NOS Nieuws - Algemeen

Yagi, de krachtigste orkaan in Azië van dit jaar tot nu toe, is aan land gekomen in het noorden van Vietnam. Minstens vier mensen zijn om het leven gekomen, melden Vietnamese staatsmedia. Zeker tien anderen worden nog vermist en tientallen mensen raakten gewond.

Yagi veroorzaakte golven tot drie meter hoog aan de kust en in meerdere steden viel de stroom uit. Toen de orkaan aan land kwam, was er sprake van windsnelheden tot zo'n 160 kilometer per uur. Meer dan 50.000 mensen zijn uit kuststeden geëvacueerd, ook worden er bijna een half miljoen militairen ingezet door de overheid om noodhulp te bieden.

Op straat hadden mensen moeite om niet omver geblazen te worden:

Filipijnen en China

De orkaan heeft deze week in andere landen ook een grote ravage aangericht. In de Filipijnen was het nog een tropische storm, maar daar kwamen zeker zestien mensen om het leven. Duizenden moesten gedwongen hun huis verlaten. Toen hij eenmaal over land was getrokken, groeide de storm uit tot een orkaan.

Gisteren raasde Yagi over het Chinese eiland Hainan met windsnelheden van zo'n 230 kilometer per uur. Chinese autoriteiten hadden in afwachting van de orkaan bijna een half miljoen mensen geëvacueerd. Chinese staatsmedia melden dat er zeker twee doden zijn gevallen. Honderd mensen raakten gewond. Meer dan 800.000 huishoudens kwamen zonder stroom te zitten.

Naar verwachting trekt Yagi dit weekend verder Vietnam in en zal daar steeds verder afzwakken. Orkanen ontlenen hun kracht namelijk aan de warmte van het oceaanwater.

Veel vertalers zien hun tarieven en opdrachten de afgelopen tijd flink dalen. Dit komt naar voren in een rondgang van de NOS. De tariefdaling komt vooral door de snelle ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI).

Doordat klanten steeds vaker zelf teksten vertalen met bijvoorbeeld ChatGPT neemt niet alleen het aantal opdrachten af, maar gaat het bij de opdrachten die nog wel binnenkomen met toenemende mate om het controleren van dit soort 'machinevertalingen'. Dat betaalt bijna de helft minder terwijl het vaak minstens zoveel werk is, aldus vertalers.

"Binnen twee jaar is het echt heel hard gegaan", zegt vertaler Marianne van Amersfoort-Gerritsen. "De tarieven kelderen gewoon, met AI als grote boosdoener." Vertalen met kunstmatige intelligentie is (nog) niet op het niveau van menselijke vertalingen, waardoor er nog veel fouten uit teksten gehaald moeten worden. Maar door het gemak van bijvoorbeeld ChatGPT is de lat bij klanten wat lager komen te liggen.

"Klanten denken nu sneller dat het wel goed genoeg is bij bijvoorbeeld het vertalen van korte e-mails, ook als er fouten in staan," zegt vertaler Anouschka Schutte. "Een vertaler inschakelen wordt dan sneller als een te grote kostenpost gezien."

Van tien naar acht cent

Vooral commerciële vertalers merken de tariefdaling. Zij krijgen veel opdrachten via vertaalbureaus, die fungeren als tussenpersoon tussen de klant en vertaler.

Vertalers vertellen dat ze door grote, internationale bureaus steeds vaker gevraagd worden om hun tarieven te verlagen. Velen gaven hier de afgelopen jaren al gehoor aan, bijvoorbeeld door te zakken van 12 naar 10 cent per woord. Nu wordt vertalers opnieuw gevraagd te zakken, naar 8 cent per woord. Dat gaat de meesten een stap te ver.

"Daar trok ik de grens", zegt vertaler Toby Houben. Het viel haar vorig jaar op dat ze maar de helft van haar normale aantal opdrachten kreeg. Toen ze aan de bel trok bij het vertaalbureau, werd haar geadviseerd haar tarief te verlagen. Hetzelfde gebeurde in juni opnieuw. Houben bleef toen bij haar oude tarief. "En dus krijg ik geen opdrachten meer van dat bureau."

Voor veel vertalers is 8 cent per woord niet genoeg om van rond te komen. Zelfs als er wordt uitgegaan van fulltime, gewone vertaalopdrachten. Bij het controleren van AI, dat nu dus steeds vaker voorkomt, liggen de tarieven aanzienlijk lager; tussen de 2 en 5 cent per woord.

Zo zag een vertaler Duits zijn omzet dit jaar hard afnemen en zijn opdrachten veranderen. Waar vijf jaar geleden nog 70 procent van zijn opdrachten uit 'gewoon' vertaalwerk bestond, is dit nu nog maar 18 procent. Tegelijkertijd steeg zijn percentage controleerwerk van machinevertalingen van 10 naar 60 procent.

"De tarieven zijn ook niet meegestegen met inflatie", zegt een andere vertaler tegen de NOS. "We worden dus vaak zelfs gevraagd of we ze willen verlagen, terwijl mijn energierekening wel een stuk hoger is geworden."

Kleine bureaus zitten door de prijsdalingen in een spagaat. "We willen scherpe prijzen om te concurreren, maar we willen ook een eerlijke prijs voor vertalers", legt Ingeborg Verduijn van vertaalbureau Tekom uit.

Omscholen

Vertaler Schutte, die ook lesgeeft over vertalen, vindt het moeilijk om nog voor de klas te staan. "Ik geloof niet dat die studenten nog vertaler worden op de manier waarop wij dat nu zijn." Ze is bezig zich om te laten omscholen, en ze is niet de enige. Zo begint een andere vertaler volgende week met een opleiding tot docent. "Ik vind het jammer, maar dat krijgt nu de hoogste prioriteit."

Er zijn ook vertalers die denken dat de opdrachten wel weer zullen aantrekken. "Ik heb wel het idee dat er een soort kentering gaat komen", zegt een van hen. "Iedereen experimenteert nu. Maar als ze merken dat het met AI nog helemaal niet goed leest, gaan klanten weer op zoek naar iemand die het zelf doet."

Daarnaast wordt AI door sommige vertalers ook omarmd. Zo is er een enkeling die met hulp van AI de omzet al wist te verhogen.

"AI is ook wel een hulpmiddel", zegt vertaler Marianne van Amersfoort-Gerritsen. "Je kunt sneller werken, maar kwaliteit afleveren kost nog altijd meer dan wat de gemiddelde klant wil betalen. De balans tussen AI en eerlijke tarieven moet nog gevonden worden."

Bij meerdere voetbalclubs in Breda krijgen ouders die langs de lijn staan sinds kort lolly's aangeboden. Het is een ludieke actie voor een serieus probleem, want bij veel amateurclubs hebben ze last van fanatieke, schreeuwende ouders. "Wie een lolly in zijn mond heeft, kan niet roepen", zegt secretaris Saskia Jongma van B.S.V. Boeimeer tegen Omroep Brabant.

Ouders roepen 'adviezen' naar de scheidsrechter of aanmoedigingen naar hun kind. "Dat gebeurt veel te vaak, vinden wij. Ik denk dat veel ouders ook niet doorhebben dat ze zoveel roepen", zegt Jongma.

Soms blijft het niet alleen bij roepen en schreeuwen. De KNVB maakte deze week nog bekend dat het aantal incidenten op en rond het veld bij amateurvoetbalclubs is toegenomen.

Vervelend incident

"Het gaat de verkeerde kant op, merken we langs de lijn", zegt Daniëlle van Rosmalen. Zij is naast voetbalmoeder ook commissielid sportiviteit en respect bij B.S.V. Boeimeer. "Ouders coachen niet alleen mee, maar gaan verbaal ook écht te ver. En spelers, scheidsrechters, coaches of trainers intimideren kan gewoon niet. Er zijn zelfs kinderen die het niet meer leuk vinden om te voetballen omdat ze bang zijn voor de opmerkingen langs de lijn."

Ze herinnert zich een vervelend incident. "Dat was bij de wedstrijd van mijn jongste zoontje, allemaal jongetjes van acht jaar oud. Een ouder was het niet eens met de beslissing van de scheidrechter, dus hij rende het veld op en begon de scheidsrechter te intimideren. Veel kinderen zijn daarvan geschrokken."

Positief coachen

De amateurclubs in Breda bedachten daarom samen de lolly-actie. Volgens de clubs wordt er positief op gereageerd. "Jammer dat het nodig is, maar dit is wel een ludieke manier om het tegen te gaan", zegt een van de ouders die net een lolly kreeg aangeboden. "Ik probeer positief te coachen, maar me verder niet met het spel te bemoeien."

De politie heeft de demonstratie van actiegroep Extinction Rebellion (XR) bij het Rijksmuseum in Amsterdam beëindigd. 33 demonstranten zijn aangehouden, laat een politiewoordvoerder weten.

Activisten hadden zich vanochtend rond 09.00 uur vastgeketend aan de toegangspoorten van de voetgangers- en fietstunnel onder het museum. Daardoor werd de toegang tot het museum geblokkeerd. Het Rijksmuseum is daarom vanochtend dicht gebleven.

Agenten hebben de vastgeketende demonstranten losgezaagd. De actievoerders kregen gehoorbescherming en een doek over zich heen. Vervolgens zijn de arrestanten afgevoerd met een busje.

Banden met sponsor verbreken

De demonstratie was van tevoren niet aangemeld bij de gemeente, wat wel verplicht is. Rond 12.30 uur werd de actievoerders daarom verzocht om te verplaatsen naar het Museumplein. De leden van XR kregen daarvoor een uur de tijd, maar weigerden weg te gaan, laat een woordvoerder van de gemeente weten. Vanaf 13.30 uur greep de politie in.

De 60 leden van XR wilden met hun actie afdwingen dat het Rijksmuseum de banden met hoofdsponsor ING verbreekt. XR noemt ING "de grootste financiële aanjager van de klimaatcrisis".

Het Rijksmuseum is rond 15.00 uur weer opengegaan.

Twee dagen nadat de Franse president Macron de centrumrechtse Michel Barnier had benoemd tot premier, is in een groot aantal plaatsen in heel Frankrijk gedemonstreerd. Volgens linkse partijen heeft Macron de democratie ondermijnd door hen uit te sluiten bij de vorming van een nieuwe regering.

Alleen al in Parijs waren volgens de organisatie 160.000 mensen afgekomen op een protest dat begon op de Place de la Bastille. De autoriteiten schatten het aantal betogers in de hoofdstad veel lager in, ze zeiden dat er 26.000 mensen op de been waren. De organisatie claimt dat in het hele land in totaal 300.000 mensen de straat op zijn gegaan.

De betogers zijn diep verontwaardigd over de benoeming van Barnier:

De protesten werden eind augustus al aangekondigd, toen duidelijk werd dat Macron een links kabinet niet zag zitten. In eerste instantie hield de politie rekening met de opkomst van zo'n 2000 demonstranten, maar na de benoeming van Barnier werd dat aantal bijgesteld naar 4000 tot 8000. Het lijken er dus veel meer te zijn.

Ook in onder meer Bordeaux, Metz, Marseille en Nantes waren er protestmanifestaties.

Het linkse blok Nouveau Front Populaire (NFP) werd - onder leiding van de radicaal-linkse partij La France Insoumise - de grootste bij de verkiezingen. Het blok had echter niet genoeg zetels voor een absolute meerderheid in het parlement. Daarom stelde Macron dat "niemand de verkiezingen had gewonnen", wat hem op veel kritiek kwam te staan.

Ondertussen was er ook na de verkiezingen binnen het linkse blok onenigheid. De partijen schoven in eerste instantie allemaal hun eigen premierskandidaat naar voren, maar kwamen uiteindelijk met één naam: de onbekende ambtenaar Lucie Castets. Omdat Macron haar niet zag zitten en zijn instemming vereist is, was toen al uiterst twijfelachtig dat zij premier zou worden.

'Macron negeerde verkiezingsuitslag'

En dus benoemde Macron de 73-jarige Barnier, onder meer bekend omdat hij jarenlang de Europese Unie vertegenwoordigde bij de Brexit-onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk.

Veel Fransen nemen dat de president niet in dank af. Uit een opiniepeiling van bureau Elabe komt naar voren dat 74 procent van hen vindt dat Macron de verkiezingsuitslag heeft genegeerd, 55 procent stelt zelfs dat hij de verkiezingen heeft "gestolen".

Barnier krijgt de opdracht om een nieuwe regering te vormen, waarmee een einde moet komen aan de politieke patstelling die na de verkiezingen was ontstaan. Macron wil graag een centrumcoalitie, maar wie er meedoen en of die partijen een absolute meerderheid in de Assemblée Nationale hebben, moet nog blijken.

De taakverdeling tussen president en premier ligt in Frankrijk niet tot in detail vast. Beiden hebben uitvoerende macht, maar het komt erop neer dat de president over de grote lijnen van het beleid gaat en buitenlandse zaken en defensie onder zich houdt, terwijl de invloed van premiers doorgaans beperkt blijft. De premier en zijn ministers zijn verantwoordelijk voor de dagelijkse politiek, dienen wetten in bij het parlement en voeren ze uit.

Bijna 34.000 mensen hebben deelgenomen aan de 77e editie van de Airborne Wandeltocht. Tijdens de wandeltocht wordt de Slag om Arnhem herdacht, dit jaar tachtig jaar geleden. Een woordvoerder van de organisatie spreekt van een "fantastische dag".

Onder toeziend oog van acht Britse veteranen begonnen duizenden wandelaars vanochtend aan de wandeltocht in Oosterbeek en omgeving. "Mensen willen massaal met ze op de foto. Ze worden als ware popsterren onthaald", zei een verslaggever van Omroep Gelderland.

De jongste aanwezige veteraan was dit jaar 97. Op het erepodium zaten zeven mannen en een vrouw. Zij was lid van de Royal Air Force en is nu 101 jaar oud.

De organisatie verzocht wandelaars en bezoekers om voorzichtig te zijn met het schudden van de handen van de veteranen. "Wees zachtmoedig", stond daarom op een bord naast hen. Vorig jaar zou een van de veteranen een blauwe arm hebben overgehouden aan alle enthousiaste handdrukken.

De hitte leverde geen problemen op, aldus de woordvoerder. Uit voorzorg werden de starttijden een half uur vervroegd. "Er waren ook voldoende waterpunten onderweg en alles is zonder problemen verlopen."

Volgens vrijwilliger Evert Groen staan veel mensen tijdens de tocht ook stil bij de landen die momenteel nog in oorlog zijn. Zo zijn ook Oekraïense veteranen aanwezig die in Nederland revalideren.

Zij treffen ook de leden van een militair orkest dat is overgekomen uit Kyiv. "Zij spelen hier vanmiddag in Oosterbeek en het is nu al erg emotioneel", zegt Groen. "Ze kennen elkaar van het front in Oekraïne en komen elkaar hier weer tegen. We weten allemaal dat de raketten daar nog gewoon neerkomen deze dagen. Vrijheid is een relatief begrip."

Bekijk hier een terugblik op operatie Market Garden en de Slag om Arnhem:

PVV-leider Wilders heeft de Oekraïense president Zelensky ontmoet. Op X plaatste Wilders een selfie van hem en Zelensky. "Ik had net een ontmoeting met de president van Oekraïne over de vreselijke oorlog in zijn land en de steun van Nederland", schrijft Wilders.

"Maar we spraken ook over de corruptie in Oekraïne, de kans op vrede en de voorwaarden daarvoor, de kwestie Nord Stream en de Oekraïense mannen die in Nederland verblijven in plaats van te helpen in Oekraïne." Hij sluit zijn bericht af met een bedankje aan Zelensky.

Zelensky schrijft op zijn website ook over de ontmoeting, die plaatsvond tijdens een economische conferentie aan het Comomeer in Italië. Naar eigen zeggen bedankte hij het Nederlandse volk.

"We zijn erg dankbaar voor de hulp en warme behandeling die onze ontheemden in Nederland hebben ontvangen sinds het begin van de grootschalige oorlog", zei Zelensky tegen Wilders. "Bedankt voor al je steun."

Uitdagingen

Ook zegt Zelensky dat hij Wilders inlichtte over de veiligheidssituatie in Oekraïne "en de uitdagingen waarmee het land wordt geconfronteerd in het licht van de grootschalige Russische agressie."

Het is niet bekend of de ontmoeting met Zelensky van tevoren was gepland of spontaan was. Wilders en zijn woordvoerders reageren niet op vragen van de NOS hierover.

Een cameraploeg van persbureau Reuters mocht het begin van de ontmoeting filmen:

Zelensky sprak in Italië ook met de Italiaanse premier Meloni, meldt hij op sociale media. Het ging volgens hem onder meer over een vredesplan.

Maandag bracht premier Schoof een bezoek aan Oekraïne, waar hij de Oekraïense president ontmoette. Schoof zegde "blijvende steun en betrokkenheid" toe. Wilders vroeg kort na het bezoek van de premier of Schoof ook de "hardnekkige corruptie" in het land met Zelensky had besproken.

Drones en beschietingen

Ondertussen zijn boven Oekraïne vannacht tientallen drones uit de lucht gehaald. Volgens de Oekraïense luchtmacht werden in totaal 67 drones afgevuurd door Rusland. 58 drones werden neergeschoten en nog eens 3 werden vernietigd door elektronische verdedigingssystemen.

Persbureau Reuters meldt dat een drone is neergekomen buiten het Oekraïense parlement in Kyiv, de Verchovna Rada. De Oekraïense parlementaire persdienst bevestigde dat er dronefragmenten zijn gevonden, maar zei dat er geen slachtoffers waren en geen schade aan het parlementsgebouw.

De laatste dagen is het aantal langeafstandsaanvallen in Oekraïne toegenomen. Bij een raketaanval dinsdag op een militaire academie en ziekenhuis in de stad Poltava kwamen volgens de Oekraïense autoriteiten 55 mensen om en raakten 328 anderen gewond.

Vanochtend kwam het bericht dat drie mensen zijn gedood door Russische beschietingen op de stad Kostjantynivka in Oost-Oekraïne. De slachtoffers zijn in de leeftijd van 24 tot 69 jaar. Ook raakten een flatgebouw met meerdere verdiepingen, een administratief gebouw en een winkel beschadigd bij de beschietingen.

In het Harz-gebergte in het midden van Duitsland woedt sinds gisteren een grote bosbrand. 500 mensen zijn geëvacueerd. De brand breidt zich op dit moment niet verder uit, meldt de brandweer.

De brand woedt op de flank van de Brocken, met 1142 meter de hoogste berg in de deelstaat Saksen-Anhalt. Verschillende kleinere branden kwamen in het gebied samen en vormen nu een groot front.

Een woordvoerder van de brandweer zegt tegen omroep MDR dat hij ervan uitgaat dat de bluswerkzaamheden een aantal dagen zullen duren. Het gebied rond de berg is afgezet.

Brockenlauf

Onder de 500 evacués zijn veel toeristen en hardlopers. Vandaag zou namelijk de Brockenlauf plaatsvinden, een jaarlijks hardloopevenement. Het is onduidelijk of die wedstrijd kan doorgaan.

In september 2022 woedde ook een grote brand in het Harz-gebergte. Het duurde toen enkele dagen voordat de brand op de Brocken geblust was.

Het Rijksmuseum is "tot nader order gesloten" vanwege een demonstratie door Extinction Rebellion. Een woordvoerder van het Amsterdamse museum heeft dat bevestigd.

De actie is gericht tegen ING, hoofdsponsor van het Rijksmuseum. Actievoerders hebben zichzelf vastgeketend aan de toegangspoorten van de voetgangers- en fietstunnel onder het museum. In die tunnel bevindt zich de ingang. Vanwege de blokkade is besloten het museum voorlopig dicht te houden.

"Het Rijksmuseum is een plek waar mensen komen voor kunst en geschiedenis. Veiligheid van bezoekers, medewerkers en collectie staat voorop", aldus de woordvoerder van het museum.

Verplaatsen

Rond het museum zijn agenten aanwezig die de situatie in de gaten houden. De demonstratie van XR was niet aangekondigd bij de gemeente. Na overleg tussen de gemeente, de politie en het Openbaar Ministerie is de demonstranten rond 12.30 uur verzocht om zich te verplaatsen naar het Museumplein.

Volgens stadsomroep AT5 zijn er zo'n 60 XR-demonstranten aanwezig die volledig in het geel zijn gehuld. Ze zeggen dat ze pas weggaan als het museum de banden met ING verbreekt.

De bank voert volgens XR een gebrekkig klimaatbeleid, bijvoorbeeld door het financieren van de fossiele industrie. De actievoerders hebben de afgelopen tijd vaker tegen ING gedemonstreerd, onder meer bij vestigingen van de bank.

ING zegt tegen het ANP dat de actie veel te ver gaat. "Als XR een probleem heeft met het financieringsbeleid van ING, dan moeten ze zich direct tot ons richten en niet tot het Rijksmuseum. We staan altijd open voor dialoog", aldus een woordvoerder.

De actievoerders hadden zich op meerdere plekken bij het gebouw vastgeketend aan de toegangspoorten:

Het Rijksmuseum is het best bezochte museum van Nederland, met vele duizenden bezoekers per dag. Op zaterdag gaat het museum normaliter om 09.00 uur open.

"In Russische films die ik keek toen ik jong was, werden Oekraïners altijd neergezet als domme, arme boeren die ongezond aten en wodka dronken. Nooit was te zien dat we ook goede wetenschappers en kunstenaars hadden", vertelt Uliana Boen (35) uit West-Oekraïne.

Dat de Russen jarenlang een stereotiep beeld van Oekraïners hebben geschetst, is iets wat veel Oekraïners inmiddels herkennen. Na de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 bleef het Russisch, de taal van de Sovjet-Unie, de voertaal voor een groot deel van de Oekraïense bevolking. In het oosten en zuiden van het land werd vaak meer Russisch dan Oekraïens gesproken.

Films, televisieprogramma's en boeken uit het buurland bleven populair. Maar sinds de annexatie van de Krim in 2014, en nog meer na de Russische invasie in 2022, nemen Oekraïners hun relatie met de Russische cultuur onder de loep.

Poesjkin van zijn sokkel

Zo werden tientallen standbeelden van Poesjkin, volgens velen de grootste Russische dichter aller tijden, van hun sokkel verwijderd. Literaire commissies buigen zich over de vraag welke schrijver deugt en welke niet. Zo is de Sovjet-dissident Boelgakov - geboren en getogen in Kyiv, maar hij noemde het Oekraïens een primitieve taal - onderwerp van discussie.

"Het is belangrijk om te laten zien dat Oekraïne en Rusland verschillende culturen hebben", meent Boen, die sinds 2010 in Nederland woont. En dus richtte ze na de invasie in 2022 VATAHA op, een stichting die Oekraïense kunst en cultuur promoot in Nederland. "Oekraïners moeten trots zijn op hun identiteit en niet vermoord worden omdat ze hun cultuur uitdragen."

Nooit een echte staat

Oekraïne beschuldigt Rusland al langer van het doelbewust vernietigen van de Oekraïense cultuur. VN-organisatie Unesco houdt een lijst bij van Oekraïense culturele locaties die tijdens de oorlog beschadigd zijn geraakt door Russisch vuur. Voorbeelden zijn kerken, musea en bibliotheken. Eind augustus stond de teller op 435.

Het ontkennen van het bestaan van een onafhankelijke Oekraïense cultuur en identiteit is een essentieel onderdeel van de Russische oorlog. Twee dagen voor de invasie in 2022 zette president Poetin in een toespraak van een uur zijn versie van de Russisch-Oekraïense geschiedenis uiteen. Daarin stelde hij dat Oekraïne nooit een echte staat is geweest en dat het land "een onlosmakelijk onderdeel is van de Russische geschiedenis, cultuur en spiritualiteit".

'Derussificatie'

De annexatie van de Krim zette al veel Oekraïners aan het denken, maar sinds 2022 wordt de discussie over de invloed van de Russische cultuur in Oekraïne breed gevoerd. De Oekraïense cultuur moet worden uitgelicht, en alles wat Russisch is moet verdwijnen.

In de Oekraïense politiek wordt op het hoogste niveau gesproken over 'dekolonisatie' en 'derussificatie'. Het parlement neemt wet na wet aan waarmee de invloed van de Russische cultuur in Oekraïne aan banden wordt gelegd.

In 2022 deed de overheid al alle Russische literatuur van de afgelopen dertig jaar in de ban. Later kwam daar een totaalverbod op de import van boeken uit Rusland en Belarus bij.

"Sommige Oekraïners zagen zelf ook de Russische cultuur als superieur aan de Oekraïense", vertelt Anastasiia Omelianioek vanuit Kyiv. Ze is antropoloog en is onder meer gespecialiseerd in dekolonisatie in Oekraïne.

Oorsprong in de Sovjet-Unie

Volgens Omelianioek ligt de oorsprong daarvan in de Sovjet-Unie. "De Russische cultuur werd toen opgelegd, en dit werd weerspiegeld in films en literatuur. De Sovjet-Unie vertrouwde op het idee dat de Sovjetmens Russisch was. Kennis en kunst die als progressief en intellectueel beschouwd werden, moesten in het Russisch geproduceerd worden. Andere culturen werden neergezet als simpel en primitief. Dat soort ideeën bleven bestaan na de val van de Sovjet-Unie."

"Inmiddels snappen mensen dat dat niet oké was", ziet Omelianioek. Op Oekraïense nieuws- en YouTube-kanalen worden lijsten voorbeelden van populaire Russische films gegeven waarin een stereotiep beeld van Oekraïners zou worden geschetst. Oekraïners waren dom en simpel, of vaak nazi's of collaborateurs. Een woord dat steeds terugkomt is 'khokhol': een neerbuigende term voor Oekraïners. Die beeldvorming in films en literatuur heeft de Russische bevolking voorbereid op de oorlog, concluderen de journalisten.

Land in oorlog

Volgens André Gerrits, hoogleraar internationale studies en emeritus hoogleraar Russische geschiedenis en politiek, passen de Oekraïense sentimenten bij een land in oorlog. "Als je wordt binnengevallen door een land, wil je alles wat met dat land te maken heeft uitbannen. De Russen hebben oorlogsmisdaden begaan. Dat roept natuurlijk dit soort sentimenten op."

Gerrits heeft begrip voor de derussificatie-campagne, maar brengt ook nuance aan. "Er bestaat wel degelijk een eigen Oekraïense identiteit, maar die is historisch gezien verweven met Rusland. Dat Russische element moet nu helemaal verdwijnen om de Oekraïense identiteit te versterken."

Belangrijk politiek doel

"De Sovjet-Unie was geen simpel koloniaal rijk", vervolgt Gerrits. "Oekraïne had een waardige plaats en was het centrum van de zware industrie. Er zaten zeker elementen van koloniale overheersing in, maar Oekraïne had echt een plek. Daarin verschilt het van bijvoorbeeld het Britse koloniale rijk."

Daarnaast dient de derussificatie-campagne ook een belangrijk politiek doel, stelt Gerrits. "In een oorlog moeten burgers overtuigd worden om te vechten. Dat kan alleen als je het idee hebt dat je vecht voor een land met een identiteit die het waard is om te verdedigen."

Goedemorgen! Oranje speelt vanavond tegen Bosnië en Herzegovina in de Nations League en er zijn demonstraties door linkse kiezers in Frankrijk, die ontevreden zijn met het beleid van president Macron.

Eerst het weer: op veel plaatsen is het vanochtend bewolkt, maar geleidelijk breekt de zon door. Vanmiddag wordt het 24 tot 28 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het ruimteschip Starliner van Boeing is zonder bemanning teruggekeerd op de aarde. Kort na 06.00 uur Nederlandse tijd landde het volgens planning aan parachutes in New Mexico.

Aan boord waren niet de twee astronauten die in juni met de Starliner naar het ruimtestation ISS reisden. Het was toen de bedoeling dat ze na tien dagen zouden terugkeren, maar door technische problemen lukte dat niet. Ook nu vond NASA het te riskant om ze te laten meegaan. Daarom komen de twee pas in februari met een ander ruimteschip terug.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Rondje Binnenhof wandelen Gerri en Marleen met premier Dick Schoof, om hem beter te leren kennen. Xander is er ook weer bij, en samen nemen ze de begroting door, en waarom die toch opeens nachtwerk werd.

Het vliegtuigongeluk in Brazilië waarbij vorige maand 62 inzittenden omkwamen, werd mogelijk veroorzaakt door ijsvorming op de vleugels. Dat speculeren onderzoekers op basis van vluchtgegevens en gesprekken in de cockpit. Ze benadrukken dat er nog geen definitieve oorzaak genoemd kan worden.

De vlucht van de Braziliaanse maatschappij Voepass stortte neer op weg naar São Paulo. Het toestel kwam neer in een achtertuin op 80 kilometer van de eindbestemming. Alle inzittenden kwamen om, op de grond vielen geen doden.

De crash werd vastgelegd door mensen op de grond:

Het was al bekend dat de weersomstandigheden die dag tot ijsvorming op de vleugels konden leiden. De voicerecorder legde ook vast dat de twee piloten het daarover hadden. "Veel ijs", zei de co-piloot 2 minuten voor de crash.

Uit de vluchtgegevens bleek dat de bemanning meermaals probeerde om de vleugels ijsvrij te krijgen, maar dat het systeem niet reageerde. Het vliegtuig legde meerdere pogingen vast om het defect te verhelpen door het systeem te herstarten.

Het onderzoek naar de crash gaat nog door. Daarbij wordt in samenwerking met de politie ook gekeken of iemand gerechtelijk verantwoordelijk gehouden moet worden voor het ongeluk.

De veertiende besmetting dit jaar in de VS met het vogelgriepvirus stelt artsen voor een raadsel: voor zover bekend had de patiënt geen contact met dieren die het virus bij zich dragen. Toch zegt het Amerikaanse RIVM dat de risico's beperkt blijven.

De VS kampt sinds 2022 met een uitbraak van het virus H5. Het is in bijna alle staten vastgesteld bij wilde vogels en pluimvee, en in veertien staten is het virus ook overgeslagen op vee. Bij bijna 200 kuddes is de ziekte vastgesteld.

Er raakten in totaal ook veertien mensen besmet met het virus, tot nu toe allemaal mensen die vanwege hun werk intensief contact hadden met dieren. In het laatste geval was niet zo. In de onmiddellijke omgeving van de persoon was er ook niemand die het virus bij zich droeg, melden de Centers voor Disease Control (CDC).

Ontslagen uit ziekenhuis

De patiënt uit Missouri werd 22 augustus opgenomen in het ziekenhuis. Volgens zijn artsen was er al sprake van een andere aandoening waardoor deze persoon een verhoogd risico had op luchtwegziektes. Na een behandeling met antivirale medicijnen kon de patiënt het ziekenhuis verlaten.

Sinds de uitbraak van corona is er wereldwijd meer aandacht voor zoönosen, ziektes die net als covid-19 van dieren kunnen overspringen op mensen. Omdat deze griepvariant al eens van pluimvee naar runderen is overgesprongen, wordt de ontwikkeling ervan nauwgezet gevolgd.

De CDC zegt dat het onderzoek naar de besmetting nog doorgaat, maar ziet vooralsnog geen reden de huidige richtlijnen aan te scherpen.

In juni overleed in Mexico een 59-jarige man aan het vogelgriepvirus, al was dat mogelijk een andere variant. Ook bij hem was het niet duidelijk hoe de besmetting had plaatsgevonden maar was er eveneens sprake van een verslechterde gezondheid.

St. James's Park wordt de locatie van het nog te ontwerpen gedenkteken voor de Britse koningin Elizabeth II. Premier Starmer zegt dat er is gekozen voor een plekje "in het hart van de hoofdstad", op loopafstand van Buckingham Palace. Morgen is het twee jaar geleden dat Elizabeth overleed.

Er is voor deze plek gekozen omdat St. James's Park een belangrijke rol speelt in ceremonies rond het koningshuis. Zo loopt de route van het paleis naar het parlement over The Mall langs dat groene hart van de stad. Bovendien liggen de gedenktekens voor Elizabeths ouders, koning George VI en queen mum Elizabeth op een steenworp afstand van deze plek.

Het is de bedoeling dat het monument een plek wordt waar bezoekers kunnen stilstaan bij de betekenis van het langstzittende staatshoofd van het land. "Het nationale monument biedt iedereen de kans de overleden koningin te eren en in verbinding te komen met de gedeelde geschiedenis die we samen koesteren", hoopt Starmer.

Uitzicht op Buckingham Palace

De nu aangewezen plek ligt halverwege St. James's Park, tussen Marlborough Gate en de pittoreske Blue Bridge, die uitzicht biedt op Buckingham Palace. Het gedenkteken moet zijn voltooid in 2026, het honderdste geboortejaar van Elizabeth.

Hoe het monument er precies uit komt te zien, is nog niet bekend: later dit jaar worden architecten, kunstenaars en ontwerpers uitgenodigd om ideeën aan te dragen. Een comité onder leiding van Elizabeths persoonlijk secretaris overlegt dan over de precieze invulling met de regering, alle landen van het koninkrijk en andere belanghebbenden.

Voor zondag, de dag dat Elizabeth in 2022 op 96-jarige leeftijd overleed, zijn er geen publieke herdenkingen gepland. De verwachting is dat koning Charles het moment in de privésfeer zal gedenken in Schotland, waar hij de zomer heeft doorgebracht.

Van wespen tot egels en van kikkerdril tot ooievaars: van al deze dieren is er het afgelopen jaar een nationale telling geweest. En vandaag kunnen we de walvis aan dat lijstje toevoegen. Stichting Rugvin, een organisatie die zich bezighoudt met walvissen en dolfijnen, organiseert de eerste nationale walvistelling.

Directeur van de stichting Frank Zanderink verwacht dat er honderden vrijwilligers over het water zullen turen op zoek naar de beesten. Zelf vaart hij vanmorgen op een boot op de Oosterschelde. "Dat is een bekende hotspot voor bruinvissen."

Volgens Zanderink weet de gemiddelde Nederlander weinig van walvissen. "Er zijn er duizenden in de Noordzee. Ook dolfijnen en bruinvissen zijn walvissoorten."

De telling is een goed middel om het door hem geliefde dier wat meer bekendheid te geven. "Het is voor ons belangrijk om er wat kennis in te pompen tegen de onwetendheid bij onze zeevarende natie", legt hij uit.

Apps met beeldherkenning

De populariteit van dierentellingen is de afgelopen jaren flink toegenomen, zo ziet Margaret Gold. Zij is coördinator bij Citizen Science Nederland, een organisatie die wetenschap en samenleving dichter bij elkaar probeert te brengen.

"Vroeger had je vooral de bijentelling en de tuinvogeltelling die veel bekendheid hadden, maar tegenwoordig zijn daar behoorlijk wat bij gekomen", zegt ze.

De cijfers ondersteunen dat beeld. Op de website Waarneming.nl kunnen hobbyisten hun natuurwaarnemingen registreren. "In 2019 werden er nog 8,2 miljoen ingevoerd en dit jaar verwachten we ruim boven de 15 miljoen uit te komen", legt directeur Dylan Verheul uit.

Volgens Verheul is het succes voor een deel te verklaren doordat het steeds makkelijker wordt om erachter te komen welk dier je ziet: "Apps met beeldherkenningssoftware zorgen ervoor dat je precies weet welke vlinders er in je tuin vliegen."

Dat soort technische ontwikkelingen helpen zeker, denkt Gold, maar er zijn meer verklaringen voor de populariteit. "We weten steeds beter hoe je zo'n telling goed organiseert. En wetenschappers hebben beter door wat ze precies met de data kunnen."

Zo geven de resultaten inzicht in de biodiversiteit in Nederland. "Maar ook politici kunnen iets met de data, bijvoorbeeld bij het opstellen van hun milieubeleid. Burgerparticipatie vinden zij vaak erg belangrijk."

Bijdragen aan de biodiversiteit

Niet alleen de wetenschap schiet wat met de tellingen op, ook de deelnemers, veelal hobbyisten, hebben er veel aan. "Door mee te doen leer je ineens veel meer naar de variatie aan soorten te kijken", vertelt Gold. "Bovendien leer je ook hoe je met je eigen acties een bijdrage kunt leveren aan de biodiversiteit."

Gold vindt het belangrijk dat deelnemers echt iets opsteken. "Het is een van de basisprincipes van dit soort onderzoek dat iedereen er baat bij heeft. Dus de wetenschappers, maar ook de deelnemers."

Om de tellingen meer zichtbaarheid te geven is Citizen Science Nederland nu bezig met een nieuw online platform. "Daarop willen we alle initiatieven en tellingen onder de aandacht brengen."

De tellingen worden vaak door heel verschillende organisaties opgezet. "Op dat platform moet alles dus bij elkaar gaan komen."

Een fijne bijkomstigheid van zo'n website is dat deelnemers ook een beter beeld krijgen van wat er met hun data gebeurt, legt de wetenschapper uit. "Het is belangrijk dat zij dat kunnen zien."

Aan de Oosterschelde bereidt Zanderink zich voor op een vruchtbare dag. "Het wordt rustig en mooi weer, dus ideaal om walvissen te spotten aan de kust."

Volgens de directeur hangt het van de uiteindelijke opkomst en dataset af wat wetenschappers daadwerkelijk met de resultaten kunnen. Al heeft Zanderink nu al grote plannen: "We willen dit jaarlijks gaan doen. Dan stapelen de data zich vanzelf op en kunnen wetenschappers er sowieso iets mee."

Zanderink verwacht dat veel mensen zich op het laatste moment nog zullen aanmelden voor de telling. "Je kunt de dieren ook in het dolfinarium zien. Daar zitten ze in gevangenschap, in het wild is de beleving nog veel groter."

Later vandaag wordt bekend hoeveel mensen hebben meegedaan aan de telling, maar de resultaten van het onderzoek laten nog wat langer op zich wachten.

Agenten hebben een nieuwe kat gekocht voor een 9-jarig meisje nadat collega's haar vorige kat in Borculo hadden doodgereden. Het slechtnieuwsgesprek knaagde behoorlijk aan de agenten, schrijft Omroep Gelderland.

"Afgelopen maandag hebben collega-agenten tijdens hun nachtdienst per abuis een kat overreden", vertelt wijkagent Sander Haan. "De volgende dag heb ik tijdens mijn dienst de chip uitgelezen op het bureau. Later op de dag ben ik met collega-wijkagent Martijn Schot naar het adres van de kat gegaan."

"Slechtnieuwsgesprekken zijn nooit de leukste berichten, maar dit was ook wel even bijzonder. We dachten van tevoren dat het om een mevrouw zou gaan en dat we dan zo weer klaar zouden zijn. Maar het bleek een meisje van 9 te zijn."

Ouders niet thuis

Roksana, eigenaar van kat May, bleek alleen thuis te zijn. "Mijn collega had de kat in een zak vast en ik zag hem de zak snel achter zijn rug verplaatsen. Maar waarschijnlijk had Roksana de zak al gezien, dus besloten we het toch maar te vertellen. "Ik zei: 'Ik heb toch wel slecht nieuws voor je. May is helaas overleden.'"

Volgens Haan was het meisje erg verdrietig. De agenten belden daarom de moeder van het meisje en probeerden haar wat te troosten voordat ze weggingen. De zaak bleef hen later echter nog bezighouden.

"Ik heb contact opgenomen met het lokale asiel en gevraagd naar de mogelijkheden. Vervolgens heb ik de moeder opnieuw gebeld en gevraagd of ze het ook een goed idee vindt als Roksana een nieuwe kat mag uitzoeken. Dat vond ze prachtig!"

Lijst met namen

Woensdag haalden de agenten Roksana in een politieauto om naar het asiel te gaan. Ze bleek al een hele lijst met nieuwe kattennamen te hebben bedacht. "Uiteindelijk heeft ze op onze kosten een kat mogen uitkiezen en wist ze gelijk een naam te geven die op haar lijstje stond: Charlie."

Roksana was volgens de wijkagent zichtbaar blij verrast. "Je kon het aan haar zien. Als ik naar haar uitdrukking keek, heeft het veel troost geboden. Haar oude kat komt natuurlijk niet meer terug, maar ze keek zo opgelucht. Ik kan het eigenlijk niet omschrijven. Je moet het gezien hebben."

De Braziliaanse president Lula da Silva heeft zijn minister voor Mensenrechten ontslagen omdat die zich bij verschillende vrouwen schuldig zou hebben gemaakt aan seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het gaat om Silvio Almeida. Een van de slachtoffers is een collega-minister, melden Braziliaanse media.

"De president acht de positie van de minister niet meer houdbaar gezien de aard van beschuldigingen", zegt een regeringswoordvoerder. De president heeft aangekondigd de aantijgingen grondig te zullen laten onderzoeken.

Minister Almeida zou de vrouwen tegen hun wil hebben gekust en onzedelijk betast. Een van hen getuigde over een incident uit 2019, waarbij Almeida haar onder haar rok in het kruis zou hebben gegrepen. Ook zou hij medewerkers hebben gekoeioneerd.

Almeida zelf ontkent iets fout te hebben gedaan. Hij noemt alle beschuldigingen "een campagne om mijn imago als zwarte man op een prominente positie te besmeuren". Hij zegt door het ontslag de handen vrij te hebben om de aanklachten te weerleggen.

'Daadkrachtig optreden'

Een van de slachtoffers, minister Anielle Franco, prijst president Lula voor zijn "daadkrachtige optreden, steun en solidariteit". Franco is minister voor Raciale Gelijkheid in het kabinet-Lula. Voordien was ze net als Almeida een prominent activist.

Franco vraagt haar privacy te respecteren en wil niet uitweiden over haar eigen ervaringen met Almeida. Ze laakt pogingen "de slachtoffers de schuld te geven, zwart te maken, beschamen of onder druk te zetten om zich uit te spreken in een moment van pijn en kwetsbaarheid".

De Amerikaanse Republikeinse oud-vicepresident Dick Cheney is van plan om in november op de Democratische kandidaat Harris te stemmen. Zijn partijgenoot Trump noemt hij een gevaarlijke man die "nooit meer met de macht vertrouwd mag worden".

Dochter Liz Cheney, zelf ook politicus, maakte de keuze van haar vader bekend tijdens een forum in Texas. De aankondiging werd ontvangen met verbazing bij de gespreksleider en met gejuich uit het publiek.

Dick Cheney legde later schriftelijk uit waarom hij voor het eerst op een Democratische presidentskandidaat gaat stemmen. "In de 248 jaar van ons land is er nooit een individu geweest dat een grotere bedreiging is voor onze republiek dan Donald Trump. Hij probeerde de vorige verkiezingen te stelen met leugens en geweld om zichzelf aan de macht te houden nadat de kiezers hem hadden afgewezen."

"Wij burgers hebben de plicht ons land boven onze partij te verkiezen om de Grondwet te verdedigen. Daarom zal ik stemmen op vicepresident Kamala Harris."

De 83-jarige oud-politicus liet het bij een geschreven verklaring. Hij kampt al langere tijd met hartklachten en verschijnt vanwege die gezondheidsproblemen nog nauwelijks in het openbaar.

'Grondwet beschermen'

Dick Cheney is een prominent lid van zijn partij. Als levenslang Republikein diende hij als chef-staf van president Ford, minister van Defensie onder Bush senior en vicepresident van Bush junior. Veel Democraten zien hem vooral als de kwade genius achter een onnodige invasie van Irak in 2003 en mensenrechtenschendingen in de strijd tegen terrorisme.

Die kritiek ten spijt laat Harris weten trots te zijn op de steun van Cheney. "Diep respect dat hij moedig zijn land boven zijn partij verkiest", laat een woordvoerder weten.

Cheney sprak zich in 2016 nog uit voor Trump bij de verkiezingen, vier jaar later maakte hij zijn voorkeur niet publiek. Zijn dochter Liz haalde zich de woede van Trumps achterban op de hals door als een van de weinige Republikeinse leden van het Huis van Afgevaardigden voor de impeachment van haar partijgenoot te stemmen. Ze verloor haar zetel later aan een Trump-aanhanger.

Liz Cheney sprak zich eerder deze week al uit voor de Democraat Harris. Ze zei er lang over nagedacht te hebben maar als conservatief alles te moeten doen om de Grondwet te beschermen.

China stopt per direct met internationale adoptie. Een specifieke aanleiding wordt niet genoemd, een regeringswoordvoerder zei alleen dat het besluit past in internationale trends.

China maakte buitenlandse adoptie in 1992 mogelijk. Sindsdien vonden zo'n 160.000 kinderen een nieuw gezin in het buitenland. Meer dan de helft van hen ging naar de VS.

"We zijn de buitenlandse regeringen en gezinnen dankbaar dat ze Chinese kinderen hebben willen adopteren, voor hun goede bedoelingen en de liefde en goedheid die ze hebben laten zien", zei de regeringswoordvoerder bij de bekendmaking bij het besluit.

Eenkindpolitiek

Mogelijk heeft het besluit te maken met de demografische ontwikkelingen in China. Lang gold daar de eenkindpolitiek, waarbij het ouders om overbevolking tegen te gaan verboden werd meer dan één kind te krijgen. Vooral meisjes leden onder dat beleid: het merendeel van de buitenlandse adopties waren meisjes.

De eenkindpolitiek werd in 2015 losgelaten omdat het geboortecijfer in het land niet houdbaar was. Tegenwoordig heeft China een van de laagste geboortecijfers ter wereld en doet het land er juist alles aan om vrouwen meer kinderen te laten krijgen. Twijfels over bijvoorbeeld baanzekerheid en de hoge kosten van kinderopvang maken dat echter moeilijk.

Lopende procedures geraakt

De VS heeft opheldering gevraagd over het adoptieverbod, omdat ook lopende adoptieprocedures erdoor getroffen lijken te worden. Volgens de VS worden enkele honderden gezinnen die klaar waren om Chinese kinderen te ontvangen getroffen door het besluit.

China geeft één uitzondering op het besluit: bloedverwanten van eerder geadopteerde kinderen komen nog wel in aanmerking voor hereniging met familie.

Nederland stopte in mei met nieuwe aanvragen voor buitenlandse adopties, omdat die uiteindelijk niet in het belang van de kinderen zouden zijn. De afgelopen jaren kwamen meerdere misstanden aan het licht bij adopties uit het buitenland in het verleden.

Denemarken kondigde in januari een soortgelijk besluit aan nadat uit onderzoek was gebleken dat in de adoptiesector veel sprake was van vervalste documenten en illegale procedures.

Regisseur Pim de la Parra is vrijdag op 84-jarige leeftijd na een kort ziekbed overleden in Paramaribo. Zijn familie meldt dat hij overleed in het bijzijn van zijn twee dochters, Bodil en Nina.

Zijn familie omschrijft hem in het overlijdensbericht als het 'enfant terrible' van de Nederlandse film. Hij maakte tientallen films, waaronder zijn grote doorbraak uit 1971, de erotische film Blue Movie. De film over een man die na zijn vrijlating uit de gevangenis wil inhalen wat hij heeft gemist, trok meer dan twee miljoen mensen en staat nog altijd in de top-5 van best bezochte Nederlandse films.

De la Parra's film Wan Pipel (1976) wordt gezien als een van de belangrijkste Surinaamse speelfilms. Ook maakte hij films als Paul Chevrolet en de ultieme hallucinatie, Lost in Amsterdam en De nacht van de wilde ezels.

Minimal movies

De la Parra gold in de jaren zestig als een grote vernieuwer in de Nederlandse filmwereld. Hij koos voor een lossere en meer realistische stijl dan men hier gewend was, beïnvloed door de Franse Nouvelle Vague met regisseurs als Godard en Truffaut.

"Die filmden gewoon op straat, midden in het leven. Dat was inspirerend. En doordat er handheld camera's op de markt kwamen en het negatief steeds beter in staat was natuurlijk licht te vangen, konden wij dat ook doen", legde hij eens uit aan de Filmkrant.

Het leidde uiteindelijk tot een werkwijze die hij minimal movies noemde: ongekunstelde speelfilms die met een minimaal budget in extreem korte tijd werden opgenomen om de spontaniteit van het project te vangen. Zijn werkwijze inspireerde veel andere filmmakers: zo was voor zijn eigen doorbraak in de jaren 60 Martin Scorsese geregeld huisgast bij De la Parra.

'Eigen filmuniversum'

De Nederlandse Filmacademie typeerde alle bijdrages van De la Parra aan de sector als "een eigen filmuniversum dat haaks stond op bestaande productiestructuren". Zo richtte hij na afronding van zijn opleiding aan de Filmacademie in 1963 met Wim Verstappen het productiehuis Scorpio op en begon hij met hem en andere medestudenten het filmtijdschrift Skoop.

De filmmaker kreeg in 1991 een speciale prijs voor zijn oeuvre tijdens het Nederlands Film Festival in Utrecht. In 2021 werd hij in Suriname benoemd tot Officier in de Ere-Orde van de Gele Ster. Over het leven van Pim de la Parra werd in 2010 een film gemaakt, Parradox.

"De Nederlandse filmwereld zou er zonder regisseur Pim de la Parra heel anders hebben uitgezien", schreef de Filmkrant over zijn leven ter ere van zijn 80ste verjaardag.