NOS Nieuws - Algemeen

Een man heeft gisteravond enige tijd ondersteboven vastgezeten in een ondergrondse vuilcontainer in Rotterdam. De brandweer kon de man uiteindelijk na ruim een half uur uit zijn benarde positie bevrijden.

Volgens Rijnmond had de man zijn huissleutels in de container laten vallen en probeerde hij die op eigen houtje terug te vinden. Door die poging kwam de man tot aan zijn navel in de klep van de container vast te zitten.

De man bleef ongedeerd. De brandweer heeft de sleutels niet teruggevonden.

Dit zijn beelden van de reddingsactie:

Het distributiecentrum van online supermarkt Picnic in Zaandam kampt met een muizenplaag. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft het gebouw daarom voorlopig gesloten, bevestigt de toezichthouder na een bericht in regionale media.

De muizen werden woensdag bij een controle aangetroffen door inspecteurs van de NVWA. Daarop werd het pand direct gesloten. Vanuit het distributiecentrum van zo'n 20.000 vierkante meter worden klanten in de regio voorzien van boodschappen.

Picnic moet nu aan de slag om het pand muisvrij te krijgen, bijvoorbeeld door gaten en kieren te dichten. De supermarkt laat weten dat het distributiecentrum wordt leeggehaald en dat er een extra schoonmaakbeurt volgt. Dat gaat een paar dagen duren, verwacht het bedrijf.

Flinke kostenpost

"Muizen horen uiteraard niet thuis in een distributiecentrum, dus erg vervelend dat dit is gebeurd", zegt Picnic. Het bedrijf moet verder al het voedsel zonder verpakking of met een "doordringbare verpakking", zoals karton, weggooien. Voor eten in blik en glas geldt dat niet.

Dat het eten moet worden weggegooid is voor het bedrijf een flinke kostenpost. Ook is Picnic geld kwijt aan de inhuur van een schoonmaakbedrijf. Of de supermarkt daartegen is verzekerd, is niet bekend.

Nieuwe inspectie

Het bedrijf kan na de schoonmaakbeurt vragen om een nieuwe inspectie van de NVWA. Als die vaststelt dat de hygiëne op orde is, kan het distributiecentrum weer open.

Picnic-klanten in de regio krijgen hun boodschappen nu vanuit een ander distributiecentrum. Daardoor kunnen de spullen "hier en daar" wat later worden bezorgd dan gebruikelijk, maar iedereen wordt voorzien, zegt het bedrijf.

De NVWA kan niet zeggen hoe vaak het voorkomt dat er een distributiecentrum moet sluiten vanwege muizen. Daarover zijn volgens een woordvoerder geen cijfers beschikbaar.

Minister Jetten komt snel met een plan voor de afbouw van fossiele subsidies. Hij vraagt klimaatactivisten van Extinction Rebellion (XR), die morgen opnieuw de A12 willen bezetten, om "een paar dagen geduld " te hebben.

De demissionaire minister voor Klimaat en Energie zegt dat een ambtelijk rapport met suggesties voor het volgende kabinet bijna klaar is en dat het op 12 februari naar buiten komt. Het gaat om een uitwerking van een motie die de Tweede Kamer in oktober aannam. Daarin wordt het demissionaire kabinet verzocht om scenario's te schetsen voor de afbouw van de subsidies in twee tot zeven jaar.

Met een aantal van zijn voorstellen "kun je vrij snel aan de slag", zegt Jetten. "Maar een aantal dingen zal ook echt door een nieuw kabinet besloten moeten worden, dus hoe sneller deze formatie klaar is, hoe sneller we knopen kunnen gaan doorhakken." Sommige voorstellen vragen volgens hem "echt om politieke moed".

Extinction Rebellion wil morgen de A12 bij Den Haag blokkeren. Vorig jaar deden de klimaatactivisten dat tientallen keren uit protest tegen fossiele subsidies. Ze stopten met de dagelijkse actie toen de Tweede Kamer de motie aannam, hoewel die niet exact overeenkwam met hun eis: onmiddellijk stoppen met alle fossiele subsidies.

De opzet van de actie van morgen is iets anders dan vorig jaar. Actievoerders willen om 12.00 uur van verschillende kanten in Den Haag in marsen naar de A12 lopen. De blokkade begint om 13.00 uur. De organisatie verwacht duizenden mensen.

"Het staat iedereen natuurlijk vrij om te demonstreren", zegt Jetten, "maar dat moeten ze dan wel doen op plekken waar het is toegestaan en niet op de A12."

Meta gaat voor het eerst dividend uitkeren aan aandeelhouders. Het Amerikaanse bedrijf achter Facebook, Instagram en WhatsApp heeft afgelopen jaar een winst van ruim 35 miljard euro geboekt. Aandeelhouders zullen een kleine 50 cent per aandeel uitgekeerd krijgen.

De enorme winst volgt op een periode waarin het techbedrijf het juist iets moeilijker had. In 2023 werd een vijfde van de werknemers ontslagen. Topman Mark Zuckerberg noemde het het "jaar van de efficiëntie". Meta had in 2022 nog te maken met een zwakke advertentiemarkt.

De aankondiging van de dividenduitkering werd enthousiast ontvangen; het aandeel van Meta steeg nabeurs met 15 procent. De waarde van bedrijf is daardoor met 150 miljard euro gestegen.

Meer AI

Het is opvallend dat Meta een deel van de winst gaat uitkeren, want verschillende techbedrijven doen dit niet. Ze zeggen het geld nodig te hebben om te investeren in de eigen groei. Zo keren Amazon en Google geen dividend uit aan aandeelhouders, ook al maken ze wel winst. Apple en Microsoft keren wel uit.

Zuckerberg kondigde ook aan dat het bedrijf meer gaat investeren in AI. Meta gebruikt kunstmatige intelligentie al voor advertenties, maar AI gaat hier nog meer voor worden ingezet. Nu kunnen adverteerders al een deel van een advertentie, zoals teksten en de achtergrond, laten genereren door AI.

Woensdag lag Zuckerberg samen met de topmensen van andere grote socialemediaplatforms onder vuur in een verhoor door de Amerikaanse Senaat over de veiligheid van kinderen. Hij werd hierin opgeroepen om zijn excuses aan te bieden aan familieleden van kinderen die mentale problemen hadden gekregen.

In Rotterdam-Zuid zijn menselijke resten gevonden onder de brokstukken van het appartementencomplex waar maandag een explosie was. Of het gaat om resten van de man die nog wordt vermist, moet blijken uit DNA-onderzoek. Ook zoekt de politie verder naar meer stoffelijke resten.

De vondst werd gedaan rond 05.30 uur. De politie sprak aanvankelijk het vermoeden uit dat het ging om een lichaam, maar forensisch onderzoek moest daarover uitsluitsel geven. Halverwege de ochtend meldde de politie dat het inderdaad ging om stoffelijke resten.

Als blijkt dat de vermiste man inderdaad is gevonden, dan betekent dat volgens de politie niet dat de zoektocht stopt. Ook de rest van het puin zal worden doorzocht. De politie krijgt daarbij hulp van de brandweer, die faciliteert met praktische zaken zoals licht.

Intussen wordt ook gekeken naar mogelijke aanwijzingen voor de oorzaak van de explosie. "Dat loopt parallel aan de zoektocht", zegt een woordvoerder van de politie. De oorzaak van de ontploffing is nog niet duidelijk.

Dit zijn beelden van vanochtend:

Drie vermisten

Na de explosie en de daaropvolgende hevige brand van maandag werden drie mensen vermist. Het eerste slachtoffer werd woensdag door familieleden zelf geborgen, onder begeleiding van de politie. Het ging om een 43-jarige man.

Het lichaam van het tweede slachtoffer, een man van 22, werd gisteravond aangetroffen. De familie kon volgens de politie kort afscheid nemen, voordat het lichaam werd meegenomen voor meer onderzoek.

Door de ontploffing aan de Schammenkamp raakten enkele tientallen woningen onbewoonbaar.

In de Keniaanse hoofdstad Nairobi zijn zeker drie mensen om het leven gekomen en meer dan 200 mensen gewond geraakt door gasexplosies.

Volgens de politiechef in de wijk Embakasi, waar de explosies plaatsvonden, is een van de dodelijke slachtoffers een kind. De politie verwacht de komende uren nog meer doden te bergen. Een overlevende vertelt hoe hij net op tijd aan de vlammen kon ontsnappen:

Omstreeks middernacht vond er een enorme explosie plaats. "Een vrachtwagen volgeladen met gas ontplofte, daarna ontstond er een vuurbal die zich verspreidde. De brand heeft zich uitgebreid naar nabijgelegen huizen", zeggen de autoriteiten. Ook daar waren vervolgens explosies.

Winkels, auto's en huizen zouden zijn beschadigd. Op sociale media circuleren beelden van een grote brand in het gebied.

653 miljoen euro: zo veel moet het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) nog ophalen aan waterschapsbelasting voor de jaren 2022, 2023 en 2024. Honderdduizenden inwoners van het waterschap krijgen dit jaar twee, soms zelfs drie aanslagen.

Het gebied bestrijkt pakweg Amsterdam, Noord-Utrecht en het Gooi en er wonen zo'n 1,4 miljoen mensen. Het waterschap denkt tot in 2026 bezig te zijn met de financiële inhaalslag.

Het AGV-gebied (zie het kaartje hieronder) heeft een voor Nederland unieke constructie: het bestuur en de uitvoering van het waterschap zijn uit elkaar gehaald. Het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht is de besturende overheid die onderzoek doet en de beslissingen neemt, het uitvoerende werk wordt gedaan door Waternet. Dan gaat het om het schoonmaken van het riool- en afvalwater, zorgen voor veilige dijken en een juist waterpeil, het onderhouden en bedienen van bruggen en sluizen in de Vechtregio. En niet onbelangrijk: het verzorgen van financiële afhandeling van waterschapsbelasting.

De financiële chaos bij Waternet, de uitvoeringsorganisatie van het Waterschap AGV, is het gevolg van een falend nieuw financieel-administratief ICT-systeem dat in het najaar van 2021 in gebruik werd genomen. Sindsdien liep de hele administratie en inning van de waterschapsbelasting in het honderd.

Inmiddels draait het systeem weer en is Waternet druk doende de achterstand bij de inning van de waterschapsbelasting in te lopen. Het waterschap heeft dus nog ruim 650 miljoen euro tegoed.

Bizar

Omdat Waternet namens het waterschap bezig is met de afhandeling van eerdere jaren kan dat soms vreemde situaties opleveren. Zoals bij Nathalie De Graaf-Weijers. Haar moeder overleed in juni 2021. Drie maanden geleden kreeg ze plots een brief gericht aan de erven. Binnen twee weken zou ze een aanslag voor waterschapsbelasting voor haar overleden moeder krijgen. Kosten: bijna 150 euro.

"2,5 jaar na haar dood had ik alles administratief afgerond en dan krijg ik ineens dit", zegt De Graaf-Wijers. "Ik heb gebeld met de klantenservice, maar die gaf alleen aan dat ik in bezwaar kon gaan. Dat ga ik verliezen, want ik ben nu eenmaal erfgenaam."

Het waterschap zegt het in een reactie "ontzettend vervelend" te vinden om erfgenamen dit soort brieven vertraagd te moeten sturen. Voor het versturen van belastingaanslagen geldt een maximumtermijn van drie jaar.

Zoveel miljoenen moet het waterschap nog innen:

Ook Mirjam Slot zit nog te wachten op aanslagen over verschillende jaren en heeft daarover geregeld contact gehad met Waternet. "Maar er valt niets met ze te overleggen. Vorig jaar gaven ze aan systeemproblemen te hebben, maar het voor me te gaan regelen. Daar wacht ik nu nog steeds op. Ik wil en kan niet in één keer meer dan 1000 euro betalen."

"Het klopt dat er niet alvast betaald kan worden zolang er geen aanslag is verstuurd", zegt een woordvoerder van het waterschap. "We raden belastingplichtigen aan hiervoor vast geld opzij te zetten."

Kwijtschelding mogelijk

Het waterschap belooft dat gedupeerden niet alles in een keer hoeven te betalen. Voor 2022 is inmiddels 70 procent van de aanslagen verstuurd, aan de overige 30 procent wordt nu gewerkt. "In februari volgen dan de aanslagen van 2023 en na de zomer die van 2024", zegt de woordvoerder. "Je kunt ervoor kiezen om die in één keer te betalen of in acht termijnen. Die termijnen van die verschillende aanslagen kunnen elkaar dus wel gaan overlappen. Mochten mensen drie aanslagen tegelijk aan het afbetalen zijn en dat te veel zijn, dan is het mogelijk met ons een alternatieve betaalafspraak te maken."

De laagste inkomens kunnen, zoals altijd, gebruikmaken van een kwijtscheldingsregeling. Maar ook in zo'n toekenning gaat weer heel wat tijd zitten. Volgens het waterschap is er gekozen voor het "meest ruimhartige kwijtscheldingsbeleid dat binnen de wetgeving mogelijk is". Het aantal mensen dat tot nu toe zegt betalingsproblemen te hebben, valt volgens het waterschap mee. "Maar vanwege het inhalen van de achterstand verwachten we wel een groter beroep op onze regelingen."

De Amsterdamse Ombudsman maakt zich zorgen over de opeenstapeling van aanslagen dit jaar, maar laat weten daarover nog geen klachten te hebben ontvangen.

Door boerenprotestacties zijn verschillende grensovergangen tussen Nederland en België afgesloten. Het gaat om de grensovergang van de A67 bij Eersel en van de A4 bij Markiezaat, meldt de ANWB. Ook de grensovergang van de A16 bij Hazeldonk is richting België dicht, in de richting van Nederland is de weg weer grotendeels open.

De boeren demonstreren sinds gisteravond laat aan de Belgische kant van de grens. Rijkswaterstaat adviseert weggebruikers die naar België moeten om hun reis uit te stellen als dat mogelijk is. Anders kunnen zij omrijden via Limburg over de A2 tussen Maastricht en Luik, de A76 tussen Stein en Maasmechelen en de Westerscheldetunnel, de N62.

Weggebruikers kunnen wel last hebben van flink wat extra reistijd, zegt de ANWB tegen persbureau ANP. "Maar tijdens de vrijdagochtendspits is het nooit druk. Vooral voor de logistieke sectoren kan het heel vervelend zijn."

Aan de protestacties doen vooral Belgische boeren mee. Zij voeren al dagen actie omdat hun werk naar eigen zeggen niet meer rendabel is. Ze wijzen op de stijgende productiekosten, terwijl de verkoopprijzen gelijk blijven. Ook willen ze af van strenge Europese milieuregels.

"Wij staan hier niet voor de lol, wij staan hier omdat we willen opkomen voor onze rechten", zegt een van de actievoerders in het NOS Radio 1 Journaal. Hij staat op de snelweg over de grens bij Eindhoven. De boeren demonstreren volgens hem bij de grensovergang omdat dit een strategische plek is, "en het stikstofprobleem speelt vooral in België en Nederland".

Hij vindt het naar eigen zeggen vervelend dat weggebruikers last hebben van de blokkade, "maar wij hebben al drie jaar last, en niemand kijkt en luistert naar ons". "Onze vergunningen worden niet verlengd, we krijgen geen rechtszekerheid voor de bedrijven, de banken willen niet meegaan in de financieringen. Dus we zitten met onze bedrijven helemaal geblokkeerd en we weten niet welke kant we op moeten."

Belgische supermarkten waarschuwen dat de protestacties kunnen leiden tot lege schappen. De boeren blokkeren met hun tractoren ook distributiecentra van onder andere ALDI, Lidl en Colruyt.

Dit zeggen de boeren vanochtend:

De blokkade van de snelwegen richting Antwerpen begon gisteravond laat. Over de grens bij Eersel reden meer dan vijftig tractoren de snelweg op. De demonstranten staken vuren aan en riepen op om de blokkade enkele dagen vol te houden. Nederlandse boeren reden vanuit Bergeijk naar de grens en sloten zich aan bij de actie, om hun Belgische collega's te steunen. Volgens de initiatiefnemer waren er gisteravond zo'n 30 à 35 Nederlanders.

Ook op verschillende plekken in Nederland waren gisteravond boerenacties. Zo stonden op de Dam in Amsterdam zo'n vijftien tractoren. Bij het Gelderse provinciehuis in Arnhem kwamen tientallen boeren samen. Verderop op de Markt in het centrum stonden zo'n 120 landbouwvoertuigen. Ook in Woerden en Groningen hadden boeren zich verzameld.

Bekijk hier de acties, die gisteravond begonnen:

In een reactie op de protesten bij de grens zei demissionair minister Yesilgöz van Justitie vanochtend dat het iedereen vrijstaat om te demonstreren, maar ze deed een oproep om dat niet te doen "op plekken waar je jezelf en anderen in gevaar brengt".

Op de vraag of er wordt ingegrepen en of ze de blokkades afwijst, zei ze dat dat altijd een lokale afweging van de burgemeester, samen met justitie en politie is. "Zodat wij niet vanuit Den Haag van een afstand daarover moeten oordelen".

De Nederlandse actiegroep Farmers Defence Force (FDF) hoopt dat de actiebereidheid onder boeren groeit, meldt persbureau ANP. FDF wil komend weekend grensovergangen in het hele land blokkeren, dus mogelijk ook in het noorden en oosten van Nederland.

Goedemorgen! Het Internationaal Gerechtshof doet een uitspraak in de zaak die Oekraïne tegen Rusland heeft aangespannen. En in Tsjechië begint de WK veldrijden.

Eerst het weer: Vandaag is het vrijwel bewolkt in heel het land, maar op de meeste plaatsen blijft het droog. Vanavond is er in het oosten en noorden kans op wat lichte regen. Het wordt zo'n 9 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar aan het spoor wordt gewerkt.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het afgelopen jaar is bij 128.000 nieuwe patiënten de diagnose kanker gesteld, 2000 meer dan het jaar ervoor. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie die het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) deelt in aanloop naar Wereldkankerdag aanstaande zondag.

Uit de nieuwe cijfers blijkt dat het stadium wanneer de kanker wordt vastgesteld sterk verschilt tussen de kankersoorten. Zo worden kanker van de schildklier, baarmoeder en een melanoom in ongeveer 70 procent van de gevallen in een gunstig stadium ontdekt, terwijl bij kanker van de slokdarm, maag, galwegen en alvleesklier dat slechts in ongeveer 10 procent van de diagnoses het geval is.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Hoe schiet je een wolf? Een cursus voor jagers is in de maak. Volgens Omroep Gelderland is de Stichting Jachtopleidingen Nederland (SJN) bezig om een programma te maken.

Onlangs werd besloten dat de provincie Gelderland met paintball mag schieten op de wolf. Hoewel de provincie gisteren besloot de ontheffing daarvoor niet te verlengen omdat er momenteel geen probleemwolven zijn, is de SJN toch een cursus aan het opzetten.

Fijne vrijdag!

Het RIVM weet al jaren dat de giftige stof PFAS niet alleen in de regio Dordrecht in eieren van hobbykippen zit, maar ook in de rest van het land. Onderzoek daarnaar werd al in 2015 gepubliceerd. Desondanks werd in december alleen voor de regio Dordrecht afgeraden om nog zulke eieren te eten.

Het RIVM en de GGD besloten toen om het eten van eieren van eigen kippen rond Dordrecht af te raden, nadat uit onderzoek was gebleken dat de eieren in die regio meer PFAS bevatten dan door de Europese Unie verantwoord wordt geacht. Dat onderzoek werd in die regio uitgevoerd vanwege de aanwezigheid van de fabriek Chemours, die jarenlang veel PFAS uitstootte en loosde.

De NOS constateerde twee weken geleden na eigen onderzoek dat ook hobbykippen in Friesland, Utrecht en Limburg eieren met te veel PFAS leggen. In een reactie zei het RIVM toen dat er in het hele land onderzoek gedaan moet worden naar PFAS in eieren.

Onderzoek al gedaan

Nu blijkt dat dat onderzoek al lang is gedaan. Bijna tien jaar geleden onderzocht een wetenschapper van de Wageningen Universiteit eieren van 73 hobbykippenhouders en 22 professionele kippenbedrijven in Nederland. In de eieren van kippenbedrijven werd destijds vrijwel geen PFAS aangetroffen, in de hobby-eieren waren de PFAS-gehaltes veel hoger.

In de jaren na het onderzoek zijn de Europese gezondheidsnormen voor PFAS vele malen strenger geworden. Met de destijds geldende normen was het vrijwel onmogelijk om door het eten van eieren te veel PFAS binnen te krijgen. Maar volgens de huidige regels bevat de helft van de toen geteste hobby-eieren zoveel PFAS dat ze niet verkocht mogen worden.

De resultaten van het onderzoek van destijds zijn moeilijk precies te vergelijken met de resultaten van het onderzoek van de RIVM en GGD rond Dordrecht van eind vorig jaar, onder meer omdat de resultaten van dat laatste onderzoek nog niet volledig openbaar zijn. Ook zijn de meetmethodes inmiddels gevoeliger dan tien jaar geleden.

'Geen lichte boodschap'

Vanwege die andere meetmethode kunnen de twee onderzoeken niet op een hoop worden gegooid, laat een woordvoerder van het RIVM weten. Rond Dordrecht werd net voor kerst besloten snel knopen door te hakken, zelfs nog voordat alle onderzoeksresultaten goed waren bestudeerd. Voor de rest van het land wil het instituut dat niet zomaar doen op basis van een onderzoek met verouderde meetmethodes.

"Het geven van een landelijk advies om geen particuliere eieren meer te eten is geen lichte boodschap. Als we als RIVM zo'n advies geven moeten we zeker zijn dat zo'n advies nodig is", schrijft een woordvoerder. Hij wijst er ook op dat een onderdeel van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit binnenkort wel "een risicobeoordeling uitvoert" over PFAS in eieren.

Tast immuunsysteem aan

Zowel emeritus hoogleraar Jacob de Boer als universitair onderzoeker Chiel Jonker vindt het niet logisch dat het RIVM naar de verouderde meetmethodes verwijst. Dat destijds met minder gevoelige meetmethodes PFAS in hobby-eieren werd gevonden, betekent volgens hen dat het probleem misschien wel groter is dan toen geconstateerd.

De Boer: "Anders gezegd: de monsters die toen negatief waren, zouden nu mogelijk ook een PFAS-gehalte laten zien. Dat zou het totaal alleen hoger gemaakt kunnen hebben, maar niet lager." Jonker: "Er had dus potentieel nog meer PFAS in eieren aangetoond kunnen worden."

PFAS is vooral schadelijk voor kinderen. Het zorgt ervoor dat het immuunsysteem minder goed functioneert, waardoor kindervaccinaties minder goed werken. Kinderen kunnen dan alsnog ernstige ziektes krijgen, terwijl de vaccinaties hen daartegen zouden moeten beschermen. In heel hoge concentraties kan PFAS ook kankerverwekkend zijn, maar dat soort concentraties worden in eieren niet teruggevonden.

Het afgelopen jaar is bij 128.000 nieuwe patiënten de diagnose kanker gesteld, 2000 meer dan het jaar ervoor. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie die het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) deelt in aanloop naar Wereldkankerdag aanstaande zondag. De stijging is volgens de verwachting op basis van de bevolkingsgroei en het stijgende aandeel ouderen.

900.000 mensen in Nederland leven op dit moment met kanker. Uit de nieuwe cijfers blijkt dat het stadium wanneer de kanker wordt vastgesteld sterk verschilt tussen de kankersoorten.

Diagnose in een vroeg stadium

Zo worden kanker van de schildklier, baarmoeder en een melanoom in ongeveer 70 procent van de gevallen in een gunstig stadium ontdekt, terwijl bij kanker van de slokdarm, maag, galwegen en alvleesklier dat slechts in ongeveer 10 procent van de diagnoses het geval is.

Long-, maag-, slokdarm- en alvleesklierkanker zijn de dodelijkste typen kanker zegt Thijs Merkx, oncoloog en voorzitter van IKNL in het NOS Radio 1 Journaal. "Dat ligt vooral aan de aard van deze typen kanker, waarbij de cellen zich sneller vermenigvuldigen."

Latere diagnose bij dodelijkste soorten kanker

Volgens Merkx worden deze agressieve vormen van kanker over het algemeen bovendien vaak in een laat stadium herkend. "Terwijl hoe eerder je deze kankers detecteert, hoe groter de overlevingskans." Long-, maag-, slokdarm- of alvleesklierkanker geeft pas laat symptomen, waardoor het vroeg opsporen lastiger is dan anderen typen kanker.

Artsen moeten alle onderzoeksmiddelen inzetten die er zijn om kanker op te sporen, vindt Merkx. "Dat kost energie, geld en overtuigingskracht. Maar een kankerpatiënt behandelen is nog veel duurder, dus voorkomen is beter dan genezen."

De oncoloog zegt dat de deelname aan bevolkingsonderzoeken is afgenomen. "We voeren een sterk pleidooi om de deelnamegraad te verhogen, want het vroeg herkennen is juist zo belangrijk." Merkx weet niet waardoor er minder animo is voor de bevolkingsonderzoeken.

Bevolkingsonderzoek helpt vroeg kanker op te sporen

Het bevolkingsonderzoek heeft bij borst- en darmkanker geholpen het aandeel vroege diagnoses te verhogen. Bij borstkanker steeg dat aandeel van 28 procent eind jaren 80 naar 45 procent in 2022. Bij darmkanker ging het percentage van 19 naar 25.

Ook bij melanomen en prostaatkanker ging het aandeel gunstige diagnoses omhoog. Bij longkanker nam het aandeel diagnoses in een ongunstig stadium toe van ruim een kwart naar meer dan de helft, als gevolg van betere technieken om uitzaaiingen op te sporen. Dit lijkt een negatieve ontwikkeling, stelt het IKNL, maar hierdoor kan bij steeds meer patiënten juist het 'werkelijke' stadium worden bepaald en kan aan deze patiënten ook de goede behandeling worden aangeboden.

Een oud-medewerker van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA is veroordeeld tot veertig jaar cel voor het lekken van geheime informatie van de CIA naar WikiLeaks en voor het bezit van kinderporno.

De 35-jarige programmeur Joshua Schulte heeft zich volgens de rechter schuldig gemaakt aan "spionage, computerhacking, minachting van de rechtbank, het afleggen van valse verklaringen tegenover de FBI en kinderporno". De aanklagers hadden een levenslange gevangenisstraf geëist.

'Grootste datalek in CIA-geschiedenis'

De aanklagers spraken van "de grootste diefstal van geheime informatie in de geschiedenis van de CIA". Ze vonden tijdens het onderzoek naar het datalek duizenden foto's en video's van kinderporno op Schultes computer in zijn appartement in New York.

In 2022 werd Schulte al schuldig bevonden aan een deel van de eerdergenoemde aanklachten, nadat hij geheime informatie had doorgespeeld naar WikiLeaks. De documenten, die tezamen Vault 7 worden genoemd, werden vanaf maart 2017 gelekt en laten in detail zien hoe de CIA omgaat met elektronische surveillance en een cyberoorlog. Ze geven informatie over hoe de CIA buitenlandse overheden en mogelijke extremisten in de gaten houdt.

De verdachte van de aanval met een bijtende stof in Londen, woensdagavond in Londen, is in 2018 veroordeeld voor een zedendelict. Dat meldt de BBC. Naar de 35-jarige Abdul Shakoor Ezedi wordt nog steeds gezocht.

Bij de aanval woensdagavond in de wijk Clapham Common raakten twaalf mensen gewond. Een moeder (31) en dochter (3) raakten mogelijk verminkt, ook de 8-jarige dochter van de vrouw liep verwondingen op. De dader probeerde in een auto te ontkomen, maar crashte tegen een stilstaande auto en sloeg vervolgens te voet op de vlucht.

De politie vermoedt dat de man een bekende is van de drie slachtoffers, maar weet nog niet precies wat hun relatie is tot elkaar. Ook zijn motief is nog onbekend. Onder de overige gewonden zijn vier omstanders die te hulp kwamen, van wie er drie naar het ziekenhuis moesten. De andere vijf gewonden zijn politieagenten die na behandeling in het ziekenhuis weer naar huis mochten.

Nog niet gepakt

De verdachte werd voor het laatst gezien bij een tankstation in Noord-Londen, zo'n 9 kilometer van de plek van de aanval. Op een foto die de Londense politie deelde met het publiek is te zien dat hij ernstig gewond is aan zijn gezicht.

Ezedi werd voor het zedenmisdrijf veroordeeld tot een taakstraf, die hij in 2020 voltooide. Sindsdien stond hij niet meer onder toezicht van de reclassering.

Ezedi zou in 2016 vanuit Afghanistan in een vrachtwagen naar het Verenigd Koninkrijk zijn gekomen. Volgens de BBC kreeg hij in 2021 of 2022 een verblijfsvergunning. Zijn asielaanvraag werd tot twee keer toe geweigerd. De derde aanvraag werd goedgekeurd, nadat hij had gezegd te zijn bekeerd tot het christendom.

Op de boulevard van Vlissingen komt geen slavernijmonument. Een meerderheid van 17 van de 25 gemeenteraadsleden stemde tegen het voorstel dat door een groep burgers was ingediend. Er werd getwijfeld aan het draagvlak voor zo'n monument onder de inwoners. Ook de kosten van het onderhoud van het monument kwamen ter sprake.

Initiatiefnemers van het plan waren kunstenaar Zeus Hoenderop en voorzitter Angélique Duijndam van Keti Koti Zeeland. Hoenderop noemt de uitslag van de stemming in de gemeenteraad "absurd". "De gemeente Vlissingen heeft op 1 juli excuses gemaakt voor het slavernijverleden, maar dat betekent dus helemaal niets", zegt hij tegen persbureau ANP. "Door geen monument te plaatsen, geef je een bevolkingsgroep geen ruimte om een plek te hebben voor erkenning."

In 2021 heeft het gemeentebestuur van Vlissingen publiekelijk erkend dat de gemeente een grote rol heeft gespeeld in de geschiedenis van slavernij en kolonialisme. Daar ging een onderzoek naar het eigen slavernijverleden aan vooraf. In het onderzoeksrapport werd Vlissingen de "onbetwiste hoofdstad" van de Nederlandse slavenhandel genoemd.

Monument eerder al geplaatst

Vorig jaar juni zetten de initiatiefnemers het monument al neer op de boulevard ter herdenking van de slavernij, zonder daar een vergunning voor te hebben. Dat deden ze een dag voor Keti Koti op 1 juli, de dag ook dat de gemeente excuses maakte voor het slavernijverleden.

Het monument werd al snel beklad. Twee weken later werd het op last van de burgemeester weggehaald, omdat het er zonder vergunning stond. Sindsdien stond het in de binnentuin van het Maritiem Muzeeum Zeeland in Vlissingen. Met een burgerinitiatief probeerden Hoenderop en Duijndam het monument alsnog op de boulevard te krijgen, maar dat is dus niet gelukt. Het initiatief werd ondersteund door 733 mensen, onder wie 276 mensen uit Vlissingen.

Dit zijn beelden van dat monument:

Oekraïne moet maatregelen nemen om de oorlog tegen Rusland te kunnen winnen, zegt opperbevelhebber Valeri Zaloezjny. De hoogste generaal heeft zijn visie uiteengezet in een door CNN gepubliceerd opiniestuk. In het artikel bekritiseert hij het huidige beleid.

Het is zeer opmerkelijk dat een commandant der strijdkrachten zich in de media uitspreekt over politieke kwesties. Maar de actie van Zaloezjny komt niet uit de lucht vallen. Hij heeft eerder al een opiniestuk voor The Economist geschreven, waarin hij zei dat de oorlog in een patstelling was beland.

President Zelensky riep de militaire leider vervolgens op "zich niet te bemoeien met de politiek". Ook hebben de president en generaal elkaar openlijk tegengesproken over hoeveel extra militairen het leger heeft gevraagd aan de regering. Westerse media speculeren dat het ontslag van Zaloezjny nadert.

'Nieuw systeem nodig'

In het CNN-artikel zegt de generaal dat er "een compleet nieuw systeem moet komen van technologische herbewapening". De productie van bijvoorbeeld goedkope drones moet wat hem betreft nog veel verder worden opgeschaald. Ook investeren in cyberaanvallen wordt aangeraden door Zaloezjny.

Kortgezegd stelt Zaloezjny dat Oekraïne zich meer op zijn eigen capaciteit moet richten, omdat de militaire hulp van bondgenoten is afgenomen. "De zwakte van internationale sancties" zorgen er volgens hem voor dat Rusland zijn militaire industrie kan blijven inzetten in de oorlog tegen Oekraïne. Met steun van landen als Iran en Noord-Korea.

Ook de "politieke situatie" heeft volgens de generaal prioriteit. De productie van munitie loopt volgens hem onnodig vertraging op als gevolg van regels, maar hij geeft daarover geen nadere uitleg.

'Onvermogen' rondom mobilisatie

Rusland heeft als groot voordeel dat het snel extra militairen kan mobiliseren, zegt de generaal. Hij wijst op het contrast met Oekraïne, waar instanties "onvermogen" laten zien om dit voor elkaar te krijgen "zonder impopulaire maatregelen". Dat is een verwijzing naar de onenigheid tussen de politieke top en het leger over hoeveel extra militairen er kunnen en moeten worden gemobiliseerd.

Zaloezjny is sinds 2021 opperbevelhebber van het Oekraïense leger. Hij is populair onder de bevolking. Analisten hebben gesuggereerd dat de generaal mogelijk probeert problemen aan het front af te schuiven op Zelensky.

50 miljard van EU

Voor Oekraïne kwam er vandaag goed nieuws uit Brussel. EU-leiders werden het eens over 50 miljard euro aan extra hulp voor Kyiv voor de komende jaren. Hongarije had dit steunpakket lange tijd tegengehouden.

Het Openbaar Ministerie heeft 24 jaar celstraf geëist tegen Marlon B. (42). Hij wordt verdacht van de moord op zijn ex-partner Silvana Heber (36), in 2022. Tot vandaag ontkende hij, maar in de rechtszaak zei B. dat hij nu inziet dat "alles naar hem wijst".

De vrouw uit het Brabantse Hoogeloon verdween op 19 november 2022. Drie dagen later werd haar lichaam gevonden in een graf in een bosgebied in Half Mijl, vlakbij haar woonplaats. Ze bleek gewurgd te zijn. Haar ex-vriend Marlon B. werd aangehouden op verdenking van moord. Heber had twee kinderen.

'Voorbereid graf'

Het stel woonde nog samen in het Brabantse dorp, maar Heber zou gaan verhuizen naar een andere woning. Ze had met een wijkagent gepraat omdat ze zich zorgen maakte over de reactie van haar B. op die verhuizing. Ze zou bang voor hem zijn geweest.

Het graf waarin Heber was gevonden moet zijn voorbereid, stelt het OM. Het was zo diep dat het niet in korte tijd gegraven kon zijn. Op een uitgelezen gps-signaal van de auto van B. is te zien dat hij op de dag van de dood van Heber twintig minuten lang in Half Mijl was. De weken voorafgaand aan de dood reed hij ook meermaals naar de afgelegen plek. Zelf verklaart de verdachte dat hij er graag ging wandelen.

Doodslag

B. zegt niet meer te weten wat er precies is gebeurd, schrijft Omroep Brabant. "Ik moet het gedaan hebben, maar ik kan het me niet herinneren", zei hij vandaag. Volgens zijn advocaat is er geen sprake van een voorbedacht plan en moet de verdachte worden vrijgesproken van moord.

De rechter doet op 15 februari uitspraak in de zaak.

Tientallen boeren met tractoren blokkeren de grensovergang op de A67 bij Eersel. Meer dan vijftig tractoren reden rond 23.30 uur de weg op vanaf een parkeerplaats, meldt persbureau ANP. Een Nederlandse ANP-fotograaf zegt dat de meeste actievoerders uit België komen, maar er zijn ook Nederlandse boeren bij. De A67 is bij de grens in beide richtingen gesloten.

Ook andere snelwegen in het grensgebied met België zijn afgesloten vanwege boerendemonstraties. De A4 richting Antwerpen is dicht. Dat geldt ook voor de A16 bij het grensgebied, in beide richtingen. Ten slotte was ook de A76 bij het Limburgse Stein in beide richtingen gesloten, maar daar is de weg weer vrij.

Acties in heel Nederland

Op verschillende plekken in Nederland hadden boeren zich eerder op de avond met tractoren verzameld. Op de Dam in Amsterdam stonden zo'n vijftien tractoren. Bij het Gelderse provinciehuis in Arnhem kwamen tientallen boeren samen. Verderop op de Markt in het centrum stonden zo'n 120 landbouwvoertuigen.

In Arnhem wilden de boeren een petitie aanbieden aan de Gelderse commissaris van de Koning, meldt Omroep Gelderland. Ze wilden aan de commissaris duidelijk maken dat de in hun ogen verregaande Europese klimaatmaatregelen niet werkbaar zijn. De boeren kwamen uit verschillende regio's richting Arnhem. Ze gingen in gesprek met de commissaris en een gedeputeerde. Volgens de omroep was de sfeer goed.

Bekijk hier de acties:

Een woordvoerder van de politie Amsterdam zei tegen stadskrant Het Parool dat er ongeveer vijftien tractoren op de Dam stonden. Ze hadden protestborden meegenomen met teksten als: 'Boeren klimaatbewust, laat ons met rust'. De politie sprak van een ontspannen sfeer.

Pamflet overhandigd

Er stonden volgens de politie ook boeren bij het distributiecentrum van supermarktketen Jumbo in Woerden. Volgens de woordvoerder was de sfeer gemoedelijk en stonden ze er met vijftien tractoren.

Ook in Groningen stondenlandbouwvoertuigen. De boeren daar hadden zich verzameld bij het treinstation in het centrum van de stad, meldde RTV Noord. Ze hebben een pamflet overhandigd aan BBB-gedeputeerde Henk Emmens van Landbouw.

Aan het begin van de avond hadden boeren uit Limburg en Brabant een oproep gedaan om actie te voeren om zo hun Belgische collega's te steunen.

Boeren in Brussel

Eerder op donderdag was er een groot boerenprotest in België. Vooral in Brussel leidde dat tot ongeregeldheden. Zeker duizend tractoren trokken naar de hoofdstad om te demonstreren tijdens een Europese top die er werd gehouden.

Vier mensen zijn aangehouden na confrontaties met de autoriteiten. Onder meer op het Luxemburgplein werden brandjes gesticht en werd met vuurwerk gegooid. Na afloop trokken de boeren weg, wat tot een zware avondspits in het hele land leidde.

Scholen in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) hebben nog amper beleid om stagediscriminatie te herkennen en tegen te gaan. Dat blijkt uit onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs. Dit terwijl het volgens de inspectie een "hardnekkig probleem" is. Aan het onderzoek deden schoolbesturen, studenten en docenten van dertien verschillende scholen mee.

"Er wordt erkend dat het een probleem is, maar daar blijft het nog vaak bij", zegt Annelies Opstraat van de inspectie. Volgens Opstraat gaan scholen ook heel verschillend om met stagediscriminatie. "Sommigen gaan de strijd aan. Anderen zeggen dat het bij hen niet voorkomt. Maar ook bij scholen die wel actie ondernemen staat het beleid nog in de kinderschoenen."

Geen gelijke definitie

Wat de aanpak van stagediscriminatie lastig maakt, is dat mbo-instellingen geen eenduidige definitie hanteren. "We zien dat er zelfs binnen scholen onenigheid over is", zegt Opstraat.

Ze geeft als voorbeeld dat sommige bedrijven de voorkeur geven aan hbo'ers voor een mbo-functie. "Dit is discriminatie op onderwijsniveau volgens sommigen, maar er zijn ook docenten en studenten die dit als begrijpelijk selectiecriterium zien."

Daarnaast zijn er studenten die gediscrimineerd worden op basis van afkomst. Zo vertelt de Marokkaans-Nederlandse mbo-student Jacob in NPO Radio 1-programma Nieuws en Co (NOS/NTR) dat werkgevers hem nauwelijks uitnodigen voor sollicitatiegesprekken.

"Ik denk soms dat het komt door mijn Arabische achternaam", zegt hij. "Bedrijven weten ook heel goed wat voor studenten ze willen en welke ze niet willen. Het is wel kwetsend als ze die selectie al maken op basis van iemands achternaam of afkomst."

School moet gaan koppelen

"We nemen dit probleem heel serieus", zegt voorzitter Adnan Tekin van de MBO Raad in reactie op het rapport. "Uit allerlei onderzoeken blijkt dat sommige groepen studenten vijf tot zes keer vaker moeten solliciteren."

Op de vraag wat scholen doen om het probleem aan te pakken, wijst hij op het Stagepact mbo dat mbo-instellingen, MKB-Nederland het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vorig jaar ondertekenden. Daarin is onder meer afgesproken dat studenten makkelijker melding moeten kunnen maken van stagediscriminatie.

Ook is afgesproken dat alle scholen op termijn gaan werken met stagematching. Door dat systeem hoeven eerstejaars studenten niet langer zelf een stageplek te zoeken, maar worden ze door de opleiding aan een bedrijf gekoppeld. "Scholen zijn nu druk met de uitvoering hiervan. We willen dit jaar echt een fundament leggen", aldus Tekin.

De inspectie erkent dat het Stagepact mbo een belangrijke stap is. "Nu wordt het tijd dat afspraken op papier ook worden uitgevoerd", zegt Opstraat. De inspectie pleit er verder voor dat onderwijsinstellingen stagediscriminatie explicieter in hun beleid benoemen. Nu wordt het nog te vaak toegedekt met termen als 'inclusie' en 'diversiteit'.

Ook is het advies aan scholen om meer aan voorlichting te doen en te praten met leerbedrijven over wat een 'gezond leerklimaat' is. Het advies sluit aan bij een onderzoek dat het Verwey-Jonker Instituut in november publiceerde. Daarin werd geconcludeerd dat docenten beter getraind moeten worden om de afhandeling van meldingen te verbeteren.

In Rotterdam is een tweede lichaam gevonden onder het puin van het verwoeste appartementencomplex. Forensisch rechercheurs hebben het lichaam geïdentificeerd. Het gaat om een man van 22. Zijn lichaam wordt overgedragen aan zijn familie.

Na de explosie van maandag werden drie mensen vermist. Gisteren vonden familieleden een slachtoffer, dat zij onder begeleiding van de politie hebben geborgen. Er wordt nu nog één persoon vermist.

Het tweede lichaam werd donderdagavond onder het puin vandaan gehaald:

"We stoppen niet voordat we het laatste slachtoffer hebben gevonden", zegt een woordvoerder van de politie. "Zodra het lichaam van vanavond is geïdentificeerd gaan we verder met de zoektocht." De politie zet daar net als gisteren speurhonden voor in.

De politie begon de zoektocht onder het puin vanmiddag. Na dagen van gecontroleerd slopen werd het pand rond het middaguur veilig genoeg bevonden om hulpverleners tussen de brokstukken te laten zoeken. Voorzichtig kamden zij de ravage uit.

Familie zocht zelf

Gisteren gingen familieleden van een van de slachtoffers het terrein op uit frustratie over het uitblijven van een zoekactie. De politie vroeg hen aanvankelijk om te vertrekken, maar mochten later na overleg met agenten alsnog het terrein op. Familieleden haalden daarop een lichaam uit het puin vandaan.

"Wij zijn moslims, wij moeten onze lichamen begraven", zei een ongerust familielid tegen de NOS. Hij doelde hiermee op het islamitische gebruik om doden zo snel mogelijk te begraven.

Gisteravond laat kwam ook de ME in actie in de straat, vanwege onrust onder buurtbewoners en familieleden. Daarbij zijn twee mannen aangehouden omdat ze probeerden langs de hekken op het terrein te komen. De politie meldt dat zij inmiddels weer op vrije voeten zijn.

Huizen onbewoonbaar

Een flink aantal woningen in de straat van de explosie is onbewoonbaar verklaard vanwege schade. Buurtbewoners zijn veelal opgevangen bij familie en in een nabijgelegen sporthal.

De huizen tegenover de verwoeste panden zijn weer vrijgegeven.

Bij een groot boerenprotest in Brussel is het tot confrontaties gekomen tussen de politie en demonstranten. Daarbij zijn vernielingen aangericht en brandjes gesticht. Zeker vier mensen zijn aangehouden. Ook in andere delen van België hebben boerenprotesten tot ongeregeldheden geleid.

Rond 18.00 uur maakte de politie een einde aan het protest op het Luxemburgplein in de hoofdstad. De Mobiele Eenheid ontruimde het plein en bluste brandjes met een waterkanon. De actie van de politie verliep redelijk rustig. Op dat moment stonden er nog enkele tientallen demonstranten op het plein.

Bekijk hier hoe de politie een einde maakte aan het protest op het Luxemburgplein:

Eerder op de dag ontstonden er schermutselingen tussen de boeren en de autoriteiten in de Europese wijk. Er is daarbij onder meer met vuurwerk gegooid. Ook werd een mestkar opengezet en werd de politie bekogeld met eieren en bierflesjes. Later werd ook met straatmeubilair gegooid. Daarop zette de politie traangas in.

De mensen die zijn aangehouden hadden vuurwerk op zak en in een enkel geval een mes, meldt de Vlaamse omroep VRT.

Ruim een uur voordat de politie het plein ontruimde, vertrok een groot deel van de duizend trekkers uit de Belgische hoofdstad. Dat leidde tot problemen op de weg en had een zware avondspits tot gevolg.

Dode in file

In verschillende files in België zijn zeker vier ongelukken gebeurd. In een van de files botste een bestelbus tegen een stilstaande vrachtwagen. De bestuurder van de bestelbus kwam daarbij om het leven. Bij andere ongelukken zijn twee mensen zwaargewond geraakt.

Op het Luxemburgplein is een standbeeld zwaar beschadigd. Een van de figuren rond het beeld, van de 19e-eeuwse staalpionier John Cockerill, werd omvergehaald en in brand gestoken.

"Compleet fout", reageerde de Belgische premier De Croo. "We moeten weg van de clash tussen landbouw en industrie. Boeren en ondernemers zijn niet elkaars tegenpolen. We hebben ze beiden nodig voor een sterke en duurzame economie."

Het protest in Brussel begon vanochtend vroeg toen meer dan duizend tractoren de stad binnenreden. Ze wilden het verkeer in het Brussels gewest lamleggen om hun onvrede te uiten over het Europese landbouwbeleid.

De boeren trokken naar Brussel vanwege een Europese top. Regeringsleiders spraken daar ook over de protesten, al stond dat niet officieel op de agenda.

Demissionair premier Rutte, de Belgische premier De Croo en de Europese Commissievoorzitter Von der Leyen spraken met verschillende boerenvertegenwoordigers. Op X zegt Rutte dat ze hebben geluisterd naar de zorgen die de boeren hebben over de toekomst van de landbouwsector in Europa. Von der Leyen zegt dat ze voor het eind van de maand een voorstel gaat uitwerken dat de administratieve lasten voor boeren verlicht.

"Dat is een hoopvol signaal", zegt een woordvoerder van een boerenorganisatie tegen de VRT. "We zullen zien waar dat toe leidt. Maar ik denk dat er ook fundamenteel een aantal dingen moeten veranderen. In de Europese Green Deal worden uitsluitend duurzaamheidsvereisten opgelegd aan landbouwers, zonder erover na te denken dat daardoor de productie uit Europa wordt weggeduwd."

Ook in andere delen van België gingen boeren vandaag weer de straat op. Er zijn blokkades bij de havens van Antwerpen en Zeebrugge, waar sinds vanmiddag 2000 vrachtwagens stilstaan. Ook in Gent is er veel hinder, evenals op verschillende snelwegen en het klaverblad bij Lummen.

En boeren blokkeren verschillende distributiecentra van supermarkten in het hele land, soms al voor de vierde dag op rij. De boeren zijn het niet eens met de lage marges op hun producten die ze van supermarkten krijgen, meldt de VRT. In Wallonië zijn voor de komende dagen meer blokkades van distributiecentra aangekondigd.