NOS Nieuws - Algemeen

In Duitsland heeft het bestuur van de christendemocratische CDU Armin Laschet aangewezen als kanselierskandidaat. Na een overleg van zo'n zes uur kreeg de partijvoorzitter 31 stemmen, tegen negen voor zijn tegenstrever Markus Söder, de voorzitter van CDU's Beierse zusterpartij CSU. Er waren zes onthoudingen.

Daarmee lijkt de machtsstrijd tussen Laschet (60) en Söder (54) beslist, maar helemaal rond is het nog niet. Tegenstander Söder moet nog laten weten of hij de uitslag accepteert. Die heeft nog niet op de stemming gereageerd; eerder zei hij wel zich bij de wens van de grotere zusterpartij te zullen neerleggen.

Hoewel ook de partijtop de voorkeur had uitgesproken voor Laschet, was Söder tot nu toe strijdbaar. Hij benadrukte daarbij dat hij volgens peilingen populairder is dan Laschet en dat het alle hens aan dek is voor de CDU/CSU-combinatie. "We staan er heel slecht voor. Het gaat er dit jaar niet om wie van de CDU/CSU gaat regeren, maar of we wel in de regering komen", zei hij.

Trekt Söder zich terug?

"Er wordt hier wat afwachtend gereageerd, en dat is niet zonder reden", zegt NOS-correspondent Judith van de Hulsbeek. "Eerder heeft Söder ook gezegd dat hij zich zou neerleggen bij het besluit van de CDU en toen heeft hij dat toch niet gedaan, omdat hij vond dat het besluit van het bestuur een 'achterkamertjesbesluit' was. Maar na zijn toezegging van gisteren, moet hij wel met een heel creatieve uitweg komen, om zich toch niet terug te trekken."

Opmars Groenen

Of de Kanzlerkandidat van de CDU/CSU ook daadwerkelijk Merkel zal opvolgen als kanselier is inderdaad allerminst zeker. In peilingen zijn de Groenen bezig aan een opmerkelijke opmars. De partij doet het dusdanig goed dat er rekening mee wordt gehouden dat de gisteren naar voren geschoven lijsttrekker Annalena Baerbock de nieuwe Duitse bondskanselier wordt.

De Duitsers gaan op 26 september naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen.

Brian Sicknick, de agent die gewond raakte bij de bestorming van het Capitool in Washington, is overleden door een beroerte. Dat concludeert een lijkschouwer. Er is sprake van een natuurlijke dood: verwondingen opgelopen tijdens de bestorming speelden geen rol bij zijn overlijden, luidt de conclusie.

Tot nu toe werd gedacht dat Sicknick (42) was overleden doordat hij met een brandblusser op zijn hoofd was geslagen. Ook werd de mogelijkheid open gehouden dat hij was overleden doordat hij door de bestormers van het Congres was bespoten met een chemische substantie. Sicknick overleed op 7 januari, een dag na de bestorming door Trump-aanhangers.

De lijkschouwer constateert dat er geen sprake was van een allergische reactie als gevolg van een chemische stof. Ook had Sicknick geen inwendige of uitwendige verwondingen.

De politiedienst van het Capitool zegt in een reactie de bevindingen te accepteren. Wel blijft de politie benadrukken dat Sicknick "in het harnas" is gestorven, terwijl hij het Congres, het Capitool, de democratie verdedigde.

Het Amerikaanse parlementsgebouw werd op 6 januari bestormd door boze aanhangers van president Trump. Een terugblik:

Er zijn twee verdachten aangeklaagd voor de dood van Sicknick. Ze zouden een chemische stof op de agent hebben gespoten. Door het onderzoek van de lijkschouwer wordt het voor aanklagers moeilijker om de twee verantwoordelijk te houden voor de dood van de agent.

Het lichaam van Sicknick werd na zijn dood een dag lang opgebaard in de rotunda, de hal onder de beroemde witte koepel van het Capitool.

In de VS is het overleg tussen juryleden begonnen over de vraag of ex-agent Derek Chauvin schuldig is aan moord op George Floyd. Hoelang de twaalfkoppige jury daarvoor nodig heeft, valt op voorhand niet te zeggen.

De jury zondert zich in principe af totdat er een unaniem oordeel is. Dat kan een kwestie van uren zijn, maar mogelijk ook van dagen of zelfs enkele weken. Als de juryleden het onderling niet eens worden, moet het proces worden herhaald.

De aanklagers en verdediging brachten vandaag hun slotpleidooi in de zwaar beladen rechtszaak. Floyds dood leidde vorig jaar tot wereldwijde demonstraties tegen racisme en politiegeweld.

Zelfs een kind kan volgens aanklagers inzien dat de zwarte arrestant is gestikt door toedoen van Chauvin. De 45-jarige drukte vorig jaar in mei bijna tien minuten zijn knie in Floyds nek, die op de grond lag. Na het incident werd Chauvin ontslagen bij de politie.

'Volgens het boekje'

De verdediging stelt dat het een arrestatie volgens het boekje was. Volgens Chauvins advocaat is de 46-jarige Floyd overleden aan een onderliggende medische aandoening en illegaal drugsgebruik. De verdachte weigerde deze week een verklaring af te leggen; hij beriep zich daarbij op het vijfde amendement.

Chauvin wordt specifiek verdacht van moord zonder voorbedachten rade, doodslag en derdegraadsmoord, een term in het Amerikaanse strafrecht die wordt gebruikt als iemand onopzettelijk wordt gedood als gevolg van een gevaarlijke daad. De verdachte kan in het zwaarste geval veertig jaar celstraf krijgen.

Het aantal fysieke winkels is in coronajaar 2020 met bijna 900 afgenomen. Eind 2020 waren er nog 85.500 winkels over in Nederland, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Al jarenlang krimpt het aantal winkels in Nederland. De afname met ongeveer één procent vorig jaar is, ondanks de coronacrisis, ietsje lager dan het gemiddelde van de voorgaande jaren. Sinds 2010 daalde het aantal winkels met bijna 14 procent. Tegelijkertijd verviervoudigde het aantal webwinkels.

Minder lectuur, schrijfwaren

De afname was vorig jaar het grootst bij winkels in lectuur en schrijfwaren, hun aantal daalde met bijna 5 procent. Van alle boekwinkels verdween 2,5 procent en ook het aantal kleding-, schoen- en groentewinkels daalde relatief hard.

In sommige branches groeide het aantal winkels, zoals de computer- en softwarewinkels (+2,5 procent) en warenhuizen (+2,2 procent). Ook in de categorie 'overige voedingsmiddelen' was er sprake van een toename, evenals bij de (banket)bakkers.

Vlieland hoogste winkeldichtheid

Vlieland is de gemeente met de hoogste winkeldichtheid, namelijk 19 winkels per duizend inwoners. Daarna volgen de andere Waddeneilanden Terschelling (14,7), Schiermonnikoog (13,7), Ameland (13,2) en Texel (13). De Waddeneilanden tellen ten opzichte van een klein aantal vaste inwoners veel vakantiegangers.

Van de 25 grootste steden had Maastricht de hoogste winkeldichtheid: 7,1 per duizend inwoners. Daarna volgen Amsterdam (6,2) en Den Bosch (5,9).

De twee grootste Fieldlab-evenementen tot dusver gaan niet door, na aanhoudende protesten vanuit de samenleving en een dreigende staking bij de politie. De 538 Oranjedag, komende zaterdag in Breda, krijgt geen vergunning van de gemeente. Het Startschotgala in Lichtenvoorde (1 mei) besloot om het festival voor onbepaalde tijd uit te stellen. Beide evenementen verwachtten zo'n 10.000 bezoekers.

Voorzitter Gerrit van de Kamp van politievakbond ACP is tevreden met het resultaat. "Deze aanpak past niet bij deze tijd", zegt hij over de opzet van de Fieldlabs. "Als we kijken naar de situatie waarin agenten zitten, maar ook andere hulpverleners. Die worden nog niet gevaccineerd, maar ze lopen wel een bovengemiddeld risico op besmetting."

Een andere steen des aanstoots is volgens Van de Kamp het bedrag dat gemoeid is met de organisatie van testevenementen. "Die negenhonderdzoveel miljoen euro kunnen beter naar bonussen in de zorg", zegt hij, verwijzend naar de veelbesproken 925 miljoen euro die de regering heeft vrijgemaakt voor het opzetten van snelteststraten voor proefevenementen. "Bij de politie hebben we het al niet breed, maar in de zorg worden ze helemaal slecht behandeld."

Volgens burgemeester Paul Depla van Breda was er één demonstratieverzoek ingediend tegen de Oranjedag in zijn stad. Daarnaast kwamen er volgens hem veel "informele signalen via sociale media" binnen over protesten tegen het feest. "In de zes jaar dat ik hier burgemeester ben, is het de eerste keer dat ik van de politie een negatief advies over een evenement heb gekregen", zei Depla maandag tegen persbureau ANP.

'Wij zijn er niet om tweespalt te zaaien'

Hoogleraar infectiepreventie Andreas Voss, hoofdonderzoeker bij het Fieldlab-project, zegt het jammer te vinden dat de evenementen in Breda en Lichtenvoorde niet doorgaan. "Het had bijgedragen aan onze kennis over het heropenen van de maatschappij. Maar onder deze omstandigheden kan het niet: er was grote maatschappelijke onrust, er was protest van horecamensen, sporters, zorgmedewerkers enzovoort. Terwijl wij er zijn om de maatschappij meer perspectief te bieden, niet om tweespalt te zaaien."

Voss stoort zich aan het feit dat het bedrag van 925 miljoen euro veelvuldig ter sprake wordt gebracht bij de kritiek op de Fieldlabs. Dat gaat om een ander project, benadrukt hij, het 'testen voor toegang'. "Dat draait om het ontwikkelen van een testsysteem voor evenementen, met in de komende maanden honderden evenementen voor honderdduizenden bezoekers. Met Fieldlab hebben we nu 21 evenementen gehad of in de planning, en dat kostte in totaal iets meer dan 2,7 miljoen euro."

De afgelopen weken kwam er van wetenschappelijke collega's kritiek op de grotere Fieldlab-evenementen: de onderzoeksopzet zou onduidelijk zijn en er zouden veel meer bezoekers welkom zijn dan nodig is voor een wetenschappelijk relevant resultaat. "Nu zijn er 10.000 mensen die een gezondheidsrisico vormen, terwijl je zo'n concert of festival ook met duizend personen had kunnen doen", zei de Groningse hoogleraar statistiek Casper Albers tegen radiozender BNR.

Volgens Voss zijn critici vaak niet goed op de hoogte van de Fieldlab-proeven: "Wij doen geen medisch-wetenschappelijk onderzoek, maar gedragsonderzoek. We zijn aan het modelleren: hoeveel contacten zijn er op zo'n evenement tussen mensen, en waar vinden die plaats? Wat gebeurt er als je het aantal mensen aanpast, als je de beschikbare ruimte aanpast? Bij de eerste evenementen, met tussen 500 en 1500 bezoekers, hebben we gezien dat het veilig kan, en ook bij het enige grote evenement tot nu toe, de voetbalwedstrijd Nederland-Letland met 5000 bezoekers. Dus nu is de vraag: hoe kunnen we op een grotere schaal toepassen wat we geleerd hebben?"

'Eerste Fieldlabs werden toegejuicht'

Waar wel een probleem zit, erkent Voss, is de snelheid waarmee nieuwe evenementen zijn gestart en de communicatie daaromheen. "Dat kunnen we onszelf wel verwijten: we hebben niet goed uitgelegd wat we doen. Bij de eerste, kleine Fieldlabs werden we eigenlijk alleen maar toegejuicht, en daarna zijn we enthousiast gaan opschalen. Misschien iets te enthousiast."

Toch betekent het afgelasten of uitstel van de twee grote evenementen niet dat andere grote Fieldlabs op de tocht staan, zegt Voss. Komende maand worden er bijvoorbeeld 3500 bezoekers verwacht bij het Eurovisie Songfestival, en zo'n 9000 deelnemers aan de sportwedstrijd Mudmasters in Haarlemmermeer.

"We moeten nu het kind niet met het badwater weggooien, dan zouden er alleen maar verliezers overblijven. Ik zou het buitengewoon jammer vinden als er nu andere dingen niet doorgaan. Dit helpt uiteindelijk om het leed van de coronacrisis dragelijk te maken."

iPhone-gebruikers kunnen binnenkort het sociale netwerk Parler weer downloaden. Apple laat het omstreden Twitter-alternatief weer toe in de App Store, omdat de app is aangepast. Android-gebruikers blijven vooralsnog verstoken van Parler; Google heeft nog geen goedkeuring gegeven voor terugkeer in de Play Store.

Parler werd na de bestorming van het Capitool in januari door grote techbedrijven als Apple, Google en Amazon in de ban gedaan. Waar Twitter en Facebook steeds strenger optreden tegen onwelgevallige en extremistische berichten, probeerde Parler zich te onderscheiden door juist alles toe te staan.

In het kader van absolute vrijheid van meningsuiting moet alles gezegd en gedeeld kunnen worden, was de filosofie. Veel conservatieve, rechtse Amerikanen, maar ook extreemrechtse groeperingen voelden zich daarom aangetrokken tot Parler. Gebruikers deelden veelvuldig complottheorieën en plaatsten bedreigingen. In aanloop naar de bestorming van het Capitool werden op Parler oproepen tot geweld van Trump-aanhangers amper gemodereerd.

Moderatie van berichten

Na de bestorming van het Capitool liep de maatschappelijke druk op grote techbedrijven om Parler te blokkeren hoog op. Het sociale medium draaide op servers van Amazon en werd daarvan verbannen. Apple en Google haalden de app uit hun appwinkels. Eind januari moest topman John Matze van Parler van het bestuur vertrekken.

Inmiddels heeft het bedrijf volgens Apple voldoende veranderingen doorgevoerd in de app om de verbanning terug te draaien. Wat de veranderingen precies inhouden, is onduidelijk, maar het heeft onder meer te maken het modereren van berichten die geplaatst worden op Parler, staat in een brief van Apple aan twee Republikeinse politici.

Zodra de aangepaste app klaar is, kunnen gebruikers die meteen downloaden, zegt Apple. Wanneer dat het geval is, is nog niet bekend.

Een schikking van 480 miljoen euro en drie oud-topmannen die verdacht zijn: ABN Amro gaat diep door het stof, omdat uit onderzoek blijkt dat tussen 2014 en 2020 criminelen misbruik konden maken van rekeningen. Wat ging er precies mis?

Het draait allemaal om de wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). In die wet staat dat banken en andere instellingen de 'poortwachters' zijn die het financiële stelsel tegen witwassen en het financieren van terrorisme moeten beschermen.

In praktijk betekent dit onder meer dat banken voordat ze iemand als klant aannemen, naar hem of haar onderzoek moeten doen. Als iemand eenmaal klant is geworden, moet die persoon ook daarna nog gecontroleerd worden. Daarnaast moeten ongebruikelijke transacties gemeld worden bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU).

Voornaam onbekend

Hier ging het volgens het Openbaar Ministerie mis. Zo werden nieuwe klanten niet genoeg gescreend en waren bestaande klantdossiers, waar onder meer de identificatiegegevens in moeten zitten, niet op orde.

Uit een steekproef in 2018 bleek bijvoorbeeld dat de voornaam van zo'n 8000 klanten niet bij de bank bekend was.

Om in te schatten of klanten risico vormen, worden ze door banken ingedeeld in verschillende risicoklassen: neutraal, medium, verhoogd of onacceptabel. Die classificatie is belangrijk, omdat bijvoorbeeld bij een 'onacceptabel risico' de bank iemand niet als klant mag aannemen.

De Nederlandsche Bank (DNB) constateerde in 2018 dat ABN Amro miljoenen klanten na een automatische check in de 'neutrale', dus de minst risicovolle klasse, indeelde. Die klanten werden vervolgens minder vaak gecontroleerd en vielen dus minder snel op als zij zich toch met witwassen bezighielden.

Daarnaast nam ABN het gebruik van contant geld niet genoeg mee als risicofactor. Opmerkelijke cashtransacties werden gezien als girale overboekingen en gaven daarom geen alerts in het monitoringssysteem.

Waarschuwingen die wél uit het systeem rolden, werden niet altijd snel afgehandeld door een medewerker. Daardoor werden ongebruikelijke transacties niet op tijd doorgegeven aan de FIU. Van klanten met een 'onacceptabel risico' werd ook geen afscheid genomen, omdat medewerkers het te druk hadden om naar hun dossiers te kijken.

Problemen gemeld

Uit het onderzoek van het OM bleek dat de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen van ABN Amro op de hoogte moeten zijn geweest. Zo hebben de interne afdelingen Compliance en Audit én DNB meerdere keren de tekortkomingen aan hen gemeld. Herstelprogramma's losten het probleem niet op.

Om deze reden zijn drie voormalige topbestuurders, onder wie Gerrit Zalm, aangemerkt als verdachten. Of ze ook vervolgd gaan worden, moet nog blijken. Omdat ABN Amro echt had kunnen weten dat afwijkende transacties niet genoeg werden gemonitord, verwijt het OM de bank schuldwitwassen. Dat betekent dat ABN redelijkerwijs had moeten weten dat geld dat op een rekening van de bank stond, of via een ABN-rekening werd overgemaakt, afkomstig was uit een misdrijf.

ABN heeft intussen beterschap beloofd. In 2019 is een nieuwe centrale afdeling opgericht die moet toezien op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme. Volgens de bank zijn er in totaal 3800 medewerkers, dat zijn er één op de vijf, fulltime mee bezig. 90 procent van de klanten is inmiddels opnieuw bekeken, dat moet volgens de bank bij tien procent nog gebeuren.

Een project van FC Twente om zestig Turkse gezinnen in Overijssel beter te laten integreren in Nederland, is geslaagd, concluderen onderzoekers van de Universiteit Twente. Na het project spraken veel deelnemers beter Nederlands, wisten ze meer over Nederland en hadden meer mensen een baan of ze volgden een opleiding. Ze werden geholpen door mensen uit hun eigen kring.

Het project Turkse Tukkers aan Zet liep drie jaar lang onder de vlag van de stichting 'FC Twente, scoren in de wijk'. Dat is een organisatie die zich inzet voor bewoners in de regio Twente die een extra steuntje in de rug kunnen gebruiken. In december vorig jaar werd het project afgerond en nu zijn de bevindingen bekendgemaakt.

"Dit initiatief is jaren geleden bedacht, omdat er behoefte was in Twente aan een integratieproject waarbij niet alleen de focus lag op het individu, maar het hele gezin betrokken werd. Het verschil met een reguliere aanpak is dat dit project is gestart in de Turkse community van binnenuit met ondersteuning van een voetbalclub, zij waren aan zet", zegt Bas Schreurs van FC Twente over waarom het project is gestart.

Voor de proef werden in 2018 twaalf Turkse vrijwilligers bij het ROC in Twente opgeleid tot coach. Coach Mehmet Göksu: "Als familiecoach ben je een van hen. Je hebt het vertrouwen gekregen. Als dit geregeld zou zijn door een ambtenaar uit Den Haag, dan zou het niet aankomen." Doordat de coaches uit de eigen omgeving komen en uit eigen ervaring kunnen spreken, zien de deelnemers het belang in van integreren, vindt hij.

Van de deelnemers geeft 21 procent aan dat ze het Nederlands veel beter beheersen. 67 procent zegt dat hun beheersing van de taal iets beter is geworden. Ruim de helft heeft meer kennis over Nederland. 19 deelnemers hebben dankzij het project een baan of ze doen vrijwilligerswerk.

Contact met buren

Er werden mensen gevolgd die nog maar kort in Nederland wonen, maar soms ging het ook om gezinnen die hier al heel lang geleden kwamen.

"Ik kwam in 2002 en toen heb ik anderhalf jaar taalles gehad. En daarna niet meer", zegt deelneemster Sacide Yüsel. Binnen het project werden allerlei activiteiten georganiseerd, waaronder het typisch Twentse klootschieten. Yüsel: "Ik heb normaal niet veel contacten, alleen mijn collega's. Ik was nu met mijn buurvrouw en dat was heel fijn."

Verder werden er stadswandelingen gemaakt en debatavonden georganiseerd. Deelnemers kregen ook informatie over allerlei Nederlandse instanties.

Mehmet Göksu denkt dat het bij integratie vooral belangrijk is dat mensen Nederlands spreken. "Als je in contact wil komen met je buren en je omgeving dat moet je de taal beheersen", zegt hij,

"In de jaren 80 was nog de gedachte dat ze teruggingen, dus hebben ze er toen geen energie in gestoken om bijvoorbeeld de taal te leren. Die mensen hebben eigenlijk de trein gemist. Ze waren geïsoleerd. De mensen hebben zich opgesloten in hun eigen wereld, dan kan je niet meedoen aan de maatschappij."

Er zijn plannen om met meerdere maatschappelijke organisaties te blijven werken aan een betere integratie van nieuwkomers. Bij RTV Oost wordt vanavond een documentaire over het project uitgezonden, waarin coaches en deelnemers te zien zijn.

Het project werd onlangs ook nog genoemd in het rapport 'De Impact van het betaald voetbal', als goed voorbeeld van de manier waarop betaalde voetbalorganisaties zich kunnen inzetten voor de maatschappij.

De voorzitters van de Europese Commissie en de Europese Raad moeten met elkaar in gesprek, om zo de weerstand en de verschillen tussen beide ambtelijke apparaten van de EU glad te strijken. Dat zegt de oud-commissievoorzitter Jean-Claude Juncker in een gesprek met de NOS, nu het stof rond de aanvaring in Turkije is neergedaald.

#Sofagate

Bij een bezoek aan de Turkse president Erdogan in Ankara was er voor de voorzitter van de Europese Raad een stoel naast Erdogan en voor de voorzitter van de Europese Commissie slechts een bank tegenover de Turkse minister van Buitenlandse Zaken.

Het "Ehhh..." van Commissievoorzitter Von der Leyen toen ze vaststelde dat de stoelen al door de twee mannen ingenomen waren, ging viral op sociale media. #Sofagate was een feit. Seksisme en verdeel en heers door Turkije waren de eerste analyses. Maar vervolgens kreeg Raadsvoorzitter Charles Michel de wind van voren. Hij had de ongemakkelijke diplomatieke situatie niet herkend.

Later bleek dat vooral zijn ambtenaren bij de voorbereidingen van het gesprek betrokken waren, en die van de Europese Commissie veel minder.

Verschillende belangen

Juncker vindt dat de twee voorzitters vooral met elkaar in gesprek moeten blijven. "Ik heb in mijn tijd met twee Raadsvoorzitters gewerkt: Van Rompuy en Tusk. Dat ging niet altijd even makkelijk, maar door met elkaar in gesprek te gaan, losten we verschillen op."

Volgens Juncker was de stoelendans in Ankara een uitvloeisel van ambtenaren van de Commissie en de Raad die verschillende belangen hebben en soms met elkaar in een loopgravenoorlog verwikkeld zijn. De twee voorzitters moeten daar volgens Juncker boven uitstijgen, anders loopt de machine vast.

Over die machine, het buitenlandse beleid van de Europese Unie, is Juncker ondubbelzinnig: "Volgens het protocol is de voorzitter van de Europese Raad nummer een, die van de Commissie nummer twee. Ik heb me daar nooit aan gestoord."

"Maar beide zijn nodig", vervolgt Juncker, "want de Commissievoorzitter gaat over buitenlandse handel en de Raadsvoorzitter over diplomatie. Ze hebben elkaar nodig. Het is niet voor niets dat Buitenlandcoördinator Borrell in de Europese Raad zit, maar ook vicevoorzitter van de Commissie is."

Publiekelijk in hoek gezet

Het loopt de laatste tijd vaker mis bij het naar buiten toe vertegenwoordigen van de EU. Buitenlandcommissaris Borrell werd publiekelijk in de hoek gezet door de Russische minister van Buitenlandse Zaken. En daarvoor trok de Europese Commissie gehaast een gevoelige grens tussen Ierland en Noord-Ierland in een poging smokkel van vaccins tegen te gaan. Het zorgt voor wantrouwen aan weerszijden van de Brusselse Wetstraat, waar de gebouwen van de Raad en de Commissie staan.

"De Commissie moet regels uitvoeren en niet aan buitenlands beleid doen", klinkt het bij de Europese Raad. Irritatie over en weer is er ook over het publieke profiel van de beide voorzitters. Te optimistische communicatie van de Commissievoorzitter in hoogdravende videoboodschappen zorgt voor irritatie bij de Raad. Nieuwsbrieven en Facebook-berichten van de Raadsvoorzitter zorgen weer voor wrevel bij de Commissie.

Zelf oplossen

Dat de twee voorzitters af en toe moeilijk door een deur lijken te kunnen, moeten ze volgens Jean-Claude Juncker dus zelf oplossen. Voor een effectief buitenlands beleid van de EU moeten ze, los van wat hun ambtenaren doen, als een team samenwerken.

Als er een goede verstandhouding is, werkt het en zijn er weinig onduidelijkheden, is de redenering van Juncker. "Ik heb in de VS met Obama en Trump te maken gehad, en die wisten altijd precies wie ze moesten bellen. Meestal belden ze ons beiden."

Alle jongeren die behandeld werden bij de Hoenderloo Groep hebben volgens staatssecretaris Blokhuis een passende vervolgplek gekregen toen de Gelderse jeugdzorginstelling in augustus 2020 sloot. Blokhuis schrijft aan de Tweede Kamer dat de eigenaar van de instelling, Pluryn, en minister De Jonge zich wel degelijk aan hun belofte hebben gehouden dat geen enkel kind tussen wal en schip zou vallen.

Blokhuis heeft de portefeuille jeugdzorg overgenomen van De Jonge, die het te druk heeft met de coronacrisis. Verschillende Kamerleden stelden de afgelopen tijd kritische vragen, omdat tientallen jongeren de dupe zouden zijn geworden van de sluiting van de Hoenderloo Groep. Ze kwamen niet op een passende plek terecht waar ze langere tijd kunnen blijven.

Plekken schaars

Ouders lieten bij EenVandaag weten dat het ze niet lukt om een passende instelling voor hun kinderen te vinden, omdat plekken in de jeugdzorg schaars zijn. Hun kinderen zitten nu gedwongen thuis en in sommige gevallen zijn hun problemen ernstiger geworden.

Maar Blokhuis schetst in zijn antwoorden aan de Kamerleden een heel ander beeld. Volgens hem waren alle jongeren op de dag van de sluiting doorgestroomd naar een passende en duurzame vervolgplek bij Pluryn of een andere aanbieder van jeugdzorg in de buurt.

De ouders van drie jongeren hebben het aanbod van Pluryn afgeslagen, schrijft Blokhuis. "Ze kozen kort voor de sluiting van de Hoenderloo Groep zelf voor een initiatief dat uiteindelijk niet duurzaam bleek." De betrokken gemeenten werken volgens hem hard aan een oplossing voor deze jongeren.

Grillige zorgvraag

Blokhuis erkent dat in de periode na de sluiting is gebleken dat de vervolgplek voor enkele jongeren toch niet passend was. Maar volgens de staatssecretaris is dat een logisch gevolg van de complexe en vaak grillige zorgvraag van de jongeren die bij de Hoenderloo Groep behandeld werden.

"De zorgvraag, en daarmee ook de passendheid van een plek, kan veranderen in de loop van de tijd. Dat kwam vóór de sluiting ook bij de Hoenderloo Groep voor. Dit betekent niet dat deze jongeren alsnog tussen wal en schip zijn gevallen." Volgens Blokhuis heeft Pluryn ook voor deze jongeren een passender plek gevonden.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft ook geen specifieke signalen ontvangen over jongeren die niet op een passende vervolgplek zouden zitten, schrijft hij. Ook de gemeenten hebben niet aan de bel getrokken.

De SP, een van de partijen die vragen over de kwestie stelden, vindt dat onbegrijpelijk:

SP-Kamerlid Kwint vindt dat Blokhuis te veel afgaat op wat Pluryn zegt, in plaats van te onderzoeken wat er echt aan de hand is. Woensdag staat er in de Tweede Kamer een debat gepland over de sluiting van de Hoenderloo Groep en de gevolgen daarvan voor de betrokken jongeren.

Tegen een 44-jarige man uit Utrecht is vijf jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging geëist. Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt de man ervan dat hij zijn vrouw dertien jaar lang stelselmatig heeft mishandeld en vernederd.

De vrouw zou regelmatig zijn geschopt en geslagen, vaak met een stok of een deegroller. Ook zou de vrouw zijn gedwongen urine van de kinderen te drinken en ontlasting van een van hen op te eten.

De vier kinderen van het gezin moesten volgens het OM toekijken hoe hun moeder werd vernederd en mishandeld. Ook zouden ze door de man zijn gedwongen om hun moeder te schoppen en slaan en werden zij zelf mishandeld.

Volgens het OM heeft de verdachte in mei 2019 geprobeerd zijn vrouw te doden door haar met een mes in het bovenbeen te steken, vlak bij de slagader in haar lies. Ook goot hij meerdere keren heet water over haar heen.

Zwavelzuur

De vrouw durfde haar man ondanks de mishandelingen niet te verlaten. Pas toen hij vorig jaar zwavelzuur kocht en dat in haar gezicht dreigde te gooien verliet ze hem en deed ze aangifte, meldt RTV Utrecht. Artsen hebben volgens het OM bij de vrouw op haar hele lichaam sporen van mishandeling vastgesteld.

De verdachte weigerde mee te werken aan elke vorm van persoonlijkheidsonderzoek en was niet aanwezig bij de zitting. Hij spreekt bij monde van zijn advocaat alle beschuldigingen tegen.

Volgens het OM zien deskundigen in de verklaring van de vrouw en kinderen voldoende aanwijzingen voor onder meer sadistische, narcistische en antisociale stoornissen.

President Miguel Díaz-Canel (60) is benoemd tot partijleider van de Cubaanse Communistische Partij en is daarmee vanaf vandaag de machtigste man van het land. Hij volgt op die plek de 89-jarige Raúl Castro op, de broer van de overleden oud-president en oud-partijleider Fidel Castro. Met de benoeming van Díaz-Canel is een eind gekomen aan het Castro-tijdperk op Cuba. De broers Fidel en Raúl waren bij elkaar opgeteld zestig jaar aan de macht in het land.

De benoeming van Díaz-Canel op de laatste dag van het vierdaagse congres van de Communistische Partij werd al verwacht. Honderden partijafgevaardigden kwamen bijeen in Havana voor de belangrijkste bijeenkomst van de partij. Raúl Castro had tijdens het partijcongres in 2016 al laten weten dat hij aan zijn laatste termijn als voorzitter begon.

Behoedzame hervormer

Zijn opvolger Díaz-Canel, die morgen 61 jaar wordt, werd geboren in de stad Santa Clara en is opgeleid tot ingenieur. Via de jongerenbeweging van de Communistische Partij wist hij zich op te werken tot bestuurder. In 2009 werd hij minister van Onderwijs. In 2012 klom hij op tot een van Cuba's vicepresidenten. Kort daarna werd hij benoemd tot eerste vicepresident.

In 2018 volgde Díaz-Canel Castro al op als president van Cuba. Sindsdien lijkt hij economische hervormingen op Cuba voorzichtig te stimuleren. Inmiddels mogen Cubanen kleine privébedrijven oprichten en ook kunnen meer en meer mensen gebruikmaken van internet. Waarnemers gaan er echter vanuit dat Raúl Castro ondanks zijn hoge leeftijd - in juni wordt hij 90 - achter de schermen grote invloed blijft uitoefenen.

Coronavaccins

Op dit moment zit Cuba in economisch zwaar weer. De economie is met 11 procent gekrompen. Door de coronapandemie komen er geen toeristen meer naar het eiland. Daarnaast drukken de Amerikaanse sancties zwaar op het land.

Er zijn nieuwe hervormingen aangekondigd, bijvoorbeeld voor Cubaanse boeren die nu onder strenge voorwaarden een koe mogen slachten en het vlees mogen verkopen. Ook probeert Cuba op eigen kracht coronavaccins te ontwikkelen in de hoop zo het toerisme weer op gang te helpen. De ontwikkeling van twee Cubaanse vaccins zou al zo ver gevorderd zijn dat het regime verwacht die binnenkort te kunnen gebruiken.

Informateur Tjeenk Willink vindt dat de formatie moet leiden tot een coalitieakkoord op hoofdlijnen. In een notitie die hij aan alle fractievoorzitters heeft gestuurd, roept hij ze op om tot overeenstemming te komen over vier of vijf grote onderwerpen die met voorrang moeten worden aangepakt.

Daarover zouden partijen die een coalitie willen gaan vormen een akkoord op hoofdlijnen moeten sluiten. De uitwerking daarvan is dan aan de nieuwe ministers en staatssecretarissen in het kabinet, die een 'regeerprogramma' schrijven.

De informateur wil af van de dichtgetimmerde coalitieakkoorden van de laatste decennia. Een schetsmatig akkoord kan volgens hem bijdragen aan de door velen gewilde nieuwe bestuurscultuur, met meer macht voor de Tweede Kamer.

Weer gesprekken met fractievoorzitters

Morgen en overmorgen ontvangt Tjeenk Willink weer alle fractievoorzitters, op volgorde van de kleinste partij naar de grootste. Daarbij staat de vraag centraal of er overeenstemming kan worden bereikt over die vier of vijf grote problemen en hun oorzaken.

Als het aan de informateur ligt, is het herstelbeleid na de coronacrisis in ieder geval één van die kwesties. De contouren daarvan moeten al in de formatie worden geschetst, daarmee kan niet worden gewacht tot het nieuwe kabinet er zit. "Vanwege de urgentie moet het herstelbeleid een centraal onderwerp in de formatie zijn", schrijft hij. Tjeenk Willink noemt ook klimaat, migratie en versterking van de democratische rechtsorde als onderwerpen die om een oplossing vragen.

Het is de bedoeling dat Tjeenk Willink volgende week met zijn eindverslag komt, waarna er een debat in de Tweede Kamer is. Dat zou moeten gaan over de belangrijkste kwesties die om een oplossing vragen. Daarna moet bepaald worden hoe die problemen aangepakt moeten worden en welke partijen daarbij willen samenwerken.

Het Openbaar Ministerie heeft 18 jaar celstraf en tbs met dwangverpleging geëist tegen de 21-jarige Samir El Y. voor het doodschieten van de 24-jarige Bas van Wijk uit Badhoevedorp.

Van Wijk werd op 8 augustus vorig jaar neergeschoten op een strand bij recreatiegebied de Oeverlanden in Amsterdam. Hij sprak de verdachte aan toen die een horloge probeerde te stelen van een vriend van Van Wijk. Het slachtoffer overleed ter plekke aan zijn verwondingen.

Volgens het OM is er onvoldoende bewijs voor moord. El Y. zou geen vooropgezet plan hebben gehad om Van Wijk te vermoorden. Maar het OM ziet wel voldoende bewijs voor gekwalificeerde doodslag, omdat El Y. uit was op het horloge en dat ook meenam nadat hij twee keer op Van Wijk had geschoten. Volgens de officier van justitie slaagde hij in zijn opzet om het horloge te stelen door te schieten.

'Uit de hand gelopen ruzie'

El Y. verklaarde voor de rechtbank dat er onenigheid was tussen zijn groep en die van Van Wijk en dat dat uit de hand liep. "Mijn neef ging ernaartoe. Ik ben erachteraan gelopen." El Y. droeg een wapen bij zich. "Dat had ik bij me omdat ik wat problemen had met mensen buiten."

El Y. bekende na zijn aanhouding twee keer te hebben geschoten op Van Wijk, in zijn been en in zijn borst. Het OM verdenkt hem ook van wapenhandel. Op zijn telefoon zijn foto's gevonden van een aantal vuurwapens. In zijn auto troffen rechercheurs een nep-Rolex aan.

Deskundigen constateren een langlopend patroon van gedragsproblemen en een persoonlijkheidsstoornis bij El Y., schrijft NH Nieuws. Zij schatten de kans op gewelddadig gedrag in de toekomst in als hoog.

De vandaag aangekondigde European Super League is een voorbeeld van hoe geld steeds meer de ziel uit het professionele voetbal haalt, vinden de voorzitters van de supportersverenigingen van PSV, Feyenoord en het Nederlands Elftal. "Het gaat alleen om macht en geld."

Theo Pouw, van Supportersclub Oranje, begrijpt dat de UEFA zich verzet tegen het plan. "Zij verdienen hun geld aan de Champions League, de Europese kampioenschappen en de Nations League. Ze lopen hierdoor veel risico."

Pouw vindt dat het plan voor de Super League niets meer met een echte competitie te maken heeft. "Een club als Barcelona, dat ongelooflijk veel schulden heeft en dan zijn eigen competitie op wil gaan zetten, is natuurlijk absurd."

"We zitten natuurlijk niet te juichen als het Nederlands Elftal zonder zijn beste spelers moet gaan voetballen", vervolgt Pouw. Toch denkt hij niet dat de UEFA dit zal laten gebeuren. "Het EK is een verdienmoment. Denk je nou echt dat ze zo dom zijn dat ze de beste spelers niet uit gaan nodigen?"

"Tot 1953 werden spelers die betaald voetbal speelden, ook niet toegelaten tot het Nederlands Elftal. Maar uiteindelijk ging de KNVB ook daar overstag. Het zou zomaar kunnen dat zoiets ook hier gaat gebeuren, maar er moet nog zoveel gebeuren voordat dat duidelijk is. Ik ben zeer benieuwd."

"Dit idee staat erg ver van de belevingswereld van de gemiddelde supporter. Ik snap heel goed dat voetbal ook business is, maar je ontdoet het hiermee van de nostalgie en romantiek die er nu nog zijn", reageert Harrie Timmermans van supportersvereniging PSV. "Je ontdoet een club hiermee van zijn eigenheid."

"Die ontwikkeling van 'meer meer meer', die ook nog eens aangejaagd wordt door clubs met veel schulden, zorgt ervoor dat het steeds verder verwijderd wordt van wat voetbal ooit was", vindt Timmermans.

"Daarom vind ik het goed dat PSV niet afhankelijk wil zijn van oliedollars, maar dat gekeken wordt naar investeerders met een clubhart. Dan blijf je baas in eigen huis, en supporters hebben ook meer gevoel bij zo'n club dan een die zijn ziel en zaligheid verkoopt. Zo raak je je oorspronkelijke fanbase kwijt."

Timmermans denkt dat clubs wel veel geld kunnen verdienen met "dit zielloze project", maar vraagt zich af waar je als supporter straks naar zit te kijken. "Daarom denk ik dat deze ontwikkeling voor een ommekeer kan gaan zorgen: dat supporters hier niet in mee willen gaan. Maar misschien ben ik een romanticus."

"Ik heb bijna met afschuw kennis genomen van dit plan", zegt Remco Ravenhorst van supportersvereniging Feyenoord. "De brutaliteit van die clubs is ongekend, en dan wordt het nieuws ook nog in het holst van de nacht naar buiten gebracht. En dat in een tijd waarin het in toenemende mate gaat over solidariteit, en waarin supporters belangrijk zijn om de clubs overeind te houden."

Ravenhorst vindt dat de verschillen tussen clubs juist kleiner moeten worden en niet groter. "Ook in Nederland, dat is wat voetbal mooi maakt. Als de omzet van de clubs zoveel gaat verschillen, dan kun je als kleine club nog zóveel geluk hebben, kampioen word je niet."

"Het zal hard gespeeld gaan worden en de lobbygroepen van beide partijen zijn sterk, maar toch denk ik niet dat die Super League er gaat komen."

Gary Neville, oud-speler van Manchester United en 85-voudig Engels international, maakt zich ook boos over de plannen voor de Super League:

Jelle P. uit Urk is door een Engelse jury vrijgesproken van drugssmokkel. De vrachtwagenchauffeur werd verdacht van de smokkel van 250 kilo cocaïne en bijna 170 kilo amfetamine naar het Verenigd Koninkrijk.

De drugs zaten verstopt in de karretjes waarmee een lading bloemen werd getransporteerd. De straatwaarde van de drugs is zeker 26 miljoen euro.

De Urker werd eind juli op weg naar de Kanaaltunnel bij Coquelles in Frankrijk aangehouden door de Britse douane. Hij heeft steeds gezegd dat hij niet wist dat er drugs tussen de rozen en zonnebloemen waren verstopt. Volgens de advocaat van P. is hij het slachtoffer geworden van een internationaal drugsnetwerk, meldt Omroep Flevoland.

Jelle P. is de zoon van een voormalige wethouder uit het vissersdorp. De vader stapte op nadat bekend werd dat hij werkte als vervoersmanager in het bedrijf van zijn zoon.

De Chinese overheid maakt zich schuldig aan misdaden tegen de menselijkheid tegen de Oeigoerse minderheid in Xinjiang, stelt Human Rights Watch in een vandaag verschenen rapport. De mensenrechtenorganisatie roept op tot een onafhankelijk onderzoek en wil dat verantwoordelijke functionarissen gestraft worden. Ondertussen draait de Chinese propagandamachine overuren om een ander beeld van de regio te schetsen.

Uitgestrekte graslanden met schaapkuddes worden afgewisseld met ruige woestijnlandschappen, witte bergtoppen en heldere blauwe meren. Wie de pas gelanceerde propagandafilm 'Wings of Songs' bekijkt, kan nauwelijks tot een andere conclusie komen dan dat de provincie Xinjiang de hemel op aarde is. Een Kazach, een Oeigoer en een Han-Chinees die zich zingend en dansend vrijelijk door de regio bewegen. Er wordt bier gedronken en lamssaté gegeten.

Huiveringwekkend

"Het is huiveringwekkend om te zien wat er uit de propagandamachine komt", zegt China-directeur Sophie Richardson van Human Rights Watch. "Arbitraire massaopsluiting en arrestaties, martelingen, verkrachtingen, het scheiden van families: het bewijsmateriaal dat China misdaden tegen de menselijkheid pleegt stapelt zich op", zegt ze.

In de film is daar niets van terug te zien. Surveillancecamera's en politiecheckpoints blijven buiten beeld. Lange baarden en hoofddoekjes, door de Chinese autoriteiten aangemerkt als extremistische kenmerken, waren sowieso al grotendeels verdwenen uit de straten van Xinjiang.

In de afgelopen weken openden de Chinese autoriteiten een vers propagandaoffensief, versterkt door de staatsmedia. Van genocide kan geen sprake zijn, was de eensluidende conclusie van verslaggevers van de Chinese staatsomroep CGTN die met de lokale bevolking spraken.

"Grotesk", noemt Richardson de campagne, die zich ook richt op westerse journalisten en kritische Oeigoeren. Het propagandadepartement gaf in de afgelopen maanden meermaals persconferenties om 'leugens' en 'nepnieuws' te 'corrigeren'.

Kritische Oeigoeren doelwit

Vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken worden Oeigoeren die getuigenissen hebben afgelegd over marteling of verkrachting persoonlijk aangevallen. "Een competente overheid zou deze beschuldigingen niet alleen uiterst serieus nemen, maar ook een onafhankelijk onderzoek instellen", zegt Richardson. "In plaats daarvan probeert men de reputatie van mensen die getuigenverklaringen afleggen te vernietigen en richt men hun pijlen op buitenlandse journalisten die deze verhalen vastleggen."

De Tweede Kamer nam onlangs een motie aan waarin de behandeling van Oeigoerse minderheden in Xinjiang als genocide werd bestempeld. Het Canadese parlement en Washington gingen de Nederlandse parlementariërs daarin voor.

Human Rights Watch neemt het woord genocide nog niet in de mond. "Niets in onze documenten sluit uit dat daarvan geen sprake zou zijn", zegt Richardson daarover. "Maar op basis van de huidige informatie kunnen we nog onvoldoende vaststellen dat het inderdaad gaat om genocide. Bovendien: bij misdaden tegen de menselijkheid heb je het over de meest serieuze mensenrechtenschendingen onder internationale wetgeving."

Sancties

Afgelopen maand zette de Europese Unie al vier Chinese functionarissen op een sanctielijst vanwege de behandeling van de Oeigoeren. China sloeg terug, waarbij onder meer D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma op een sanctielijst werd geplaatst.

Human Rights Watch roept op tot verdergaande sancties en een internationaal onderzoek naar de misstanden in Xinjiang. De organisatie hoopt dat verantwoordelijke functionarissen vervolgd kunnen worden. "De Chinese overheid slaagt er erg goed in zichzelf te verkopen als een uitzonderlijke macht, die dingen anders aanpakt dan andere landen. Dit moet stoppen, en wel onmiddellijk. Ze zijn er al te lang mee weggekomen."

China noemde de beschuldigingen van genocide in Xinjiang eerder "de leugen van de eeuw". Volgens buitenlandwoordvoerder Zhao Lijian proberen "anti-Chinese krachten de Chinese successen in de terrorismebestrijding" teniet te doen. Peking heeft gezegd dat buitenlandse waarnemers welkom zijn in de regio, zolang deze "niet bevooroordeeld" zijn.

Eerder maakte China-correspondent Sjoerd den Daas deze reportage over de strafkampen:

Geen dolfijnen meer die door hoepels springen en nooit meer zeeleeuwen die met hun flippers 'klappen'. Het Dolfinarium in Harderwijk wil een nieuwe weg inslaan, met meer oog voor educatie en dierenwelzijn.

Vorig jaar schreef een onderzoekscommissie in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een kritisch rapport over het zeezoogdierenpark in Harderwijk. De dieren worden te veel gebruikt als 'performers', de verblijven zijn ondermaats en de fotomomenten met de dieren in het Dolfinarium zijn in strijd met de educatieve rol van dierenparken, concludeerde de commissie.

Nu zegt het Dolfinarium z'n shows aan te passen, maar ze verdwijnen niet helemaal. Dierenwelzijnsorganisatie World Animal Protection Nederland is kritisch. Wat hen betreft zouden er helemaal geen voorstellingen meer met dolfijnen moeten zijn: "Kinderen leren vooral dat het prima is om wilde dieren te gebruiken voor ons vermaak. Niet de bezoeker dient centraal te staan, maar het welzijn van de dieren."

Volgens het park is er de afgelopen jaren al veel veranderd bij de dolfijnenshows:

Het park verkeert door de coronamaatregelen in financieel zwaar weer, maar wil investeren in de toekomst. In het nieuwe programma is meer aandacht voor het natuurlijke gedrag van de dieren en de invloed van de mens op de natuur, aldus het Dolfinarium. Om aantrekkelijk te blijven investeert het park ook in andere activiteiten, zoals een waterpark.

Ook neemt die dierentuin afscheid van twee walrussen, acht tuimelaars en twee Californische zeeleeuwen. Die verhuizen naar een park in China. Het ministerie adviseerde daartoe omdat de zeeleeuwen in hun verouderde verblijf niet diep genoeg konden duiken. Het verblijf dat vrijkomt wordt voor andere dieren opengesteld, waardoor die meer bewegingsvrijheid krijgen.

World Animal Protection betwijfelt of dat een oplossing is: "Er bestaat geen enkele garantie dat met deze dieren in China niet wordt gefokt of dat ze niet worden ingezet voor dieronwaardig entertainment."

Geen fokverbod

Na de kritiek die volgde op een uitzending van onderzoeksprogramma RamBam stopte de dierentuin in 2016 al met het kunstmatig insemineren van dolfijnen. Met een verborgen camera was gefilmd dat een verzorger een dolfijn aftrok in het kader van het fokprogramma.

In 2017 werd er voor het laatst een dolfijn geboren in het Dolfinarium. "We hebben genoeg dolfijnen in ons Dolfinarium.", zegt Alex Tiebot, manager van het Dolfinarium. Hij sluit niet uit dat het fokprogramma op de lange termijn weer wordt opgepakt.

World Animal Protection wil dat de Tweede Kamer een fokverbod aan het Dolfinarium oplegt en bood daartoe een petitie aan. "Leven in gevangenschap voor dolfijnen is niet acceptabel", zegt Sanne Kuijpers van de dierenbeschermingsorganisatie tegen Omroep Gelderland.

Twee omstreden testevenementen waarbij 10.000 bezoekers aanwezig zouden zijn, gaan toch niet door. Het gaat om de 538 Oranjedag in Breda en het Startschotgala in Lichtenvoorde.

In Breda heeft de burgemeester geen vergunning afgegeven, in Lichtenvoorde heeft de organisatie zelf besloten het evenement uit te stellen. De 538 Oranjedag stond gepland voor 24 april, het Startschotgala zou op 1 mei plaatsvinden op het terrein van de Zwarte Cross. De organisatie van het festival in Lichtenvoorde kijkt of er een andere datum voor het festival gevonden kan worden.

De feesten maken deel uit van een reeks Fieldlab-evenementen. Bezoekers moesten een negatief testresultaat kunnen tonen. De proeffestivals hadden moeten uitwijzen hoe zulke massale evenementen veilig georganiseerd kunnen worden. Eerder waren de Fieldlabs kleinschaliger van aard. Deze festivals hadden kennis op moeten leveren over of de preventieve maatregelen ook op grotere schaal werken.

Openbare orde

Het Startschotgala is uitgesteld vanwege de maatschappelijke discussie, zegt de organisator. Als belangrijkste reden voor het niet verlenen van een vergunning voor de Oranjedag noemt de gemeente Breda de maatschappelijke onrust en de openbare orde: "De politie krijgt steeds meer signalen dat 538 Oranjedag voor- en tegenstanders van het coronabeleid en de Fieldlabs aan zal trekken met alle veiligheidsrisico's van dien", aldus burgemeester Paul Depla in een verklaring. Ook gaf de Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio (GHOR) een negatief advies over het Fieldlabfeest.

De afgelopen week kwam er veel kritiek op het voorgenomen evenement. Een petitie tegen het feest in hartje Breda werd zo'n 370.000 keer ondertekend. Het kabinet liet de beslissing over het al dan niet doorgaan van het feest over aan de gemeente Breda.

De petitie was een initiatief van een arts in het Bredase Amphia Ziekenhuis. Hij noemde het feest "een slag in het gezicht" van "verontruste zorgverleners, patiënten op de steeds langer wordende wachtlijst, hun naasten en anderen". Ook horecaondernemers uit Breda waren boos over het feest.

Bezoekers die een kaartje gekocht hebben, krijgen hun geld terug, zegt 538-eigenaar Talpa. De organisatie van het Startschotgala zegt "spoedig" terug te komen op de vraag wat er met de gekochte kaartjes gebeurt.

Kabinet: jammer

Het kabinet hecht veel belang aan de Fieldlab-evenementen, om te kijken hoe de samenleving weer open kan. Een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken noemt het niet doorgaan "jammer voor het onderzoek én de 10.000 mensen die kaarten hadden gekocht en hiernaar uitkeken."

"Het kabinet heeft aangegeven dat op basis van uitgebreide voorzorgsmaatregelen het Fieldlab-evenement in Breda verantwoord had kunnen plaatsvinden. Breda heeft de afweging gemaakt in het kader van de openbare orde geen vergunning te verlenen. Daar hebben we uiteraard respect voor", zegt de woordvoerder.

Fieldlab Evenementen laat weten begrip te hebben voor het besluit van de Bredase burgemeester Depla: "Tegelijkertijd zet dit een streep door een belangrijk deel van ons onderzoek, namelijk de fase waarin wij eerder opgedane ervaringen willen toetsen met een groter publiek. We blijven ons doel voor ogen houden en dat is werken aan de terugkeer van veilige en verantwoorde evenementen met een verhoogde bezoekerscapaciteit."

Een ICT-bedrijf dat digitale infrastructuur levert voor notarissen is vrijdag gehackt. Daardoor konden 96 notariskantoren vandaag niet hun normale werkzaamheden verrichten, zoals het passeren van akten. Uit voorzorg zijn servers en databases van notariskantoren en enkele leveranciers van notarissoftware afgesloten, meldt de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB). In Nederland zijn rond de 800 notariskantoren.

Door het platleggen van de servers kunnen de notarissen niet bij de contactinformatie van hun klanten. Daarom kunnen veel klanten ook niet actief geïnformeerd worden over de hack en de gevolgen daarvan.

Wanneer het probleem opgelost is, is niet nog niet bekend. Volgens de KNB zal zeker een deel van de notariskantoren morgen ook nog last hebben van de gevolgen. De KNB zegt dat er geen aanwijzingen zijn dat er gegevens zijn buitgemaakt.

Het bedrijf waar de hack heeft plaatsgevonden is Managed IT. De website van het bedrijf was vanmiddag nog niet bereikbaar. De hack is gemeld bij het incidententeam voor digitale dienstverleners van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Dat team zegt geen uitspraken te kunnen doen over de aard van de hack en hoe lang de problemen naar verwachting zullen aanhouden.