NOS Nieuws - Algemeen

Bij Albert Heijn hebben zich tot en met gisteravond laat tien mensen gemeld die zeggen ziek te zijn geworden na het eten van blauwe bessen. De supermarktketen is een grote terugroepactie begonnen, omdat na consumptie van bevroren blauwe bessen zeker twaalf mensen met hepatitis A besmet raakten.

Het is onduidelijk of zich onder deze consumenten ook ziek geworden mensen bevinden die het RIVM al in beeld had. De klantenservice van AH heeft inmiddels ruim 2000 vragen gehad over de blauwe bessen. Tot nu toe heeft één persoon een schadeclaim ingediend, meldt een AH-woordvoerder aan de NOS.

'Onduidelijk en kil'

Online uiten consumenten kritiek op AH. Zo klagen mensen op sociale media dat ze de veiligheidswaarschuwing in de app van de supermarkt onduidelijk vinden. Anderen noemen het kil dat het bedrijf zijn "verontschuldiging aanbiedt voor het ongemak", terwijl het gaat om een besmettelijke ziekte.

"Het is ook vreselijk dat er hepatitis A op die bessen zat", zegt een woordvoerder in reactie op de kritiek. "We wensen iedereen die ziek is beterschap. Maar dat sommige mensen zeggen dat AH kil of empathieloos reageert, vind ik jammer."

Populair product

Vanwege mogelijke besmetting met hepatitis A hebben zeker 120.000 klanten een e-mail gehad met het advies om bevroren blauwe bessen uit kilozakken niet op te eten. Het gaat daarbij alleen om online aankopen van de afgelopen zes maanden. Hoeveel zakken er in de winkel zijn verkocht is niet duidelijk. "Het is een populair product dat veel mensen in de vriezer hebben liggen", zegt de AH-woordvoerder.

De supermarktketen zal elke ziektemelding met de "grootst mogelijke zorg" in behandeling nemen, zegt de woordvoerder. Er zal worden uitgezocht wat er aan de hand is en hoe de keten de persoon kan helpen. Zo moet onder meer duidelijk worden of er een causaal verband is tussen het eten van de vruchten en de ziektesymptomen.

Twaalf besmettingen bekend

Het is niet bekend of er nieuwe meldingen zijn gedaan bij huisartsen. De GGD en het RIVM laten desgevraagd weten niet over nieuwe cijfers te beschikken. Gisteren werd bekend dat zeker twaalf mensen besmet zijn geraakt met hepatitis A na het eten van de blauwe bessen.

Vermoedelijk zijn honderden mensen besmet geraakt, aldus het RIVM. De meeste patiënten zullen last hebben van relatief milde symptomen. Volwassenen lopen het risico op een leverontsteking. Vooral mensen met een lage weerstand kunnen ernstig ziek worden. Voor zover bekend zijn twee besmette personen in het ziekenhuis opgenomen.

Inleveren of weggooien

De kilozakken die onder de terugroepactie vallen werden tot afgelopen maandag verkocht. Ze hebben een houdbaarheidsdatum van 14-4-'26. Klanten krijgen hun geld terug als ze de bessenzakken inleveren bij de supermarkt. Het is onduidelijk hoeveel bessen zijn ingeleverd bij de supermarkt.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert of het supermarktconcern de juiste stappen neemt. AH moet aan de NVWA melden welke acties het heeft ondernomen om de producten terug te roepen en om de oorsprong van het probleem te achterhalen. Bij de blauwe bessen is achterhaald dat ze afkomstig zijn van een leverancier uit Polen.

Het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel is nog altijd overbelast en dat blijft leiden tot zeer onveilige situaties voor asielzoekers en medewerkers. De Inspectie voor Justitie en Veiligheid constateert dat een structurele oplossing uitblijft en dringt opnieuw aan op maatregelen.

Zeker nu het kabinet de spreidingswet wil intrekken vindt de inspectie dat minister Faber van Asiel en Migratie werk moet gaan maken van oplossingen voor de situatie in Ter Apel. De inspectie hamert daar al langer op.

In een brief aan Faber roept de inspectie de minister opnieuw op om maatregelen te nemen die het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in staat stelt orde op zaken te stellen. Zo moet de door- en uitstroom worden verbeterd en moeten er meer alternatieve opvangplekken komen. Ook moeten de voorzieningen die er wel zijn beter passend worden gemaakt voor langduriger verblijf.

Door een gebrek aan opvangruimte worden structureel noodmaatregelen ingezet, ziet de inspectie. Doordat er geen doorstroommogelijkheden zijn zitten aanmelders veel te lang in Ter Apel. Soms wel tot zes maanden. Ook zijn er niet genoeg medewerkers om onvoorziene omstandigheden op te vangen.

Zeer onveilig

Het structureel inzetten van alternatieve nachtlocaties leidt tot zeer onveilige situaties voor aanmelders en personeel, ziet de inspectie. "Lang verblijf in locaties waar de voorzieningen niet voor zijn ingericht heeft een nadelige invloed op het mentale en fysieke welzijn van bewoners. Vooral de meest kwetsbare bewoners lijden hieronder", schrijft de inspectie.

Ter Apel is ingericht op een maximale bezetting van 2000 bewoners. De vergunningen verleend door de gemeente Westerwolde, inclusief het daarbij behorende toezicht en de handhaving, zijn gericht op dit aantal.

Maar tussen oktober 2023 en oktober 2024 bevonden zich bijna permanent tussen de 2000 en 2200 mensen op het terrein van Ter Apel. Op de externe 'wachtlocaties' die Ter Apel moeten ontlasten bevinden zich ongeveer 700 mensen, die overdag veelal ook in Ter Apel zijn.

Het COA trok al meermalen aan de bel om de noodsituatie. Burgemeester Velema van Westerwolde zei eerder te vinden dat minister Faber wegloopt voor haar verantwoordelijkheid.

Er zijn geen signalen dat er op dit moment mond-en-klauwzeer is in Nederland. Dat schrijft minister Wiersma van Landbouw aan de Tweede Kamer. Het onderzoek op Nederlandse veebedrijven loopt nog, maar er zijn geen dieren aangetroffen met ziekteverschijnselen en in monsters die zijn afgenomen is het virus niet gevonden.

Sinds 1 december zijn zeker 3600 kalveren naar Nederland gekomen vanuit de Duitse deelstaat Brandenburg, waar vorige week voor het eerst in tientallen jaren mond-en-klauwzeer (MKZ) werd vastgesteld. De geïmporteerde kalveren staan op ruim 125 bedrijven verspreid over Nederland.

Tot nu toen zijn zo'n honderd vleeskalverbedrijven onderzocht. De minister verwacht dat aan het eind van de week alle bedrijven bezocht zijn door de inspectie. De inspectie gaat verder nog onderzoek doen bij vier bedrijven die onlangs samen zes runderen uit Brandenburg hebben gekregen en naar een bedrijf waar schapen uit de Duitse deelstaat zijn.

Vaccins

Wiersma schrijft verder dat ze 100.000 vaccins heeft besteld. Deze zijn bedoeld om bij een uitbraak dieren binnen 2 kilometer van het getroffen bedrijf te kunnen vaccineren. "Daarmee wordt het (preventief) ruimen van gezonde, niet besmette dieren zoveel mogelijk voorkomen."

De vaccins kunnen binnen zes dagen beschikbaar zijn, schrijft Wiersma. Gisteren heeft het ministerie de veesector al gevraagd zich voor te bereiden op het vaccineren, mocht het nodig zijn. "De logistieke operatie die daarbij komt kijken, is ingrijpend."

De minister had afgelopen weekend al voorzorgsmaatregelen afgekondigd. Zo is er een afvoerverbod voor vleeskalveren van kracht, behalve als het voor de slacht is. Het invoeren van kalveren mag nog wel.

Naast deze maatregel geldt er een bezoekverbod voor bedrijven "om de kans op mogelijke verspreiding van MKZ-virus via materialen zo klein mogelijk te maken". Alleen noodzakelijke bezoekers, zoals veeartsen, zijn onder voorwaarden toegestaan.

Etensresten

Over de situatie in Duitsland schrijft Wiersma dat het nog steeds om één besmet bedrijf gaat. Hoe het MKZ-virus daar terecht is gekomen is onbekend. Als mogelijkheid noemen Duitse deskundigen dat er "etensresten uit het buitenland" zijn achtergelaten op het terrein waar de besmette waterbuffels verbleven.

Bij drie bedrijven vlak bij het besmette bedrijf zijn alle dieren preventief afgemaakt. De dieren op deze locaties bleken het MKZ-virus niet te hebben.

Mond-en-klauwzeer is een zeer besmettelijke virusziekte bij dieren als koeien, schapen en geiten. Het virus kan zich snel en op verschillende manieren verspreiden. In 2001 was er een uitbraak van MKZ in Europa. In Nederland werden destijds bijna 300.000 dieren preventief afgemaakt.

Staatssecretaris Tuinman van Defensie wil dat KLM stopt met het werven van defensiepiloten. Volgens Tuinman is ongeveer de helft van de piloten de afgelopen jaren overgestapt naar KLM en dochterbedrijf Transavia. De hoogste baas van KLM, Marjan Rintel, moet vandaag daarover op gesprek komen bij de staatssecretaris.

"Ik heb F-35's en dat is het enige wat Poetin echt afschrikt. En die moeten we wel kunnen vliegen", zei Tuinman vanmorgen in het tv-programma Goedemorgen Nederland.

Volgens hem worden piloten gelokt met salarissen die enkele duizenden euro's per maand hoger kunnen liggen dan bij defensie. "We hebben een gezamenlijke opgave om te beschermen wat ons dierbaar is. Het laatste wat je wil is dat je in een strijd terechtkomt die alleen maar om geld gaat", aldus Tuinman.

Vergrijzing

KLM wil niet vooruitlopen op het gesprek dat vandaag gepland staat en kan de getallen die de staatssecretaris noemt niet bevestigen.

De luchtvaartsector kampt met grote pilotentekorten, onder meer vanwege de vergrijzing. Pilotenopleidingen zitten vol, maar daarmee is het tekort op korte termijn niet opgelost.

De Duitse economie is in 2024 voor het tweede jaar op rij gekrompen. Het gaat om een totale krimp van 0,2 procent. Dat heeft het Statistisches Bundesamt bekendgemaakt. Over het laatste kwartaal van vorig jaar was er ook sprake van krimp: die was 0,1 procent.

De krimp komt volgens het Duitse statistiekbureau door "de toenemende concurrentie voor de Duitse exportindustrie op belangrijke afzetmarkten, hoge energiekosten, een nog steeds hoog renteniveau, maar ook onzekere economische vooruitzichten".

Nadat de Duitse economie in 2021 en 2022 nog groeide, was er in 2023 sprake van een dip van 0,3 procent. Die krimp trof toen vooral het mkb, maar ook de auto-industrie. Beide sectoren vormen de motor van de Duitse economie. Duitsland heeft de grootste economie van Europa en is de belangrijkste handelspartner van Nederland.

Minder woningen

Het ging vorig jaar vooral slecht in de productie- en bouwsector. Zo produceerden belangrijke sectoren als de machinebouw en de auto-industrie minder. Ook in bijvoorbeeld de chemische en metaalindustrie bleef de productie laag. Verder werden er minder woningen gebouwd, onder andere door de nog steeds hoge bouwprijzen.

In verschillende dienstensectoren ging het juist beter. Zo was er in de detailhandel en de transportsector sprake van groei. Ook in de informatie- en communicatiesector zette de groei door.

Meer werkloosheid

In de rest van de EU groeit de economie juist, zoals in ons eigen land, maar in Duitsland niet. Daar stijgt de werkloosheid, gaan meer bedrijven failliet en daalt de export flink.

Ook de vooruitzichten voor dit jaar zijn somber: een minieme groei tot krimp. Als de Duitse economie dit jaar wederom kleiner wordt, is er voor het eerst in de geschiedenis van de Bondsrepubliek Duitsland, het naoorlogse Duitsland, drie jaar op rij sprake een dip.

Er worden grote ontslagrondes verwacht. Een aantal bedrijven kondigde die al aan, zoals Volkswagen. Daar zullen toch geen fabrieken worden gesloten, maar de komende jaren wel ruim 35.000 Duitse banen verdwijnen. Naast Volkswagen zit ook Mercedes-Benz in de problemen.

Over ruim vijf weken gaat Duitsland naar de stembus voor een nieuwe Bondsdag en nieuwe regering. Het belangrijkste thema voor veel kiezers is de economie.

Nieuwsuur maakte onlangs deze reportage over het economisch instabiele Duitsland dat binnenkort verkiezingen houdt:

In Tanzania zijn acht mensen vermoedelijk overleden door het marburgvirus, meldt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daarnaast is er volgens de organisatie nog één besmetting bekend.

De uitbraak komt kort na het einde van de marburguitbraak in buurland Rwanda, waarbij vijftien mensen overleden. Het virus, dat veel weg heeft van ebola, gaat gepaard met ziekteverschijnselen als plotselinge koorts, hoofdpijn, overgeven, spierpijn en buikpijn. In een later stadium volgen hevige bloedingen en vallen organen uit.

Het gezondheidsrisico op mondiaal niveau is volgens de WHO laag, maar in Tanzania zelf hoog. De verwachting is dat meer mensen besmet zijn geraakt met het virus. De gezondheidsorganisatie heeft monsters genomen bij twee patiënten en doet contactonderzoek.

Experimenteel vaccin

Er bestaat geen medicijn tegen marburg, dat mensen kunnen oplopen door het slachten en eten van zieke wilde dieren. Mensen kunnen het virus op elkaar overdragen via lichaamsvloeistoffen als bloed, speeksel en zweet, schrijft het RIVM. Het virus krijgen doordat een ander hoest of niest kan niet.

In Rwanda werden mensen afgelopen maanden ingeënt met een experimenteel vaccin. Het virus draagt de naam marburg omdat laboratoriummedewerkers in deze Duitse stad in 1967 bij een onderzoek met proefapen besmet raakten met het voorheen onbekende virus.

De uitbraak in Rwanda was zover bekend de eerste ooit in het Oost-Afrikaanse land en de op twee na grootste ooit wereldwijd. Er waren meer slachtoffers bij een uitbraak rond een Congolese goudmijn tussen 1998 en 2000 (154 besmettingen, 128 doden) en eentje in Angola tussen 2004 en 2005 (252 besmettingen, 227 doden).

Bijna een jaar nadat de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening het rapport publiceerde over het fraudebeleid van de overheid, debatteert de Tweede Kamer erover.

De commissie onderzocht na het toeslagenschandaal wat er mis is met het fraudebeleid en wat er aan gedaan moet worden. De conclusies waren hard: levens van mensen zijn vermorzeld en dat kan morgen weer gebeuren als de overheid niet fundamenteel anders naar de grondrechten van mensen gaat kijken.

De vraag aan het huidige kabinet is vooral: wat wordt er gedaan met de aanbevelingen van de enquêtecommissie? Daarbij wordt met belangstelling gekeken naar de rol van NSC, de partij van Pieter Omtzigt. Omtzigt had als Kamerlid samen met oud-SP-Kamerlid Renske Leijten een grote rol bij het aan het licht brengen van het toeslagenschandaal.

Namens NSC is sinds kort Sandra Palmen de staatssecretaris met de speciale portefeuille Herstel en Toeslagen. Zij zal bij het debat aanwezig zijn namens het kabinet. Als ambtenaar bij de Rijksoverheid pleitte ze al in 2017 voor een tegemoetkoming voor de slachtoffers, maar er werd niet naar haar geluisterd.

Niet alle aanbevelingen overgenomen

Het kabinet zal moeten verdedigen waarom niet alle aanbevelingen van de parlementaire enquêtecommissie worden overgenomen. Zo wordt er niet meer geld uitgetrokken voor sociale advocatuur, de rechtshulp voor mensen met een laag inkomen. En het recht van burgers op een persoonlijk gesprek als de overheid hen aanschrijft is nog niet geregeld. Daar staat tegenover dat de politiek heeft beloofd het toeslagensysteem te ontmantelen - ook een aanbeveling van de commissie - maar dat zal nog jaren in beslag nemen.

De voorzitter van de enquêtecommissie, SP-Kamerlid Van Nispen, liet er gisteren bij EenVandaag zijn ongenoegen over blijken. Vooral van oppositiepartijen zal ook vandaag kritiek te horen zijn op het niet opvolgen van alle aanbevelingen. Het is de vraag of de regeringspartijen, en dan met name NSC, het kabinet zullen oproepen meer te doen. Bij het debat van vandaag voert Omtzigt zelf namens zijn partij het woord.

Het debat staat gepland van 10.15 uur tot 20.30 uur en is live te volgen via nos.nl en NPO Politiek en Nieuws.

Reddingswerkers hebben tot nu toe zeker zestig lichamen uit een van de diepste goudmijnen in Zuid-Afrika gehaald. Illegale mijnwerkers zaten maandenlang vast in de mijn in Stilfontein, zo'n 150 kilometer ten zuidwesten van Johannesburg. De politie omsingelde die mijn sinds afgelopen zomer.

De politie hoopte dat de mijnwerkers na de afsluiting naar boven zouden komen door de enige overgebleven uitgang. De overheid was aanvankelijk niet van plan om de mijnwerkers te helpen. "We gaan ze uitroken. Ze zullen eruit komen", zei de minister van Binnenlandse Zaken in november.

Maar de rechter dwong de overheid tot een reddingsactie, die afgelopen maandag begon. Sindsdien zijn 106 overlevenden uit de mijn gehaald. Zij zijn allemaal gearresteerd vanwege illegale mijnwerkzaamheden. De reddingsoperatie duurt nog zeker een aantal dagen. Er zouden nog honderden mijnwerkers vastzitten onder de grond.

Om hulp smeken

Volgens een mensenrechtenadvocaat is het moeilijk om zelf uit de 2 kilometer diepe mijnschacht te komen. Mensenrechtenorganisaties dwongen in december via een rechtszaak af dat de mijnwerkers voedsel en water kregen.

Op beelden die deze week naar buiten kwamen, zijn lichamen van omgekomen mijnwerkers te zien, gewikkeld in plastic zakken met touwen. Ook zijn er levende mijnwerkers te zien die om hulp smeken.

Let op, het zijn heftige beelden:

Illegale mijnbouw komt veel voor in Zuid-Afrika. Mijnwerkers gaan op eigen houtje in onbruik geraakte mijnen binnen die door bedrijven zijn gesloten omdat ze niet genoeg geld opleverden.

Veel mijnwerkers komen uit buurlanden van Zuid-Afrika zoals Lesotho, Zimbabwe en Mozambique en verblijven soms weken aaneen onder de grond. De politie in Zuid-Afrika treedt sinds 2023 harder op om deze illegale mijnbouw te stoppen.

De verkeersborden langs de provinciale wegen in Friesland worden volgend jaar tweetalig. Op een bord met 'fietspad' komt dan bijvoorbeeld ook het Friese 'fytspaad' te staan. Dat heeft de provincie Friesland bekendgemaakt.

De Friese gedeputeerde Eke Folkerts zegt dat er bewust voor is gekozen om de huidige borden volgend jaar allemaal tegelijk weg te halen. "We hebben bijvoorbeeld ook gekeken naar de situatie in Schotland. Daar is naar voren gekomen dat het beter is om alle borden in één keer te vervangen", aldus Folkerts bij Omrop Fryslân.

Voorlopig worden alleen de borden langs de provinciale wegen aangepast, omdat de provincie daarover gaat. De provincie onderzoekt wel met ministerie van Infrastructuur en Waterstaat of ook langs snelwegen tweetalige borden kunnen komen.

Fietspaden

Vorig jaar trok toenmalig minister De Jonge van Binnenlandse Zaken 18 miljoen euro uit voor bevordering van de Friese taal. Een aanzienlijk deel van dat bedrag gaat naar Friestalig onderwijs, maar er is dus ook geld om de verkeersborden langs de provinciale wegen en fietspaden tweetalig te maken.

Sjirk Bruinsma van De Fryske Beweging, een adviesraad die zich sterk maakt voor de Friese taal, sprak toen over "een grote stap op weg naar gelijkwaardigheid". "Dit beschermt ons als minderheid", zei Bruinsma.

In 2022 begon Friesland al met de plaatsing van Friestalige borden langs de vaarwegen. Ook worden sinds die tijd omleidingsroutes op gele borden in twee talen aangegeven.

Veel gemeenten in de provincie hebben al tweetalige plaatsnaamborden bij de ingang van de bebouwde kom staan of hanteren alleen de Friese plaatsnaam. Een aantal gemeentes twijfelt. Zo was er een voorstel om in de gemeente Noardeast-Fryslân de plaatsnaamborden te vervangen door louter Friestalige borden, maar veel inwoners vonden nieuwe borden (300 euro per stuk) te duur.

Doch dyn lampen aan

Voor de nieuwe tweetalige borden langs de provinciale wegen moet overigens nog wel wat werk worden verzet. Zo is er nog geen goede Friese vertaling voor de tekst "ontsteek uw lichten". "Doch dyn lampen oan (doe je lampen aan)", komt in de buurt. Maar taalkundigen moeten daar iets mooiers voor kunnen bedenken, verwacht de provincie.

Commissaris van de Koning Arno Brok is in ieder geval blij dat er nieuwe borden gaan komen. "Het is geen symboolpolitiek", zegt hij. "Dit is belangrijk om het Fries zichtbaarder te maken."

Om hoeveel borden het precies gaat is nog niet helemaal duidelijk, maar de oude borden gaan in ieder geval niet in de afvalbak. Bedoeling is dat ze in andere provincies worden hergebruikt.

KLM schrapt vanwege de mist die morgen wordt verwacht uit voorzorg veertig vluchten. Dat zegt een woordvoerder van de luchtvaartmaatschappij.

Ook vandaag zijn vanwege de mist al tientallen vluchten geannuleerd op Schiphol. Alleen bij KLM gaat het al om 96 geannuleerde vluchten. Ook Eindhoven Airport meldt vertragingen en enkele annuleringen vanwege de mist. Bij de luchthaven van Rotterdam lijkt vooralsnog geen sprake van problemen door het weer.

In het westen en zuiden van het land geldt vanwege de mist tot 14.00 uur code geel. Op sommige plekken is het zicht minder dan 200 meter.

Dode bij auto-ongeluk

In Friesland was vanochtend rond 06.30 uur een aanrijding met drie voertuigen op de N361 bij Makkinga. Hierbij kwam één persoon om het leven, meldt de politie. Twee anderen raakten gewond. Volgens Omrop Fryslân is de overleden persoon een 22-jarige vrouw uit Heerenveen. Het is nog onduidelijk in hoeverre de mist een rol speelde bij het ongeluk.

Op de A1 bij Hengelo was er vanochtend een kettingbotsing, schrijft regionale omroep Oost. Ook hier is niet duidelijk of dat kwam door de mist. Eén rijstrook is afgesloten.

Ondanks het beperkte zicht stonden er vanochtend niet meer files dan normaal. Rond 09.00 waren er volgens de ANWB tientallen files met een totale lengte van zo'n 240 kilometer.

Hij vormde de inspiratie voor de spionageromans van John le Carré en was zonder twijfel de meest succesvolle dubbelspion uit de geschiedenis van de geheime diensten: Kim Philby. Dertig jaar lang werkte de Brit in het diepste geheim voor de KGB, de beruchte inlichtingendienst van de Sovjet-Unie.

Een reeks geheime staatsdocumenten die na zestig jaar zijn vrijgegeven uit de Britse overheidsarchieven werpt een nieuw licht op de meesterspion. Ze geven nieuwe details over de schade die hij aanrichtte en hoe Londen hem uiteindelijk wist te ontmaskeren.

Kim Philby was in de jaren 30 een jongeman met communistische sympathieën die studeerde aan de prestigieuze Universiteit van Cambridge. Vlak na zijn afstuderen in 1934 wisten de inlichtingendiensten van de Sovjet-Unie hem te rekruteren als spion.

Cambridge Five

Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging hij werken voor de Britse Secret Intelligence Service (de SIS, die tegenwoordig MI6 heet), waar hij met zijn charme en intelligentie al snel hoge posities bekleedde. Philby was onderdeel van de zogeheten Cambridge Five, een groep van vijf Britse dubbelspionnen die allemaal waren gerekruteerd door de KGB op de Universiteit van Cambridge.

Philby was de meest succesvolle spion van het vijftal. In de jaren dat hij voor de SIS werkte, gaf hij enorme hoeveelheden geheime informatie door aan de Sovjet-Unie. Zo wist de KGB honderden spionnen en dissidenten op te sporen en te liquideren. Ook gaf Philby de plannen door voor een geheime Brits-Amerikaanse operatie om het communistische regime in Albanië omver te werpen. Moskou wist zo een staatsgreep te verijdelen.

Bekijk hier een kort portret van Philby:

De vrijgegeven staatsdocumenten bevestigen ook wat al decennialang vermoed werd. Philby was verantwoordelijk voor een van de beruchtste incidenten uit de geschiedenis van de Britse geheime dienst: het verraad van de Russische KGB-agent Konstantin Volkov in 1945.

Volkov was in september van dat jaar de Britse ambassade in Istanbul binnengewandeld. Hij was bereid om over te lopen naar de Britten voor een bedrag van 50.000 pond. Het leidde tot grote opwinding in Londen, omdat Volkov een goudmijn aan geheime informatie bezat. Niet alleen beschikte hij over een lijst met de namen en adressen van alle KGB-agenten, ook wist hij de identiteit van negen Britse dubbelspionnen die werkten voor de Britse overheid. Een van die negen namen was Kim Philby.

Philby was op dat moment het hoofd van de contraspionage-afdeling van de Britse geheime dienst en rook meteen gevaar toen hij hoorde over Volkov. Hij dreigde immers nu zelf ontmaskerd te worden als dubbelspion.

Hij gaf een noodsignaal aan zijn contactpersoon bij de KGB. Een Sovjet-team van geheim agenten wist Volkov en zijn vrouw te onderscheppen in Istanbul. Ze werden gedrogeerd en naar Bulgarije gesmokkeld. Van hen werd nooit meer iets vernomen.

De ontmaskering van Philby

In 1951 rezen de eerste vermoedens dat Philby een dubbelspion was voor de Sovjet-Unie. De geheime dienst kon dat niet bewijzen, maar de vermoedens waren voldoende om Philby te ontslaan. Hij ging de journalistiek in, werd correspondent in Libanon, maar bleef actief als spion voor Moskou.

Pas in 1962 vonden de Britse geheime diensten het bewijs waarnaar ze zo lang op zoek waren geweest, met de bekentenis van een oude studiegenoot van Philby. Zij verklaarde dat hij had geprobeerd haar in 1934 te rekruteren als geheim agent voor de Sovjet-Unie.

Londen stuurde MI6-spion Nicholas Elliott, die een oude vriend was van Philby, naar Libanon om een bekentenis te ontlokken. Na een aanvankelijke ontkenning gaf Philby uiteindelijk toe dat hij spioneerde voor de KGB.

De gesprekken tussen Philby en Elliott werden met verborgen microfoons opgenomen. De uitgeschreven verslagen van die gesprekken zijn terug te vinden in de geheime documenten die nu zijn vrijgegeven. Daarin zegt Philby geen moment spijt te hebben van zijn verraad. "Als ik mijn leven kon overdoen, zou ik waarschijnlijk precies hetzelfde hebben gedaan."

Enkele dagen na zijn ontmoeting met Elliott klom Philby aan boord van een Russisch vrachtschip dat voor de kust van Libanon lag. Zo wist hij te ontsnappen naar Moskou, waar hij tot zijn dood in 1988 zou blijven.

Eén mysterie blijft nog overeind. Waarom gaf Elliott zijn oude vriend Philby de kans te ontsnappen? De vrijgegeven documenten, waarvan delen nog steeds zijn zwartgelakt, zeggen daar niets over.

Goedemorgen! De mannen die racistische leuzen op de Erasmusbrug zouden hebben geprojecteerd horen vandaag hun straf. En Joe Biden begint met afscheid nemen: de Amerikaanse president houdt vanuit zijn Oval Office zijn afscheidsrede.

Eerst het weer: in een groot deel van Nederland is er in de ochtend kans op dichte mist. Er geldt een waarschuwing in Noord-Holland, Zuid-Holland, Friesland, Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg. De temperaturen liggen tussen de 3 en 8 graden. Regionaal is de wind hardnekkig, blijft het een groot deel van de dag mistig en is er motregen mogelijk.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In het afgelopen jaar zijn 225 wethouders teruggetreden. Dat was na een politieke vertrouwensbreuk, een persoonlijke keuze of een haperende gezondheid, blijkt uit het het jaarlijkse Wethoudersonderzoek door kennisplatform De Collegetafel. Een jaar eerder lag dat aantal nog op 183. In totaal telt Nederland zo'n 1400 wethouders.

De meeste wethouders stopten na een politieke vertrouwensbreuk, 94 in totaal. Om persoonlijke redenen stopten 44 wethouders. Zij wilden meer tijd voor het gezin, familie en privéleven of zich te bezinnen op een nieuwe loopbaan. Om gezondheidsredenen vertrokken 38 wethouders.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Op de grote ijsbaan van Winterswijk kon gisteren voor het eerst deze winter op natuurijs worden geschaatst. Maandagnacht waren de omstandigheden perfect. Het was een heldere nacht met goede temperaturen.

"Dit fleurt echt iedereen op":

Fijne woensdag!

Het UMC Utrecht is een nieuw onderzoek begonnen om borstkanker eerder op te sporen bij vrouwen met dicht borstklierweefsel. Deze vrouwen hebben een veel grotere kans op borstkanker, terwijl juist bij hen tumoren slecht zichtbaar zijn op de mammografie tijdens het bevolkingsonderzoek.

Van de vrouwen tussen de 50 en 75 jaar die aan het bevolkingsonderzoek meedoen, heeft ongeveer een op de twaalf zeer dicht klierweefsel. Zij hebben anderhalf tot twee keer zoveel kans op borstkanker, en juist bij hen zijn tumoren niet goed zichtbaar op een mammografie. Een half jaar geleden ontstond veel commotie hierover naar aanleiding van een artikel in de de Volkskrant.

"We hebben in Nederland een zeer goed bevolkingsonderzoek borstkanker. Ook voor vrouwen met dicht klierweefsel is het belangrijk om mee te doen", benadrukt radioloog Wouter Veldhuis, die samen met hoogleraar epidemiologie Carla van Gils het onderzoek leidt bij het UMC Utrecht. "Maar in die groep is er wel echt ruimte voor verbetering. Bij hen zijn vier op de tien tumoren niet zichtbaar op de mammografie."

Bij toeval ontdekt: tumor van 4 centimeter

Dat overkwam de 68-jarige Caty Bulte. Bij het bevolkingsonderzoek in juni vorig jaar werd een tumor van een centimeter gevonden in haar linkerborst. Op de MRI-scan een maand later, voorafgaand aan haar borstsparende operatie, werden in haar rechterborst nog twee tumoren ontdekt, waaronder een sneller groeiende van 4 centimeter.

"Het is puur toeval dat die ontdekt zijn", zegt Bulte. Ze had al eens gehoord dat ze dicht klierweefsel heeft. "Maar ik wist niets van de gevolgen, ook niet dat je een grotere kans hebt op borstkanker." Dat las ze pas in het Volkskrant-artikel. "Ik was behoorlijk overstuur. Dat ik steeds mammografieën heb gehad waarbij ze weten dat ze niet alles zien en dat je dan toch gewoon het bericht krijgt: er is geen afwijking."

Bulte is opgelucht dat ze ondanks deze tumoren nog steeds borstsparend kon worden geopereerd en dat er geen chemotherapie nodig is. "Maar mijn vertrouwen ben ik wel kwijtgeraakt. Ik weet niet hoe lang ik er al mee rondgelopen heb."

Veldhuis en Van Gils concludeerden vijf jaar geleden al na een jarenlange studie dat met een aanvullende MRI bij het bevolkingsonderzoek bij vrouwen met dicht klierweefsel zo goed als alle borstkankers worden opgespoord.

"Een tumor eerder vinden betekent dat je behandeling veel minder uitgebreid is, dat je misschien toe kan met een borstsparende operatie of geen chemo hoeft", zegt Veldhuis. "Dat is ten eerste voor een vrouw zelf hartstikke fijn, en daarnaast voor de maatschappij goed, want dan zijn de kosten lager."

Toch besloot het ministerie van Volksgezondheid geen aanvullende MRI in te voeren omdat dit volgens de Gezondheidsraad "geen toekomstbestendige aanvulling op het bevolkingsonderzoek naar borstkanker" is.

Aan Van Gils en Veldhuis is gevraagd in een tweede onderzoek te kijken naar kortere en goedkopere methodes: een contrastmammografie, waarbij vloeistof wordt ingebracht zodat tumoren duidelijk oplichten, en een verkorte MRI.

"We gaan nu kijken of een MRI van vijf minuten, die vier keer zo kort duurt als nu, nog steeds net zo goed werkt", zegt Veldhuis. "Door ons eerste onderzoek weten we precies welke MRI-beelden nodig zijn om eventuele tumoren op te sporen. Daarnaast zijn we aan het kijken of het mammogram ook veel beter kan met contrastmiddel."

Er zijn inmiddels tientallen vrouwen gescand in verschillende ziekenhuizen. De ervaringen zijn tot nu toe positief. "'Oh, is het nu al voorbij', zeggen veel vrouwen."

Slim inzetten

De onderzoeksresultaten volgen pas in 2031. Daarom zijn de onderzoekers heel blij dat staatssecretaris Karremans na druk vanuit de Tweede Kamer en Borstkankervereniging Nederland het RIVM laat onderzoeken op welke manier eerder al MRI's aangeboden kunnen worden aan vrouwen met dicht klierweefsel. Rond de zomer moet dit duidelijk zijn.

Volgens Veldhuis is de krapte in de zorg des te meer reden om deze vrouwen zo snel mogelijk aanvullende MRI's te geven. "Hoe krapper de capaciteit, hoe slimmer je die in moet zetten. Dat wil zeggen: een mammogram bij wie het kan, een MRI bij wie het moet."

De Amerikaanse beurswaakhond Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC) heeft miljardair Elon Musk aangeklaagd. Hij zou begin 2022 niet tijdig hebben bekendgemaakt dat hij Twitter-aandelen bezat voordat hij het sociale medium overnam.

Volgens de SEC kon Musk zo "minstens 150 miljoen dollar" te weinig betalen voor de aandelen die hij kocht, terwijl hij daarvoor had bekend moeten maken dat hij al meer dan 5 procent van de aandelen van Twitter in zijn bezit had. De SEC eist dat Musk het bedrag terugbetaalt, plus een boete.

Musk begon begin 2022 met het opkopen van Twitter-aandelen. In maart van dat jaar bezat hij meer dan 5 procent van de aandelen. Volgens de aanklacht was hij op dat moment wettelijk verplicht om zijn eigendom bekend te maken. Dat deed hij pas op 4 april, elf dagen te laat.

Onzeker

Het is echter onzeker of het daadwerkelijk tot een rechtszaak gaat komen. De huidige voorzitter van de SEC, Gary Gensler, is van plan om op 20 januari af te treden en daarna treedt de regering van Donald Trump aan waarin Musk als adviseur gaat optreden. Musks advocaat Alex Spiro stelt dat de miljardair niets heeft fout gedaan en dat de SEC al jarenlang een 'campagne' tegen Musk voert.

Musk gaf ongeveer 44 miljard dollar uit aan de aankoop van Twitter, die in oktober 2022 werd afgerond. Na de overname veranderde hij de naam van het medium in X.

Het KNMI waarschuwt voor dichte mist in Noord-Holland, Zuid-Holland, Friesland, Overijssel, Gelderland, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg.

Het zicht kan plaatselijk minder dan 200 meter zijn waardoor verkeer hinder kan ondervinden. Vanwege de mist geldt in acht provincies code geel tot ongeveer 11.00 uur. Ook Rijkswaterstaat waarschuwt voor dichte mist met zicht tussen de 50 en 200 meter.

Het blijft een groot deel van de dag mistig. Ook is er motregen mogelijk. De wind is zwak tot matig uit het zuidwesten of westen en het wordt 3 tot 7 graden.

Vanwege mist zijn op Schiphol tientallen vluchten geannuleerd.

In Los Angeles zijn grote zorgen dat de natuurbranden in het gebied zich vandaag door toenemende wind verder kunnen verspreiden. Ook zijn in de stad extra waarschuwingen van kracht vanwege de slechte luchtkwaliteit door verspreiding van as en stof.

Er woeden drie grote branden rond de stad en een vierde kleinere bij de stad Ventura op zo'n 100 kilometer afstand. Door de branden zijn inmiddels 25 mensen overleden.

Hoewel werd verwacht dat de wind gisteren al flink zou toenemen, is dat nog niet gebeurd. Autoriteiten waarschuwen echter dat het vandaag harder kan gaan waaien, waardoor de branden zich kunnen verspreiden.

Meest verwoestende brand ooit in Californië

De twee grootste branden zijn de Palisades-brand in het noordwesten van de stad en de Eaton-brand in het noorden van de stad. Zeventien personen kwamen om het leven door de Eaton-brand, de anderen door de Palisades-brand. De Eaton-brand is nu al de meest verwoestende die ooit in de staat Californië heeft gewoed, meldt de brandweer.

De Eaton-brand heeft tot nu toe zo'n 7000 gebouwen verwoest. De Palisades-brand heeft tot nu toe naar schatting zo'n 5300 gebouwen verwoest of beschadigd. Zo'n 12.000 gebouwen lopen nog altijd gevaar om vernietigd te worden door deze brand.

Niet onder controle

Beide branden zijn nog altijd bij lange na niet onder controle. De Palisades-brand is voor 18 procent onder controle (ten opzichte van 14 procent op maandag), de Eaton-brand voor 35 procent (maandag: 33 procent).

Brandweerlieden zetten alles op alles om het oplaaien van de branden te voorkomen:

Voor een groot deel van Los Angeles geldt tot vanavond 19.00 uur lokale tijd een waarschuwing voor as en stof. Inwoners wordt verzocht zo veel mogelijk binnen te blijven.

De geschorste Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol is gearresteerd, meldt persbureau Yonhap. Hij werd opgepakt in zijn zwaarbewaakte woning in Seoul waar hij zich wekenlang schuilhield nadat er een arrestatiebevel tegen hem was uitgevaardigd.

Aanleiding daarvoor was het uitroepen van de militaire noodtoestand, begin vorige maand, waarmee Yoon het parlement uitschakelde. Onder druk van het parlement trok hij de noodtoestand dezelfde dag weer in.

Duizenden aanhangers van de president stonden voor de woning en maakten het de politie moeilijk om de president te bereiken. Een eerdere poging om hem te arresteren mislukte nog door de aanwezigheid van aanhangers en zijn presidentiële beveiliging.

'Wilde risico op bloedvergieten voorkomen'

Nadat bekend werd dat Yoon was gearresteerd verscheen een video van hem online. Daarin noemde hij het onderzoek dat naar hem is ingesteld illegaal. Ook stelde hij dat hij had toegestemd om ondervraagd te worden om "het risico op bloedvergieten te voorkomen".

Aanhangers van Yoon probeerden de politie tegen te houden:

Nadat de onderzoekers in de vroege ochtend bij het presidentiële complex waren gearriveerd, duurde het volgens het anti-corruptiebureau nog twee uur voordat zij binnen waren. Daarna zou het nog drie uur hebben geduurd voordat Yoon werd gearresteerd.

Beveiligers van Yoon hielden de agenten aanvankelijk tegen bij de poort. Het terrein was afgezet met prikkeldraad en er waren bussen neergezet als blokkades. Sommigen probeerden met ladders over de rijen bussen te klimmen. Vervolgens beklommen ze het heuvelachtige terrein richting de woning. Na de arrestatie van Yoon verliet een reeks zwarte SUV's het complex.

Afzettingsprocedure

Yoon kondigde op 3 december de staat van beleg af, waarmee het parlement buitenspel werd gezet. Het parlement nam vervolgens een motie aan met als strekking dat de staat van beleg moest worden opgeheven. Halverwege december stemde het parlement voor de afzetting van de president.

Het constitutionele hof had vanaf toen 180 dagen de tijd om te besluiten of Yoon president zou mogen blijven. Gisteren was de eerste zitting van de afzettingsprocedure, maar toen kwam hij niet opdagen. De zitting werd daarom al na vier minuten geschorst.

Donderdag is de volgende zitting. Als Yoon dan weer niet in de rechtbank verschijnt, gaat de zaak zonder hem van start. Als de rechter Yoon schuldig acht aan het leiden van een opstand, kan hij de doodstraf krijgen.

Het aantal christenen dat om hun geloof is vermoord, is vorig jaar wereldwijd iets afgenomen, van 5000 naar 4478. Dat staat in het jaarverslag van de in Nederland opgerichte christelijke organisatie Open Doors. Tegelijk zijn er beduidend meer mishandelingen gemeld, aldus de internationale organisatie. Dat aantal steeg met bijna 28 procent naar 54.780.

Het lagere aantal doden houdt vooral verband met de situatie in Nigeria, schrijft Open Doors. Daar zijn minder christelijke doden geteld dan het jaar ervoor, hoewel het cijfer met 3100 nog altijd het hoogste is van alle landen.

De organisatie schat dat 380 miljoen christenen te maken hebben met zware vervolging en discriminatie om hun geloof. Dat zijn er 15 miljoen meer dan een jaar eerder. "Opvallend is de toename van autoritaire regimes in Centraal-Azië", staat in het jaarverslag. "Zij stellen met harde hand hun positie veilig en bieden geen ruimte voor andersgelovigen en andersdenkenden."

Open Doors maakt jaarlijks een ranglijst met de landen waar christenen het grootste risico lopen om vervolgd te worden. Voor de 23e keer staat Noord-Korea daar op de eerste plaats.

"De vijftig landen van de Ranglijst Christenvervolging laten een wereld van lijden zien", zegt directeur Maarten Dees. "Een orgie van geweld in Sub-Sahara Afrika. Verstikkende regimes in Noord-Korea en Afghanistan. Autoritaire overheden die de dienst uitmaken zoals in Centraal-Azië, China en India of juist falende overheden die geweld maar laten gebeuren en ongestraft laten."

Enkele dagen voordat de Amerikaanse president Biden plaatsmaakt voor Donald Trump, versoepelt hij meerdere sancties tegen Cuba. Zo staat het eiland nabij Florida nu nog op de lijst met landen die terrorisme sponsoren, maar Biden haalt het land daarvan af.

Volgens Amerikaanse functionarissen is het opheffen van die status onderdeel van een deal waarbij Cuba "een aanzienlijk aantal" politieke gevangenen vrijlaat. De deal zou zijn gesloten na bemiddeling van het Vaticaan.

In een reactie prees de Cubaanse president Díaz-Canel de beslissing van Biden, maar benadrukte hij dat de volgende Amerikaanse regering onder president Trump het besluit kan terugdraaien. Wel maakte hij direct bekend dat de komende tijd 553 gevangenen worden vrijgelaten. Hij meldde niet hoeveel van hen om politieke redenen vastzitten.

De VS is ook van plan om de economische druk op Cuba wat te verlichten. Zo worden beperkingen opgeheven op transacties met Cubanen die banden hebben met het leger of de overheid.

In 2021 had Donald Trump aan het einde van zijn eerste presidentstermijn juist de Amerikaanse houding ten opzichte van Cuba aangescherpt. Hij vond het eiland een toevluchtsoord voor terroristen.

Het is daarom maar de vraag hoelang de versoepelingen standhouden, mede aangezien Marco Rubio volgende week aantreedt als minister van Buitenlandse Zaken. Hij is verklaard voorstander van het aanhouden van de sancties tegen Cuba.

Vanuit het team van Trump en Rubio is nog niet gereageerd op de beslissing van Biden. De Republikeinse senator Ted Cruz heeft al wel van zich laten horen. Hij zegt met Trump te zullen samenwerken om het besluit zo snel mogelijk terug te draaien.

Pete Hegseth, de kandidaat om de nieuwe Amerikaanse minister van Defensie te worden, is in de defensiecommissie van de Amerikaanse Senaat urenlang ondervraagd over onder meer de uiteenlopende beschuldigingen aan zijn adres.

De 44-jarige Hegseth is een van de meest omstreden keuzes van aankomend president Trump in zijn kabinet. Toen zijn naam bekend werd, gingen er al snel verhalen rond over drankmisbruik en aantijgingen van seksueel misbruik.

Daarnaast baarde hij opzien met onder meer denigrerende opmerkingen over vrouwen in het Amerikaanse leger en hij toonde zich uitgesproken over het bestrijden van wat hij "wokeness" in het leger noemde.

Kritisch bevraagd

Hegseth bekleedde nog nooit een politieke functie. Voordat Trump hem uitkoos, was hij vooral bekend als presentator bij nieuwszender Fox News. Daarnaast diende hij als infanterieofficier bij de Nationale Garde en was hij namens het leger uitgezonden naar Afghanistan, Irak en het militaire detentiekamp Guantánamo Bay op Cuba.

Zoals verwacht werd Hegseth in de hoorzitting uiterst kritisch bevraagd door Democratische senatoren. Zo vond de Democratische Senator Reed dat Hegseth "het karakter en de competentie" mist om aan het hoofd van de Amerikaanse strijdkrachten te staan.

Zijn benoeming zou volgens hem een "belediging zijn voor de mannen en vrouwen die hebben gezworen hun plicht tegenover de grondwet te zullen nakomen".

Republikeinse senatoren spraken juist lovend over Hegseth, die volgens hen als relatieve buitenstaander in Washington een frisse wind is en ze roemden daarnaast zijn militaire ervaring. Republikein Mullen noemde het aanstippen van de persoonlijke aantijgingen aan het adres van Hegseth door Democraten "voor de show".

'Cultuur van strijders'

Hegseth zelf noemde zichzelf "geen perfect persoon" en zei desgevraagd geen alcohol meer aan te raken als hij minister zou zijn. Hij sprak van een "gecoördineerde lastercampagne" toen het ging over een aantijging van seksueel misbruik uit 2017, waarvoor hij nooit is aangeklaagd.

Verder zei hij als minister vooral "een cultuur van strijders" na te streven binnen de Amerikaanse strijdkrachten. Het Pentagon moet volgens hem uitsluitend zijn gefocust "op oorlogsvoering, dodelijkheid, meritocratie, normen en paraatheid. Dat is alles, en dat is mijn taak".

In antwoord op een Democratische senator die zei dat het huidige Amerikaanse leger juist dodelijker dan ooit is nu het ook diverser is dan ooit, zei Hegseth dat het Amerikaanse leger "terecht" altijd vooropliep toen het ging om bijvoorbeeld raciale integratie. Maar volgens hem leidt het huidige diversiteits- en inclusiebereid tot "verdeling" in het leger en verdienen militairen niet meer hun rangen op basis van prestaties.

Stemming

In de hoorzitting, die ruim vier uur duurde, leek Hesgeth geen uitspraken te doen die ertoe zouden kunnen leiden dat Republikeinse senatoren hun steun aan hem kunnen intrekken. Dat is belangrijk voor Hegseth en ook Trump: één tegenstem van een Republikein in de commissie zou het pad van Hegseth naar het ministerschap aanzienlijk kunnen bemoeilijken.

Het is nog niet duidelijk wanneer er over de aanstelling van Hesgeth gestemd gaat worden door de senatoren. Trump wil zoveel mogelijk ministers in zijn kabinet goedgekeurd hebben voor, of op de dag van zijn inauguratie, komende maandag.