eindigde met vuurwerk, het nummer I Belong to You en een diepe buiging van de band. Veel fans hielden het niet droog, zag een verslaggever van Omroep West, en sloegen hun armen om elkaar heen.

De band stopte in 2014, maar maakte twee jaar geleden een comeback. Er kwam toen een documentaire uit over de band en er volgden nieuwe optredens en nieuwe muziek.

"We waren dat helemaal niet van plan", vertelde Woesthoff. De zanger en gitarist Dennis van Leeuwen gaven toen al aan dat hun comeback tijdelijk zou zijn. "We beginnen het feest maar gaan ook zelf het licht uitdoen, op onze eigen terms", was volgens Woesthoff de gedachte.

Dat ze in Ahoy definitief een punt zetten, lag volgens de band voor de hand. Ahoy vonden ze naar eigen zeggen altijd de fijnste plek om te spelen.

De spits van voetbalclub Spakenburg, Ahmed El Azzouti, en zijn familie zijn na afloop van het duel tegen Kozakken Boys belaagd door supporters van de club uit Werkendam. Ook kreeg El Azzouti tijdens en na de wedstrijd te maken met racisme, schrijft RTV Utrecht.

Tijdens de wedstrijd riepen fans volgens aanwezigen 'AZC weg ermee', 'kankermoslim' en 'kanker Marokkaan' richting El Azzouti. Na afloop zochten tientallen fans van Kozakken Boys de spelersbus van Spakenburg op. Er werd gescholden en met blikken bier naar de spelers gegooid.

El Azzouti was op dat moment nog in de kleedkamer. Hij werd via een omweg naar de parkeerplaats gebracht. De Kozakken Boys-aanhang kreeg dit door en gooide een rookbom in zijn richting. Daarna ontstond buiten het sportpark een vechtpartij. "Ik heb mijn broer en broertje klappen zien krijgen", zegt El Azzouti. "We renden naar de bus. Maar toen was mijn moeder nog op het sportpark."

'Wat opstootjes'

"Ik stond er middenin, ik heb dit nog nooit meegemaakt", zegt een beduusde Spakenburg-voorzitter Marc Schoonebeek. "De wedstrijd verliep buitengewoon sportief, maar daarna keerde een groepje zich tegen een speler en zijn familie."

De voorzitter van Kozakken Boys, Dick Hoogendoorn, zegt tegen De Gooi- en Eemlander wel "wat opstootjes" te hebben gezien. "Ook in de richting van de broer van El Azzouti. Maar naar hemzelf? Nee, niks van gemerkt of iets van gehoord."

Verder herkent Hoogendoorn zich niet echt in het verhaal van de spits. "Wat er in het veld of langs het veld geroepen is, daar heb ik niks van meegekregen. Ik ben juist met El Azzouti naar de bus meegelopen, omdat er over en weer wat provocerende taal was geuit." Hoogendoorn ontkent dat er sprake zou zijn geweest van racistische uitingen, ook niet door een steward. Meerdere spelers van Spakenburg hebben gehoord hoe een steward zei dat hij "geen Marokkanen zou beschermen", schrijft RTV Utrecht.

Aangifte

"Begrijp me niet verkeerd, de grote meerderheid heeft alles gedaan om mij en mijn familie te beschermen," zegt El Azoutti. Hij doelt onder meer op de spelers van Kozakken Boys, "maar dat er enkele stewards zijn die dat niet deden, heeft mij het meest van alles geraakt", zegt El Azoutti. De elftalleider van Spakenburg, Eric Kok, was blij met de hulp van de spelers. "Al die spelers probeerden ons te beschermen tegen hun eigen fans, die solidariteit was ongekend", vertelde Kok.

El Azzouti zegt dat hij overweegt om aangifte te doen. De spits speelde tot 2019 voor de club uit Werkendam. Zaterdag scoorde hij twee doelpunten tegen zijn oude club. De wedstrijd eindigde in 1-2 voor Spakenburg.

'Gewoon lekker voetballen'

Vorige maand pleitte de vakbond van betaalde voetbalspelers nog dat clubs en supporters zwaarder en sneller moeten worden bestraft bij racistische incidenten. Dat gebeurde naar aanleiding van een incident in Leeuwarden. Supporters op de tribune van SC Cambuur maakten apengeluiden toen speler Samuel Bamba werd gewisseld, een Duitse profvoetballer met Congolese roots.

Eerder deze maand bleek ook dat jongeren vaker te maken krijgen met racisme op het voetbalveld dan bij de KNVB bekend is. Hoofdverantwoordelijk daarvoor waren tegenspelers en toeschouwers. De KNVB sprak van "verschrikkelijke verhalen".

Ook Qinhao wordt elke week racistisch behandeld op het veld. "Wat we het meeste willen, is gewoon lekker voetballen", vertelde hij:

De twee opvarenden die de Amerikaanse aanval op een boot in het Caribisch gebied hebben overleefd, zullen naar Ecuador en Colombia worden gestuurd om daar te worden vervolgd. Dat schrijft de Amerikaanse president Trump in een bericht op zijn sociale netwerk Truth Social.

"Het was mij een grote eer om een zeer grote onderzeeboot te vernietigen die drugs vervoerde", schrijft Trump over de aanval, die donderdag werd uitgevoerd. Volgens hem waren er vier "terroristen" aan boord van het schip, van wie er twee zijn gedood. "De Amerikaanse inlichtingendienst heeft bevestigd dat dit schip voornamelijk geladen was met fentanyl en andere illegale verdovende middelen."

De Amerikaanse regering heeft sinds vorige maand meerdere aanvallen uitgevoerd op schepen in het Caribisch gebied. Volgens de VS zijn de boten volgeladen met drugs, die vanuit Venezuela naar de VS worden gebracht. In totaal zijn zeker 29 mensen gedood.

Dreiging Amerikaanse burgers

De Amerikaanse ambassade in Trinidad en Tobago roept Amerikaanse burgers in het land op om niet in de buurt te komen van Amerikaanse overheidsgebouwen op het eiland. Wat de precieze aanleiding hiervoor is, meldt de ambassade niet.

Venezuela ligt dicht bij Trinidad. Twee vissers afkomstig van het eiland zijn sinds deze week vermist. De lokale bevolking vermoedt dat ze zijn gedood bij een Amerikaanse aanval deze week.

Onafhankelijk bewijs dat de aangevallen schepen drugs vervoeren ontbreekt. Experts betwijfelen daarnaast of de VS wel een juridische basis heeft voor het geweld. Een land mag niet zomaar geweld gebruiken tegen een ander land.

Dat mag alleen als de internationale vrede en veiligheid in gevaar is of als er toestemming is verleend door het betreffende land. Een andere uitzondering is als het gaat om geweld uit zelfverdediging tegen een gewapende aanval.

President Trump maakte deze week bekend dat hij de inlichtingendienst CIA toestemming heeft gegeven om in Venezuela geheime operaties uit te voeren.

Venezuela heeft de Amerikaanse aanvallen veroordeeld en een brief naar de VN-Veiligheidsraad gestuurd, waarin het land onder meer vraagt om onderzoek naar de Amerikaanse aanvallen.

In de Verenigde Staten hebben miljoenen mensen deelgenomen aan het tweede 'No Kings'-protest tegen president Trump en het beleid van zijn regering. Op ruim 2700 locaties in alle vijftig staten is geprotesteerd; onder meer in New York, Boston, Atlanta en in de hoofdstad Washington D.C.

De organisatie zelf schat het aantal deelnemers op zeven miljoen. De sfeer bij de demonstraties was vooral feestelijk en gemoedelijk, zo melden Amerikaanse media.

De demonstranten vinden dat Trump zich meer gedraagt als een autoritaire koning dan als gekozen president en willen opkomen voor de Amerikaanse democratie. Veel aanwezigen verzetten zich bovendien tegen het strenge immigratiebeleid van de regering. In steden als Chicago en Portland wordt ook gedemonstreerd tegen de daar aanwezige Nationale Garde.

"Als we een dictator willen, hadden we de koning van Engeland wel gehouden", zegt een demonstrant:

In de steden waren grote bijeenkomsten op pleinen en in parken, waar Democratische politici en burgerrechtenactivisten spraken en muziek gemaakt werd. Zo hield senator Bernie Sanders een toespraak bij het protest in Washington.

"We zijn hier omdat we van Amerika houden", sprak hij de demonstranten toe. Sanders waarschuwde dat het "experiment Amerika" in gevaar is met Trump aan de macht, maar benadrukte dat "het volk zal heersen". Hij uitte verder stevige kritiek op techmiljardairs Elon Musk, Jeff Bezos en Mark Zuckerberg, die "het economische en politieke systeem gekaapt hebben om zichzelf te verrijken" en die "pal achter Trump zaten toen hij geïnaugureerd werd".

In Chicago was er een massale protestmars door het centrum van de stad. Ook in New York liepen duizenden betogers mee in een mars dwars door Manhattan. Op andere plekken zijn de protesten bescheidener. Kleine groepen mensen staan daar met protestborden langs de weg, op viaducten en op dorpspleinen.

In juni was er ook al een 'No Kings Day', op dezelfde dag dat president Trump een militaire parade in Washington D.C. hield. De protesten in het hele land trokken toen ruim 5 miljoen betogers.

Amerika-correspondent Sjoerd den Daas:

"Helemaal vol staat de National Mall in Washington niet vandaag. Maar hoeveel mensen er precies aanwezig zijn, is nog niet helemaal duidelijk: de organisatie hoopte vooraf meer demonstranten op de been te krijgen dan de vorige keer. Toen was No Kings Day een van de grootste demonstraties in het land ooit.

Hier in Washington is het beeld gemengd: alle aanwezigen zijn tegen Trump, maar de redenen waarom lopen uiteen. Veel demonstranten zijn boos over de inzet van de Nationale Garde in de stad, kwaad over de acties van de immigratiedienst ICE, de manier waarop mensen op klaarlichte dag van straat kunnen worden geplukt. Ook zijn er zorgen over de manier waarop Trump en defensieminister Hegseth journalisten behandelen.

Tegelijkertijd worden kritische noten gekraakt over de Democratische Partij, waarop het gros van de aanwezige demonstranten stemt. Ze vinden dat 'hun' partij te weinig voor elkaar krijgt, en geen vuist weet te maken in het Congres.

Prominente Republikeinen hadden vooraf gewaarschuwd voor ongeregeldheden, zetten de demonstranten weg als 'Antifa' en 'pro-Hamas'. Reden voor veel demonstranten om ludieke outfits aan te trekken. Kippen, kikkers en South Park-figuren: vele honderden opblaaskostuums kwamen voorbij. Daarmee wilden de demonstranten nog maar eens onderstrepen dat het vandaag vooral vreedzaam moet zijn.

Tot nu toe verlopen de demonstraties rustig. Maar de dag is nog lang; zeker aan de westkust van de VS, zoals in Portland, waar vandaag ook protesten zijn."

President Trump is dit weekend niet in Washington. Hij is in zijn buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida, waar hij een bijeenkomst houdt met MAGA-donateurs. Ook in de buurt van Mar-a-Lago was er vandaag een bescheiden protest.

"Ze zeggen dat ze mij een koning noemen, maar ik ben geen koning", zei Trump gisteren in een interview met de zender Fox News. Prominente Republikeinen noemden de landelijke protesten "Hate America-bijeenkomsten".

Uiteenlopende standpunten over Gaza, stikstof of asiel: mensen maken zich in aanloop naar de verkiezingen steeds meer zorgen over polarisatie. Desondanks neemt die polarisatie zelf niet toe, zeggen deskundigen tegen de NOS. Het fenomeen is alleen een stuk zichtbaarder geworden.

Meningsverschillen zijn er altijd geweest, zegt onderzoeker Emily Miltenburg van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). "Vroeger ging dat bijvoorbeeld over abortus, nu zijn er andere maatschappelijke thema's."

Het SCP vraagt mensen in een jaarlijks terugkerend onderzoek of zij "iemand zijn gaan haten" om diens mening. "Bij slechts 10 tot 15 procent van de mensen is dat het geval", aldus Miltenburg. "Dat was in de jaren 70 al zo, en sindsdien is dat vrij stabiel."

Verharde socialemediacultuur

Maar de zorgen over polarisatie nemen wel toe, blijkt uit verschillende onderzoeken van het SCP. Volgens Miltenburg is dat omdat mensen zich ergeren aan "verharding en verhuftering", onder meer op sociale media en in politieke debatten. Die debatten zijn volgens respondenten meer gericht op de man dan op de bal.

Miltenburg wijst ook op de rol van de media bij het idee dat polarisatie toeneemt. "Juist omdat het er in de media veel over gaat, denkt men dat de verschillen tussen groepen en mensen heel groot zijn, ook al is dat niet echt zo", zegt ze. "Het midden is afwezig."

Hoogleraar sociologie Jan Willem Duyvendak wijst er in zijn recentste boek op dat de kloven zelfs minder groot dan ooit zijn, maar dat we verschillen steeds minder kunnen verdragen en daardoor bozer zijn.

Wat is polarisatie?

Het woord zegt het al: het gaat om twee polen die tegenover elkaar staan: het wij-zij denken. Voor een democratie zijn in een open debat verschillende standpunten noodzakelijk. Maar wanneer polarisatie toeneemt, kan dat wij-zij denken steeds sterker worden en de ander de vijand maken.

Mensen die zich mengen in het debat over de wolf, ontvangen bijvoorbeeld bedreigingen. Vorige week werd GL-PvdA-lijsttrekker Timmermans op een terras in Amsterdam uitgescholden. Meerdere politici ontvangen geregeld doodsbedreigingen en PVV-leider Wilders wordt al 21 jaar beveiligd.

Die boosheid onderschrijft ex-AIVD'er en onderzoeker Jelle Postma, die met zijn stichting Justice for Prosperity maatschappelijke manipulatie onderzoekt. "De felheid van de polarisatie neemt toe. Of je bent met mij, of tegen mij. Dat legitimeert het in de extreemste gevallen om geweld te gebruiken."

Verschillende actoren spelen daarin volgens hem een rol. "Politici, industrieën zoals de olie- en de techsector, extremistische influencers en ultraconservatieve groepen voeden polarisatie. Zij hebben belang bij een verdeelde samenleving."

Angst is volgens Postma een verdienmodel. "Als je inspeelt op de angst van mensen, schieten ze in een fight or flight-modus. Het raakt emotie, dus ze zijn sneller bereid op de boodschap te reageren of deze te verspreiden." Dat komt goed uit voor politici die stemmen verzamelen en voor influencers die volgers willen.

"Maar ook voor techbedrijven die profiteren van veel interactie", zegt Postma. Verder zijn er industrieën die de publieke opinie proberen te beïnvloeden. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot het terugdraaien van regelgeving. "Sociale media hebben het voeden hiervan alleen maar makkelijker gemaakt, onder meer door algoritmes die extreme content meer aandacht geven."

'Blonde onschuldige meisjes'

Die focus op de verschillen en 'de vijand' is volgens de onderzoekers ook terug te zien in hoe politieke partijen zich profileren in de aanloop naar de verkiezingen. Volgens Postma is het vooral een tactiek die wordt gebruikt door populistisch rechts.

De PVV creëerde bijvoorbeeld AI-gegenereerde content waarin "blonde onschuldige meisjes" worden bedreigd door groepjes "licht getinte jongeren", liet onderzoek door De Groene Amsterdammer zien. Ook GL-PvdA-leider Timmermans moet het in veel posts ontgelden als "de vijand".

Maar ook linkse partijen maken zich geregeld schuldig aan het wegzetten van anderen. Zo beschuldigde GL-PvdA-Kamerlid Klaver BBB-minister Keijzer onlangs van "palingpopulisme", wat overigens niet per se goed uitpakte.

Polarisatie in partijprogramma's

Maar politieke partijen hebben in hun verkiezingsprogramma's ook aandacht voor het tegengaan van polarisatie.

Zo wijst het CDA op politieke leiders en opiniemakers die polarisatie voeden, en uit de SGP zorgen over veranderingen in de samenleving door polarisatie. Terwijl die laatste partij in het verkiezingsprogramma juist ook weer spreekt van bijvoorbeeld "radicale liberalen" die "de Bijbel het zwijgen willen opleggen".

Volt wil meer kunst en cultuur om mensen samen te brengen "in een tijd dat veel mensen zich zorgen maken over polarisatie en oorlog". De VVD noemt de open debatcultuur op universiteiten als belanrgijk wapen tegen polarisatie. Net als de ChristenUnie wil de partij polariserende algoritmes op sociale media aan banden leggen.

NSC ziet een actieve rol voor jongeren die door maatschappelijk werk polarisatie kunnen tegengaan. Scholen moeten lesgeven over desinformatie, vindt de partij.

In de partijprogramma's van GL-PvdA, D66 en de SP ontbreekt de term, maar is wel aandacht voor "solidariteit" en "verbinding" tegen "angst" en "verdeeldheid".

Patiënten van het Amsterdam UMC kunnen sinds deze week in hun dossier zien hoe het staat met de luchtvervuiling in hun postcodegebied. Kinderartsen van het ziekenhuis willen patiënten beter voorlichten over luchtvervuiling en tips meegeven om klachten te beperken, blijkt uit navraag van de NOS na berichtgeving door RTL Nieuws.

"We hebben in Nederland veel luchtvervuiling", legt kinderarts-intensivist Berber Kapitein uit. Die ontstaat onder meer door de uitstoot van auto's en motoren, maar ook door het koken op gas of het stoken van hout in een open haard.

Meer kans op astma

Uit onderzoek blijkt dat astma de meest voorkomende chronische ziekte is bij kinderen. Een op de zes astmapatiëntjes krijgt de ziekte door luchtvervuiling. Luchtvervuiling beïnvloedt de ontwikkeling van de longen en dat kan klachten opleveren.

Uit een Europese studie blijkt dat Nederland samen met België koploper is in het aantal nieuwe gevallen van astma dat ontstaat door vuile lucht. "Volgens de normen van de EU valt het wel mee met de luchtvervuiling, maar kijk je naar de berekeningen van de Wereldgezondheidsorganisatie, dan zitten we in Nederland veel te hoog", weet de kinderarts.

De gevolgen van luchtvervuiling kunnen groot zijn. "Bijvoorbeeld bij astmapatiënten kan blootstelling leiden tot astma-aanvallen", legt Kapitein uit. Ook kan het klachten van COPD en hart- en vaatziekten erger maken en de kansen op longkanker vergroten. Zwangere vrouwen lopen een hoger risico op een vroeggeboorte van hun kind.

Ramen openzetten

Volgens Kapitein maakt een groot deel van de artsen zich zorgen, maar konden ze tot nu toe weinig persoonlijk advies geven over luchtvervuiling. Door de nieuwe data toe te voegen, kan dat wel. "Artsen kunnen mensen adviseren over wat ze zelf kunnen doen om de risico's te beperken."

Als voorbeeld noemt ze de route die een kind aflegt naar school. "Als er veel luchtvervuiling is, probeer dan niet de route langs een drukke weg te nemen of probeer buiten de spits te reizen." Ook buiten sporten kan volgens Kapitein het best op rustige plekken of tijdstippen. Of net na een regenbui.

Ook in huis moet je volgens Kapitein rekening houden met luchtvervuiling. "Woon je langs een drukke weg, dan kun je ramen het best aan de rustige kant openzetten." Ze benadrukt het belang van ventileren. Houtkachels, kaarsen en koken op gas vervuilen de lucht in huis en ook dat kan problemen opleveren.

In elk dossier

De meetgegevens over luchtvervuiling zijn de eerste openbare gegevens die in de patiëntendossiers worden toegevoegd. Amsterdam is daarmee voorloper in Europa. Alleen in Londen wordt al enkele jaren op eenzelfde manier gewerkt.

De gegevens van stikstofdioxide en fijnstof in de buurt zijn bij alle patiënten van het Amsterdam UMC in het dossier terug te vinden, ook bij mensen die met heel andere klachten bij het ziekenhuis komen.

Op de website van het Longfonds kan iedereen zelf de luchtvervuiling in de buurt opzoeken.

NOS op 3 ging eind vorig jaar op zoek naar de schoonste en smerigste lucht van Nederland:

Het is herfst, maar qua drukte lijkt het wel hoogzomer op Texel. Vogelaars zijn massaal naar het eiland gegaan om de zeldzame giervalk te zien. Zij zorgen op dit moment voor drukte en opstoppingen op de wegen op het eiland.

"De giervalk zwerft her en der over het eiland", vertelt André Prins van het vogelinformatiecentrum in De Cocksdorp aan de regionale omroep NH. "De vogel is gespot in de duinen aan de westkant van het eiland, daarna heeft-ie een rondje gemaakt richting het midden en daar even aan de grond gezeten om een jonge zilvermeeuw te pakken. Hierna ging het dier richting het noorden."

Begin 2024 ontstond ook al opwinding onder vogelaars omdat een giervalk toen twee maanden rondfladderde op Texel. De roofvogel was toen pas negen keer eerder gespot in Nederland en nog nooit op Texel.

Toendra's

Een giervalk is een bijzonderheid, stelt de Vogelbescherming. Zelfs in zijn normale omgeving is de grootste valk die bestaat moeilijk waar te nemen. Het gaat om een noordelijke valk die in arctische berggebieden te vinden is en op de toendra's van Groenland, IJsland, in Siberië en in mindere mate in Scandinavië. Jonge vogels willen nog wel eens op trektocht gaan en komen dan heel af en toe in Nederland terecht.

Of de giervalk waar de vogelaars vandaag achteraan rennen dezelfde vogel is als in 2024, betwijfelt Prins. "Het zou sterk zijn. Dit kan heel goed een andere vogel zijn die toevallig op dezelfde plek is terechtgekomen."

Banjeren

Over toeval gesproken: het is dit jaar vogelaarsweekeinde op Texel. Er is zelfs een wedstrijd waarbij een vogelaar die een zeldzame soort spot een verrekijker kan winnen. Maar dat is geen reden om onverantwoord door de weilanden te gaan banjeren. "Gedraag je", waarschuwt Prins.

Het vogelinformatiecentrum wil de drukte in goede banen leiden door rondleidingen te organiseren. "We proberen af te spreken met landeigenaren of bewoners om kleine clubjes onder begeleiding het erf op te laten gaan."

De giervalk is trouwens de tweede bijzondere gast op Texel in een week tijd. Vorig weekend vertoonde zich er de brileider, een zeldzame eend.

In de verkeersinformatie werd het niet gemeld, maar de wachttijd voor het grenspontje tussen Berg aan de Maas en het Belgische Meeswijk liep vandaag op tot meer dan een uur. Morgen is dat waarschijnlijk niet anders. Automobilisten zoeken in Limburg een alternatief voor de snelweg A76, die dit weekeinde wegens werkzaamheden dicht is.

"Het duurde echt véél te lang", verzucht een automobilist bij L1 Nieuws. "Ik moet meerdere keren op en neer, want ik ben mijn huis aan het verbouwen aan de andere kant van de grens. Maar dit is gewoon niet te doen."

Rijkswaterstaat voert onderhoudswerkzaamheden uit aan de A76. Daarom is de snelweg tussen het Belgische Maasmechelen en knooppunt Kerensheide in Nederland dit weekeinde dicht. Dat is voor de tweede keer deze maand. Begin oktober was hetzelfde stuk snelweg ook al een weekeinde dicht.

Er is een officiële omleidingsroute. Maar daar lijken veel automobilisten geen zin in te hebben. Zij kiezen voor het pontje dat een paar kilometer noordelijker over de Maas heen en weer vaart tussen België en Nederland.

Acht personenauto's

Maar de veerpont is niet gebouwd op dit soort drukte, qua laadvermogen. "De pont kan maximaal acht personenauto's per keer meenemen", legt schipper Tommy Staetemans uit. En met erop rijden, de motor afzetten, betalen, oversteken, er weer af rijden, en dan ook nog terugkeren met precies hetzelfde proces, ben je flink wat tijd kwijt.

De gevolgen laten zich raden. "Bij de wegafsluiting twee weken geleden moesten automobilisten rond 16.00 uur meer dan twee uur aanschuiven voordat ze werden overgezet", zegt de schipper. "Op 'normale' zaterdagen kunnen automobilisten vaak meteen de pont op rijden."

Ik heb honger

"Dit gaat zó traag. Ik heb honger en wil naar huis", zegt een gefrustreerde automobilist, die heel langzaam tot vooraan in de wachtrij is gevorderd. "Wij denken dat het uiteindelijk wel meevalt", zegt een andere automobilist. "We vermaken ons in de auto, dus het is nog best gezellig."

De snelweg gaat maandagochtend om 05.00 uur weer open.

"De val van Andrew is compleet", "Andrew valt in zijn eigen zwaard" en "De ondergang van de in ongenade gevallen hertog". Het zijn enkele krantenkoppen in het Verenigd Koninkrijk op de dag na de bekendmaking van prins Andrew dat hij afstand doet van zijn koninklijke titels. Dat gebeurde onder zware druk van koning Charles en kroonprins William, stelt de Britse pers.

Dat het hoog tijd was dat er iets gebeurde, is in alle krantenanalyses terug te lezen. De broer van koning Charles lag al jaren onder vuur vanwege zijn contacten met de veroordeelde Amerikaanse zedendelinquent Jeffrey Epstein. Onlangs kwam daar een ander schandaal bij, over zijn vriendschap met een Chinese spion.

"Er moest iets gebeuren, omdat hij de aandacht afleidde van het goede werk van de andere leden van het koningshuis, en vooral van de koning", schrijft The Sun.

Omdat Andrew 'vrijwillig' afstand doet van zijn titels, houdt hij ze op papier wel. Hij gebruikt ze alleen niet meer. Dat geldt ook voor zijn eretitel van Zijne Koninklijke Hoogheid. Ook zijn ex-vrouw Sarah Ferguson heeft haar titel van hertogin van York moeten inleveren.

De laatste keer dat een hertogdom - zoals nu dus York - werd afgenomen van een lid van de koninklijke familie was volgens de BBC ruim honderd jaar geleden. Dat was in 1919, toen prins Charles Edward de titel hertog van Albany verloor omdat hij tijdens de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde had gevochten.

Ook de andere titels die Andrew op zijn trouwdag kreeg, graaf van Inverness en baron Killyleagh, gebruikt hij voortaan niet meer. Verder stapt hij uit de Orde van de Kousenband, de oudste ridderorde ter wereld, en uit enkele andere Britse ridderordes.

Fleur Launspach, correspondent Verenigd Koninkrijk en Ierland:

"Het jarenlange Andrew-probleem is opgelost. Of tenminste, dat hoopt de koning, en de rest van de koninklijke familie. Het 'opgeven' van zijn titels klinkt misschien als een vrijwillige stap, maar reken maar dat het is gebeurd onder grote druk van zijn broer Charles en het paleis.

Al langere tijd groeide de frustratie over de reeks schandalen die Andrew blijven achtervolgen en over de mogelijke weerslag op het imago van het koningshuis.

Het afstaan van zijn titels betekent vooral dat we Andrew nog minder in het openbaar zullen zien. De prins wordt al jaren zoveel mogelijk weggehouden van publieke evenementen, om te voorkomen dat hij het koningshuis verder in verlegenheid brengt. Op televisiebeelden was goed te zien hoe ongemakkelijk Charles, William en Kate zich voelden wanneer hij onverwacht toch opdook voor de camera's."

Britse koningshuisdeskundigen vragen zich af of door deze stappen de problemen nu echt voorbij zijn. "Zijn besluit om de titel hertog van York niet meer te gebruiken kan de negatieve berichtgeving in de media misschien tijdelijk afwenden en ervoor zorgen dat de aandacht weer wordt gericht op het werk van de koning en de koninklijke familie", schrijft verslaggever Matt Wilkinson in The Sun. "Maar het spreekt hem niet vrij van het schandaal en het gevoel is dat het misschien ook niet verdwijnt."

The Guardian schrijft dat met iedere nieuwe krantenkop over Andrew het risico op reputatieschade voor de monarchie groter werd. Koning Charles zou niet willen dat de steeds luider klinkende oproepen aan Andrew om zijn titels op te geven nog langer zijn werk zouden overschaduwen.

Andrew "kan in ieder geval zeggen dat hij de koninklijke familie, de koning, het Verenigd Koninkrijk en zichzelf niet langer in verlegenheid wil brengen", concludeert Wilkinson.

Wat blijft er over voor Andrew?

Ook na het inleveren van alle titels blijft Andrew wel prins, omdat hij die titel bij zijn geboorte heeft gekregen. In theorie is hij daarom ook nog steeds een van de plaatsvervangers voor de koning. Maar in de praktijk zal hij daarvoor nooit gevraagd worden en is ook deze titel dus in feite inactief.

De 65-jarige Andrew blijft wonen in de Royal Lodge in Windsor, waar hij een huurovereenkomst heeft tot 2078. Volgens de kranten is dat een doorn in het oog van Charles en William, die hem het liefst op een zo groot mogelijke afstand zouden zien van Windsor Castle. Het landhuis met dertig kamers en enkele cottages ligt ook op slechts 800 meter van Forest Lodge, het nieuwe onderkomen van prins William en zijn gezin.

Ook blijft Andrew natuurlijk gewoon de broer van koning Charles. "Een broer die door Charles tot nu toe trouw is betrokken bij familie-aangelegenheden", schrijft The Guardian. Maar of dat zo blijft is nog maar de vraag. Bronnen in het paleis hebben aan The Sun bevestigd dat Andrew dit jaar niet is uitgenodigd bij de kerstviering van de koninklijke familie op Sandringham.

Daarmee wordt voorkomen dat hij op Eerste Kerstdag met de rest van de familie naar de kerk zal lopen en onderweg het publiek dat hierop afkomt zal begroeten. Volgens de bronnen in het paleis is het waarschijnlijk dat Andrew vanaf nu "wordt uitgesloten van alle toekomstige publieke koninklijke evenementen".

Met nog anderhalve week tot de verkiezingen maken politieke partijen zich op voor de eindsprint. Zeker de helft van de kiezers twijfelt nog over op wie te stemmen, dus er is partijen alles aan gelegen om mensen over te halen. Dat doen ze dan ook op uiteenlopende manieren.

Zo flyert het CDA 'ouderwets' op de markt in Rotterdam. Dat de partij het goed doet in de peilingen, is mede te merken aan de stoet buitenlandse journalisten die lijsttrekker Henri Bontenbal volgt.

Het CDA kreeg afgelopen weken vooral van de VVD de vraag of de partij "over links of over rechts" wil gaan. Maar Bontenbal blijft erbij dat hij na de verkiezingen vooral wil samenwerken.

"Ik hoop dat mensen niet nog allerlei zetten gaan doen om partijen uit te sluiten", zegt Bontenbal. "Ik denk dat het niet verstandig is, want na 29 oktober moet er een stabiel kabinet komen."

Bontenbal werd in zijn woonplaats Rotterdam door veel journalisten gevolgd:

De VVD doet die zet juist wel. De partij kiest frontaal de aanval door een groot kartonnen bord in Oosterhout (Noord-Brabant) neer te zetten. Daarop is een nepbrief van de Rijksoverheid afgebeeld, die gericht is aan "de werkende Nederlander", waarin wordt gewaarschuwd voor de plannen van GroenLinks-PvdA, CDA, D66 en SP.

Yesilgöz, die samenwerking met GroenLinks-PvdA heeft uitgesloten, zet het rechtse geluid extra kracht bij door het CDA en D66 tot een keuze te bewegen. "Of ze kunnen in een links kabinet, of in een rechts kabinet met de VVD", zegt Yesilgöz. "Ik zou graag willen dat D66 en CDA daarover helderheid geven."

Yesilgöz op pad in het Noord-Brabantse Oosterhout:

"Het ruikt een beetje naar wanhoop langzamerhand", reageert GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans, die vindt dat de punten uit de brief van de VVD niet kloppen. Hij is vandaag te vinden op het congres voor Europese Socialisten, waar hij voor het oog van de camera's kon rekenen op de steun van onder meer de Noorse premier Jonas Gahr Støre en de Spaanse premier Pedro Sánchez.

"Alle landen hebben met dezelfde uitdagingen te maken", zegt Timmermans, verwijzend naar de opkomst van extreem-rechts. "Alle progressieve bewegingen zijn op zoek naar het juiste antwoord en dat bespreken we hier met elkaar."

Timmermans kon rekenen op warme woorden van de Spaanse premier Sánchez:

D66 was van plan om vandaag te gaan flyeren, maar koos er op het laatste moment toch voor om een extra campagnebijeenkomst in Leiden in te lassen. De partij klimt omhoog in de peilingen en ziet richting 29 oktober de kansen groeien.

"We maken ons op voor de eindsprint, ik wil Wilders verslaan", zei lijsttrekker Rob Jetten op het podium. "Noem me ambitieus, noem me misschien te optimistisch, maar ik weet zeker: het kan wél."

Jetten zei ook dat hij wil dat de Nederlandse vlag weer "van iedereen wordt":

De Partij voor de Dieren gooit het traditiegetrouw over een activistische boeg. Onder aanvoering van lijsttrekker Esther Ouwehand liepen vandaag mensen een 'Tata Steel Toxic Tour' in Wijk aan Zee. Daarbij droegen ze een bord door de straten met "de rekening voor onze gezondheid". Het bord werd vervolgens in de duinen bij staalproducent Tata Steel geplaatst.

De partij wil daarnaast meer aandacht voor klimaat. "Het gaat daar te weinig over deze campagne, dus het is heel belangrijk dat dat weer op de agenda staat", zegt Ouwehand. "Volgende week hebben we daarom ook een klimaatmars."

JA21-lijsttrekker Joost Eerdmans staat net als Bontenbal op de markt van Rotterdam, maar dan in een dj-booth met rookmachines waarmee hij het winkelende publiek aan het dansen probeert te krijgen. De partij staat er goed voor in de peilingen en dat smaakt naar meer.

"Er kan nog veel veranderen de komende dagen", zegt Eerdmans. "En het kan nog ten gunste van ons vallen." Partijen uitsluiten is hij niet van plan. "Dat is vervelend, dan zet je te veel op scherp", vindt hij. "Laten we gewoon elkaar proberen te overtuigen van de standpunten en dan zien we na 29 oktober wel hoe de puzzel ligt."

Ook andere partijen waren vandaag in het land te vinden:

Artsen en onderzoekers van het Amsterdam UMC zijn bezig om alle AED's die in Amsterdam hangen in kaart te brengen. Ze wijzen erop dat AED's bij een hartstilstand levensreddend kunnen zijn. Maar dan moet wel duidelijk zijn waar je ze kunt vinden.

Anesthesioloog Hans van Schuppen denkt dat veel ondernemers en instellingen het belangrijk vinden om een AED in huis te hebben. "Dan kopen ze d'r een. Dan is het in hun beleving een soort van klaar", zegt hij tegen stadszender AT5. "Maar eigenlijk moet iedereen echt van het bestaan van die AED's weten."

Het belang van de Automatische Externe Defibrillator (AED) staat buiten kijf. Met het draagbare apparaat kunnen omstanders relatief eenvoudig het hartritme herstellen als iemand een hartstilstand heeft gehad. Dat gebeurt met een elektrische schok.

Op dit moment zijn veel van die AED's aangemeld en geregistreerd in de HartslagNu-app. Bij een hartstilstand kunnen omstanders de app openen en direct zien waar de dichtstbijzijnde AED hangt.

Landelijke cijfers zijn er niet, maar alleen al in Amsterdam blijken tientallen, misschien wel honderden van die AED's (nog) niet te zijn aangemeld.

Meer dan verwacht

Bij een korte rondgang ontdekten Van Schuppen en zijn team onlangs dat alleen al in de wijk Buitenveldert meer dan veertig apparaten niet waren aangemeld, veel meer dan verwacht.

Inmiddels hebben de artsen hun 'zoekactie' uitgebreid naar andere buurten in Amsterdam. Gisteren was het Leidseplein aan de beurt.

Bij de eerste navraag was het meteen raak. Het Internationaal Theater Amsterdam in het stadsschouwburggebouw bleek weliswaar een apparaat in huis te hebben, maar in de app was dat niet terug te zien.

Ook te laat als je rent

"De reacties waren heel positief, ze wisten niet van het bestaan van het systeem en het belang van aanmelden, dus we hebben dat kunnen uitleggen. Ze gaan zich aanmelden", aldus Van Schuppen. "Dat is top."

De arts laat direct zien hoe belangrijk de aanmelding is. Want de eerste zichtbare AED in de app bevond zich tot gisteren behoorlijk ver weg. "De dichtstbijzijnde was 450 meter lopen", zegt hij. "Zelfs rennend is de kans groot dat je dan te laat bent."

Onbekende AED's

In totaal hebben Van Schuppen en zijn team nu zestig 'onbekende' AED's gevonden. "Vrijwel alle eigenaren reageerden positief en gingen ze aanmelden", stelt hij.

De zoektocht gaat door. Tegelijkertijd wijst de arts erop dat de eigenaren zich natuurlijk ook zelf kunnen melden via de website die bij de app hoort.

Bij de kerncentrale Zaporizja in Oekraïne is begonnen met reparatiewerk aan beschadigde elektriciteitskabels. VN-atoomagentschap IAEA meldt dat op sociale media. Volgens de verklaring zijn in samenwerking met Rusland en Oekraïne "plaatselijke staakt-het-vuren-zones" ingesteld.

Het is onduidelijk wat de partijen precies hebben afgesproken. Vanuit Kyiv noch Moskou is openlijk gereageerd op de bekendmaking. "Beide partijen hebben constructief met het IAEA overlegd om de complexe reparatie-operatie te laten beginnen", schrijft de internationale atoomwaakhond op X.

Eerder deze week meldde persbureau AP dat er werd onderhandeld over een akkoord van twee fases. In de eerste fase zouden de elektriciteitskabels worden hersteld in het gebied dat door Rusland wordt bezet. In de tweede fase zou dat gebeuren in Oekraïens gebied. De oorlogvoerende partijen beschuldigen elkaar van aanvallen op of bij het atoomcomplex.

De grootste kerncentrale van Europa is inmiddels zo'n vier weken afgesloten van het stroomnet. Dat is nooit eerder voorgekomen in de oorlog, die nu 3,5 jaar duurt. Dankzij dieselgeneratoren worden de zes uitgeschakelde kernreactoren nog gekoeld. Mocht de brandstof opraken of de generatoren door andere oorzaken niet meer werken, dan dreigt een kernongeluk.

In deze video wordt uitgelegd dat er dan sprake zou zijn van een kernramp in slowmotion. Radioactief materiaal zou vrijkomen in de omgeving, maar er zou niet direct een grote explosie zijn zoals in bijvoorbeeld Tsjernobyl.

Het IAEA benadrukt dat het reparatiewerk cruciaal is voor de veiligheid van het atoomcomplex en de omgeving. Het is onduidelijk hoelang de werkzaamheden zullen duren. Het atoomagentschap heeft een permanente delegatie van controleurs bij de centrale aanwezig om de situatie in de gaten te houden.

Kort na het begin van de Russische invasie in 2022 werd de kerncentrale Zaporizja bezet. Bij die aanval door Russische troepen werd een trainingsgebouw op het terrein in brand geschoten. Onder dwang moest het Oekraïense personeel de centrale draaiende houden.

Later in de oorlog werd duidelijk dat Rusland pantservoertuigen op en nabij de kerncentrale had geplaatst. Vanaf daar werd de nabijgelegen stad Nikopol beschoten, die aan de andere kant van de rivier Dnjepr ligt. Op het terrein zijn herhaaldelijk drones of raketten ingeslagen, tot ontzetting van de VN-atoomwaakhond.

Bij een brand is vanochtend een Turks restaurant in Almelo volledig in de as gelegd. Ook een aantal kamers op de bovenverdieping van het pand ging verloren. Niemand raakte gewond.

De brand aan de Rohofstraat brak vanmorgen rond 09.00 uur uit, meldt RTV Oost. Er ontstonden dikke rookwolken. De brandweer adviseerde uit de rook te blijven maar verstuurde geen NL-Alert.

De brandweer rukte met veel materiaal uit om te voorkomen dat de brand zou overslaan naar andere gebouwen. Er werden onder meer een hoogwerker ingezet en een drone. Het gebouw werd deels gesloopt zodat de brandweer het vuur ook binnen goed kon bestrijden.

Rond het middaguur werd het sein brand meester gegeven. Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend. Voor de bewoners van de bovenwoningen wordt alternatieve huisvesting gezocht.

Een 16-jarige scheidsrechter is gisteravond in Geldrop mishandeld bij de eerste officiële zaalvoetbalwedstrijd die hij floot. Hij werd bij de keel gepakt en op de grond geduwd. De politie heeft een man uit Eindhoven opgepakt als verdachte.

"Hij is een van de jongste scheidsrechters in de regio, dit is zo sneu voor hem", zegt zijn geschrokken vader bij Omroep Brabant.

De vader, wiens naam bij de redactie bekend is, zegt dat het misging bij de wedstrijd tussen FC Eindhoven 5 en SV Tongelre 9.

Na een rustig begin ontstond in de tweede helft een opstootje tussen de twee teams. "Wat duw- en trekwerk, hoofden tegen elkaar. Daarop deelde mijn zoon twee gele kaarten uit", aldus de vader.

Intimiderend

Een aantal spelers was daar zo boos over dat ze zich niet meer op elkaar maar op de scheidsrechter richtten. Dit gebeurde op zo'n intimiderende manier dat de jongen zich even terugtrok in de kleedkamer. Een paar minuten later kwam hij terug, maar de gemoederen bleken allerminst bedaard. "Een jongen zei iets tegen hem, waarop mijn zoon hem nog een gele kaart gaf. Daarop werd mijn zoon bij de keel gepakt, op de grond geduwd", zegt zijn vader. "Er is nog geprobeerd hem tegen het hoofd te schoppen."

Naar aanleiding van de melding die inmiddels was gedaan, kwam de politie. Die hield op basis van getuigenverklaringen een 19-jarige Eindhovenaar aan. Hij zit vast en wordt gehoord.

Fans van de rockband Queen kregen gisteren in Stuttgart een grote verrassing. Tijdens de première van de musical We Will Rock You kwam Queen-gitarist Brian May opeens het podium op.

Tegen het einde van de show werd Bohemian Rhapsody ingezet. Toen het bijna tijd was voor de gitaarsolo, doemde May opeens op vanachter de rookpluimen op het podium om die solo live te spelen.

Op video's is te zien hoe het publiek vervolgens losgaat op het onverwachte gastoptreden:

"Ik wilde niet op het podium verschijnen via een rode loper, ik wilde voor een echte verrassing zorgen", zei May na de show over zijn onverwachte opkomst en optreden.

De musical We Will Rock You over Queen is zeker niet nieuw. De show was al voor het eerst te zien in 2002, in Londen. Ook in Stuttgart, waar de show gisteren opnieuw in première ging, was de musical al eens te zien, van 2008 tot 2010. De huidige show is opgefrist met ander materiaal, een nieuw script, andere choreografen en een nieuwe cast.

De 78-jarige May treedt nog altijd regelmatig op. De afgelopen jaren ging hij samen met Queen-drummer Roger Taylor nog op tour om de nummers van de band live te spelen. De zang van Freddie Mercury, die in 1991 overleed, werd daarbij vertolkt door Adam Lambert. Eerder werkten May en Taylor daarvoor samen met Paul Rodgers.

De sportapp Strava wil in New York naar de beurs op Wall Street, bleek deze week. Het gebruik van sporttechnologie heeft een hoge vlucht genomen. Sinds de coronapandemie zijn apparaten om stappen te tellen en routes weer te geven uitgegroeid tot een wereldwijde miljardenindustrie. Nederlanders spendeerden afgelopen jaar 700 miljoen euro aan sportuitrusting, volgens onderzoeksbureau Multiscope.

"Het is een gigantische business. Uitrusting is een enorme industrie geworden", zegt Frans Folkvord, sportpsycholoog en universitair hoofddocent. Meer dan de helft van de volwassen Nederlanders gebruikt wearables (meetapparatuur) en apps om sportprestaties te monitoren.

De sportieve resultaten worden gretig online gedeeld. Je ziet op jouw scherm de afgelegde afstand, snelheid, verbrande calorieën, hartslag en andere data. Experts zien de voordelen, maar waarschuwen ook voor de valkuilen van data-gedreven sport en het online delen van de resultaten.

Wat zijn wearables?

Wearables zijn draagbare apparaten die gezondheidsgegevens verzamelen. Het gaat bijvoorbeeld om smartwatches, fitnesstrackers en slimme ringen. Ze registreren zaken als fysieke inspanning, hartslag en slaapkwaliteit. Daarnaast zijn er fitness- en gezondheidsapps, zoals Strava.

Sportonderzoeksinstituut Mulier publiceerde onlangs een studie waaruit blijkt dat twee op de drie sporters wearables en apps gebruiken. Meer dan 8 miljoen mensen in Nederland maken er gebruik van, van wie ruim 1,5 miljoen sporters allebei gebruiken.

De meeste apparaten zijn voldoende betrouwbaar voor het peilen van sportactiviteiten, zegt Elçin Hanci, onderzoeker van draagbare technologie, maar minder voor andere dingen, zoals het monitoren van slaap.

Sportpsycholoog Folkvord sluit zich daarbij aan. "Het vertrouwen in de instrumenten is vrij groot, terwijl de wetenschappelijke validiteit niet altijd zeker is." Desondanks neemt de populariteit van sporttechnologie toe.

Sporters ervaren door de technologie meer zelfbewustzijn en krijgen het gevoel dat ze meer regie hebben over hun levensstijl, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Zelfmonitoring helpt om gezondere keuzes te maken, maar heeft ook onbedoelde effecten, zoals sociale druk om jezelf continu te verbeteren.

Sporters kunnen gemotiveerd zijn aan lichaamsbeweging te doen vanwege reacties die zij krijgen. Eén op de tien sporters gebruikt de technologieën namelijk om hun sportprestaties te vergelijken met die van anderen, volgens sportonderzoeksinstituut Mulier.

Deze sociale druk groeit wanneer gebruikers de data delen op sociale media. "Je raakt te veel afhankelijk van commentaren en likes, van sociale beïnvloeding en waardering", zegt sportpsycholoog Folkvord.

Hij ziet dit terug in de manier waarop mensen communiceren wanneer resultaten anders uitpakken dan gehoopt. "Er worden verklaringen gegeven, zoals blessures of slecht weer. Er ontstaat een ratrace op sociale media."

Onderzoeker Hanci merkt op dat competitiedrang de basis vormde voor een nieuw verdienmodel: hardlopers die tegen betaling met andermans wearable gaan lopen voor snellere tijden.

Atleet Julian Westerbaan (28) uit Amsterdam vergelijkt zijn resultaten ook. "Het is stom. Ik hoef een ander niet te verslaan, maar ik ben me er wel bewust van." Sportliefhebber Lars Wever (22) uit Egmond aan den Hoef herkent dit. "Je bent bezig met andermans scores."

Doordat de sporttechnologie ook vaak een spelletjeselement heeft, bijvoorbeeld een prijs voor de snelste hardloper op een bepaald traject, ervaren sporters het competitiegevoel sterker. Deze gamificatie is vooral nuttig wanneer je net ermee begint.

Hoelang iemand sporttechnologie gebruikt, hangt namelijk samen met de reden waarom die is aangeschaft, zeggen de experts. "Het gebruik is vergelijkbaar met nieuwjaarsvoornemens en vaak tijdelijk", zegt Folkvord. "Is het vanuit groepsdruk? Dan wordt het onderdeel van je sociale identiteit en de manier waarop anderen je zien", aldus Hanci.

Sporters Julian Westerbaan en Lars Wever kijken beide na het wakker worden eerst naar de apps. "Als mijn herstelresultaten slecht waren bij het opstaan, dan leefde ik er die dag naar, terwijl ik dat niet zo voelde", zegt Wever.

De ervaring die hij omschrijft, is het fenomeen van de self-fulfilling prophecy: een overtuiging die ervoor zorgt dat je je zo gaat gedragen dat die overtuiging ook echt uitkomt. "Ik overtrainde heftig, maar dat was niet zichtbaar in de meetapparatuur." Hij ging uiteindelijk langs een sportarts. "Nu gebruik ik de technologie meer dan eerst, maar ik interpreteer de data wel anders."

Wever gebruikt het nu meer om een globaal idee te krijgen van zijn gezondheid, zoals Westerbaan. "Mensen moeten niet vergeten: luister naar je lichaam. De tools zijn ondersteunend, niet leidend."

Gemeenschapsgevoel

Tegelijk onderstrepen experts het belang van het hebben van een gemeenschap. Onderdeel uitmaken van een collectief, elkaar motiveren en plezier maken. Dat is nodig voor gezonde en duurzame gedragsverandering, zeggen zij.

Westerbaan beaamt dat. "Het is educatief en zorgt voor leuke interacties met mijn gemeenschap, J2 Collective. Ik zit meer op Strava dan op Instagram."

Bij rioolwerkzaamheden in de binnenstad van Weert zijn acht complete menselijke skeletten gevonden. De skeletten dateren uit de vroegmoderne tijd tussen 1500 en 1800. Archeologen vermoeden dat het gaat om slachtoffers van de pest of een andere besmettelijke ziekte die niet op het gewone kerkhof werden begraven.

"Deze ontdekking laat zien hoe rijk de geschiedenis van onze gemeente is, zelfs letterlijk onder onze voeten", zegt wethouder Suzanne Winters bij L1 Nieuws.

De gemeente Weert is bezig om het riool te vervangen op de Franciscanenstraat. Toen de grond daarvoor werd opengelegd, troffen archeologen de acht skeletten aan. De overledenen waren begraven in houten kisten, gericht van oost naar west zoals gebruikelijk in de vroegmoderne tijd. Van de kisten zelf is weinig overgebleven. Onder de resten bevinden zich in ieder geval een vrouw en een kind.

Pestkerkhof

De archeologen noemen de vindplaats opvallend, omdat een paar honderd meter verderop een officieel kerkhof ligt. Ze denken dan ook dat het om een apart 'pestkerkhof' gaat, waar slachtoffers van ziektes als de pest of dysenterie (de 'rode loop') werden begraven. Zulke ziektes kwamen in die tijd veel voor.

In de buurt is ook een oude bouwstructuur aangetroffen. Vermoed wordt dat het daarbij gaat om de resten van een zogenoemd Armenhof, een hoeve waar in de 17de en 18de eeuw arme inwoners hulp kregen. Weert kende destijds vier van zulke plekken.

"Het is bijzonder dat we tijdens reguliere werkzaamheden zulke waardevolle inzichten krijgen in het verleden van Weert", zegt wethouder Winters. "We gaan zorgvuldig met de vondsten om en zorgen ervoor dat ze goed worden onderzocht en bewaard."

Bodemvondsten

Zodra het onderzoek naar de resten klaar is, gaan ze naar het Provinciaal Depot bodemvondsten Limburg in Heerlen.

Voor de rioolwerkzaamheden in Weert hebben de vondsten geen gevolgen. Die worden volgens de gemeente gewoon in mei 2026 afgerond.

Afgelopen zomer troffen archeologen ook in de binnenstad van Gouda een 'pestkerkhof' aan. Daar lagen resten van skeletten van meer dan 180 mensen.

Bij het Brabantse dorp Alphen hebben buurtbewoners samen met de VVV een oud 'pestkerkhof' opgeknapt, toegankelijk gemaakt en voorzien van een herdenkingspaaltje. "Nog menig fietser komt er in de zomerdag verpozen, om stil te staan bij de betrekkelijkheid van het leven in de tijd dat de pest nog heerste", aldus de buurtschap.

Tegen een voormalige internist is twee jaar cel geëist, waarvan een half jaar voorwaardelijk, wegens seksueel misbruik. De nu 57-jarige specialist, die werkte in het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis, wordt ervan verdacht dat hij drie coassistenten en twee patiënten heeft betast.

"Ik lag daar zó kwetsbaar, zó weerloos, zó klein. Dit was puur machtsmisbruik", aldus een van zijn slachtoffers gisteren tijdens de rechtszaak tegen de man, aldus omroep Rijnmond.

De man werd twee jaar geleden al uit zijn beroep gezet.

De verdachte werkte sinds 2003 bij het Maasstad als intensivist en internist. In november 2021 deden drie coassistenten aangifte tegen hem. Het ging om drie jonge studenten die op dezelfde dag het coschap 'fast echo' volgden.

De internist deed voor hoe het echoapparaat werkte en zou toen in de fout zijn gegaan. "We verwachtten alleen een echo van de buik, maar onverwacht onderzocht hij ook de lies en het hart. Ik lag ineens half naakt op tafel en moest mijn benen spreiden", aldus een van de studenten. De verdachte zou hun ondergoed opzij hebben geduwd en de schaamstreek hebben aangeraakt, evenals de borsten.

Met een spijkerbroek

De coassistenten hoorden van mannelijke studenten dat zij voor dezelfde les met hun spijkerbroek aan op de behandeltafel hadden gelegen.

De arts zou ook hebben gefilmd toen de studenten elkaar moesten onderzoeken, maar die beelden zijn niet meer te achterhalen. "Een paar dagen later ging de camera stuk en heb ik hem weggegooid", aldus de verdachte in zijn weerwoord gisteren. Hij zei dat hij de camera op de muur had gericht en niet op de vrouwen. "Ik filmde alleen om te timen hoe lang het onderzoek duurde. Achteraf een hele domme actie."

Medische handelingen

Het betasten van de vrouwen ontkende de verdachte ook: het waren geen seksuele maar medische handelingen. Hij zei dat je elkaar altijd aanraakt bij medisch onderzoek. "In mijn enthousiasme heb ik laten zien welke mooie dingen je kan doen als medicus. Ik heb nooit mensen willen beschadigen. De sfeer was prima tijdens de les."

De slachtoffers, inmiddels allen arts, denken daar heel anders over. "Hij heeft mij met zijn handelen ziek gemaakt", aldus een van hen. "Ik geloof niet meer in mijn werk. Ik denk dat ik mijn motivatie niet meer terugkrijg."

Het medisch tuchtcollege schorste de internist in 2023 en schrapte hem later uit het BIG-register, nadat nog eens twee slachtoffers zich hadden gemeld. Het tuchtcollege sprak toen van "stuitend en onaanvaardbaar gedrag".

Patiënten

Bij die twee andere gevallen betrof het jonge, vrouwelijke patiënten. Ze waren door de arts onderzocht. Ook daarbij zou hij grensoverschrijdend te werk zijn gegaan: hij zou hun borsten en schaamstreek hebben aangeraakt zonder medische noodzaak.

"Mijn vertrouwen in de witte jas is voor altijd voorbij. Je hebt me ziek gemaakt, in plaats van beter", aldus een van die voormalige patiënten.

Ook in dit geval ontkende de verdachte. "Het doet me pijn dat ik hen pijn heb gedaan, in hun beleving", stelde hij tijdens de rechtszaak. "Dat past niet bij een arts."

Beroepsverbod

Voor het Openbaar Ministerie staat vast dat sprake was van aanrandingen en ontuchtige handelingen. Boven op de celstraf wil het OM ook een beroepsverbod van vijf jaar in de medische sector.

Een van de (vroegere) studenten zei in de rechtszaal dat ze daar niet alleen voor zichzelf was. "Ik sta hier namens alle vrouwelijke collega's die grensoverschrijdend gedrag hebben meegemaakt. Zij zwijgen, omdat ze anders hun opleiding niet zeker zijn", stelde ze. "Daarom heb ik mijn mond opengedaan en heb ik staan schreeuwen."

De rechtbank doet uitspraak op 31 oktober.