NOS Nieuws - Algemeen

Een museum in Venlo heeft 8mm-filmrollen gekregen waarop beelden blijken te staan van het vastelaovend (ofwel carnaval) in Venlo van zowel voor als na de Tweede Wereldoorlog. "Een tijd waarvan maar heel weinig beeld is", zegt voorzitter Renier Linders tegen Omroep Venlo.

Op de beelden zie je de carnavalsoptocht van 1939. Dat was de laatste carnavalsviering voor het uitbreken van de oorlog: in 1940 werd het volksfeest bescheiden gevierd vanwege de mobilisatie die al was afgekondigd. Op de andere beelden zie je de optocht van 1947 met de eerste naoorlogse prins carnaval in de optocht.

De beelden zijn volgens het museum van uitzonderlijk hoge kwaliteit:

De beelden zijn vanaf dezelfde plek in het centrum van de stad geschoten door dezelfde persoon. "Daardoor krijg je een heel mooi tijdsbeeld. Het is bijvoorbeeld leuk om te zien dat voor de oorlog iedereen nog een hoed droeg, maar in 1947 bijna niemand meer", zegt Linders.

Hoewel de oorlog in 1945 eindigde, werd er in 1946 nog geen carnaval gevierd. De autoriteiten vonden dat ongepast en herstel van de economie en de openbare orde hadden prioriteit. Toch werd er op sommige plekken wel in kleinere vorm carnaval gevierd. Vanaf 1947 vond vastelaovend weer officieel plaats.

"Het was in die tijd echt niet zo eenvoudig om goede filmbeelden te maken. En er is een statief gebruikt, dat was in die tijd ook niet vanzelfsprekend", legt Linders uit.

De film wordt vanaf 15 september vertoond in het Jocus Museum, schrijft L1 Nieuws.

Tientallen deelnemers van de zogenoemde drekrace in het Friese Heeg zijn ziek geworden als gevolg van het norovirus. Dat meldt de GGD na onderzoek. Tussen de vijftig tot honderd deelnemers werden ziek.

De gezondheidsorganisatie heeft monsters afgenomen bij verschillende zieke deelnemers. Zij deden afgelopen zondag mee aan een hindernisparcours door onder meer dreksloten. Het evenement werd voor de 9e keer gehouden als onderdeel van het dorpsfeest in Heeg.

De bron van het virus in nog onbekend en wordt nog verder onderzocht. Het norovirus is zeer besmettelijk en kan onder andere via de handen worden doorgegeven.

Crisisberaad

Bij een ontsteking van het maagdarmkanaal kunnen mensen onder meer last krijgen van overgeven, diarree en misselijkheid. In Nederland zijn er ieder jaar ongeveer een half miljoen gevallen van het norovirus. De ontlasting kan tot wel drie weken besmettelijk blijven, aldus het RIVM.

Volgens de Leeuwarder Courant werd een van de zieke deelnemers afgelopen week in het ziekenhuis opgenomen. De organisatoren hebben crisisberaad gehouden nadat duidelijk was geworden dat meerdere deelnemers klachten hadden na de drekrace. Volgens hen gaat het met een deel van de zieken al een stuk beter.

De organisatie kan nog niet zeggen of de race volgend jaar doorgaat. "Veiligheid staat bij ons altijd voorop", aldus een woordvoerder tegen Omrop Fryslân.

Drie Nederlandse mannen met extreemrechtse connecties zitten vast omdat ze worden verdacht van opruiing tot terrorisme, meldt het Openbaar Ministerie. Een van hen, een 16-jarige jongen, wordt ook verdacht van deelname aan een terroristische organisatie.

Het gaat om The Base, een rechts-extremistische paramilitaire organisatie met een internationale aanhang. Vanaf begin dit jaar staat The Base op de nationale sanctielijst terrorisme. Sinds afgelopen juli wordt de beweging in heel de Europese Unie aangeduid als terroristische organisatie.

De verdachten van 16, 19 en 26 jaar oud werden op 20 augustus aangehouden in de gemeenten Bergeijk, Hengelo en Veenendaal. Volgens het Openbaar Ministerie hebben ze in chatgroepen mensen geprobeerd aan te zetten tot het plegen van terroristische misdrijven. De zaak van de minderjarige verdachte wordt behandeld volgens het jeugdstrafrecht.

Rassenoorlog

Het OM vermoedt dat ze aanhanger zijn van het 'accelerationistische gedachtengoed'. Dat is een stroming binnen het rechts-extremisme waarbij het creëren van maatschappelijke chaos wordt nagestreefd om zo een rassenoorlog te ontketenen. Het zaaien van verdeeldheid door middel van nepnieuws, maar ook het plegen van aanslagen behoren tot de strategieën. Het eindstreven is een witte etnostaat waarbij het staatsburgerschap beperkt is tot witte mensen.

The Base is in 2018 opgericht door de in Rusland wonende Amerikaan Rinaldo Nazzaro. De groep is vooral in de VS actief, maar wist dankzij internet ook buiten de VS aanhang te werven, onder meer in Nederland. De groep is decentraal georganiseerd en heeft dus geen absolute leider.

Twee Nederlanders veroordeeld

Nieuwsuur liet in 2021 zien hoe leden van The Base en van een gelijksoortige organisatie zich voorbereiden op een gewelddadige strijd. In chatgroepen werd over aanslag op Nederlandse politici gesproken en grote rechtsextremistische terreuraanslagen, zoals die in Christchurch in Nieuw-Zeeland in 2019, werden geprezen.

Nieuwsuur keek in 2021 mee met gesprekken in neonazistische chatgroepen:

In 2021 zijn in Nederland twee leden van The Base veroordeeld voor deelname aan een terroristische organisatie en opruiing tot een terroristisch misdrijf. De toen 20-jarige Fabio I. had in chatgroepen gezegd dat hij "alle niet-witte, negers, overal" wilde doodmaken. Ook Joden, homo's en pedoseksuelen moesten worden neergemaaid.

Ook wilde hij dat nazi's politieke partijen zouden infiltreren en die dan zouden overnemen. Hij kreeg een celstraf van 24 maanden, waarvan 18 maanden voorwaardelijk, en een werkstraf van 240 uur.

De toen 21-jarige Steven V. had in chatgroepen waarin over aanslagen op de politie werd gesproken gezegd dat hij drie fietsroutes kende die toenmalig premier Rutte naar zijn werk nam. Hij kreeg een werkstraf van 240 uur.

Belangenorganisaties willen oplossingen zien voor fouten die het UWV heeft gemaakt met uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid. Gisteren werd bekend dat mogelijk tienduizenden WIA-uitkeringsgerechtigden een te hoge of lage uitkering hebben gekregen, door foute berekeningen van de uitkeringsinstantie. Zowel de Landelijke Cliëntenraad (LCR) als vakbond FNV maken zich grote zorgen.

De LCR gaat volgende week met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in gesprek over de "onzorgvuldige beoordelingen en berekeningen" van het UWV. De organisatie gaat vaker in gesprek met het ministerie, maar wil nu aankaarten dat er echt iets moet veranderen.

"De verkeerde berekeningen van UWV als het om WIA-uitkeringen gaat, laten opnieuw zien dat de wet- en regelgeving rondom arbeidsongeschiktheid erg ingewikkeld is. Burgers zijn hiervan de dupe geworden en dat kan nooit de bedoeling zijn", aldus LCR-voorzitter Fatma Koser Kaya.

'Totale ramp'

Vakbond FNV vicevoorzitter Kitty Jong sluit zich daarbij aan en vertelt in het NOS Radio 1 Journaal dat "het een totale ramp is." De gevolgen zijn wat mij betreft vergelijkbaar met het toeslagenschandaal", zegt Jong. "Ik zou bijna zeggen UWV: je had maar één taak en die heb je verprutst."

Ook FNV vindt dat het tijd is om het stelsel aan te pakken. "We hebben het niet over mensen die in een hangmat in Bali dit nieuws hebben gekregen. We hebben het over mensen die iets te veel geld hebben gekregen en daar echt niet gigantisch van geprofiteerd hebben. Voor hen is dit een mokerslag."

Het gaat al langer structureel mis bij het UWV als het gaat om uitkeringen. Eind februari oordeelde de Onafhankelijke Commissie Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas) dat het stelsel te complex is en deed voorstellen deze te versimpelen. In dat oordeel stond ook dat één WIA-uitkering met één regeling voor iedereen wenselijk zou zijn, in plaats van de verschillende regelingen met verschillende voorwaarden.

Grote zorgen

Het baart de belangenvereniging LCR grote zorgen dat UWV de kwaliteit van de uitvoering niet heeft kunnen waarborgen. "Dat deze foute berekeningen zo snel mogelijk recht worden gezet heeft nu de hoogste prioriteit. 'Wij gaan ervan uit dat UWV de mensen die te weinig hebben ontvangen netjes gaat compenseren en dat er geen strikte termijnen worden genomen. En ook dat er structurele oplossingen komen."

Het UWV zelf zei gisteren dat het "pijnlijk is dat we fouten maken", maar ook dat de uitkeringsinstantie al jaren onder druk staat om de WIA uit te voeren. "We krijgen al jaren elk jaar meer aanvragen", aldus een woordvoerder. "We hebben te weinig aandacht gehad voor de kwaliteit van onze berekeningen".

Ook minister van Sociale Zaken Van Hijum zei gisteren geschrokken te zijn en snel met een verbeterplan te willen komen.

Coulance

Vooralsnog is onduidelijk of en hoeveel geld uitkeringsgerechtigden terug zouden moeten betalen of wellicht zelfs nog krijgen. Een woordvoerder van UWV laat weten dat er nog geen brieven zijn gestuurd naar mensen en dat het onderzoek nog moet worden afgerond. Dat gebeurt naar verwachting in december, daarna worden mensen volgens het UWV op de hoogte gebracht.

Eerder liet het UWV al weten dat mensen in principe niet hoeven te betalen als het om een fout van het UWV gaat. Maar de instantie liet ook weten dat er extra goed gekeken wordt naar mensen die hadden kunnen weten dat ze te veel geld kregen.

In het centrum van München heeft vanochtend een vuurgevecht plaatsgevonden tussen enkele agenten en een man met een geweer. De verdachte is daarbij omgekomen, meldt de politie.

Het incident vond rond 09.00 uur plaats voor het NS-Dokumentationszentrum, een museum over de geschiedenis van het nationaal-socialisme. Vlak daarbij ligt een Israëlisch consulaat. Volgens een politiewoordvoerder waren er vijf agenten ter plaatse toen de verdachte het vuur opende op de politie. Bij de daarop volgende schotenwisseling werd de man getroffen.

Er zijn verder geen gewonden gevallen, zegt de politie. De neergeschoten verdachte droeg een geweer bij zich.

Volgens informatie van Der Spiegel was de verdachte een 18-jarige Oostenrijker uit de regio Salzburg. Hij zou bij de Duitse autoriteiten bekend zijn geweest als islamist, meldt het weekblad op zijn website. Hij was met de auto naar München gereisd.

Volgens een politiewoordvoerder zijn er geen aanwijzingen dat er meer verdachten bij betrokken zijn. Uit voorzorg bleef de politie na het vuurgevecht schotenwisseling wel massaal in de omgeving aanwezig met een speciale eenheid en scherpschutters. Inmiddels is de situatie in de binnenstad onder controle

Een journalist publiceerde een korte video op X waarin schoten te horen zijn:

De politieactie vond plaats bij de Karolinenplatz en de Briennerstraße, waaraan het NS-Dokumentationszentrum is gevestigd. In het daarachter gelegen Israëlisch consulaat was vanochtend bijna niemand aanwezig. Het personeel heeft een vrije dag vanwege de herdenking van het gijzeldrama in München.

Vanwege de geplande herdenking van het gijzeldrama was het gebied vanochtend al extra goed beveiligd.

De Süddeutsche Zeitung zegt informatie te hebben dat de verdachte twee schoten loste op het NS-Dokumentationszentrum. Bild meldt verder dat de verdachte bij het documentatiecentrum het vuur opende op een politiepost. De agenten zouden hebben teruggeschoten met hun dienstwapen.

Omwonenden vertelden de Süddeutsche Zeitung over geweerschoten en politiesirenes. Een van hen zegt minstens tien schoten te hebben gehoord. Tientallen agenten waren in de buurt van het gebouw. Er werd "Rennen! Rennen!" geroepen.

De politie riep mensen na het incident op het gebied te mijden. Enkele straten in het gebied werden afgesloten. Er werd ook een helikopter ingezet.

In België komt een voor een dubbele moordpoging veroordeelde man vrij omdat het bewijsmateriaal na opslag in een vochtige ruimte onleesbaar is geworden. Het hof van assisen in Mons (Bergen) heeft de zaak niet-ontvankelijk verklaard omdat een eerlijk proces niet meer mogelijk was, melden Belgische media.

Nicolas T. werd in 2005 bij verstek tot 25 jaar cel veroordeeld voor poging tot moord op twee autoverkopers. De man bleef jarenlang spoorloos en kwam uiteindelijk op de Belgische mostwantedlijst terecht. In 2022 kon de Belgische politie hem samen met de Griekse autoriteiten opsporen in Griekenland, waarna hij werd uitgeleverd aan België.

T. tekende echter meteen verzet aan tegen de veroordeling van 17 jaar geleden. Een beroepskamer vernietigde het vonnis en het parket moest de zaak opnieuw voor de rechter brengen. Ondertussen werd T. onder voorwaarden vrijgelaten.

'Schrijnende toestand'

Op 25 juni begon de eerste hoorzitting van het nieuwe proces, en daar hield het ook meteen op. Het Belgische OM vroeg zelf om de zaak niet-ontvankelijk te verklaren, om verschillende redenen. Enkele rechercheurs waren inmiddels overleden, getuigen konden niet gevonden worden, maar opvallender was dat het hof van assisen vaststelde dat het bewijsmateriaal uit het dossier onbruikbaar is geworden.

Het hof van assisen in Bergen constateerde dat het materiaal zich in een "schrijnende toestand" bevond omdat het dossier jarenlang in een vochtige ruimte bewaard was. Belangrijke elementen zijn daardoor onleesbaar of ontoegankelijk geworden. Het hof kan daardoor niet nagaan of sommige elementen uit het vorige proces wel of niet meer bruikbaar zijn.

'Rechtsstaat onwaardig'

Het spreekt van een situatie "die de rechtsstaat onwaardig is". In een persbericht wijst het rechtscollege erop dat het OM nog wel zijn uiterste best heeft gedaan om het dossier "alsnog inkijkbaar" te maken. "Maar er is geen garantie dat het materiaal volledig is. Het hof kon niet anders dan de hele zaak onontvankelijk te verklaren."

De Belgische minister van Justitie, Paul Van Tigchelt, deelt de bezorgdheid van het hof. Hij wijst erop dat Justitie bezig is oude dossiers te digitaliseren. In de overgangsperiode kan het wel nog voorkomen dat oude dossiers niet meer bruikbaar zijn als ze niet goed zijn bewaard, erkent hij. "Maar als we de digitalisering verder zetten, moet dat binnen afzienbare tijd tot het verleden behoren."

Het 10-jarige meisje uit Vlaardingen dat in mei in het ziekenhuis terechtkwam, is waarschijnlijk de rest van haar leven afhankelijk van intensieve zorg. Dat heeft de officier van justitie in de rechtbank in Rotterdam bekendgemaakt, op basis van informatie van haar voogd.

Het meisje is bij bewustzijn, zei de officier, maar "dat klinkt veel positiever dan het is. Ze kan niet zelfstandig zitten, lopen, staan, en communiceren. En ze is waarschijnlijk de rest van haar leven afhankelijk van intensieve zorg."

In Rotterdam is de rechtszaak begonnen tegen de pleegouders van een 10-jarig meisje. Zij kwam in mei in het ziekenhuis terecht na zware mishandeling. Het meisje werd in de nacht van 20 op 21 mei 2024 met een of meer botbreuken en hersenletsel naar het ziekenhuis gebracht.

Kooi

Volgens justitie werd ze door haar pleegouders in een soort kooi gestopt, waarbij het leek of er stroomdraden aan waren bevestigd. Daarnaast werd ze zo erg mishandeld dat ze daar zwaar letsel aan heeft overgehouden. Ook zou het stel het kind hebben verwaarloosd, onder meer door haar geen medische verzorging te laten krijgen.

De pleegouders Daisy W. en John van den B. waren niet aanwezig in de zittingszaal in Rotterdam. Ze worden verdacht van poging tot doodslag, vanwege het van de trap gooien of duwen van het meisje. Haar pleegouders hebben eerder gezegd dat ze zelf gesprongen zou zijn. Hun verdediging zegt dat het meisje kort voordat ze in het ziekenhuis werd opgenomen zichzelf had verwond en dat ze op een ander moment al van een trap was gesprongen.

Maar de officier van justitie stelde dat uit onderzoek naar haar verwondingen is gebleken dat het 100 tot 10.000 keer waarschijnlijker is dat het letsel is toegebracht door derden dan dat het meisje het zichzelf heeft aangedaan.

Andere mishandelingen

Vandaag werd ook duidelijk dat er verder onderzoek wordt gedaan naar andere mishandelingen van pleegkinderen door W. en Van den B.. Het is niet bekend om hoeveel kinderen het gaat.

De officier van justitie benadrukte tijdens de zitting dat er nog zaken aan de voorlopige tenlastelegging kunnen worden toegevoegd of verwijderd. Verschillende onderzoeken moeten ook nog worden afgerond. Zo moeten de pleegouders nog worden geobserveerd in het Pieter Baan Centrum. Een verslag van die observatie wordt pas verwacht rond mei volgend jaar.

De volgende (pro forma)-zitting staat gepland op 25 november.

Ridouan Taghi is eind juli verplaatst naar een andere afdeling binnen de Extra Beveiligde Inrichting in Vught. In dit deel zitten ook veroordeelden als Saïd R. en Willem Holleeder.

Taghi werd in februari, samen met Saïd R. en Mario R. veroordeeld tot levenslang in het veelbesproken Marengo-proces. Saïd R. wordt gezien als de rechterhand van Taghi.

De detentieadvocaat van Taghi bevestigt de overplaatsing, maar is verbaasd. Normaal gesproken adviseert het OM om medeverdachten gescheiden te houden en ze niet in hetzelfde complex te zetten als het proces nog bezig is. Zowel Saïd R. als Ridouan Taghi is in hoger beroep gegaan tegen de levenslange gevangenisstraf.

Zoon

De EBI had speciaal voor Taghi's komst een extra vleugel gebouwd met een eenpersoonsafdeling, de E1, zodat hij volledig afgesloten van de andere gevangenen zijn straf kon uitzitten.

Mogelijk heeft verplaatsing te maken met de komst van Faissal Taghi, Ridouan's 23-jarige zoon. Die werd eind juli aan Nederland uitgeleverd nadat hij was opgepakt in Dubai. Hij wordt ervan verdacht het criminele netwerk van zijn vader te hebben voortgezet, en zit nu in de E1 in plaats van zijn vader.

De advocaat zegt dat het vader Taghi "niet zou verbazen als deze beslissing bedoeld is om hem te raken". "Ze hadden Ridouan op de E1 kunnen laten en Faissal naar de meerpersoonsafdeling kunnen sturen, maar er is geen uitleg gegeven."

Het Openbaar Ministerie en de directeur van de EBI geven ook aan de NOS geen verdere details over de beweegredenen achter de verplaatsing.

Bezwaar tegen isolatie

Ondertussen maken Faissals advocaten bezwaar tegen de "onmenselijke" en "buitenproportionele" manier waarop de zoon nu vastzit in de E1, meldt persbureau ANP.

Volgens het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens is het geaccepteerd om mensen tijdelijk in isolatie op sluiten als de gedetineerde extreem gevaarlijk is, manipulatief gedrag vertoont, of wanneer de veiligheid of orde in de inrichting in het gedrang komt. Hoelang iemand geïsoleerd mag zitten, hangt af van de ernst van de situatie.

Meerdere Kamerleden zeggen Kamervragen te stellen naar aanleiding van de overplaatsing. Ulysse Elian van de VVD noemt het een "potentieel levensgevaarlijke situatie". In het WNL-programma Goedemorgen Nederland noemt hij de omstandigheden in de EBI "zwaar, maar niet inhumaan". Volgens Elian is isolatie onder meer nodig omdat er in het verleden ontsnappingspogingen zijn beraamd.

Taghi werd in 2019 gearresteerd als hoofdverdachte in het Marengo-proces. De grote rechtszaak tegen kopstukken van een groot crimineel netwerk dat verantwoordelijk is voor meerdere moorden en liquidaties.

Na een oefenwedstrijd in Gelsenkirchen is gisteravond een massale vechtpartij uitgebroken tussen honderden fans van het Duitse FC Schalke 04 en NAC Breda. De Duitse politie meldt dat het met een massale inzet tussenbeide moest komen om de orde te herstellen.

Geschat wordt dat bij de rellen 200 Schalke-supporters en 100 fans uit Breda betrokken waren. Bij het begin van de wedstrijd staken fans uit Breda al vuurwerk af in het Parkstadion van de Duitse club, die uitkomt in het tweede niveau van het Duitse profvoetbal. Persbureau DPA meldt dat er tijdens de rust over en weer spreekkoren te horen waren tussen de fankampen.

Hoeveel mensen er bij de rellen gewond zijn geraakt, is niet duidelijk. De relschoppers vertrokken toen de politie ter plaatse kwam, meldt DPA. Het incident wordt verder onderzocht.

De overheid is een campagne begonnen tegen het opvoeren van fatbikes en andere elektrische fietsen. Minister Madlener van Infrastructuur gaf de aftrap. De campagne "'t Kan hard gaan" is vooral gericht op jongeren en hun ouders.

Via radiospotjes, sociale media en posters in bushokjes en op scholen worden de regels uitgelegd en de risico's onder de aandacht gebracht. Rijden op een opgevoerde elektrische fiets is verboden: boven de 25 kilometer per uur mag een fiets geen elektrische trapondersteuning hebben. Ook mogen fietsen geen motorvermogen hebben boven 250 watt.

Bij de lancering van de campagne in Rotterdam controleerde de politie meteen of voertuigen aan de regels voldeden.

'Levensgevaarlijk'

Vooral met fatbikes gebeuren veel ongelukken. Madlener wijst erop dat opgevoerde fietsen soms wel 60 kilometer per uur rijden: "Dat is levensgevaarlijk en daarom ook verboden."

In de campagne wordt benadrukt dat bestuurders van opgevoerde elektrische fietsen een boete kunnen krijgen van 310 euro. Als ze nog een keer betrapt worden, moeten ze weer een boete betalen en wordt ook de fiets ingenomen.

Verder kan iedereen boven 12 jaar een strafblad krijgen en zijn bestuurders van een opgevoerde elektrische fiets niet verzekerd.

Misschien helmplicht of leeftijdsgrens

Er is al langer discussie over de gevaren van vooral fatbikes. Een meerderheid in de Tweede Kamer is voor een helmplicht of een minimumleeftijd. Madlener zei dinsdag in de Kamer dat hij bereid is om maatregelen te nemen, maar hij wees er ook dat daar haken en ogen aan zitten.

Volgens hem is het heel moeilijk om een onderscheid te maken tussen een fatbike en een elektrische fiets en zal een eventuele helmplicht of minimumleeftijd ook moeten gaan gelden voor een e-bike. Binnenkort stuurt de minister een brief naar de Kamer over de mogelijkheden en onmogelijkheden.

"De boysclub van Ursula von der Leyen." Zo wordt er in de Brusselse wandelgangen al weken gesproken over de nieuwe Europese Commissie, die op dit moment gevormd wordt. "Het is een moeizame tocht, daar bestaat geen twijfel over", zei Commissievoorzitter Von der Leyen gisteren in een persconferentie. "De nieuwe Europese Commissie moet een afspiegeling zijn van de Europese bevolking en de helft is vrouw."

Bij haar herverkiezing in het Europees Parlement in juli zei Von der Leyen zich sterk te willen maken voor gendergelijkheid. Het doel was om evenveel mannen als vrouwen in haar nieuwe Commissie te hebben. Daarom vroeg ze alle lidstaten om twee kandidaat-Eurocommissarissen voor te dragen: een man en een vrouw.

Dat verzoek werd door bijna alle landen aan de kant geschoven. Enkel Bulgarije kwam met twee kandidaten. Op dit moment zijn tien van de voorgedragen Eurocommissarissen vrouw tegenover achttien mannen. In de huidige Commissie zitten dertien vrouwen en veertien mannen.

Een gebrek aan vrouwen in de top van de Europese Commissie is niet zonder gevolgen, zegt universitair hoofddocent politicologie Liza Mügge van de Universiteit van Amsterdam. "Diverse teams komen met meer afgewogen beleidsvoorstellen", legt ze uit. "Verschillende ervaringen maken een wezenlijk inhoudelijk verschil. Von der Leyen zelf is daar een goed voorbeeld van. Als eerste vrouwelijke voorzitter van de Europese Commissie maakt ze zich hard voor gendergelijkheid."

Ook zouden minder vrouwen in de Commissie de geloofwaardigheid van de Europese Unie in de wereld verzwakken. "Europa heeft van oudsher een voorbeeldfunctie op het gebied van gendergelijkheid", zegt Mügge. Het zou volgens haar een blamage zijn voor de uitstraling van Europa als er vooral mannen in de Commissie zitten. "Andere landen kunnen dan zeggen: 'Jullie komen ons wat vertellen over regelgeving en gendergelijkheid, maar krijgen het zelf niet eens gedaan.'"

Druk op lidstaten

Von der Leyen probeert daarom nog te redden wat er te redden valt. Op dit moment zet ze kleinere lidstaten onder druk om hun voorgedragen mannelijke kandidaat in te ruilen. Daarbij probeert ze landen te verleiden alsnog voor een vrouw te kiezen door ze een belangrijkere portefeuille voor te spiegelen in haar nieuwe Commissie.

Deze inspanningen lijken de eerste vruchten af te werpen. Roemenië droeg begin deze week Europarlementariër Roxana Mînzatu voor in plaats van de eerder genoemde Victor Negrescu. Ook België kwam op de valreep met een vrouwelijke kandidaat: minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib.

Volgens D66-Europarlementariër Raquel García Hermida-van der Walle is het belangrijk dat de Commissievoorzitter voet bij stuk houdt. "Vijf jaar geleden hadden de Europese landen geen moeite met het sturen van twee kandidaten. Dat ze dat nu wel hebben, toont aan dat de lidstaten de Europese Commissie minder serieus nemen. Als we hier geen streep zetten, krijgen de lidstaten altijd hun zin."

Overigens houdt Nederland zich met de voordracht van Wopke Hoekstra als een van de weinige landen wel aan het verzoek van Von der Leyen, want landen die een zittende Eurocommissaris nomineren, hoeven niet met twee kandidaten te komen.

Hoorzittingen

Als het Von der Leyen niet lukt om met een Commissie te komen waarin het aantal mannen en vrouwen evenredig is verdeeld, kan haar dat in het Europees Parlement problemen opleveren bij de goedkeuring van haar kandidaten. De voorgestelde Eurocommissarissen moeten tijdens hoorzittingen in het Europees Parlement vragen beantwoorden. Als de Europarlementariërs niet overtuigd zijn van de geschiktheid van een kandidaat, kunnen ze die afkeuren en moet de lidstaat met een nieuwe naam komen.

Vijf jaar geleden, bij het samenstellen van de vorige Europese Commissie, kregen drie kandidaat-Eurocommissarissen geen goedkeuring van de Europarlementariërs. De verwachting is dat het er dit najaar mogelijk meer worden.

García Hermida-van der Walle vindt dat het Europees Parlement tijdens de hoorzitting zijn tanden moet laten zien. "Genderbalans is een element in de afweging die we per kandidaat zullen maken, ook prestaties en ervaring nemen we mee." Voor de PVV ligt de focus niet op gender. "Geslacht gaat geen invloed hebben op stemgedrag", laat PVV-Europarlementariër Sebastiaan Stöteler weten.

Minder serieus genomen

Op 11 september gaat Von der Leyen langs bij het Europees Parlement. Verwacht wordt dat dan de voordrachten definitief worden. Tot die tijd is het dus aan Von der Leyen om de lidstaten te overtuigen om meer vrouwelijke kandidaten voor te dragen.

Als haar dat niet lukt, tast dat ook haar eigen positie aan. "In het verleden zagen we dat vrouwen die zich inzetten voor gendergelijkheid en daar niet in slagen minder serieus worden genomen", zegt universitair hoofddocent politicologie Mügge. "Ze worden dan beticht van identiteitspolitiek."

U wist het niet, maar het is vandaag officieel Benelux-dag. Met een symposium, een herdenkingspenning en een grensoverschrijdende vrachtwagencontrole wordt vandaag het 80-jarige bestaan van de Benelux Unie gevierd. Menigeen zal het verbazen dat de aloude samenwerking tussen Nederland, België en Luxemburg nog bestaat. Maar ze is springlevend, verzekert secretaris-generaal van de Unie Frans Weekers op Benelux-dag.

Den Haag, 4 oktober 1951. In de dierentuin, die nu niet meer bestaat, vindt een heuse Benelux-manifestatie plaats. Onder het toeziend oog van Kamerleden, ministers en de Belgische ambassadeur wordt een Benelux-vlag gehesen met de kleuren van België, Nederland en Luxemburg. Volledig officieuze symboliek, maar het zegt iets over de bevlogenheid bij sommigen rond de dan nog prille samenwerking.

De eerste douane-overeenkomst was toen zeven jaar oud. Het eerste verdrag tussen de regeringen van de drie landen, toen in ballingschap, werd in 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog getekend.

80 jaar later klinkt de naam Benelux voor veel mensen vooral als iets van vroeger. Niets is minder waar, benadrukt oud-staatssecretaris Frans Weekers, sinds vorig jaar de hoogste ambtenaar van de Benelux. Graag somt hij de verworvenheden op. "Zaken die nu vanzelfsprekend zijn. Vrij reizen. Verdwenen obstakels in het handelsverkeer. De Benelux was en is de perfecte proeftuin voor Europa."

Is die samenwerking inmiddels niet overvleugeld door die andere unie, de EU? Voor een deel wel, beaamt Hendrik Vos, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit Gent. "Als het gaat over geopolitiek, het klimaat of de organisatie van de economie, daarover wordt op hogere niveaus beslist. De Benelux is eigenlijk te klein om daar nog echt bakens te kunnen verzetten.'

Daarbij zijn er ook wel de nodige verschillen tussen de drie landen. "Je ziet dat België soms andere bondgenoten zoekt in Europa, en Nederland ook. Als het gaat om de begrotingsdiscipline bijvoorbeeld, waar België vaak meer op de Franse lijn zit en dat wat minder belangrijk vindt."

De Benelux is wel sterk op andere onderwerpen. "De drugsproblematiek in de grensregio bijvoorbeeld, of de uitdieping van de Westerschelde. Dat zijn thema's die vooral België en Nederland aangaan. En soms kan de Benelux een beetje voorop lopen. Dat is ook het imago dat de Benelux graag uitdraagt: wij zijn de pioniers en effenen het pad, en Europa zal later wel volgen. Soms is dat zo, soms ook niet."

In de begintijd werd de Benelux gezien als laboratorium voor Europese samenwerking:

"In 2008 liep het oude Benelux-verdrag af en stonden we voor de vraag: gaan we ermee door?", herinnert Weekers zich. "We hebben ervoor gekozen de samenwerking te verbreden. Inmiddels gebeurt dat op veel terreinen: energie, duurzaamheid, veiligheid, maar ook in het klein, zorgen dat boeren in de grensstreek hun vee over de grens kunnen beweiden."

Er is nog een reden om de Benelux te koesteren, vindt Weekers. "Internationale samenwerking is de laatste jaren niet meer zo vanzelfsprekend. We zien toenemende nationalistische tendensen. De Benelux is ook de waakvlam van Europa. Als die uitgaat, wordt de geiser niet meer warm."

De Benelux blijft op sommige terreinen voorop lopen. Agenten uit België of Nederland hoeven bijvoorbeeld sinds vorig jaar niet meer bij de grens te stoppen bij een politieachtervolging, iets dat eerder alleen mocht onder bepaalde omstandigheden. En korpsen hebben rechtstreeks toegang tot elkaars databanken.

Weekers: "Om gewapende diensten van een andere staat op jouw grondgebied toe te laten, dat is nogal wat. Dat vergt vertrouwen. Daaraan zie je hoe diep verankerd de samenwerking is."

Binnen Europa heeft de Benelux een speciale juridische status die het mogelijk maakt verder te gaan met samenwerken dan de rest van de EU. Maar hoe ver dan? Weekers: "Er is geen einddoel. Het Benelux-verdrag wordt iedere tien jaar stilzwijgend verlengd. Maar wat zeker is: alles gebeurt op basis van consensus. Als een van de lidstaten iets niet wil in Benelux-verband, dan gebeurt het niet."

Vos: "België, Nederland en Luxemburg liggen geografisch naast elkaar. Dat maakt dat we bijna onvermijdelijk wel gezamenlijk met problemen of uitdagingen geconfronteerd worden. De Benelux kan dan af en toe even zijn meerwaarde bewijzen. Ik zie het dan ook niet zo snel verdwijnen."

Het kabinet rekent zichzelf te rijk wat betreft de inkomsten die ze zullen krijgen bij het verhogen van de btw voor hotels. De btw op hotelovernachtingen gaat van 9 naar 21 procent, maar van de bijna één miljard euro die de overheid dacht hiermee op te halen, blijft er waarschijnlijk maar een derde over, zo heeft ABN Amro berekend.

De bank noemt de maatregel niet goed doordacht. Dat kan betekenen dat de extra belastinginkomsten flink kunnen tegenvallen.

Zakenreizigers

Volgens de berekeningen van het kabinet leidt een btw-verhoging tot een verwachte belastingopbrengst van ruim een miljard euro. Bij hotels en pensions zou de btw-verhoging leiden tot 910 miljoen euro extra inkomsten en bij overige logiesverstrekkers zou 302 miljoen euro kunnen worden opgehaald.

Bij de berekening is uitgegaan van een hotelomzet van 6,8 miljard euro in 2022, maar door de btw-verhoging zal dat waarschijnlijk dalen. Het kabinet rekent zelf op een daling met 6,75 procent.

De btw-verhoging leidt namelijk tot minder overnachtingen en dus minder winst en winstbelasting, zegt Stef Driessen, een van de onderzoekers van ABN Amro, tegen NOS Radio 1 Journaal. "Ook de winstbelasting van aanverwante sectoren zal teruglopen, zoals restaurants en vervoer."

Btw teruggestort

Naast deze schade, schrijft ABN Amro in de analyse, overschat het nieuwe kabinet mogelijk de inkomsten die het verwacht te behalen. In de berekeningen van de overheid wordt er volgens de bank onterecht van uitgegaan dat de btw-verhoging neerslaat op het hele bedrag van 6,8 miljard euro bij hotels.

Bijna de helft van de hotelgasten (40 procent) bestaat namelijk uit zakenreizigers, van wie de bedrijven de btw kunnen terugvorderen. "Het raakt met name hotels in de grensprovincies, zoals Limburg en Gelderland. Daar heb je relatief veel toeristische overnachtingen", zegt Driessen. "Vakantie in eigen land wordt duurder, waardoor een vakantie over de grens aantrekkelijker wordt."

Daarnaast komt 36 procent van de hotelomzet uit de verkoop van eten en drinken en uit aanvullende diensten. "Hotels behalen ook omzet uit de verhuur van zalen, parkeerplekken en voedingsmiddelen. De beoogde btw-verhoging raakt deze aanvullende omzetten niet", zegt Driessen. Hierdoor raakt de btw-verhoging in feite slechts 34,8 procent van de totale hotelomzet, berekent de bank.

De btw-verhoging resulteert volgens de bank in slechts 285 miljoen euro extra belastinginkomsten van hotels, een bedrag dat ver onder de verwachte opbrengst van 912 miljoen euro ligt.

Ministerie deelt conclusie niet

Het ministerie van Financiën spreekt het onderzoek tegen. "We hebben de berekening van ABN Amro niet ingezien, maar er is wel degelijk rekening gehouden met zakelijke reizen, aanvullende diensten en teruglopende winstbelasting van hotels", laat een woordvoerder desgevraagd weten.

Driesen zegt naast openbare CBS-cijfers ook te rekenen met gedetailleerde data uit de branche zelf. Die splitst de omzet van hotels ook uit naar herkomst, zoals zaalverhuur, eten en drinken of fietsverhuur. Dit zou het verschil in de berekening met het ministerie kunnen verklaren.

Goedemorgen! Het 80-jarige bestaan van de Benelux Unie wordt vandaag gevierd. En minister Brekelmans en staatssecretaris Tuinman presenteren hun Defensienota waarin zij hun plannen voor de komende jaren uit de doeken doen.

Eerst het weer: vanmorgen komt nog vrij veel bewolking voor, maar in de loop van de dag breekt vanuit het noordoosten de zon flink door. Als laatste in Zeeland. Het wordt maximaal 25 tot 29 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Rusland maakt met oude machines van het Nederlandse bedrijf ASML microchips, blijkt uit onderzoek van Trouw. Via tussenhandelaren in China worden reserveonderdelen geleverd om de machines draaiende te houden, meldt de krant. Het is niet duidelijk om hoeveel machines het gaat.

ASML laat weten zich aan de opgelegde sancties te houden en al jaren niets meer naar Rusland te verschepen. Microchips zijn essentieel voor de Russische oorlogsindustrie.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De Nederlandse rolstoelbasketbalsters hebben met grote moeite de halve finales van de Paralympische Spelen in Parijs bereikt. De ploeg van bondscoach Gertjan van der Linden won in de kwartfinales met 61-43 van Spanje.

Nederland, dat regerend paralympisch, wereld- en Europees kampioen is, geldt als absolute favoriet, maar had verrassend veel moeite met Spanje:

Fijne dag!

Met oude machines van het Nederlandse bedrijf ASML maakt Rusland microchips, schrijft Trouw op basis van eigen onderzoek. Vooral via tussenhandelaren in China komen Russische bedrijven aan reserveonderdelen om deze machines draaiend te houden. Microchips zijn essentieel voor de Russische oorlogsindustrie.

Eerder onthulde de onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur al dat microchips van Nederlandse fabrikanten door middel van sanctieomzeiling massaal in Rusland terechtkomen. Deze elektrische componenten worden teruggevonden in raketten, helikopters en drones waarmee Oekraïne wordt aangevallen.

Volgens Trouw beschikt Rusland ook over in Nederland gemaakte apparatuur om zelf chips mee te maken. Het is onduidelijk om hoeveel machines het precies gaat. Het in Veldhoven gevestigde ASML zegt tegenover de krant dat het zich aan de sancties houdt. Zo zegt het bedrijf al jaren niets meer naar Rusland te verschepen.

Niet allemaal gesanctioneerd

Uit opgevraagde douanegegevens zou blijken dat sinds het begin van de oorlog in Oekraïne minstens 170 reserveonderdelen voor ASML-machines Rusland zijn binnengekomen. Niet alle importerende Russische bedrijven staan volgens de krant op de sanctielijst. Als voorbeeld worden een bedrijf in Sint-Petersburg en een in Moskou genoemd.

Deze ondernemingen zouden via buitenlandse tussenhandelaren aan schaarse onderdelen komen. Dat zijn met name Chinese bedrijven, maar de krant noemt ook een Servisch bedrijf. De benaderde bedrijven beweren van niets te weten. De Servische eigenaar weet naar eigen zeggen niet waarom hij op de sanctielijst van de VS is geplaatst.

Geen geavanceerde chips

Rusland zou beschikken over ASML-apparatuur die stamt uit eind jaren negentig en begin jaren nul. Daarmee zijn geen geavanceerde chips te maken. Een Amerikaanse expert benadrukt dat ook deze relatief simpele chips belangrijk zijn voor de productie van oorlogsmaterieel.

Aanvankelijk zagen onderzoekers vooral hergebruikte Russische microchips terug in opengehaalde drones of raketten. Maar tegenwoordig duiken er steeds vaker nieuwere modellen op. Die zijn bijvoorbeeld gemaakt door Angstrem, een van de weinige chipfabrikanten die Rusland volgens de krant heeft. Uit aanbestedingsdocumenten van de Russische overheid zou blijken dat een dochterbedrijf tot voor kort over een ASML-machine beschikte.

Zo ontdekten we eerder hoe Nederlandse microchips ondanks sancties toch in Rusland terechtkwamen:

Wereldwijd wonen ruim 1,1 miljard vrouwen in een land waar de gendergelijkheid verslechtert of stagneert. Dat concluderen hulporganisaties in een jaarlijks rapport over gelijke rechten. Nederland scoort volgens de onderzoekers relatief goed, maar ook hier zou niet of nauwelijks sprake zijn van verbetering.

Voor de jaarlijkse SDG Gender Index zijn 139 landen met elkaar vergeleken. In bijna veertig procent van deze landen is de gendergelijkheid gedaald of gelijk gebleven; hier wonen bij elkaar ruim 1,1 miljard meisjes en vrouwen. Hierbij is de periode tussen 2019 en 2022 onderzocht.

Volgens het rapport wonen 850 miljoen vrouwen in een land waar de situatie als 'erg slecht' wordt gekwalificeerd. Ze krijgen bijvoorbeeld te maken met gedwongen zwangerschap en een verbod op onderwijs. Het gaat om 45 landen.

VN-doelstelling: gelijkheid in 2030

De onderzoekers vrezen voor een scenario waarin de gendergelijkheid er wereldwijd straks slechter voor staat dan voorheen. Volgens VN-doelstellingen moet in 2030 overal gelijkheid tussen vrouwen en mannen zijn bereikt. "Volgens de huidige trend wordt wereldwijde gendergelijkheid pas in de volgende eeuw bereikt", zeggen de onderzoekers.

Nederland is een van de 23 landen waar de situatie 'goed' is bevonden. Qua gelijke rechten staat Nederland wereldwijd op de zevende plek. De onderzoekers verwachten niet dat hier de komende zes jaar nog grote vooruitgang plaatsvindt. Voor vrouwen in Nederland is de gendergelijkheid min of meer al jaren hetzelfde gebleven.

Zwitserland, de nummer één, is de enige natie met de score 'erg goed'. Afghanistan is het land dat het slechtst scoort. Onder de Taliban hebben vrouwen en meisjes amper nog rechten, tot grote zorgen van mensenrechtenorganisaties.

Italië heeft een overeenkomst bereikt met de Europese Unie om de lucratieve vergunningen voor de exploitatie van stranden tot uiterlijk 2027 te verlengen. Daarmee wordt de eis van de EU ingewilligd om de sector open te stellen voor nieuwkomers.

De regering van premier Meloni zegt dat de openbare aanbestedingen in juni 2027 moeten beginnen. Ook belooft de regering om de strandtenthouders die hun bestaande vergunning straks verliezen te compenseren voor het mislopen van inkomsten.

Europese concurrentieregels

De Europese Commissie roept de Italiaanse overheid al sinds 2006 op de Europese concurrentieregels te respecteren als het gaat om de exploitatie van stranden. Zo blijven strandtenten vaak decennialang in de familie en zijn de stranden niet voor iedereen vrij toegankelijk. De strandtenthouders verdienen miljoenen, terwijl ze in verhouding een klein bedrag aan zogeheten pacht betalen.

De Italiaanse overheid ondernam tot voor kort weinig om zich aan de Europese regels te houden. Volgens de huidige wetgeving kunnen eigenaren investeren in hun strandtent met de garantie dat ze die investeringen in de loop der jaren kunnen terugverdienen. Ook wordt hun vergunning om een stuk strand uit te baten automatisch vernieuwd.

De afgelopen maanden voerde Brussel de druk op om de wetgeving aan te passen en kreeg daarbij steun van de Italiaanse Raad van State. De huidige situatie is niet wenselijk, oordeelde die.

Zorgen bij exploitanten

Vorige maand protesteerden Italiaanse strandtenthouders met een symbolische actie tegen de Europese regels. Voor 09.30 uur konden strandbezoekers geen parasol huren. Ook gingen de strandtenten in sommige delen van het land twee uur later open dan normaal.

De Italiaanse strandtenthouders maken zich al langere tijd zorgen over de Europese concurrentieregels. Ze stellen dat de strengere regels de ondergang van kleine ondernemer kan betekenen. Juist omdat de strandtenten meestal familiebedrijven zijn, is de kans volgens eigenaren groot dat ze uit de markt worden gedrukt door grote hotelketens die stukken strand willen exploiteren.

De Italiaanse kustwacht heeft in de buurt van het eiland Lampedusa zeven migranten uit zee gered nadat hun boot was omgeslagen. 21 andere opvarenden, onder wie drie kinderen, worden vermist. De kustwacht is met schepen en vliegtuigen naar hen op zoek.

De geredde migranten zijn Syrische mannen. Zij zeggen dat de boot waarop ze Italië probeerden te bereiken kapseisde toen het onderweg slecht weer werd. Daarna zou de boot nog enkele keren zijn omgeslagen.

De overlevenden werden aangetroffen in een drijvende, maar volgelopen boot. Een woordvoerder van de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, noemt hun toestand op X "kritiek" en zegt dat ze familieleden verloren zijn. De kustwacht heeft de mannen naar Lampedusa gebracht.

De migranten waren afgelopen zondag vertrokken uit Libië. Volgens de UNHCR vertrok de boot waarschijnlijk vanuit de stad Sabratha, ten westen van de hoofdstad Tripoli. De vluchtelingenorganisatie zegt dat er ook Sudanezen aan boord waren.

Volgens de aan de VN verbonden Internationale Organisatie voor Migratie zijn er dit jaar al meer dan 2500 migranten om het leven gekomen of vermist geraakt bij pogingen om de Middellandse Zee over te steken.

De Amerikaanse regering beschuldigt Rusland van inmenging in de presidentsverkiezingen ten gunste van de Republikeinse kandidaat Donald Trump. De ministers van Justitie en Financiën kondigden sancties en aanklachten aan tegen medewerkers van het Russische staatspropagandakanaal RT, het vroegere Russia Today.

RT is sinds 2017 in de VS verboden, omdat het is bestempeld als "buitenlandse agent". Volgens de aanklacht hebben medewerkers van RT via stromannen 10 miljoen dollar betaald aan een bedrijf in de Amerikaanse staat Tennessee om online video's te maken die de Amerikaanse democratie ondermijnen.

Het niet nader genoemde bedrijf in Tennessee heeft volgens de Amerikaanse justitie sinds november circa 2000 video's geproduceerd. In één video kregen de VS en Oekraïne de schuld van de aanslag op een concertzaal in Moskou, in maart van dit jaar. Daarbij vielen meer dan honderd doden en gewonden.

Verborgen propaganda

Minister van Justitie Garland zei dat Moskou via verborgen propaganda probeert te bereiken dat Trump de verkiezingen wint van de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris. Bovendien zou Rusland erop uit zijn de steun voor Oekraïne te verminderen.

De aangeklaagde RT-medewerkers bevinden zich niet in de VS. maar in Rusland. RT reageert spottend op de aanklachten: "Drie dingen zijn zeker in het leven", zei een woordvoerder, "de dood, de belastingen en de bemoeienis van RT met de Amerikaanse verkiezingen".

Verfijnde technieken

Trump beschuldigt het Amerikaanse ministerie van Justitie op zijn beurt van pogingen om hem een verkiezingsnederlaag te bezorgen.

Volgens de Amerikaanse justitie gebruikt Rusland in toenemende mate verfijnde technieken bij zijn verkiezingsinmenging. Zo zou de Russische propaganda zich richten op specifieke groepen kiezers in de staten waar Republikeinen en Democraten elkaar weinig ontlopen.

Rusland probeerde volgens de Amerikaanse inlichtingendiensten ook in 2016 en 2020 de verkiezingen ten gunste van Trump te beïnvloeden. In 2016 won hij van Hillary Clinton, in 2020 verloor hij van Joe Biden.

De Belarussische president Loekasjenko heeft gratie verleend aan dertig gevangenen die veroordeeld zijn voor "demonstratie-gerelateerde misdaden". Dat meldt de persdienst van Loekasjenko, die de actie omschrijft als "een humaan gebaar richting deze mensen." Het is niet duidelijk om wie het gaat. Wel is bekendgemaakt dat het 7 vrouwen en 23 mannen zijn. Het gaat vooral om ouders van minderjarige kinderen.

Het is de derde keer binnen een aantal maanden dat Loekasjenko gratie verleent aan politieke gevangenen. In totaal zijn sinds juli 78 gevangenen vrijgelaten, meldt mensenrechtenorganisatie Viasna. Nog zeker 1300 politieke gevangenen zitten vast. Daarnaast komen er nog steeds nieuwe politieke gevangen bij, schrijft de organisatie. In augustus werden meer nieuwe politieke gevangenen vastgezet dan dat er gevangenen gratie kregen.

Kort nadat het nieuws van de gratieverlening van Loekasjenko wereldkundig werd, deelde de mensenrechtenorganisatie dat er vijf nieuwe politieke gevangenen waren bijgekomen.

In augustus 2020 braken na de herverkiezing van Loekasjenko grootschalige protesten uit in Belarus. Honderdduizenden gingen de straat op nadat de oppositie en het Westen de verkiezingen als frauduleus hadden bestempeld. Tienduizenden inwoners werden gearresteerd.

Oppositieleider Tichanovskaja ontvluchtte het land en leeft sindsdien in ballingschap. Ze werd bij verstek veroordeeld tot vijftien jaar cel. Op X zegt ze opgelucht te zijn dat er dertig politieke gevangenen gratie hebben gekreten. "De onderdrukking blijft echter escaleren", schrijft Tichanovskaja.

In het voorjaar van 2025 zullen er nieuwe presidentsverkiezingen plaatsvinden in Belarus. Veel leden van de oppositie zijn in de afgelopen jaren vastgezet of naar het buitenland gevlucht. Ze zijn door een nieuwe wet uitgesloten voor deelname aan de verkiezingen.

Vorige maand stonden de Europese Unie, de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk in een gezamenlijke reactie stil bij de "vierde verjaardag van de frauduleuze presidentsverkiezingen". Ze riepen de Belarussische autoriteiten op om de bijna 1400 politieke gevangenen onmiddellijk vrij te laten en zeiden dat de onlangs aangekondigde sancties bedoeld waren om het regime van Loekasjenko ter verantwoording te roepen.

Loekasjenko verleende twee weken later gratie aan een aantal politieke gevangenen. De EU reageerde dat ze gezien hadden dat sommigen van de vrijgelaten gevangenen dringend medische hulp nodig hadden en riepen Belarus op om alle gevangenen adequate medische zorg te verlenen. Veel gevangenen reppen na hun vrijlating of het uitzitten van hun straf over praktijken van mishandeling en martelingen in de gevangenis.

Een van de prominentste politieke gevangenen in Belarus is oppositielid Maria Kolesnikova. Haar familie heeft al ruim 1,5 jaar lang geen contact met haar kunnen krijgen. Belarussische media citeren bronnen die zeggen dat ze "op elke mogelijke manier wordt gemarteld" en dat ze geen toegang heeft tot medische hulp. Volgens haar zus zou ze nog slechts 45 kilo wegen.