Vertrokken uit de schaduw van Zelensky: dit was de machtige stafchef Andri Jermak
"We zijn allemaal hier om onze onafhankelijkheid en ons land te beschermen." Dat zegt de Oekraïense president Zelensky in een beroemd geworden video, die hij maakte kort na de Russische inval op 22 februari 2022. Het is donker en om hem heen staat een aantal leden van zijn regering. De lange man schuin achter hem was tot vandaag met afstand de belangrijkste, stafchef Andri Jermak.
De vertrouweling van Zelensky raakte in opspraak vanwege een omkoopschandaal bij het Oekraïense staatsenergiebedrijf en vertrekt, werd vandaag bekend. Met het ontslag wil de president "geruchten en speculaties" vermijden, zei Zelensky in een toelichting.
Hiermee komt ook een innige, jarenlange samenwerking tot een einde. De paden van Jermak en Zelenksy kruisen elkaar rond 2010. Zelensky is dan nog acteur en heeft een televisieproductiebedrijf. Jermak is op dat moment advocaat en zijn bedrijf doet zaken met dat van Zelensky.
VertrouwelingAls Zelensky in 2019 besluit om een gooi te doen naar het presidentschap, stapt Jermak in zijn campagneteam. Na de verkiezingen wordt hij eerst buitenlandadviseur en later stafchef. Tot grote verbazing van velen schrijft de Financial Times deze zomer in een profiel: Jermak valt op als een outsider in een politiek team dat vooral bestaat uit mensen die Zelensky al kent vanaf zijn jeugd.
Het contact van Zelensky en Jermak beperkt zich niet tot de werkvloer. Aan Politico vertelt een oud-perschef van Zelenksy eerder dit jaar hoe de band tussen Zelensky en Jermak inniger wordt door samen te sporten. En minister van Buitenlandse Zaken Andi Sybiha vertelt aan de Financial Times dat de twee vlak bij elkaar in de bunker slapen, waar ze na een lange werkdag ontspannen met tafeltennis en oude films.
In zijn functie van stafchef en adviseur heeft Jermak (54) veel invloed. Hij begeleidt Zelenksy op zijn reizen, bijvoorbeeld in het Witte Huis tijdens de desastreuze ontmoeting met president Trump afgelopen februari. En hij beheert de agenda van president Zelensky, bepaalt wie toegang tot hem krijgt en wie niet. Onder Oekraïners gaat de grap rond dat buitenlandse officials vooral naar Kyiv moeten komen om Zelensky te ontmoeten. Hij kan hen dan misschien introduceren aan Jermak.
Op die manier, schrijft de Kyiv Independent, groeit Jermak uit tot de machtigste man in Oekraïne achter president Zelensky. Een rol waarin hij er alles aan doet om de wensen van president Zelensky te vervullen, ook als hij het daar zelf niet mee eens is.
Een rol ook waarin Jermak van Zelenksy veel vertrouwen krijgt: het is Jermak die vorig weekend in Genève namens Oekraïne gesprekken voert over het 28-puntenplan van Trump dat moet leiden naar een einde van de oorlog. Al die invloed heeft Jermak in Oekraïne de bijnaam 'de groene kardinaal' opgeleverd: hij is de machtige man in de schaduw van de leider, en zoals een kardinaal altijd zijn soutane draagt, zo draagt Jermak altijd zijn militaire uniform.
CorruptieonderzoekSinds enige tijd viel de naam van Jermak in het Oekraïense corruptieonderzoek naar omkoping bij het staatsenergiebedrijf. Onderaannemers zouden daar gedwongen zijn om smeergeld te betalen in ruil voor contracten. In opnames van de anticorruptiediensten is de naam 'Alibaba' te horen. Mogelijk is dat een verwijzing naar Andri Borisovitsj, de voornaam én vadersnaam van Jermak.
Vanmorgen deden de anticorruptiediensten huiszoeking bij Jermak en vanmiddag maakte Zelensky het aftreden van zijn rechterhand bekend. Zo had Jermak zich zijn politieke einde niet voorgesteld. Eerder zei hij daarover tegen Politico: "Samen met Zelenksy ben ik in de politiek gestapt, en samen met hem zal ik op een dag vertrekken."