NOS Nieuws - Algemeen

Zanger Claude heeft in Basel zijn eerste repetitie voor het Songfestival achter de rug. De Nederlandse inzending C'est la vie klonk vanmiddag voor het eerst op het podium van de St. Jakobshalle. De 21-jarige zanger verscheen in een burgundy rood pak op het podium en werd bijgestaan door twee dansers.

C'est la vie begint rustig met pianotonen en teksten in het Engels en Frans, waarna het nummer opbouwt tot het moment dat de bas inzet en het feest losbarst, schrijft de organisatie van het Eurovisie Songfestival in een verslag van de repetitie. "Naast zijn vocale talent heeft Claude een natuurlijke connectie met de camera, wat het optreden tot een krachtig visueel verhaal maakt."

'Pure vreugde'

Claude treedt op met twee moderne dansers, die om hem heen bewegen en in en uit het camerabeeld dansen. "Hij straalt van begin tot eind pure vreugde uit." Volgens de organisatie maakt de zanger als een van de eerste artiesten weinig gebruik van het grote ledscherm op het podium.

Tijdens het laatste refrein van het nummer wordt er wel gebruiktgemaakt van het scherm en staat het vol met roze en blauwe bloemen. Ook de vloer ligt ermee bezaaid. "Je zou bijna denken dat ze de zaal invliegen. Wat een einde", schrijft de organisatie. De officiële beelden van de repetitie zijn nog niet naar buiten gebracht. Claude heeft wel een filmpje gedeeld op Instagram, waarin hij aankondigt dat hij bij zijn optreden wordt begeleid door drie violisten.

Claude onthulde eerder vandaag op Instagram zijn outfit voor het Songfestival: een glanzend burgundy pak van het label I.SIMONS bestaande uit broek, gilet en jasje. Om zijn nek hangt een parelketting. Hij staat op dinsdag 13 mei in de halve finale. Als hij die avond de top 10 haalt, doe hij op zaterdag 17 mei mee met de finale.

Op een nagenoeg volle Dam in Amsterdam is om 20.00 uur twee minuten stilte gehouden voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en andere gewapende conflicten waarbij Nederland betrokken is geweest. De plechtigheid verliep zonder grote incidenten.

Kort na het stiltemoment werden twee mensen aangehouden, die bij hun arrestatie "Free Palestine" riepen. De politie laat weten dat er vanavond zes aanhoudingen zijn verricht op en rondom de Dam. Dat was wegens verstoring van een herdenking, dronkenschap en vanwege een gebiedsverbod.

Op het plein waren volgens het Nationaal Comité 4 en 5 mei zo'n 16.000 mensen aanwezig. In tegenstelling tot vorig jaar hoefden toeschouwers zich niet van te voren online aan te melden. Er waren wel extra agenten op de been en andere veiligheidsmaatregelen getroffen.

Bekijk hier hoe de koning en koningin de eerste bloemenkrans legden:

In heel Nederland was het stil tijdens de dodenherdenking. Mensen stopten hun auto langs de weg en treinen kwamen tot stilstand. Op Schiphol werd niet geland en opgestegen. Op zeker 480 plekken waren er publieke herdenkingen, meldt Nationaal Comité 4 en 5 mei.

Onder meer in Madurodam en op de Waalsdorpervlakte was het stil:

Premier Schoof hield op de Dam een toespraak over zijn grootvader, die wegens verzetswerk is gefusilleerd in de oorlog. De minister-president sprak zijn bewondering uit voor die generatie die ondanks alle "vernietiging en ontmenselijking de ander bleef zien als mens, zoals zijzelf."

'Echo uit het verleden'

"Zo eenvoudig als dat klinkt was het niet in de oorlogsjaren. Helaas weten we dat het ook vandaag niet eenvoudig is. In een wereld vol oorlog verliezen mensen elkaar uit het oog, verliezen ze mededogen." Dat gebeurt volgens hem nu ook in Nederland. "Op de donkerste momenten horen we een echo uit het verleden. En in de twee minuten stilte klinkt die echo extra luid."

Kort na de speech van Schoof schreeuwde iemand in de menigte "Bloed aan je handen!" Volgens persbureau ANP draaiden tientallen mensen zich om toen de premier sprak.

Extreemrechts

Hetzelfde gebeurde toen Kamervoorzitter en PVV'er Martin Bosma een krans legde. Een activist had hiertoe van tevoren opgeroepen, omdat volgens hem de dodenherdenking niet gekaapt mag worden "door extreemrechts dat medeplichtig is aan de genocide in Gaza".

Verder werden er zoals elk jaar bloemenkransen gelegd ter nagedachtenis van verschillende groepen oorlogsslachtoffers. Zo worden de ruim 102.000 Joden, Roma en Sinti uit Nederland herdacht die tussen 1940 en 1945 zijn omgebracht.

Ook verzetsstrijders, militairen en burgers van Azië tot in Europa worden geëerd, evenals mensen die omkwamen bij Nederlandse vredesoperaties na WO II.

Alternatieve herdenking in Den Haag

Bij het Malieveld in Den Haag was een alternatieve dodenherdenking, die door zo'n 3000 mensen werd bijgewoond. Er was gerekend op 500 belangstellenden.

Behalve aan de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust werd hier ook aandacht besteed aan de Palestijnse slachtoffers in Gaza. Volgens de initiatiefnemers is Nederland medeplichtig aan de oorlog daar door wapens te leveren aan Israël.

Halsema: we kijken toe

Burgemeester Halsema nam eerder op de dag het woord bij een stille tocht door de hoofdstad. Ze sprak zich op het Museumplein nadrukkelijk uit tegen wegkijken bij oorlogen die nu woeden.

"'Nooit meer' is geen politieke slogan die soms wel en soms niet, voor sommige mensen wel, voor sommige mensen niet, en voor sommige volkeren wel, en voor sommige volkeren niet geldt", zei ze. "Moeders en kinderen sterven door bombardementen, die anderen voor het leven verminken en die gezinnen traumatiseren, mensen lijden honger en steden en dorpen veranderen in ruïnes. En wij kijken toe."

Bekijk hier een fragment uit de toespraak van burgemeester Halsema:

Vanwege toegenomen spanningen in de maatschappij stond de gemeente Amsterdam vorig jaar veel minder deelnemers toe dan anders. Uiteindelijk kwamen er veel minder mensen dan de 10.000 die als limiet was gesteld: naar schatting zo'n 4000. Behalve de strenge veiligheidsmaatregelen speelde het regenachtige weer daarbij een rol.

Op sommige plekken in het land werden de doden al gisteren herdacht, omdat de Nationale Herdenking op een zondag valt. In Urk, Staphorst, Arnemuiden en andere overwegend christelijke gemeentes wilde men de zondagsrust niet verstoren.

Nederland staat vanavond tijdens de dodenherdenking stil bij de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Tachtig jaar geleden werd Nederland bevrijd van de bezetting door nazi-Duitsland. Hitler was verslagen en dat werd in het voorjaar van 1945 groots gevierd. Voor de meeste mensen gold dat ze de verschrikkingen van de oorlog zo snel mogelijk wilden vergeten. De blik was op de toekomst gericht, Nederland moest weer opgebouwd worden.

Maar voor Joden die terugkeerden uit de kampen of uit hun onderduik, was de ellende nog lang niet voorbij. Na al het leed dat ze hadden doorstaan, stond hen bij terugkomst een kille ontvangst te wachten. Dat vertellen drie Holocaust-overlevenden in de NOS-documentaire Nederlandse Joden na de bevrijding - Terug naar niets, niemand, nergens, die vanavond te zien om 20.50 uur op NPO 2.

Eén van hen is Izak Salomons. Hij is zes jaar als hij samen met zijn ouders wordt bevrijd uit het concentratiekamp Bergen-Belsen. Hij verblijft met zijn ouders enige tijd in Zwitserland, voordat het gezin naar Nederland kan terugkeren.

Ze komen terecht in een grootschalige opvang in het Veemgebouw in Eindhoven. De ontvangst staat Salomons nog helder bij. "We kwamen in Nederland plotseling weer in een soort kamp terecht. We werden weer als gevangenen behandeld", zegt Salomons. Het voelt vernederend en onwelkom en het contrast met de warmte en zorg in Zwitserland is schrijnend.

Izak Salomons vertelt in deze video wat hen te wachten stond, toen hij met zijn ouders terugkwam in Amsterdam:

Volgens historicus Michal Citroen was de Nederlandse overheid totaal onvoorbereid op de terugkeer van vaak zwaar getraumatiseerde overlevenden uit de concentratiekampen. "De repatriëring verliep moeizaam en bureaucratisch. Veel Joden kwamen op eigen houtje terug naar Nederland en bij aankomst werden ze opnieuw volstrekt aan hun lot overgelaten."

De toenmalige regering had al tijdens de bezetting besloten dat er na de oorlog geen onderscheid zou worden gemaakt tussen Joden en niet-Joden. Joodse overlevenden werden daarom op dezelfde manier behandeld als bijvoorbeeld dwangarbeiders die terugkeerden uit werkkampen.

Maar dwangarbeiders hadden vaak nog een woning en familie, in tegenstelling tot de ongeveer 5000 Joodse overlevenden die terugkwamen naar Nederland. Michal Citroen: "Familieleden, vrienden en kennissen waren vermoord. Woningen en bezittingen waren verdwenen. De Joodse gemeenschap was totaal ontwricht."

In het Veemgebouw, een opslaglocatie van Philips in Eindhoven, werden ontheemden opgevangen:

De bureaucratische en afwachtende houding van de regering tegenover de Joodse terugkeerders is volgens Michal Citroen kenmerkend voor hoe de Nederlandse overheid omgaat met crisissituaties.

"Bang zijn voor hordes zieke mensen die op Nederland afkomen, de grenzen dicht, iedereen registreren en daarna aan hun lot overlaten. Dat is niet iets nieuws. Dat bestond waarschijnlijk al voor de oorlog, dat bestond tijdens de oorlog en dat bestond zeker ook na de oorlog."

In het Verenigd Koninkrijk zijn veertien minderjarigen aangehouden na de dood van een 14-jarige jongen. De tiener overleed bij een brand op een industrieterrein in Gateshead, iets ten zuiden van Newcastle.

De brand brak vrijdagavond uit in een leegstaand pand. Toen het vuur gedoofd was, vonden hulpdiensten het lichaam van de 14-jarige Layton Carr. De jongen was even daarvoor als vermist opgegeven.

Elf jongens en drie meisjes in de leeftijd van 11 tot 14 zijn aangehouden op verdenking van doodslag. Ze zitten nog vast. De doodsoorzaak van de jongen wordt onderzocht.

Terrein in verval geraakt

Omwonenden zeggen tegen de omroep BBC dat het regelmatig voorkomt dat tieners op het industrieterrein hangen en daarbij brand stichten. Het terrein zou de laatste jaren in verval zijn geraakt. Een aantal gebouwen staat leeg.

De lokale politie spreekt van een "buitengewoon tragisch incident, waarbij een jongen op zeer trieste wijze om het leven is gekomen".

Het onderzoek naar wat er zich in het pand heeft afgespeeld, is nog bezig. De politie roept de lokale bevolking op de resultaten van het onderzoek af te wachten en niet over de dood van de jongen te speculeren.

Surfers en zwemmers worden opgeroepen om op 4 en 5 mei niet de zee in te gaan. De Holland Surf Association (HSA) en de KNRM hebben langs de Nederlandse kust een alarm afgegeven vanwege een "reële kans op schuimvorming", wat kan leiden tot gevaarlijke situaties in het water.

De golfsurfbond HSA heeft een waarschuwing uitgestuurd naar alle surfverenigingen langs de kust. Het bericht wordt onderschreven door het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Door de noordelijke wind is de kans op schuimvorming het grootst aan de noordkant van de havenpier bij Wijk aan Zee, Scheveningen en Hoek van Holland.

Het schuim kan ook op andere locaties langs de kust voorkomen, omdat de windrichting of het getij snel kunnen omslaan.

Metersdikke schuimlaag

In zeeschuim zitten concentraties PFAS die soms duizenden keren hoger zijn dan in zeewater. Het schuim ontstaat door wind en golfslag en bestaat vaak uit afgestorven algen, maar ook uit vervuilende stoffen. Wanneer het waait, kunnen stoffen zoals PFAS uit het wateroppervlak worden geblazen. Ze hopen zich dan op in de schuimbelletjes.

Bijna vijf jaar geleden, op 11 mei 2020, kwamen vijf ervaren surfers om het leven voor de kust van Scheveningen. Het dodelijke ongeluk werd toegeschreven aan een metersdikke schuimlaag, veroorzaakt door algenresten en een voor die tijd van het jaar ongebruikelijke harde aanlandige wind.

De stoffen in zeeschuim zijn niet alleen schadelijk, maar ze kunnen ook verstikkend werken als je erin terechtkomt en geen uitweg kunt vinden. Een watersporter kan erdoor gedesoriënteerd raken en voelt het aan als een kleverige pasta.

Voormalig surfbondscoach Chris Way legt uit wat het gevaar is voor surfers als er schuim op de golven ligt:

Het beeld van een soldaat op een bankje in Schijndel dat is dient als herinnering aan 80 jaar vrijheid, is weer terecht. Het beeld werd twee dagen geleden geplaatst, maar was vanochtend verdwenen.

Na een melding vond de politie de militair op een vensterbank in de Tulpstraat. Bewoners zouden het beeld in een parkje hebben aangetroffen en mee naar huis hebben genomen.

"En zo snel kan het gelukkig gaan", schrijft de politie op Instagram. Agenten hebben het beeld naar het bureau gebracht met een politiebus.

De gemeente Meierijstad reageerde vanochtend verbijsterd op de verdwijning van het beeld. "Mocht dit een grap zijn, dan is die op zijn minst misplaatst, zeker op dit moment", zei een woordvoerder, wijzend op de dodenherdenking van vandaag.

Vrijdag werden op drie plaatsen in de Brabantse gemeente bankjes met beelden van dezelfde soldaat geplaatst. Het beeld stelt een militair voor van de Amerikaanse 101e Luchtlandingsdivisie in de uitrusting van 1944. Het staat symbool voor de offers die jonge mensen uit andere landen hebben gebracht om Nederland te bevrijden.

Kitresten

De drie gedenkbeelden werden neergezet voor Kasteel Henkenshage in Sint-Oedenrode, bij Villa Klondike in Veghel en bij het Lidwinaklooster in Schijndel. In Schijndel waren vanochtend alleen nog de kitresten over.

Financiële waarde heeft het beeld niet, zegt de gemeente. Hoewel het op het eerste gezicht lijkt op een koperen of bronzen beeld, is dat het niet. De beelden zijn van polyester, overgespoten met koperkleur. "Maar de betekenis is natuurlijk voor ons en veel inwoners wel van waarde", aldus de gemeente.

Plaquette

Vorige week verdween een bronzen plaquette over de Slag om Arnhem bij de John Frostbrug in Arnhem. De gemeente vermoedde dat het gedenkteken uit 1978 was gestolen en reageerde woedend. Waar de plaquette is, is onduidelijk.

Gisteravond werd een nieuwe plaquette onthuld, op initiatief van het tv-programma Even tot hier. De nieuwe gedenkplaat bestaat uit een compilatie van foto's van honderden soldaten uit de eenheid van John Frost, die samen de beeltenis van hun commandant vormen. John Frost had bij operatie Market Garden de opdracht om de bruggen bij Arnhem te veroveren, wat niet is gelukt. Frost werd krijgsgevangen gemaakt door de Duitsers.

De man die donderdag werd ontvoerd in Parijs, is bevrijd tijdens een inval van de politie. Dat meldt het Franse Openbaar Ministerie. Er zijn vijf mensen gearresteerd.

De ontvoerde man is de vader van een crypto-miljonair. De ontvoerders eisten 5 tot 7 miljoen euro losgeld van de zoon en hadden een vinger van de vader afgesneden.

De vader werd zaterdagavond bevrijd uit een pand in het departement Essonne, vlak bij Parijs. Hij werd donderdagochtend op klaarlichte dag ontvoerd uit het veertiende arrondissement in het zuiden van de hoofdstad. Vier gemaskerde mannen hadden hem daar een bestelbusje in gesleurd, zegt de bron tegen AFP.

De vijf opgepakte verdachten zijn tussen de 20 en 27 jaar. Zij worden vandaag gehoord door de politie.

Vastgebonden in kofferbak

Eerder dit jaar werd David Balland, medeoprichter van cryptobedrijf Ledger, al ontvoerd met zijn partner. Zij werden meegenomen vanuit hun huis in Méreau, in de omgeving van Bourges, en daarna van elkaar gescheiden. Balland werd naar een huis in Châteauroux gebracht, waar ook een van zijn vingers werd afgesneden. Of het Ballands vader was die deze week werd ontvoerd, is onduidelijk.

Ook Balland werd bevrijd tijdens een politie-inval. Zijn partner werd een dag later gevonden, vastgebonden in de kofferbak van een auto op een parkeerplaats in Essonne.

In totaal zijn er nu negen verdachten in de zaak, onder wie vermoedelijk de leider van de groep. Die 26-jarige verdachte heeft al een strafblad.

Anderhalf jaar lang waren ze spoorloos: de olympische medailles van de Belgische judoka Gella Vandecaveye. Haar twee olympische plakken werden uit haar auto gestolen in een ondergrondse parkeerplaats in Brussel. Nu heeft Vandecaveye ze weer gevonden: ze zijn voor miljoenen euro's te koop aangeboden op een online marktplaats, meldt Sporza.

Vandecaveye won op de Olympische Spelen van Atlanta in 1996 de zilveren medaille in de klasse -61 kg. Vier jaar later, vlak voor de Spelen in Sydney, scheurden haar kruisbanden. Toch lukte het haar om daar brons te pakken.

Vanochtend werd ze naar eigen zeggen "overstelpt" met berichtjes dat haar eremetaal te koop stond. Een Nederlandse medailleverzamelaar attendeerde haar erop per e-mail.

"Ik schrok me een hoedje", zegt de voormalig judoka. "Ik ben er 300 procent zeker van dat het mijn olympische medailles zijn. Want op de bronzen medaille staat mijn naam op de achterkant gegraveerd."

Vandecaveye vindt het bijzonder dat ze online zijn aangeboden, omdat er behoorlijk veel media-aandacht was toen de plakken gestolen werden. "Je moet al bijna van een andere planeet komen om dat nieuws gemist te hebben. Hoe idioot kun je zijn om ze dan online te koop te zetten?"

De redactie van Sporza nam contact op met de verkoper, die zegt dat hij "de medailles eerlijk heeft gekocht". Toch heeft de Belgische politie ze in beslag genomen en aan het Openbaar Ministerie gegeven.

Vandecaveye verwacht dan ook dat medailles binnenkort weer thuis in haar prijzenkast staan. "De politie is bezig met de zaak. Ik geloof in een goede afloop."

De Chinese president Xi Jinping brengt van 7 tot en met 10 mei een bezoek aan Rusland. Dat bevestigt het Kremlin op Telegram.

Tijdens het bezoek komende week zal Xi de festiviteiten op 9 mei bijwonen, als Rusland de overwinning op nazi-Duitsland viert. Ook worden er gesprekken gevoerd die bedoeld zijn voor "de verdere ontwikkeling van de Russisch-Chinese betrekkingen", schrijft het Kremlin. Verder zullen de Russische president Poetin en Xi een aantal bilaterale documenten ondertekenen.

Het is het derde bezoek van Xi aan Rusland sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. China zegt neutraal te staan in het conflict, maar steunt de beweringen van het Kremlin dat de Russische inval in Oekraïne is uitgelokt door het Westen. Ook levert China belangrijke onderdelen voor wapens.

'Zelfde uitdagingen'

Xi was voor het laatst in Rusland in september 2024 tijdens een top voor de zogenoemde BRICS-landen, waar Rusland en China allebei toe behoren. Ook in maart 2023 bezocht Xi Rusland.

De Russische ambassadeur Morgoloev zei in 2023 tegen het Russische persbureau RIA dat China de basis van het conflict in Oekraïne begrijpt. "Aangezien ze met veel van dezelfde uitdagingen worden geconfronteerd: de VS en hun bondgenoten voeren de druk op China op in de regio."

Bij een jeugdvoetbalwedstrijd in Alphen aan den Rijn is gistermiddag een scheidsrechter mishandeld. Hij is gewond naar het ziekenhuis gebracht. De coach van de tegenpartij, Lugdunum uit Leiden, is vanochtend aangehouden.

De wedstrijd werd gespeeld door twee jeugdteams onder vijftien van ARC uit Alphen aan den Rijn en de Leidse club. Op een bepaald punt in de wedstrijd werd de scheidsrechter geslagen door de coach van Lugdunum. Het is onbekend wat daaraan vooraf ging.

De scheidsrechter werd met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht en ligt daar nog steeds, zeggen getuigen tegen Omroep West. "Het was een flinke klap op de keel", zegt ARC-voorzitter Robert Roeleven. Mogelijk moet de scheidsrechter geopereerd worden aan zijn strottenhoofd.

Uitvoerig onderzoek

Vanochtend heeft de politie een verdachte aangehouden - de coach van de Leidse club.

De voorzitter van Lugdunum, die er niet bij was, betreurt dit soort voorvallen, zegt hij. "Dit hoort niet op een voetbalveld en in de maatschappij." De club gaat volgens hem uitvoerig onderzoek doen. "En waar nodig nemen we maatregelen."

'Onvoorstelbaar'

ARC-voorzitter Roeleven vindt het "onvoorstelbaar" en "heel triest" dat jongens van 14 jaar oud dit moesten aanschouwen. "Zowel van de tegenpartij als van ARC. Daar gaat mijn aandacht ook naar uit. De spelers en toeschouwers die dit hebben moeten zien."

Hij zegt dat hij het verschrikkelijk vindt wat er gistermiddag is gebeurd. "Het is onderdeel van onze maatschappij dat we onze handen niet thuis kunnen houden", gaat hij verder. "Dat we zo emotioneel betrokken zijn bij een voetbalwedstrijdje van kinderen van 14 jaar."

In de Tweede Kamer zijn de Nederlandse oorlogsslachtoffers herdacht. Dat gebeurde zoals elk jaar bij de erelijst van gevallenen, een gedenkteken in het Kamergebouw.

Voorzitter van de Tweede Kamer Martin Bosma stond tijdens de herdenking stil bij de rol die Nederlandse koopvaardijschepen speelden tijdens de Tweede Wereldoorlog. "We staan hier omdat we de namen van onze helden willen onthouden", zei hij. "Het gevaar kwam van alle kanten."

Bij de herdenking waren onder anderen premier Schoof en voorzitter van de Eerste Kamer Jan Anthonie Bruijn aanwezig. Schoof en staatssecretaris Vincent Karremans legden een krans namens de Rijksministerraad. De herdenking eindigde met een minuut stilte.

Op zeker 480 plekken in Nederland kunnen mensen stilstaan bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. In 350 gevallen gaat het om een herdenking of stille tocht, zegt het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Op een kaart op de website van het comité is te zien waar en hoe laat de aangemelde lokale activiteiten plaatsvinden.

In Den Haag is vanavond een herdenking waarbij ook aandacht wordt besteed aan de Palestijnse slachtoffers in Gaza. De organisatie van de alternatieve herdenking verwacht 500 deelnemers.

Nationale Herdenking

De Nationale Herdenking begint om 18.45 uur in Amsterdam. Presentator Philip Freriks houdt de jaarlijkse 4 mei-lezing in De Nieuwe Kerk, zijn broer Jantje kwam als 9-jarige tijdens de bevrijding in Groningen om.

Daarna leggen koning Willem-Alexander en koningin Máxima de eerste krans tijdens de herdenkingsplechtigheid op de Dam.

Na de twee minuten stilte om 20.00 uur houdt premier Schoof een toespraak. Eens in de vijf jaar houdt de premier zo'n rede. De NOS zendt de Nationale Herdenking live uit op NPO 1.

Op sommige plekken was Dodenherdenking gisteren al vanwege de zondagsrust.

Bij de Ziggo Dome hebben meer dan duizend fans zich verzameld in de rij voor het concert van Billie Eilish vanavond. Ze wachten tot ze naar binnen mogen, aan het einde van de middag.

Het concert van de Amerikaanse zangeres in de Amsterdamse concertzaal zal iets na 20.00 uur beginnen, na twee minuten stilte vanwege de dodenherdenking.

Een groot deel van de fans staat al sinds gisteren in de rij, een paar waren er al donderdag of vrijdag. Niet op het plein bij de Ziggo Dome, want dat mag niet, maar wel daar tegenover bij de Johan Cruijff Arena. Ze namen stoeltjes, luchtbedden en boodschappentassen mee.

Nachtje doorhalen

Overnachten is ook daar verboden, weten de fans. "Als je gaat slapen, word je weggestuurd door de politie", zei een meisje gistermiddag tegen stadsomroep AT5. "Maar als je niet slaapt, mag je wel blijven zitten."

Een nachtje doorhalen is voor deze fans geen probleem. "Het is hier in de nacht best wel een vibe", zeggen ze. "We gaan spelletjes spelen, kletsen, elkaar vermaken." Al met al vinden ze het "best gezellig", maar "het is wel balen dat je bij het concert eigenlijk wel moe bent".

Agenten zijn vannacht een aantal keer langs de rij gereden om te kijken of zich bijzonderheden voordeden. Dat was niet het geval, zegt een woordvoerder van de politie.

Systeem met bandjes

De vroegkomers hebben een systeem opgezet: iedereen krijgt een bandje om de arm met daarop een nummer. In die volgorde mogen ze vanavond naar binnen. Gisteravond waren er al vierhonderd mensen met zo'n bandje.

Twee fans met wie AT5 sprak, hebben de nummer 169 en 170. Ze hopen dat andere concertgangers, die vandaag pas aansluiten in de rij en niet meedoen met het bandjes-systeem, daar rekening mee houden.

"Ze kunnen best proberen voor te dringen, maar dan heb je zo vierhonderd mensen die boos op je zijn", zegt een van hen. Van haren trekken en ellebogenwerk zal dus geen sprake zijn, verwacht ze. "In de Ziggo Dome letten ze daar altijd heel goed op. Als je iemand aan de haren trekt, word je gewoon helemaal weer achteraan de rij gezet."

Meer concerten

Eilish treedt ook morgen en woensdag op in Amsterdam. Haar tour, HIT ME HARD AND SOFT, is vernoemd naar het gelijknamige album van de 23-jarige.

De president van de Malediven zegt het record van de langste persconferentie te hebben gebroken. Hij praatte maar liefst veertien uur en 54 minuten, met korte pauzes om te bidden.

President Muizzu begon gisteren om 10.00 uur lokale tijd met de persconferentie en bleef vragen van journalisten beantwoorden tot na middernacht. Niet toevallig was de stunt op de dag van de persvrijheid.

In een verklaring over de speech benadrukte Muizzu "de essentiële rol van de pers bij het beschermen van democratie, menselijke waardigheid en rechtvaardigheid". Bij de persconferentie waren meer dan twintig journalisten aanwezig, die tijdens de lange zit eten kregen.

Bijeenkomst onder water

Het vorige record stond op naam van de Oekraïense president Zelensky. Hij was in oktober 2019 gedurende veertien uur aan het woord. Hij brak daarmee het record van ruim zeven uur van de Wit-Russische president Loekasjenko.

Een voorganger van Muizzu trok eerder internationaal aandacht met een stunt. Voormalig president Nasheed en zijn ministers hielden in 2009 een bijeenkomst in de Indische Oceaan. Ze wilden zo aandacht vragen voor de opwarming van de aarde.

Voor het eerst sinds het begin van de oorlog in Sudan, ruim twee jaar geleden, is er een aanval geweest op Port Sudan, de tijdelijke hoofdstad. De stad aan de Rode Zee was tot nu toe juist een veilige haven voor autoriteiten, hulporganisaties en gevluchte Sudanezen.

De aanval werd vanochtend vroeg uitgevoerd door de paramilitairen van de RSF en was gericht op de luchtbasis van Port Sudan. Bewapende drones raakten volgens het leger de basis Osman Digna en een opslagmagazijn. Er zouden geen doden en gewonden zijn gevallen en de schade zou beperkt zijn gebleven.

Toch voelt het als een schok dat de oorlog nu ook Port Sudan heeft bereikt. Ruim twee jaar geleden werd de hoofdstad Khartoem overgenomen door de RSF en verhuisden het leger en de autoriteiten naar Port Sudan. Ook veel burgers vluchtten naar de stad.

Vluchten geannuleerd

De luchthaven van Port Sudan wordt gebruikt door zowel het leger als voor civiele vluchten. Vluchten van en naar Port Sudan zijn deze ochtend geannuleerd. Het vliegveld is van groot belang voor het leger om militaire missies door het hele land uit te voeren.

De afgelopen maanden is er veel speculatie dat het leger zijn vloot van gevechtsvliegtuigen gaat uitbreiden in de hoop de RSF te kunnen verslaan. Het leger wist onlangs de hoofdstad Khartoem weer over te nemen, maar daar is het vliegveld zwaar beschadigd en vooralsnog onbruikbaar.

Ondertussen vecht de RSF terug en lijken de paramilitairen hun tactiek te veranderen. Drones worden al langer ingezet door de RSF, maar het aantal aanvallen neemt toe. De aanval vandaag volgt op een andere droneaanval van gisteren op het vliegveld in Kassala, bij de grens met Eritrea.

De drones raken niet alleen militaire doelen, maar ook cruciale infrastructuur en burgers. Anderhalve week geleden was er een aanval op een elektriciteitscentrale in de stad Atbarah, halverwege Port Sudan en Khartoem, waarbij ook een vluchtelingenkamp werd geraakt, enkele kilometers daar vandaan. Zeker elf vluchtelingen kwamen om het leven.

Op satellietbeelden waren eerder dit jaar nieuwe drones te zien op een luchthaven die de RSF in handen heeft in de stad Nyala, in Zuid-Darfur. Al langere tijd worden de Verenigde Arabische Emiraten ervan beschuldigd drones en andere wapens aan de RSF te leveren, maar ondanks veel bewijs ontkent het land de oorlog in Sudan te voeden.

Ook in de hoofdstad Khartoem maken Sudanezen zich grote zorgen over de inzet van meer en meer drones. Twee jaar lang leefden ze onder het geluid van artillerievuur. Inmiddels zijn een groot deel van Khartoem en de zustersteden Omdurman en Bahri niet meer bereikbaar voor RSF-artillerievuur en waanden mensen zich eindelijk iets veiliger. Bovendien zorgen droneaanvallen daar ook voor het uitvallen van elektriciteit en water.

Het Markiezaatsmeer krijgt meer plekken waar vogels veilig kunnen broeden. De komende jaren komen er zeven kunstmatige eilandjes in het water bij Bergen op Zoom, waar vogels hun toevlucht kunnen zoeken.

Het Markiezaatsmeer is een van de rijkste broedgebieden in Nederland. Maar de laatste jaren verdwijnen er steeds meer vogelsoorten.

"Vogels missen veilige en geschikte broedplekken", vertelt boswachter Erik de Jonge aan Omroep Brabant. Sinds de jaren 80 is het meer afgesloten van de zee door de Deltawerken. "De zandbanken die voorheen door de getijdewerking in de Oosterschelde werden gevormd, zijn verdwenen", aldus De Jonge.

Vrijgekomen zand

En dus hebben vogels als de kluut, lepelaar en strandplevier het zwaar. Uit onderzoek blijkt dat die soorten behouden kunnen worden door kunstmatige eilanden in het Markiezaatsmeer aan te leggen.

Dat gaat de komende jaren gebeuren. "Met het opspuiten van de eilanden maken we heel veel geschikt broedgebied", vertelt De Jonge. "Er komt dan een hele grote groep vogels bij die het natuurgebied nodig heeft om te overleven."

De eilanden kunnen worden aangelegd dankzij werkzaamheden van Brabants Landschap in natuurgebied De Molenplaat, vlak naast het meer. Daar wordt een aantal plassen gegraven. Op initiatief van De Jonge wordt het zand dat daarbij vrijkomt, gebruikt om de eilanden aan te leggen in het Markiezaatsmeer.

De werkzaamheden moeten volgend jaar beginnen. Het is de bedoeling dat de vogels vanaf 2028 kunnen neerstrijken in hun nieuwe broedgebied. Voor het project is acht miljoen euro beschikbaar.

Stuw

Er gebeurt meer om de natuur van het Markiezaatsmeer te herstellen. Zo werd vorige maand een nieuwe stuw geopend voor een beter beheer van het waterpeil. Hierdoor moeten broedplaatsen in het voorjaar droog blijven, en kan in de winter juist meer water worden vastgehouden.

Bovendien kan met de stuw worden voorkomen dat de nieuwe eilanden straks bereikbaar zijn voor roofdieren gedurende de broedperiode van vogels.

In Engeland zijn acht mannen aangehouden in twee verschillende terrorismeonderzoeken. Zeker zeven van hen hebben de Iraanse nationaliteit, meldt de politie.

In het ene onderzoek arresteerde de politie vijf mannen op verschillende locaties in Engeland. Twee van hen zijn 29 jaar, één is 40 jaar en één 46 jaar. De leeftijd en nationaliteit van de vijfde verdachte moeten nog worden vastgesteld.

Het vijftal wordt verdacht van het voorbereiden van een terroristische daad. Ze zouden van plan zijn geweest om een specifiek pand aan te vallen. Om welk pand het gaat, is niet bekend. Wel is gemeld dat het gebouw wordt beveiligd.

Huiszoekingen

In een ander onderzoek zijn drie Iraanse mannen gearresteerd van 39, 44 en 55 jaar. Zij werden aangehouden op drie verschillende adressen in Londen, die worden doorzocht.

De twee onderzoeken staan volgens de politie los van elkaar. Politiecommandant Dominic Murphy zegt over het onderzoek naar de vijf personen dat hij begrijpt "dat het publiek zich zorgen maakt". "Zoals altijd vraag ik hun om waakzaam te blijven en contact met ons op te nemen als ze iets zien of horen dat hen zorgen baart."

Bij de John Frostbrug in Arnhem is een nieuwe plaquette onthuld, op initiatief van het tv-programma Even tot hier. De gemeente Arnhem laat weten "diep geraakt" te zijn door de actie.

"De makers voelden haarscherp aan hoe deze brug, dit monument en de herinnering aan de Slag om Arnhem nog leven in de stad", aldus wethouder Bob Roelofs.

De vorige bronzen plaquette met uitleg over de Slag om Arnhem bleek vorige week verdwenen. De gemeente vermoedde dat het monument uit 1978 was gestolen en reageerde woedend. "Het is de meest heilige plek van Arnhem, waar de herdenking van de Tweede Wereldoorlog zo intens plaatsvindt", zei Roelofs.

Het is niet duidelijk waar de oude plaquette is.

John Frost

De nieuwe gedenkplaat bestaat uit door Even tot hier gecompileerde foto's van honderden soldaten uit de eenheid van John Frost, die samen de beeltenis van John Frost vormen.

De brug over de Rijn is vernoemd naar de Britse luitenant-kolonel Frost. Hij probeerde de brug in september 1944 in handen te houden tijdens de Slag om Arnhem, die deel uitmaakte van operatie Market Garden.

De geallieerden wilden bruggen in Nederland in handen krijgen om zo door te kunnen stoten naar Duitsland, maar dat mislukte.

Elke oorlog heeft zijn eerste dode. In Nederland was dat vrijwel zeker de 22-jarige korporaal Piet Touw, die sneuvelde in de vroege ochtend van 10 mei 1940.

De in Groningen geboren Piet Touw is als korporaal ingedeeld bij het Korps Politietroepen dat belast is met het bewaken van strategische objecten. Samen met de korporaals Kooiman en Jongkind moet hij de brug over de Maas bij Roermond beveiligen. Aan de eenheid die onder bevel staat van sergeant De Vries is ook een spoormedewerker toegevoegd. Die moet zorgen voor een veilig verloop van het treinverkeer. De afstand tussen de spoorbrug en de Duitse grens is zo'n zes kilometer. De vijand is dichtbij.

Duitse infiltranten

Een paar weken voor de Duitse invasie heeft Piet nog een brief geschreven aan zijn ouders waarin hij zijn zorgen uit over de gespannen situatie. Hij schrijft: "Neutraliteit schijnt niet meer te bestaan tegenwoordig. Ik geloof niet dat we buiten de oorlog blijven. Ik ben op alles voorbereid."

De nacht van 9 op 10 mei verloopt onrustig. In de verte klinken ontploffingen omdat langs de wegen naar Roermond met explosieven bomen omver worden gehaald die moeten dienen als versperring. Misschien hoort Piet Touw ook wel de geweerschoten in het centrum van de stad. Daar was een vuurgevecht uitgebroken tussen Nederlandse militairen en Duitse infiltranten die het hadden voorzien op de verkeersbrug over de Maas. Het is de eerste gewapende confrontatie op Nederlands grondgebied.

Sergeant De Vries laat uit voorzorg de hekken bij de spoorbrug sluiten, zodat er geen treinen meer langs kunnen. Niet lang daarna, om 03.07 uur, komt in het donker een groep van zo'n 15 mannen aanlopen over de spoordijk. Ze dragen overalls en hebben een pikhouweel over de schouder. De korporaals manen hen te stoppen en zich te identificeren.

Ongebruikelijke pikhouwelen

De mannen beweren dat ze aan het spoor moeten werken en laten een legitimatiebewijs van de Nederlandse Spoorwegen zien. De spoormedewerker vertrouwt het niet. De pikhouwelen zijn van een ongebruikelijk model en ook 'locatie 413' waarnaar ze onderweg zouden zijn komt hem niet bekend voor.

Het blijken Duitse soldaten te zijn die de brug willen overmeesteren. Als duidelijk is dat ze zijn ontmaskerd, openen ze het vuur. Korporaal Piet Touw wordt in zijn borst getroffen en sterft ter plekke.

Piet Touw was de eerste gesneuvelde Nederlandse militair in de Tweede Wereldoorlog:

Erick Munnicks heeft een dikke stapel boeken geschreven over de oorlogsgeschiedenis van Roermond. Van de familie heeft hij wat spullen in bewaring gekregen die herinneren aan Piet Touw. Daaronder ook diens persoonsbewijs. Op de vouw zit een onbestemde bruinige vlek.

Duitse overmacht

"Ik neem aan dat dat opgedroogd bloed is van Piet Touw. Hij is naar alle waarschijnlijkheid het eerste slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Voor hem heeft de oorlog maar een paar uur geduurd, maar dat heeft niks te maken met een gebrek aan moed. Ze hebben gevochten als leeuwen."

Maar zoals het hele Nederlandse leger werden ook zij geconfronteerd met een grote Duitse overmacht. Toch zijn Piet Touw en zijn strijdmakkers voor een deel in hun missie geslaagd. Ze hebben net lang genoeg weerstand kunnen bieden om ervoor te zorgen dat de spoorbrug kon worden opgeblazen. Een aantal Duitsers is daardoor in de rivier gestort en omgekomen. Bovendien kon een pantsertrein die gereed stond om Nederland binnen te rijden de brug niet over.

Corrie en Trudy zijn nichten van Piet. Corrie (86) heeft nog als baby bij hem op schoot gezeten, Trudy (83) was nog niet geboren. Toch voelen ze zich sterk betrokken bij het lot van hun oom Piet. Ze hebben gezien hoe de familie eronder geleden heeft, zoals hun vader Kees. Maar zeker ook de moeder van Piet. "Als we bij haar gingen logeren, zag je oma vaak zitten met de helm van Piet op schoot", vertelt Trudy.

Door de jaren heen zijn ze meer te weten gekomen over wat zich op die vroege ochtend van 10 mei 1940 heeft afgespeeld en zijn ze steeds meer onder de indruk geraakt van wat hun oom daar heeft moeten doorstaan. "Wij zijn bevrijd door dappere mannen", zegt Corrie. "En we zijn er trots op dat hij een van hen was, waardoor wij nu in vrijheid kunnen leven."

Goedemorgen! Premier Schoof houdt een toespraak tijdens de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam en Roemenen mogen opnieuw naar de stembus voor de eerste ronde van de presidentsverkiezingen.

Eerst het weer: na zonovergoten, warme dagen is het vandaag een stuk koeler. Het is met 13 graden de koudste dag van de week. De noordwestenwind is matig tot krachtig, waardoor het kouder aanvoelt. Het is overwegend bewolkt met af en toe een lichte bui.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Hulporganisaties zijn kritisch over het plan van Israël om de toelating van hulpgoederen in Gaza zelf te controleren. Ze zeggen dat de voorstellen onrealistisch zijn.

Persbureau AP heeft een document van twintig hulporganisaties die in Gaza actief zijn ingezien waarin het Israëlische voorstel beschreven staat en waarin zij hun zorgen uiten.

Israël wil samen met de Verenigde Staten via een nieuw opgerichte internationale stichting de noodhulp in Gaza hervatten.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Vanaf dinsdag gaat de mat'64, oftewel de 'Apekop', weer twee keer in de ochtend tussen Amersfoort en Barneveld Zuid rijden. Het treinstel uit de jaren 60 wordt weer ingezet, omdat vervoersmaatschappij Keolis treinstellen renoveert. Gisteren konden reizigers een proefrit maken:

Fijne dag!

Ruim 5 procent van de huidige bevolking in Nederland heeft de bevrijding in de Tweede Wereldoorlog meegemaakt, heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) becijferd. Tijdens de viering van 80 jaar bevrijding zijn er 932.000 mensen in Nederland die de bevrijding in mei 1945 zelf hebben meegemaakt.

Niet iedereen zal zich die gebeurtenissen ook daadwerkelijk herinneren. Van de ruim 900.000 mensen die toen al geboren waren, waren er 423.000 tussen de vijf en twintig jaar oud. Zo'n 2600 waren twintig jaar of ouder en zal dus levendiger herinneringen hebben aan het einde van de bezetting door nazi-Duitsland.

Tien jaar geleden had nog zo'n 12 procent van de toenmalige Nederlandse bevolking, bijna twee miljoen mensen, de bevrijding meegemaakt. Het CBS schat dat er over tien jaar nog ongeveer 200.000 mensen zullen zijn die al leefden toen Nederland werd bevrijd.

Bekijk hieronder de special De Ooggetuigen, waarin te zien is hoe een Canadese soldaat, een oorlogscorrespondent, een Joods meisje, een verzetsstrijder, een schooljuf en vele anderen het bevrijdingsjaar beleefden: