Twee dagen na de Amerikaanse aanval op nucleaire installaties en andere doelen in Iran, zit het regime in Teheran klem. Niets doen is geen optie, maar alle mogelijkheden om terug te slaan zijn vol risico's.
Als Iran te hard terugslaat, riskeert het land een escalatie van de strijd tegen de militair veel sterkere Verenigde Staten. Als het land ervoor kiest om met Amerika te onderhandelen, zal dat worden gezien als een knieval en kan het regime gaan wankelen.
"Iran moet terugslaan voor zijn imago, maar wil niet dat de situatie uit de hand loopt", zegt Paul van Hooft, defensiedeskundige bij denktank Rand Europe.
Tijdrekken
De Iraanse buitenlandminister Araghchi zei dit weekend dat Amerika een "dikke rode lijn" heeft overschreden met "verstrekkende" en "eeuwigdurende gevolgen". Toch blijft een concrete vergelding voorlopig uit.
In plaats daarvan rekt Iran tijd met diplomatieke bewegingen. Araghchi vloog zaterdag naar Geneve voor een ontmoeting met Europese ambtgenoten en EU-buitenlandchef Kallas. De Europeanen riepen Iran en de VS op om terug naar de onderhandelingstafel te gaan.
Vandaag zocht Araghchi steun bij Irans strategische partner Rusland. President Poetin keurt de Amerikaanse en Israëlische aanvallen op Iran ondubbelzinnig af, maar gaat Rusland Iran verder te hulp schieten?
"Ik denk niet dat Rusland zich met het conflict tussen Iran en de VS gaat bemoeien", zegt expert Van Hooft. "Poetin heeft beperkte middelen en is niet op zoek naar een confrontatie met Amerika. Hij heeft Trump aan zijn kant nodig om te krijgen wat hij wil in Oekraïne."
Het ziet ernaar uit dat Iran alleen op verbale steun kan rekenen uit het buitenland. Voor een militaire reactie op de aanval is het land op zichzelf aangewezen. Maar wat zijn de meest voor de hand liggende vergeldingsopties?
1. Een aanval op Amerikaanse doelen in het Midden-Oosten
Er zijn 40.000 Amerikaanse militairen gestationeerd op ongeveer twintig locaties in de regio. Dat maakt de VS kwetsbaar. Maar de zogenoemde proxy's van Iran - bondgenoten als Hezbollah, Hamas en de Houthi's - zijn de laatste tijd hard getroffen door Israël en dus veel minder in staat om namens Iran op te treden. Dat maakt het regionale bereik van Iran een stuk minder groot.
Deskundige Van Hooft ziet nog een probleem voor Iran: "De Israëlische inlichtingendiensten zijn de geheime Iraanse communicatiekanalen diep binnengedrongen. Als de leidinggevenden besluiten om terug te slaan, zullen ze vrezen dat hun doelen bij de Israëli's al lang bekend zijn."
2. Oliehandel verstoren door Straat van Hormuz af te sluiten
Iran kan hiermee de oliemarkt in het hart raken. Ongeveer 20 procent van alle olie in de wereld wordt vervoerd via de Straat. Europa zou hierdoor extra hard worden getroffen, maar wereldwijd zouden de olieprijzen door het dak gaan.
Van Hooft denkt dat Iran hier ook problemen voor zichzelf ziet. "Als je de Straat van Hormuz afsluit, raak je ook de Golfstaten en China. Daardoor zou Iran alle steun van die bondgenoten verliezen."
3. Meer van hetzelfde
Blijft over wat al langer gebeurt. Iran kan de raketoorlog over en weer tegen Israël blijven voeren. Het land heeft ook veel ervaring met cyberoorlog en kan proberen Amerikaanse systemen plat te leggen.
Geen van beide keuzes zal worden gezien als harde vergelding, en zwakte uitstralen is het laatste wat Teheran wil. Te meer omdat president Trump inmiddels op zijn sociale medium Truth Social heeft geopperd dat het tijd is voor regimeverandering in Iran.
Dat kan worden gezien als een signaal aan Iraniërs om in opstand te komen tegen de machthebbers. Ondertussen durven steeds meer Iraniërs op sociale media de spot te drijven met de autoriteiten. Zo gaat op sociale media in Iran een foto rond van een man die met een doorzeefde pan op zijn hoofd door Teheran loopt. 'Iron Dome' staat erop, een verwijzing naar de zwakke luchtverdediging van Iran.
Een mogelijk scenario is dat Iran terugslaat, maar tegelijk via geheime kanalen met de Amerikanen afspreekt dat het bij een enkele, niet dodelijke tegenaanval blijft. En dat de twee landen daarna terugkeren naar de onderhandelingstafel.
Zo is het ongeveer gegaan na de Amerikaanse liquidatie van Qasem Soleimani, de leider van de Iraanse Revolutionaire Garde, in 2020. Maar het verschil met toen is dat Trump nu een harde eis stelt: Iran moet compleet stoppen met het verrijken van uranium. Met Amerikaanse en Israëlische verwijzingen naar een nieuw Iraans regime is het maar de vraag of Iran tot zo'n concessie is bereid.