NOS Nieuws - Algemeen

Morgen komt in Parijs op initiatief van president Macron een select gezelschap Europese leiders bijeen voor een spoedtop. Het is een reactie op een week vol harde Amerikaanse woorden. Gastheer Macron noemt de terugkeer van Trump een 'elektroshock' voor Europa.

In Parijs zijn onder anderen de Poolse, Duitse en Deense regeringsleiders erbij, net als voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie. Ook Dick Schoof gaat erheen.

Van buiten de EU komt de Britse premier Keir Starmer. Volgens hem is het een cruciaal moment voor Europa's veiligheid. "Zoiets maak je maar één keer per generatie mee", zegt hij.

De bijeenkomst gaat over Europa's rol bij de beëindiging van de oorlog in Oekraïne en de veiligheidsgaranties voor dat land. Ook NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte schuift aan.

Vandaag werd bekend dat komende week al in Saudi-Arabië overlegd wordt tussen Russische en Amerikaanse delegaties. Met Oekraïne worden aparte gesprekken gevoerd, zegt Steve Witkoff, de Midden-Oosten-gezant van Trump. Europa wordt gepasseerd.

Aanvallen van bondgenoot

Zowel de Europese Unie als de Europese landen in de NAVO lagen zwaar onder vuur deze week. De aanvallen kwamen niet van de klassieke vijand, Rusland, maar van bondgenoot Amerika. Maar is dat nog wel een bondgenoot? In Brussel is men daar niet meer zo zeker van. Amerika en Rusland maken samen de dienst uit, Europa heeft het nakijken, lijkt het.

Tijdens de afsluitende verklaring van de veiligheidstop in München brak voorzitter Christoph Heusgen in tranen uit:

Zowel de Europese NAVO-landen als de EU-leiders kregen klap na klap. Het voor velen onverwachte telefoontje van Trump met Poetin, de glasheldere boodschap van de Amerikanen dat Europa voor zijn veiligheid niet langer op de VS hoeft te rekenen, én de mededeling dat de Europeanen niet welkom zijn aan de onderhandelingstafel met Rusland doen Brussel naar adem snakken.

En dan opende vicepresident Vance in München ook nog een cultuuroorlog tegen Europa, dat volgens hem aan 'censuur' doet en zélf zijn grootste vijand is. De toespraak van de Amerikaanse vicepresident leidde tot verbijstering en boosheid.

Volgens NAVO-topman Rutte kunnen de Europeanen beter ophouden met klagen, en met plannen komen hoe ze bij kunnen dragen aan het bewaken van een mogelijke bestandslijn.

Bob Deen van instituut Clingendael schreef op X over de "ene reality check na de andere voor Europa". Volgens hem was in München "iedereen buiten Europa verbaasd dat Europa zo verbaasd is". De woorden van Vance en minister van Defensie Hegseth zijn immers niets anders dan wat Trump al tijden zegt.

Crisissfeer

Toch heerst een maand na diens inauguratie zowel bij de EU als bij de Europese NAVO-bondgenoten een crisissfeer. Ursula von der Leyen meldde in München dat ze het EU-landen mogelijk wil maken om veel meer geld te investeren in hun defensie zonder in de problemen te komen met de strenge Europese begrotingsregels.

Honderden miljarden extra zijn nodig voor de Europese defensie. Ook komt de Europese Commissie in maart met voorstellen om veel meer gezamenlijk te doen. Von der Leyen riep daarnaast op tot gesprekken over een 'versnelde' toetreding van Oekraïne tot de EU.

Maar in Brussel is ook vertwijfeling over de boodschappen uit Washington. Woensdag leek het erop dat Trump in zijn telefoontje aan Poetin alle onderhandelingspunten voor Oekraïne al had weggegeven. Maar een paar dagen later zei vicepresident Vance dat als Rusland niet zou meewerken het land mogelijk kan rekenen op harde tegenreacties uit Washington. Zelfs militaire middelen sloot hij niet uit.

Na zijn toespraak op de internationale veiligheidsconferentie in München, zei de Oekraïense president Zelensky in een interview dat Trump en Poetin niet kunnen onderhandelen over de toekomst van Oekraïne zonder hem:

Het blijkt voor Europa lastig zich te verplaatsen in de Amerikaanse mindset. Waar de EU gebaseerd is op wetten, regels en voorspelbaarheid, zoekt de Amerikaanse president de randen van wetten en regels op en zet ze zelfs doelbewust aan de kant. De strategie van het Witte Huis is onvoorspelbaarheid.

Een overdaad aan soms tegengestelde boodschappen is deel van Trumps strategie, weten ze in Brussel uit ervaring met de eerste termijn van de Amerikaanse president. 'Flooding the zone', is de term: zo veel mogelijk verwarring zaaien.

Daarop eensgezind reageren is lastig. Formeel moeten alle 27 leden het eens zijn over stappen in het Europese defensie- en veiligheidsbeleid. Maar landen als Hongarije en Slowakije hebben leiders die positief staan tegenover Poetin.

In Parijs komen daarom alleen de landen samen die mogelijk militairen willen leveren aan een troepenmacht die toezicht zou moeten houden als het tot een staakt-het-vuren komt. Premier Schoof zei gisteren positief te zijn over Nederlandse deelname.

Wel onder voorwaarde dat de Amerikanen steun leveren als zo'n troepenmacht onder Russisch vuur zou komen te liggen. Die garantie is er nu nog niet.

Een dierenarts uit Naaldwijk vliegt de hele wereld over om exotische dieren te steriliseren via een kijkoperatie. Hij is net terug uit Thailand, waar hij apen op zijn operatietafel had liggen. "Ik liet me 's ochtends eerst een uurtje vlooien", zegt dierenarts Michiel Hoynck van Papendrecht tegen Omroep West.

In zijn praktijk in Naaldwijk heeft hij ook nog tijd voor honden en katten. Hij is wereldwijd bekend omdat hij dieren steriliseert met zijn laparoscopische operatietechniek, ofwel een kijkoperatie via kleine sneetjes. Daar begon hij in 1993 mee.

"Iedereen had toen zoiets van: wat doet die jongen, waarom kan het niet op de normale manier via de buik. Inmiddels wil juist iedereen het op deze manier doen", zegt hij.

Leeuwen

Vorig jaar vloog hij naar Oeganda om acht leeuwinnen te steriliseren. De methode met de kijkoperatie heeft een groot voordeel: de dieren hoeven minder lang onder narcose.

Volgens Hoynck van Papendrecht kan niet iedere dierenarts zo'n operatie op een leeuw of aap uitvoeren. "Daarvoor moet je deze kijkoperatie echt duizenden keren hebben gedaan. Die ervaring heb ik", zegt hij.

De sterilisatie van een leeuwin in Oeganda:

Via sterilisatie kan een populatie gecontroleerd worden beheerst. Dat is in Thailand nodig; in sommige gebieden is overlast van apen die zich snel voortplanten. Zo worden inwoners van de stad Lopburi al jaren gek van steeds agressievere apen die voedsel en spullen stelen.

Bij de Thaise apen kwamen weer nieuwe uitdagingen kijken voor de arts. "Die anatomie is heel anders dan van een kat of een hond. Het zijn een soort mensachtigen." Voor de sterilisaties had hij meer interactie met de dieren dan gewoonlijk. "Ik liet me bijvoorbeeld elke ochtend eerst een uurtje vlooien."

Het reizen en de exotische dieren op de operatietafel vindt de arts "absurd leuk". "In Thailand waren ook veel olifanten. Die staan nog wel op mijn verlanglijstje om een keer te steriliseren."

Wolf

Wat de arts betreft wordt sterilisatie in de toekomst ook ingezet bij de wolf in Nederland. "Dit zou ook dé oplossing zijn voor het wolvenprobleem", zegt hij.

Tweede Kamerlid Dion Graus (PVV) stelde dat vorig jaar al voor. Hoynck van Papendrecht zit inmiddels in een adviescommissie van de Tweede Kamer over de wolf.

Ook het schietincident van afgelopen nacht in Brussel was waarschijnlijk een afrekening in het drugsmilieu, meldt het parket van de stad. Het is de vierde schietpartij deze maand rond een metrostation in de Belgische hoofdstad die te maken heeft met drugshandel.

Bij het incident van vannacht kwam een 19-jarige man om het leven. Hij werd net als eerdere slachtoffers neergeschoten bij het metrostation Clemenceau, in de Brusselse gemeente Anderlecht. De daders wisten te ontkomen, schrijft de VRT.

Vanwege de eerdere incidenten waren veel agenten op de been. Zij stonden op ongeveer zeventig meter afstand. "Dat is het teken dat die schurken nergens voor stoppen", aldus burgemeester Fabrice Cumps. Volgens hem is Clemenceau een belangrijk verkooppunt van drugs, dat drugscriminelen tot 50.000 euro per dag oplevert.

De Friese oud-strafpleiters Anker en Anker hebben in de gevangenis gesprekken gevoerd met twee zogenoemde 'autonomen'. Dat gebeurde op verzoek van het Openbaar Ministerie, dat wilde dat de soevereinen uit Utrecht uitleg kregen over de Nederlandse rechtstaat.

Hans en Wim Anker blikken bij Omrop Fryslân terug op een bijzonder optreden. Het Openbaar Ministerie vroeg de tweelingbroers om te luisteren naar de denkwijzen van de twee 'soevereinen' en hun uitleg te geven over de wetgeving in ons land.

Het OM zegt erover: "Als oud-advocaten zijn zij onafhankelijk van de overheid. We wilden dat deze gesprekken plaatsvonden vanuit de zorgplicht van de overheid. Het stond los van de rechtszaak. We wilden kijken of deze mensen nog openstaan voor een gesprek over hun denkbeelden."

De Anker-broers kenden de advocaten van de inmiddels veroordeelde Roeland M. en Paolo P. De advocaten gingen akkoord met het werk van de broers als adviseurs. "We hebben de verdachten verschillende keren opgezocht in de gevangenis", vertelt Wim Anker. "Eerst was alles erop gericht om vertrouwen te winnen. Dat is gelukt. Het was toen aan ons om de grenzen van de wet uit te leggen."

De bekende strafpleiters besloten eind 2021 te stoppen als actief advocaat. Ze geven nog steeds lezingen en cursussen over het strafrecht. Het juristenduo zegt dat hun rol bij de 'soevereinen' complex was. "Het was voor ons ook helemaal nieuw. Mensen die zichzelf autonoom noemen, voelen zich niet gehoord. Je kunt ze wel straffen, maar daarmee los je de problemen niet op", aldus Wim Anker.

Vertrouwelijk

Ongetwijfeld hebben de strafadvocaten van de mannen ook met hen gepraat over hun denkbeelden, maar Wim Anker zegt dat hun rol heel anders was. "Een advocaat is helemaal gericht op de aanklachten tegen de verdachte. Wij stonden veel verder van de strafzaak af en hebben geprobeerd zo objectief mogelijk uitleg te geven over de Nederlandse wet."

De broers maken niet bekend wat er in de gesprekken is gezegd en of de mannen bijvoorbeeld afstand hebben genomen van hun gedachtegoed. De gesprekken waren vertrouwelijk en er heeft ook geen terugkoppeling plaatsgevonden aan het OM.

Een 13-jarige jongen uit Zoeterwoude is gisteren overleden na een aanrijding, meldt de politie. De tiener zat op de fiets en werd aangereden door een auto. De automobilist van 34 is aangehouden.

Het slachtoffer stak rond 16.00 uur een kruising in zijn woonplaats over toen hij werd geraakt. De jongen is naar het ziekenhuis gebracht, waar hij is overleden.

De politie zegt dat er sterke aanwijzingen zijn dat de bestuurder verantwoordelijk is voor het ongeval. Dat zou blijken uit onderzoek ter plekke. De man uit Zoetermeer zit daarom vast en wordt verhoord.

Mensen die het ongeluk hebben zien gebeuren, krijgen slachtofferhulp aangeboden, schrijft Omroep West.

Nabestaanden van de moeder en dochter die omkwamen bij de aanslag in München vragen om hun dood niet te gebruiken voor politiek gewin. De familie van de 37-jarige Amel en haar 2-jarige dochter Hafsa doet de oproep in een verklaring in de Süddeutsche Zeitung.

Donderdag reed in München een automobilist met hoge snelheid in op een vakbondsdemonstratie. 39 mensen raakten gewond, twee van hen overleden later aan hun verwondingen. De verdachte heeft bekend dat hij met opzet op de mensen inreed.

Discussie in aanloop naar verkiezingen

Het is een 24-jarige Afghaan met een permanente verblijfsvergunning. Volgens hoofdofficier van justitie Gabriele Tillman wijzen zijn verklaringen op een religieus motief. "Ik zou durven spreken van een islamitische motivatie voor zijn daad", zei Tilmann vrijdag. Er is geen bewijs dat de man in contact stond met terreurgroepen als IS.

Volgende week zondag zijn de Bondsdagverkiezingen in Duitsland, en de aanslag speelde direct een rol in de verkiezingscampagne. In negen maanden tijd zijn er vijf vergelijkbare geweldsincidenten geweest waarbij migranten betrokken waren. Door de oppositie werd dit steeds in verband gebracht met het migratiebeleid.

Geen haat aanwakkeren

De vader en echtgenoot van Amel laten weten het belangrijk te vinden dat de dood van Amel en Hafsa niet voor politieke doeleinden wordt "uitgebuit om haat aan te wakkeren".

Net als de verdachte had Amel een migratieachtergrond. Op 4-jarige leeftijd kwam ze vanuit Algerije naar Duitsland, waar ze studeerde en sinds 2017 werkte als ingenieur bij de gemeente München.

"Amel was een persoon die opkwam voor rechtvaardigheid. Ze was actief in de strijd voor solidariteit en gelijkheid, en voerde campagne voor werknemersrechten en tegen vreemdelingenhaat en uitsluiting. Het was voor haar heel belangrijk om deze waarden door te geven aan haar dochter", schrijft de familie in de verklaring.

De Oostenrijkse politie gaat ervan uit dat de verdachte van de mesaanval van gisteren een radicale moslim is en spreekt van terrorisme. Een Syriër stak in Villach, een plaats in de regio Karinthië, zes mensen neer. Een jongen van 14 jaar kwam daarbij om het leven. Vijf anderen raakten gewond, van wie twee ernstig.

Volgens de politie had de verdachte banden met IS en is hij online geradicaliseerd. De autoriteiten spreken dan ook van "islamitisch terrorisme". De 23-jarige verdachte heeft een verblijfsvergunning in Oostenrijk. Hij was niet in beeld bij politie en justitie.

Minister Karner van Binnenlandse Zaken zei: "Ik voel de woede over een islamistische dader die hier in deze stad willekeurig onschuldige mensen heeft neergestoken."

Maaltijdbezorger

De vermoedelijke dader werd kort na het misdrijf aangehouden nadat een maaltijdbezorger hem had aangereden met zijn auto. De bezorger, een 42-jarige Syrische man, werd uitgebreid bedankt door de gouverneur van Karinthië, Peter Kaiser. "Dit toont aan hoe terroristisch kwaad en de goedheid van de mens binnen één en dezelfde nationaliteit kunnen samenkomen", zei hij.

In Zuid-Afrika is imam Muhsin Hendricks doodgeschoten. Hij stond bekend als 's werelds eerste openlijk homoseksuele imam.

Hendricks zat gisteren met een ander persoon in een auto toen ze werden klemgereden nabij de stad Gqeberha. "Twee gemaskerde individuen stapten uit de auto en openden het vuur op de auto van Hendricks", schrijft de Zuid-Afrikaanse politie. De schutters gingen er na de schietpartij vandoor. Hendricks overleed ter plekke aan zijn verwondingen.

De 57-jarige imam en activist richtte in 2011 de Al-Ghurbaah-moskee op, die werd gezien als een veilige plek voor homoseksuele en andere gemarginaliseerde moslims. Een woordvoerder van de politie zegt dat het motief van de moord nog onduidelijk is.

'Haatmisdrijf'

De internationale lhbti-vereniging ILGA reageert geschokt op de dood van Hendricks. "We roepen de autoriteiten op om de zaak te onderzoeken. We vrezen dat er sprake is van een haatmisdrijf." De organisatie zegt een vredestichter en bruggenbouwer te hebben verloren. "Hij was een voorbeeld en liet zien dat verzoening door moed en geloof mogelijk is."

Hendricks kwam in 1996 uit de kast en richtte datzelfde jaar de steungroep The Inner Circle op. De humanitaire organisatie was een veilige plek voor queer moslims en hielp hen om een weg te vinden binnen de islam en hun seksualiteit.

In november vorig jaar sprak hij op de ILGA-conferentie in Zuid-Afrika. "Ik vind het belangrijk dat we religie niet meer als de vijand zien", zei Hendricks. "Religie is waarschijnlijk een van de grootste oorzaken van mentale problemen binnen onze gemeenschap, maar tegelijkertijd zijn er veel verhalen over hoe religie anderen juist heeft gered en genezen."

Hendricks geloofde dat ook queer personen iets kunnen hebben aan het geloof, als zij de extremistische en niet-inclusieve interpretaties ervan terzijde schuiven.

Het is koud in de kelder van het schoolgebouw in het Oekraïense dorp Jahidne. Min 10, schat Ivan Olgoej in. Zo begon het drie jaar geleden ook, toen de Russische bezetter hem met zijn gezin inclusief twee kleinkinderen hier vasthield tijdens de grootschalige invasie. Elke dag kwamen er meer inwoners bij. Tot er meer dan 300 mensen op elkaar gepropt zaten en het zo warm en benauwd werd dat mensen stikten.

In totaal hielden militairen ze 27 dagen onder erbarmelijke omstandigheden vast, totdat Rusland zich moest terugtrekken uit het dorpje niet ver van de Belarussische grens. Op de muren staan nog de namen van de mensen die het niet overleefden. Wat gebeurde in Jahidne werd een van de vele horrorverhalen van de Russische bezetting.

Olgoej (60) was conciërge op de school en denkt nog elke dag terug aan wat ze hebben doorstaan. Net als veel van zijn landgenoten smacht hij naar vrede. Maar hij wil absoluut niet dat Oekraïne door Rusland bezet gebied opgeeft. "We willen die Russische fascisten hier niet hebben. En wat zijn de garanties dat ze het niet opnieuw zullen proberen?"

Russische militairen hielden Olgoej en Ljoedmila Kadoecha samen met ruim 300 andere dorpsbewoners vast in een kelder onder een school in Jahidne:

Voor Oekraïners waren de geopolitieke ontwikkelingen deze week bijna niet te volgen. Opeens zei een Amerikaanse minister van Defensie dat bezet gebied opgegeven moest worden en NAVO-lidmaatschap er niet in zit voor Oekraïne.

De uitspraken vielen samen met een telefoongesprek tussen president Trump en president Poetin om vrede te sluiten. Al suggereerde Trumps vicepresident vervolgens weer dat Amerika troepen zou kunnen sturen naar Oekraïne als Rusland geen deal sluit.

In tegenstelling tot zijn voorganger is Trump bereid om te praten met Poetin. Mogelijk zien ze elkaar binnenkort in Saudi-Arabië. Dat maakt de onzekerheid over de toekomst er onder Oekraïners niet minder op.

De grote zorg bij veel Oekraïners blijft hoe een eventuele overeenkomst ook vrede garandeert in de toekomst. President Zelensky benadrukte de afgelopen dagen op de veiligheidsconferentie in München dat als de Amerikanen besluiten hun militaire betrokkenheid terug te schakelen, het aan Europa is om een krijgsmacht op te tuigen die Rusland afschrikt.

Zelensky op de top gisteren:

Het gevoel in Oekraïne na alle ontwikkelingen deze week loopt uiteen van zorgen om verraad door de VS tot hoop dat er toch vrede voortkomt uit de onderhandelingen. "Op het moment volgen we de ene nieuwsontwikkeling na de andere", zegt de 50-jarige Ljoedmila Kadoecha, die ook met haar familie in de schoolkelder van Jahidne vastzat. "We luisteren en kijken naar alles, zodat we niks missen."

Elke keer als het over onderhandelingen gaat, denken Oekraïners terug aan eerdere keren dat tevergeefs vrede werd beloofd. Dat gebeurde allereerst in 1994 met het zogeheten Boedapest-memorandum. Toen gaf Oekraïne het nucleaire arsenaal op in ruil voor veiligheidsgaranties.

Veel Oekraïners zien dat nu als een grote fout, omdat die wapens volgens hen de ultieme veiligheidsgarantie waren tegen de Russische dreiging. Later volgden de Minsk-onderhandelingen na de annexatie van de Krim en de oorlog in de Donbas met door Rusland aangestuurde en ondersteunde separatisten.

'Vrijheid of de dood'

"Er is geen overeenkomst nodig, dat geeft Poetin alleen maar een pauze om sterker te worden", appt Oleh, een dronepiloot die vecht aan het front in de Donbas. Onderhandelingen zijn volgens hem daarom zinloos, want ze zouden vanzelf weer tot oorlog leiden. "Zoals Oekraïense kozakken altijd zeiden: we gaan voor vrijheid of de dood."

Andere militairen zijn afwachtender, zoals sergeant Roman die gedesillusioneerd raakte met de vaak trage steun van de vorige Amerikaanse regering. Hij ziet Trump met zijn onvoorspelbaarheid als een leider die ook zomaar een sterk pro-Oekraïense koers kan varen wanneer Poetin niet luistert. "Ik wil niet te snel conclusies trekken", reageert hij vanaf het front. "We volgen het nieuws en het zal vanzelf duidelijk worden."

Conciërge Olgoej benadrukt dat hij dankbaar is voor alle hulp die Oekraïne heeft gekregen, maar hij is terugblikkend op het Boedapest-memorandum ook wantrouwend wanneer de VS spreekt over 'veiligheidsgaranties'. "We vertrouwden de wereld en gaven onze wapens op, in de hoop dat het vrede zou zijn", zegt Olgoej.

Al weten ze in Oekraïne ook dat ze wel mee moeten doen met de gesprekken, omdat de militaire steun onder president Trump vermoedelijk minder wordt of wegvalt. Olgoej: "Onze president Zelensky ziet ook dat het zonder Amerika heel erg moeilijk wordt om door te vechten."

Rebellengroep M23 is opgerukt naar het centrum van Bukavu, een grote stad in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Dat zeggen een woordvoerder van M23 en ooggetuigen tegen persbureau Reuters.

Vrijdagmiddag namen de rebellen het vliegveld in dat vlak bij de stad ligt en dat essentieel is voor de bevoorrading van het Congolese regeringsleger. Daarna leek de val van Bukavu een kwestie van tijd. Later op de avond waren M23-strijders al de randen genaderd van de stad met meer dan een miljoen inwoners.

Plunderingen en doden op straat

Volgens persbureau AP brak er gisteren paniek uit in Bukavu en zijn duizenden inwoners en soldaten van het Congolese regeringsleger de stad ontvlucht. Inwoners zeggen tegen AP dat winkels en fabrieken werden geplunderd en dat lichamen van overledenen in de straten lagen. Ook zijn er berichten dat gevangenen zijn bevrijd of ontsnapt.

Hoewel veel Congolezen M23 vrezen, is er een groep inwoners die de rebellen juist met open armen verwelkomt:

De inname van Bukavu zou een volgende uitbreiding zijn van het territorium van M23 en een groot probleem voor de centrale regering in de hoofdstad Kinshasa. De rebellengroep, die wordt gesteund door buurland Rwanda, kreeg vorige maand al de stad Goma in handen. Dit is de grootste stad in het oosten van Congo. Bij de gevechten in en rond Goma vielen duizenden burgerdoden.

Na de inname van Goma trok M23 naar het zuiden langs het Kivumeer, dat Congo scheidt van Rwanda. Onderweg werden meerdere kleine plaatsen ingenomen.

In de Democratische Republiek Congo woedt al jaren een bloedige oorlog tussen het regeringsleger en verschillende rebellengroepen. Deze strijd gaat deels om grondgebied, maar vooral om grondstoffen. Congo is rijk aan dure en zeldzame grondstoffen die in de techindustrie worden gebruikt. NOS op 3 maakte daar deze uitlegvideo over:

In een poging de stijgende huizenprijzen aan te pakken gaat de Australische regering buitenlanders de komende twee jaar verbieden om bestaande huizen te kopen in het land. De maatregel gaat in op 1 april en geldt voor buitenlandse staatsburgers, inclusief mensen die vanwege werk of studie tijdelijk in Australië verblijven.

Australië is een van de duurste landen ter wereld als het gaat om huisvesting. Sydney, de grootste stad van het land, is de op één na duurste stad om te wonen in de wereld.

Australië kampt met een ernstige woningcrisis, onder meer door een tekort aan woningen. De stijgende huizenprijzen en huren hebben het voor starters en huurders steeds moeilijker gemaakt om geschikte woonruimte te vinden. Zo stegen in Sydney de huizenprijzen de afgelopen tien jaar met bijna 70 procent, waardoor de gemiddelde huizenprijs daar nu ruim boven de miljoen Australische dollar (600.000 euro) ligt.

De overheid gaat ook strenger optreden tegen 'land banking', door buitenlandse investeerders die braakliggend terrein kopen te dwingen dit binnen een korte termijn te ontwikkelen.

Kritiek

Critici hebben twijfels over de effectiviteit van de maatregel. Volgens hen is het aantal buitenlandse aankopen voor woningen laag en biedt dit geen oplossing voor de onbetaalbaarheid van de woningen. Ze verwachten dat het verbod slechts een minimaal effect zal hebben.

Over drie maanden zijn er verkiezingen in Australië. Huisvesting is een van de belangrijkste verkiezingsthema's voor de kiezers.

Het nieuws van de plotselinge dood van oppositieleider Aleksej Navalny, vandaag precies een jaar geleden, zond een schokgolf door de Russische samenleving. De ontzetting en woede waren zo groot dat veel mensen hun angst overwonnen en de straat op gingen om uiting te geven aan hun gevoelens.

Ze legden in Moskou, Sint-Petersburg en elders bloemen bij monumenten voor de slachtoffers van politieke terreur. De politie was massaal op de been, honderden mensen werden opgepakt.

Dat weerhield tienduizenden Moskovieten er niet van Navalny weken later te begeleiden naar zijn laatste rustplaats, op een kleine begraafplaats aan de rand van de stad.

De begrafenis liep uit op de grootste publieke uiting van protest in Moskou sinds begin 2021, toen er demonstraties waren na de arrestatie van Navalny. Ook vorig jaar scandeerden mensen leuzen tegen het bewind van president Poetin. Passerende auto's claxonneerden instemmend. De Russische televisie zweeg erover in alle talen.

Sindsdien is het graf van Navalny altijd bedolven onder verse bloemen. Mensen laten er kaarten, brieven en foto's achter.

Ook vandaag gingen veel mensen naar het graf om bloemen te leggen:

Maar straatprotesten als voorheen zijn er niet meer. Het blijft riskant voor andersdenkenden om zich uit te spreken. Aan de lopende band worden Russen veroordeeld tot soms jarenlange gevangenisstraffen, simpelweg voor het uiten van hun mening.

In een videoboodschap roept Navalny's weduwe Russen op om te blijven vechten voor een "vrij en vreedzaam" Rusland:

Zo loopt momenteel een proces bij een Moskouse rechtbank tegen vier journalisten, die worden verdacht van banden met een 'extremistische organisatie', zoals de organisatie van Navalny in 2021 werd gebrandmerkt.

Een van hen is fotograaf Antonina Favorskaja, die vorig jaar reportages maakte over de strafkolonie in het hoge noorden, waar Navalny was terechtgekomen. Zij maakte de laatste beelden van Navalny, op een beeldscherm in de rechtszaal, een dag voor zijn dood. Daarna legde ze vast hoe de moeder van Navalny pas na veel moeite toegang kreeg tot het lichaam van haar zoon.

Achter gesloten deuren

Het proces in Moskou vindt plaats achter gesloten deuren, wat betekent dat er geen pers of publiek bij mag zijn en er geen informatie naar buiten kan komen over het verloop. De journalisten hangt tot zes jaar gevangenisstraf boven het hoofd.

Navalny was een politicus in hart en nieren. Hij nam in 2013 deel aan de burgemeestersverkiezingen in Moskou en kreeg ruim 27 procent van de stemmen, een opmerkelijk resultaat voor iemand die voortdurend werd vervolgd en geen toegang had tot de media. In 2018 mocht hij niet deelnemen aan de presidentsverkiezingen.

Duizenden mensen bij de uitvaart van Navalny:

Politiek bedrijven is de afgelopen 25 jaar vrijwel onmogelijk geworden in Rusland. Een normaal politiek of maatschappelijk debat is er niet. Bij verkiezingen is steeds sprake van aantoonbare structurele fraude. Andersdenkenden worden geweerd uit de media. In geen van beide kamers van het parlement is er ruimte voor discussie.

De parlementariërs stemmen zoals het Kremlin dat wil, wat te zien is aan de meestal unanieme steun voor veel wetsontwerpen. De gedoogde 'oppositie' bestaat uit loyale partijen die volledig de officiële lijn volgen, zoals de Communistische Partij.

Alleen plaatselijk kunnen onafhankelijke politici incidenteel nog een bescheiden rol spelen op gemeenteraadsniveau, maar steeds vaker worden zulke kandidaten simpelweg niet meer toegelaten tot lokale of regionale verkiezingen. Diverse voormalige gemeenteraadsleden zijn tot 'buitenlandse agent' bestempeld, wat betekent dat ze zich niet meer verkiesbaar kunnen stellen.

Gevangenenruil

Veel bekende oppositieleden zijn begin 2022 uit vrees voor arrestatie uitgeweken naar het buitenland en proberen vandaaruit hun politieke activiteiten voort te zetten. Sommigen bleven, zoals Ilja Jasjin en Vladimir Kara-Moerza.

Zij werden gearresteerd en veroordeeld tot zware gevangenisstraffen, maar kwamen vrij dankzij een gevangenenruil met de Verenigde Staten in augustus vorig jaar. Ook zij verblijven nu noodgedwongen in het buitenland.

'Miljoenen mensen'

In Rusland houdt iedereen die het niet eens is met de politiek van het Kremlin zich gedeisd. "Je ziet ze niet en je hoort ze niet", aldus Navalny's weduwe Joelia Navalnaja op de veiligheidsconferentie dit weekend in München. Volgens haar gaat het om "miljoenen mensen" die in "binnenlandse ballingschap" leven.

Ook vorig jaar was Navalnaja te gast op de veiligheidsconferentie in München, toen haar het nieuws bereikte van Navalny's dood. Zelf kan ze niet terug naar Rusland, waar haar vervolging wacht.

Ze probeert nu vanuit het buitenland het werk van haar man voort te zetten. In haar toespraak tot de conferentie zei ze vrijdag, met het oog op de recente Russisch-Amerikaanse toenadering, dat onderhandelingen met Poetin "zinloos" zijn.

Goedemorgen! In München eindigt vandaag de jaarlijkse veiligheidsconferentie. In Londen worden vanavond de belangrijkste Britse filmprijzen, de Bafta-awards, uitgereikt. De film Conclave maakt kans op prijzen: de film met acteur Ralph Fiennes werd twaalf keer genomineerd.

Eerst het weer: bij temperaturen vanmiddag van 2 tot 4 graden schijnt de zon geregeld. Alleen in het noordoosten zijn er wat vaker wolken, maar het blijft wel droog. De oostenwind zorgt voor een lagere gevoelstemperatuur.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de storingen op en werkzaamheden aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Brussel is opnieuw geschoten bij een metrostation. Daarbij is iemand om het leven gekomen. De politie heeft nog niemand aangehouden. Het is nog onduidelijk of er een verband is met eerdere schietpartijen bij het metrostation Clemenceau, in de Brusselse gemeente Anderlecht.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Aalst in Gelderland is gisteren een auto tegen een veerpont gecrasht. Door de impact brak de vergrendeling en dreef de pont met de auto verder de rivier op. De twee inzittenden konden uit de auto komen en zwommen op eigen kracht naar de kant.

Fijne zondag!

Elk jaar hebben ruim 90.000 mensen te maken met gordelroos. Een zeer pijnlijke infectieziekte die in het beste geval relatief kort een gekmakend brandend gevoel en jeuk veroorzaakt. Maar chronische zenuwpijn voor de rest van het leven is ook een reëel risico.

In de toekomst zal gordelroos steeds vaker voorkomen omdat de aandoening met name ouderen treft en de samenleving de komende tien jaar razendsnel vergrijst.

GGD-artsen en ouderenbonden hebben zorgen dat de toename van gordelroos een gezondheidskloof onder ouderen kan veroorzaken. Want inmiddels is er een effectief vaccin, Shingrix, dat langdurig en effectief beschermt tegen gordelroos. Maar het wordt niet vergoed. Wie gevaccineerd wil worden, moet zelf bijna 400 euro betalen om bij de GGD prikken te krijgen.

'Mensen haken af vanwege prijs'

"We zien dat sommige mensen die informeren naar de mogelijkheden voor vaccinaties afhaken zodra duidelijk wordt dat ze honderden euro's moeten betalen", zegt Timo Boelsums, arts-infectieziektebestrijding bij de GGD in de regio Rotterdam-Rijnmond. "Maar je wil natuurlijk iedereen kunnen beschermen."

Deskundigen schatten dat 10 tot 25 procent van de mensen chronisch ziek blijft na een infectie. Waar in de meeste gevallen de pijn met het verdwijnen van de blaasjes en bultjes ook stopt, ontwikkelt bij sommige mensen een zenuwpijn die niet meer weggaat, zogenoemde postherpetische neuralgie.

Methadon

"Het voelt alsof je heel erg bent verbrand omdat je veel te lang in de zon hebt gelegen", zegt Peter Belien. Hij kreeg in 2023 gordelroos. "Daarnaast voelt het soms alsof mijn ribben zijn gebroken. Je hebt mindere en betere dagen, maar de pijn is constant."

Genezing is niet mogelijk. Soms verzachten medicijnen de pijn. Maar het gaat dan om zeer zware medicatie als anti-epileptica, antidepressiva of zelfs methadon, een opioïde. Bovendien slaan deze medicijnen, die riskante bijwerkingen kunnen hebben, vaak niet aan.

Voorkomen beter dan genezen

Voorkomen via vaccins is de effectiefste optie. In onder meer Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk worden de vaccins wel vergoed. De Gezondheidsraad adviseerde in 2019 om vaccinaties ook in Nederland voor 60-plussers te vergoeden.

Opeenvolgende kabinetten weigerden dat te doen omdat ze de prijs van het vaccin te hoog vonden. Ondanks het positieve advies van de Gezondheidsraad is deze belangrijke adviseur van de overheid het wel eens met het kabinet dat een vaccinatieprogramma vanwege de hoge prijs niet "kosteneffectief" zou zijn.

Chantal Tesson, voorzitter van de stichting Pijn na Gordelroos, betwijfelt of dat het geval is. "Elk jaar komen er een paar duizend mensen bij met chronische zenuwpijn na gordelroos. Alsof de kosten voor allerlei medicatie, ondersteuning en zorg om met die pijn om te gaan niet hoog zijn. Die kosten neem je grotendeels weg met vaccinaties."

Medicijntekorten

Er worden tegen chronische zenuwpijn dus nu al anti-epileptica of antidepressiva gebruikt. Los van de kosten zijn dit middelen die vanwege tekorten steeds vaker niet beschikbaar zijn. Elke vorm van preventie beperkt de tekorten die anders ook weer tot extra kosten zouden leiden.

Daarbij komt dat mensen met zenuwpijn in sommige gevallen niet meer goed kunnen bewegen en waarschijnlijk eerder dan normaal mantelzorg of verpleegzorg nodig hebben.

Dat die kosten en knelpunten in de zorg zonder een hoge vaccinatiegraad zullen toenemen, is aannemelijk vanwege de dubbele vergrijzing waarbij er meer ouderen bij komen, die bovendien langer leven. De grootste potentiële patiëntengroep voor gordelroos, de 60-plussers, zal de komende 15 jaar dan ook explosief stijgen met 800.000 mensen. In 2070 zullen er bijna anderhalf miljoen 60-plussers bij zijn gekomen.

De demografische ontwikkeling wat betreft leeftijd:

"Maar het gaat ook om de menselijke maat", zegt Tesson. "Je kunt mensen een verschrikkelijke pijn besparen. Er zijn mensen die hierom euthanasie plegen."

De krant Tubantia tekende het verhaal op van de Enschedeër Rob Schutte die vorig jaar vanwege de ondraaglijke pijn voor euthanasie koos. In zijn afscheidsinterview zei hij het te betreuren niet 10 kilometer verderop in Duitsland te wonen. "Dan had ik de vaccinatie tegen gordelroos gewoon gekregen. Dan had ik deze rotziekte niet gehad."

Kamerleden Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA) en Wieke Paulusma (D66) vroegen vorige week in een debat aan staatssecretaris Karremans om gordelroos alsnog in het rijksvaccinatieprogramma op te nemen. Uit de voorjaarsnota moet duidelijk worden of het kabinet toch bereid is om de vaccinaties te financieren.

Dichter en cabaretier David van Rosmalen heeft gisteravond het Leids Cabaret Festival gewonnen. Hij won de juryprijs, de prijs van de studentenjury en werd ook door het publiek in de Leidse Schouwburg uitgeroepen tot winnaar.

"David kan ontzettend veel en weet het allemaal te gebruiken in een kort, coherent en solide cabaretprogramma, met een sterk begin en een sterk eind. Hij is muzikaal, scherpzinnig en kan goed uit de voeten met taal," aldus de vakjury.

Springplank

Van Rosmalen nam het in de finale op tegen Bob Koomen en Yara Piekema. De drie finalisten zijn vanaf maart te zien in veertig theaters.

Het Leids Cabaret Festival is sinds 1978 een van de belangrijkste springplanken voor cabarettalent. Eerdere winnaars zijn onder meer Najib Amhali, Micha Wertheim en Lebbis en Jansen.

In de Belgische hoofdstad Brussel is opnieuw geschoten bij een metrostation. Daarbij is iemand om het leven gekomen. De politie heeft nog niemand aangehouden. Het is nog onduidelijk of er een verband is met eerdere schietpartijen bij het metrostation Clemenceau, in de Brusselse gemeente Anderlecht.

Rond 21.30 uur werden daar schoten gehoord. Belgische media melden dat de dode een 19-jarige man is.

Patrouillerende agenten

De burgemeester van Anderlecht heeft bevestigd dat er op het moment van de schietpartij agenten op ongeveer zeventig meter afstand stonden. "Dat is het teken dat die schurken nergens voor stoppen", aldus burgemeester Fabrice Cumps.

Eerder deze maand waren er al drie schietincidenten in Anderlecht en sindsdien is er meer politie aanwezig. Volgens de procureur-generaal van Brussel hadden de eerdere schietpartijen te maken met afrekeningen in het drugsmilieu.

In Zweden is de hele avond gewerkt aan het opruimen van een snelweg na een enorme kettingbotsing. Bij de omroep SVT vergeleek een politiewoordvoerder de ravage met een scène uit een dystopische film: "Veel auto's waren verlaten, zoiets heb ik nog nooit meegemaakt."

Zaterdagmiddag botsen meer dan 90 voertuigen op elkaar op de E18 in de regio Uppsala. Meer dan 100 inzittenden zijn naar ziekenhuizen gebracht, twee mensen liggen nog op de intensive care. Het werd zo druk in de ziekenhuizen dat daar enige tijd noodmaatregelen van kracht waren.

Het ongeluk gebeurde tussen de dorpjes Grillby en Ekolsund. Op foto's bij Zweedse media is te zien hoe op de besneeuwde weg tientallen auto's en vrachtwagens op elkaar zijn gebotst.

Hulpdiensten waren de hele avond bezig met het wegbrengen van gewonden en het wegslepen van tientallen auto's. Daarna kon de weg worden schoongeveegd. De E18 is een belangrijke snelweg die de Zweedse hoofdstad Stockholm verbindt met Noorwegen.

Het is niet duidelijk of het weer een rol heeft gespeeld bij de kettingbotsing.

In de Indiase hoofdstad New Delhi zijn zeker achttien mensen omgekomen door verdrukking op een treinstation. Duizenden treinreizigers waren aan het wachten op een trein naar de stad Prayagraj in het noorden van het land voor het grote religieuze feest Maha Kumbh Mela.

Twee vertraagde treinen leidden rond 20.00 uur lokale tijd tot chaos, meldt de Indiase nieuwszender NDTV. Onder de treinreizigers brak paniek uit toen ze beseften dat niet iedereen met de trein mee kon, zeggen de autoriteiten. Onder de doden zijn zeker drie kinderen.

Premier Modi is bedroefd. "Mijn gedachten zijn bij allen die hun dierbaren hebben verloren. Ik bid dat de gewonden snel zullen herstellen." De minister van Spoorwegen meldt dat een onderzoek is ingesteld naar de oorzaak van de stormloop.

Tientallen doden

NDTV meldt dat speciale treinen naar Prayagraj steeds voller zitten, nu de zes weken durende Maha Kumbh Mela op zijn eind loopt. Het feest is een van de grootste religieuze evenementen ter wereld. Er komen naar schatting 400 miljoen mensen op af.

Vorige maand kwamen al tientallen mensen om op een massabijeenkomst, toen een grote menigte de rivier Ganges in wilde om voor een ritueel bad en velen aan de oever werden vertrapt.

In twee weken tijd heeft een nieuwe Chinese animatiefilm zo'n 200 miljoen bezoekers naar de bioscopen weten te trekken. Hiermee is Nezha 2, een film over een kleine jongen met superkrachten die het opneemt tegen het kwaad, de succesvolste Chinese film en de succesvolste niet-Engelstalige film ooit.

De film verscheen eind vorige maand, op 29 januari, de eerste dag van het Chinese nieuwjaar. De nieuwjaarsvakantie is de belangrijkste en langste vakantieperiode in het land.

Het is dan ook gebruikelijk dat rond die tijd de grootste films van het jaar uitkomen. Mensen hebben dan de meeste tijd om met familie en vrienden naar de bioscoop te gaan.

Reïncarnatie van een demon

In het eerste deel van de film (2019) wordt Nezha geboren als de reïncarnatie van een demon. Wanneer hij leert over zijn ware aard en het feit dat hij maar drie jaar te leven heeft, besluit hij tegen zijn lot te vechten om zijn dorp te redden tegen het kwaad.

In dit tweede deel van de Nezha-saga, waarin de jongen voortleeft als geest, staat hij voor de ogenschijnlijk onmogelijke opdracht om de kosmische orde te herstellen. Met aan zijn zijde zijn voormalige vijand Aobing, die zijn vriend is geworden, neemt hij het op tegen de kwaadaardige draken van de Oost-Chinese Zee.

Opoffering voor iets groters

Het plot van de film is gebaseerd op de 16e-eeuwse roman De investituur van de goden. De hoofdpersoon is gebaseerd op de mythische godheid Nezha. De legende daarover gaat terug op het begin van onze jaartelling.

De legende Nezha maakt al decennia een heropleving door. Thema's als het lot, zelfbeschikking en opoffering voor iets groters lijken het Chinese publiek aan te spreken.

Ook staat de film bol van referenties aan de rijke culturele geschiedenis van China. De film trekt hiermee dezelfde kaart als de overheid, die bepaalde delen van het Chinese culturele erfgoed graag leent om het gevoel van nationale trots een boost te geven.

De film is de duurste Chinese animatiefilm ooit en kostte een slordige 76 miljoen euro. Een aanzienlijk bedrag, maar niets in vergelijking met de ruim 1,4 miljard euro die film tot nu toe al heeft opgebracht.

Met dit financiële succes laat Nezha 2 de veelbesproken en tot voor kort succesvolste Chinese film, de patriottische oorlogsfilm The Battle at Lake Changjin uit 2021, ver achter zich. Deze film werd geschreven in opdracht van de Communistische Partij ter viering van diens 100-jarige bestaan.

Het succes van The Battle at Lake Changjin is vaak toegeschreven aan het feit dat mensen voor school of voor werk verplicht naar deze film moesten. Daar is bij Nezha 2 geen sprake van. Grote delen van het land zijn nog met vakantie.

Wie zit erachter?

Het succes van Nezha is grotendeels te danken aan regisseur Yang Yu. Halverwege zijn farmaciestudie besloot hij dat het apothekersvak niks voor hem was en begon hij met animeren.

Naar verluidt schoolde hij zichzelf in drie jaar tijd om tot animator. En niet zonder succes: met zijn debuutfilm See Through maakte hij direct furore en sleepte hij tientallen prijzen in binnen- en buitenland in de wacht. In de jaren daarna richtte hij zijn eigen studio op en begon hij aan zijn Nezha-avontuur.

Collectivistische waarden

Toch is de film niet alleen toe te schrijven aan de creatieve geest van Yang. Bij Nezha 2 zijn volgens staatsmedia zo'n 130 bedrijven en ruim 4000 mensen betrokken. Volgens de China Daily is het "de steun van de hele Chinese animatie-industrie die de film zo succesvol heeft gemaakt" en is de film "een product van collectivistische waarden".

De film heeft zijn internationale debuut gemaakt met vertoningen in de Verenigde Staten en Australië. Ook zijn er overeenkomsten bereikt over distributie in een aantal andere Aziatische en Afrikaanse landen. Of de film ook naar Nederland komt is niet bekend.

Wat de VS betreft is Europa straks niet aanwezig bij gesprekken over een vredesakkoord tussen Oekraïne en Rusland. De door president Trump aangestelde speciaal gezant, Keith Kellogg, heeft dat gezegd op de veiligheidstop in München. Hij benadrukt daarbij dat Oekraïne wat de Amerikanen betreft wel plaatsneemt aan de onderhandelingstafel.

Met zijn uitspraak gaat Kellogg een stap verder dan de Amerikaanse minister van Defensie Hegseth. Die veroorzaakte afgelopen week ophef door Oekraïne openlijk op te roepen alle door Rusland bezette gebieden op te geven.

Geschoffeerd

Minister Hegseth zei in die toespraak niets over de mogelijke rol van Europese landen bij de naderende onderhandelingen, behalve dat zij uiteindelijk veiligheidsgaranties zullen moeten bieden aan Oekraïne. Europese landen voelden zich geschoffeerd door deze aanpak.

Op vragen van journalisten in München verduidelijkte Kellogg het standpunt van de Amerikaanse regering. Hij stelde dat er wel rekening zal worden gehouden met Europese belangen, maar dat er geen Europese landen aan de onderhandelingstafel zitten. "Natuurlijk" zit Oekraïne wel aan tafel, zei de voormalige generaal.

Kellogg legde niet uit hoe de Amerikanen de gesprekken tussen Rusland, de VS en Oekraïne willen vormgeven.

De president van Finland reageerde direct verbolgen op Kelloggs uitspraken "Het is ondenkbaar dat er een discussie of onderhandeling mogelijk is over de toekomst van Oekraïne of de Europese veiligheidsstructuur zonder Europeanen."

Donderdag drongen Europese landen er eensgezind op aan om hen wel te betrekken bij deze gesprekken. Vandaag heeft ook de Oekraïense president Zelensky herhaald dat zijn Europese bondgenoten erbij moeten worden betrokken. "Geen besluit over Oekraïne zonder Oekraïne, en geen besluiten over Europa zonder Europa", zei hij in München, waar ook hij de veiligheidstop bezocht.

'Delegatie VS naar Saudi-Arabië'

Nieuwssites Politico en Bloomberg melden dat Trump de komende dagen een team naar Saudi-Arabië stuurt om onderhandelingen over de oorlog in Oekraïne te beginnen.

Daar zullen onder andere minister van Buitenlandse Zaken Rubio en Midden-Oosten-gezant Witkoff aanwezig zijn, zeggen zowel een Republikeins lid van het Huis van Afgevaardigden, Michael McCaul, als twee anonieme functionarissen.

Rubio heeft gebeld met de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov. Daarin is afgesproken dat er regelmatig contact zal zijn tussen de twee bewindslieden om een ontmoeting tussen Trump en president Poetin te regelen. De Amerikaanse president heeft deze week ook al met Poetin gebeld, evenals met Zelensky.

Nederland 'welwillend'

Premier Schoof heeft in München gezegd dat het kabinet "serieus en welwillend" moet kijken naar Nederlandse deelname aan een troepenmacht om Oekraïne bij een akkoord te beschermen tegen Rusland. Hij gaf daarbij aan dat er nog lang geen besluit is genomen over de kwestie.

De Franse president Macron heeft Europese regeringsleiders uitgenodigd voor een informeel spoedoverleg in Parijs op maandag. De inzet van die bijeenkomst is om de Europese strategie over een einde aan de oorlog in Oekraïne te stroomlijnen.