NOS Nieuws - Algemeen

Landen in Centraal- en Oost-Europa bereiden zich voor op extreme regenval dit weekend. De meeste regen gaat vallen in Tsjechië, het oosten van Oostenrijk, het westen van Slowakije en het uiterste zuiden van Polen. In het hele gebied is kans op overstromingen en aardverschuivingen.

In Praag zijn metalen barrières en zandzakken geplaatst om de stad te beschermen. Tussen vandaag en zondag wordt op sommige plekken in Tsjechië een derde van de hoeveelheid regen verwacht die daar doorgaans in een heel jaar valt. "Data laten zien dat we onzekere dagen tegemoet gaan", zei de Tsjechische premier Fiala op televisie.

In de rivieren worden waterstanden verwacht die maar een keer per 100 jaar voorkomen.

Vanuit Middellandse Zeegebied

Warme en vochtige lucht uit het Middellandse Zeegebied komt dit weekend via de Balkan in Midden-Europa terecht. De wolken die daarbij gevormd zijn, lopen daar leeg. De Middellandse Zee is nu op z'n warmst, waardoor er veel regenwolken kunnen ontstaan. In 2002 heeft Praag een enorme overstroming meegemaakt, sindsdien is in de stad een systeem van waterbarrières gebouwd.

De Poolse premier Tusk zei dat reddingsdiensten paraat staan, en dat er geen reden is voor paniek. In de zuidwestelijke stad Wroclaw, waar overstromingen worden voorspeld, hebben autoriteiten bewoners opgeroepen om voedsel in te slaan en zich voor te bereiden op stroomuitval.

In Slowakije wordt naar manieren gezocht om water te laten wegstromen uit de Moroca, een rivier die dreigt te overstromen.

Veel sneeuw

In Duitsland waarschuwt de weerdienst voor hevige neerslag in het oosten van het land en Beieren. In de Duitse en Oostenrijkse Alpen wordt hoger in de bergen hevige sneeuw, sterke wind en zware regenval verwacht.

In Nederland merken we van de regen niets. Het wordt bij ons juist prachtig nazomerweer.

Een jong dwergnijlpaard zorgt voor kopzorgen in een Thaise dierentuin. Moo Deng, zoals het nijlpaardje heet, wordt lastiggevallen door bezoekers, die allemaal dolgraag een glimp van het beest willen opvangen. De dierentuin neemt nu maatregelen om het kalfje te beschermen.

Moo Deng, wat zoiets betekent als stuiterend varken, werd twee maanden geleden geboren in de Khao Kheow Open Zoo, een grote dierentuin in het oosten van Thailand. Een paar weken na haar geboorte begon een van haar verzorgers met het maken en plaatsen van schattige en grappige video's van het babynijlpaard.

De video's waren een hit: binnen een mum van tijd volgden miljoenen mensen wereldwijd het wel en wee van Moo Deng. Het TikTokaccount waar de video's op verschijnen heeft al meer dan 2,5 miljoen volgers.

Bezoekersaantallen zijn sinds de geboorte van het kalfje verdubbeld, aldus de dierentuin. Moo Deng is zelfs zo populair dat ze een eigen kledinglijn heeft. Fans kunnen een blouse en een broek kopen met tekeningen van het nijlpaardje erop. En ook merken spelen in op de hype. Make-upmerk Sephora deelt hoe je "net zulke superschattige zachtroze wangetjes kunt krijgen als de legendarische Moo Deng".

Maar de directeur verzoekt het publiek nu dringend om zich te gedragen. Omdat de bezoekers Moo Deng allemaal in actie willen zien proberen ze het dier, dat veel slaapt, te wekken door dingen naar haar te gooien. In deze video is bijvoorbeeld te zien hoe een bezoeker water op het beest gooit.

"Dit gedrag is niet alleen wreed, maar ook gevaarlijk", zegt de directeur. "We moeten deze dieren beschermen en ervoor zorgen dat ze in een veilige omgeving kunnen leven." Ook kondigde de directeur veiligheidsmaatregelen aan. Zo zijn er bewakingscamera's geplaatst en overweegt de dierentuin juridische stappen als mensen zich niet weten te gedragen.

Bedreigde diersoort

Dwergnijlpaarden vormen een bedreigde diersoort en leven van nature in Afrika. Daar lopen er naar schatting zo'n 3000 vrij rond, hoewel dat door onderzoekers niet bewezen kan worden. De beesten laten zich absoluut niet graag zien.

Dwergnijlpaarden worden zo'n 80 centimeter hoog, 1,5 meter lang en wegen tussen de 160 en 275 kilo. Ter vergelijking: een gewoon nijlpaard kan 1,65 meter hoog en 3000 kilo zwaar worden. Dwergnijlpaarden worden ongeveer 50 jaar oud.

Vanuit allerlei sectoren komen reacties op het regeerprogramma dat vandaag door kabinet-Schoof is gepresenteerd.

Hieronder hebben we de reacties verzameld over de belangrijkste thema's. Bekijk hier de belangrijkste punten uit het regeerakkoord.

Ook vanuit de politiek komen veel reacties. Bekijk die in ons liveblog.

Asiel en migratie

Het kabinet wil een asielcrisis uitroepen. Daarmee zijn er direct meer maatregelen mogelijk om de asielinstroom te beperken.

De voornemens van het kabinet om de Spreidingswet in te trekken en een zogenoemde asielbeslisstop in te voeren, baren het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) "grote zorgen". "Als de asielinstroom niet gelijktijdig daalt, is het risico groot dat er onvoldoende opvanglocaties zijn. Op korte termijn zal de asielopvang voor onze bewoners hierdoor eerder verslechteren dan verbeteren", stelt de organisatie.

Het COA is positief over plannen om in te zetten op betere arbeidsparticipatie van nieuwkomers.

VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR moedigt het kabinet aan zich in te zetten voor asiel en migratie. "Het beschermen van vluchtelingen hier in Nederland is niet alleen een wettelijke verplichting volgens het EU- en internationaal recht, maar ook waar de meerderheid van de Nederlanders voor staat. Nederland is altijd een voorvechter geweest van mensenrechten, rechtvaardigheid en gelijkheid. Het is belangrijk dat dit erfgoed behouden blijft."

Volgens Vluchtelingenwerk Nederland kiest het kabinet voor onrechtmatige maatregelen die het asielsysteem zullen ontwrichten en tot chaos zullen leiden. De organisatie zegt dat het uitroepen van een asielcrisis de problemen niet zal oplossen.

"Streng zijn over de ruggen van vluchtelingen en dit uitstralen lijkt voor het kabinet belangrijker dan het oplossen van problemen. We maken ons dan ook ernstige zorgen om de aangekondigde maatregelen. Vluchtelingen zullen hier een hoge prijs voor betalen."

Landbouw en visserij, voedselzekerheid en natuur

Verschillende boerenactiegroepen zijn kritisch over de plannen in het regeerprogramma. Het kabinet komt met vergaande plannen om de mestcrisis te beteugelen. Ook moeten boeren gaan helpen bij het herstellen van de meest kwetsbare natuur in Nederland.

Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) vindt de mestplannen "inhoudelijk niet te verdedigen en procesmatig teleurstellend". In een verklaring staat: "Met onze sector valt te praten over een uitweg uit de mestcrisis, ook als daar pijnlijke maatregelen voor nodig zijn, maar dan wél in samenhang met nieuw perspectief. Voor de korte termijn is dat perspectief echt keiharde noodzaak, als we willen voorkomen dat honderden boeren bankroet gaan."

Volgens landbouworganisatie Agractie mag het regeerprogramma wel wat concreter. Zo mist de organisatie onder meer een samenhangende visie op natuur- en stikstofbeleid. Agractie ziet "geen concrete stappen anders dan dat een aantal denklijnen zijn uitgezet."

Volgens Greenpeace laat het kabinet met de nieuwe plannen de natuur en het klimaat in de steek. "Met dit beleid ramt het kabinet met een sloopkogel onze natuur aan gort."

Natuurmonumenten zegt dat de maatregelen die het kabinet wil nemen niet in verhouding staan tot de natuurambities die het kabinet zegt te willen behalen. "Zowel middelen als maatregelen zijn afgezwakt, terwijl we juist een tandje bij moeten zetten om de natuur te herstellen", aldus de natuurorganisatie. Natuurmonumenten spreekt van "kortetermijndenken".

Milieudefensie vindt dat het kabinet veel te weinig doet aan het tegengaan van de opwarming van de aarde. De fossiele subsidies worden niet afgeschaft, zegt de klimaatorganisatie. Er worden "schijnoplossingen" gekozen.

Onderwijs

Ook in de onderwijssector wordt kritisch gereageerd op de plannen van het kabinet. In het regeerprogramma staat dat er fors wordt bezuinigd.

Universiteiten van Nederland zegt dat het kabinet met de bezuinigingen de eigen glazen ingooit. "De bezuinigingen op onderwijs en onderzoek zullen ertoe leiden dat het verdienvermogen van Nederland verslechtert. We zullen nog grotere tekorten op de arbeidsmarkt krijgen én er zal baanbrekend onderzoek uit Nederland verdwijnen", zegt de koepelorganisatie van veertien universiteiten. "Door het wegbezuinigen van die beurzen wordt de basis van de wetenschap weer wankel gemaakt. "

Volgens de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) worden de jonge generaties "kapot bezuinigd". De vakbond is van plan "keihard" actie te voeren.

De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) begrijpt niks van de bezuinigingen op onderwijs en onderzoek. De organisatie, die zeven umc's vertegenwoordigt, zegt dat dit de samenleving "ongekend hard" gaat raken. "Dit vertaalt zich één op één door in minder onderzoek naar nieuwe kankermedicijnen of innovatieve behandelingen voor zeldzame ziektes. Ook kunnen de umc 's minder onderzoek doen naar oplossingen om administratieve lasten te verminderen, de zorg betaalbaar te houden en gezondheidsverschillen in de wijk te verminderen."

Bestaanszekerheid

Een belangrijk thema tijdens de verkiezingen was bestaanszekerheid. In het regeerprogramma staat dat iedereen er in koopkracht op vooruit gaat.

De FNV, de grootste vakbond van Nederland, valt op dat er vandaag niet meer is gepresenteerd dan eerder in het hoofdlijnenakkoord stond. Voorzitter Tuur Elzinga is vooral teleurgesteld als het over de pensioenen gaat. "De groep van bijvoorbeeld politieagenten en docenten werd vaak benoemd, maar er wordt niks voor geregeld. Geen vroegpensioen, wel bezuinigingen. De campagne gaf hoop, maar die wordt nu de grond ingeboord."

Wonen en volkshuisvesting

Jaarlijks wil het kabinet 100.000 extra woningen bouwen en daarvoor worden 'afdwingbare' afspraken gemaakt met gemeenten.

Het Interprovinciaal Overleg (IPO), dat de provincies vertegenwoordigt, is blij dat dat het kabinet een rol ziet weggelegd voor de provincies op het gebied van woningbouw, natuur en stikstof. Wel wijst het IPO erop dat voor die dossiers duidelijke keuzes nodig zijn. Zo kunnen er pas genoeg woningen komen als er weer wegen worden aangelegd en is er een oplossing nodig voor de problemen met het stroomnet.

De Woonbond is positief over de plannen in het regeerprogramma om de jaarlijkse huurverhogingen zo veel mogelijk te remmen. Het kabinet wil afspraken maken met woningcorporaties over huurverhogingen. "Dat biedt een opening om een volgende huurexplosie te voorkomen."

Buitenlandse zaken en defensie

De plannen voor het buitenlandbeleid en defensie veranderen niet veel in vergelijking met die van het vorige kabinet. Wel wordt er fors bezuinigd op ontwikkelingshulp, tot grote onvrede van hulporganisaties.

Volgens de hulporganisaties CARE Nederland en Dutch Relief Alliance raken deze bezuinigingen niet alleen mensen in kwetsbare posities wereldwijd, maar ook de internationale positie van Nederland. "Klimaatverandering, conflicten en armoede stoppen niet bij landsgrenzen. Wat elders gebeurt, heeft onvermijdelijk gevolgen voor ons hier in Nederland."

Minister Wiersma van Landbouw (BBB) heeft haar mestplannen besproken met de landbouworganisaties en naar de Tweede Kamer gestuurd. Verschillende maatregelen moeten voor boeren volgend jaar het acute probleem van het te veel aan mest oplossen. Gisteren lekten de belangrijkste maatregelen al uit.

"Op het ministerie hebben we iedere steen omgedraaid: waar zijn nou nog meer mogelijkheden", zegt Wiersma. Ze begrijpt dat de uitkomst teleurstellend is. "Natuurlijk doe je dit liever niet, ik ben ook mens en breng liever positief nieuws. Maar ik ben ook bestuurder en weet dat je niet altijd iedereen gelukkig kunt maken."

Landbouworganisatie LTO Nederland is niet tevreden. "Vergeleken met het mestvoorstel van het vorige kabinet zitten er een aantal goede verbeteringen in dit voorstel. Maar in het pakket dat de minister vandaag publiceerde, ontbreekt perspectief voor de korte termijn. Dat kun je agrariërs niet aandoen."

Mestgezant

De minister wil dat een speciale mestgezant boeren gaat helpen met vergunningen voor mestverwerking en het exporteren van mest. LTO vindt dit niet snel genoeg gaan en wil meer hulp. "Ook hier ontbreekt het aan daadkracht." LTO wil snel meer capaciteit om mest te verwerken en af te voeren, via grootschalige installaties en samenwerking tussen agrarische bedrijven.

Ook wil Wiersma de bufferstroken die natuurgebieden moeten beschermen verkleinen van 250 meter naar 100 meter zodat boeren over meer land mest mogen uitrijden. Boeren die hun bedrijf verkopen moeten dierrechten inleveren, maar minder dan in de eerdere voorstellen van oud-minister Adema. Verder is er een uitkoopregeling voor boeren die vrijwillig stoppen.

Pluimveemest

De plannen raken zowel boeren die rundvee houden als varkens- en kippenboeren. Dat vindt LTO onterecht. "De pluimveesector heeft geen mestprobleem, want de sector heeft de afzet van pluimveemest al jaren geleden goed geregeld. Met deze maatregelen wordt geen verbetering van de waterkwaliteit gerealiseerd: 95 procent van de pluimveemest komt niet terecht op de Nederlandse bodem. Op deze wijze wordt een sector die vooroploopt afgestraft."

Stapsgewijs komt er een einde aan de Nederlandse uitzonderingspositie in het Europese mestbeleid. Daardoor mogen boeren veel minder mest uitrijden dan voorheen en is er een acuut mestverwerkingsprobleem ontstaan, dat de komende jaren nog verder kan groeien. Boeren krijgen daardoor torenhoge afvoerkosten.

Wiersma hoopt ook nog op een nieuwe kans om de uitzonderingspositie die Nederland van de EU kreeg, de zogeheten derogatie, terug te krijgen. "Daar gaan we weer met volle inzet voor", belooft Wiersma.

Gemiddeld gaan huishoudens er volgend jaar 0,7 procent op vooruit. Uitkeringsgerechtigden gaan er iets meer op vooruit: 0,9 procent. Gepensioneerden iets minder: 0,6 procent. Dat blijkt uit de Prinsjesdagstukken die de NOS deels heeft ingezien.

Het financiële en economische beleid van het kabinet richt zich op een open economie, een beter vestigingsklimaat voor bedrijven en "spaarzaam omgaan met schaarse middelen", staat in de stukken.

Werken wordt lonender en aantrekkelijker, staat er in het voorwoord van de Miljoenennota. "De zorgen over migratie nemen we serieus", staat er verder. "We houden daarbij oog voor het verdienvermogen van Nederland."

Minister Eelco Heinen van Financiën spreekt van "een belangrijke slag in het verbeteren van de overheidsfinanciën en het herstellen van de begrotingsdiscipline".

Huurtoeslag

De koopkracht gaat minder omhoog dan vorige maand berekend door het Centraal Planbureau (CPB). Dat ging toen uit van een stijging met 1,1 procent voor een doorsnee huishouden.

Dat die toename lager uitvalt komt volgens minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Van Hijum onder meer doordat de huurtoeslag minder snel stijgt dan het kabinet eerder van plan was.

In het hoofdlijnenakkoord van mei ging het kabinet ervan uit dat de verhoging van de huurtoeslag 500 miljoen euro per jaar zou kosten. Hoeveel dat nu wordt is nog niet bekend.

Aanstaande dinsdag, de derde dinsdag in september, presenteert het kabinet-Schoof de Prinsjesdagstukken aan de Tweede Kamer. Dat zijn de Miljoenennota en de begrotingen per ministerie voor volgend jaar. Vandaag werd het regeerprogramma van het kabinet bekend. Daarin zijn de beleidsvoornemens voor de komende jaren verder uitgewerkt.

Het Openbaar Ministerie gaat een 42-jarige man uit de Groningse gemeente Westerkwartier vervolgen voor het veroorzaken van een dodelijk ongeluk op oudjaarsdag in Oldehove. Daarbij kwamen twee personen om het leven.

Bij het ongeluk werden aan het eind van de middag drie voetgangers aangereden. Een 21-jarige man overleed ter plekke. Een 18-jarige man overleed later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. Het derde slachtoffer, een 19-jarige man, raakte zwaargewond.

De verdachte werd kort na de aanrijding aangehouden. Volgens het OM reed hij onder invloed van een te grote hoeveelheid alcohol en drugs. Ook wordt hem verweten dat hij na het ongeluk is doorgereden.

Het is nog niet bekend wanneer de rechtbank de zaak zal behandelen.

Het Openbaar Ministerie kan de demonstranten die afgelopen mei werden aangehouden tijdens een studentenprotest op het Roeterseiland in Amsterdam niet vervolgen voor erfvredebreuk. Hoewel het Roeterseiland eigendom is van de Universiteit van Amsterdam (UvA), is het publiek toegankelijk en kan er dus geen sprake zijn van erfvredebreuk. De zaken worden geseponeerd, meldt het OM.

Bij een groot pro-Palestinaprotest op het Roeterseiland in de nacht van 6 op 7 mei werden 169 betogers aangehouden op verdenking van erfvredebreuk. De demonstranten hadden een tentenkamp opgezet en wierpen barricades op om de politie op afstand te houden. De driehoek van burgemeester, politiechef en de hoofdofficier van justitie besloten opdracht te geven tot ontruiming van het protestkamp.

Bij de ontruiming werd de politie bekogeld met stenen en vuurwerk. De politie gebruikte zelf ook geweld en zette een shovel in om de barricades omver te werpen. De politie had de demonstranten eerder al opgeroepen om het terrein te verlaten, waar de meeste betogers gehoor aan gaven.

Eerste in reeks protesten

Het was het eerste grote pro-Palestijnse studentenprotest op een Nederlandse universiteit, waarna er velen volgden. Sinds het nieuwe schooljaar eerder deze maand is begonnen, is er weer op verschillende universiteiten gedemonstreerd.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft vanmiddag een grote inval gedaan bij eendenslachterij Tomassen Duck-To in Ermelo. De inval maakt deel uit van een strafrechtelijk onderzoek.

Dat bevestigt het OM aan Omroep Gelderland. Volgens een woordvoerder is er op twee plaatsen in Ermelo een inval gedaan. De NVWA kreeg daarbij ondersteuning van de FIOD.

Tomassen Duck-To is een bedrijf dat eenden slacht. Het bedrijf kwam in het verleden in opspraak vanwege misstanden. Animal Rights deelde beelden waarop te zien is dat medewerkers soms hardhandig met de dieren omgaan.

Reclames voor lange vliegreizen, auto's met een brandstofmotor en vervuilende energiecontracten zullen vanaf 1 januari uit het straatbeeld van de gemeente Den Haag verdwijnen. De gemeenteraad heeft gisteren ingestemd met een voorstel tot een verbod voor "fossiele reclames" van de Partij voor de Dieren (PvdD).

Het voorstel van de PvdD kreeg gisteravond kritiek van de oppositiepartijen. VVD, Hart voor Den Haag en PVV betwijfelden of het verbod juridisch haalbaar was en vonden dat het te veel weg had van "een belerend vingertje" naar de bewoners, schrijft Omroep West.

Wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren) voorzag echter geen problemen. Hij verzekerde de raadsleden ervan dat meerdere adviseurs de afgelopen maanden tot de slotsom waren gekomen dat het wettelijk gezien wel degelijk kan, hoewel Den Haag gaat pionieren.

Namen en logo's uitgesloten

"Ik begrijp de zorgen van de VVD goed over de juridische gronden, maar er is wel een mogelijkheid om het te doen", zei Barker. "Tegelijk is het zo dat wanneer je iets nieuws doet, er altijd risico's zullen zijn."

Hij doelt daarmee op het risico dat bepaalde partijen naar de rechter stappen. Om dat te beperken, is het originele voorstel van de PvdD op meerdere vlakken aangepast. Zo zijn bedrijfsnamen, logo's en reclames aan of in het pand waar de betreffende activiteiten plaatsvinden van het verbod uitgesloten.

Die aanpassing overtuigde een kleine meerderheid van de raadsleden om voor het voorstel te stemmen: de uitslag was 24 voor en 21 tegen.

De in opspraak geraakte Bert Huisjes stopt als hoofdredacteur van WNL maar blijft wel aan als bestuurder van de omroep. Een onafhankelijk onderzoek door adviesorganisatie KPMG laat geen juridisch verwijtbaar grensoverschrijdend gedrag van de omroepbaas zien, heeft de raad van toezicht het personeel van WNL laten weten.

Wel heeft de te directieve stijl en soms horkerige manier van leidinggeven bij een aantal medewerkers tot verdriet, gevoelens van onveiligheid en onzekerheid geleid, concluderen de toezichthouders. Huisjes erkent dat dit is gebeurd. Hij gaat zich als bestuurder van WNL de komende tijd bezighouden met de nieuwe concessieperiode die de overheid aan alle omroepen verleent.

Krantenartikel angstcultuur

De zaak kwam eind februari aan het rollen na berichtgeving in het AD over een angstcultuur bij WNL, die met name door Huisjes zou zijn veroorzaakt. Huisjes legde korte tijd na dat artikel zijn werkzaamheden neer.

In de krant beschuldigden betrokkenen en ex-werknemers hem van onder meer manipulatief gedrag en zwangerschapsdiscriminatie. Ook zou hij zich op een dwingende manier hebben bemoeid met de inhoud van programma's van WNL.

De omroep sprong ook in negatieve zin uit het onderzoeksrapport van de commissie-Van Rijn, die misstanden en de werkcultuur bij de publieke omroep onderzocht.

Het rapport van KPMG over Huisjes wordt niet openbaar gemaakt vanwege de privacy van personen, meldt de raad van toezicht.

'Nergens over geïnformeerd'

"Wij hebben geen bericht ontvangen van de KPMG en ook geen rapport gezien", laat een groep oud-medewerkers van WNL aan de NOS weten. De groep zegt "zeer verbaasd" te zijn over de gang van zaken. "Wij blijven bij ons verhaal: WNL was voor veel mensen geen veilige plek om te werken. Dat had alles te maken met het gedrag van Bert Huisjes."

De oud-medewerkers zeggen dat het goed is dat Huisjes vertrekt als hoofdredacteur, maar noemt het "onwenselijk" dat hij blijft als bestuurder. Het KPMG-rapport was in opdracht van WNL zelf, zegt de groep. "Op de manier waarop het nu gepresenteerd wordt, zonder ons te informeren, maakt het wat ons betreft niet onafhankelijk."

Ook hekelt de groep de manier waarop het rapport van de Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen (OGCO) onder leiding van oud-minister Van Rijn en de verhalen van WNL-medewerkers terzijde worden geschoven. "Dat gaat er bij ons niet in. Op die manier geef je wel heel veel belastinggeld uit om een hoofdredacteur zonder gedegen argumenten te rehabiliteren als bestuurslid."

College van Omroepen

Ook het College van Omroepen is verbaasd over de terugkeer van Huisjes. De raad van toezicht van WNL heeft "tot nu toe niet één poging ondernomen om uit te leggen wat er is veranderd, waarom ze er vertrouwen in hebben dat Bert als bestuurder terug kan komen", citeert het AD de voorzitter van het College van Omroepen Arjan Lock. Lock zegt de uitleg hierbij te missen.

Voor het eerst in decennia gaat China de pensioenleeftijd verhogen. De ouder wordende bevolking van China drukt steeds meer op de pensioenbudgetten. Als er niets verandert, zou het geld volgens berekeningen van de overheid in 2035 op zijn.

De Chinese beroepsbevolking wordt steeds kleiner, terwijl het aantal pensioengerechtigden juist toeneemt. Dat heeft een negatief effect op de economische groei. Door de pensioenleeftijd te verhogen, wil de Chinese overheid de kwakkelende economie steunen.

China kent verschillende pensioenleeftijden. Voor mannen was die tot nu toe 60 jaar, voor vrouwen 55 of 50, afhankelijk van het soort werk dat ze doen. Die leeftijden gaan in de komende 15 jaar geleidelijk naar naar 63, 58 en 55 jaar.

De totale bevolking van China krimpt sinds enkele jaren een beetje. Ondertussen neemt de levensverwachting van Chinezen de laatste decennia wel snel toe, waardoor mensen ook langer pensioengerechtigd zijn. Maar het grootste probleem zit hem in de bevolkingsopbouw.

Kort gezegd: er zijn te veel ouderen en te weinig werkenden. Het is een van de grootste gevolgen van de eenkindpolitiek die in 1979 werd ingevoerd en meer dan 35 jaar in stand bleef. Sinds 2015 zijn twee kinderen per gezin toegestaan en sinds 2021 mag een derde kind ook. Maar de gevolgen van het beleid zijn nog overal zichtbaar.

Sinds de afschaffing van de eenkindpolitiek probeert de overheid Chinezen te stimuleren om meer kinderen te krijgen, maar dat lijkt niet te werken. Steeds minder Chinezen willen kinderen, omdat de kosten voor levensonderhoud hoog zijn. Ook zijn er nauwelijks woningen te vinden die geschikt zijn voor een gezin met meer dan één kind.

Vier maanden na het hoofdlijnenakkoord heeft het kabinet-Schoof vandaag het lijviger regeerprogramma gepresenteerd. Daarin heeft de coalitie plannen verder uitgewerkt. Zo is het de bedoeling dat het asiel- en immigratiebeleid een stuk strenger wordt, wordt er fors bezuinigd op onderwijs, moet er minder papierwerk in de zorg komen en wil het kabinet veel meer gaan bouwen.

In dit artikel zijn de belangrijke punten uit het regeerprogramma te lezen.

Grip op asiel en migratie

De minister van Asiel en Migratie en de minister-president roepen zo snel mogelijk een asielcrisis uit. Daarmee zijn er direct meer maatregelen mogelijk om de asielinstroom te beperken. Dat gebeurt zonder dat de Tweede en Eerste Kamer er eerst mee akkoord moeten gaan, dat gebeurt pas achteraf.

De gezinshereniging van meerderjarige kinderen wordt ingeperkt. Nieuwe feiten en omstandigheden bij herhaalde asielaanvragen worden strenger getoetst. Ook komt er een mogelijkheid om asielzoekers die niet op een zitting of afspraak verschijnen, af te wijzen.

Met een asielcrisiswet trekt het kabinet vervolgens de Spreidingswet in, komt er een beslisstop op asielaanvragen, wordt de opvang versoberd en worden mensen zonder recht op verblijf desnoods gedwongen uitgezet. Statushouders mogen alleen gezinsleden laten overkomen als ze twee jaar een verblijfsstatus hebben, over woonruimte beschikken en een "stabiel en toereikend inkomen" hebben

Ook krijgen asielzoekers niet langer na vijf jaar automatisch een asielvergunning voor onbepaalde tijd. Dat betekent dat zij ook als ze hier al vijf jaar of langer zijn terug moeten naar het land van herkomst zodra het daar veilig is. Het kabinet dient bij de EU een officieel verzoek in om voor Nederland op asielgebied een uitzondering te maken, de zogenoemde opt-out. Het grenstoezicht wordt verscherpt.

Onderwijs

De bewindslieden van Onderwijs erkennen dat ze fors moeten bezuinigen en dat dit noopt tot "scherpe en verstandige keuzes". Er komt een 'herstelplan' om de basisvaardigheden in het onderwijs te verbeteren en het lerarentekort aan te pakken.

De financiering van gratis schoolmaaltijden gaat door en scholen krijgen compensatie voor de btw-verhoging op (school)boeken.

Anders dan eerder was afgesproken houden universiteiten geld voor vaste banen van 1200 wetenschappers. Dat gaat ten koste van starters- en stimuleringsfondsen.

De langstudeermaatregel wordt nog uitgewerkt.

Om te voorkomen dat scholen in dunbevolkte gebieden dicht moeten, krijgen ze een extra toeslag.

Zorg

Om het personeelstekort in de zorg terug te dringen zet het kabinet in op het halveren van de "administratietijd". Dat moet onder meer gebeuren door gebruik te maken van kunstmatige intelligentie en digitalisering.

Verder wil het kabinet streekziekenhuizen behouden en versterken en moet het makkelijker worden om een huisartspraktijk over te nemen. In 2030 moeten er 290.000 extra woningen komen die geschikt zijn voor ouderen.

Verder willen de bewindslieden dat de beschikbaarheid van spoedeisende zorg en acute verloskunde in iedere regio goed geregeld is.

De gesloten jeugdzorg wordt zo snel mogelijk afgebouwd. Reclame voor ongezonde producten gericht op jongeren wordt tegengegaan en er komt een plan om het gebruik van vapes onder jongeren terug te dringen.

Het eigen risico wordt in 2027 verlaagd naar 165 euro. Voor de jaren daarvoor blijft het 385 euro.

Bestaanszekerheid en koopkracht

Iedereen gaat er in koopkracht op vooruit. Het kabinet wil meer mensen aan betaald werk krijgen, waarbij schijnzelfstandigheid wordt tegengegaan. Uitzendkrachten, oproepkrachten en tijdelijke werknemers krijgen een betere wettelijke bescherming.

Voor de huur- en zorgtoeslag krijgen mensen meer ruimte om fouten te maken zonder dat dat onmiddellijk wordt afgestraft. De ingewikkelde regelingen en toeslagen worden vereenvoudigd. Er komt een "brede aanpak" van armoede en schulden.

Voor de kinderopvang komt er een hoge inkomensonafhankelijke vergoeding voor alle werkende ouders. Daarbij wordt voorkomen dat ouders terugvorderingen moeten betalen en in de financiële problemen komen zoals bij het toeslagenschandaal. De huurtoeslag en het kindgebonden budget worden verhoogd.

Nog deze kabinetsperiode worden alle gedupeerden van de toeslagenaffaire gecompenseerd, zo belooft het kabinet.

Buitenlandse zaken en Defensie

Nederland blijft Oekraïne politiek, militair, financieel en moreel onverminderd steunen tegen Russische agressie. In de wet komt dat blijvend minimaal 2 procent van het bruto binnenlands product naar Defensie gaat.

In het Israëlisch-Palestijnse conflict blijft voor het kabinet een tweestatenoplossing het uitgangspunt. Het kabinet blijft streven naar een "duurzame oplossing die door beide partijen wordt gedragen". Verder zet het in op "verlichting van de ernstige humanitaire noden in de Gazastrook en vrijlating van alle gijzelaars".

Nederland blijft een constructieve partner in de EU, "ook om onze eigen doelen te bereiken".

Op ontwikkelingshulp wordt bezuinigd. De hulp die wordt gegeven richt zich vooral op voedselzekerheid en watermanagement. De eerder aangekondigde bezuiniging op ambtenaren wordt voor ambassades en consulaten geen 22 maar 10 procent.

Wonen en volkshuisvesting, infrastructuur, openbaar vervoer en luchtvaart

Jaarlijks wil het kabinet 100.000 extra woningen bouwen. Daarvoor worden 'afdwingbare' afspraken gemaakt. Dat betekent dat de overheid veel strenger wordt tegen gemeenten, provincies en andere betrokkenen die snelle bouw vertragen.

Er wordt snel gezocht naar extra bouwlocaties en er worden nieuwe grootschalige woningbouwlocaties aangewezen, Waar die komen, is nog onbekend. Om die nieuwe wijken te realiseren, komt er 2,5 miljard euro voor nieuwe infrastructuur. Er moet ook sneller gebouwd worden. Daarom wordt er iets gedaan tegen vertragende lokale regels waardoor bouwplannen moeizaam van de grond komen.

Het programma bevat geen concrete actiepunten om de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur te brengen. Er komt dit jaar een actieagenda Auto en daar wordt het verder in uitgewerkt.

Van de elektrische autorijder zal een "eerlijke bijdrage" worden gevraagd, maar cijfers worden niet genoemd.

In 2027 komt er een "gedifferentieerde vliegbelasting". Dat betekent dat de vliegbelasting hoger is bij verder reizen met vervuilend vliegtuig.

Doorgroei van Schiphol kan op de langere termijn met stillere en schonere vliegtuigen.

Landbouw en visserij, voedselzekerheid en natuur

Het verbeteren van de Nederlandse natuur legt het nieuwe kabinet voor een groot deel in handen van de Nederlandse boeren. Zij moeten daar hogere vergoedingen voor krijgen. Verder zoekt het kabinet naar nieuwe manieren om te beoordelen hoe de natuur ervoor staat, in de hoop dat dat gaat leiden tot gunstiger uitkomsten. Het kabinet schrijft dat het wel vaak lang duurt om die nieuwe meetmethoden te ontwikkelen.

In de hoofdstukken over woningbouw en infrastructuur staat vrijwel niets over stikstof. Veel grote infrastructurele projecten liggen stil doordat het moeilijk is om stikstofvergunningen te krijgen zolang de Nederlandse natuur nog lijdt onder te veel stikstof. Het kabinet hoopt dat er een manier wordt gevonden om projecten met relatief weinig stikstofuitstoot vergunningsvrij door te laten gaan, maar schrijft ook daarover dat dat "een complex traject" is.

De huidige uitkoopregelingen voor boeren blijven bestaan. Boeren krijgen in de toekomst per bedrijf doelen om de stikstofuitstoot van hun bedrijf te verlagen. Dat kan ook door innovatie.

Om het mestoverschot terug te dringen komt er een "afroming van dierenrechten" als boeren hun bedrijf verkopen (met 30 procent voor melkvee, 25 procent voor varkenshouderijen en 15 procent voor pluimveebedrijven). Het kabinet benadrukt dat "de belangrijkste oplossing in Europa ligt". Het zet daarbij in op aanpassing van de Nitraatrichtlijn..

Klimaat en energie

De huidige plannen voor windenergie worden uitgevoerd. De windmolens komen zo veel mogelijk op zee in plaats van op land. Bij het aanwijzen van nieuwe windenergieparken kijkt het kabinet eerst naar de gevolgen voor de visserij.

De gaswinning op de Noordzee wordt opgeschaald. Er wordt geen gas meer gewonnen uit het Groningerveld. Voor twee extra kerncentrales wordt 9,5 miljard euro uitgetrokken.

Goed bestuur en een sterke rechtsstaat

Het kabinet dient volgend jaar een voorstel in om de Grondwet zo te veranderen dat er een constitutioneel hof komt. Dat kan wetten aan de grondwet toetsen.

Verder komt er zo snel mogelijk en in elk geval binnen een jaar een wetsvoorstel voor een nieuw kiesstelsel voor de Tweede Kamer. Het kabinet werkt daarbij aan invoering van 10 tot 12 kiesdistricten met regionale kandidaten en een landelijke lijst. Dat moet de regionale band tussen kiezer en gekozene versterken.

Het kabinet spreekt van een agenda voor vernieuwing van democratie en rechtsstaat. Volgens de bewindslieden is er te grote afstand ontstaan tussen de dagelijkse wereld van mensen en het systeem van de overheid.

Het kabinet wil "onevenredige hardheden in beleid, wetgeving en uitvoering" gericht opsporen en aanpakken. Het plan om het aantal rijksambtenaren met 22 procent te verminderen gaat in grote lijnen door. Ambtenaren worden ingezet waar ze het hardst nodig zijn. Ze moeten beleid maken dat goed uitvoerbaar is.

Nationale en internationale veiligheid

In het najaar komt het kabinet met een plan om de "weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen versneld te verhogen". Het kabinet wil de krijgsmacht versterken en ook burgers en bedrijven meer bewust maken van de risico's die Nederland loopt. Ook komen er crisisoefeningen en een Veiligheidstop waar de maatregelen worden besproken.

Het kabinet gaat extra investeren in de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD. Politie en het Openbaar Ministerie krijgen een grotere rol in de aanpak van spionage. De import van elektronica en diensten vanuit landen met een vijandig cyberprogramma wordt afgebouwd.

De straffen voor terroristische misdrijven gaan omhoog. Er komt een "slim" verbod op ongewenste buitenlandse financiering van Nederlandse verenigingen, stichtingen, kerkgenootschappen en informele organisaties.

Het jeugdstrafrecht wordt aangescherpt, de maximale straffen voor 14- en 15-jarigen worden verhoogd. Het kabinet werkt aan extra mogelijkheden om ouders aan te spreken op hun verantwoordelijkheid als hun kind een delict heeft gepleegd.

Economie en ondernemingsklimaat

Het kabinet wil dat Nederland weer in de top-5 van meest concurrerende landen ter wereld komt. "Dat vereist een lange adem, waarvoor we in deze kabinetsperiode de basis leggen." Belastingen en regels moeten voorspelbaar zijn zodat bedrijven weten waar ze aan toe zijn. De regeldruk gaat omlaag, belooft het kabinet.

Er komt lastenverlichting voor bedrijven, structureel bijna 1,5 miljard euro per jaar.

Verder zegt het kabinet actief op zoek te gaan naar ruimte waar bedrijven zich kunnen vestigen of uitbreiden. Ondersteuning van het bedrijfsleven is gericht op innovatie en scholing van werknemers zodat de afhankelijkheid van buitenlandse werknemers afneemt.

Twee Syrische broers uit Joure ontkennen dat zij hun zusje Ryan hebben vermoord uit eerwraak. Zij wijzen naar hun vader, die zelf ook beweert dat hij de dader is. Het OM verdenkt hen alle drie van moord.

In mei werd het lichaam van de 18-jarige Ryan gevonden in een moeraspoel bij de Oostvaardersplassen. De jonge vrouw bleek gewurgd. Haar handen waren op haar rug gebonden en haar mond en neus waren afgeplakt met tape.

Vandaag stonden de broers voor het eerst terecht voor de rechtbank in Lelystad. Hun vader vluchtte de dag na de moord terug naar Syrië. Zijn zaak wordt mogelijk later behandeld zonder hem.

Te westers

Volgens het Openbaar Ministerie is Ryan door haar vader en broers gedood omdat zij zich te westers gedroeg. Daarover was al langere tijd ruzie in het gezin, dat in Friesland terechtkwam na hun vlucht voor de oorlog in Syrië.

Een van haar broers had al eens aan de politie verteld dat hij eerbaarheid van de familie geschonden vond omdat Ryan live op TikTok te zien was in westerse kleding en met make-up. Ryan gaf zelf aan dat ze werd mishandeld en bedreigd door haar vader.

Hij stuurde drie uur voor de dood van zijn dochter een "ijzingwekkend bericht" in de familie-app, vertelde de officier van justitie vanochtend. Daarin gaf hij zijn zoons opdracht om Ryan in het water te dumpen. "Laat de vissen haar opeten, zodat er geen sporen van haar te vinden zijn", schreef hij.

De vader was woedend om het gedrag van zijn dochter, die al een tijdje niet meer thuis was geweest. Hij wilde weten waar "het varken" uithing. "Een slang als kind is eervoller dan haar", appte hij.

Broers ontkennen

Ryan verbleef in de dagen voor haar dood op een adres in Rotterdam. De vader schakelde zijn zoons van 22 en 24 in om haar op te halen, naar een afgelegen plek te rijden en haar lichaam verzwaard in het water te gooien.

Daarbij dienden zij alle sporen te wissen. Later berichtte hij zijn zoons: "Stop maar en wacht tot ik kom en het afhandel."

Volgens het OM is onduidelijk wat er precies is gebeurd toen ook de vader naar de Oostvaardersplassen was gekomen. De twee broers ontkenden vandaag in de rechtszaal dat zij hun zusje hebben vermoord. "Mijn vader heeft het gedaan", zeiden beide mannen. Hij zou Ryan hebben meegenomen het gebied in. "Ik wist niet dat zij zou worden gedood."

Niet meer onder controle

De voortvluchtige vader schreef eerder al aan De Telegraaf en de Leeuwarder Courant dat hij de enige dader is. Volgens de advocaat van een van de broers heeft hij dit ook aan zijn vrouw geappt.

"Ik had mezelf niet meer onder controle", schreef hij. "Ik heb haar gewurgd en in de rivier gegooid." De politie zou volgens hem niemand anders moeten verdenken dan hem.

Volgens het OM zijn de twee broers van Ryan wel degelijk medeverantwoordelijk voor de moord. "Alles wijst erop dat zij een grote rol hebben gehad bij haar geplande dood", zei de officier van justitie. Bewijs haalt het OM onder meer uit camerabeelden en appverkeer. Zo kon de telefoon van Ryan net op tijd worden gered, Het toestel lag nog werkend in het water met 1 procent batterij.

Bezorgd

De politie zei vandaag bezorgd te zijn om eergerelateerd geweld onder bepaalde groepen migranten en vraagt zich af of er genoeg aandacht voor is tijdens de inburgering in Nederland.

Bij het Landelijk Expertisecentrum Eergerelateerd Geweld van de politie worden de laatste jaren steeds meer zaken gemeld. Bij ruim een kwart daarvan waren vorig jaar Syriërs betrokken. Of het aantal geweldsincidenten rond familie-eer toeneemt of dat simpelweg vaker de hulp van het expertisecentrum wordt ingeroepen, is onduidelijk.

De rechtszaak over de dood van Ryan gaat later dit jaar verder.

Rijkswaterstaat sluit morgen toch niet preventief de A12 bij Den Haag af. Volgens een eerder bericht zou dat wel gebeuren, omdat Extinction Rebellion (XR) van plan is om daar de weg te blokkeren. "Dit is eerder niet goed door ons gecommuniceerd", schrijft minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat op X.

Rijkswaterstaat zegt nu dat het protest wordt behandeld als elke andere actie. Dat betekent dat de gemeente beslist over mogelijke maatregelen.

XR-demonstranten hebben aangekondigd dat ze morgen het stuk snelweg bij Den Haag weer blokkeren, als protest tegen overheidssubsidies op fossiele brandstoffen.

De klimaatprotestorganisatie heeft al verschillende keren gedemonstreerd op dat deel van de A12, wat leidde tot verkeersoverlast en volgens de politie ook tot onveilige situaties.

Rond het middaguur

Een groep XR-betogers arriveert morgen rond het middaguur in Den Haag na een meerdaagse wandeltocht vanuit Arnhem. Volgens een woordvoerder van de actiegroep worden er duizenden mensen verwacht.

De politiebonden hadden voor morgen al een staking aangekondigd om te protesteren tegen het uitblijven van een nieuwe vroegpensioenregeling. Dat betekent dat de politie naar verwachting niet zal ingrijpen bij het protest. Wel zijn er agenten aanwezig om de orde te bewaken.

Rusland heeft zes Britse diplomaten het land uitgezet, omdat ze volgens Moskou een bedreiging zijn voor de Russische veiligheid. De Britse regering noemt die beschuldiging in een reactie volstrekt ongegrond. De zes werkten op een kantoor in Moskou dat de Britse belangen in Oost-Europa en Centraal-Azië behartigt.

Het diplomatieke incident vindt plaats op het moment dat de bondgenoten zich beraden over het geven van toestemming aan Oekraïne om met name Britse wapens, te mogen gebruiken op Russisch grondgebied. De Russische president Poetin waarschuwt daar fel tegen.

'Subversieve activiteiten'

Woordvoerder Maria Zacharova van het ministerie van Buitenlandse Zaken beschuldigt de Britse ambassade in Moskou van "acties die gericht zijn op het veroorzaken van schade aan onze bevolking".

Op de Russische staatstelevisie wordt een woordvoerder van de geheime dienst FSB aangehaald. Volgens hem hebben de Britten "subversieve activiteiten" ontplooid in Rusland en is hun aanstaande uitzetting "het begin van een reactie op Britse onvriendelijke activiteiten."

Sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 hebben Rusland en de westerse bondgenoten van Oekraïne elkaars diplomaten het land uitgezet. Dat gebeurde ook in Nederland.

Op het Indonesische eiland Java zijn parkbeheerders dolblij. Camera's hebben een kalf van een zeer zeldzame neushoornsoort gespot. Het is al het derde kalf dat dit jaar geïdentificeerd is.

Het Javaanse neushoornkalf is een vrouwtje van 3 tot 5 maanden oud en heeft de naam Iris gekregen. Iris liep met haar moeder door het bos in het Nationaal park Ujun Kulong, in het uiterste westen van Java.

In het park staan sinds februari meer dan honderd wildcamera's die reageren op beweging. Op die manier is dit jaar twee keer eerder een neushoornkalf op beeld gevangen.

Hoopvol

De Javaanse neushoorn is een ernstig bedreigde diersoort. Vooral stropers zijn een groot gevaar. Ze waren ooit wijdverspreid in Zuidoost-Azië: in het begin van de 19e eeuw kwamen mensen er regelmatig een tegen in de buitenwijken van het toenmalige Batavia (Jakarta). Nu komen ze alleen nog voor in dit nationale park in het uiterste westen van Java.

De Javaanse neushoorn krijgt maar eens in de vier à vijf jaar een jong. In voorgaande jaren werd wel eens vaker een kalf gezien, en de schattingen over de totale populatie lopen voorzichtig op. Tien jaar geleden werd het aantal op ongeveer 60 geschat; inmiddels ligt dat rond de 80.

Dat er nu meerdere jonge dieren in een jaar zijn gezien, vinden de parkbeheerders hoopvol. Volgens hen geeft dit aan dat de soort nog te redden is.

De Chinese autoriteiten sluiten tijdelijk de deur voor het Britse accountantskantoor PwC. De Chinese tak mag zes maanden geen zaken doen als gevolg van de rol van het bedrijf als accountant van gevallen vastgoedreus Evergrande.

Naast de verbanning moet PwC een boete van 441 miljoen renminbi (56 miljoen euro) betalen.

Projectontwikkelaar Evergrande balanceerde sinds 2021 op de rand van de afgrond. Begin dit jaar ging de reus uiteindelijk failliet, met een schuldenlast van maar liefst 300 miljard dollar (270 miljard euro).

Geknoei

Achter de val van Evergrande gingen problemen op de Chinese vastgoedmarkt schuil, maar ook geknoei met de cijfers. En dat nemen de autoriteiten ook de accountant kwalijk.

Gevreesd werd voor een boete van 1 miljard renminbi. Zo hoog werd het uiteindelijk niet, maar ook de miljoenenboete die PwC wel kreeg is de hoogste voor een accountant ooit in China.

'Teleurgesteld'

Het internationale hoofdkantoor van PwC in Londen laat weten teleurgesteld te zijn over de werkzaamheden van de eigen Chinese tak in deze zaak. "Het werk van het team was ver onder onze verwachtingen en dat is volledig onaanvaardbaar", zegt Mohamed Kande, topman van PwC.

Het bedrijf zal de Chinese straf volledig naleven. Daarnaast zegt PwC dat het maatregelen heeft genomen in China. Er zijn zes partners vertrokken en vijf werknemers die de controles bij Evergrande deden ontslagen.

De politie in Londen heeft het schilderij Meisje met ballon van Banksy teruggevonden. Het werk werd afgelopen weekend gestolen uit een galerie. Twee mannen zijn opgepakt.

Afgelopen zondag werd ingebroken bij de Grove Gallery in Londen. Op bewakingsbeelden was te zien hoe een inbreker het glas van de deur insloeg, naar binnen glipte en het schilderij meenam. Het was het enige werk dat werd meegenomen en binnen enkele seconden stond de inbreker weer buiten.

Twee mannen van 47 en 53 jaar oud zijn aangehouden voor de diefstal, maakt de politie van Londen bekend. Ze zijn op borgtocht vrij maar komen in oktober voor de rechter. Het schilderij wordt terugbezorgd bij de galerie.

Versnipperd

Het beeld van het meisje dat reikt naar een hartvormige ballon is een van de beroemdste werken van Banksy, wiens identiteit nog altijd onbekend is. Het werk verscheen voor het eerst in 2002 als muurschildering in Londen. Daarna verscheen het ook op andere plekken en zijn er ook enkele honderden prints van gemaakt, soms in verschillende variaties.

Het mysterie rond de identiteit van Banksy drijft de waarde van zijn werken behoorlijk op. In 2018 werd een exemplaar van Meisje met ballon geveild voor omgerekend 1,2 miljoen euro. Meteen na de verkoop versnipperde het schilderij zichzelf, door een ingebouwd mechanisme in de lijst. De versnipperde versie bracht vervolgens 19 miljoen op.

Afgelopen 1 september was de warmste sinds het begin van de metingen, en nog geen twee weken later heeft het voor het eerst dit najaar aan de grond gevroren.

De temperatuur daalde op het meetpunt in Enschede naar -0,3 graden "op klomphoogte", meldt Weeronline vandaag. Daarmee wordt de gemeten temperatuur op tien centimeter bedoeld.

Is grondvorst op 13 september uitzonderlijk vroeg? Nee, maar het is vroeger dan gebruikelijk. Gemiddeld genomen is het pas eind september zover.

22 augustus

Weeronline meldt dat in de periode van 2018 tot en met 2022 de eerste grondvorst na de zomer steevast in september voorkwam. In 2018 was dat op 1 september, in 2019 was dat 18 september, in 2020 was het op 20 september raak, in 2021 werd het op 21 september -0,2 graden in Woensdrecht en op 20 september 2022 daalde de temperatuur in Eelde naar -0,4 graden.

De allerlaatste gemeten grondvorst was in 2014, toen het tot 5 november duurde. Het gebeurde het snelst in 1973, toen op 22 augustus op meerdere plekken in het land de temperatuur onder het vriespunt daalde. Vorig jaar vroor het overigens in oktober voor het eerst.

Morgen weer fris begin

Vandaag stijgt de temperatuur naar ongeveer 16 graden, meldt Weerplaza. Er zijn zonnige perioden en in de kustgebieden valt vanmorgen al af en toe een bui. Vanmiddag is elders in het land een enkele bui mogelijk. Omdat de buien later vanavond wegtrekken en het flink opklaart volgt opnieuw een koude nacht, met minima tussen 3 en 10 graden.

Morgen begint de dag opnieuw fris, maar wordt het 's middags 17 of 18 graden. Er staat weinig wind en de zon breekt regelmatig door.

Wetenschappers zijn achter de oorzaak gekomen van zware trillingen die vorig jaar wereldwijd veel verbaasde blikken opleverden bij seismologen. De oorzaak van de bevingen blijkt een enorme aardverschuiving te zijn in een fjord op Groenland. Het daaropvolgende klotsen van enorme hoeveelheden water tegen de randen van het fjord hield negen dagen aan.

Tientallen wetenschappers uit vijftien landen hebben hun bevindingen gepubliceerd in het tijdschrift Science. Ze begonnen hun onderzoek na mysterieuze metingen: in september werden gedurende negen dagen elke 90 seconden bodembewegingen opgevangen door seismische stations van Nieuw Zeeland tot de Verenigde Staten.

"We zagen direct dat dit geen aardbevingen waren" zegt Stephen Hicks, een van de onderzoekers. "Tegelijkertijd ontvingen collega's uit Denemarken, die veldwerk doen in Groenland, meldingen van een tsunami die plaatsvond in een afgelegen fjord."

Water tegen badkuiprand

Een satellietfoto toonde een stofwolk in een kloof in het fjord en de wetenschappers kwamen er uiteindelijk achter dat 25 miljoen kubieke meter rots, vergelijkbaar met 25 Empire State Buildings, in het water terecht was gekomen nadat een gletsjer het had begeven. Daardoor ontstond een metershoge tsunami.

Die watermassa kon niet makkelijk wegstromen in het gebied en bleef negen dagen lang tegen de randen van het fjord klotsen, net als water in een badkuip. Dat klotsen werd vervolgens wereldwijd gemeten.

Wetenschapper Stephen Hicks vertelt in een Engelstalige YouTubevideo meer over dit bijzondere fenomeen: