NOS Nieuws - Algemeen

Het lot van de Oekraïense generaal Valeri Zaloezjny hangt aan een zijden draadje. Volgens The Washington Post heeft Oekraïne het Witte Huis geïnformeerd dat president Zelensky zijn militaire topcommandant wil ontslaan. Hoelang hij nog opperbevelhebber van het leger zal blijven, is onduidelijk. Het ontslag is niet officieel bekendgemaakt.

Zelensky en Zaloezjny zouden het niet eens kunnen worden over hoe de oorlog tegen Rusland gevoerd moet worden. Maar in het leger denken ze dat er meer speelt.

Volgens een Oekraïense officier aan het zuidelijke front, die niet met naam en toenaam genoemd wil worden ("anders heb ik een groot probleem"), is het veel simpeler. Belangrijkste reden volgens hem is dat Zaloezjny veel populairder is dan Zelensky.

Op zich zou dat geen probleem hoeven zijn, want in Oekraïne staan geen verkiezingen gepland. Het is onduidelijk of Zaloezjny zich überhaupt verkiesbaar zou willen stellen. Maar Zelensky zou, als een echte politicus, toch altijd denken aan de volgende verkiezingen en met het ontslag een mogelijke concurrent willen uitschakelen.

Een andere belangrijke reden zou zijn dat Zelensky niet tegen kritiek kan. "Ik ben bang dat hij zich liever met ja-knikkers wil omringen", zegt de anonieme officier tegen de NOS.

De krant Kyiv Post sprak ook met militairen over hun steun voor Zaloezjny. Die is enorm, constateert het blad. Volgens militairen is een eventueel ontslag van Zaloezjny een gevaar voor de nationale veiligheid en de inspanningen van het leger.

Patstelling

Zaloezjny is een man van weinig woorden. Er zijn genoeg foto's en beelden van hem, maar interviews geeft hij niet of nauwelijks. Het scherpst is hij op papier. Afgelopen najaar schreef hij een opiniestuk over het verloop van de oorlog voor het gezaghebbende Britse tijdschrift The Economist: "Net als in de Eerste Wereldoorlog hebben we beiden hetzelfde technologische niveau bereikt waardoor we in een patstelling zitten. Er zal hoogstwaarschijnlijk geen diepe en mooie doorbraak komen."

Hij erkende openlijk dat het niet goed ging op het slagveld. Hij zei wat iedere militair aan den lijve ondervond. Maar de 'patstelling' schoot in het verkeerde keelgat bij Zelensky. Want de president, lobbyend in het buitenland voor meer wapens, vertelde een heel ander, optimistischer verhaal.

Zelensky stond dus in zijn hemd. Het artikel baarde daarom veel opzien in Oekraïne. In de rest van de wereld, inmiddels bezig met de oorlog in Gaza, drong het sombere verhaal veel later door.

Donderdag kwam Zaloezjny weer met een stuk, dit keer op de website van de Amerikaanse nieuwszender CNN. Hierin ventileerde hij vooral kritiek op het mobilisatiebeleid. "We moeten erkennen dat Rusland een aanzienlijk voordeel heeft bij het mobiliseren van militairen", schreef hij. "Terwijl de Oekraïense staatsinstellingen een onvermogen tonen om het aantal troepen te verhogen, zonder het gebruik van impopulaire maatregelen."

Afgelopen zomer ontsloeg Zelensky alle hoofden van de rekruteringsbureaus, omdat ze zich lieten omkopen door dienstweigeraars. Dat massaontslag vond Zaloezjny een slecht idee, ook al waren de bazen van de bureaus corrupt. "Nog steeds zijn ze niet allemaal vervangen. Nu loopt het nog slechter," verzucht de officier. Ook zijn eenheid heeft gebrek aan manschappen. En de mannen die opkomen, veertigers, hebben last van alle mogelijke kwaaltjes.

Behalve een tekort aan manschappen heeft de brigade van de anonieme officier ook erg last van de munitietekorten. Dat is slecht voor het moreel. En dat zal nog slechter worden volgens hem, als Zaloezjny wordt ontslagen. "Hij is heel populair. Bezoekt de troepen. Mannen hebben echt vertrouwen in hem."

'De slager'

Dat geldt niet voor de eventuele opvolgers, die worden genoemd. Het zou gaan om de commandant der landstrijdkrachten Oleksandr Syrsky, een generaal die uiterst impopulair is. Hij zou niets geven om soldatenlevens, iets wat hem de bijnaam 'de slager' heeft opgeleverd.

Een andere kandidaat is het hoofd van de militaire inlichtingendienst, Kyrylo Boedanov. Hij is 38 en zeer zichtbaar in de media, maar heeft nul ervaring met het commando over grote eenheden. Volgens de officier, die graag op achtergrondbasis de toestand uitlegt, zal het tot 'passieve sabotage' komen als een van deze twee het stokje overneemt van Zaloezjny.

Ondertussen begint de situatie rond Zaloezjny aardig te lijken op het ontslag vorig jaar van de eveneens populaire minister van Defensie Reznikov. Het hing weken in de lucht, maar uiteindelijk vloog hij toch de laan uit.

Mart de Kruif, de voormalig commandant landstrijdkrachten, noemt het "militair gezien een slecht idee, om een bevelhebber met de staat van dienst en visie van Zaloezjny nu te ontslaan". Wat Zelensky gaat doen, moet de komende dagen blijken.

De brandweer is gisteravond bekogeld en belaagd tijdens bluswerkzaamheden in Poeldijk, meldt de politie. Uiteindelijk kwam de ME eraan te pas om 'grote groepen mensen' terug te dringen. Vooralsnog is niemand opgepakt.

Bij de brand en de rellen raakte niemand gewond. Wel zijn over het hele dorp in de gemeente Westland roetdeeltjes terechtgekomen. Alle buitensportwedstrijden vandaag zijn daarom afgelast, meldt Omroep West.

De brand brak gisteravond rond 21.00 uur uit in de loods van een botenbedrijf op een bedrijventerrein. Al vanaf het moment dat de brandweer aankwam, waren er veel toeschouwers. Terwijl de politie het gebied afzette, drongen zij zich op en begonnen de brandweer te hinderen. Daarbij zou er ook gegooid zijn met verschillende voorwerpen.

De ME stelde met politiehonden orde op zaken en joeg de belagers met schilden en wapenstokken weg. "De brandweer is voornemens aangifte te doen", zegt een woordvoerder van de politie vanochtend. Hij sluit niet uit dat de aangifte alsnog tot aanhoudingen leidt.

De brand, waarvan de oorzaak nog steeds onbekend is, sloeg aan het eind van de avond over naar een naastgelegen bouwmaterialenhandel. De loods van de botenhandel stortte rond middernacht in. Pas in de loop van de nacht lukte het de brandweer om de brand onder controle te krijgen, maar het vuur was rond 9.30 uur vanochtend nog steeds niet uit.

Beelden van de brand en de inzet van de ME:

Tijdens de brand raadde de brandweer de bewoners aan om ramen en deuren gesloten te houden. Dat advies werd later vannacht weer ingetrokken.

"Er zijn bij de brand geen giftige stoffen vrijgekomen", aldus de gemeente. Wel liggen overal 'roetdelen of brokstukken'. Het advies is om die alleen weg te halen met handschoenen aan en op te letten dat ze niet door kinderen worden opgepakt.

Op een sportcomplex aan de andere kant van het dorp, 3 kilometer van de plek van de brand, zijn alle voetbal- en handboogwedstrijden vandaag afgelast. "De gemeente zal eerst het teken 'veilig' moeten afgeven voordat er weer buitensporten mogen worden gedaan op het sportpark", laat voetbalvereniging Verburch weten.

In de zoektocht naar een nieuwe stem voor het radioprogramma NOS Met het Oog op Morgen zijn nog elf namen over. De jury onder leiding van Oog-presentator Rob Trip heeft de longlist van 170 stemmen teruggebracht naar elf. Trip maakte de shortlist, bestaande uit bekende en minder bekende stemmen, gisteravond bekend in het radioprogramma.

Trip vertelde in het Oog op Morgen dat het moeilijk was om tot die elf te komen. Onder meer omdat aanvankelijk niet alle juryleden op één lijn zaten. "We hadden absoluut niet dezelfde lijstjes, maar wel wat overlappingen. En daar is uiteindelijk na wikken en wegen dit lijstje van elf uit naar voren gekomen", vertelde juryvoorzitter Trip.

Beluister hieronder een compilatie van de stemmen op de shortlist:

Begin vorige maand maakte het programma bekend dat er via een publiekswedstrijd wordt gezocht naar een opvolger voor Oog-stem Hans Hogendoorn, wiens iconische diepe stem al bijna 17.000 uitzendingen te horen was in de begintune en de jingles van het programma. De wedstrijd leverde 7183 inzendingen op, via een speciale online opnamestudio waarmee mensen van zich konden laten horen.

Onder meer acteurs keren meermaals terug op de lijst, net als anderen die hun stem al langer professioneel gebruiken, zoals zangeressen en voice-overs. Zo heeft de jury bijvoorbeeld de acteurs Thekla Reuten (De Tweeling, In Bruges), Gijs Scholten van Aschat (Tirza, Cloaca), Jacqueline Blom (Loenatik, Penoza) en Joshua Albano (De brief voor Sinterklaas) uit de vele inzendingen geselecteerd.

Iedereen op de lijst heeft zichzelf vrijwillig aangemeld, geen van de deelnemers is gevraagd om mee te doen. Alle inzendingen zijn enkel en alleen op hun stemgeluid beoordeeld, zegt de jury.

Op zaterdagavond 10 februari zal in een speciale live-uitzending van NOS Met het oog op morgen vanuit Amsterdam de opvolger van Hans Hogendoorn worden bekendgemaakt. De jury bestaat uit Oog- en NOS Journaal-presentator Rob Trip (voorzitter), Nieuws & Co-presentator Fleur Wallenburg, dj en stemacteur Fernando Halman en plaatsvervangend hoofdredacteur van NOS Nieuws Bart Leferink.

De VS is begonnen met het bombarderen van doelen in Irak en Syrië als vergelding voor de dood van drie Amerikaanse militairen afgelopen weekend. Het Amerikaanse opperbevel in de regio, Central Command, meldt dat vliegtuigen op meer dan 85 plekken doelwitten van de Iraanse Revolutionaire Garde en pro-Iraanse strijdgroepen hebben aangevallen.

De aanvallen zouden ongeveer 30 minuten hebben geduurd. Drie van de getroffen locaties zouden zich hebben bevonden in Irak en vier in Syrië.

Daarbij zijn ook Amerikaanse lange afstandsbommenwerpers gebruikt, die vanuit de VS opereren. Het is nog niet duidelijk welke doelen zijn geraakt. De Syrische staatstelevisie meldt dat bij aanvallen "in de woestijn en in het grensgebied met Irak verschillende slachtoffers zijn gevallen".

Biden

De Amerikaanse president Biden waarschuwt dat meer aanvallen zullen volgen. "De Verenigde Staten zoeken geen conflict in het Midden-Oosten of waar dan ook ter wereld. Maar als je een Amerikaan wat aan doet, zullen we reageren", zei Biden. "Onze reactie begon vandaag. Die zal doorgaan op tijden en plaatsen die wij kiezen."

Witte Huis-woordvoerder John Kirby zegt dat de aanvallen succesvol waren en dat de Iraakse overheid van tevoren is geïnformeerd. "We weten niet hoeveel militanten zijn gedood of gewond zijn geraakt", zei Kirby. Hij voegde daaraan toe dat de doelen "zorgvuldig zijn geselecteerd om burgerslachtoffers te voorkomen en gebaseerd zijn op duidelijk, onweerlegbaar bewijs dat ze verband houden met aanvallen op Amerikaans personeel in de regio."

Volgens Central Command zijn commandocentra, munitieopslagplaatsen, lanceerinstallaties van raketten, opslagplaatsen van drones en andere militaire faciliteiten geraakt.

Irak heeft de Amerikaanse vergeldingsaanvallen tegen pro-Iraanse gewapende groeperingen op Iraaks grondgebied als "een schending van de Iraakse soevereiniteit" genoemd. Ook waarschuwde het land voor "desastreuze gevolgen voor de stabiliteit van Irak en de regio", staat in een verklaring van een Iraakse militaire woordvoerder.

Gewacht

Minister van Defensie Lloyd Austin maakte gisteren in een persconferentie bekend dat er een "meervoudige reactie" zou komen, maar trad verder niet in detail. Website Politico meldt op basis van defensiebronnen dat het Witte Huis met tegenaanvallen heeft gewacht tot de lichamen van de omgekomen militairen waren gerepatrieerd. President Biden was met nabestaanden aanwezig toen hun grafkisten aankwamen in de VS.

Een pro-Iraanse strijdgroep wordt door de VS rechtstreeks verantwoordelijk gehouden voor de drone-aanval waarbij afgelopen weekend de drie Amerikaanse militairen werden gedood. Tientallen anderen raakten volgens de VS gewond bij deze aanval op een legerbasis in Jordanië. Volgens Washington kwam de gebruikte kamikazedrone uit Iran.

Het is een kostbare behandeling, de hyperbare zuurstoftherapie voor long covid-patiënten: ongeveer 8000 euro voor het volledige traject van zo'n acht weken. De directie van de Antonius-ziekenhuizen in Sneek en Emmeloord besloot medewerkers deze behandeling gratis aan te bieden.

"We hebben dit besluit genomen uit goed werkgeverschap", zegt directeur Marcel Kuin. "Voor zover ik weet, zijn wij het enige ziekenhuis dat zoiets aanbiedt."

De directeur hoopt hiermee dat medewerkers sneller kunnen terugkeren naar het werk, of dat ze "in ieder geval een beter leven krijgen", ook wanneer blijkt dat werken (nog) niet gaat.

Veertien meter onder water

Hyperbare zuurstoftherapie wordt gebruikt om zuurstoftekort in beschadigd weefsel op te lossen. Patiënten zitten tijdens de behandeling twee uur in een drukcabine. De luchtdruk daar is vergelijkbaar met die van een diepte van veertien meter onder water.

Onder deze druk kan het lichaam meer zuurstof opnemen en kunnen beschadigde cellen sneller herstellen. De zuurstoftherapie wordt ook gebruikt voor onder meer mensen met duikersziekte en patiënten met klachten na bestralingen wegens kanker.

De therapie is prijzig en intensief: de patiënt moet acht weken lang elke werkdag twee uur lang in de drukcabine zitten, wat zo'n 8000 euro kost. Het wordt al langer gebruikt voor de behandeling van het chronische long covid, maar de werking is nog onvoldoende bewezen voor zorgverzekeringen. Daarom wordt het niet vergoed.

"Dus doen we het zelf", zegt Kuin. De vestiging van het ziekenhuis in Sneek heeft een centrum voor hyperbare geneeskunde. "Het gaat om mensen die vooraan de frontlinie stonden bij de eerste golf van covidbesmettingen."

'Effecten niet spectaculair'

Dertien medewerkers hebben gebruikgemaakt van het aanbod en hun behandeling is inmiddels al in een ver stadium. Kuin hoort dat richting het einde van de reeks al enige verbeteringen optreden.

"De effecten zijn niet spectaculair, de therapie helpt niet bij iedereen", benadrukt hij. "Maar bij een deel van de mensen zal het helpen. En de rest is dankbaar dat ze het toch hebben geprobeerd." Het effect kan ook nog later optreden, voegt de directeur toe.

In Nederland lijden zeker 90.000 mensen aan een zware vorm van long covid. Patiënten zijn vaak te zwak om nog hun huis te verlaten. Als gevolg van de ziekte verliezen ze hun baan en komen ze buiten de maatschappij te staan. Voorlopig komen in Nederland geen speciale klinieken voor longcovidzorg.

De Amerikaanse acteur Carl Weathers is op 76-jarige leeftijd overleden, heeft zijn familie bekendgemaakt. Weathers was onder meer bekend van zijn rol als de bokser Apollo Creed in de eerste vier delen van de Rocky-reeks.

Weathers stierf gisteren in zijn slaap. "Carl was een buitengewoon mens en leefde een buitengewoon leven", stelt zijn familie in een verklaring. "Met zijn bijdragen aan film, televisie, de kunsten en sport heeft hij een onuitwisbare afdruk achtergelaten en wordt hij wereldwijd door meerdere generaties herkend."

Weathers speelde in meer dan 75 films en tv-shows. Hij begon zijn carrière in 1970 als Americanfootballspeler bij de Oakland Raiders. In zijn vrije tijd deed hij een toneelopleiding aan de San Fransisco State University, waar hij een bachelordiploma haalde.

Bijrollen

Hij stopte in 1974 als professioneel sporter en ging zich toeleggen op acteren. Hij speelde in zijn eerste jaren bijrollen in televisieseries zoals Starsky and Hutch en Kung Fu. Bij het grote publiek brak hij door met zijn rol in de eerste Rocky-film in 1976, waarin hij zwaargewichtbokser Apollo Creed speelde.

Weathers kreeg de rol naar eigen zeggen omdat hij tijdens een auditie met Sylvester Stallone commentaar had gegeven op diens acteerprestaties. Weathers was bij de auditie in de veronderstelling dat Stallone alleen de schrijver van de film was, vertelde hij in 2015 aan The Hollywood Reporter.

De auditie ging volgens Weathers niet goed, waarna hij zei: "Het zou een stuk beter gaan als ik de auditie met een echte acteur doe". Stallone en de producenten waren hiervan wel gecharmeerd, omdat die brutale houding precies was wat ze zochten voor de rol van Creed.

Bekijk enkele hoogtepunten van zijn rol als Apollo Creed:

In zijn rol als Creed was hij een tegenstander van bokser Rocky Balboa die uiteindelijk bevriend raakt met hem. Hij speelde die rol nog drie keer. In de vierde film komt Creed om het leven tijdens een bokspartij met de Russische bokser Ivan Drago.

Stallone zegt dat de dood van Weathers hem erg aangrijpt. "Carl was zo'n belangrijk onderdeel van mijn leven, van mijn successen. Dat heb ik echt aan hem te danken." Hij zegt dat zijn leven ten goede keerde nadat hij Weathers had leren kennen.

Emmy-nominatie

Na zijn rol in de Rocky-films speelde hij onder meer een grote rol in Predator (1987) met Arnold Schwarzenegger en had hij bijrollen in onder meer de komische film Happy Gilmore (1996). Ook was hij te zien in komische series als Arrested Development en sprak hij de stem in van Combat Carl in de animatiefilm Toy Story 4.

Zijn laatste grote rol speelde hij in de Star Wars-serie The Madalorian. Hij was te zien in tien afleveringen en regisseerde er twee. Voor zijn rol als Greef Karga in de serie werd hij genomineerd voor een Emmy Award.

Weathers trouwde en scheidde drie keer. Met zijn eerste vrouw Mary Ann Castle kreeg hij twee kinderen: Jason en Matthew. Hij had vier kleinkinderen. In een interview over The Mandolorian sprak hij in 2021 over hen: "Ik wil dat zij iets zien waar zij trots op zijn", zei hij. "The Mandalorian is iets waar kinderen naar kunnen kijken en dat vind ik geweldig."

De Italiaanse onderminister van Cultuur en kunstcriticus Vittorio Sgarbi heeft zijn ontslag ingediend. De 71-jarige parlementariër staat al weken onder druk om af te treden vanwege een schandaal rondom een gestolen schilderij. Naar eigen zeggen is hij opgestapt om een andere reden, namelijk om belangenverstrengeling te voorkomen.

Naast de zaak om de gestolen kunst loopt er nog een ander onderzoek naar Sgarbi. De politicus zou voor honderdduizenden euro's aan vergoedingen hebben aangenomen voor optredens bij culturele evenementen.

Op het moment dat Sgarbi zijn ontslag bekendmaakte, was hij ook voor een lezing op een kunstbeurs in Rome. "Volgens de autoriteiten zou ik me hier niet mee mogen bezighouden, maar alleen met administratieve en beperkte taken", zei hij. Tijdens de toespraak zei hij niets over het onderzoek naar de gestolen kunst.

Gestolen schilderij

De politicus, die de taak heeft om cultureel erfgoed van het land te beschermen, wordt beschuldigd van kunstdiefstal. Hij zou een gestolen schilderij uit de 17de eeuw bezitten. Dit kwam aan het licht door een reportage op de Italiaanse televisie.

Het gaat om het kunstwerk La cattura di San Pietro (De gevangenneming van Sint-Pieter) van de Italiaanse schilder Rutilio Manetti. Het schilderij werd in 2013 gestolen uit een kasteel bij Turijn. Het werk is na de uitzending gevonden bij Sgarbi en is door agenten in beslag genomen.

Hij wordt ervan beschuldigd opdracht te hebben gegeven om het schilderij te bewerken: er is na de diefstal een kaars in de linkerbovenhoek toegevoegd, vermoedelijk om de herkomst ervan te verhullen. Sgarbi ontkent dat hij iets fout heeft gedaan.

Enkele dagen na de uitzending kwam daar nog een andere beschuldiging bovenop. Sgarbi zou een schilderij van de Franse kunstenaar Valentin de Boulogne illegaal hebben geëxporteerd. Het kunstwerk met een waarde van 5 miljoen euro is in Monte Carlo in beslag genomen.

Sgarbi zegt dat het gaat om een kopie en dat het niet van hem was. "Ik heb niets te vrezen. Ik zal mezelf op elke mogelijke manier verdedigen", reageerde Sgarbi.

Nieuwe rel

Het is de tweede keer in korte tijd dat een functionaris van de regering-Meloni in verlegenheid wordt gebracht. Begin deze maand besloot ze een politicus van haar radicaal-rechtse partij Fratelli d'Italia op non-actief te zetten.

Hij had een pistool meegenomen naar een nieuwjaarsfeestje, dat per ongeluk afging en iemand verwondde. De politicus ontkende het wapen te hebben afgevuurd, maar weigerde de kruitresten te laten testen. Lokale aanklagers doen onderzoek naar deze zaak.

Een meisje en een jongen uit Groot-Brittannië hebben een gevangenisstraf gekregen van respectievelijk minstens 22 en 20 jaar voor de extreem gewelddadige moord op de 16-jarige Brianna Ghey. De twee waren toen 15 jaar oud.

De twee waren bevriend met Ghey en lokten haar vorig jaar naar een park in het dorpje Culceth, dat tussen Manchester en Liverpool in ligt. Ze staken haar daar 28 keer met een mes. Vrij snel na de moord werden ze opgepakt.

Het tweetal had uitvoerig over de moord en andere mogelijke moorden gesproken en Ghey uitgekozen omdat zij haar een makkelijk doelwit vonden, stelde de rechter.

Ghey was een transgender meisje. De politie weersprak tijdens het onderzoek dat het motief van de moord haat tegen een transgender persoon was. De rechter stelde echter dat dat voor een deel wel zo was.

Op bewakingsbeelden is te zien hoe het tweetal Ghey bij het park aansprak en met haar meeliep:

De hoogste straf was voor Scarlett Jenkinson. Ze had een fascinatie voor seriemoordenaars en wilde zelf ook iemand van het leven beroven, had ze aan haar jeugdvriend en mededader Eddie Ratcliffe verteld.

Voor de rechtszaak werd psychisch onderzoek gedaan bij Jenkinson en mededader Ratcliffe. Bij Jenkinson werd vastgesteld dat zij een antisociale persoonlijkheidsstoornis heeft, wat haar gebrek aan empathie kan verklaren.

Rechter Amanda Yip erkende dat ook, "maar dat vermindert jouw schuld niet", zei ze tegen de tiener bij het vonnis. Ze noemde Jenkinson sadistisch en de drijvende kracht achter de moordpartij.

Geen verzachtende omstandigheid

Bij Ratcliffe werd een lichte stoornis op het autistisch spectrum vastgesteld, maar ook bij hem zag de rechter dat vrijwel niet als een verzachtende omstandigheid. De rechter stelde dat hij niet onder controle stond van Jenkinson en zelf ook het moordplan steunde. Hij had zich transfoob uitgelaten over Ghey en moedigde de moordlust van Jenkinson aan.

Omdat ze minderjarig zijn, werd de naam van het tweetal tijdens de rechtszaak niet gebruikt. Zij werden aangeduid als 'Meisje X' en 'Jongen Y'. Vanwege de gruwelijke aard van hun misdaad, besloot de rechter dat hun namen nu wel bekend mogen worden.

Medelijden

De familie van de vermoorde Ghey zegt te hopen dat de twee nooit meer worden vrijgelaten. "Ik heb momenten waarop ik medelijden met hen heb omdat ze ook hun eigen levens hebben verwoest", stelt moeder Esther Ghey in een verklaring.

"Maar dan moet ik mij eraan herinneren dat ze geen empathie voelden voor Brianna toen ze haar bloedend lieten liggen na hun geplande en gruwelijke aanval. Een aanval die niet werd uitgevoerd omdat Brianna iets fout had gedaan, maar alleen maar omdat een van de daders trans personen haat en omdat de ander dacht dat het leuk zou zijn."

President Joe Biden steekt veel tijd, geld en energie in zijn campagne in South Carolina. In die staat aan de Amerikaanse oostkust zijn morgen de eerste Democratische voorverkiezingen. Dat Biden die gaat winnen staat wel vast: zijn tegenstanders binnen de partij maken geen schijn van kans op de nominatie. Toch is er reden tot zorg.

Biden lijkt een belangrijk deel van zijn achterban aan het verliezen te zijn: de zwarte kiezer. En dat kan een probleem voor hem worden bij de presidentsverkiezingen in november. Voor Biden reden om meermaals af te reizen naar de staat waar de zwarte kiezer in 2020 een cruciale rol speelde bij zijn nominatie. De president houdt er toespraken, bezoekt kerken, restaurants en kapperszaken om de twijfelende zwarte kiezer ervan te overtuigen om in november toch op de Democraten te stemmen.

De keuze van de partij om de Democratische voorverkiezingen af te trappen in South Carolina moet daaraan bijdragen. Normaal beginnen die in Iowa, waar ook de Republikeinen hun voorverkiezingen begonnen, maar Biden kiest deze keer bewust voor een diverse staat. Hier werd zijn doodbloedende campagne in 2020 nieuw leven in geblazen door Jim Clyburn, een prominente en invloedrijke zwarte Democraat.

Dit leverde Biden uiteindelijk de presidentsnominatie op. Biden noemt de Afro-Amerikanen de ruggengraat van de Democratische partij en uitte afgelopen weekend tijdens een evenement van de Democraten in Columbia, de hoofdstad van South Carolina, nogmaals zijn dankbaarheid. "Jullie zijn de reden dat ik president ben en de reden dat Kamala Harris een historische vicepresident is."

Overtuigingskracht als redmiddel

"Een belofte gemaakt, een belofte gehouden", was een zin die Biden tijdens zijn toespraak veelvuldig gebruikte. De aanwezigen riepen het in koor met hem mee. Een opvallende leus, aangezien Biden afgaand op de peilingen juist veel steun kwijtraakt onder zwarte kiezers. Zij hebben de indruk dat Biden zijn beloftes juist niet heeft gehouden.

Bij de vorige presidentsverkiezingen stemde 87 procent van de zwarte kiezers in het land nog op Biden. Die vanzelfsprekendheid ontbreekt nu. Met name jonge Afro-Amerikaanse mannen bewegen in de peilingen van hem weg, onder andere vanwege onvrede over de economie en de torenhoge studieleningen die niet zijn kwijtgescholden.

In een recente landelijke peiling steunt nog maar 63 procent van de zwarte kiezers Biden. Dat blijkt ook op een campus van een overwegend zwarte universiteit in Columbia. Student Kenneth Clark prijst Bidens waarschijnlijke Republikeinse uitdager Trump: "Hij heeft de zwarte gemeenschap heel erg geholpen."

Biden wil benadrukken dat juist hij meer heeft gedaan voor deze groep. Zo noemt hij miljardeninvesteringen in zogeheten HBCU's (Historically Black College and Universities), speciaal voor zwarte Amerikanen die op andere scholen niet welkom waren vanwege hun huidskleur. Ook laat Biden zich voorstaan op zijn inclusieve kabinet en de lage werkloosheid onder Afro-Amerikanen.

Kapper Thomas Murray en klant Lionel Johnson hebben forse kritiek op president Biden:

Marlon Kimpson, ex-senator in South Carolina en adviseur voor het Witte Huis, wijt de ontevredenheid onder zwarte kiezers deels aan een communicatieprobleem. "Helaas zijn onze grootse plannen niet samen te vatten tot een soundbite. We moeten onze boodschap beter overbrengen."

De klachten over de economie zijn inderdaad opmerkelijk: de werkloosheid is laag, de bestedingen zijn hoog en de inflatie daalt. Toch associëren velen alleen Trump met een sterke economie. Bidens bondgenoot Clyburn vind het frustrerend dat de boodschap van de Democraten niet overkomt. "Kijk naar de feiten, en niet naar de leugens op sociale media."

Focus op het buitenland

Maar de economie is niet het enige waar Afro-Amerikaanse kiezers teleurgesteld over zeggen te zijn. Ze klagen ook over Bidens focus op het buitenland, het tekort aan betaalbare woningen en dat hij er niet in is geslaagd om wiet in het hele land te decriminaliseren.

"Verdien de zwarte stem", staat er dan ook op posters die mensen vasthouden in Kiki's Chicken and Waffles in Columbia. Een groep actievoerders verzamelde zich daar afgelopen weekend bij het campagne-evenement van de Democraten. "Ik denk dat veel mensen het gevoel hebben dat de Democraten de zwarte stem voor lief hebben genomen", zegt een van de actievoerders.

Een deel van hen is nog bereid om op Biden te stemmen, met als voorwaarde dat hij zich bewijst de komende maanden.

De veelbesproken voormalig technisch directeur van Ajax, Marc Overmars, is tot twee keer toe gevraagd terug te keren bij de Amsterdamse voetbalclub. Dat blijkt uit onderzoek van NOS Sport.

Overmars spreekt voor het eerst over zijn vertrek wegens grensoverschrijdend gedrag en wat er daarna gebeurde. Ook voerde de NOS gesprekken met andere betrokken (oud-)bestuurders van Ajax en kreeg inzage in bestuurlijke berichten.

Benaderd voor terugkeer

Daaruit komt naar voren dat Overmars nog geen vier weken na zijn vertrek in februari 2022 door de toenmalige voorzitter van de raad van commissarissen van Ajax, Leen Meijaard, werd benaderd voor een gesprek.

Volgens Overmars vroeg Meijaard hem toen of hij in de zomer van 2022 wilde terugkomen. Meijaard ontkent niet dat in het gesprek met Overmars een terugkeer aan de orde is geweest. "Wel ontken ik dat het een concreet voorstel was en dat het de insteek was van het gesprek", aldus Meijaard.

Eerder beschreef journalist Menno de Galan in zijn boek Ajax in Crisis al hoe er kort na het vertrek van Overmars al over een terugkeer werd gesproken. Overmars zegt daar nu over dat hij is gevraagd en niet zelf een comeback voorstelde.

Tweede poging

Later deed ook Danny Blind een poging om Overmars terug naar de Johan Cruijff Arena te halen. Eind oktober werd hij voorgedragen als commissaris, maar al ruim voor zijn officiële benoeming op 27 december 2023 ging hij aan de slag. Een van de eerste acties die hij ondernam: Overmars polsen als opvolger van Sven Mislintat.

Overmars was op dat moment in afwachting van een uitspraak in de tuchtzaak die door Ajax in gang was gezet. Blind wist daarvan, tegelijkertijd zag hij zijn club ook kwakkelen op het technische vlak. De optie-Overmars was er in zijn beleving écht een die verkend moest worden, "al is er maar 1 procent kans dat het lukt."

Overmars zegt nee

"Kijk naar de situatie waar Ajax in zit", zegt Blind nu. "Een directie an sich is er gewoon niet. Dan is het logisch dat bepaalde zaken in een vacuüm komen te hangen. Er is nog steeds geen technisch directeur en er is nog steeds geen algemeen directeur. Alex Kroes begint pas op 15 maart en Jan van Halst (interim algemeen directeur, red.) weet dat hij weggaat."

Uiteindelijk zegt Overmars 'nee' tegen het aanbod. "Ik denk dat als ik had doorgeduwd en gezegd had dat ik er open voor stond, dan zouden dingen in gang gezet zijn. Maar ik wil bij Antwerp FC blijven. Ik heb het hier heel erg naar mijn zin."

Van Praag: terugkeer onbespreekbaar

Zolang Michael van Praag voorzitter is van de raad van commissarissen van Ajax keert Marc Overmars niet terug bij de club. "Bij ons is dat niet bespreekbaar", zegt Van Praag in een interview met de NOS. "Een terugkeer van Overmars bij Ajax is niet aan de de orde."

Een deel van de Ajaxsupporters wil tot op de dag van vandaag Overmars terug bij de club en laat dat tijdens wedstrijden blijken:

Marc Overmars was sinds de zomer van 2012 directeur voetbalzaken bij Ajax. In februari 2022 raakte de Ajax-bestuurder in opspraak wegens grensoverschrijdend gedrag. Zes weken na zijn vertrek ging hij aan de slag als technisch directeur bij de Belgische voetbalclub Royal Antwerp.

In november 2023 werd hij door het Instituut Sportrechtspraak voor een jaar geschorst. Die schorsing werd overgenomen door de FIFA, de internationale voetbalbond, met als gevolg dat hij ook zijn werk in Antwerpen moest neerleggen.

Reactie Overmars op schorsing

Overmars vindt dit besluit niet proportioneel en heeft beroep aangetekend. Aangezien dit juridische proces nog loopt, gaat hij niet in op vragen over zijn schorsing en zijn eigen gedrag. Hij laat het, na overleg met zijn naasten en adviseurs, bij één statement:

"Ik ben geschorst omdat ik naar één vrouwelijke collega grensoverschrijdende berichten heb gestuurd. Dat het app-verkeer wederzijds was, doet niets af aan het feit dat ik dat nooit had mogen doen. Het is dom geweest. En ik vind het heel erg voor mijn vrouw Chantal, mijn twee kinderen en mijn familie die door mijn fout een verschrikkelijke tijd hebben doorgemaakt."

De Zweedse klimaatactivist Greta Thunberg is door de rechtbank in Londen vrijgesproken van ordeverstoring. Het 21-jarige gezicht van de internationale klimaatbeweging werd in oktober vorig jaar opgepakt bij een klimaatprotest bij een hotel in Londen waar op dat moment een conferentie van grote olie- en gasproducenten aan de gang was.

Volgens de politie had Thunberg geweigerd om instructies op te volgen toen ze weigerde zich te verplaatsen naar een door de politie aangewezen plek. De rechter ging daar niet in mee. Die vindt de instructie van de politie te vaag en bovendien niet in lijn met de wet.

Ook het bewijs voor Thunbergs overtreding vond hij te mager. De politie had minder ingrijpende maatregelen moeten nemen dan het protest te beperken, luidde zijn oordeel.

Verder vond de rechter dat Thunberg en de vier andere activisten die zijn opgepakt sowieso al te weinig tijd kregen om gehoor te geven aan de instructie. Ook was hij er niet van overtuigd dat de demonstranten dusdanig hinderlijk in de weg stonden dat ze een potentieel gevaar vormden. Volgens de Londense politie beperkten de activisten de toegang tot het hotel waar de olie- en gasconferentie aan de gang was.

'Geen bewijs van hindering'

"Ik vind het nogal opvallend dat er geen ooggetuigenverklaringen zijn afgenomen bij mensen in het hotel, ongeveer 1000 mensen, of van mensen die naar binnen probeerden te komen", zei de rechter. "Er was geen enkel bewijs dat voertuigen werden gehinderd, geen bewijs van hindering van hulpdiensten of wat voor levensbedreigend gevaar dan ook."

De rechter sprak van een vreedzaam en geweldloos protest en hekelde het ingebrachte bewijsmateriaal ter ondersteuning van het politiebesluit om de demonstranten te dwingen zich te verplaatsen. Het oordeel van de rechter werd door veel aanwezige activisten in de zaal met applaus beantwoord.

De vrijspraak voor Thunberg en de vier andere klimaatactivisten van Greenpeace en Fossil Free London kan gevolgen hebben voor het vervolg van de zaak. Bij het protest in oktober werden op vergelijkbare gronden ook nog andere activisten opgepakt en die staan later terecht.

Een week na de spraakmakende uitspraak over de oorlog in Gaza kwam het Internationaal Gerechtshof vandaag met een tussenuitspraak over de oorlog in Oekraïne. Woensdag oordeelde het over een andere zaak van Oekraïne tegen Rusland. "Het regent uitspraken, en dat is uitzonderlijk", zegt Eric de Brabandere, hoogleraar internationale geschillenbeslechting aan de Universiteit Leiden.

Sinds zijn oprichting in 1947 behandelde het Gerechtshof van de Verenigde Naties nog geen 200 zaken. In de jaren zeventig van de vorige eeuw had het soms niks te doen. Nu loopt er een recordaantal van 22 zaken. Landen proberen vaker hun gelijk te halen bij de vijftien rechters die zetelen in de 'Great Hall of Justice' van het Vredespaleis in Den Haag.

"Er zijn veel conflicten en landen zijn minder bereid om met elkaar te onderhandelen om het op te lossen", zegt De Brabandere. "Als de dialoog niet meer mogelijk is, moet je naar een gerechtshof stappen om het geschil op te lossen. En er is hernieuwd vertrouwen in de internationale rechtspraak". Een veroordeling of maatregelen afdwingen bij de Veiligheidsraad van de VN lukt meestal niet meer omdat het op een veto stuit van een van de permanente leden, Rusland, China of de Verenigde Staten.

Papieren overwinningen

Het belang van het hof is de afgelopen jaren toegenomen omdat landen zien dat ze er iets kunnen bereiken. Het Hof legde noodmaatregelen op aan Myanmar, Israël en Rusland. En het heeft belangrijke geschillen beslecht, zoals grensconflicten in Zuid-Amerika, zegt De Brabandere. "Het is een sneeuwbaleffect. Hoe meer zaken je doet, hoe meer dat vertrouwen groeit."

Dat er nu in een week tijd drie uitspraken zijn heeft ook een praktische reden. Volgende week loopt de zittingstermijn van drie van de vijftien permanente rechters af. Rechters proberen zoveel mogelijk zaken af te handelen.

Ook al zijn ze bindend, uitspraken van het hof hebben meestal geen direct effect in het conflictgebied. Israël was niet van plan zijn strategie aan te passen na de uitspraak van vorige week. Rusland negeerde het bevel van maart 2022 om zijn militaire operatie in Oekraïne te staken.

Maar een uitspraak van het hof heeft wel degelijk invloed, volgens De Brabandere. "Als land krijg je wel een overwinning op papier, die je heel goed kunt gebruiken in je internationale politiek. Een staat die publiekelijk door de rechters wordt terechtgewezen door het hof kan geïsoleerd raken."

In het recht wringen

Het hof is populairder dan ooit, toch kunnen landen er niet zomaar terecht. Twee landen die een conflict hebben moeten samen eens zijn om naar het Hof te stappen om een oordeel te vragen. Of een van de partijen moet een beroep doen op een verdrag waarbij beide landen ooit hebben geaccepteerd dat het Hof erover mag oordelen. Daarom greep Zuid-Afrika naar het genocideverdrag, net als Oekraïne tegen Rusland probeerde.

In de zaak die woensdag diende probeerde Oekraïne Rusland veroordeeld te krijgen met een beroep op het verdrag tegen de financiering van terrorisme en het antidiscriminatieverdrag. Die constructie hield geen stand. De rechters zeiden niet dat Rusland zijn gang mocht gaan, ze vellen geen moreel oordeel, maar kijken heel strikt naar hun bevoegdheden.

Het hof oordeelde vandaag dat het de Oekraïense genocidezaak maar gedeeltelijk kan behandelen. "Landen proberen nu hun situatie op de grond in het recht te wringen om een oordeel te krijgen", zegt De Brabandere. "Dat lukt dus niet altijd, en daarmee voorkomt het Hof dat de deur wordt opengezet voor nog veel méér zaken".

De gemeente Enschede hoeft de boete van 600.000 euro voor het volgen van passanten via wifisignalen niet te betalen. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) legde die straf in 2021 op, maar de rechter heeft bepaald dat dit op 'onjuiste gronden' is gebeurd.

Enschede gebruikte van 2018 tot 2020 wifisensoren om de drukte in de binnenstad te monitoren. Daarvoor werd een bedrijf ingehuurd dat wifi-signalen gebruikte voor de meting. Iedere telefoon werd door die signalen apart geregistreerd met een unieke code. Omdat over een langere periode werd bijgehouden welke telefoon langs een meetkastje kwam, kon de gemeente mensen volgen.

Omdat burgers gevolgd konden worden zonder dat dit noodzakelijk was, werd hun privacy niet goed gewaarborgd, oordeelde de AP destijds. De privacywaakhond noemde dat 'heel kwalijk'. Het was voor het eerst dat een overheid een boete opgelegd kreeg van de AP.

De gemeente tekende bezwaar aan, maar toen dat werd afgewezen stapte de stad naar de rechter. "Wij voelen ons ten onrechte gestraft voor iets dat wij niet beoogden en wat ook feitelijk niet is gebeurd", zei burgemeester Onno van Veldhuizen er toen over. "Wij volgen niet, wij tellen slechts."

Onvoldoende onderzoek

Nu heeft de rechter bepaald dat de AP onvoldoende heeft onderzocht of de identiteit van de passanten daadwerkelijk te achterhalen was. "Dat medewerkers dit zouden kunnen doen, overtuigt de rechtbank niet", aldus het vonnis. De rechtbank merkt op dat er een "zware bewijslast" rust bij de AP als die zo'n hoge boete oplegt, meldt RTV Oost.

Wethouder van gegevensbescherming Harmjan Vedder is blij met dat de "onterechte megaboete" van zes ton geschrapt is. "Dit onderstreept dat we zorgvuldig zijn omgegaan met de privacy van onze inwoners en de bezoekers van onze stad."

Na de boete stopten meer steden met wifi-tracking. Of de Autoriteit Persoonsgegevens in beroep gaat, is nog niet bekend.

Het Internationaal Gerechtshof kan een deel van de Oekraïense genocidezaak tegen Rusland behandelen. Dat heeft de hoogste rechtbank voor het beslechten van geschillen tussen staten bepaald. De zaak is door Oekraïne tegen Rusland aangespannen. Kyiv eist dat het hof vaststelt dat Oekraïne het Genocideverdrag niet heeft geschonden, een van de Russische motiveringen voor de inval.

Oekraïne had de zaak aangespannen vanwege de door Rusland opgevoerde rechtvaardiging voor de invasie van het buurland. Volgens Rusland had Oekraïne genocide gepleegd op de Russische bevolking in Oekraïne. Oekraïne wilde dat het hof zou vaststellen dat daar geen sprake van is en Rusland daarmee misbruik heeft gemaakt van het Genocideverdrag. Ook beschuldigt het Rusland van genocide.

Het hof oordeelt nu dat het wel de rechtsmacht heeft om te bepalen of Oekraïne wel of niet zelf genocide pleegde. Maar de VN-rechtbank kan niet bepalen of Rusland zelf het genocideverdrag schond als het onterecht die rechtvaardiging gebruikte.

Inval

De zaak draaide om de interpretatie van een verdrag ter voorkoming van genocide uit 1948. Dat is ondertekend door zowel Oekraïne als Rusland. Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag is in het verdrag aangewezen als de plek voor het oplossen van geschillen tussen ondertekenaars.

In aanloop naar de Russische inval beschuldigde Rusland Oekraïne van een genocide op Russischtalige en pro-Russische inwoners van de volksrepublieken Donetsk en Loegansk. Poetin erkende eerst de onafhankelijkheid van die twee regio's en viel daarna Oekraïne binnen.

Oekraïne ontkende de genocidebeschuldiging. Door onafhankelijke experts is er ook geen aanwijzing gevonden voor de Russische aantijging.

De rechters onderstreepten helemaal aan het einde van de tussenuitspraak dat staten de inhoudelijke plicht hebben om hun verplichtingen onder het internationaal recht na te komen, ook als het hof niet bevoegd is om een geschil te beslechten omdat de staten sommige verdragen niet getekend hebben. Rusland heeft de rechtsbevoegdheid van het Internationaal Gerechtshof meermaals betwist.

Oekraïne kreeg afgelopen woensdag geen gelijk van het hof in een zaak waarin het Rusland ervan betichtte het antiterrorismeverdrag te hebben geschonden. Rusland werd op bijna alle punten vrijgesproken van het schenden van een antiterrorismeverdrag voor het financieren van terrorisme in Oost-Oekraïne.

Het is de tweede keer in korte tijd dat het Genocideverdrag werd behandeld in het Internationaal Gerechtshof. Eind vorige maand deed het hof uitspraak in een zaak de Zuid-Afrika aanhangig heeft gemaakt over de oorlog in Gaza. In een tussenvonnis werd bepaald dat Israël er alles aan moet doen om genocide te voorkomen in Gaza. De uitspraak werd door Zuid-Afrika met blijdschap ontvangen.

Een man is overleden nadat hij van het museum Tate Modern in Londen was gevallen.

Het is niet bekend waar de man is gevallen en hoe dat kwam. Ook zijn identiteit is niet bekendgemaakt. Het ongeluk gebeurde in de ochtend. "Zijn dood wordt op dit moment beschouwd als onverwacht, maar er zijn geen verdachte omstandigheden", zegt de politie.

Na de val werd onder meer een traumahelikopter opgeroepen. Ondanks reddingspogingen van hulpverleners overleed de man ter plekke. Het bekende museum heeft een panoramaterras op de tiende verdieping. Of dat ook de plek is waar de man vanaf is gevallen, is nog niet bekendgemaakt.

Museum blijft dicht

In 2019 werd een kind van het panoramaterras afgegooid. Het kind raakte ernstig gewond en is nog altijd aan het revalideren. De dader, een tiener, werd in 2020 veroordeeld tot ten minste 15 jaar celstraf.

Het museum blijft de rest van de dag dicht. Een bezoek aan het museum is gratis, maar voor tijdelijke tentoonstellingen moet wel betaald worden. Bezoekers die kaarten hadden geboekt voor deze exposities worden benaderd, meldt het museum.

Het Tate Modern is een van de bekendste musea voor moderne kunst ter wereld. Jaarlijks komen 3 miljoen bezoekers kijken naar werken van onder meer Andy Warhol, Salvador Dalí, Marcel Duchamp, Mark Rothko en Pablo Picasso.

De A67 bij de Belgische grens is nog altijd dicht vanwege boerenprotesten. Daar blokkeren trekkers op- en afritten. Een rijstrook van de A1 bij Rijssen blijft de hele nacht dicht, zegt Rijkswaterstaat. Hulpdiensten moeten de rommel opruimen van brandhaarden na een boerendemonstratie. Het gaat om de weg tussen Rijssen en Markelo.

Een woordvoerder van de brandweer spreekt bij het ANP van "allerlei puin en afval". Tussen het afval liggen ook platen, waarbij de brandweer het vermoeden heeft "dat er wel eens asbest tussen kan liggen". De brandweer weet niet of ook de platen in brand hebben gestaan. De omgevingsdienst is ingeschakeld, evenals de adviseur gevaarlijke stoffen.

Op meerdere plaatsen langs de A7 zijn gisteravond boerenprotesten ontstaan met tientallen trekkers. Sinds 21.00 uur blokkeerden boeren de snelweg bij Hoorn. Rond middernacht vertrokken de boeren weer. Ook in Friesland was een gedeelte van de A7 vanavond geblokkeerd.

Farmers Defence Force had gisteren al opgeroepen langs verschillende plekken langs de A7 te verzamelen. De ANWB spreekt van spontane acties. Langs de A12 bij Utrecht was een oprit geblokkeerd en stonden hooibalen in brand.

Landelijke actiedag voorbereid

De boerenbelangenvereniging zegt een grote landelijke actiedag voor te bereiden in navolging van boerenprotesten in verschillende provincies en in de grensregio. Voorman Mark van den Oever zegt dat regionale vertegenwoordigers dinsdag bijeenkomen om het protest voor te bereiden.

"Hebben we in Nederland de winterslaap uit?" vraagt Van den Oever zich af in een video. Van den Oever noemt daarin demissionair landbouwminister Piet Adema (CU) en Tweede Kamerlid Harm Holman van Nieuw Sociaal Contract. "Zij zullen in het centrum van de belangstelling komen te staan", aldus de voorman van Farmers Defence Force.

Wilde acties gaande

Belgische en Nederlandse boeren zijn sinds donderdagavond bezig met een grote protestactie. Honderden boeren bezetten grensovergangen tussen de twee landen. Rijkswaterstaat adviseert mensen een reis naar België uit te stellen.

Aan de acties doen vooral Belgische boeren mee. Die voeren al dagen actie omdat hun werk naar eigen zeggen niet meer rendabel is. Ze wijzen op de stijgende productiekosten, terwijl de verkoopprijzen gelijk blijven. Daarnaast willen ze af van strenge Europese milieuregels.

In Utrecht is een groep boeren naar het provinciehuis gegaan. Het protest was eerder vandaag al aangekondigd en de provincie had laten weten dat de actievoerders welkom waren. Volgens RTV Utrecht stonden er zo'n veertig trekkers, sommigen inclusief aanhangers met mest erin.

De boeren waren een klein uur binnen, waar ze spraken met de commissaris van de Koning en de provinciesecretaris. Toen ze naar buiten kwamen, kiepten ze een mesthoop voor de ingang van het provinciehuis. Op de stoep ontstond ook een klein brandje, maar dat werd snel gedoofd. Daarna vertrokken de boeren weer.

Gisteren kwamen tientallen boeren naar het provinciehuis in Assen om een manifest te overhandigen aan het provinciebestuur, meldt RTV Drenthe. Ze wilden duidelijk maken dat regels die hen worden opgelegd vanuit Brussel en Den Haag niet houdbaar zijn.

Dat doen ze aan de hand van wat ze noemen de 'Rode Lijn', een lijst met acht eisen. Een van de eisen is dat de Green Deal, het grote klimaat- en milieuplan van de Europese Commissie, wordt teruggedraaid. Verder staat erop dat bemestingsverboden moeten worden ingetrokken en het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) in de prullenbak kan.

De Drentse boeren stelden een ultimatum aan het provinciebestuur: op 14 februari moeten de eisen zijn ingewilligd. "Anders komen we minder vriendelijk terug", zei een van de protesterende boeren tegen gedeputeerde Jisse Otter. "Dan zullen we een cadeautje meenemen, want de hoeveelheid stront en bagger die wij over ons heen hebben gekregen de afgelopen jaren, geven wij dan ook zeker terug."

De gedeputeerde begrijpt de boosheid en frustratie van de boeren, maar ze moeten volgens hem op de bel van Den Haag en Brussel drukken, niet van de provincie.

Ook naar het provinciehuis in Den Bosch zijn ruim vijftig boeren gekomen om een petitie aan te bieden aan gedeputeerde Marc Oudenhoven. In navolging van de protesten in België wilden boeren benadrukken dat ze niet alleen klem zitten tussen Europese en Nederlandse regelgeving, maar ook de Brabantse regels die daarbovenop komen.

Blokkades

Donderdagavond begonnen verschillende boerenprotestacties in Nederland en België. Boeren met tractoren blokkeren nog altijd verschillende grensovergangen. Daardoor werden gisteren verschillende wegen van en naar Antwerpen gesloten. Het ging om de A4, A16 en A67. De grens bij knooppunt Markiezaat (A4) is inmiddels weer open, meldt de ANWB.

Verkeer op de A16 kon gistermiddag in beide richtingen mondjesmaat doorrijden, maar twee uur later ging de grensovergang toch weer dicht. "De situatie is nog te onzeker en veranderlijk", zegt een woordvoerder van Rijkswaterstaat.

"We adviseren mensen die naar België moeten nog steeds om de reis aan te passen." Weggebruikers kunnen omrijden via Limburg over de A2 tussen Maastricht en Luik, de A76 tussen Stein en Maasmechelen en de Westerscheldetunnel, de N62.

Bij de Westerscheldetunnel was de extra drukte te merken, meldt Omroep Zeeland. Om 16.30 uur waren al ruim 23.000 voertuigen, waarvan 5200 vrachtwagens, door de tunnel gereden. Op een gemiddelde vrijdag staat de teller op 26.000 voertuigen, waarvan 2700 vrachtwagens.

Volgens Raf van Hasselt, die namens de aanwezige boeren en voor de Belgische tak van boerenactiegroep Farmers Defence Force spreekt, zijn de boeren tot middernacht aanwezig op de snelwegen. "We willen de Belgische regering dit weekend de kans geven op een goede manier met de situatie om te gaan", zegt Van Hasselt tegen persbureau ANP. Maandag bekijken de boeren of nieuwe acties nodig zijn.

Naar buiten toe zijn de berichten over het verloop van de kabinetsformatie "hoopvol" en "constructief". Door de afgesproken radiostilte kunnen de betrokken fractievoorzitters niets zeggen. Maar achter de schermen heerst bij Nieuw Sociaal Contract (NSC), de politieke partij van Pieter Omtzigt, grote twijfel over het verloop van de formatiegesprekken met PVV, VVD en BBB.

Fractieleden zouden er huiverig voor zijn om de kersverse naam van de partij te verbinden aan een coalitie met PVV, VVD en BBB. Om de leden bij te praten worden extra ledenbijeenkomsten georganiseerd in het krokusreces later deze maand.

Partijleider Pieter Omtzigt lijkt niet van plan om nu al de formatietafel te verlaten. Zijn definitieve beslissing wil hij pas nemen als informateur Plasterk zijn eindverslag publiceert. De partij laat weten tot die tijd constructief aan tafel te zitten.

'Politieke afstand tot aan de maan'

NSC heeft van begin af aan gezegd het liefst een minderheidskabinet, een zakenkabinet of een extraparlementair kabinet te willen. In ieder geval een kabinet met grote afstand tot de politieke partijen uit een coalitie. En daarin is weinig veranderd. "De enige mogelijkheid zou een zakenkabinet zijn", zegt een betrokkene, "Met een politieke afstand van hier tot aan de maan."

De gesprekken over de onderwerpen grondrechten en de rechtsstaat, waarvan NSC heeft gezegd eraan te hechten, zouden al in januari zijn geweest. PVV-leider Wilders trok bijvoorbeeld drie anti-islamwetsvoorstellen in. Maar de zorgen over bepaalde PVV-standpunten zijn bij NSC nog niet weg.

Zo stoort de partij zich aan het standpunt van PVV en VVD over de spreidingswet. Wilders en Yesilgöz (VVD) hebben binnenkamers gezegd dat zij ertegen zijn dat gemeenten worden gedwongen asielzoekers te huisvesten, en willen dat onderdeel van de wet aanpassen of niet uitvoeren. Maar Omtzigt vindt dat niet acceptabel, omdat de wet al is aangenomen.

Ook bij de PVV klinkt weinig optimisme. "Het is wel heel spannend", zei Geert Wilders vandaag bij een extra ingelaste gespreksronde van de formatie. Hij vraagt zich af of de vier partijen het nog lang volhouden. "Laten we eerst maar eens de komende week zien te halen", zei hij.

Zo hebben alle onderhandelaars hun eigen boodschap. Afgelopen zaterdag zei VVD-leider Yesilgöz op haar partijcongres nog dat zij goede kans ziet op een vruchtbare samenwerking.

En BBB-leider Caroline van der Plas is niet bang voor de deadline die nadert. "Ik ben journalist geweest en zoals Robert Long al zong: 'Journalisten doen het op de deadline'", zei ze, verwijzend naar een hit uit 1986.

Informateur Plasterk gaat volgende week aan zijn rapport werken. "De tijd begint te dringen", zei hij. Hoe dan ook is het de bedoeling dat de Kamer nog voor vrijdag 16 februari een debat houdt over hoe het ervoor staat met het landsbestuur.

Met het hoge water in december, de droogte afgelopen zomer en een stijgende zeespiegel, hoop je op een goed functionerend waterschap. Maar bij Waternet, de uitvoerende tak van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV), rommelt het al jaren. In dat gebied wonen 1,4 miljoen mensen. Over de jaren 2022, 2023 en 2024 kunnen er nog aanslagen op de deurmat vallen, meldde de NOS vandaag. Slepende administratieve en financiële problemen zijn de oorzaak, maar volgens een woordvoerder komt de uitvoering niet in gevaar.

Wat is het Waterschap AGV en Waternet?

Bij het Waterschap AGV is de uitvoerende tak losgetrokken en ondergebracht in Waternet - uniek in Nederland. Het Waterschap (daar zijn elke vier jaar verkiezingen voor) is de politieke besturende overheid die de beslissingen neemt, het uitvoerende werk wordt gedaan door Waternet. Denk aan de rioolwaterzuivering, aanleg en onderhoud van dijken, bruggen, sluizen en beheren van het waterpeil. Ook doet Waternet de financiële afhandeling van de waterschapsbelasting.

Om het nog iets ingewikkelder te maken: Waternet werkt voor 60 procent voor de gemeente Amsterdam, en voor 40 procent voor het Waterschap. De provinciebesturen van Noord-Holland en Utrecht zijn dan weer toezichthouder voor het Waterschap.

Waarom gaat de waterschapsbelasting zo omhoog?

In 2023 had het Waterschap 253 miljoen euro aan belastingen begroot, dit jaar 335 miljoen. De waterschapsbelasting stijgt dit jaar in dit gebied met maar liefst 35 procent, terwijl het op de meeste plekken met tien procent toeneemt.

"We begrijpen dat dit slecht nieuws is voor alle inwoners en bedrijven in ons gebied", zegt dagelijks bestuurder financiën Simon Deurloo. "Het eerlijke verhaal is dat de tarieven tot nu toe te laag waren en dat er daardoor te krap begroot is. De verhoging is noodzakelijk om hier veilig te kunnen blijven wonen, met voldoende schoon water. Klimaatverandering maakt die uitdaging groter." Verhoogde kosten dus.

Daarnaast ging er van alles mis toen Waternet in 2021 een nieuw factureringssysteem introduceerde (zie kader). De reserves zijn uitgeput. Doordat er geen inkomsten waren (waterschapsbelasting is de enige inkomstenbron), moesten leningen (met stijgende rentes) bij de Nederlandse Waterschapsbank worden afgesloten.

In 2022 moest het Waterschap bijvoorbeeld ruim 100 miljoen euro lenen en een lening van een jaar eerder van 125 miljoen euro aflossen. Eind vorig jaar verwachtte het een negatief vermogen van 6 miljoen euro. Voor de rentelasten is dit jaar 1,5 miljoen euro begroot. Ook bij het inkopen en aanbesteden zijn er in het verleden zaken niet goed gegaan. In 2022 keurde de accountant daarom de jaarrekening niet goed.

Concluderend waren er de afgelopen jaren bij het Waterschap en Waternet stijgende kosten, zonder inkomsten.

Komt het onderhoud in gevaar?

NRC schreef eerder dat het onderhoud van dijken en sluizen zeven jaar achterloopt. Tien van de dertig bestuursleden van het Waterschap uitten een jaar geleden hun zorgen. "Er is achterstallig onderhoud en dijkverbeteringen liggen niet op schema. Slechts 58 procent van de voorgenomen investeringen wordt op dit moment daadwerkelijk uitgevoerd."

Het Waterschap zegt tegen de NOS dat het de wettelijke taak de afgelopen jaren heeft kunnen uitvoeren. "Onze dijken en ons peilbeheer zijn in orde. Sommige projecten lopen niet altijd zo snel als we willen, maar dat heeft met name te maken met personeelsgebrek en omgevingsinvloeden. Alle waterschappen hebben hiermee te maken."

"Het heeft in ieder geval geen effect op de waterveiligheid, die is niet in het geding."

Tinka, een bedrijf dat geld uitleent om spullen op afbetaling te kopen, krijgt een boete van 1,75 miljoen euro. Volgens de Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft de kredietverlener meerdere klanten "onverantwoord" veel geld geleend.

Via Tinka kan je spullen kopen en in de twee weken daarna betalen. Over de afbetaling kan je ook langer doen, tegen een rente van bijna 15 procent. Onder meer webshop Wehkamp en woonmeubelzaak Rivièra Maison maken gebruik van de diensten van het bedrijf.

De AFM bekeek bij Tinka tien dossiers waarbij een aanzienlijk risico was dat de leners in de problemen zouden komen. Bij zeven van die dossiers had Tinka te weinig informatie ingewonnen over de financiële positie van klanten, iets wat volgens de regels wel moet. Twee mensen kregen een onverantwoord hoog krediet, zij kregen 3500 en 2000 euro te veel.

Tinka laat in een reactie weten het "te betreuren" dat de dossiers niet op orde waren. Het ging om fouten in de automatiseringsprocessen, die direct zijn aangepast, zegt het bedrijf.

Er wordt gewerkt aan een herstelplan. "We gaan per klant bekijken of er nadelige gevolgen zijn geweest en die herstellen, bijvoorbeeld door rentebetalingen terug te betalen of de aflostermijnen aan te passen", zegt een woordvoerder.

Om hoeveel klanten dat gaat is volgens het bedrijf nog niet bekend. De woordvoerder stelt dat het een relatief klein aantal betreft.

Het kabinet wil dat zestigplussers de optie houden om langer een uitkering te krijgen.

Volgens de Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW) kunnen mensen die op het moment dat ze werkloos raakten ouder waren dan 60 jaar en 4 maanden een uitkering aanvragen nadat hun WW-uitkering was afgelopen. Zo kan worden voorkomen dat oudere werklozen in de jaren voor ze recht hebben op AOW moeten terugvallen op de bijstand en hun spaargeld moeten aanspreken of hun huis moeten 'opeten'.

Met vier jaar verlengd

Die wet gold tot 1 januari van dit jaar, maar demissionair minister Van Gennip van Sociale Zaken wil hem met vier jaar verlengen. Ze wijst erop dat ouderen een groter risico lopen op langdurige werkloosheid: "Met de verlenging zorgen we ook de komende jaren voor een passend vangnet voor zestigplussers die hun baan verliezen en moeilijk weer aan werk komen."

Het is de bedoeling dat de verlenging met terugwerkende kracht ingaat op 1 januari van dit jaar.