NOS Nieuws - Algemeen

De openbaar aanklager in Turkije houdt dertien ambtenaren verantwoordelijk voor de dodelijke brand in een nachtclub in Istanbul begin april. Daarbij kwamen 29 mensen om het leven.

De brand ontstond 's middags tijdens werkzaamheden aan de club op de onderste twee verdiepingen van een appartementencomplex van zestien verdiepingen hoog. De club was gesloten vanwege de renovatie. De slachtoffers werden ingesloten door het vuur. Een deel van hen overleed later in het ziekenhuis.

Naast de dertien ambtenaren van het stadsdistrict Besiktas zijn negen anderen aangeklaagd, onder wie de eigenaren van de nachtclub en brandweerofficieren. Ze worden beschuldigd van onder meer nalatigheid en riskeren celstraffen tot 17 jaar. Zo zou de brand te voorzien zijn geweest vanwege laswerkzaamheden, meldt staatspersbureau Anadolu.

Uit onderzoek van het Turkse Openbaar Ministerie blijkt dat er te weinig en onvolledige controles zijn uitgevoerd sinds de nachtclub in 2006 een vergunning kreeg. De rechtszaak staat gepland voor 7 oktober.

Nederland telt op dit moment elf wolvenroedels. Vorig jaar waren dat er nog negen. Dat meldt BIJ12, het bureau dat provincies ondersteunt op het gebied van wolvenzaken.

Een wolvenroedel bestaat uit een wolvenpaar met jongen. Zeven roedels leven op de Veluwe, twee in Midden-Drenthe en de Drents-Friese regio. Daarnaast is er een nieuwe roedel vastgesteld op de Utrechtse Heuvelrug en is er sinds kort ook een roedel in het noordelijke deel van de Gelderse Vallei.

Volgens BIJ12 lijkt de eerdere toename van het aantal roedels in Nederland "af te vlakken". Tussen 2019 en 2021 was er één wolvenroedel in Nederland. In 2022 waren dit er vier. In 2023 was het aantal roedels toegenomen tot negen en dit jaar dus tot elf.

Meeste welpen in Gelderland geboren

Bij tien van de elf roedels zijn er nieuwe welpen geboren. In totaal zijn dat er minimaal 55. De meeste welpen, 38 in totaal, zijn gezien bij de roedels in de provincie Gelderland.

Daarvan zijn elf jongen op wildcamera vastgelegd bij een roedel in het zuidwesten van de Veluwe. "Dat is in Nederland niet eerder voorgekomen. Echt uniek", zegt Maurice La Haye van de Zoogdiervereniging tegen Omroep Gelderland. Gemiddeld gezien krijgt een roedel drie tot zes welpen.

Aantal wolven

Uit DNA-onderzoek blijkt dat er zeker 43 verschillende wolven in Nederland zijn. Daarvan zijn acht wolven voor het eerst aangetroffen in Nederland. Van vijf wolven is de afkomst onbekend.

Hoeveel wolven er daadwerkelijk in Nederland zijn, is volgens BIJ12 lastig te zeggen. Vanwege een gebrek aan sporen is het namelijk niet mogelijk om van elke wolf DNA te onderzoeken. De organisatie schat dat er op dit moment tussen de 104 en 124 wolven in Nederland leven.

Schademeldingen

Tussen februari en mei van dit jaar zijn er 217 meldingen bij BIJ12 gedaan van schade na mogelijke wolvenaanvallen op vee. Bij 190 gevallen werd vastgesteld dat een wolf inderdaad de dader was.

Dertien keer bleek het te gaan om een aanval van een hond. In andere gevallen bood onderzoek geen uitsluitsel.

Het aantal mensen dat zijn zorgpremie niet betaalt blijft stijgen. Begin deze maand waren dat er 184.500. Vorig jaar waren dat er 178.912. Dat meldt het centrale administratiekantoor CAK aan het ANP.

Zorgverzekeraars geven mensen die hun premie langer dan zes maanden niet hebben betaald door aan het CAK. Die houdt dan meestal een premie in op uitkering of salaris, zodat de wanbetaler toch verzekerd blijft.

Stijging

Het CAK weet niet wat de oorzaak is van de stijging. Ook kan het niet zeggen of een nieuwe verhoging van de zorgpremie tot meer wanbetalers leidt.

Vanmorgen maakte zorgverzekeraar DSW bekend dat de premie voor komend jaar omhoog gaat met 9,50 euro per maand. Andere verzekeraars volgen de stijging van DSW doorgaans min of meer.

Vooral jongeren kampen met betalingsachterstanden bij zorgverzekeraars. Veel jongeren vragen geen zorgtoeslag aan, terwijl ze daar wel recht op hebben. Het kabinet wil daar wat aan doen, onder meer door procedures te vereenvoudigen.

De Tweede Kamer wil een helmplicht voor fatbikegebruikers en een verbod op het gebruik van de e-bike met dikke banden voor kinderen onder de 14 jaar. Een grote meerderheid heeft zojuist een motie van VVD en NSC met die strekking aangenomen.

Strengere regels zijn volgens de Kamer hard nodig vanwege het toenemend aantal ongelukken en incidenten waarbij niet alleen fatbikegebruikers zelf zijn betrokken. De indieners stellen 14 jaar als minimumleeftijd voor omdat vanaf die leeftijd ook de legitimatieplicht geldt, wat handhaving makkelijker maakt.

Voor fatbikes gelden nu nog dezelfde regels als voor normale elektrische fietsen. Dat betekent dat je geen rijbewijs nodig hebt en niet per se een helm hoeft te dragen. Iedereen mag op een fatbike rijden, ook jonge kinderen. De Kamer wil nu dat daar verandering in komt.

Lange afstanden

Minister Madlener van Verkeer waarschuwde eerder dat er juridisch nog wel haken en ogen aan zitten. Hij wees er vandaag opnieuw op dat het ingewikkeld is om fatbikes van andere e-bikes te onderscheiden en dat regels daardoor voor alle typen elektrische fietsen zouden gaan gelden.

Madlener zegt de voorstellen te gaan bestuderen. Hij denkt dat de helmplicht en leeftijdgrens zeker door kunnen gaan, maar dat het er dan wel op uit kan draaien dat die regels voor alle elektrische fietsen zullen moeten gelden.

En dat is weer niet waar de Kamer op uit is. Voor kinderen die lange afstanden moeten afleggen naar een school wil de Kamer juist wel dat gewone elektrische fietsen wel een optie blijven, ook als zij jonger zijn dan 14 jaar.

NSC-Kamerlid Van Dijk denkt dat het onderscheid maken wel degelijk mogelijk is door bijvoorbeeld uiterlijke kenmerken van fatbikes als de dikke banden in de regels op te nemen, Hij vindt dat minister Madlener "snel aan de slag moet" met het uitwerken van de plannen.

Madlener zegt dit van plan te zijn en er naar te streven voor het einde van het jaar met zijn uitwerking van de moties te komen.

In het ziekenhuis

Gisteren nog werd bekend dat steeds meer fatbikerijders in het ziekenhuis belanden. Alleen al van april tot juni kwamen er 115 fatbikers in in het ziekenhuis terecht. Bijna de helft van de slachtoffers was tussen de 12 en 15 jaar oud.

Dit aantal geeft nog geen volledig beeld want is slechts gebaseerd op gegevens 14 van de 83 spoedeisende hulpafdelingen in ons land, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL.

Fatbikes mogen niet harder dan 25 kilometer per uur, maar worden soms opgevoerd tot wel 45 of 50 kilometer per uur. Eerder deze maand maakte de Inspectie Leefomgeving en Transport bekend inmiddels 16.500 illegale, makkelijk op te voeren fatbikes uit China in beslag te hebben genomen.

In afwachting van eventuele nieuwe regels roept minister Madlener ouders op geen fatbikes meer te kopen voor kinderen onder de 14. Ook NSC-Kamerlid Van Dijk roept ouders op "verstandig" te zijn.

De Zwitserse politie heeft meerdere personen gearresteerd na de dood van een vrouw in een in Nederland ontwikkelde zelfdodingscapsule. Onder hen is volgens de Volkskrant ook een fotograaf van de krant, die de zaak volgt.

De vrouw overleed gisteren in de omgeving van Schaffhausen en was de eerste persoon die stierf in de capsule gevuld met stikstofgas, meldt de Volkskrant. Het gebruik van de capsule is volgens de Zwitserse minister van Volksgezondheid illegaal.

De dood van de 64-jarige Amerikaanse vrouw werd aan de Volkskrant bevestigd door Philip Nitschke, een Australische arts die in Nederland woont. Hij bedacht de capsule en staat bekend als voorvechter op het gebied van het recht op zelfbeschikking. Hij werkte jarenlang aan de ontwikkeling van deze 3D-geprinte capsule met de naam Sarco.

Bij het overlijden van de vrouw was Florian Willet aanwezig, directeur van The Last Resort, de Zwitserse organisatie die het proces heeft begeleid. Hij informeerde de Zwitserse politie na haar overlijden. De politie heeft haar dood inmiddels ook bevestigd.

De vrouw zou al "minstens twee jaar" hebben rondgelopen met een stervenswens, vertelt ze in een opname die de Volkskrant beluisterde. Ze zou zijn gediagnosticeerd met een ernstige ziekte waardoor ze veel pijn had. Ook zegt ze in de opname dat haar twee zonen er volledig achter staan en dat dit haar beslissing is.

Niet volgens de wet

De capsule stond in een bos in het kanton Schaffhausen, vlak bij de Duitse grens. De keuze voor Zwitserland als plek om te overlijden was niet toevallig; het is een van de weinige landen waar hulp bij zelfdoding onder bepaalde voorwaarden is toegestaan.

Maar de Zwitserse minister van Volksgezondheid Elisabeth Baume-Schneider zei gisteren dat de Sarco niet aan de wet voldoet. Toezichthouder Swissmedic constateerde begin vorige maand dat de capsule geen medisch apparaat is. Er moet nog worden vastgesteld welke wetgeving van toepassing is op de capsule.

"Weliswaar is Zwitserland een van de weinige landen waar hulp bij zelfdoding is toegestaan en heeft het land een 'traditie' met verschillende levenseindeklinieken, er zijn ook daar erg veel waarborgen waar aan voldaan moet worden", zegt hoogleraar gezondheidsrecht Martin Buijsen van de Erasmus Universiteit.

In Nederland leidt hulp bij zelfdoding, vaak door familieleden, altijd tot vervolging, al wordt er vanwege de omstandigheden vaak een voorwaardelijke straf gegeven.

In beslag genomen

Naast de Volkskrant-fotograaf is volgens de krant mogelijk directeur Willet van The Last Resort opgepakt. De gebruikte Sarco is door de politie in beslag genomen.

Zweden beschuldigt Iran ervan dat het vorig jaar augustus zo'n 15.000 sms'jes in het Zweeds heeft verstuurd naar aanleiding van een reeks openbare koranverbrandingen eerder in de zomer. In de berichten werd opgeroepen tot wraak op degenen die het heilige boek van de islam hadden verbrand.

De binnenlandse veiligheidsdienst van Zweden heeft vastgesteld dat de Iraanse Revolutionaire Garde erin is geslaagd de servers van een grote telecomprovider te hacken. Welke provider dat was is niet bekendgemaakt. De Revolutionaire Garde is een elite-eenheid van het leger die in Iran veel invloed heeft.

In de sms-berichten stond dat "degenen die de Koran hebben ontheiligd in as moeten opgaan". De Zweden worden 'duivels' genoemd. Volgens het hoofd van de Zweedse veiligheidsdienst waren de sms'jes bedoeld om Zweden neer te zetten als islamofoob land en verdeeldheid in de samenleving te zaaien.

Geen vervolging

De anti-islamdemonstraties waren toegestaan omdat ze onder de vrijheid van meningsuiting vielen. Maar ze brachten Zweden in een lastig parket doordat het land na de Russische inval in Oekraïne lid van de NAVO wilde worden. De Turkse president Erdogan hield dat geruime tijd tegen, mede vanwege de betogingen tegen de islam en de koranverbrandingen.

De Zweedse regering zag zich toen genoodzaakt om afstand te nemen van de betogers en te benadrukken dat de acties niet het standpunt van de overheid vertegenwoordigden.

Iran heeft nog niet op de beschuldigingen vanuit Stockholm gereageerd. Omdat degenen die de sms'jes verstuurden handelden namens een "buitenlandse mogendheid, in dit geval Iran", ziet Zweden af van vervolging en uitleveringsverzoeken. Het land gaat ervan uit dat dat kansloos is.

De onderhandelingen over een nieuwe cao voor het voortgezet onderwijs zijn stukgelopen. De Algemene Onderwijsbond AOb noemt afspraken over het verlagen van de werkdruk het grootste struikelblok. De vakbond kondigt acties aan om de eisen kracht bij te zetten.

"Het aanpakken van de hoge werkdruk staat voor onze leden op de eerste, tweede en derde plaats", zegt AOb-bestuurder Jelmer Evers. "We zitten met een enorm lerarentekort en het is de belangrijkste reden dat mensen afbranden en dat beginners het onderwijs weer snel verlaten."

De vakbonden wilden daarom cao-afspraken maken over de grootte van klassen, het maximumaantal lesuren en meer tijd om lessen voor te bereiden, na te kijken en gesprekken te hebben met bijvoorbeeld ouders. "De werkgevers zeggen hier al maandenlang keihard 'nee' tegen. Nu zijn we uitgepraat." Er had voor 1 oktober een nieuwe cao moeten liggen, dan loopt de oude af.

Complexer

Werkgevers verenigd in de VO-raad noemen de eis van maximaal 22 lessen per week en een maximale klassengrootte "geen begaanbaar pad". "Simpelweg omdat hiervoor geen extra leraren beschikbaar zijn, de middelen hiervoor ontbreken en geen recht gedaan wordt aan de verschillen tussen scholen, leraren en leerlingen."

"De werkgevers wilden alleen de afspraak maken dat 'alle scholen binnen drie jaar het taakbeleid tegen het licht houden'", zegt vakbondsbestuurder Evers. "Daar koop je als docent en ondersteuner echt helemaal niets voor."

Volgens Evers is nog niet duidelijk hoe de acties in het onderwijs eruit gaan zien. Daarover wordt volgende week meer bekend.

Een man die in 2021 tien mensen doodschoot in een Amerikaanse supermarkt is veroordeeld tot levenslang. De advocaten van de 21-jarige Ahmad Al Aliwi Alissa hadden aangevoerd dat hun cliënt vanwege psychische problemen volledig ontoerekeningsvatbaar was. De jury ging daar niet in mee.

De dodelijke aanslag vond plaats in een supermarkt in Boulder, in de staat Colorado. Alissa vermoordde daar binnen enkele minuten tien mensen, onder wie de agent die als eerste ter plaatse was. Alissa gaf zich over nadat hij door een andere agent in zijn been was geschoten.

De rechter veroordeelde Alissa voor tienvoudige moord zonder de mogelijkheid om voorwaardelijk vrij te komen.

Schizofrenie

Na de aanslag werd de dader gediagnosticeerd met schizofrenie. Alissa beweert dat hij stemmen in zijn hoofd hoorde die hem opdroegen om te schieten.

Zijn advocaten stelden dat hun cliënt om die reden niet bij zinnen was tijdens de schietpartij. De officier van justitie noemde dat geen reden om af te zien van een straf. "Dit is geen kwestie van geestesziekte. Dit gaat over bruut en opzettelijk geweld."

Uitvoerig voorbereid

Volgens de rechter is er genoeg bewijs dat Alissa verantwoordelijk kan worden gesteld. Eind vorig jaar kwam aan het licht dat hij zich uitvoerig had voorbereid. Op zijn telefoon werden aantekeningen over wapens, schiettechniek en openbare locaties aangetroffen. Dat onderzoek had hij maanden voor de aanslag al uitgevoerd.

Daarnaast maakte hij keuzes in de slachtoffers; hij richtte zich specifiek op mensen die wegrenden. Anderen negeerde hij. Ook zijn wapen kocht hij ruim van tevoren, zes dagen voor de aanslag. Agenten zeiden dat hij met een AR-15 schoot, een semi-automatisch geweer. Dat wapen wordt vaker gebruikt bij aanslagen in Amerika.

Veel familieleden van slachtoffers woonden de zaak bij. Enkelen zeggen Alissa te kunnen vergeven, maar anderen zijn daar niet toe in staat. "Aan de persoon die dit heeft gedaan: we hopen dat je de rest van je leven lijdt. Je bent een lafaard", zei een broer van een van de slachtoffers. Een ander zei dat haar doodgeschoten vader de eerste was geweest die hulp had geboden als Alissa simpelweg om hulp had geschreeuwd. Een reactie van Alissa bleef uit.

De Franse overheidsfinanciën lopen flink uit de hand. Frankrijk heeft vrijwel nooit zo'n groot begrotingstekort gehad als nu, zegt de nieuwe Franse minister van Economische Zaken, Antoine Armand.

"De situatie is heel ernstig", aldus Armand tijdens een radio-interview. "De afgelopen 50 jaar is het misschien maar een of twee keer voorgekomen dat het tekort zo enorm was als nu."

Uit officiële cijfers blijkt dat het tekort in 2023 ruim 150 miljard euro bedroeg. Dat is 5,5 procent van het bruto nationaal product. Dat kan dit jaar groeien tot 5,6 procent en volgend jaar tot boven de 6 procent als er geen ingrijpende maatregelen worden genomen, aldus het ministerie van Economische Zaken.

Alleen al 50 miljard euro rente

Volgens de Europese normen mag het begrotingstekort maximaal 3 procent zijn. De Europese Unie heeft Frankrijk daarom een officiële waarschuwing gegeven. De regering in Parijs moet eind volgende maand met concrete plannen komen om het begrotingstekort terug te dringen. Gebeurt dat niet, dan kan de EU sancties opleggen aan Frankrijk.

Enkele dagen geleden waarschuwde de nieuwe premier Michel Barnier ook al dat de overheidsuitgaven de bocht uitvliegen. "We betalen alleen al 50 miljard euro per jaar aan rente over onze schuld."

Die Franse staatsschuld bedraagt meer dan 3000 miljard euro. Dat is zo'n 110 procent van het bruto nationaal product. Volgens de EU mag de staatsschuld maximaal 60 procent zijn. De situatie begint alarmerend te worden, zeggen deskundigen. "We hebben de overheidsfinanciën niet meer onder controle", zei Pierre Moscovici, de voorzitter van de Franse Rekenkamer, een week geleden.

Frankrijk doet het ook slechter dan de meeste andere Europese landen. De Franse staatsschuld is na die van Griekenland en Italië de hoogste van alle EU-lidstaten.

Ook als het gaat om het begrotingstekort hoort Frankrijk in Europa bij de slechtste leerlingen van de klas.

"De situatie in Frankrijk staat in scherp contrast met de situatie in soortgelijke Europese landen, want die zijn erin geslaagd om in 2023 hun tekort te stabiliseren of te verkleinen", schreef de Franse Rekenkamer in een rapport in juli van dit jaar.

Premier Barnier, die begin deze maand werd benoemd, heeft daarom aangekondigd dat hij het aanpakken van de schuld en het tekort als een van zijn prioriteiten ziet. Hij wil de uitgaven van de overheid terugdringen en sommige belastingen verhogen.

Op eieren lopen

Daar zullen niet alle Fransen de dupe van worden, aldus minister Armand."We kijken of we de rijkste huishoudens en bedrijven extra kunnen belasten. Het is niet de bedoeling de werkende Fransen, de middenklasse, extra te belasten."

Voor zowel minister Armand als premier Barnier is het op eieren lopen. Hun centrumrechtse kabinet wordt gesteund door de middenpartijen en de rechtse partij La Droite Républicaine. En juist bij die partijen liggen extra belastingen voor bedrijven en hogere inkomensgroepen heel gevoelig.

De regering heeft bovendien geen absolute meerderheid in het parlement, die nodig is om maatregelen door te voeren. Die meerderheid komt er alleen als de rechts-radicale Rassemblement National van Marine Le Pen de plannen steunt. Maar die partij maakte van het verbeteren van de koopkracht juist haar belangrijkste programmapunt bij de laatste verkiezingen. En extra belastingen betekenen doorgaans dat de koopkracht erop achteruit gaat.

De Franse regering moet puzzelen en staat ook nog eens onder grote tijdsdruk. De Europese Unie eist binnen een maand concrete plannen. Premier Barnier houdt volgende week dinsdag, op 1 oktober, in het parlement zijn maiden speech. Vakbonden hebben al aangekondigd die dag te zullen staken en demonstreren. De week daarna, op 9 oktober, wil Barnier zijn begroting voor 2025 presenteren.

Vriend en vijand zeggen dat de nieuwe Franse regering op de blaren moet zitten die president Macron heeft veroorzaakt. "In vier jaar tijd heeft Frankrijk 250 miljard euro meer uitgegeven dan het gemiddelde van andere Europese landen, terwijl die landen met dezelfde coronacrisis en dezelfde energiecrisis te maken hadden als wij", aldus economisch commentator François Lenglet.

Hoogbegaafdheid wordt bij basisschoolkinderen maar in de helft van de gevallen ontdekt. En de kans dat het gebeurt is sterk afhankelijk van de kenmerken van de leerling, blijkt uit onderzoek van ontwikkelingsorganisatie Scaliq in samenwerking met het ministerie van Onderwijs. Een hoogbegaafd meisje met een niet-westerse achtergrond en een lage sociaaleconomische status wordt vier keer minder snel herkend dan een witte jongen uit een rijker milieu.

"Uit ons onderzoek is gebleken dat het onderbuikgevoel 'we zien de slimme kinderen niet allemaal' klopt", concluderen de onderzoekers in het rapport (On)gezien. "Kinderen die opgroeien in een kansarme omgeving worden vaker onderschat door hun leerkracht dan kinderen die het thuis beter getroffen hebben."

Het rapport haalt twee fictieve voorbeelden aan, allebei even slim. 'Diederick' is een jongen van Europese afkomst, met ouders die Nederlands spreken en bemiddeld zijn, terwijl het meisje 'Jalila' een niet-westerse migratie achtergrond heeft, met ouders die armer zijn en niet goed Nederlands spreken. Die factoren leiden ertoe dat een leraar de hoogbegaafdheid van Diederick in 60 procent van de gevallen herkent, terwijl dat bij Jalila maar in 15 procent van de gevallen gebeurt.

Overigens heeft Jalila het nog moeilijker bij haar ouders: die zouden de hoogbegaafdheid maar in 2 procent van de gevallen bij iemand melden. De onderzoekers opperen dat dat kan komen door cultuurverschillen of doordat het moeilijker is het gesprek aan te gaan voor wie de taal niet voldoende machtig is. Volgens de onderzoekers is dat effect even groot als het verlies van 20 IQ-punten.

Kinderen onderschat

Scaliq deed op 29 scholen door het hele land onderzoek naar 5371 leerlingen uit groepen 2 tot en met 8. Eerst werd leerkrachten gevraagd persoonsgegevens van leerlingen te verzamelen, inclusief de vraag of ooit iemand over hoogbegaafdheid was begonnen bij een kind. Daarna kregen de kinderen een test om vast te stellen of ze beter presteerden dan gemiddeld.

Uit het resultaat bleek dat iets minder dan de helft van hoogbegaafde kinderen, met een IQ van boven de 130, bij een leerkracht in beeld was. Het ging om zo'n 48 procent. Bij jongens lag die score met 56 procent iets hoger. En dat terwijl bij beide geslachten de kans op hoogbegaafdheid grofweg gelijk is: ongeveer 2 op de 100 kinderen is hoogbegaafd.

Ook de sociaaleconomische positie bleek een rol te spelen. Bij een gelijke intelligentie wordt een welgesteld kind in de helft van de gevallen herkend als die slimmer is dan gemiddeld, maar bij armere gezinnen was dat slechts een derde.

Invloed late verjaardag

Afkomst maakt ook uit. Europees deed het met 46 procent herkend maar iets slechter dan Aziatisch (53 procent), maar Afrika, Turkije, Suriname en de Cariben hadden met een score van 34 procent een flinke achterstand. Ook iemands geboortemaand maakt verschil. Leraren schatten onbewust oudere kinderen slimmer in dan jongere. Bij een verjaardag later in het jaar betekent elke extra maand één IQ-punt aftrek in het oordeel van leraren.

"Vergeleken met hun klasgenoten zijn zij ouder en dus vaak ook iets verder in hun ontwikkeling, waardoor ze slimmer worden ingeschat", zeggen de onderzoekers over het voordeel voor late leerlingen. "Wanneer leerkrachten kinderen met elkaar vergelijken, vergeten ze dus vaak om rekening te houden met leeftijdsverschillen."

Volgens Scaliq is het belangrijk om met deze vooroordelen rekening te houden, zodat kinderen het juiste onderwijs krijgen. Plusklassen, voor kinderen die meer uitdaging nodig hebben, zouden niet alleen vol witte jongetjes moeten zitten, zoals nu nog vaak gebeurt. "Passend onderwijs begint met een goede signalering."

Met miljoenen kijkers blijft de Netflix-serie Emily in Paris ook in het vierde seizoen een grote hit. De serie heeft veel fans, ook onder zogenoemde hatewatchers die zich storen aan de vele gebreken en toch door blijven kijken. "Ik ben verslaafd aan de haat."

Er valt veel te bewonderen aan de serie, waarvan vorige week bekend werd dat er een vijfde seizoen komt: de peperdure mode, de prachtige locaties, de geestige situaties door cultuurverschillen. Maar evengoed zijn er de ongemakkelijke dialogen, de boeketreeks-achtige verhaallijnen en de stereotypen van Fransen en Europeanen. Juist de irritatie hierover trekt ook een groep aan.

Peperdure merkkleding

Op YouTube staat allerlei promotiemateriaal dat goed bekeken wordt, maar de meest bekeken video's komen van vloggers die de gebreken van de serie blootleggen. Met meer dan tien miljoen weergaven is een van de populairdere video's op YouTube Emily in Paris: het romantiseren van onwetendheid.

En er is de video een audit voor Emily van financieel vlogger Cara Nicole, die berekent wat de kosten zijn van alle peperdure merkkleding die de jonge Emily draagt en hoe onmogelijk het voor haar is om dat te betalen. De reacties onder de video's zijn veelzeggend: mensen vertellen geïrriteerd te zijn door de serie, maar blijven wel kijken.

Dit zogenoemde hatewatchen is geen nieuw fenomeen: ook populaire shows als de muzikale serie Glee (2009-2015) en de komedie met lachband The Big Bang Theory (2007-2019) werden gekeken door mensen die de series slecht vonden, maar toch bleven kijken. Maar zo veel artikelen en reacties over waarom mensen Emily in Paris haten en toch kijken verschenen er over weinig andere series.

"Ik ben verslaafd aan de haat die ik voor de serie heb", zegt de Australische komiek Bec Hill in gesprek met de NOS. Samen met de Amerikaanse komiek Sam Kieffer presenteert zij de podcast Enemy in Paris waarin ze iedere scène uit de serie fileren.

"Het voelt een beetje als die ene vriend die iedereen heeft", zegt Hill: "Die deelt nooit goed nieuws en je voelt je altijd leeg nadat je die persoon hebt gesproken. Maar toch blijven ze altijd je vriend."

"Zelfs na vier seizoenen zie je heel weinig groei bij hoofdpersoon Emily", zegt Kieffer. "Ze kan nog altijd geen problemen oplossen en is gewoon een verschrikkelijk persoon. De makers zijn misschien zelfs nog verder gegaan in de loop van de serie, ze hebben alleen een groter budget gekregen." Toch schat hij dat hij zo'n 150 uur naar de serie heeft gekeken.

Hill en Kieffer bezochten samen Parijs en gingen langs bij een aantal filmlocaties:

De serie blijft enorm populair op Netflix. De eerste week dat het vierde seizoen uitkwam, werd de serie zo'n 20 miljoen keer bekeken en zo'n 56 miljoen uur gestreamd. Cijfers over hoeveel van deze kijkers hatewatchers zijn, heeft of geeft Netflix niet.

In veel internationale artikelen buigen psychologen en mediadeskundigen zich over waarom mensen een serie kijken die ze eigenlijk haten. Een verklaring is dat mensen het prettig vinden dat ze in hun eigen leven betere beslissingen nemen dan de hoofdpersonen. Verder bleek uit een onderzoek van vier psychologen onder ruim 2300 mensen dat emoties die wij willen voelen - zelfs negatieve zoals haat en irritatie - ons blijer kunnen laten voelen.

Weinig verandering

De serie lijkt weinig te veranderen, ondanks de vaak vernietigende kritieken. Maker Darren Star, die eerder Sex and the City bedacht, zei in 2021: "Ik besteed geen tijd aan nadenken over wat mensen ervan vinden."

Komiek Hill denkt ook dat Star en andere makers niet doorhebben waarom mensen de serie zo haten. En dat is voor de hatewatchers maar goed ook, stelt zij. "Het is een beetje alsof je ouders een grap van jou gaan vertellen. Die is dan niet meer grappig."

Het plan om bij steden en dorpen een straatje bij te bouwen, levert veel minder huizen op dan eerder gedacht. Volgens een berekening van het Planbureau voor de Leefomgeving levert het plan maximaal 95.000 woningen op en waarschijnlijk in de praktijk nog wat minder.

Bouwers noemden het plan eerder dé oplossing voor het woningtekort, maar volgens dit rapport helpt het maar een beetje. Er zijn een miljoen huizen nodig.

"Wij gaan uit van een straatje van maximaal vijftig woningen, en daarbij hebben we gekeken naar plekken die niet in een natuurgebied liggen", zegt Marko Hekkert, directeur voor het Planbureau voor de Leefomgeving.

"De potentie is een stuk kleiner dan gedacht, maar voor sommige provincies is het een goede oplossing, bijvoorbeeld voor provincies zoals Groningen, Friesland, Drenthe en Zeeland", zegt Hekkert. Dat zijn regio's waar veel ruimte is en relatief weinig nieuwe woningen nodig zijn.

Wijkje erbij

Het Economisch Instituut voor de Bouw heeft kritiek op de berekeningen en zegt dat de potentie van het plan veel groter is. Maar dat klopt volgens het PBL alleen als je de definitie van 'een straatje erbij' oprekt.

"We hebben gekeken naar het effect als je één straat erbij bouwt. Je kan veel meer erbij bouwen, maar dan gaat het ten koste van weilanden en heb je het over een wijkje erbij bouwen. Dan kan je naar een miljoen huizen toe, maar dan heb je het niet meer over straatje erbij."

Voor het kabinet is het plan een van de manieren om het woningtekort op te lossen. Het doel is om 100.000 woningen per jaar te bouwen, Er wordt snel gezocht naar extra bouwlocaties en er worden nieuwe grootschalige woningbouwlocaties aangewezen.

De Nederlandse minister van Asiel en Migratie Faber (PVV) is op bezoek in Denemarken. Ze wil er meer leren over het asielbeleid, dat bekendstaat als een van het strengste in Europa. Het land krijgt dan ook maar weinig asielaanvragen.

Migratiedeskundige Thomas Gammeltoft Hansen van de Universiteit van Kopenhagen merkt het afgelopen jaar de belangstelling uit veel Europese landen. De centrale vraag: hoe kan het dat zo weinig vluchtelingen in Denemarken asiel aanvragen?

Hij vindt het moeilijk om één verklaring te geven. "In de praktijk is het een opeenstapeling van ruim honderd aanscherpingen in de afgelopen tien jaar, die gezamenlijk een versterkend effect hebben gehad." Veel van die aanscherpingen zijn "indirect".

Opt-out

Hansen: "We houden geen vluchtelingen tegen aan de grens en ze hebben net zoveel recht op asiel als in andere landen." Maar de regels maken Denemarken voor vluchtelingen onaantrekkelijk: minder rechten op sociale voorzieningen, een kortere verblijfsvergunning en strenge voorwaarden om een permanente verblijfsvergunning te krijgen.

Hansen: "Het moet het signaal geven: kies een ander land dan Denemarken." Daarbij heeft Denemarken meer bewegingsvrijheid dan andere landen in de Europese Unie vanwege een uitzondering, een zogenoemde opt-out, op Europees asiel-en migratiebeleleid.

Minister Faber heeft de Europese Commissie ook om zo'n opt-out voor Nederland gevraagd, maar die komt er sowieso niet op korte termijn omdat het verdrag van de Europese Unie daarvoor gewijzigd moet worden.

Bovendien speelt voor Denemarken het negatieve imago een rol. Door jarenlang consequent een streng asielbeleid te voeren staat het land te boek als ongastvrij. Hansen: "Het is een Deens handelsmerk: streng zijn voor asielzoekers. En uit onderzoek blijkt dat de koppeling tussen strenge regelgeving en dit negatieve imago heeft geleid tot een vermindering van het aantal asielzoekers dat naar Denemarken komt."

Hij spreekt van "negative nation branding". "Het ministerie van Migratie had bijvoorbeeld jarenlang een teller op de website om aan te geven hoeveel aanscherpingen er bij het asielbeleid werden doorgevoerd. En er werden advertenties geplaatst in landen waar vluchtelingen vandaan komen, die uitleggen hoe streng de regels zijn."

Ook speelde de veelvuldige media-aandacht vanuit het buitenland in op het versterken van dit imago: het kleine, vredelievende landje van sprookjesschrijver Hans Christian Andersen dat buitenlanders weert.

Koerswending

Na de vluchtelingencrisis in 2015, waarbij ook Denemarken het aantal asielzoekers zag toenemen, werd het beleid opnieuw strenger. Vluchtelingen die vanwege oorlog asiel aanvragen, worden beschouwd als een aparte groep die elk jaar of om het jaar opnieuw een tijdelijke verblijfsvergunning moet aanvragen.

In 2019 kondigde de sociaaldemocratische regering een koerswending aan: vanaf het begin moest duidelijk zijn dat vluchtelingen altijd tijdelijk in Denemarken zijn. Als de situatie in hun land van herkomst niet direct gevaarlijk meer is, kan de verblijfsvergunning worden ingetrokken. Zo beschouwt de regering de Syrische hoofdstad Damascus en omgeving als veilig gebied.

Na acht jaar in Denemarken kunnen vluchtelingen wel proberen om een permanente verblijfsvergunning aan te vragen. Ze moeten dan aan een lange lijst met eisen voldoen.

Snel veranderend speelveld

Hoe moeilijk dat is weet het Syrische gezin Ajek uit Damascus. De vader vluchtte in 2014 naar Denemarken, ruim een jaar later kwamen zijn vrouw en drie kinderen. In de jaren daarna werden de regels voor gezinshereniging aangescherpt.

Het gezin is volledig geïntegreerd: de ouders werken fulltime in de zorg, de oudste dochters zijn bezig aan hun masteropleiding bouwdesign en software-engineering. Maar na tien jaar leven ze nog steeds met de mogelijkheid om in een uitzetcentrum te worden geplaatst. Alleen de jongste zoon, die minderjarig was toen hij in Denemarken aankwam, heeft een permanente verblijfsvergunning.

Steeds meer Europese landen willen het Deense model kopiëren, wat de vraag oproept of het strenge beleid dan nog effect heeft op het aantal asielzoekers. "Denemarken heeft lang geprofiteerd van het feit dat ze de enige waren", zegt Hansen. Maar het speelveld verandert snel.

Hansen spreekt van een "zero sum game", waarbij landen met elkaar wedijveren wie het strengst is en het voordeel voor de één een even groot nadeel voor de ander betekent. Volgens de migratie-deskundige kan die toenemende strengheid zelfs een ongewenst effect hebben, doordat onvoorspelbaarder wordt waar vluchtelingen naartoe reizen en asiel aanvragen.

Bovendien kleven er ongewenste neveneffecten aan het imago als ongastvrij land. Zo blijkt het aantrekken van geschoolde arbeidskrachten, waar heel Europa om schreeuwt, extra moeilijk in Denemarken. "Arbeidsmigranten die naar Denemarken komen, vertrekken gemiddeld een jaar eerder dan in andere landen", aldus Hansen.

"Je durft niet over een toekomst te dromen", zegt de 27-jarige Ola Ajek. "Elke keer dat je denkt: 'nu zijn we er bijna', worden de regels weer aangescherpt." Voor haar en haar jongere zus Lojain (masterstudent software-engineering) is een permanente verblijfsvergunning nog ver weg.

Lojain: "Ik wil het liefst dat we als gezin in Denemarken kunnen blijven. Maar tegelijkertijd zou ik ook ergens anders opnieuw willen beginnen. Ik vind het moeilijk om te leven met de gedachte dat ik morgen in een vertrekcentrum kan worden geplaatst."

Het socialemediaplatform Telegram belooft beter te gaan samenwerken met internationale autoriteiten om illegale praktijken te bestrijden. In een bericht op zijn eigen kanaal zegt oprichter Pavel Doerov dat er voortaan met een gerechtelijk bevel telefoonnummers en IP-adressen kunnen worden opgevraagd.

Telegram staat erom bekend dat het zijn gebruikers een grote mate van vrijheid biedt en minder ingrijpt bij berichten die anderen als problematisch zien. Critici zeggen dat Telegram zo meewerkt aan de verspreiding van bijvoorbeeld kinderporno, haatzaaien en drugshandel.

Doerov (39) werd vorige maand vier dagen vastgezet in Frankrijk omdat Telegram nauwelijks meewerkt aan politieonderzoeken. Volgens de Franse autoriteiten maakt hem dat schuldig aan het bevorderen van criminele activiteiten op het netwerk. Doerov mag na het betalen van een borgsom van 5 miljoen euro het proces in vrijheid afwachten, maar heeft wel een meldplicht en uitreisverbod gekregen.

Opgeschoond

In reactie op zijn arrestatie zegt Doerov nu de regels iets te hebben aangescherpt. "Om criminelen nog verder af te schrikken" mag het bedrijf voortaan "van degenen die onze regels breken de IP-adressen en telefoonnummers delen met de relevante autoriteiten als er een valide juridisch verzoek is". Eerder werd zo'n verzoek alleen ingewilligd als er sprake was van een terreurverdenking.

Wat de precieze invulling zal worden van deze wijziging is nog niet duidelijk. Mensenrechtenorganisaties vrezen dat onderdrukkende regimes nu meer kans krijgen dissidenten te vervolgen. Voorstanders van meer openheid wijzen er juist op dat gebruikers zich nog steeds moeilijk vindbaar kunnen maken door versleuteling of het gebruik van een telefoon zonder sim-kaart.

Naast de beloofde samenwerking met politiediensten kondigde Doerov ook aan dat medewerkers met behulp van AI "problematische content" hebben verwijderd. Over wat er precies offline is gehaald geeft Doerov geen details, alleen dat het ging om zaken die de voorwaarden van Telegram schonden. Gebruikers worden opgeroepen het te melden als ze nog iets "onveilig of illegaals" aantreffen.

'0.001 procent verpest het'

Doerov legt uit dat zijn dienst "bedoeld is om vrienden en nieuws te vinden, niet om illegale waar te adverteren". Hij zei eerder al dat "99,999 procent van de gebruikers niets met misdaden te maken heeft" en denkt dat het nieuwe beleid beter is voor hen. "We laten de rotte appels niet de integriteit van ons platform op het spel zetten voor bijna een miljard gebruikers."

Overigens blijft hij bij zijn kritiek op de Franse arrestatie. Die noemt hij in zijn bericht verrassend en misplaatst. "Nieuwe technologieën opzetten is al moeilijk genoeg. Geen enkele pionier gaat nog iets ontwikkelen als hij persoonlijk verantwoordelijk kan worden gehouden voor misbruik daarvan."

NOS op 3 dook recent in de duistere kant van Telegram:

De storing aan de Botlekbrug die dagenlang hinder veroorzaakte voor de scheepvaart en het verkeer, is opgelost, meldt Rijkswaterstaat. Automobilisten kunnen weer zonder vertraging over de brug rijden.

De brug zou vanochtend vanaf 09.00 uur dicht zijn voor automobilisten. Nu de storing voorbij is, kunnen bestuurders gewoon gebruikmaken van de weg, meldt Rijnmond. Wat de oorzaak van de storing precies was, kan een woordvoerder van Rijkswaterstaat nog niet zeggen.

Handmatig open en dicht

Tijdens onderhoudswerkzaamheden ontstond zondagochtend een technische storing aan de centrale bediening van de hefbrug voor weg- en spoorverkeer over de Oude Maas. De brug wordt normaal op afstand vanuit Rhoon bestuurd, maar dat lukte niet meer.

Omdat de brug alleen lokaal, handmatig open en dicht kon worden gedaan, gebeurde dat in vaste tijdslots. Hierdoor moesten schepen lange tijd tijd wachten voordat ze onder de brug door konden varen. Automobilisten moesten omrijden via de Botlektunnel.

Rijkswaterstaat meldde gisteren dat de oorzaak van de storing was gevonden. Nog dezelfde nacht is die dus verholpen.

Toegangskaartjes voor de Grand Prix van Singapore en voetbalwedstrijden in de Engelse Premier League, tickets voor concerten, golfclubs, flessen sterke drank. In Singapore staat oud-minister van Transport Iswaran voor de rechter op beschuldiging van het aannemen van dit soort cadeaus, ter waarde van zo'n 300.000 euro.

En dat is ongekend, want de stadstaat voert een streng anti-fraude- en anti-corruptiebeleid en laat zich voorstaan op een integer bestuur. Op de wereldwijde corruptieranglijst van Transparency International staat Singapore op de vijfde plaats. Alleen Denemarken, Finland, Nieuw-Zeeland en Noorwegen zijn nog zuiverder op de graat.

Om omkoping en corruptie tegen te gaan, krijgen ministers in Singapore riant betaald, met jaarsalarissen tot zo'n 680.000 euro. Ter vergelijking: Nederlandse ministers verdienen iets meer dan 189.000 euro bruto per jaar, met nog een vaste onkostenvergoeding en enkele andere regelingen.

Tien flessen whisky

Oud-minister Iswaran is de eerste bewindspersoon in bijna een halve eeuw die terechtstaat voor corruptie. De laatste veroordeling was in 1975, toen een minister de cel in moest omdat hij geschenken had aangenomen van een zakenman die hij vervolgens gunsten had verleend.

De 62-jarige Iswaran trad in 2006 voor het eerst toe tot een kabinet, als onderminister, en bekleedde de portefeuilles handel en communicatie voordat hij in 2021 minister van Transport werd.

Hij zou zich vooral in de watten hebben laten leggen door de in Singapore gevestigde vastgoedmagnaat Ong Beng Seng. Die bezit tevens de rechten op de Formule 1 in Singapore, terwijl Iswaran optrad als adviseur van het bestuur.

Ong trakteerde de minister op kaartjes voor de Grand Prix van Singapore en voetbalwedstrijden en musicals in het Verenigd Koninkrijk. Van een andere zakenman, die deals met de overheid had waarvan Iswaran op de hoogte was, nam hij tien flessen whisky en een doos wijn aan. Ook kreeg hij een Brompton-vouwfiets cadeau. Beiden hebben hem ook geld betaald. In ruil hielp hij de ondernemers bij hun zaken.

Hinderen van de rechtsgang

Toen Iswaran begin dit jaar werd beschuldigd, sprak hij de aantijgingen tegen. Maar voor de rechter heeft hij nu schuld bekend aan het hinderen van de rechtsgang en het aannemen van kostbare goederen zonder dat daar iets tegenover stond. Tegen hem is zes tot zeven maanden cel geëist, zijn advocaten vragen om een gevangenisstraf van acht weken. De bedragen die hij kreeg toegestopt, heeft hij aan de overheid overgemaakt. Maar alle geschenken hield hij zelf of gaf ze aan familie, vrienden en andere relaties.

De oud-minister trad af vlak voordat justitie met de beschuldigingen kwam, zodat hij zijn handen vrij had om zijn naam te zuiveren. Begin oktober krijgt hij het vonnis te horen. Of de zakenlieden die hem verleidden tot het vullen van zijn zakken ook worden vervolgd, moeten de aanklagers nog besluiten.

Verffabrikant AkzoNobel schrapt wereldwijd 2000 banen. Dat is nodig, zegt het bedrijf, om de efficiëntie te verbeteren. Met minder mensen moet het mogelijk zijn om sneller besluiten te kunnen nemen, is het idee.

"In de afgelopen drie kwartalen hebben we laten zien dat we kunnen groeien. We streven ernaar de winstgevende groei te versnellen door onze functionele organisatie te optimaliseren", zegt bestuursvoorzitter Greg Poux-Guillaume in een persbericht.

Wendbaarder

Hij zegt dat AkzoNobel "wendbaarder moet worden in wisselvallige markten en tegenwind moet kunnen compenseren, zoals stijgende arbeidskosten".

Wereldwijd werken er ongeveer 30.000 mensen voor AkzoNobel. In Nederland zijn dat er ongeveer 2500. Begin dit jaar kwam het bedrijf een loonstijging van 10 procent overeen voor het fabriekspersoneel in Nederland en 9 procent voor kantoorpersoneel.

AkzoNobel is in Australië verwikkeld in een juridisch geschil rond een groot project voor vloeibaar gas. Het bedrijf wordt er verantwoordelijk gehouden voor aangetaste coating van een leidingennetwerk. Het verfbedrijf hangt daarom een claim van 1,5 miljard euro boven het hoofd.

AkzoNobel verwacht de reorganisatie eind volgend jaar af te kunnen ronden.

De Nederlandse museumsector herstelt moeizaam van de coronacrisis. Vooral kleine en middelkleine musea hebben het moeilijk, valt op te maken uit cijfers van de Museumvereniging. De 475 bij de vereniging aangesloten musea telden vorig jaar 30,9 miljoen bezoeken.

Bij kleine musea (met een jaaromzet tot 400.000 euro) kwamen er in 2023 gemiddeld 33 procent minder bezoekers dan in het topjaar 2019, het jaar voor de pandemie begon. Voor middelkleine musea (omzet tussen de 400.000 en 800.000 euro) was dat gemiddeld 18 procent minder. In 2019 werden 32,6 miljoen bezoeken geregistreerd. Het herstel zit dus vooral bij de grote en middelgrote musea.

De vrees bestaat dat kleine musea, die vaak grotendeels of volledig afhankelijk zijn van vrijwilligers, het nog moeilijker zullen krijgen als de toegangsprijzen omhoog gaan. Het kabinet wil het btw-tarief voor onder meer musea in 2026 verhogen naar 21 procent.

Recordaantal Museumkaarthouders

"Hoewel de bezoekersaantallen stijgen zien we dat veel musea toch moeite hebben om het hoofd boven water te houden", zegt directeur Vera Carasso van de Museumvereniging. "Door continu stijgende kosten piept en kraakt de sector op veel plekken."

Van de bijna 31 miljoen bezoeken werden er 23 miljoen door Nederlanders gedaan en 8 miljoen door buitenlanders. Er waren vorig jaar 1,44 miljoen mensen met een Museumkaart, een record. Het leidde tot 9,5 miljoen museumbezoeken. Museumkaarthouders gaan gemiddeld 6,6 keer per jaar naar een museum.

Vrijwilligers

De vereniging wijst op het belang van vrijwilligers voor met name de kleine musea. Er waren ruim 26.000 vrijwilligers aan het werk, bijvoorbeeld als rondleider, suppoost of zelfs directeur. Als hun werk door betaalde krachten was gedaan, had dat naar schatting van de vereniging tussen de 66 en 123 miljoen euro gekost.

De totale omzet van de museumsector was in 2023 1,26 miljard euro.

Goedemorgen! In de Tweede Kamer wordt gestemd over de fatbike en het mpox-vaccin en Biden opent de Algemene Ledenvergadering van de VN.

Eerst het weer: De dag begint in het noordoosten met wat zon, maar geleidelijk komt er meer bewolking. Vanuit het zuidwesten trekken buien over het land. Het wordt 15 tot 19 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam is vier jaar geleden getroffen door kanker. Dat staat in Je suis Ahmed, het boek van AD-verslaggever Peter Groenendijk over Aboutalebs jaren als burgemeester van Rotterdam. Vanwege de ziekte werd zijn schildklier verwijderd. Aboutaleb bracht zijn ziekte bewust niet naar buiten.

Aboutaleb werkte niet mee aan het boek, maar in een terugblikinterview dat later in de krant verschijnt, spreekt hij wel over de diagnose. "Ik dacht: 'Dat is misschien wel erg persoonlijk, dat moet je maar 's voor je houden'."

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Twee tijgers die in de opvang bij Stichting Leeuw in het Noord-Hollandse Anna Paulowna zaten, zijn uitgezet in Kazachstan. De dieren worden in een omheind gebied voorbereid op een leven in het wild, om zo uiteindelijk de tijgerpopulatie uit te breiden.

Fijne dinsdag!

Zorgverzekeraar DSW laat in 2025 de zorgverzekering met 9,50 euro stijgen. Daarmee komt de basisverzekering uit op 158,50 euro per maand. Traditioneel maakt de zorgverzekeraar uit Schiedam als eerste de nieuwe zorgpremie bekend. Andere zorgverzekeraars zitten doorgaans in de buurt van deze nieuwe prijs.

De stijging is in lijn met de aankondiging van het kabinet dat de zorgpremie zou stijgen naar gemiddeld 156 euro per maand. De zorgtoeslag gaat ook met 6,50 euro omhoog.

De directeur van de verzekeraar, Aad de Groot, verklaart de prijsstijging door een verdere stijging van de kosten van de gezondheidszorg: "Het wordt voor het grootste deel veroorzaakt door de toenemende vraag naar zorg door vergrijzing, stijging van de loonkosten en nieuwe behandelmethoden."

Betaalbaarheid onder druk

Hij vreest dat de zorg voor minderbedeelde Nederlanders ontoegankelijk wordt: "De premie voor de zorgverzekering stijgt al jaren en zet de betaalbaarheid van zorg ernstig onder druk."

"Wij merken dat de grens van wat mensen in Nederland voor zorg willen en kunnen betalen is bereikt. De solidariteit staat onder grote druk", zegt directeur De Groot. "De gezondheidsverschillen in Nederland worden te groot. De rek is er echt uit."

De verzekeraar haalt hard uit naar het huidige zorgsysteem. "Met de invoering van marktwerking binnen het zorgstelsel in 2006 is geprobeerd om de kostenstijgingen in de zorg te dempen en tegelijkertijd de kwaliteit van de zorg te verbeteren. We kunnen zeggen dat dit niet is gelukt."

Budgetpolissen

Toch vindt De Groot dat de zorgverzekeraars ook de hand in eigen boezem moeten steken. "De bedoeling van het zorgstelsel was dat zorgverzekeraars zich zouden onderscheiden met betere en meer doelmatige zorginkoop. De conclusie is gerechtvaardigd dat zorgverzekeraars daar niet in geslaagd zijn."

Daarom doet hij een oproep aan de politiek om de stijging van de premie een halt toe te roepen. Er zou een eind moeten komen aan de zogeheten productiebekostiging, waarbij zorginstellingen per geleverde dienst betaald krijgen van de zorgverzekeraar. Zorgverzekeraars zouden niet langer afspraken moeten maken met de individuele zorginstellingen, maar per regio.

Als het aan DSW ligt, moet een limiet van drie typen polissen per verzekeraar voorkomen dat zij zich profileren met budgetpolissen, waarbij jonge en gezonde Nederlanders zich relatief goedkoop kunnen laten verzekeren. Volgens De Groot ondermijnt deze handelwijze de onderlinge solidariteit.

De andere zorgverzekeraars zullen de komende weken ook hun premies bekendmaken. Uiterlijk 12 november moeten die gepubliceerd zijn.