Aggregator

The Etch A Sketch is a classic children’s toy resembling a picture frame where artwork can be made by turning two knobs attached to a stylus inside the frame. The …read more

In Groot-Brittannië is het vliegveld van Heathrow gesloten vanwege een grote brand in een stroomstation. Het vliegveld bij Londen, het grootste van Europa, zit hierdoor zonder stroom. Volgens minister van Energie Miliband zijn er geen aanwijzingen voor sabotage.

De luchthaven laat weten dat het de hele dag dicht blijft, maar ook dat het daar mogelijk niet bij blijft. "We verwachten voor de komende dagen een ernstige verstoring", zegt de directie in een verklaring. "Passagiers moeten niet naar het vliegveld komen zolang we niet open zijn." Spoorwegmaatschappij National Rail heeft treinritten van en naar de luchthaven geschrapt.

Zeker 120 vliegtuigen die al onderweg waren naar de luchthaven wijken uit naar andere vliegvelden in het Verenigd Koninkrijk. Ook in Ierland en Frankrijk zullen vliegtuigen die eigenlijk naar Heathrow onderweg waren landen.

Schiphol

Op Schiphol landden tot dusver zeven toestellen die Heathrow als bestemming hadden. Er zijn er in ieder geval nog twee onderweg.

De site van de luchthaven laat zien dat in ieder geval tot in de middag alle vluchten van en naar Heathrow zijn geannuleerd. Dat zijn er veertien.

KLM probeert mensen die vandaag echt vanuit Nederland naar Londen moeten op een vlucht naar een luchthaven in de buurt van de Britse hoofdstad te krijgen. Het is niet zeker of dat lukt, gezien de druk op de luchthavens daar.

Op beelden zijn hoge vlammen te zien bij Heathrow:

Op beelden van Heathrow is te zien dat in de buurt een grote brand woedt. Volgens de brandweer wordt het vuur door zo'n 70 brandweermensen bestreden. De oorzaak van de brand is onbekend.

De eerste meldingen kwamen aan het begin van de nacht. Uren later werd duidelijk dat de gevolgen de rest van de dag merkbaar zullen zijn. Naast het vliegveld zitten nog zo'n 16.000 huishoudens en bedrijven zonder stroom.

Heathrow had een back-up voor de stroomvoorziening, maar die is uitgevallen. "Er zijn back-upsystemen, maar die lijken door de omvang van de brand ook aangetast te zijn", zei minister Miliband.

Heathrow is het grootste vliegveld van Europa. Vorig jaar maakten dagelijks gemiddeld 229.000 reizigers gebruik van het vliegveld. Volgens de website Flightradar24 zouden vandaag 1351 vliegtuigen landen of vertrekken.

De gevolgen op het vliegverkeer en reizigers wereldwijd zijn groot, zeggen deskundigen. Zelfs als de problemen met de stroomvoorziening weer verholpen zijn zal het nog een tijd duren voordat alle vliegtuigen en alle passagiers weer op de geplande plek zullen zijn.

Reservecapaciteit

Lucht-en ruimtevaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft noemt de situatie op Heathrow een logistieke nachtmerrie. Als de stroomvoorziening is hersteld is het de vraag hoe je alle gestrande reizigers weer weg krijgt.

"Als je een vlucht die vandaag had moeten vliegen weer op weg wil helpen, heb je eigenlijk de komende dagen vijf of meer andere vliegtuigen nodig de komende dagen om al die passagiers weg te krijgen", zegt hij. "Er is maar heel weinig reservecapaciteit. Dus het gaat nog echt dagen, misschien wel een week duren, denk ik."

Hij raadt passagiers die haast hebben aan om snel te gaan kijken of ze een treinkaartje kunnen kopen.

Een demonstratie tegen de komst van een asielzoekerscentrum in Berlicum in Noord-Brabant is donderdagavond onrustig verlopen. Zo'n 300 demonstranten hadden zich volgens Omroep Brabant verzameld bij het gemeentehuis van Sint-Michielsgestel, waar Berlicum onder valt.

De demonstranten hingen spandoeken op met teksten als 'Nee, geen azc' en 'crimineel orgaan achter de rug om'.

Rond negen uur werd de sfeer grimmiger toen het gebouw werd bekogeld met tientallen eieren en rookfakkels. Ook werd er zwaar vuurwerk afgestoken.

De politie bleef lang op afstand, maar greep in toen een man een vuurwerkbom voor de deur van het gemeentehuis neerlegde. Zijn aanhouding verliep met geduw en getrek omdat meerdere mensen zich ermee bemoeiden.

Binnen werd op dat moment vergaderd door de gemeenteraad.

De betogers zijn boos omdat ze vinden dat de gemeente niet duidelijk communiceert over de komst van het azc. Ze vrezen dat de leefbaarheid van Berlicum wordt aangetast als alle migranten op één plek worden opgevangen. Daarom pleiten ze voor meerdere locaties in Sint-Michielsgestel.

Rond half tien trokken de aanwezigen weer weg. Enorm veel rommel bleef achter. De stoep is bezaaid met lege eierdozen, vuurwerkresten, blikjes en flessen. Het gemeentehuis zelf zit onder de eieren. Of er ook blijvende schade is ontstaan, is niet duidelijk.

Enkele uren later was er nog een brand op de plek waar het azc gepland staat. Onbekenden hadden daar autobanden aangestoken. De brandweer heeft het geblust.

We’ve all seen the ads. Some offer “free” solar panels. Others promise nearly free energy if you just purchase a solar — well, solar system doesn’t sound right — maybe… …read more

De afgelopen jaren vol warmterecords waren ook jaren van smeltrecords voor gletsjers wereldwijd. Vijf van de laatste zes jaar kenden de snelste terugtrekking van gletsjers ooit gemeten, melden de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) en gletsjermonitoringdienst World Glacier Monitoring Service (WGMS).

Beide organisaties waarschuwen dat het steeds sneller smelten van gletsjers kan leiden tot een golf aan nadelige gevolgen voor economieën, samenlevingen en ecosystemen. De gletsjers zijn samen met de ijskappen goed voor zo'n 70 procent van de wereldwijde zoetwatervoorraden. De verdwijnende gletsjers bedreigen de watervoorziening van honderden miljoenen mensen.

Op korte termijn kan de gletsjersmelt ook leiden tot overstromingen. Ook draagt het bij aan de stijging van de zeespiegel. "Het behoud van de gletsjers is niet alleen voor het milieu, de economie en voor samenlevingen een noodzaak. Dit gaat over overleven", zegt WMO-secretarisgeneraal Celeste Saulo op Wereldgletsjerdag, die de VN in het leven heeft geroepen om aandacht te vragen voor het snelle smelten.

IJsblok zo groot als Duitsland

Gletsjermonitoringdienst WGMS stelde vast dat gletsjers meer dan 9000 miljard ton ijs verloren sinds het begin van de metingen in 1975. "Dat is evenveel als een enorm blok ijs ter grootte van Duitsland met een dikte van 25 meter", zegt hoogleraar Michael Zemp van de Universiteit van Zürich en directeur van WGMS.

De waarschuwing van de organisaties volgt kort op een alarmerende studie van Zemp zelf. Daarin werd vastgesteld dat gletsjers wereldwijd tussen 2000 en 2023 5 procent van hun ijs verloren. In de Alpen was het zelfs bijna 40 procent. Zoals het er nu voorstaat, zullen veel gletsjers in Centraal-Europa, Scandinavië en Noord-Amerika het einde van deze eeuw niet meer meemaken.

'Permanent in het rood'

"We zagen in die studie dat het steeds sneller gaat", vertelt poolonderzoeker Bert Wouters van de TU Delft, die aan het onderzoek meewerkte. "Dat komt natuurlijk niet heel erg als een verrassing, want de aarde warmt op en die gletsjers zijn best kwetsbaar. Maar het zijn wel schokkende cijfers."

Wouters legt uit dat de smelt onder meer samenhangt met de hoeveelheid sneeuw die valt. "Doordat er minder sneeuw valt, valt er eigenlijk een buffer weg. Je kunt het vergelijken met een rekening. In de winter komt er geld - sneeuw - bij, en in de zomer wordt dat geld weer uitgegeven - dan smelt het. Nu wordt het steeds warmer en valt er minder sneeuw. Eigenlijk staan de gletsjers dus permanent in het rood."

Wouters schetst een somber beeld van de Alpen. "2022-2023 was ontzettend heet en toen is er ook weinig sneeuw gevallen, waardoor er gemiddeld 3 meter ijs is verloren. 2024 was iets beter, maar ook niet heel goed." Voorspellingen voor 2025 en daarna wil de Nederlandse poolonderzoeker niet doen. "Maar de verwachting is wel dat het ijsverlies zal toenemen."

Harde besluiten zijn er vandaag niet genomen bij de EU-top in Brussel, waar Europese leiders hebben gesproken over het 'herbewapenen' van de Europese Unie. Wel moet de zogeheten defensieparaatheid "resoluut" omhoog, zo schrijven de 27 EU-leiders in een gezamenlijke verklaring.

De lidstaten steunen hiermee het doel van de Europese Commissie dat Europa in 2030 herbewapend moet zijn, voldoende afschrikkingsmacht heeft en een goed lopende defensie-industrie. Daarvoor ligt een plan ter waarde van 800 miljard klaar.

Daar heeft ook premier Schoof mee ingestemd. Tegelijk heeft hij nogmaals het Nederlandse standpunt tegen gemeenschappelijke leningen duidelijk gemaakt. Van grote verbazing over dat standpunt is volgens hem geen sprake. "Ons standpunt was al bekend, daar wordt niemand nerveus van."

Schoof wil op andere manieren de defensie-uitgaven omhoog krijgen. Hij hamert op financiële stabiliteit en "schuldhoudbaarheid", maar vult daar bij aan dat hij ook geen "boekhoudersmentaliteit" wil hebben. Volgens Schoof is er een "constructief gesprek" gevoerd.

Coalition of the willing

Het is nu aan de regeringsleiders om in hun eigen land groen licht te krijgen voor het voorlopige voorstel dat er nu ligt. Schoof verwacht dat met de Voorjaarsnota rond te hebben. "Dat is in 3 à 4 weken. Die kunnen we nemen."

Volgende week sluit premier Schoof weer aan in Parijs, bij weer een top met Europese leiders waar ook de Oekraïense president Zelensky aanschuift. Bij dit vervolg van de 'coalition of the willing' moet blijken hoever de militaire planners intussen zijn.

"We gaan dan bekijken: is dit een werkbaar programma, en zijn we bereid in te stappen of niet."

A few years ago, [Jeremy Makes Things] built a rope tow in his back yard so his son could ski after school. Since the lifts at the local hill closed …read more

President Trump heeft opdracht gegeven voor de ontmanteling van het Amerikaanse ministerie van Onderwijs. Hij tekende hiervoor een decreet tijdens een mediamoment in het Witte Huis, in aanwezigheid van scholieren en de minister van Onderwijs.

Volgens Trump geeft zijn land te veel geld uit aan onderwijs en zijn de resultaten teleurstellend. "Na 45 jaar geeft de VS meer uit aan onderwijs dan welk land dan ook en toch staan we aan de onderkant van de lijstjes als het gaat om succes."

Het afschaffen van het ministerie was een verkiezingsbelofte van Trump. De president wil de verantwoordelijkheid voor het onderwijssysteem volledig bij de individuele staten neerleggen.

"Het klinkt raar, maar iedereen weet dat het juist is", zei Trump vlak voor het tekenen van het decreet. Ook richtte hij zich tot de minister van Onderwijs: "Hopelijk blijf je er niet te lang, we gaan iets anders voor je vinden."

Het ministerie wordt niet volledig afgeschaft, maar de functies moeten volgens het decreet tot een minimum worden beperkt. Bepaalde 'kerntaken', zoals financiering voor scholen in achterstandsgebieden en voor kinderen met een beperking, zullen doorgaan. Voor volledig afschaffing van het federale ministerie van Onderwijs is toestemming van het Congres nodig.

Het ontmantelen van het ministerie is het zoveelste controversiële besluit van de Amerikaanse president, die precies twee maanden geleden werd geïnstalleerd. Eerder besloot hij al te stoppen met hulporganisatie USAID, dat goed is voor ongeveer 40 procent van de humanitaire hulp wereldwijd.

Veel van zijn besluiten stuiten op verzet van de rechterlijke macht. Zo besloot een rechter al dat de ontmanteling van USAID moet worden teruggedraaid, omdat deze in de strijd is met de grondwet.

Ook het besluit over het onderwijsministerie levert kritiek op. Critici stellen dat het vooral lage inkomensgroepen en leerlingen met een beperking raakt. Voorstanders zeggen dat het onderwijs beter door de staten en ouders geregeld kan worden.

Vrijheid van onderwijs

Het ministerie van Onderwijs werd begin jaren tachtig opgericht als afsplitsing van het ministerie van Gezondheid, Onderwijs en Welzijn. Het is verantwoordelijk voor het toezicht op het onderwijsbeleid en heeft als doel onderwijsgelijkheid te bevorderen. Ook verstrekt het leningen aan scholen en studenten.

Anders dan in Nederland worden scholen in de VS niet hoofdzakelijk door de nationale overheid gefinancierd. Er is meer vrijheid van onderwijs: veel scholen worden betaald door de staten of lokale overheden, en er bestaan ook veel privéscholen.

Het ministerie van Onderwijs is een van de kleinste ministeries in de Verenigde Staten, met ongeveer 4000 medewerkers. Het had in 2024 een budget van zo'n 268 miljard dollar: ongeveer 4 procent van alle uitgaven van de federale overheid.

In Weert zijn miljoenen illegale sigaretten in beslag genomen. In een loods werden ruim 5 miljoen sigaretten gevonden en in een kleine vrachtwagen die voor de deur stond lagen er nog eens bijna 2 miljoen. In 2023 zijn hier ook al eens 6 miljoen illegale sigaretten gevonden.

De 31-jarige bestuurder van de vrachtwagen is aangehouden, maar werd later weer vrijgelaten, meldt de Duitse politie die gelijktijdig in eigen land een grote actie hield.

De Duitse actie was gericht tegen een illegale sigarettenfabriek in Düsseldorf. Daar werden 32 miljoen illegale sigaretten in beslag genomen. Er was een complete productielijn ingericht voor het produceren van de rookwaar.

De Duitse autoriteiten denken dat sinds begin dit jaar in de fabriek al tientallen miljoenen sigaretten zijn gemaakt. Daarmee zou de belastingdienst 6 miljoen euro zijn misgelopen. Elf mensen die tijdens de inval in de fabriek aanwezig waren, zijn opgepakt.

Daarnaast is een 45-jarige man uit Düsseldorf opgepakt. In zijn appartement werd door een speurhond 108.000 euro aan contanten gevonden die verstopt waren op verschillende plaatsen. Ook in Mülheim an der Ruhr, Ratingen, Mönchengladbach en Pulheim waren huiszoekingen.

Volgens de douane waren de sigaretten vooral bestemd voor de Duitse en Europese zwarte markt.

Voor de tweede keer op rij heeft een reclamespot van Hema de Gouden Loeki gewonnen. Het kerstspotje, gemaakt door reclamebureau Hotel L'Amour, won de prijs voor beste tv-commercial, die voor de dertigste keer werd uitgereikt.

Het spotje gaat over een oudere man die terugdenkt aan zijn jeugd als hij knuffels van Takkie en Siepie - de huisdieren van Jip & Janneke - in de etalage ziet staan. De laatste jaren valt meestal een kerstreclame in de prijzen. Veel bedrijven pakken dan extra uit.

Zo ging de Zilveren Loeki, de tweede prijs, naar de 'Whamster'-reclame van Albert Heijn. Die reclame is geïnspireerd op de videoclip van het nummer Last Christmas van Wham!, dat afgelopen kerst veertig jaar bestond. Wham!-zanger Andrew Ridgeley kwam zelf in het spotje voorbij.

De Whamster-campagne, die ook op sociale media en radio te zien en te horen was, viel minder in de smaak bij deelnemers van het spel Whamageddon. Bij dat spel is het de bedoeling om vanaf 1 december tot Kerstavond het lied Last Christmas niet te horen. Door de alomtegenwoordige Albert Heijnreclame werd de een na de andere deelnemer afgelopen jaar uitgeschakeld.

De Bronzen Loeki ging naar KPN en Dentsu Creative Amsterdam met de commercial 'Stukje van mij', waarin wordt gewaarschuwd voor de gevolgen van online shaming.

Goed doel

De Ster Gouden Loeki, vernoemd naar animatiepop Loeki de Leeuw, is een publieksprijs. Gedurende het jaar kiest een kijkerspanel veertig commercials uit, waaruit er tien geselecteerd worden voor de eindstrijd. Dan mag het Nederlandse publiek stemmen, wat in totaal ruim 122.000 mensen hebben gedaan. Hun stemmen tellen voor 25 procent mee in het eindresultaat; de keuze van het kijkerspanel telt voor 75 procent mee.

Bij de reclameprijzen was er dit jaar voor het eerst ook een categorie voor reclames van goede doelen. Er waren vijf finalisten waarop mensen hun stem konden uitbrengen. De winnaar was Kika, met reclamebureau Joe Public, met het spotje Moeder.

Claude 3.7 Sonnet krijgt een functie om op internet te zoeken. Vooralsnog is die alleen beschikbaar in de Verenigde Staten en voor betalende klanten. Later moet zoeken met Claude beschikbaar komen in meer landen.

Een grote meerderheid in de Tweede Kamer vindt dat Nederlandse bedrijven die in problemen zijn gekomen door hoge energiekosten geholpen moeten worden. Over hoe dat moet gebeuren, lopen de meningen uiteen, bleek in een Tweede Kamerdebat over overheidssteun aan de Nederlandse industrie.

Een aantal voorstellen passeerde de revue, zoals van het verlagen van de energie- en nettarieven, het schrappen van de CO2-heffing en de terugkeer van een aparte subsidieregeling (IKC). Allemaal dure maatregelen, waarvan niet duidelijk is hoe ze betaald moeten worden.

Land uit

Het debat was al langer gepland, maar werd deze week heel actueel omdat het grote chemiebedrijf LyondellBasell op de tweede Maasvlakte sluit. De gemeente Rotterdam stuurde een alarmerend persbericht uit, omdat het al het vierde bedrijf is dat stopt.

De energiekosten zijn veel hoger dan in omringende landen en dat jaagt bedrijven het land uit. Ook hebben ze last van China dat wegens overproductie producten goedkoop op de Europese markt aanbiedt.

Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW luidde deze week de noodklok, met dezelfde boodschap: de energiekosten moeten omlaag. In Nederland zijn de energiekosten 95 euro per megawattuur, veel hoger dan in andere Europese landen.

Ikea

De noodkreten zijn duidelijk doorgedrongen tot de Tweede Kamer. "De industrie verzuipt", stelde BBB-Kamerlid Vermeer. "Donkere wolken pakken zich samen boven de industrie en dat mogen we niet laten gebeuren", aldus de VVD. En de ChristenUnie zei dat LyondellBasell eerst onderdelen voor Ikeamatrassen leverde, maar zo duur werd door de Nederlandse energieheffingen, dat Ikea nu in China koopt. "Het bedrijf is uit de markt geprijsd."

Grote eensgezindheid is er dus over noodzakelijke steun aan Nederlandse bedrijven, maar geen van de oplossingen werd duidelijk uitgewerkt.

Schatkist

De nationale CO2-heffing mag van PVV, BBB en CDA verdwijnen. De heffing is ingevoerd om bedrijven aan te zetten hun uitstoot van broeikassen te verminderen en over te stappen op groenere energie. NSC en VVD zijn er daarom niet voor om er snel een streep door te zetten. "Dat verliezen we ook onze grip op het klimaat".

En het regelen van "een gelijk speelveld" met andere landen - dat wil zeggen het hanteren van dezelfde energiekosten - is een kostbaar plan. Bedragen werden hier niet voor genoemd.

Geen blanco cheque

Oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, de Partij voor de Dieren, SP, Volt en regeringspartij NSC zijn voor steun, maar alleen voor bedrijven die zich inzetten voor verduurzaming. "We geven geen blanco cheque af voor vervuilers," aldus SP-Kamerlid Beckerman.

Dus wordt er nu vooral naar minister Hermans van Klimaat en Groene Groei gekeken om met een plan van aanpak te komen én bij de onderhandelingen voor de Voorjaarsnota miljarden euro's extra te regelen om de energierekening van bedrijven naar beneden te krijgen.

Zij zal moeten bedenken of het kabinet alle Nederlandse bedrijven gaat helpen, een generieke maatregel. Daar zit ook vervuilende aardolie en aardgas gebruikende industrie bij, terwijl ze die juist wil aanzetten om over te stappen op duurzame energiebronnen. "U moet niet blind investeren in bedrijven die hier geen toekomst meer hebben", hield het Kamerlid Kostić (Partij voor de Dieren) de minister voor.

Minister Hermans zei dat ze werkt aan een "sterke en duurzame" economie en industrie. Ze benadrukt dat ze de "urgentie" voelt om de Nederlandse industrie te helpen, maar ze wil de maatregelen "in balans" bekijken. Op concrete maatregelen, zoals het stoppen van de CO2-heffing, ging ze niet in. "We gaan alle opties wegen" en "we gaan breed kijken" en zaken "in balans met elkaar zien".

Volgende maand wordt duidelijk of de minister van Klimaat en Groene Groei extra geld voor de industrie kan regelen.

In many ways, living here in the future is quite exiting. We have access to the world’s information instantaneously and can get plenty of exciting tools and hardware delivered to …read more

Google gaat in zijn komende Tensor G5-soc een eigen chip voor verwerking van beelden integreren. In de voorgaande Tensor-socs zit een chip die een mix is van onderdelen van Samsung en Google. Die chip verwerkt foto’s en video’s van de camera’s.

Het Amerikaanse bedrijf Fiserv neemt de Nederlandse betalingsprovider CCV over. Hoeveel het Amerikaanse bedrijf betaalt, is niet bekend.

In een oude bunker in de duinen bij Den Haag hebben onbekenden vleermuizen gedood. Een van de dieren was vastgespijkerd aan een plank en overgoten met kaarsvet, meldt Omroep West.

De ontdekking werd half januari gedaan door medewerkers van de Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland. De medewerkers bezochten de bunkers in het Westduinpark voor de jaarlijkse vleermuizentelling, schrijft wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren) aan de gemeenteraad.

Plekken waar vleermuizen aan konden hangen zijn volgens de wethouder "met geweld van de muur geslagen". Door die vernielingen zijn meerdere vleermuizen doodgegaan. De muren van de bunker waren bovendien beklad met nazisymbolen.

In het Westduinpark staan meerdere bunkers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi's zijn gebouwd. Ze maakten deel uit van de Atlantikwall, een rij verdedigingswerken langs de Noordzee waarmee de Duitse bezetters een geallieerde invasie wilden voorkomen.

Vleermuizen houden al jaren hun winterslaap in de bunkers. Vleermuizen vallen onder de Wet natuurbescherming. De dieren doden of storen in hun leefomgeving is strafbaar.

Vleermuis vastgespijkerd

Wethouder Barker is erg geschrokken van het "gruwelijke dierenleed en vandalisme". "Dit extreme gedrag is onacceptabel. De bunker is juist ingericht om in de winter een veilige haven te kunnen zijn voor beschermde vleermuizen."

Ook is hij geschrokken van de nazisymbolen. "Juist op een locatie die ons blijvend herinnert aan de donkere tijden van de Tweede Wereldoorlog zijn deze uitingen verwerpelijk."

De Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland heeft bij de politie aangifte gedaan van inbraak en vernieling. "De boswachters van de gemeente Den Haag werken intensief samen met de genoemde instanties om de zaak verder te onderzoeken", aldus de wethouder.

Google onderzoekt het probleem van gebruikers van wie een deel van de Tijdlijn-geschiedenis is verdwenen. Dat heeft de zoekgigant bevestigd aan Tweakers. Door de bug is alle geschiedenis tot twee weken geleden onzichtbaar.

De eerste telefoon met een door Apple gemaakte modem, de iPhone 16e met C1, is vooral sneller dan een iPhone 16 met Qualcomm-modem bij een slechte verbinding. Dat concludeert Ookla, bekend van zijn Speedtest-app.

Nederlandse niet-gouvernementele organisaties (ngo's) zien de megaboete die Greenpeace gisteren kreeg als onderdeel van een zorgelijke ontwikkeling. De uitspraak is volgens de organisaties niet los te zien van de groeiende macht van bedrijven en de steeds kleiner wordende ruimte waarin maatschappelijke organisaties zich kunnen bewegen.

Een jury in North Dakota oordeelde dat Greenpeace een schadevergoeding moet betalen aan de eigenaar van een oliepijpleiding. In 2016 protesteerde de milieuorganisatie met een inheemse bevolkingsgroep tegen de aanleg hiervan. Het pijpleidingbedrijf daagde Greenpeace vervolgens voor de rechter.

Greenpeace zegt dat rechtszaken zoals deze bedoeld zijn om maatschappelijke organisaties of journalisten het zwijgen op te leggen, door ze te bedelven onder juridische kosten. Die kunnen namelijk flink oplopen, omdat een zaak jaren kan duren. Zo'n zaak wordt ook wel een 'SLAPP-zaak' genoemd. Dit soort zaken is niet nieuw, maar komt steeds vaker voor, zien ngo's.

'Lachertje'

Nederlandse ngo's denken dat de uitkomst van de rechtszaak er weleens toe zou kunnen leiden dat maatschappelijke organisaties voorzichtiger worden met kritiek leveren op bedrijven en overheden. "De zaak heeft een duidelijke precedentwerking, alhoewel het wel een Amerikaans fenomeen is dat er zo veel geld mee gemoeid is", zegt Paul van den Berg, politiek adviseur bij Cordaid. "Organisaties die dit nieuws zien, denken dat ze zelf misschien wel de volgende zijn."

Bij deze zaken zie je ook het enorme machtsverschil tussen grote bedrijven en ngo's, zegt Rolien Sasse, directeur van Pax. "Zij hebben enorme inkomens. Alleen al met het inhuren van advocaten staan we 10-0 achter. Terwijl dat voor een bedrijf een lachertje is." Zo'n zaak kan een ngo al fataal zijn voordat hij voorbij is, vertelt Daniel Simons, jurist bij Greenpeace International.

In Europa is sinds vorig jaar wetgeving tegen zulke SLAPP-rechtszaken. Nederlandse ngo's maken zich dus nog niet veel zorgen over soortgelijke zaken in Nederland, zeggen ze. "Deze wetgeving moeten we koesteren", zegt Pax-directeur Sasse, "want het is bedreigend om te zien dat het in een democratisch land kan gebeuren."

Nederland

Maar ook in Europa en in Nederland staat het maatschappelijk middenveld onder druk, zien organisaties. Volgens de Coalition Against SLAPPs in Europe, een samenwerking van ngo's, werden er in 2023 166 van dit soort SLAPP-zaken aangespannen, waarvan 12 in Nederland.

Sasse ziet dat in Nederland het besef van het algemeen belang van maatschappelijke organisaties afneemt. "Dat zie je aan discussies in de Tweede Kamer, bijvoorbeeld over het demonstratierecht, financiering of over of wij wel een rechtszaak tegen de staat mogen aanspannen."

Een goed functionerende rechtsstaat is cruciaal voor maatschappelijke organisaties, benadrukt Van den Berg van Cordaid. "Anders hebben we geen zekerheid dat we beschermd worden door de grondwet."

Zelfcensuur

Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire studies aan Erasmus Universiteit, maakt zich al langer zorgen over de beperking van de ruimte van het maatschappelijke middenveld. "En nu zien we dit ook in de VS, terwijl dat land zich altijd het toppunt van democratie waande."

De VS steunde in het verleden juist maatschappelijke organisaties en protesteerde tegen mensenrechtenschending, maar wil nu een streep zetten door de eigen hulporganisatie USAID. "Hierdoor zal je wereldwijd een domino-effect krijgen. Allerlei dictaturen denken nu dat ze gewoon hun gang kunnen gaan. En Amerikaanse organisaties gaan zichzelf censureren, omdat ze bang zijn dat ze anders geen geld meer krijgen."

"Onze taak als waakhond is belangrijker dan ooit", reageert Amnesty International op de uitspraak.

Greenpeace International is niet van plan zich te laten intimideren door de uitspraak. "We bestaan voor een doel. Als we dat niet meer bereid zijn te doen, dan kunnen we onszelf net zo goed opdoeken", zegt jurist Simons.

Pas als de rechter het vonnis van de jury heeft bevestigd, kan Greenpeace in hoger beroep gaan. Als de Amerikaanse tak inderdaad de boete moet betalen, gaat die afdeling failliet, vertelt de advocaat.

Greenpeace International, een van de drie Greenpeace-organisaties die werden aangeklaagd, heeft nu zelf het Texaanse pijpleidingenconcern voor de Nederlandse rechter gedaagd, omdat ze vindt dat de zaak in Amerika nergens op gebaseerd is. Het bedrijf heeft tot 2 juli om een advocaat aan te stellen.

YouTube lijkt te werken aan een optie om audio met een hogere bitrate te selecteren bij video’s. Die optie zou alleen beschikbaar komen voor betalende klanten met een Premium-abonnement, zo lijkt het.