NOS Nieuws - Algemeen

In Vietnam is het dodental als gevolg van orkaan Yagi opgelopen tot 226. Al dagenlang proberen de autoriteiten ontheemden onderdak te bieden, mensen uit hun ondergelopen huis te redden en de vele honderden gewonden te verplegen.

Yagi kwam afgelopen weekend aan land en zette onder meer een flink deel van de hoofdstad Hanoi onder water. Maar door de aanhoudende regenval die volgde op de orkaan, zakt het water maar langzaam en houden de problemen aan. De Rode Rivier, die door Hanoi stroomt, bereikte de hoogste waterstand in meer dan twintig jaar.

"Ik had nooit gedacht dat mijn huis zo diep onder water zou staan", zegt een inwoner van de Vietnamese provincie Thai Nguyen tegen persbureau Reuters. "Mijn kleren, meubels, alles staat onder water. Veel spullen drijven door het huis, gelukkig had ik de deur dicht en is er niets naar buiten gedreven."

De aardverschuivingen en overstromingen hebben naar schatting ook meer dan 200.000 hectare aan landbouwgrond verwoest, melden de Vietnamese autoriteiten.

Krachtigste storm

Yagi is de krachtigste storm die Azië dit jaar heeft getroffen. Er worden nog meer dan honderd mensen vermist en ruim 800 mensen zijn gewond geraakt.

Niet alleen Vietnam is getroffen. Eenmaal aan land nam de storm in kracht af, maar ook in het noorden van Thailand zijn de problemen groot. Dat land heeft een speciale militaire eenheid ingezet die met boten en helikopters probeert om mensen te redden.

De Thaise marine deelt duizenden hulppakketten uit met speciale platte boten, die ook in ondiep water kunnen varen. "We proberen zo snel mogelijk mensen te bevrijden die opgesloten zitten in hun huis", zegt het districtshoofd. "Maar er zijn nog steeds honderden mensen die vastzitten."

Rusland boekt terreinwinst bij een tegenaanval op Oekraïense troepen die het land zijn binnengevallen. Er zijn nog geen onafhankelijk bevestigde details over hoe groot en succesvol de tegenaanval is, maar duidelijk is wel dat er op sommige plekken sprake is van een opmars.

Het onafhankelijke Institute for the Study of War meldt in zijn dagelijkse update dat de Russen in ieder geval het dorp Snagost zijn genaderd. Berichten dat het plaatsje ook daadwerkelijk is ingenomen kunnen nog niet worden bevestigd. "De grootte, schaal en doelwitten van de tegenaanvallen zijn nog onduidelijk en de situatie blijft fluïde", aldus het ISW.

Het onderzoeksinstituut heeft ook beelden geverifieerd van Russen bij het dorp Sjeptoechovka, enkele tientallen kilometers verderop. Het ISW concludeert daarom dat de Russen mogelijk proberen de Oekraïense opmars in de oblast Koersk in tweeën te splitsen, als opmaat naar een grotere aanval die de vijand terug over de grens moet dringen.

Oekraïne claimde sinds begin vorige maand ongeveer honderd dorpen in de grensregio te hebben veroverd. Tegelijkertijd meldt het ISW dat Oekraïense troepen in het gebied ook de aanval hebben geopend op de oprukkende troepen.

Strategische terugtrekking?

Het terreinverlies van Oekraïne hoeft niet per se te betekenen dat de Russen nu weer de overhand hebben in de strijd, speculeert oud-commandant landstrijdkrachten Mart de Kruif. Hij denkt dat Oekraïne ook kan hebben gekozen voor een strategische terugtrekking.

"Oekraïne kan denken: we hebben ons effect eigenlijk bereikt. We hebben heel veel Russische troepen weggelokt elders van het front, wij gaan onze troepen weghalen."

"In Koersk moet je afwegen: ga ik met mijn beperkte middelen - weinig mensen, weinig tanks - vechten in een stukje gebied dat militair gezien niet zoveel waarde heeft? Of ga je de Russen elders aan het front verrassen? Vanuit de luie stoel zou ik zeggen: die laatste optie. De Russen langzaam laten opkomen en elders weer toeslaan."

Russische aanval vertraagd

De Kruif denkt dat het doel van de Oekraïense operatie geslaagd is: de druk op het front in de Donbas verlichten door vijandelijke troepen op eigen terrein te binden. De Russen boeken weliswaar terrein bij het Oekraïense Pokrovsk, maar minder voortvarend dan ze zouden willen.

"Pokrovsk is een belangrijk knooppunt van wegen en spoorlijnen dat de Oekraïners gebruiken voor bevoorrading. Als je dat kunt innemen is dat belangrijk", schetst De Kruif. "Het is daarom het zwaartepunt van de Russische aanval nu: daar ligt alles wat ze kunnen vrijmaken, kanonnen, granaten, mensen."

De verrassingsaanval op Russisch gebied dwong Rusland daar in de verdediging en dat ziet De Kruif terug bij Pokrovsk. "De Russische opmars gaat heel langzaam. Misschien 100 meter per dag. De strijd gaat dus niet over dagen, maar weken en zelfs maanden."

Tijd dringt

Hij wijst erop dat tijdverlies voor de Russen winst betekent voor Oekraïne in deze tijd van het jaar. Nu het herfst wordt, zal de opmars bemoeilijkt worden door slechter weer, onbegaanbaar terrein en het verlies van daglicht. "De Russen hebben dus haast."

Daarnaast is de winst van de aanval op Koersk ook psychisch, denkt De Kruif. "Als je alleen maar terrein prijsgeeft zoals in de Donbas, dan is dat killing voor het moreel. Door de Russen te verrassen kun je je eigen mensen laten zien: als we maar volhouden, kunnen we deze oorlog ook winnen."

Dat de Oekraïense veroveringen gebruikt zouden kunnen worden als wisselgeld bij vredesonderhandelingen noemt De Kruif minder waarschijnlijk. Het gebied valt in het niet bij de enorme Russische veroveringen in de Donbas en de Krim. "Als wisselgeld is het wel heel weinig wisselgeld."

Een stripverhaal van 352 pagina's, dat op dezelfde dag in meer dan twintig landen wordt uitgegeven. Het gaat het hier niet om een nieuw boek van Asterix, Lucky Luke of Kuifje, maar om een graphic novel van de Rotterdamse Aimée de Jongh.

De Jongh maakte een stripbewerking van Lord Of The Flies, de klassieker van de Britse schrijver en Nobelprijswinnaar William Golding uit 1954. De bestseller vertelt het verhaal over een op een onbewoond eiland gestrande groep schooljongens die onderling een machtsstrijd uitvechten.

De aandacht voor de stripversie die De Jongh heeft gemaakt is enorm. Onder meer de BBC komt langs voor een interview. "Dit heb ik nog nooit meegemaakt. De teller van vertalingen staat nu op 25", zegt De Jongh, terwijl ze onderweg is van het maken van een grote raamschildering bij de Amsterdamse boekhandel Scheltema naar een tweede voor de vitrine van Athenaeum Boekhandel. "Ik kreeg net een mail van een Koreaanse uitgever, die een Zoom-meeting met mij en publiek wil organiseren. Echt bizar."

Springplank

Wie tien jaar geleden vaak met het openbaar vervoer reisde, kent de nu 35-jarige De Jongh wellicht als maker van de dagelijkse strip Snippers uit de ov-krant Metro. Hoewel ze al langer strips en animaties maakte, vormde dit haar doorbraak. De Jongh slaagde er ook in om de semi-autobiografische strip in Frankrijk te laten uitgeven. Dit bood haar een springplank om in dit walhalla voor stripmakers voet aan de grond te krijgen.

De Jongh begon zich op de internationale markt te richten met het maken van graphic novels, oftewel literaire stripverhalen. Boeken als De Terugkeer van de Wespendief, TAXI!, Dagen van Zand en Zestig Lentes verschenen bij grote uitgeverijen in diverse talen. In 2017 werd De Terugkeer van de Wespendief zelfs verfilmd.

De Jongh spreekt van een "lange weg" die ze heeft afgelegd naar het succes van nu. "Het ging echt niet van de ene op de andere dag. Maar ik zou het fantastisch vinden als jonge tekenaars dit zien en denken: het is gewoon mogelijk."

Toen De Jongh drie jaar terug de Stripschapprijs won, stak ze de geldprijs in een grootschalig onderzoek naar stripmakers in Nederland. Hieruit bleek dat zeker twee derde van de Nederlandse stripmakers minder dan het minimumloon verdient. "Het is nog steeds geen vetpot", vertelt De Jongh. "Strips maak je omdat het je passie is. Het biedt mij wel veel vrijheid met mooie kansen en mooie boeken. Gelukkig kan ik nu wel leven van de royalty's van mijn boeken. Zo betaalt het vorige werk het nieuwe boek."

Eerste antwoord: nee

Het verstrippen van Lord Of The Flies kostte De Jongh twee jaar schrijf- en tekenwerk. Maar feitelijk kostte het hele proces tien jaar. "In 2013 heb ik de eerste mail naar de Britse uitgever van het boek gestuurd. Het eerste antwoord was nee."

Maar De Jongh gaf niet op. En met een stapel succesvolle boeken op haar naam kreeg ze uiteindelijk een akkoord. Vanwege de grote populariteit van de originele roman, werd snel duidelijk dat uitgevers in meer landen haar versie wilden vertalen en uitgeven. Daar hield De Jongh tijdens het maken rekening mee.

"Ik wilde dat iedereen het verhaal goed kon begrijpen. In het begin is er bijvoorbeeld een scène waarin de jongens uit het verhaal in een koorkostuum naar het strand lopen. Die kostuums zijn erg Brits. Maar in Nederland, Portugal of Italië begrijpt niet iedereen dat meteen. Dus heb ik in de tekst gezet wat er gebeurt."

De faam van het origineel zorgde bij De Jongh ook voor enige druk. "Zo veel mensen hebben het gelezen en hebben hun eigen beelden bij het verhaal. Nu ziet iedereen mijn visie. Ik heb bijvoorbeeld bewust gekozen de kinderen wat jonger en schattiger te tekenen, als contrast met het gruwelijke geweld in het verhaal. Anderen vertellen me nu dat ze altijd tieners in hun hoofd hadden. Maar ik hoop vooral dat mijn versie veel mensen zal aanzetten het origineel nog eens te gaan lezen of ontdekken."

Aimée de Jongh was zondag te gast in NOS Met het Oog op Morgen. Luister de uitzending hier terug.

De Tweede Kamer wil dat Taiwan wordt toegelaten tot meer internationale organisaties. Een grote Kamermeerderheid dringt er bij minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken op aan zich daarvoor in te spannen. De oproep sluit aan bij eerdere plannen van Taiwan om toe te treden tot VN-organisaties.

Tot 1971 zat Taiwan in de Verenigde Naties en in de Veiligheidsraad als vertegenwoordiger van China, maar de meerderheid van de VN-landen bepaalde dat jaar dat Taiwan moest plaatsmaken voor de Volksrepubliek China. In de ogen van Peking is Taiwan een afvallige provincie van de Volksrepubliek.

'Isolatie maakt kans op crisis groter'

D66-Kamerlid Paternotte, de eerste ondertekenaar van een motie over meer mogelijkheden voor Taiwan, zei in het NOS Radio 1 Journaal dat China Taiwan steeds verder isoleert. "En mensen die zich uitspreken voor onafhankelijkheid van Taiwan kunnen in China zelfs de doodstraf krijgen."

Paternotte benadrukte dat juist moet worden voorkomen dat Taiwan geïsoleerd raakt. "Isolatie maakt de kans op een invasie of een crisis op die plek groter." Als voorbeelden van internationale podia waarop Taiwan mee zou moeten kunnen spreken noemde hij de Wereldgezondheidsorganisatie, de Klimaattop en de Wereldluchtvaartorganisatie.

'Vrijheid en democratie behouden'

De Kamer zet er niet op in om Taiwan volledig lid van de VN te laten worden: "Dat is niet wat Taiwan zelf vraagt. Ze willen hun vrijheid en democratie behouden. Ze willen niet geïsoleerd raken", zei Paternotte op de radio. Volgens hem hopen de Taiwanezen vooral dat democratische landen aan hun kant staan en uitspreken dat Taiwan niet bezet moet worden.

De D66'er benadrukte dat Taiwan ook economisch belangrijk is voor Nederland en voor de rest van de wereld.

In de jacht op illegale fatbikes zijn inmiddels 16.500 van deze elektrische fietsen uit China in beslag genomen. Dat meldt de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT).

Een groot deel werd gevonden bij acties in de Rotterdamse haven. Die acties begonnen in juli. Het gaat om fietsen van meerdere Chinese fabrikanten. Daarnaast nam de ILT duizend Chinese fatbikes in beslag bij de distributiecentra van een Nederlandse aanbieder.

De rijwielen zijn verboden, omdat eigenaren met een simpele code of een app de snelheid van hun fiets kunnen opvoeren naar 35 tot 45 kilometer per uur. Met trapondersteuning mag een elektrische fiets maximaal 25 kilometer per uur gaan.

De bewuste fietsen hebben vaak al een te sterke motor en andere technische eigenschappen waardoor de fiets volgens de ILT in de praktijk feitelijk een brommer is. Daarom mogen ze niet worden verkocht in Nederland. "Frame, remmen en banden zijn niet getest op en gemaakt voor dit soort snelheden", stelt de ILT. "Dit leidt tot gevaarlijke situaties met een groot risico op ongelukken en letsel."

Groeiend aantal

De instantie zegt dat er fatbikes zijn die voldoen aan de regels voor elektrische fietsen, maar dat "een groeiend aantal goedkopere, onveilige en ongekeurde bromfietsen wordt aangeboden op de Nederlandse markt".

De fietsen moeten van de ILT zo snel mogelijk verdwijnen. "En dat begint door de verkoop ervan via de officiële handelskanalen een halt toe te roepen."

In Den Haag is een meerderheid van de Tweede Kamer het ondertussen oneens met minister Madlener van Infrastructuur over het tegengaan van fatbikes. Omdat er veel ongelukken gebeuren is een Kamermeerderheid voor een minimumleeftijd van 14 jaar voor het rijden op dat type elektrische fietsen en voor invoering van een helmplicht. De minister vindt dat niet zinvol.

De ILT zegt dat het alle dossiers zal overdragen aan de officier van justitie. Dat kan betekenen dat de producent en verkopers niet alleen beboet, maar ook vervolgd kunnen worden.

Het aantal bibliotheekleden is voor het tweede jaar op rij gestegen. Volgens onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de nationale bibliotheek KB waren er vorig jaar 3,6 miljoen mensen lid, 5 procent meer dan een jaar eerder.

Bibliotheken zagen hun ledenaantallen jarenlang dalen. Tijdens de coronapandemie, toen veel bibliotheken dicht waren, zette deze afname door. In 2021 was er een dieptepunt, met 3,3 miljoen leden. Inmiddels is het aantal leden weer gelijk aan 2019, het jaar voor de coronapandemie.

In alle categorieën toename

Het aantal leden is zowel onder jongeren als volwassenen toegenomen. Vorig jaar waren er 2,3 miljoen kinderen en jongeren lid van een bibliotheek. Dat is een stijging van 5 procent ten opzichte van 2022. In dat jaar werd wettelijk vastgelegd dat iedereen onder de 18 jaar gratis lid kan worden van de bibliotheek.

Voorheen zegden veel jongeren na hun achttiende hun lidmaatschap op, omdat een volwassenen-abonnement duurder is. Uit het onderzoek blijkt echter dat juist in de leeftijdscategorie 18 tot 20 jaar de stijging van het aantal leden het sterkst is. Reden hiervoor is dat veel bibliotheken jongeren na hun achttiende korting geven of zelfs een gratis abonnement aanbieden.

Veel boeken uitgeleend

De bibliotheken leenden ook meer boeken uit, 53,6 miljoen keer. Dat is 2 procent meer dan in 2022. Vooral jeugdboeken werden meer uitgeleend. Het totale aantal uitleningen lag nog wel 12 procent lager dan in 2019. Bibliotheken leenden vorig jaar ook meer e-books en luisterboeken uit via de onlinebibliotheek.

Om de mestcrisis aan te pakken zet minister Wiersma van Landbouw een deel van de plannen van haar voorganger Adema om de veestapel in te krimpen door. Maar ze zwakt ze ook af. Haagse ingewijden bevestigen een bericht daarover van De Telegraaf.

Wiersma komt morgen met voorstellen. Boerenorganisaties worden er vandaag over bijgepraat.

In het voorjaar kwam Wiersma's voorganger al met een pakket aan maatregelen voor het mestprobleem. Achtergrond daarvan was dat er vanwege Europese regels stapsgewijs een eind komt aan de Nederlandse uitzonderingspositie (derogatie) in het Europese mestbeleid, waardoor boeren minder mest mogen uitrijden. Daarover is al lang veel discussie in de Kamer.

Dierrechten inleveren

Wiersma heeft de plannen nu uitgewerkt en bijgesteld. Een van de onderdelen is dat boeren die hun bedrijf verkopen dierrechten moeten inleveren, maar minder dan in de eerdere voorstellen van Adema. De plannen raken zowel boeren die rundvee houden als varkens- en kippenboeren. Verder is er een vrijwillige regeling voor boeren die willen stoppen, bevestigen bronnen.

De minister wil de boeren ook lucht bieden met innovatie en technische oplossingen.

Ontstemd

Boerenorganisatie LTO zegt ontstemd te zijn en verwijst naar een mestplan dat eerder werd aangeboden aan Wiersma's voorganger Adema met verschillende maatregelen.

"Voor ons mestplan geldt echter dat maatregelen die de sector kan en wil nemen, onlosmakelijk samenhangen met het verlengen van (een vorm van) derogatie en verbeterde mogelijkheden tot mestverwerking", zegt de organisatie in een verklaring.

Zwaar teleurgesteld

Voorzitter van Producenten Organisatie Varkenshouderij Linda Verriet stelt dat als het waar is dat varkensrechten afgeroomd worden, ze "zwaar teleurgesteld" is. "Afroming van varkensrechten is bizar." Verriet zegt dat de sector al flink gekrompen is en nog verder gaat krimpen doordat veel varkenshouders hebben getekend voor de beëindigingsregeling.

"We produceren al jaren onder onze plafonds en blijven dat doen. Problemen moeten aangepakt worden bij de bron, en dat is niet bij ons", aldus Verriet. Ook de LTO vakgroep Pluimveehouderij zegt al jaren onder alle plafonds te zitten en dus geen onderdeel te zijn van het mestprobleem.

'Moedig van de minister'

Milieuorganisatie Natuur & Milieu is positief verrast over de plannen. Directeur Marjolein Demmers: "Het is goed dat er wat gebeurt. Voor veel boeren is het mestprobleem nu al heel nijpend. Het is dan ook goed dat er nu duidelijkheid komt."

De directeur erkent dat de maatregelen pijnlijk kunnen zijn en dat dat niet makkelijk is. "Toch is het moedig dat minister Wiersma hiervoor gaat." Demmers stelt: "De krimp van de veestapel en ruime opkoopregelingen geven duidelijkheid en een handreiking. Dit zal op termijn zorgen voor eerlijke ruimte voor verschillende boeren, bouw en natuur, met elkaar in evenwicht in Nederland."

Jon Bon Jovi heeft weten te voorkomen dat een vrouw van een brug sprong in de Amerikaanse stad Nashville. De rockster ontdekte dat de vrouw hoogstwaarschijnlijk op het punt stond een eind aan haar leven te maken toen hij een video aan het opnemen was op de brug.

Op beelden die werden vrijgegeven van het incident is te zien dat de vrouw al aan de verkeerde kant van de reling stond toen de zanger haar zag. Hij en een productieassistent lopen voorzichtig op haar af en gaan op een afstandje het gesprek met haar aan.

Na een tijdje kiest de vrouw ervoor om terug over de leuning te klimmen. Ze krijgt een omhelzing van de zanger en het gezelschap loopt gezamenlijk de brug af.

De gebeurtenis werd vastgelegd door een bewakingscamera:

Uit respect voor de moeilijke situatie van de vrouw gaat Bon Jovi verder niet in op het incident, aldus een woordvoerder van de zanger. De politie maakte ook geen verdere details bekend over haar identiteit.

Wel is bekend dat Bon Jovi ervaring heeft in communicatie met mensen in crisissituaties: zijn benefietorganisatie JBJ Soul Foundation helpt geregeld mensen die in de problemen zijn geraakt.

Het incident gebeurde op de Seigenthaler-voetgangersbrug over de Cumberlandrivier in de binnenstad van Nashville. De brug is vernoemd naar journalist John Seigenthaler, die hier in 1954 ternauwernood een zelfmoordpoging voorkwam toen een man de redactie had gebeld met de mededeling dat hij een eind aan zijn leven zou gaan maken.

De Sluiskilbrug in Terneuzen is tijdelijk uitgerust met een soort hekken onder de slagbomen. De proef van Rijkswaterstaat met de zogenoemde slagboomschorten moet uitwijzen of mensen daardoor minder vaak op het laatste moment nog snel onder de slagbomen doorglippen.

De hekken werden al gebruikt bij spoorwegovergangen, maar het is de eerste keer dat slagbomen bij een brug in Nederland met zo'n 'schort' uitgebreid worden getest. Rijkswaterstaat koos voor de Sluiskilbrug omdat hier relatief veel "slagboomduikers" zijn.

"We denken dat dat komt doordat er geen alternatieve route is voor fietsers en voetgangers", vertelt Anna-Sophie Laan van Rijkswaterstaat aan Omroep Zeeland. "En ook doordat de brug relatief lang openstaat."

Gevaarlijk

Slagboomduikers zijn mensen die door rood fietsen, onder een dalende slagboom doorgaan of onder de slagbomen kruipen terwijl die al helemaal naar beneden staat. Rijkswaterstaat wil hen tegenhouden omdat die acties gevaarlijk zijn voor weggebruikers zelf maar ook voor personeel dat de brug bedient. Grote schepen kunnen niet snel remmen voor een sluitende brug, legt Ron Duijndam van Rijkswaterstaat uit.

Een fiets past niet meer onder de slagbomen bij Sluiskil door. Toch komen de nieuwe hekken niet tot aan de grond en zouden voetgangers er dus nog steeds onderdoor kunnen kruipen. "Normale schorten kunnen best wat beklemmings- en meeliftgevaar met zich meebrengen. Daarom mogen schorten niet helemaal tot de grond komen", aldus Duijndam.

Rijkswaterstaat test de schorten enkele weken. Als de proef succesvol is, worden mogelijk ook andere bruggen in Nederland ermee uitgerust.

Popster Taylor Swift domineerde gisteravond de MTV Video Music Awards (VMA's). De Amerikaanse zangeres won er zeven, waaronder de award voor beste video van het jaar voor Fortnight. Dat nummer maakte ze samen met zanger Post Malone.

In een van haar bedankwoordjes riep Swift haar fans ouder dan 18 jaar op - nadat ze haar vriend en Americanfootballspeler Travis Kelce had bedankt - om zich te laten registreren om te gaan stemmen. Ze noemde hierbij niet de naam van Kamala Harris. Gisteren postte ze op Instagram wel al een foto waarbij ze haar steun uitsprak voor de Democratische kandidaat.

Memorabele momenten

In totaal heeft Swift nu dertig awards gewonnen bij de VMA's, evenveel als Beyoncé. Die laatste zangeres was niet aanwezig bij de awardshow, ondanks een nominatie voor nummer van het jaar. De zangeres brengt al een tijdje geen videoclips meer uit, omdat volgens haar de muziek voor zichzelf moet spreken.

De Amerikaanse awardshow bestaat sinds 1984 en kende in het verleden meerdere memorabele momenten, zoals de kus tussen Madonna en Britney Spears en de vleesjurk van Lady Gaga.

Bekijk hier de clip van Fortnight:

Behalve Swift waren er ook veel andere vrouwelijke winnaars. Zo won popzangeres Sabrina Carpenter de award voor nummer van het jaar met het lied Espresso en ging zangeres Chappell Roan ervandoor met de prijs voor beste nieuwkomer. Ze droeg haar prijs op aan "alle dragartiesten die mij inspireren" en haar fans in de lhbti-gemeenschap.

Katy Perry won een oeuvreprijs voor haar video's en zong een medley van haar grootste hits. Na dat optreden zei ze in haar bedankspeech dat ze er stond op "de eerste dag van haar menstruatie".

Bekijk hier delen van de speeches tijdens de show:

Honderdduizenden Nederlanders hebben waarschijnlijk nierschade zonder dit te weten. Uit nieuw onderzoek blijkt volgens de Nierstichting dat 1,2 miljoen Nederlanders met nierschade in beeld zijn in de zorg, terwijl er volgens schattingen veel meer mensen mee kampen, namelijk 1,8 miljoen.

Bij de Nederlanders die wél in beeld zijn, is bijvoorbeeld aan de urine en/of de bloedwaarden te zien dat de nieren hun werk niet goed doen. Toch verwacht de stichting dat ook niet al die 1,2 miljoen mensen zich daarvan bewust zijn.

Bij chronische nierschade is het nierweefsel blijvend beschadigd en werken de nierfilters minder goed. De taken van de nieren, zoals afvalstoffen uit het bloed halen en de bloeddruk regelen, worden niet meer goed uitgevoerd en het lichaam wordt langzaam vergiftigd.

Mensen krijgen vaak pas klachten als de nieren nog maar voor zo'n 30 procent of minder werken. En dat is te laat om nierfalen, waarbij dialyse en transplantatie nodig is, nog goed te kunnen voorkomen of uit te stellen.

5 procent sterft

De sterfte onder mensen met nierfalen is dan ook hoog, blijkt uit het onderzoek van UMCG en Nivel. Jaarlijks sterft 5 procent van de mensen met nierschade. Dit zijn 63.000 mensen per jaar. Ook kwamen er tussen 2016 en 2021 jaarlijks zo'n 130.000 nieuwe nierpatiënten bij.

Nierschade gaat vaak gepaard met andere aandoeningen zoals een hoge bloeddruk, diabetes en hartfalen. Wanneer je een van deze aandoeningen of overgewicht hebt is de kans op nierschade groter.

Mensen die risico lopen kunnen volgens de Nierstichting het best regelmatig hun bloedsuiker checken, hun bloeddruk meten en minstens één keer per jaar te laten controleren of hun nieren nog goed werken. Ook is het belangrijk om gezond te leven en minder zout te eten.

Australië gaat de militaire onderscheidingen van meerdere veteranen intrekken omdat zij beschuldigd worden van oorlogsmisdaden in Afghanistan. De Australische minister Marles van Defensie spreekt van een "nationale schande".

Na een jarenlang onderzoek werd in 2020 bekend dat er bewijs is dat zo'n twintig Australische militairen de opdracht hadden gekregen van officieren om 39 burgers en gevangenen te doden. De Australische regering heeft na jaren nu een besluit genomen wat te doen met de resultaten van het eindrapport.

De mensen die nu hun onderscheidingen moeten inleveren zijn allemaal commandanten. Om hoeveel officieren het gaat is vanwege privacyredenen niet bekendgemaakt. Maar minister Marles zegt dat het er minder dan tien zijn.

Het doden van de burgers en gevangenen zou deel hebben uitgemaakt van een cultuur waarbij jonge militairen werden gedwongen om hen voor te bereiden op de strijd. "De resultaten uit het onderzoek zijn mogelijk de ernstigste beschuldigingen van Australische oorlogsmisdaden in onze geschiedenis", zei Marles in het parlement.

Vervolgen

Naar aanleiding van de resultaten van het onderzoek zal een speciaal team kijken of er ook voldoende bewijs is om de betrokken militairen ook te vervolgen.

De beslissing om medailles in te trekken wordt bekritiseerd door de voorzitter van de Australian Special Air Service Association, een speciale eenheid van het Australische leger. Hij beschouwt het als verraad aan de moed en het offer van de militairen in Afghanistan.

NAVO-missie

Australië nam tussen 2001 en 2021 deel aan een door de NAVO geleide internationale troepenmacht. Doel van de missie was om Afghaanse veiligheidstroepen te trainen en de Taliban te bestrijden. Meer dan 39.000 Australische militairen dienden in Afghanistan, 41 van hen kwamen om het leven.

In 2023 werd een voormalig Australisch militair aangeklaagd voor een oorlogsmisdaad in 2012. Hij wordt ervan beschuldigd een ongewapende burger te hebben doodgeschoten in een tarweveld in de provincie Uruzgan.

Precies tachtig jaar geleden, op 12 september 1944, komen in het dorpje Mesch in Zuid-Limburg de eerste Amerikaanse bevrijders over de grens. Het is het begin van de bevrijding van Nederland, na ruim vier jaar onderdrukking door nazi-Duitsland.

Zo'n 30 kilometer van Mesch vandaan zit in september 1944 de 10-jarige Mia van Praag, een Joods meisje uit Amsterdam, ondergedoken bij de familie Kloth in Kerkrade. Niemand mag weten dat ze Joods is. Ze gaat er naar school en probeert een zo 'gewoon' mogelijk leven te leiden. Maar steeds is er de angst dat iemand haar verraadt.

Het verhaal van Mia is een van de vele bijzondere verhalen op de speciale website De Ooggetuigen, waarop vanaf vandaag de bevrijding van Nederland een jaar lang is te volgen.

Bekijk hieronder de special De Ooggetuigen, waarop te zien is hoe een Canadese soldaat, een oorlogscorrespondent, een Joods meisje, een verzetsstrijder, een schooljuf en vele anderen het bevrijdingsjaar beleefden. De verhalen krijgen in de loop van het jaar steeds nieuwe afleveringen. Ook komen er nieuwe ooggetuigen bij:

Tijdens de opmars van de geallieerden in september 1944, moet Mia vaak schuilen in de kelder van haar onderduikadres. De geallieerden voeren bombardementen uit op Aken in Duitsland, maar er vallen ook bommen op Kerkrade.

Dat zijn angstige momenten voor haar. Want in die kelder schuilen ook buren, die lid zijn van de NSB, en regelmatig vier Duitse officieren die zijn ingekwartierd. Een van de officieren vraagt aan mevrouw Kloth: "Waarom noemt zij u tante? Bent u niet haar moeder?"

Mevrouw Kloth verklaart dat Mia de dochter is van haar zus, die is omgekomen bij het bombardement op Rotterdam. De Duitsers hebben medelijden met het meisje. Ze nemen haar op schoot en geven haar munten en snoepjes. Maar Mia denkt: als ze weten wie ik ben, schieten ze me dood.

Evacuatie

Als de situatie in Kerkrade eind september te gevaarlijk wordt, moeten zo'n 30.000 mensen evacueren naar veiliger gebied. Ook Mia en haar onderduiktante lopen mee in een lange stoet mensen, door gebied waar op dat moment nog wordt gevochten. Ze zien doden en gewonden die zijn getroffen door granaten.

De tocht eindigt enkele kilometers verderop in een buurtschap van Heerlen, dat al bevrijd is door de Amerikanen. Voor Mia is de oorlog dan voorbij. Ze moet afwachten of ze haar ouders en zusjes weer terug zal zien, want waar zij zijn weet ze niet

Market Garden

Een groot deel van Zuid-Nederland is eind september 1944 bevrijd. Maar de opmars loopt vast als de operatie Market Garden, waarbij de geallieerden proberen de brug over de Rijn bij Arnhem in handen te krijgen, mislukt.

Het duurt nog acht lange maanden voordat heel Nederland vrij is. Een grimmige tijd breekt aan met hevige gevechten, bombardementen, honger, razzia's en wraakacties van de Duitsers.

Het is een van de prioriteiten van het nieuwe kabinet: het woningtekort aanpakken. Volgens de laatste berekeningen zijn er ruim 400.000 woningen nodig, maar die zijn niet zomaar gebouwd. In het hoofdlijnenakkoord hebben de coalitiepartijen afgesproken om daarom ook het permanent bewonen van een recreatiewoning te gedogen.

Dat gebeurt steeds meer, blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vandaag publiceert. Op 1 januari 2024 stonden iets meer dan 59.000 personen met een woonadres ingeschreven op een vakantiepark, 14 procent meer dan vijf jaar eerder.

Rob van den Hazel, programmanager Vitale Vakantieparken van elf Veluwse gemeenten, zegt dat Den Haag zich hiermee niet rijk moet rekenen. "Veel parken zijn niet echt geschikt voor permanente bewoning. De huizen die er staan zijn vaak chaletjes en stacaravans, en ook de faciliteiten op de parken zijn niet toereikend."

Ook de economische reden om vakantieparken te behouden voor recreatief gebruik is belangrijk, zegt Van den Hazel. "Bij ons op de Veluwe wordt door toeristen veel geld besteed aan horeca, attractieparken zoals De Apenheul en andere uitjes. Veel ondernemers zijn daarvan afhankelijk. Als je woonwijken maakt van die vakantieparken dan verdwijnt dat allemaal. Daarom willen we in onze regio zo veel mogelijk vakantieparken behouden voor recreatie."

Gedogen

Niet alle parken worden gebruikt voor toerisme, maar ook daar mag vaak niet permanent worden gewoond. Bijvoorbeeld de woning in Zeewolde van Rico Wanschers, voorzitter van de Belangenvereniging Vrij Wonen. Het bestemmingsplan van de gemeente is resoluut en daarom huurt Wanschers ook een tweede huis in Harderwijk. "Hierdoor houd ik een huis bezet dat veel beter aan iemand anders verhuurd zou kunnen worden. Ik vind dat niet kunnen. Het huis in Zeewolde is mijn eigen bezit en toch mag ik er niet volledig wonen."

Dat het kabinet permanent wonen in recreatiewoningen wil gedogen, vindt Wanschers niet voldoende. "Als ik nu mijn huurwoning zou opgeven en vervolgens schaft het kabinet hierna het gedogen weer af, dan heb ik een groot probleem. Er moet echt beleid gemaakt worden, ook voor al die mensen op vakantieparken die geen kant op kunnen."

Volgens Rob van den Hazel sluiten de gemeenten hun ogen niet voor de situatie van bewoners. "We maken ons zorgen over de schrijnende gevallen die er zijn. Die mensen moeten natuurlijk ergens wonen, dus ik begrijp heel goed dat ze op vakantieparken terechtkomen. Maar als je als toerist op vakantie gaat en er wonen mensen permanent naast je dan hebben zij een heel ander dagritme. Permante bewoning gaat vaak ten koste van het recreatiekarakter van dat soort plekken."

Om de mensen toch te helpen werkt Van den Hazel aan een nieuw initiatief om mensen tijdelijk een plek te geven op parken die niet meer in aanmerking komen voor recreatie. "Het gaat vooral om kwetsbare mensen. We willen ze graag een plek geven waar ze niet uitgebuit worden. Zomaar wegjagen doen we niet. Maar het is een complex vraagstuk dat je niet zomaar oplost."

Gedogen, zoals de coalitie wil, is volgens Van den Hazel dan ook niet de oplossing. "Laat vooral gemeenten kijken wat reëel is, Den Haag zit wat dat betreft op een te grote afstand."

En niet onbelangrijk, zegt Van den Hazel: vakanties in Nederland moeten ook betaalbaar blijven. "Als je van vakantieparken woonwijken maakt, wordt het aanbod kleiner en dus de prijs hoger. Er moet wel plek in Nederland blijven om op vakantie te kunnen."

Dat er bij het kabinetsoverleg in het Catshuis fel is gediscussieerd over de asielparagraaf in het regeerprogramma was al bekend, maar nu blijken de gemoederen ook hoog te zijn opgelopen over het Midden-Oostenbeleid van het kabinet-Schoof. Bronnen rond het kabinet melden aan de NOS dat bewindslieden van PVV en NSC hard botsten over de positie van de Palestijnen.

PVV-bewindslieden verzetten zich volgens de bronnen tegen het opnemen van de tweestatenoplossing in het regeerprogramma. Het is al jaren staand beleid dat Nederlandse regeringen een eigen staat voor zowel Israël als de Palestijnen steunen.

De bezwaren van de PVV, vooral vertolkt door asielminister Faber, raakten een open zenuw bij de NSC-ministers. Zij hechten aan de tweestatenoplossing, omdat die in hun ogen naast veiligheid voor Israël ook perspectief biedt aan de Palestijnen.

Deze zomer leverde dit onderwerp al een diplomatieke rel op toen PVV-leider Wilders op X schreef dat Jordanië de "enige echte" Palestijnse staat is. Als gevolg daarvan werd de Nederlandse ambassadeur in Jordanië op het matje geroepen en nam NSC-minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp stevig afstand van de bewering van Wilders.

Tussenkomst

Juist om die reden zag NSC de noodzaak om de tweestatenoplossing en perspectief voor de Palestijnen op te nemen in het regeerakkoord. PVV-bewindslieden kwamen daartegen in het verweer en wilden de passage schrappen.

Door tussenkomst van vicepremiers Hermans (VVD) en Keijzer (BBB) werd de kwestie gesust. Er zijn teksten gekomen waarmee alle vier de coalitiepartijen kunnen leven. Ondanks de tegenstand van de PVV is de tweestatenoplossing wel opgenomen in het regeerprogramma, dat morgen wordt gepresenteerd.

In het hoofdlijnenakkoord van de coalitie, dat voor de zomer openbaar werd gemaakt, stond niets over een eigen staat voor de Palestijnen. Premier Schoof kreeg in het debat over de regeringsverklaring daar ook vragen over.

Strengste asielbeleid

Zoals eerder al naar buiten kwam, is er eind vorige week ook over asiel veel gediscussieerd door met name PVV en NSC. De PVV wilde verder gaan dan in het hoofdlijnenakkoord is afgesproken, NSC pleitte juist voor juridische waarborgen.

Eerder in de onderhandelingen had de PVV al voorgesteld om in het hoofdlijnenakkoord te spreken over "het strengste asielbeleid van Europa". Het werd uiteindelijk "het strengste asielbeleid ooit".

Daardoor hoeft het kabinet geen strenger beleid te bedenken dan landen als Denemarken of Oostenrijk. Dat moet de kans verkleinen dat het asielbeleid door een rechter wordt teruggedraaid, omdat het in strijd is met bijvoorbeeld Europese verdragen.

Goedemorgen! Tachtig jaar geleden werden in Limburg de eerste dorpjes bevrijd door de geallieerden. Dat betekent de aftrap van de nationale viering van tachtig jaar vrijheid. Ook debatteert de Tweede Kamer over de Nederlandse Spoorwegen en verschijnt de beeldroman van Aimée de Jongh in 25 landen.

Eerst het weer: In het binnenland eerst droog en zonnig, later vanuit het westen steeds meer buien. Hierbij is kans op onweer en hagel. Met name in het zuidwesten kan opnieuw veel regen vallen. Het wordt vandaag niet warmer dan een graad of 15.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Peruaanse oud-president Alberto Fujimori is op 86-jarige leeftijd overleden, heeft zijn dochter bekendgemaakt. Hij was president van 1990 tot 2000, maar kwam later vooral in het nieuws door de beschuldigingen tegen hem.

Fujimori kreeg een celstraf van 25 jaar opgelegd voor zijn betrokkenheid bij de moord op 25 Peruanen in de jaren 90. Vanwege gezondheidsklachten kwam hij vervroegd vrij.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Onder de Keizersgracht in Amsterdam loopt een mysterieuze tunnel met veel bijnamen: de Geldtunnel, Poentunnel en Keizerssnee. De tunnel verbindt de oude bankkantoren De Bazel en de Vijzelbank met elkaar, zodat het personeel heen en weer kon lopen.

De tunnel is buiten gebruik gesteld, maar voor Open Monumentendag is hij tijdelijk open voor publiek:

Een fijne donderdag toegewenst!

In Den Bosch zijn vannacht meerdere explosies geweest.

Bij een woning aan de Sluisweg ging rond 01.25 uur een explosief af bij de voordeur. Die raakte zwaar beschadigd. Rond 02.00 uur waren er een of meerdere explosies in de Wethouder van Soestbergenstraat. Daarbij werden twee geparkeerde bedrijfsbussen vernield.

De straat lag bezaaid met glasscherven:

Of het hier om twee of om één ontploffing gaat wordt nog onderzocht, meldt een politiewoordvoerder aan de NOS. Omdat de auto's ver van elkaar vandaan stonden, lijkt het om twee explosies te gaan.

Bij de explosies raakte niemand gewond. De politie onderzoekt of er een verband is tussen de ontploffingen, maar daarover is op dit moment nog niets bekend.

Ook in Dordrecht

Vrijwel dagelijks zijn er in Nederland aanslagen met explosieven. Zo was er deze nacht ook een in Dordrecht. Daar raakte een voordeur beschadigd.

De politie telde dit jaar tot juni al bijna 500 aanslagen met explosieven. Een derde vond plaats in Amsterdam en Rotterdam. Een groot deel van de explosieven wordt geplaatst door jongeren die daar geld voor krijgen van een opdrachtgever, die vaak buiten schot blijft.

In deze video van NOS Stories vertelt 'Liam' hoe hij door de politie werd aangehouden bij het plaatsen van een explosief:

De iconische foto van Winston Churchill die ruim twee jaar geleden werd gestolen in Canada, is teruggevonden in Italië. De foto hing in een luxe hotel in de Canadese hoofdstad Ottawa, maar werd door de dief of dieven vervangen door een kopie. Die hing er acht maanden voordat er aan de bel werd getrokken.

Het originele portret van de Britse staatsman wordt weer naar het hotel teruggebracht, meldt CBC News. Later deze maand wordt het portret in Italië overhandigd aan Canadese overheidsfunctionarissen.

De diefstal was internationaal groot nieuws. Acht maanden nadat het portret was gestolen, kwamen medewerkers van het hotel erachter dat de lijst van de foto niet paste bij andere lijsten die er hingen en werd vastgesteld dat er een kopie was opgehangen.

Canadees opgepakt

Een 43-jarige Canadees is opgepakt voor de diefstal. Dat gebeurde op 25 april, maar is nu pas door de politie naar buiten gebracht. Een woordvoerder van de politie meldt dat is gewacht vanwege "de noodzakelijke diplomatie die vereist is in een internationale zaak".

De Canadese politie kwam er met hulp van de Britse politie achter dat het origineel was terechtgekomen bij een koper in Genua. De koper had het werk op een veiling in Londen gekocht. Zowel de koper als het veilinghuis wist niet dat het om een gestolen foto ging. De foto werd namelijk geveild toen niemand in het hotel zich nog bewust was van de diefstal.

Lockdown

Het portret is ergens tussen Eerste Kerstdag 2021 en 6 januari 2022 ontvreemd, zo stelde het hotel vast. Er was in die periode niemand in het gebouw omdat er een lockdown was vanwege de coronapandemie.

De foto hing in het Château Laurier-hotel in Ottawa omdat de Canadees-Armeense portretfotograaf Yousuf Karsh er lange tijd verbleef en er een studio had. Hij schonk de foto aan het hotel en in de leeszaal van het peperdure hotel is een collectie te zien van zijn werk.

Als het portret terug is, wordt het beter beveiligd dan eerst, laat de directeur van het hotel weten.

De Peruaanse oud-president Alberto Fujimori is op 86-jarige leeftijd overleden, heeft zijn dochter bekendgemaakt. Hij was president van 1990 tot 2000, maar kwam later vooral in het nieuws door de beschuldigingen tegen hem.

Fujimori kreeg een celstraf van 25 jaar opgelegd voor zijn betrokkenheid bij de moord op 25 Peruanen in de jaren 90. Eind vorig jaar kwam hij op humanitaire gronden vervroegd vrij, omdat hij gezondheidsklachten had.

In 1990 kwam de voormalige wiskundedocent en universiteitspresident verrassend aan de macht door schrijver Mario Vargas Llosa te verslaan. Het land kampte met enorme inflatie en guerillageweld. Onder meer door staatsbedrijven te privatiseren wist hij de economie te herstellen.

Ook werd onder zijn leiding de rebellengroep Lichtend Pad een zware slag toegebracht. Vanwege een omkoopschandaal vluchtte Fujimori in 2000 naar Japan, het land van zijn ouders.

Terugkeer

Vijf jaar later keerde Fujimori terug naar Latijns-Amerika. Hij wilde weer president van Peru worden, maar werd in Chili opgepakt en uitgeleverd aan Peru. Daar werd hij in 2009 veroordeeld tot een gevangenisstraf voor zijn rol in de moord op 25 mensen. Die werden om het leven gebracht als onderdeel van de strijd tegen Lichtend Pad. Het doodseskader dat de moorden uitvoerde werd betaald door de regering van Fujimori. Een deel van de slachtoffers was ook gemarteld.

Afgelopen juli kondigde Fujimori's dochter nog aan dat hij van plan was om in 2026 opnieuw mee te doen aan de presidentsverkiezingen. Zijn dochter probeerde ook meermaals om president te worden.

Fujimori werd bij zijn vrijlating in december bij de gevangenis opgewacht door een grote groep mensen:

In het noordoosten van Nigeria zijn dertig mensen om het leven gekomen door overstromingen. Die ontstonden nadat afgelopen weekend een dam in de staat Borno was bezweken.

In de regionale hoofdstad Maiduguri zijn duizenden huizen weggespoeld. Volgens de nationale rampendienst NEMA staat 40 procent van de stad onder water. Honderdduizenden mensen zijn ontheemd geraakt door de overstromingen en de vrees is dat dat aantal nog oploopt.

De Alau-dam in de Ngadda-rivier ligt op zo'n 20 kilometer ten zuiden van Maiduguri. Door de hevige regenval van de afgelopen tijd kon de dam de hoeveelheid water niet meer aan, zegt de deelstaatregering. Dertig jaar geleden begaf de dam het ook al eens.

Krokodillen en slangen

Het water bereikte ook een lokale dierentuin. De directeur meldde eerder deze week dat 80 procent van de dieren door de overstromingen is omgekomen. Een deel van de dieren, waaronder krokodillen en slangen, werd door het water meegevoerd naar bewoonde gebieden.

Door overstromingen kwamen vorige maand in het noordoosten van Nigeria al 49 mensen om het leven. In 2022 waren er bij de hevigste overstromingen in tien jaar tijd meer dan 600 dodelijke slachtoffers.