NOS Nieuws - Algemeen

De Slowaakse premier Fico heeft de Oekraïense president Zelensky uitgenodigd om te praten over de doorvoer van Russisch gas. Volgens Fico veroorzaakt het stopzetten van die gasdoorvoer "grote schade voor Slowakije en de Europese Unie", zo schrijft hij in een open brief.

Sinds 1 januari krijgen Europese landen geen Russisch gas meer via een pijpleiding die over Oekraïens grondgebied loopt. Een contract daarover liep op 31 december af en er waren geen nieuwe afspraken gemaakt.

De meeste Europese landen hadden de invoer van Russisch gas al afgebouwd, maar onder meer Slowakije bleef daarbij achter, onder meer omdat andere leveranciers duurder zijn.

Dreigement

Fico wil daarom dat het contract wordt verlengd. Eerder dreigde hij onder andere met het stopzetten van elektriciteitsleveringen aan Oekraïne. Dat kwam hem op kritiek te staan van Zelensky. De Oekraïense president vroeg zich af of Fico persoonlijk belang had bij het negeren van de Europese boycot van Russisch gas.

Kyiv wilde het contract niet verlengen omdat het Rusland in staat zou stellen om met de inkomsten uit dit gas de oorlog tegen Oekraïne voor te zetten. Volgens Zelensky is Fico wel hulp en compensatie aangeboden zodat Slowakije tijd heeft om alternatieven te zoeken. Fico zou dat geweigerd hebben.

"Nu neemt Fico zijn toevlucht tot leugens en luidruchtige beschuldigingen om de schuld op iemand anders af te schuiven", schreef Zelensky gisteren op X.

Fico en Poetin

In zijn open brief schrijft Fico dat hij niet op die uitspraken wil reageren, omdat hij "niet verder wil bijdragen aan de escalatie van de spanning". Fico zegt dat hij zich "volledig wil richten op het oplossen van de situatie" en Zelensky daarom uitnodigt voor een gesprek in Slowakije. In een reactie laat Zelensky weten dat Fico vrijdag naar Kyiv mag komen.

Eind vorige maand bracht Fico een bezoek aan Rusland om met de Russische president Poetin te praten over het verlengen van het gascontract. Vrijdag maakte Fico bekend dat Poetin heeft beloofd Slowakije op een andere manier van gas te voorzien, bijvoorbeeld via de zuidelijke route door Turkije. De capaciteit van deze leidingen is echter beperkt.

Het verkeer rond Amsterdam is in de avondspits "compleet vastgelopen". Dat kwam volgens de ANWB door meerdere ongelukken op de A9 en de ringweg A10. Rond 19.15 uur waren de problemen zo goed als voorbij.

Rond 18.00 uur stond op de wegen rond de hoofdstad zo'n honderd kilometer file. Dat kwam onder meer door een ongeluk in de Coentunnel op de A10, aldus Rijkswaterstaat. Twee rijstroken waren daar dicht.

De meeste vertraging hadden automobilisten op de A9, waar bij knooppunt Holendrecht een ongeluk was gebeurd. De extra reistijd liep daar op tot een uur.

Ook op de A4, vanaf Schiphol richting Amsterdam, en op de A5 stonden files.

De stemming op de Horecava, de grootste horecabeurs van Nederland, is optimistisch maar toch ook iets bezorgd. Afgelopen jaar leek mooi met een gestegen omzet van 4 procent, maar er dreigen donkere wolken in de verte voor Nederlandse horecaondernemers.

Want ook in de horeca is de afgelopen tijd alles duurder geworden en mensen houden wat vaker de hand op de knip. Dat horecabedrijven het afgelopen jaar meer omzet hebben gedraaid is enkel te danken aan de prijsverhogingen. Het aantal mensen dat het café in dook of uit eten ging nam iets af.

De afgelopen jaren leek de groei van de Nederlandse horeca niet te stoppen. Dankzij twintigers en dertigers werd er steeds meer geld uitgegeven aan onder andere borrels en diners buiten de deur. Volgens het Foodservice Instituut at in 2022 de helft van Generatie Z minimaal een keer per week buiten de deur. Nu is dat nog maar een kwart.

Hand op de knip

Veel bedrijven voelden het afgelopen jaar dat de veelal jonge horecaliefhebbers de hand wat meer op de knip hielden. Wat minder vaak werd een koffie buiten de deur gehaald of een afhaalmaaltijd besteld. Daarnaast hielp het natte voorjaar van 2024 volgens het Foodservice Instituut ook niet mee.

"De effecten van de prijsverhogingen van de afgelopen jaren zijn nu toch echt ingedaald bij de consument. Een meerderheid van de Nederlanders vindt buitenshuis eten te duur", zegt Inga Blokker, directeur van het Foodservice Instituut.

Horecazaken in het duurdere segment merken er nog niet heel veel van. Het zijn vooral de restaurants in het goedkopere segment en de bezorg- en afhaalbranche die het voelen. Mensen verkiezen de supermarkt steeds vaker boven een afhaalmaaltijd.

Restaurants in het duurdere segment bleven het goed doen. Het prijsverschil tussen de duurdere restaurants en goedkopere restaurants is de afgelopen tijd minder groot geworden. Blokker ziet dat mensen daarom de goedkopere restaurants vaker laten zitten. "De consument blijft loyaal aan duurdere restaurants."

Volgens het instituut staan alle lichten voor de sector nog altijd op groen, alleen ziet het er wat minder rooskleurig uit dan een paar jaar geleden. ABN Amro heeft een iets negatievere kijk. Zij voorspellen dat komend een crisisjaar zal worden met een piek aan faillissementen. Vooral kleine horecatenten kampen met hoge schulden.

De bank verwacht dat er komend jaar 450 horecazaken failliet zullen gaan. Dat zou een verdubbeling zijn ten opzichte van 2023. Koninklijke Horeca Nederland (KHN) denkt ook dat de gestegen kosten reden zijn voor mensen om minder vaak uit eten te gaan.

Maar volgens KHN-voorzitter Marijke Vuik kunnen horecaondernemers eigenlijk niet anders dan de prijzen omhoog gooien. "De kosten zijn zo gestegen. Eerst door de inflatie, personeel is veel duurder geworden en ook de inkoop is veel duurder geworden. Als je dat allemaal bij elkaar optelt dan is het logisch dat de prijzen omhooggaan. De marges zijn ontzettend klein."

Ook kansen

Toch mogen deze donkere wolken de stemming op de Horecava niet drukken. Sommige ondernemers zien zelfs kansen. "Als er zaken failliet gaan, betekent het ook dat er weer personeel vrijkomt en dat is weer goed voor ons", zegt een restauranteigenaar op de beurs.

Doordat er de afgelopen jaren zoveel meer buiten de deur werd gedronken en gegeten, is er volgens de ondernemer een wildgroei ontstaan aan horecazaken. "Iemand die houdt van cactussen en koffie, die begint een horecazaak met cactussen, koffie en broodjes. Daar was ook personeel voor nodig dus uiteindelijk wordt de spoeling wel dun."

De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, lag meer dan een week in een ziekenhuis in Duitsland. De woordvoering van de Commissie meldde vorige week wel dat de 66-jarige Von der Leyen een "ernstige" vorm van longontsteking had. Dat het zo serieus was dat ze ook opgenomen moest worden, vertelden de woordvoerders niet, terwijl journalisten er meermaals rechtstreeks naar vroegen.

Het nieuws over Von der Leyens ziekte kwam begin januari naar buiten omdat een gepland bezoek van de Europese Commissie aan Polen afgezegd moest worden. Volgens de voorlichters had de voorzitter van de Europese Commissie, zelf arts, al haar externe afspraken voor ten minste twee weken afgezegd.

Wel was ze vanuit Hannover aan het werk, stelden de woordvoerders, terwijl ze herstelde van de longontsteking. "De president is volhardend en toegewijd en in dagelijks contact met haar team", was het verhaal, "ze houdt de club draaiende." Zo overlegde Von der Leyen onder meer telefonisch met de Italiaanse premier Meloni voordat die naar Donald Trump afreisde. Ook werden in haar naam bijna iedere dag berichten op X geplaatst.

EU-journalisten in Brussel vroegen de woordvoerders verschillende keren naar het herstel van de voorzitter van de Europese Commissie. Vorige week woensdag werd rechtstreeks gevraagd of de longontsteking zo ernstig was dat ze naar het ziekenhuis moest, maar de woordvoerders zeiden toen alleen dat er "geen update" was.

Ziekenhuis

Pas nadat het Duitse persbureau DPA vrijdag naar buiten bracht dat de voorzitter in het ziekenhuis opgenomen was, bevestigde de dienst woordvoering van de Europese Commissie het. Ze lag niet op de intensive care en niet aan de beademing, maar werd wel van 2 januari tot afgelopen vrijdag behandeld in een ziekenhuis in Hannover voor haar longontsteking.

Het leidde tot boze reacties van journalisten bij de dagelijkse persconferentie van de Commissie vandaag. Meerderen van hen stelden dat de stilte over de ziekenhuisopname geleid heeft tot een breuk in het vertrouwen in de dienst. Ze voelen zich misleid door de woordvoerders.

De EU-correspondent van The Wall Street Journal zei het verzwijgen van de ziekenhuisbehandeling "van Peking te verwachten", maar niet van een serieus democratisch instituut als de Europese Commissie.

Ook zei hij "versteld te staan" dat de voorlichters vragen over Von der Leyens gezondheid proberen af te kappen. "Het gaat over de transparantie van de Europese Commissie. Ik werk al heel lang in Brussel, maar dit is wel heel uitzonderlijk."

De situatie werd zelfs vergeleken met het overlijden van de voorzitter van het Europees Parlement, David Sassoli, nu drie jaar geleden. "Toen hoorden we pas na zijn dood hoe ernstig zijn toestand was", merkte een journalist op. Zij vroeg of een medisch verslag over Von der Leyens gezondheidstoestand openbaar gemaakt zou worden. Daar gingen de voorlichters niet op in.

'Niets verzwegen'

De dienst woordvoering meent niets verzwegen te hebben. "Wij hebben gezegd dat het ging om een zware vorm van longontsteking", herhaalde de woordvoerder vandaag, "en dat de voorzitter steeds doorgewerkt heeft".

Vorige week vroegen journalisten zich af waarom Ursula Von der Leyen doorwerkte terwijl ze zo ziek was, en waarom ze zich niet liet vervangen door haar plaatsvervanger, de Spaanse Eurocommissaris Teresa Ribera.

Von der Leyen staat in Brussel bekend als workaholic die slaapt in een kamer op het kantoor van de Europese Commissie en hoge eisen stelt aan haar medewerkers. Ook zou ze een controlfreak zijn, die grote moeite heeft om te delegeren.

Dat Von der Leyen zo kort voor de inauguratie van de Amerikaanse president Trump ernstig ziek is, is op zijn minst onhandig. De commissievoorzitter is het gezicht naar buiten van de Europese Unie. Maar vanwege de longontsteking bleef het vanuit Brussel stiller dan je zou verwachten, bijvoorbeeld nadat Trump vorige week liet weten dat hij Groenland wil overnemen. Groenland is autonoom, maar hoort bij EU-lidstaat Denemarken.

Onvoldoende hersteld

Vandaag werd duidelijk dat Von der Leyen nog onvoldoende hersteld is om woensdag de eerste vergadering van de Europese Commissie van het nieuwe jaar te leiden. Volgens de woordvoerder is ze nu nog thuis in Hannover, maar zal ze waarschijnlijk eind deze week weer volledig aan de slag gaan.

De bedoeling is dat ze volgende week naar het Wereld Economisch Forum in het Zwitserse Davos gaat en naar Straatsburg, waar het Europees Parlement bij elkaar komt.

De Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht heffen de sancties op die het Utrechtsch Studentencorps (USC) vorig jaar kreeg opgelegd nadat leden een bangalijst hadden opgesteld en verspreid. Het corps krijgt daardoor weer subsidie. Ook is de studentenvereniging is vanaf september weer welkom bij officiële gelegenheden.

In maart vorig jaar kwam een zogenoemde "grietenlijst" van leden van het USC naar buiten. Zo'n dertig vrouwen werden daarin beoordeeld op hun seksuele prestaties. Het studentencorps schorste de verantwoordelijke leden voor maximaal 1,5 jaar. Ze mogen wel lid blijven van de studentenvereniging.

De UU en HU besloten om de subsidies aan het corps per direct stop te zetten. Het USC moest ook een verbeterplan opstellen om een cultuurverandering door te voeren. Dat plan is de afgelopen maanden door de onderwijsinstellingen gemonitord en zij zeggen nu te zien dat er stappen worden gezet om een duurzame verandering in de cultuur te realiseren.

'Waardering voor de inspanning'

Reden genoeg voor de onderwijsinstellingen om vanaf volgend studiejaar het USC weer te subsidiëren. Sinds 1 januari mogen ze al aanspraak maken op de activiteitensubsidie.

"We hebben waardering voor de inspanningen die het USC heeft verricht", zegt Wilma Scholte op Reimer, bestuursvoorzitter van de HU, tegen RTV Utrecht. "Het kost echter tijd om de gewenste veranderingen ook daadwerkelijk in de praktijk te implementeren. Daarom vind ik het heel belangrijk om hier ook na 2025 met elkaar in gesprek over te blijven."

De UU en HU blijven de uitvoering van het plan monitoren via voortgangsrapportages en door met elkaar in gesprek te blijven.

Inwoners van Arnhem mogen voortaan brieven van de gemeente terugsturen als ze die niet begrijpen. De ambtenaar die de brief heeft geschreven, moet daarna een duidelijkere versie opstellen.

Inwoners moeten met een markeerstift aangeven welk deel van de brief ze onduidelijk vinden en de brief per post of e-mail retour sturen. Persoonlijke gegevens zoals bedragen en namen moeten zwart worden gemaakt. Ambtenaren krijgen dan tien dagen de tijd om een nieuwe, helderdere brief te schrijven.

Het gaat om een proef die halverwege dit jaar wordt geëvalueerd. Wethouder publieke dienstverlening Van de Geijn is blij met de 'terugstuurservice'. "Ik vind het belangrijk dat we goed met onze inwoners communiceren. Alleen dan kun je elkaar beter begrijpen."

Ook in Leeuwarden en Haarlemmermeer

De gemeente Arnhem noemt twee voorbeelden van onduidelijke overheidstaal: "Met de door u verstrekte gegevens is door mij onderzoek gedaan naar uw financiële positie" kan een stuk simpeler: "Met uw gegevens heb ik uw financiën onderzocht."

Of: "In dit administratief beroepschrift geeft u aan waarom u het niet met de beslissing eens bent", kan in simpeler Nederlands gewoon "In uw brief schrijft u waarom u het niet eens bent met onze beslissing" worden.

Het besluit in de brief verandert niet na het terugsturen, benadrukt de gemeente. Ook de termijn waarin mensen bezwaar kunnen indienen, blijft hetzelfde.

Meldpunt voor Onbegrijpelijke Zaken

Arnhem is niet de enige stad waar inwoners onduidelijke gemeentebrieven kunnen terugsturen. Ook in de gemeente Haarlemmermeer kunnen bewoners ambtenaren vragen om de brief te herschrijven.

In Leeuwarden kunnen inwoners onduidelijke brieven achterlaten in een brievenbus in de hal van het gemeentehuis. Daarna neemt de gemeente contact met hen op om tips op te halen en de brief te herschrijven.

Daarnaast kunnen burgers meldingen doen van onbegrijpelijke overheidstaal bij het Meldpunt voor Onbegrijpelijke Zaken, een expertisecentrum dat langsgaat bij verschillende gemeentes.

Drie dagen geleden werd duidelijk dat een aantal waterbuffels in het Duitse Brandenburg besmet is met mond-en-klauwzeer. Hoewel er volgens het ministerie van Landbouw geen aanleiding of vermoeden is dat er ook in Nederland dieren zijn besmet, nam minister Wiersma een dag later wel maatregelen.

Hoe besmettelijk is mond-en-klauwzeer en is er een medicijn? In dit artikel antwoorden op deze en andere vragen over mond-en-klauwzeer.

Wat is mond-en-klauwzeer?

Mond-en-klauwzeer (MKZ) is een zeer besmettelijke ziekte voor met name evenhoevige dieren, zoals koeien, geiten, schapen en varkens. Ook in het wild levende evenhoevigen zijn gevoelig voor het virus, zoals reeën, edelherten en wilde zwijnen. Varkens zijn minder gevoelig voor MKZ dan koeien.

Virusdeeltjes komen makkelijk binnen bij een dier via de lucht of via wondjes en krassen op de huid. Een besmet dier scheidt de virusdeeltjes uit via de ademhaling, maar ook via speeksel, zweet, talg of urine. Dieren met MKZ zijn ongeveer tien tot twaalf dagen besmettelijk voor andere dieren. Ook kan het virus, afhankelijk van de temperatuur en vochtigheid, wekenlang overleven in de omgeving.

De incubatietijd van mond-en-klauwzeer ligt tussen de een en vijf dagen, maar kan bij herkauwers oplopen tot veertien dagen. De symptomen van MKZ zijn onder meer koorts, blaren en plotselinge kreupelheid. Bij varkens zie je ook dat ze zitten als een hond en niet meer willen opstaan. Bij koeien is het plotseling veel minder melk geven ook een symptoom.

Vooral jonge dieren (kalveren en biggen) kunnen aan de ziekte doodgaan. Onder andere dieren is het sterftecijfer laag.

MKZ is bij mensen ongevaarlijk en zeer zeldzaam. Een mens kan alleen MKZ oplopen door direct contact met besmet vee. In de praktijk zou dat bijvoorbeeld de boer of een dierenarts kunnen zijn.

Is er een medicijn tegen mond-en-klauwzeer?

Er bestaan vaccins voor verschillende types MKZ. Tot 1992 werden in Nederland alle dieren ouder dan vier maanden verplicht jaarlijks gevaccineerd tegen drie types.

Sindsdien wordt er in de Europese Unie niet meer preventief gevaccineerd. De vaccins beschermen niet tegen alle varianten en de kosten voor preventieve vaccinatie waren hoog. Preventieve vaccinatie werd zelfs verboden. Daardoor kreeg de EU de status "ziektevrij zonder vaccinatie". Dat heeft een groot economisch voordeel, omdat dieren en het vlees daardoor kan worden geëxporteerd naar belangrijke markten in de wereld.

Bij een uitbraak kan worden besloten om wel te vaccineren. Dat wordt noodvaccinatie genoemd en is om de uitbraak in te dammen. Volgens het ministerie van Landbouw is daar nu geen sprake van, omdat er nog een besmetting is in Nederland.

Welke maatregelen zijn er genomen om besmetting in Nederland te voorkomen?

Het ministerie heeft een aantal maatregelen ingesteld. Afgelopen weekend werd duidelijk dat er de afgelopen weken ruim 3600 kalveren uit de deelstaat Brandenburg naar Nederland zijn geïmporteerd. Daarom geldt voor de kalversector:

Wanneer was de laatste grote uitbraak van MKZ in Nederland?

De laatste grote uitbraak van mond-en-klauwzeer was in 2001. Die heeft diepe sporen nagelaten in de agrarische sector. De ziekte dook op in het Verenigd Koninkrijk en kwam een maand later ook terecht in Nederland. Toen werden op 2921 Nederlandse bedrijven meer dan 270.000 dieren uit voorzorg afgemaakt.

In 2001 liepen de spanningen vooral in Kootwijkerbroek hoog op. Daar werden na de positieve test van een dier in een straal van twee kilometer 60.000 dieren preventief geruimd. Boze boeren hingen dood vee in bomen, staken auto's in brand en blokkeerden toegangswegen. De ME werd ingezet en voerde charges uit.

Dit artikel is geschreven op basis van informatie van onder meer het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA), gddiergezondheid.nl, het Voedingscentrum en Omroep Gelderland.

Onderhandelen of niet?

Oekraïne worstelt op het slagveld en de internationale druk op president Zelensky om te onderhandelen met Rusland neemt toe. Maar zitten Oekraïners zelf daar wel op te wachten? Verslaggever Gert-Jan Dennekamp ontdekte dat de bevolking zeer verdeeld is. Tegelijkertijd is de grote vraag: wil de Russische president Poetin wel onderhandelen?

Drinkwatertekort loopt op

Provincies, drinkwaterbedrijven en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hebben een actieplan gemaakt in strijd tegen het drinkwatertekort. Ze willen dat vergunningsprocedures worden versneld en vinden dat nieuwe wingebieden moeten worden aangewezen.

Hoe nijpend is het tekort eigenlijk? Dat vragen we aan Pieter Litjens, voorzitter van Vewin, de vereniging van waterbedrijven in Nederland.

MKZ-besmettingen in Duitsland

Drie waterbuffels vlakbij Berlijn zijn besmet met mond-en-klauwzeer (MKZ). De laatste keer dat dat virus in een EU-lidstaat werd aangetroffen was in 2007.

Minister Wiersma van Landbouw heeft direct maatregelen ingesteld voor de kalversector. Vooralsnog maakt ze zich geen grote zorgen over de situatie in Nederland. In Nieuwsuur vertelt ze waarom ze denkt dat het niet zo'n vaart zal lopen als in 2001, toen in ons land bijna 300.000 afgemaakt moesten worden.

Zeehondenpup Freek, die sinds 1 januari bij natuurcentrum Ecomare op Texel werd verzorgd, is dood gevonden in zijn verblijf. De pup kwam vorige week in het nieuws omdat het de eerste zeehond was waarvan de verzorgers met zekerheid konden zeggen dat die plastic en houtresten in zijn maag had.

Op nieuwjaarsdag werd de zeehondenpup binnengebracht bij de opvang. Hij was op dat moment ernstig verzwakt. Dierverzorgers gaven Freek daarom een oplossing van zout en mineralen om de vochtbalans weer op peil te brengen. Maar het beestje spuugde de vloeistof weer uit en daarbij kwamen er ook stukjes plastic en hout mee.

De dagen erna was het van groot belang dat Freek weer zou gaan aansterken. Hij woog amper 12 kilo, terwijl een gezonde pup van zijn leeftijd wel 20 kilogram weegt. Ondanks kleine stapjes in de goede richting, heeft de jonge zeehond het niet gered.

"Hij is zaterdag overdag gestorven. Dierenverzorgers kwamen het quarantaineverblijf inlopen en toen zagen ze dat hij was overleden", zegt directeur van Ecomare, Marion Barth, tegen NH.

Ziek door vervuiling

Het is een grote schok voor de dierenverzorgers van Ecomare, die goede hoop hadden dat het beestje het zou overleven. "Het ging niet heel hard vooruit, maar het leek wel iets beter te gaan", aldus Barth. "Helaas is er nu toch slecht nieuws."

Vorige week noemde ze het nog een "confronterend bewijs van de realiteit" dat de zeehond zichtbaar ziek was geworden door de vervuiling van de zee. Het was al langer bekend dat zeehonden, bruinvissen en vogels in zee drijvend afval kunnen opeten. Maar de verzorgers hadden de gevolgen ervan nog nooit zo duidelijk gezien.

Ook morgen wordt op de Technische Universiteit Eindhoven geen onderwijs gegeven. De universiteit werd in de nacht van zaterdag op zondag getroffen door een cyberaanval, waarna het interne netwerk offline werd gehaald.

Het opnieuw beveiligen van dat netwerk is nog niet afgerond, meldt de universiteit. "We werken planmatig met man en macht om het netwerk van de TU/e weer veilig te krijgen en uiteindelijk met de grootste zorgvuldigheid weer stapsgewijs online te kunnen brengen. De onderwijssystemen hebben hierbij de hoogste prioriteit", schrijft vicevoorzitter van het college van bestuur Patrick Groothuis in een schriftelijke verklaring.

Het netwerk is nodig voor het geven van onderwijs. Ook kunnen studenten en medewerkers onder meer niet bij hun mail.

Dader nog onbekend

De universiteit laat verder weten er niet van uit te gaan dat er data zijn gestolen, "maar het onderzoek loopt nog". Ook is het nog onduidelijk wie er achter de hack zit.

Groothuis schrijft te begrijpen dat het voor studenten en docenten een vervelende situatie is. Ook benadrukt hij dat niet-netwerkgebonden onderzoek gewoon kan doorgaan en dat alle labs en voorzieningen veilig zijn. Ook promoties kunnen doorgaan.

Het moederbedrijf van Albert Heijn, Ahold Delhaize, staat op het punt een stuk groter te worden in België. Delhaize, het Belgische dochterbedrijf van het concern, wil honderden supermarkten overnemen. Negen jaar geleden fuseerde het Nederlandse Ahold met het Belgische Delhaize.

Het gaat om 325 supermarkten van Louis Delhaize. Die merknaam blijft bestaan. Bij de overname zit ook de logistieke tak en het hoofdkantoor. Alle werknemers behouden hun baan, zegt het bedrijf.

Louis Delhaize heeft kleinere buurtsupermarkten, vergelijkbaar met de Spar in Nederland. In België zijn de winkels van Louis Delhaize ook te vinden op luchthavens, treinstations, snelwegen en in ziekenhuizen. Met de overname wil het moederbedrijf van Albert Heijn zijn positie op de retailmarkt in België versterken.

Broers

Dat de bedrijven Ahold Delhaize en Louis Delhaize dezelfde naam hebben, komt doordat de bedrijven zijn opgericht door twee broers. De overname wordt door het bedrijf daarom "een knipoog naar de geschiedenis" genoemd.

De Belgische mededingingsautoriteit moet nog wel goedkeuring geven. Het is niet duidelijk hoeveel geld met de overname gemoeid zal zijn. Als het aan Ahold Delhaize ligt, zal de overname eind dit jaar zijn afgerond.

Voor het eerst in maanden lijkt er reden te zijn voor optimisme in de oorlog in Gaza. In Doha wordt al weken onderhandeld tussen delegaties van Israël en Hamas. Volgens bemiddelaar Qatar zit er een doorbraak aan te komen. De Israëlische buitenlandminister Sa'ar zegt ook dat er vooruitgang is geboekt.

Hamas zegt dat er op een aantal kernpunten vorderingen zijn gemaakt. Een definitieve versie van een akkoord zou naar de betrokken partijen zijn gestuurd, onder meer naar het hoofd van de Mossad en de premier van Qatar. Wel zijn er nog obstakels om tot een definitief akkoord te komen, zeggen verschillende bronnen die dicht bij de onderhandelingen staan.

Zo denken enkele Gazanen over een mogelijk bestand:

Met de deal die nu op tafel ligt zouden in een eerste fase vrouwen en oudere mannen vrij moeten komen. Zij zouden geruild worden tegen een aantal Palestijnse gevangenen. Daarna moet er gesproken worden over de vrijlating van de andere gijzelaars. Er zitten nog bijna honderd gijzelaars vast, bekend is dat zeker een derde van hen niet meer leeft.

Trump in Witte Huis

Het afgelopen jaar lukte het ondanks herhaalde pogingen van Qatar, Egypte en de Verenigde Staten niet om een einde te laten komen aan het geweld in de Gazastrook. Maar met het aantreden van Donald Trump in het vooruitzicht zou daar verandering in kunnen komen. Betrokkenen zeggen dat er voor volgende week een deal moet komen.

Over een kleine week zit Trump opnieuw in het Witte Huis, en voor die tijd wil de aankomende Amerikaanse president dat Hamas alle gijzelaars vrijlaat. Hij dreigde de afgelopen tijd meerdere keren dat anders "de hel losbarst" in Gaza. Wat hij daar precies mee bedoelde, wilde Trump niet zeggen.

Ook president Biden lijkt zich extra in te spannen voor een deal, in de laatste weken van zijn presidentschap. Gisteren zei hij aan de telefoon met Netanyahu dat er "een dringende noodzaak is" voor een deal en dat er daarmee ook meer humanitaire hulp naar binnen moet. Zijn team werkt nauw samen met het team van Trump bij de onderhandelingen.

Het voorstel waar de delegaties over onderhandelen zou vergelijkbaar zijn met een voorstel dat president Biden in mei al presenteerde, maar waar nooit een akkoord over gesloten werd. De twee partijen bleven al die tijd lijnrecht tegenover elkaar staan: Hamas wilde een definitief einde aan de oorlog en een vertrek van het Israëlische leger uit Gaza, Israël wilde aanwezig blijven.

Premier Netanyahu heeft na de terreuraanslag op 7 oktober gezegd Hamas volledig te willen vernietigen. Inmiddels is de top van Hamas uitgeschakeld en lijkt er van de gewapende tak weinig meer over. Door Israëlische bombardementen zijn grote delen van Gaza verwoest. Zeker 46.000 Palestijnen zijn gedood, al ligt dat aantal naar schatting veel hoger.

'Catastrofe'

In Israël is niet iedereen blij met de optimistische geluiden. De ultrarechtse minister Smotrich is groot tegenstander. Hij zegt dat de deal die wordt besproken een "overgave" is en "een catastrofe voor de nationale veiligheid" van Israël, tot woede van de families van gijzelaars. Hij dreigde eerder al uit het kabinet van Netanyahu te stappen als er een akkoord zou komen.

Intussen gaan de Israëlische luchtaanvallen op Gaza bijna onophoudelijk door. In de eerste paar dagen van het nieuwe jaar vielen er honderden doden door de bombardementen. Daar komt bij dat de Palestijnen moeten zien te overleven in tentenkampen in steeds slechtere omstandigheden, zeker nu het winter is.

Terwijl de luchtalarmen nog steeds klinken en de doden vallen, wordt op het wereldtoneel gesproken over vrede in Oekraïne. Als het aan de aankomend president van de VS ligt, Donald Trump, moet 2025 het jaar worden van die vrede.

Maar vrede is nog ver weg, vertelt Arno Klijbroek in podcast de Dag. Hij helpt soldaten door spullen in te zamelen en te brengen aan het front. Er komt veel te weinig binnen, de strijd is zwaarder dan ooit en toch denken de mensen die hij spreekt niet aan stoppen met vechten. Opgeven is volgens hem geen optie.

Journalist Michiel Driebergen reist regelmatig door Oekraïne en hoort de worsteling in het land. Drones die niet meer overvliegen en een pauze in het vechten voelt voor veel mensen aanlokkelijk. Maar het geloof dat een vredesdeal langdurige rust brengt is klein.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Marco Geijtenbeek

Redactie: Anouk Kantelberg

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Hindoes uit heel India trekken de komende weken naar het noorden van het land om Maha Kumbh Mela (Kruikenfeest) te vieren. Het heilige feest is vandaag begonnen en er worden zo'n 400 miljoen mensen verwacht. Het festival wordt gezien als een van de grootste religieuze evenementen ter wereld.

Het evenement vindt eens in de drie jaar plaats in een andere stad. Dit jaar is dat in Allahabad, dat nu Prayagraj heet. Volgens de hindoeïstische mythologie streed de god Vishnu twaalf dagen met demonen om een kruik met een onsterfelijkheidselixir. Vier druppels van dat elixir vielen op aarde in de steden Prayagraj, Haridwar, Ujjain en Nashik.

Een enorme menigte kwam bij deze oever bij elkaar voor een van de rituelen:

De 12 dagen staan gelijk aan 12 menselijke jaren en het festival wordt ook in deze cyclus gehouden. Deze editie is speciaal omdat het eens in de 144 jaar wordt gehouden. Daarom wordt het evenement 'maha' (groot) genoemd.

Tijdens het evenement wordt een bad genomen in de rivieren Ganga en Yamuna die samenkomen in de stad. Volgens de mythologie komt hier ook de heilige onzichtbare rivier Saraswati samen. Hindoes geloven dat hun zondes daarmee worden vergeven en dat het reïncarnatie stopt.

Voor de autoriteiten is het festival een grote militaire operatie. 40.000 agenten zijn zijn op de been om het evenement veilig te laten verlopen. Ook wordt door middel van kunstmatige intelligentie (AI) de mensenmassa in de gaten gehouden.

Tijdens een eerdere editie in 2013 kwamen 42 mensen om het leven nadat het treinstation overvol raakte door de mensenmassa. 45 mensen raakten gewond.

Aan de oevers van de rivieren is een tijdelijke stad uit de grond gestampt om de pelgrims te huisvesten. 150.000 tenten zijn opgezet en voorzien van 3000 keukens en 145.000 toiletten.

Zo'n 450.0000 nieuwe elektriciteitsaansluitingen worden geïnstalleerd om de mensen te voorzien van stroom. De Indiase spoorwegen hebben 98 extra treinen ingezet die tijdens het festival 3300 ritten naar Prayagraj maken.

Het evenement is door de overheid flink gepromoot, in de hoop dat er ook vanuit het buitenland mensen naar India komen. Zo worden vanaf 1100 euro luxe tenten aangeboden die onder meer voorzien zijn van een eigen wc, stromend water en butlerservice.

Boven verschillende militaire bases in Duitsland zijn de afgelopen maand drones gezien. De Duitse politie is een onderzoek begonnen naar mogelijke spionage door Rusland.

Vanwege de oorlog in Oekraïne kan niet worden uitgesloten dat Duitse militaire installaties en defensiebedrijven worden bespioneerd door Rusland met drones, schrijft het OM in de deelstaat Beieren.

Daar werd gisteren een drone gezien boven een militaire basis bij Manching. Op het terrein worden nieuwe militaire vliegtuigen en drones getest. Op drie eerdere dagen in december vloog er ook een drone over de basis bij Manching. Ook was er een vergelijkbaar incident bij een militaire installatie in Neuburg an der Donau.

Waarschuwing

De Duitse politie waarschuwde bedrijven vorige maand dat er zich mogelijk Russische saboteurs onder hun werknemers en aannemers zouden kunnen bevinden. Rusland ontkent dergelijke beschuldigingen.

Onderzoekers wezen op een reeks eerdere verdachte dronevluchten bij militaire locaties, LNG- en olieterminals, zeehavens en logistieke bedrijven. Vrijdag werd bekend dat er op 2 januari is geprobeerd om in te breken bij een drinkwaterzuiveringsinstallatie in de buurt van Keulen. Dat was het derde vergelijkbare incident in enkele maanden tijd.

Het hoofd van de Duitse buitenlandse inlichtingendienst, Bruno Kahl, zei dat Russische sabotagedaden tegen westerse doelen uiteindelijk voor lidstaten van de NAVO aanleiding zouden kunnen zijn om te overwegen een beroep te doen op artikel 5. Dat houdt in dat NAVO-landen een aanval op één lidstaat beschouwen als een aanval op alle lidstaten.

In Ede is een 32-jarige man aangehouden voor het mogelijk doden van dassen en het vernielen van hun burchten. Ook zijn drie honden in beslag genomen die werden gebruikt om de dieren te doden.

Een politiewoordvoerder kan niet veel details geven over de zaak in het belang van het onderzoek. Zo is niet bekendgemaakt om hoeveel dode dassen het gaat, hoelang het geweld speelde en hoe de honden precies werden ingezet. Dassen zijn een beschermde diersoort in Nederland.

De politie heeft meerdere gegevensdragers als USB's of harde schijven in beslag genomen van de verdachte en andere betrokkenen. Zolang het onderzoek loopt zijn de honden ondergebracht in een opvang.

Opzet

Het is nog onduidelijk om welke dassenburchten het gaat. "Concrete cijfers van stroperij op dassen zijn erg moeilijk te krijgen", zegt Wim Vosgezang, toezichthouder Natuur van provincie Gelderland. "Er gebeuren vaker dingen die het daglicht niet kunnen verdragen, maar het is enorm moeilijk te bewijzen wie erachter zit."

Dat een onderzoek ook leidt tot een aanhouding, is dan ook zeldzaam, zegt Vosgezang, die zelf eerder ook heeft meegewerkt aan onderzoeken. Opzet is volgens de toezichthouder moeilijk te bewijzen. "Behalve als je aas met gif in een veld vindt, of dode dieren op vreemde plekken. Maar als een dier wordt afgeschoten en je neemt het mee, dan is het moeilijk te achterhalen."

Er zijn ongeveer twee tot drie incidenten per jaar waarbij zichtbaar iets gebeurt wat niet mag, zegt Vosgezang, maar dat is het topje van de ijsberg.

Overlast

Waarom iemand kwade wil heeft voor de dassen, begrijpt de toezichthouder niet. "Dassen zorgen niet voor overlast. Ze zitten alleen soms op plekken waar je ze niet hebben wilt."

Vorig jaar kwam het dier vaker in het nieuws. De dieren bouwden burchten onder het spoor, waardoor het treinverkeer stil kwam te liggen. Omdat de dassen beschermd zijn, kon ProRail de burchten niet zomaar verwijderen, pas nadat het bedrijf een vergunning kreeg. ProRail heeft een kunstburcht gebouwd om de dassen onder het spoor vandaan te lokken.

In Nederland zijn er nog 6000 tot 7000 dassen, schat natuurorganisatie Das en Boom. De populatie was ooit twee keer zo groot, maar daalde naar 1200 in de jaren zestig, nadat er veel op de dieren werd gejaagd. Door het groeiende autoverkeer en de aanleg van wegen bleef de populatie klein, tot er in de jaren 80 een beschermingsplan kwam voor de dieren.

De Nigeriaanse luchtmacht heeft bij een luchtaanval in de staat Zamfara burgers gedood, melden lokale autoriteiten en inwoners van de staat. Bronnen spreken van 16 mensen die om het leven zijn gekomen.

De woordvoerder van de gouverneur van Zamfara zegt het incident te betreuren. "Helaas zijn leden van de burgerwacht ook geraakt bij de operatie", zei hij. Volgens hem werden de burgers aangezien voor vluchtende criminelen.

De luchtmacht heeft erkend dat het een luchtaanval uitvoerde en zegt dat die gericht was op gewapende bendes. De operatie was volgens de luchtmacht succesvol. "We hebben een genadeklap toegebracht aan criminelen die dorpen terroriseren. We hebben criminelen uitgeschakeld en gegijzelden gered." Om eraan toe te voegen: "Maar met grote zorgen horen we berichten over burgerslachtoffers."

Lokale media spraken mensen die zeggen dat de burgers ten onrechte aangezien werden voor criminele bendes. Het zou gaan om burgers die zichzelf juist beschermden tegen gewapende bendeleden.

Een getuige met wie persbureau AFP sprak zegt dat inwoners terugkeerden naar hun huizen op het moment dat ze werden aangevallen. Amnesty International denkt dat het dodental hoger ligt en dat er twintig mensen om het leven kwamen en er tientallen gewonden zijn.

'Roekeloos gebruik van dodelijk geweld'

De mensenrechtenorganisatie wil dat de overheid "onmiddellijk een onafhankelijk onderzoek instelt". De luchtmacht heeft in een verklaring gezegd dat het een onderzoek opgestart heeft.

In Nigeria komen steeds meer ontvoeringen voor waarbij gewapende bendes losgeld vragen voor hun terugkeer.

Het is niet voor het eerst dat de luchtmacht een aanval uitvoert waarbij burgerslachtoffers gedood worden. In december bombardeerde een militair vliegtuig dat criminelen achtervolgde naar eigen zeggen per ongeluk burgers in de staat Sakoto. Bij dat incident kwamen tien mensen om het leven.

Amnesty vindt dat een luchtaanval geen legaal middel is om criminelen aan te pakken. "Zulk roekeloos gebruik van dodelijk geweld is onwettig en schandalig."

Bij het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk zijn vandaag extra camera's geïnstalleerd nadat er afgelopen weekend een explosief was afgegaan. Het is de tweede brand in een half jaar bij het ziekenhuis. De politie gaat uit van opzet.

De explosie gebeurde in de nacht van zaterdag op zondag bij de leveranciersingang aan de Akerendamlaan. Er raakte niemand gewond. Wel zijn er drie mensen nagekeken na het inademen van rook. Het ziekenhuis hoefde uiteindelijk niet ontruimd te worden. Patiënten van het ziekenhuis waren volgens de veiligheidsregio niet in gevaar.

In overleg met de burgemeester en de politie is de beveiliging aangescherpt en cameratoezicht ingesteld, zo kondigde het ziekenhuis gisteren aan. Volgens een verslaggever van NH staat de extra camera gericht op de ingang waar de ontploffing was.

Het ziekenhuis wil verder geen details geven over de genomen veiligheidsmaatregelen. Personeel van het ziekenhuis zegt tegen de omroep dat aan hen is verteld dat er "meer beveiliging is ingehuurd".

'Dader op beeld'

Over een motief is nog niets bekend. De politie is nog altijd bezig met het onderzoek. In november was het ziekenhuis het doelwit van brandstichting. Volgens de politie was er een kleine brand bij de ingang van het nieuwe gedeelte van het ziekenhuis, dat toen in aanbouw was. De politie gaat uit van opzet en onderzoekt een mogelijk verband tussen de twee incidenten. Er is nog niemand aangehouden.

Er hing voor de explosie dit weekend al een camera bij de goedereningang. De dader die het explosief heeft af laten gaan, staat op beeld, zegt de politie tegen NH. Ook zijn er beelden van een ontploffing in november. "Die beelden worden nu ook met elkaar vergeleken", aldus de politie.

In Brussel hebben zo'n 30.000 mensen uit diverse sectoren geprotesteerd tegen de pensioenplannen van de politieke partijen die onderhandelen over een nieuwe regering. Bij die demonstratie zijn agenten aangevallen door een groep stakende brandweerlieden.

Het zou volgens de Vlaamse omroep VRT gaan om enkele tientallen brandweerlieden die afweken van de afgesproken demonstratieroute. Ze zouden van plan zijn geweest om het verkeer te blokkeren. Volgens de politie raakten bij de confrontatie meerdere agenten gewond. Ook werd er kort traangas ingezet.

De brandweer van Brussel bevestigt dat het incident heeft plaatsgevonden en zegt het te betreuren. "Op oudejaarsavond stonden politieagenten en brandweerlieden zij aan zij in het veld en eisten respect, dus laten we ook respect tonen voor de ordehandhavers", aldus de brandweer. "Dit gedrag weerspiegelt onze waarden niet. We kunnen onze eisen ook rustig en waardig stellen."

Vluchten geschrapt

Het voor de rest vreedzame protest heeft grote gevolgen in het hele land. Zo gaan er vanaf het middaguur geen vluchten vanaf de luchthaven van Charleroi, omdat er te weinig beveiligers zijn komen opdagen. Op de luchthaven van Brussel zijn zeker vier op de tien vluchten geschrapt, omdat een deel van de bagageafhandelaars en het veiligheidspersoneel staakt.

In Brussel demonstreerden tienduizenden mensen. Er reden ook weinig treinen en metro's door stakend personeel:

Ook in het onderwijs wordt gestaakt. Een op de tien scholen in Vlaanderen is dicht, zegt de onderwijsvereniging. Op sommige scholen worden leerlingen wel opgevangen, maar krijgen ze geen les. Verder wordt er gestaakt door onder anderen vuilnisophalers, ov-personeel, brandweermensen en gevangenispersoneel. In sommige gevangenissen worden politiemensen ingezet, omdat er te weinig cipiers zijn.

Volgens formateur Bart De Wever van de centrumrechtse Vlaams-nationalistische partij N-VA is een grote pensioenhervorming onvermijdelijk. Vakbonden vinden dat de komende regering "de hakbijl zet in de pensioenen".

Een demonstrerende leraar droeg vanochtend een shirt met een citroen erop. De tekst erbij: "Stop met ons uit te persen." Volgens haar is het pensioen uitgesteld loon en moet de politiek daarvan afblijven.

'Langer werken voor minder pensioen'

De voorzitter van de vakbond ACV zei vanochtend bij de VRT dat door de plannen de pensioenen omlaag gaan en dat er voor het lagere pensioen langer en harder moet worden gewerkt. "Wij willen vermijden dat de regering de hakbijl zet in de pensioenen." Het gaat volgens hem om veel geld: "Men wil drie miljard euro besparen."

De plannen van de formerende partijen liggen nog niet helemaal vast, maar het lijkt erop dat ambtenaren twee jaar langer moeten doorwerken. Ook wordt het pensioen anders berekend. Nu krijgen ambtenaren pensioen op basis van het loon van de laatste tien jaar. Dat wordt in de nieuwe plannen op basis van het gemiddelde loon van de hele loopbaan. Volgens de vakbonden betekent dat in de praktijk een achteruitgang, omdat de meeste mensen aan het begin van hun carrière minder verdienen.

Geen begrip bij werkgevers

De vakbond COC berekende dat een leraar die 40 jaar heeft gewerkt meer dan 100.000 euro aan pensioen zou verliezen. Formateur De Wever noemt dat een horrorverhaal: "Dat is niet de werkelijkheid."

Maar de vakbonden zijn er niet gerust op en de socialistische bond voor onderwijspersoneel dreigt de onderhandelende partijen nu al met verdere acties: "Ze zullen ons tegenkomen als ze niets veranderen aan de plannen."

Werkgeversorganisatie Voka heeft geen begrip voor de vakbondsacties en noemt ze bij de VRT "voorbarig, onverantwoord en lichtzinnig". "Ze protesteren tegen intenties en plannen. Staken zou het ultieme drukkingsmiddel moeten zijn en geen actiemiddel dat lichtzinnig wordt bovengehaald."

De Italiaanse fotograaf Oliviero Toscani, bekend om de controversiële campagnebeelden die hij maakte voor het modehuis Benetton, is overleden. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt. Hij werd 82 jaar.

In de jaren 80 werd Toscani creatief directeur van het Italiaanse modehuis Benetton, waar hij brak met traditionele modefotografie door zijn choquerende campagnebeelden. Hij werd bekend om zijn beelden van stervende aidspatiënten, een non die een priester kuste en een met bloed doordrenkt uniform van een soldaat in Bosnië. Ook gingen de foto's waarop een zwart en wit kindje elkaar omhelzen de wereld over.

Zijn campagnefoto's maakten dat het piepjonge modemerk Benetton wereldberoemd werd. Met zijn foto's wilde hij kleding gebruiken om maatschappelijke kwesties aan de orde te stellen. Maar zijn beelden veroorzaakten ook veel controverse, zijn critici verweten hem dat hij het leed van mensen voor commerciële doeleinden inzette.

Toscani keerde zich tegen traditionele reclame die mensen liet geloven dat ze zich beter of succesvoller zouden voelen door een bepaald product of kledingstuk. "Al die onzin bestaat niet echt", zei hij in een interview met persbureau Reuters.

De fotograaf verliet Benetton in 2000 na een rel over een campagne met beelden waarop Amerikaanse gevangenen te zien waren die ter dood veroordeeld waren. In 2018 kwam de fotograaf terug bij Benetton. Het merk kwam in hetzelfde jaar onder vuur te liggen na een reclamecampagne van Toscani met foto's van migranten die gered werden uit de Middellandse Zee.

In 2020 verbrak het merk officieel de banden met de fotograaf, omdat hij de brugramp in Genua, waarbij 43 doden vielen, bagatelliseerde. "Wat maakt het uit als een brug instort?" zei hij erover. Later bood Toscani zijn excuses aan voor deze opmerking.

In een interview met de Italiaanse krant Corriere della Serra maakte Toscani vorig jaar bekend dat hij leed aan amyloïdose, een zeldzame levensbedreigende ziekte die leidt tot orgaanfalen. Hij overleed maandag in het ziekenhuis van Cecina in Toscane.