NOS Nieuws - Algemeen

De rechtszaak over het in 2016 ontvoerde meisje Insiya hoeft niet overgedaan te worden. Dat heeft de Hoge Raad, de hoogste rechter in ons land, bepaald. Daarmee komt een einde aan een jarenlange juridische strijd, maar niet aan de strijd van Insiya's moeder om haar dochter terug te halen naar Nederland.

Negen jaar geleden werd Insiya ontvoerd uit het huis van haar oma in Amsterdam. Dat gebeurde in opdracht van haar vader. Het meisje was toen 2 jaar oud en werd via Duitsland overgebracht naar India. De ontvoerders en de vader kregen eerder in Nederland celstraffen opgelegd. Zo moest de vader van Insiya in hoger beroep achtenhalf jaar de cel in, maar India wil de man niet uitleveren. Dat geldt ook voor de inmiddels 11-jarige Insiya.

Videobellen

Haar moeder Nadia Rashid probeert al sinds de ontvoering om haar dochter terug te halen naar Nederland. Zij heeft op papier het volledige ouderlijke gezag over het meisje. In 2018 kreeg de moeder via de rechter de kans om via Skype haar dochter weer te zien. Maar na een aantal Skypegesprekken hield dat contact op. Sindsdien heeft ze haar dochter niet meer gezien.

De moeder "is volledig afhankelijk van de opstelling van de Indiase autoriteiten", zegt haar advocaat Peter Plasman. "Die vinden zelfs dat er in Nederland geen ontvoering heeft plaatsgevonden. Die vinden kennelijk dat het kind bij de vader hoort en hebben lak aan wat er in Nederland is gebeurd. Ze hebben ook lak aan de positie van de moeder die het volledige ouderlijke gezag heeft."

Altijd hoop

Dat zou nu kunnen veranderen. India heeft eerder gezegd geen actie te ondernemen zolang er nog rechtszaken lopen. Daarom heeft moeder Nadia wel hoop, maar niet de verwachting dat er echt iets gaat veranderen. "Nederland zou zich echt veel meer moeten inspannen om Insiya hier naartoe te halen", voegt ze eraan toe.

Eerder schreef ze al een brief aan koningin Máxima en nam ze een video op. Tijdens een staatsbezoek aan India betuigden koning Willem-Alexander en koningin Máxima hun medeleven aan de moeder. Zij zeiden toen haar situatie hartverscheurend te vinden.

Advocaat Plasman voegt toe dat de grootste hoop die Nadia nu heeft, is dat haar dochter ouder wordt en ook vragen gaat stellen. "Daarom heeft ze de zaak altijd levend en in de aandacht proberen te houden, om ook aan haar dochter te laten zien: ik wil jou al negen jaar terug, ik kan er niets aan doen, ik kan India niet dwingen, maar je kunt op een gegeven moment ook zelf komen", aldus de advocaat.

Voor de tweede keer dit jaar struikelt een bedrijf dat gemeenten helpt met isolatieplannen voor inwoners. Winst Uit Je Woning: Samen inkopen, dat door een groot aantal gemeenten wordt ingehuurd om inwoners te helpen met het verduurzamen van hun woning, heeft gisteren faillissement aangevraagd. Aan de NOS laat bestuurder Michel Muurmans weten dat het faillissement waarschijnlijk vandaag nog wordt uitgesproken.

Twee maanden geleden viel al het doek voor Groupcard. Dit bedrijf gaf voor veel gemeenten onder meer stadspassen en kaarten uit met financiële hulp voor inwoners met lage inkomens. Die hulp was bijvoorbeeld bedoeld voor de aanschaf van energiezuiniger witgoedapparaten of het isoleren van een woning.

Bedrijven uit de isolatiebranche noemen Winst Uit Je Woning "een grote speler" in het nationaal isolatieprogramma. Hiermee wil het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening tot en met 2030 in totaal 2,5 miljoen woningen isoleren. Winst Uit Je Woning werd door veel gemeenten ingehuurd om inwoners te helpen isolatieplannen te maken.

Kosten te hoog

Het bedrijf zegt in financiële problemen te zijn gekomen omdat elke gemeente eigen eisen en regelingen heeft. "Dit bekent dat wij maatwerk moesten gaan leveren om aan de verplichtingen te kunnen voldoen", legt Muurmans uit. "Voor het faciliteren van maatwerk per gemeente zijn er vaak kostbare technische ontwikkelingen nodig of juist handmatige werkzaamheden."

Muurmans zegt dat de afgelopen maanden "diverse mogelijkheden zijn bekeken" om de financiële problemen op te lossen. "Helaas bleken de mogelijkheden te weinig vertrouwen te geven voor een succesvol vervolg." Hij zegt te hopen op een doorstart. Bij het bedrijf werken 73 mensen.

Uit de laatste jaarrekening blijkt dat Winst Uit Je Woning over 2024 een negatief eigen vermogen van 1,3 miljoen euro had. Het bedrijf nam een maand geleden nog wel een deel van het failliet gegane Groupcard over.

Er werd 100.000 euro neergelegd voor het systeem dat lokaal de verkopen van cadeaukaarten en andere passen afhandelt. Hiervoor nam Winst Uit Je Woning ook drie medewerkers van Groupcard over. De verwachting was dat het systeem van pas kon komen bij doe-het-zelfregelingen.

Onaangenaam verrast

De gemeente Den Haag maakte eind september bekend de cadeaukaart om woningen te verduurzamen bij Winst Uit Je Woning onder te brengen. Dat ligt nu opnieuw stil, omdat het bedrijf alle werkzaamheden heeft stilgelegd. "Het is mogelijk dat de uitvoering van verduurzamingsprogramma's van gemeenten vertraging oploopt", laat Winst Uit Je Woning weten

In de provincie Utrecht was Winst Uit Je Woning ingehuurd om voor twintig gemeenten inwoners die hun woning willen isoleren te helpen. Dat ging via persoonlijk advies aan huis, het maken van een bespaarplan, het aanvragen van subsidies en door de woningeigenaar vervolgens te koppelen aan een isolatiebedrijf.

De provincie Utrecht is "onaangenaam verrast" door het faillissementsbericht. Een woordvoerder zegt dat Winst Uit Je Woning "de afgelopen jaren een belangrijke rol speelde" in de verduurzamingsopgave voor de provincie. Het faillissement heeft gevolgen, maar welke dat precies zijn is de provincie nog aan het onderzoeken. "Het is wel bekend dat het geen gevolgen heeft voor de middelen die beschikbaar zijn voor woningeigenaren."

Ruim 150 gemeenten

Winst Uit Je Woning werkte de afgelopen jaren voor ruim 150 gemeenten. Er liepen nog vijftig projecten. Naast de veertien gemeenten uit Utrecht werkten onder meer Helmond, Someren, Deurne, Wijk bij Duurstede, Stichtse Vecht, Ronde Venen, Soest, IJsselstein, Soest en Waterland samen met Winst Uit Je Woning.

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt verontrust te zijn door het nieuws. "Dit faillissement raakt niet alleen de betrokken gemeenten, maar ook hun inwoners en de medewerkers van Winst Uit Je Woning." De gevolgen van dit faillissement kan de VNG nog niet overzien.

Tientallen mensen die een drone de lucht instuurden voor en tijdens de NAVO-top in Den Haag zijn beboet. Het gaat om 29 dronevliegers. De hoogte van de boetes ligt tussen 350 en 1350 euro.

Rond de top, in juni van dit jaar, gold een verbod op drones. Volgens justitie verklaarden veel vliegers dat ze daarvan niet op de hoogte waren. Voor de strafbaarheid maakt dat niet uit; het is aan hen om zich te informeren, zegt justitie.

Kort na het einde van de top maakte Defensie al bekend samen met de politie "talloze drones" onschadelijk te hebben gemaakt. Daarvoor werd een speciale eenheid ingezet: de Counter Unmanned Aircraft Systems (C-UAS)-batterij. Die beschikt onder meer over sensoren zoals een specialistische infraroodkijker.

Huwelijksreportage

Los van het overtreden van het vliegverbod hadden sommigen geen geldig vliegbewijs of hun registratie niet op orde. Ook werd op plekken gevlogen waar het sowieso niet mag, ook niet buiten de NAVO-top.

De meeste vliegers zijn hobbyisten. Een aantal van hen was bezig met werk, zoals het aanleggen van zonnepanelen of het maken van een huwelijksreportage.

Nog niet alle 29 hebben de boete voldaan; ze hebben daarvoor nog even de tijd, zegt justitie. Als ze niet betalen wordt hun zaak voorgelegd aan de rechter.

Legerbases

Afgelopen maanden zijn in Europa geregeld drones gesignaleerd op gevoelige plekken, waaronder legerbases. Afgelopen weekend was het raak bij een Belgische militaire basis. In sommige gevallen gaat de verdenking uit tegen Rusland, dat er volgens experts met hybride oorlogsvoering erop uit is Europa te destabiliseren.

Het drinkwater in de regio Utrecht is weer "volledig schoon" en "veilig om te drinken", meldt Vitens. Dat blijkt uit de resultaten van tests die het drinkwaterbedrijf heeft gedaan. Het advies om water te koken voor gebruik komt daarmee te vervallen.

Zaterdag werd duidelijk dat er een bacterie was ontdekt in een drinkwateropslag in Utrecht. Het ging om enterokokken, een bacterie die van nature ook voorkomt in de darmen van mensen. De bacterie is niet gevaarlijk voor mensen met een goede gezondheid, maar kan tot bijvoorbeeld een infectie leiden bij mensen met een verminderde weerstand.

Voor 125.000 huishoudens in delen van Utrecht en plaatsen in de buurt betekende de ontdekking van de bacterie dat water voor gebruik minstens 3 minuten moest worden gekookt. Ondanks een oproep om niet te hamsteren, ontstond bij veel supermarkten in de regio een run op flessen drinkwater.

Doorspoelen

Het reservoir waarin de bacterie was aangetroffen is zaterdag uit bedrijf gehaald. Dat wordt nu grondig schoongemaakt, zegt Vitens. Het waterbedrijf onderzoekt nog waar de bacterie vandaan komt, omdat die normaal gesproken niet in drinkwater voorkomt.

Vitens raadt klanten aan om de kraan een minuut te laten doorlopen, als ze deze vanwege de drinkwaterbesmetting een paar dagen niet hebben gebruikt.

De meest pessimistische scenario's over de opwarming van het klimaat komen zeer waarschijnlijk niet meer uit. Tegelijkertijd liggen landen ook niet op koers om zich te houden aan de afspraken in het klimaatverdrag van Parijs waarin staat dat de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden Celsius moet blijven.

Dat is de conclusie van een rapport van het milieubureau van de Verenigde Naties (VN). Jaarlijks verschijnt dit - mede door Nederland betaalde - rapport in aanloop naar de klimaattop, dit jaar gehouden in de Braziliaanse stad Belém.

Fossiele brandstoffen

Om de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen, spraken bijna alle landen tien jaar geleden af om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius, en liever nog onder de 1,5 graad.

Die doelen zijn volgens het VN-rapport ver weg. Momenteel is de aarde op weg naar een opwarming van 2,8 graden. Vorig jaar ging de wereld al eenmalig door de grens van 1,5 graad. De onderzoekers verwachten dat dit ergens in de komende jaren definitief gebeurt.

Andere recente rapporten bevestigen dit beeld. Als landen geen extra maatregelen nemen, blijven ze nog heel lang grote hoeveelheden steenkool, olie en aardgas verbranden. Hierbij komen broeikasgassen vrij die de aarde ruim meer dan 2 graden opwarmen.

Te pessimistisch

Het rapport merkt wel op dat de meest alarmerende scenario's steeds minder waarschijnlijk worden. Tien jaar geleden leek het er nog op dat de aarde mogelijk afstevende op een opwarming van iets minder dan 4 graden. "Die temperatuurprojecties zijn toch wel flink naar beneden bijgesteld", zegt Michel den Elzen, onderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Hij werkte mee aan het VN-rapport.

Volgens Den Elzen heeft dat meerdere oorzaken. Deels waren de verwachtingen in Parijs te pessimistisch. Wetenschappers begrijpen nu beter hoe de uitstoot van broeikasgassen zich ontwikkelt en schatten de mogelijke opwarming beter in. Ook nam de verwachte economische groei af, bijvoorbeeld door de coronapandemie.

Maar landen ondernamen ook van alles om klimaatverandering tegen te gaan. Zonnepanelen, windturbines en elektrische auto's werden veel goedkoper en beleefden een enorme opmars. De wereld gebruikt jaar na jaar nog steeds meer fossiele brandstoffen, maar de opkomst van hernieuwbare energie remt die groei wel af.

Nieuwe plannen

Eigenlijk zouden landen dit jaar komen met plannen om de opwarming nog verder te beperken. De praktijk bleek echter weerbarstig. Bijna alle landen waren te laat en slechts een derde leverde uiteindelijk een plan in bij de VN. De Europese Unie probeert het vandaag opnieuw eens te worden over de plannen.

"Ik had eigenlijk wel wat meer verwacht", zegt Den Elzen van het PBL. Uit doorrekening blijkt dat, wanneer alle landen die wel iets inleverden hun plannen netjes uitvoeren, de temperatuur van de aarde nog 'maar' stijgt met 2,5 tot 2,8 graden. Dat is een flinke stap vooruit ten opzichte van vorig jaar. Maar dat komt volgens Den Elzen vooral doordat al bestaande plannen beter zijn doorgerekend.

De nieuwe plannen van landen helpen wel enigszins. Maar een flink deel van de impact wordt tenietgedaan doordat de Verenigde Staten juist meer gaan uitstoten. In januari stapte de net aangetreden president Donald Trump uit het klimaatverdrag van Parijs. Het is duidelijk dat zijn land de komende jaren vrijwel niets gaat doen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Den Elzen verwacht dat de ramingen nog wel iets positiever worden. Een deel van de landen die te laat zijn, komt alsnog met plannen. Zo leverde Indonesië afgelopen weekend een plan in dat volgens Den Elzen een stuk ambitieuzer was dan gedacht.

Een man heeft na een schipbreuk op het IJsselmeer ruim twee dagen doorgebracht op een onbewoond eiland.

Zijn zeiljacht was vastgelopen op de keien van het eilandje De Kreupel ten oosten van Medemblik in Noord-Holland. Hij overleefde zonder eten en drinken in een zelfgemaakte tent van zeilen.

Om van de rust te genieten was hij vrijdag met zijn jacht voor anker gegaan vlak bij het eiland, toen het anker losraakte. De wind blies het jacht tegen de keien. Het schip raakte beschadigd en zonk deels.

Slecht weer

De eigenaar had geen apparatuur aan boord om noodsignalen uit te sturen en ook de batterij van zijn mobiele telefoon had het begeven. Daardoor kon hij op geen enkele manier contact leggen met de buitenwereld.

Vanwege de slechte weersomstandigheden was het niet druk op het water en heeft geen enkel schip de schipbreukeling opgemerkt.

Daar kwam verandering in toen zondagochtend eindelijk een zeiljacht passeerde en alarm sloeg. De bemanning van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) in Andijk vond de schipbreukeling en bracht hem naar de wal.

"We troffen een half gezonken zeilboot aan die half op de keien van het eiland lag", zegt een woordvoerder van de KNRM tegen de NOS. "En we zagen een zelfgebouwd tentje waar de man naast stond."

Noodapparatuur

De man was volgens de KNRM licht verzwakt, maar maakte het verder goed. "Hij was heel blij om ons te zien", zegt de woordvoerder. "Hij zat toch al twee en een halve dag zonder eten alleen op dat eiland in weer en wind."

In de jachthaven van Andijk kreeg hij een kop koffie, een douche en droge kleren. Daarna werd hij naar een hotel gebracht om aan te sterken.

Daar vertelde hij dat hij enorm blij was met de komst van de KNRM omdat hij dacht dat hij op het eilandje het leven zou laten.

De KNRM onderstreept dat het voor de man heel anders had kunnen aflopen en benadrukt dan ook het belang van het aan boord hebben van een marifoon, telefoon of noodvuurwerk.

Het zeiljacht is niet meer te redden en wordt geborgen door Rijkswaterstaat.

In de Filipijnen zijn zeker 40 mensen omgekomen door orkaan Kalmaegi. Ook zijn volgens de autoriteiten zo'n 400.000 mensen geëvacueerd, melden Filipijnse media.

Kalmaegi, die door de lokale bevolking Tino wordt genoemd, bereikte vanochtend het midden van het land met windsnelheden tot zo'n 130 kilometer per uur.

Het eiland Cebu werd het hardst getroffen. Daar vielen volgens de Filipijnse autoriteiten 39 doden. Op het oostelijke eiland Bohol viel één dode.

Volgens het Filipijnse bureau voor civiele bescherming kwamen de meeste slachtoffers om door verdrinking als gevolg van overstromingen, die waren ontstaan door zware regenval.

Inwoners vast op daken

Ook zijn op het eiland steden ondergelopen. Rond Cebu-Stad viel in 24 uur tijd 183 millimeter regen. In de kustplaats Liloan zit volgens het Rode Kruis een onbekend aantal inwoners vast op daken van woningen.

In het zuiden van de Filipijnen stortte een helikopter van de Filipijnse luchtmacht neer. Alle vijf inzittenden kwamen daarbij om het leven. De helikopter was op weg naar het getroffen gebied om hulp te bieden. De Filipijnse autoriteiten onderzoeken de oorzaak van de crash.

Bekijk hier beelden van de schade:

Als gevolg van de orkaan zijn meer dan 180 vluchten in het getroffen gebied geannuleerd. De Filipijnse autoriteiten verwachten dat de orkaan de komende uren het land verlaat en naar Vietnam trekt. Daar wordt Kalmaegi donderdag verwacht. De Vietnamese regering zegt zich voor te bereiden op het ergste scenario.

De politie in Suriname heeft twee verdachten aangehouden voor de dood van Sherwin Peterhof. Beiden hebben zich gemeld bij de politie nadat hun namen en foto's zaterdag waren vrijgegeven. Het gaat om een 57-jarige vrouw uit Paramaribo en een 42-jarige Rotterdammer.

Ze worden verdacht van betrokkenheid bij de dood van de 41-jarige Peterhof uit Suriname. Zijn lichaam werd op 15 augustus gevonden net over de grens in de Belgische plaats Meer. Het lichaam lag begraven in een maisveld en werd gevonden door een landbouwer. Drie dagen eerder was hij als vermist opgegeven door een vriend.

Peterhof was vlak voor zijn dood in een woning in Amsterdam. Mogelijk is hij daar om het leven gebracht. Waarom dat gebeurde, is onbekend. Hij verbleef voor zijn dood in Amsterdam en Almere.

Tipgeld

De politie vermoedde al dat het duo naar Suriname was gevlucht en loofde een beloning van 15.000 euro uit voor de tip die zou leiden tot de aanhouding van het tweetal.

De verdachten worden op korte termijn uitgeleverd aan Nederland. Eerder pakte de Nederlandse politie vijf anderen op voor betrokkenheid bij de dood van Peterhof en het wegmaken van zijn lichaam.

De politie is nog op zoek naar een achtste verdachte die waarschijnlijk ook naar Suriname is gevlucht. Mogelijk worden van hem op een later moment ook naam en foto openbaar gemaakt, zegt de politie.

In een weiland in Knegsel (Noord-Brabant) zijn drie bommen uit de Tweede Wereldoorlog gevonden. Volgens de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) gaat het om vliegtuigbommen van 500 kilo per stuk. Het gebied rond de explosieven is afgezet.

De bommen werden gevonden tijdens graafwerkzaamheden voor de aanleg van een nieuwe leiding. Er was al een gespecialiseerd bedrijf bij de werkzaamheden betrokken, omdat het vermoeden bestond dat in het weiland bommen lagen.

De EOD is opgeroepen, maar laat de bommen voorlopig liggen. Ze worden op een later moment onschadelijk gemaakt.

De graafwerkzaamheden liggen stil, want de boringen veroorzaken te veel trillingen, schrijft Omroep Brabant.

Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog?

Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.

China lijkt z'n geduld met de Nederlandse regering in de onderhandelingen over Nexperia te verliezen. Het ministerie van Handel uit vandaag felle kritiek op Nederland. Het verwijt het kabinet een niet-constructieve houding en stelt dat Nederland de crisis in de wereldwijde toeleveringsketen escaleert.

De stevige woorden staan hiermee haaks op de woorden van Eurocommissaris Sefcovic. Gisteravond sprak hij van "vooruitgang" in onderhandelingen over Nexperia en van "nauwe samenwerking met de Nederlandse overheid en constructieve samenwerking met China".

'Wettelijke rechten geschonden'

In een buitengewoon scherpe verklaring noemt China de beslissing van de Nederlandse Ondernemingskamer vandaag 'misplaatst' en zegt ook dat die de wettelijke rechten van Nexperia heeft geschonden. De Ondernemingskamer schorste vanwege beschuldigingen over wanbestuur de Chinese ceo van Nexperia en nam hem tot nader order de zeggenschap over het bedrijf af.

Volgens Peking probeert China tot een oplossing te komen, maar zou Nederland niet constructief zijn, de redelijke eisen van de Chinezen negeren en geen actie ondernemen.

Een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken wil niet op de uitspraken reageren.

De boodschap van Peking lijkt niet alleen bedoeld als waarschuwing aan Nederland, maar ook als signaal aan een breder publiek. Waar China Nederland herhaaldelijk beschuldigt van onverantwoordelijk gedrag, prijst het zichzelf als verantwoordelijke natie die er naar eigen zeggen alles aan doet om de toeleveringsketen van halfgeleiders in binnen- en buitenland te stabiliseren. Dat China zelf ook deels schuld heeft aan de crisis door een breed exportverbod op Nexperia-chips in te stellen, wordt daarin buiten beschouwing gelaten.

Export aan banden gelegd

Vorige maand greep de Nederlandse regering in bij chipfabrikant Nexperia en nam de controle over, dit gebeurde naast de procedure bij de Ondernemingskamer. In reactie daarop besloot de Chinese overheid de export van de chipmaker aan banden te leggen. Het Chinese exportverbod heeft mogelijk grote gevolgen voor de Europese industrie en dus staat het onderwerp bij veel landen en de Europese Unie hoog op de agenda.

De voorbije weken spraken Chinese en Nederlandse functionarissen meerdere keren met elkaar over een oplossing. In eerdere reacties verweet China Nederland vooral de "verstoring van de mondiale productie- en toeleveringsketens". Dat waren bewoordingen waarmee Peking de gemoederen niet te veel wilde laten oplopen. Maar daar kwam vandaag dus verandering in.

Eerder liet het Chinese ministerie van Handel wel weten dat bedrijven die hinder ondervinden van het exportverbod op chips zich kunnen melden. Het ministerie zal vervolgens beoordelen of een uitzondering mogelijk is. Over de criteria voor zo'n uitzondering is tot nu toe niets bekendgemaakt.

Rijkswaterstaat waarschuwt weggebruikers voor de aanstaande afsluiting van de A2 in Limburg tussen de knooppunten Het Vonderen (bij Echt) en Kerensheide (bij Geleen). "Ga vooral niet de weg op", zegt Eric Eussen van Rijkswaterstaat.

Over een lengte van 18 kilometer wordt de A2 de komende jaren aangepakt. Nu zijn er nog twee rijstroken en een spitsstrook in beide rijrichtingen. Vanaf 2029 worden dat drie rijstroken met een vluchtstrook.

Vanwege de werkzaamheden is de weg de komende vijf jaar zeven weekenden volledig dicht, waarvan het eerste van 14 tot en met 17 november zal zijn. In het najaar van 2026 is de volgende weekendafsluiting. 2027 en 2028 tellen twee weekenden waarin het traject volledig wordt afgesloten en in 2029 komt het nog een laatste keer voor.

Eigenlijk zou de verbreding van de weg in 2027 klaar zijn, maar vanwege een beschermde vleermuis in het gebied lopen de wegwerkzaamheden twee jaar uit.

Geen alternatieven

Op een voorlichtingsavond in Born werden bewoners gisteravond opnieuw gewaarschuwd voor de aankomende wegafsluiting. "Voor dit stuk snelweg door het smalste stukje Nederland zijn eigenlijk geen alternatieven", zegt Eussen van Rijkswaterstaat.

Rijkswaterstaat weet dat de weekendafsluiting voor veel hinder zorgt en roept bewoners met klem op de auto in het weekend van 14 tot 17 november te laten staan, schrijft L1 Nieuws.

De vrees bestaat dat weggebruikers voor een sluiproute kiezen waardoor provinciale wegen en dorpskernen de drukte niet aankunnen. "Vooral op de N276 tussen Sittard en Echt voorzien we stapvoets rijden. Maar ook tussen Maaseik en Maasmechelen en tussen Koningsbosch en Brunssum wordt het enorm druk", zegt Eussen.

De kaart van Rijkswaterstaat met de verwachte verkeersdrukte kleurt veel donkerpaarse pijlen. "Dat is vertraging van meer dan een uur, daarna houdt de berekening op. Een sluiproute kan dus ook zomaar twee uur langer duren."

Voorbereiding en calamiteitenroute

Rijkswaterstaat treft samen met gemeenten langs de A2 voorzorgsmaatregelen. Zo wordt verkeer dat een navigatiedienst gebruikt omgeleid via Duitsland en België en staan bergingsdiensten klaar om bij ongelukken de wegen snel vrij te maken.

Ook Arriva is voorbereid op extra reizigers en gemeenten en sportclubs in de omgeving is gevraagd om geen evenementen te organiseren.

In echte noodgevallen mogen hulpdiensten wel gebruikmaken van de afgesloten A2. "We hebben een speciale calamiteitenroute door het werkvak afgebakend. Maar ook dat gaat langzamer, want er mag niet harder dan 50 kilometer per uur worden gereden", zegt Eussen.

De Jostiband is volgend jaar een van de Ambassadeurs van de Vrijheid. Dat heeft het Nationaal Comité 4 en 5 mei bekendgemaakt. De andere drie ambassadeurs worden in het voorjaar bekendgemaakt.

Het comité kiest jaarlijks artiesten die op 5 mei optreden op de bevrijdingsfestivals door het hele land. Ze worden per helikopter van stad naar stad gevlogen. Voorafgaand aan de festivals verdiepen de ambassadeurs zich in een onderwerp dat met oorlog en vrede te maken heeft.

De band, die komend jaar zestig jaar bestaat, bedenkt een act waarmee ze op vier bevrijdingsfestivals op zullen treden. De muzikanten willen laten zien hoe belangrijk vrijheid is om te kunnen zijn wie je bent.

Normaal gesproken maakt het Nationaal Comité de ambassadeurs pas later bekend. Daar is nu van afgeweken vanwege het bijzondere karakter en de langere voorbereidingstijd van de Jostiband.

Dromen waarmaken

De Jostiband bestaat uit 120 muzikanten met een beperking die elke week samenkomen in Zwammerdam, in Zuid-Holland. Het is de grootste band voor mensen met een beperking ter wereld.

De Jostiband werd in 1966 opgericht en heeft als doel dat de leden hun dromen waar kunnen maken en zich kunnen ontwikkelen door middel van muziek. Daarvoor gebruiken ze een eigen notenschrift dat noten met kleuren combineert.

Dit jaar was het tachtig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Ambassadeurs waren toen zangeres S10 en Zoë Tauran, zanger Antoon en de band Rondé. Zangeres S10 annuleerde haar optredens enkele dagen voor Bevrijdingsdag vanwege privéomstandigheden.

De voormalige Amerikaanse vicepresident Dick Cheney is overleden, meldt zijn familie. Hij was 84 jaar.

Cheney was tussen 2001 en 2009 vicepresident onder president George W. Bush en wordt wel de machtigste man ooit op die post genoemd. Hij wist veel invloed uit te oefenen dankzij zijn kennis van het Amerikaanse politieke systeem en een onwrikbaar geloof in zijn eigen gelijk.

In zijn jeugd wees niets erop dat Cheney ooit de geschiedenisboeken zou halen. Tot twee keer toe zakte hij voor zijn examens op de universiteit Yale, hij werd gearresteerd voor rijden onder invloed en verdiende zijn geld met het leggen van stroomkabels.

Na een donderpreek van zijn vrouw Lynne veranderde dat. Hij ging werken in Washington, waar hij in dienst kwam van Donald Rumsfeld. De twee zouden hun leven lang vrienden blijven en regelmatig samen carrière maken.

Hoewel Rumsfeld en Cheney beiden onder Nixon op het Witte Huis werkten, waren ze niet betrokken bij het Watergate-schandaal begin jaren 70. Hun macht nam flink toe onder Nixons opvolger Ford. Toen Rumsfeld onder hem minister van Defensie werd, nam Cheney Rumsfelds baan als stafchef van het Witte Huis over. Hij was de jongste die ooit op die post diende.

Een paar jaar later stelde Cheney zich verkiesbaar en werd Republikeins Congreslid voor de staat Wyoming. Hij werd vijf keer herkozen. In 1989 werd hij minister van Defensie in het kabinet van president Bush senior. In die hoedanigheid leidde hij de aanval op de Iraakse dictator Saddam Hussein, die buurland Koeweit had bezet. Toen Bush in 1992 de verkiezingen verloor, ging Cheney het bedrijfsleven in.

Machtig man

In 2000 werd Cheney door Bush jr. gevraagd om een geschikte vicepresidentskandidaat te vinden. Hij kwam met een opmerkelijke keus: hijzelf. Bush ging akkoord. Cheney had voor Bush onder meer het voordeel dat hij inmiddels als te oud zou worden gezien om zelf een gooi te doen naar het presidentschap. Daardoor zou hij nooit een dubbele agenda hebben, redeneerde Bush.

Ze wonnen samen de verkiezingen van 2000, maar de uitslag was controversieel: doordat het verschil met de Democraat Al Gore miniem was, volgde wekenlang gesteggel over een hertelling. Bush struikelde als aangeschoten president het Witte Huis in.

Cheney's kennis en ervaring van zowel het Witte Huis als het Congres, en het gebrek daaraan bij de nieuwe president, maakte hem een machtig man in Washington. Die macht zou hij vooral aanwenden na de aanslagen van 11 september 2001. Cheney's belangrijkste drijfveer was het voorkomen van nieuwe aanslagen.

In de ogen van Cheney heiligde het doel de middelen. Hij was de drijvende kracht achter controversiële beslissingen, zoals het gevangenkamp Guantánamo Bay, waar verdachten zonder proces werden vastgehouden. Ook zette hij zich in voor geheime uitleveringen en voor waterboarding, waarbij een ondervraagde het gevoel krijgt te verdrinken. Hij was bovendien een groot voorstander van de oorlog in Irak, waarin definitief met Saddam Hussein moest worden afgerekend.

Zijn optreden leidde tot veel kritiek in binnen- en buitenland. Cheney zou een loopje nemen met de rechtsorde. Tegenstanders schilderden hem af als een kwade genius die Bush als een marionet kon bespelen.

Zelf liet hij achteraf weten geen spijt te hebben. "Als ik het over moest doen, zou ik het precies weer zo doen", zei hij eens in een interview. "Als je populair wilt zijn, moet je maar filmster worden."

Toorn van Trump

Jaren na zijn vertrek uit de politiek haalde hij zich de toorn op zich van president Trump. Cheney's dochter Liz had zich na Trumps verlies en de bestorming van het Capitool in januari 2021 ontpopt tot de felste Republikeinse stem tegen Trump; ze stemde een week na de bestorming als een van de weinige partijgenoten voor impeachment.

In een politiek tv-spotje voor zijn dochter haalde Cheney fel uit naar Trump. "Hij probeerde de verkiezingen te stelen met leugens en geweld om zichzelf aan de macht te houden na te zijn afgewezen door de kiezers. Hij is een lafaard", klonk het.

Vorig jaar maakt Cheney, tot verrassing van velen, bekend dat hij op de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris zou stemmen.

Harttransplantatie

Cheney overleed volgens zijn familie aan de gevolgen van een longontsteking en hart- en vaatziekten. Hij kampte een groot deel van zijn leven met hartkwalen. In 1978 kreeg hij zijn eerste hartaanval en er zouden er nog vier volgen. In 2012 onderging hij op 71-jarige leeftijd een harttransplantatie. Volgens zijn artsen zou hij met zijn nieuwe hart nog zeker tien jaar kunnen leven. Dat heeft hij ruimschoots gehaald.

Nederland hoeft 42 Afghaanse mannen die de Nederlandse ambassade in Kabul bewaakten niet naar Nederland te halen. Het gerechtshof Den Haag heeft hun vordering afgewezen, nadat de kantonrechter begin september nog tot een ander oordeel kwam.

De Afghanen werkten als bewaker bij de ambassade voor de machtsovername door de Taliban in augustus 2021. Ze hadden aangevoerd dat ze gevaar lopen in het land door de werkzaamheden die ze hebben gedaan.

De kantonrechter kwam nog tot het oordeel dat Nederland een zorgplicht heeft en de mannen daarom naar Nederland moet overbrengen. Maar het hof wijst erop dat de 42 in dienst waren bij een lokaal bedrijf, waar de Nederlandse Staat bewakingsdiensten van afnam.

Het hof benadrukt dat op de relatie tussen Nederland en de bewakers het Afghaanse recht van toepassing is. Van een zorgplicht "waaruit voortvloeit dat de Staat hen naar Nederland moet overbrengen" is volgens het hof geen sprake.

'Woonden in hun eigen huizen'

De Afghanen deden ook een beroep op mensenrechtenverdragen, maar daarvoor is volgens het hof vereist dat Nederland rechtsmacht over de bewakers had, oftewel "controle en gezag". Het hof oordeelt dat de Staat die niet had in Kabul.

"De Afghaanse bewakers werkten in de buitenste ring van het ambassadeterrein en woonden in hun eigen huizen in Afghanistan, waar zij onder het gezag van de lokale autoriteiten vielen en dus niet onder het gezag van de Nederlandse Staat", aldus het hof.

Het argument dat Nederland wel Hongaarse bewakers heeft geëvacueerd overtuigt het hof ook niet. Het wijst erop dat zij inwoners zijn van de Europese Unie en daardoor sowieso toegang hadden. "Zij bevonden zich dus niet in dezelfde situatie als de Afghaanse bewakers."

De bewakers bevinden zich volgens het arrest inmiddels niet allemaal meer in Afghanistan maar ook in de buurlanden Pakistan en Iran.

Nieuwsuur sprak een aantal maanden geleden met een van de bewakers, die vertelde over martelingen:

Ondanks Amerikaanse importheffingen heeft Philips een prima kwartaal achter de rug. Het gezondheidstechnologiebedrijf draaide in de afgelopen drie maanden 4,3 miljard euro omzet. Daardoor bleef er iets meer winst over dan in hetzelfde kwartaal een jaar geleden, namelijk 187 miljoen euro.

Hoewel het bedrijf wel last heeft van spanningen in de wereld, wordt het maar beperkt geraakt door de Amerikaanse importheffingen. "In Noord-Amerika blijft het uitermate sterk", zegt Philips-topman Roy Jakobs. "We zien meer investeringen in de zorg, maar ook de vraag van consumenten blijft sterk."

Scheren en ontharen

Met name op het gebied van persoonlijke hygiëne gaat het goed met Philips. Door onder meer een sterke verkoop van nieuwe modellen scheerapparaten en ontharingslasers is er ruim 10 procent meer verkocht.

Philips heeft zich in de afgelopen jaren steeds meer toegelegd op de productie van medische apparatuur. Dat gaat om innovatieve apparaten voor het stellen van diagnoses en het uitvoeren van behandelingen. Daar blijft de omzet juist wat steken in de afgelopen maanden.

Door toenemende vergrijzing heeft Philips al lang hoge verwachting van de verkoop van medische apparaten in China. Toch blijft de vraag achter. Volgens Jakobs is daar al de klad in gekomen tijdens de coronapandemie. Daarna is de vraag niet volledig hersteld mede door Chinees overheidsbeleid dat de eigen markt afschermt.

Nexperia

De hoogopgelopen ruzie tussen Nederland en China over Nexperia raakt Philips naar eigen zeggen niet. Nadat Nederland de controle binnen het bedrijf naar zich toe had getrokken en de Chinese bestuurder aan de kant had geschoven, stopte de Chinese Nexperia-fabriek met de export van chips.

Inmiddels zou dit worden hervat, maar de tijdelijke stop kan de Europese maakindustrie raken. Met name de autobranche vreest te moeten stoppen met fabriceren omdat er te weinig computerchips binnenkomen. Maar de Nexperia-chips zitten ook in medische apparaten.

Toch heeft Philips daar geen last van, zegt topman Jakobs. Zijn bedrijf zou hebben geleerd van de coronacrisis toen ook veel export stil kwam te liggen en onderdelen niet geleverd werden: "We hebben alternatieven voor die chips. We kopen in bij meer partijen."

Dat Philips graag meerdere leveranciers van chips heeft, heeft volgens Jacobs niets te maken met de toegenomen Chinese invloed binnen Nexperia. Dat Nijmeegse bedrijf is overigens een afsplitsing van NXP, dat ooit voortkwam uit Philips.

Gevangenissen in België raken overvol. Het tekort aan cellen is zo groot dat bijna 500 mensen op de grond moeten slapen. "Een ongezien aantal", zegt het gevangeniswezen.

Een maand geleden werd in alle Belgische gevangenissen door personeel en directie geprotesteerd tegen de overvolle cellen, maar sindsdien liep het aantal gedetineerden alleen maar verder op.

Vooral gevangenissen van Antwerpen, Gent en Dendermonde zitten overvol. In Antwerpen brengen bijna zeventig mensen de nacht door op een matrasje op de grond. In Gent en Dendermonde zijn het er meer dan veertig.

Ook in de zestien andere gevangenissen in het land heeft niet iedereen een bed. De bonden en gevangenisdirecties waarschuwen al langer voor mensonwaardige omstandigheden en de gevaren die daarmee gepaard gaan voor het personeel in gevangenissen.

Hogere straffen

Volgens de directeur van het gevangeniswezen Mathilde Steenbergen zijn noodmaatregelen nodig om de situatie weer onder controle te krijgen. "We hebben al veel noodbedden neergezet, maar daar is het maximum bereikt. Er is ook geen budget en geen personeel. We zijn genoodzaakt om matrassen op de grond te leggen", zegt ze tegen de NOS.

De stijging van het aantal gedetineerden gaat sneller dan het bijbouwen van gevangenissen. "We hebben eigenlijk iedere drie maanden een nieuwe gevangenis nodig", zegt Steenbergen.

De oorzaak van de situatie is volgens het gevangeniswezen niet alleen het tekort aan cellen, maar ook de opgelegde straffen. Die worden hoger en de voorwaarden voor verlof of voorwaardelijke vrijlating strenger.

Daarnaast zijn veel cellen bezet door veroordeelden die ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard en wachten tot een plek vrijkomt in psychiatrische inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met tbs-klinieken in Nederland. De wachtlijst daarvoor is inmiddels opgelopen tot duizend.

Ook zijn er volgens Steenbergen "zeer veel gedetineerden zonder recht op verblijf, asielzoekers die vastzitten omdat er geen alternatief voorhanden is".

De gevangenissen hebben een pakket noodmaatregelen voorgelegd aan minister van Justitie Annelies Verlinden en krijgen bijval van onder anderen Robbie De Kaey van vakbond ACOD. Die zegt bij de VRT dat er vooral iets aan de in- en uitstroom moet gebeuren. Ook pleit hij voor het terugdringen van voorlopige hechtenis en ruimere regels voor vervroegde vrijlating.

Verkrachting

De overvolle gevangenissen leiden volgens hem ook tot onveilige situaties voor gevangenen. Afgelopen weekend werd bekend dat een man die vastzit voor een drugsdelict werd verkracht nadat hij door een celgenoot mogelijk was gedrogeerd. Het slachtoffer zat met twee andere mannen in een cel. Het is niet duidelijk of beide mannen betrokken waren bij de verkrachting. "Zoiets kan niet gebeuren als je een cel niet met twee anderen moet delen", zegt De Kaey.

Opgekropte frustraties leiden tot gewelddadige situaties. Eind september raakten vier cipiers gewond toen ze een gevangene wilden overplaatsen na een vechtpartij.

Mathilde Steenbergen maakt zich grote zorgen. "Het wordt een veiligheidsprobleem, een humanitaire crisis voor gedetineerden." Ook verwacht ze op de langere termijn problemen. Ze denkt dat de kans groter wordt dat criminelen na het uitzitten van hun straf nogmaals de fout ingaan. "De recidive zal toenemen als we mensen op deze manieren opsluiten."

Vorig jaar september werden meer dan honderd gevangenen vervroegd vrijgelaten om te voorkomen dat gedetineerden op de grond moesten slapen. Sindsdien is het aantal gevangenen in België met ruim duizend toegenomen.

Zo'n 700 mensen doen de komende dagen mee aan de crisisoefening Wolkbreuk in Utrecht en Zuid-Holland. Tijdens de oefening wordt gekeken hoe overlast door heel veel regen in korte tijd zoveel mogelijk beperkt kan worden.

De oefening simuleert de gevolgen van een 'waterbom' zoals die in 2021 viel in Limburg. Vooral Valkenburg werd toen zwaar getroffen. Extreme buien worden door klimaatverandering steeds waarschijnlijker, voorziet Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.

"We oefenen dit omdat het iets is wat je niet zo vaak meemaakt, maar we weten vanuit Limburg dat het wel kan gebeuren", zegt Marian Booltink, crisiscoördinator en oefenleider bij het waterschap. "Dat moet je oefenen, want het is heel veel water en je hebt heel veel mensen en middelen nodig."

De oefening is lang voorbereid, maar nu het zover is, valt er geen druppel regen. Het wordt letterlijk droog oefenen, beaamt Booltink. "Ja, dat zal je altijd zien. Als je zo'n oefening voorbereidt, hoop je eigenlijk op slecht weer. Het is nogal droog deze week en zonnig."

Zandzakken natmaken

De honderden deelnemers moeten zich maar inbeelden dat er wel dramatisch noodweer over het gebied trekt. "Op het moment dat we oefenen, merken we dat de meeste mensen echt wel in de film komen van de oefening. En dat ze zich er echt serieus op voorbereiden", weet Booltink.

Er zal tijdens de oefening veel met zandzakken worden gesjouwd. "We leren mensen hoe ze zandzakken moeten leggen. Zandzakken kun je ook natmaken. Het maakt niet zoveel uit, het is alleen veel zwaarder als het hard regent en koud is."

Het waterschap moet ervoor zorgen dat het water zo goed en snel mogelijk wordt afgevoerd. "We zetten extra noodpompen in en sluiten watergangen af om te voorkomen dat het water nog verder doorgaat naar plekken waar we het niet willen. Snelheid is heel belangrijk en het gaat om heel veel water. Hoe organiseer je dat, wie doet wat. Dat moet je niet pas gaan bedenken op het moment dat zo'n bui valt."

Utrecht en Zuid-Holland zijn qua landschap bepaald geen Zuid-Limburg, dus als het er misgaat zal het er anders uitzien. "Gevolgen van een wolkbreuk zullen anders zijn. Zuid-Limburg heeft een heel hellend gebied. Daar ging het water naar de laagste delen."

Dat is in mindere mate toch ook het probleem in Utrecht: water zoekt altijd het laagste punt. Bij zo'n enorme wolkbreuk lopen weilanden, wegen, tunnels en kelders onder, snelwegen worden afgesloten, en ook belangrijke zaken als transformatorhuisjes kunnen beschadigd raken.

Het water wegkrijgen in een laaggelegen gebied is bijna onbegonnen werk in zo'n situatie, maar niets doen is ook geen optie, benadrukt de crisiscoördinator. "We proberen het vooral daar weg te halen waar het echt problemen oplevert, bij kwetsbare infrastructuur."

Chinook-helikopter

Op andere plaatsen moet het wat langer blijven staan. "Dat kan niet anders. Bij 200 millimeter heeft iedereen wel wat pijn en schade. Dus we moeten keuzes maken."

Die keuzes maakt het Hoogheemraadschap samen met de veiligheidsregio's. Aan de oefening doen nog veel meer instanties mee: Defensie, andere waterschappen, Rijkswaterstaat en een legertje vrijwilligers van Ready To Help, dat onder het Rode Kruis valt. In Houten wordt bij de oefening ook een Chinook-helikopter ingezet.

De Wolkbreuk-oefening duurt tot 8 november. Op enkele oefenlocaties kunnen wegen korte tijd deels afgesloten zijn.

New Yorkers gaan vandaag naar de stembus om een nieuwe burgemeester te kiezen. Als de peilingen de plank niet volledig misslaan, wint de 34-jarige socialistische Democraat Zohran Mamdani, ogenschijnlijk tot grote ergernis van president Trump. Hij dreigt federale fondsen voor New York in te houden als Mamdani gekozen wordt.

In het 'blauwe' Democratische New York is de Republikeinse kandidaat, Curtis Sliwa, kansloos. In de peilingen staat hij derde, ook nog achter Andrew Cuomo, de voormalig gouverneur van de staat New York die in juni verrassend de Democratische voorverkiezingen verloor van Mamdani. Cuomo doet mee als onafhankelijke kandidaat.

Trump, die uit New York komt, bemoeit zich uitvoerig met de verkiezingen. Hij heeft zich uitgesproken voor Cuomo. Aan de vooravond van de stembusgang schreef de president op sociale media: "Ik ben ervan overtuigd dat New York een totale economische en sociale ramp wordt als Mamdani wint." Hij zei nog liever een Democraat te zien winnen dan "een communist zonder enige ervaring en met een verleden van falen".

Democratisch socialist

Mamdani geldt, zeker in de Verenigde Staten, als radicaal-links. Hij wil de stad vooral betaalbaarder maken, onder meer door de huren te bevriezen, en kinderopvang en busvervoer gratis te maken. Verder zou er in elke wijk een gemeentelijke supermarkt moeten komen met lage prijzen. Ook wil hij de belastingen voor rijken flink verhogen.

De Democraat benadrukt dat hij niets met communisme te maken heeft en noemt zichzelf een Democratische socialist. Een soort Scandinavische politicus, "maar dan wat bruiner", zei hij er in een interview grappend over.

Nieuwsuur maakte eerder deze video over de pijlsnelle opkomst van Mamdani:

Trumps dreigement fondsen in te houden maakt weinig indruk op Mamdani. In een reactie zei hij dat de woorden van Trump niet te serieus genomen moeten worden. "Het is niet wettig. Te vaak doen we alsof alles wat hij uitkraamt al volgens de wet is, alleen maar omdat hij het zegt."

De president heeft maar beperkt de ruimte om door het Congres toegewezen fondsen te beheren. Persoonlijke of politieke voorkeuren vormen geen legitieme basis voor het inhouden van geld, aldus waarnemers. Eerder floot een federale rechter de regering terug nadat die 34 miljoen dollar aan fondsen voor terrorismebestrijding had onthouden aan New York.

Test voor de Democraten

De verkiezingen in New York worden samen met andere lokale verkiezingen gezien als een populariteitstest voor Trump in aanloop naar de tussentijdse Congresverkiezingen over een jaar.

Als Mamdani, die net onder de 50 procent peilt, een absolute meerderheid haalt, betekent dat een impuls voor de progressieve vleugel van de Democratische Partij, schrijft The New York Times. Binnen de Democraten klinkt ook de zorg dat Mamdani's koers te radicaal is om landelijk succes te kunnen behalen. Voor een overwinning volgend jaar bij de Congresverkiezingen zou de partij meer een middenkoers moeten varen, is de gedachte.

Ook journalist James Kirchick, kenner van de linkervleugel binnen de Democraten, is die mening toegedaan. "Het is alsof Republikeinen hem in een laboratorium hebben ontworpen als ideale tegenstander", zegt hij tegen de NOS. "Mamdani wordt een van de bekendste Democraten van het land en maakt het Republikeinen makkelijk de partij als socialistisch weg te zetten."

Mamdani zelf lijkt het label 'radicaal' met liefde te omarmen. In een filmpje op sociale media brengt hij de New Yorkse socialist Vito Marcantonio in herinnering, die in de jaren 40 van de vorig eeuw opkwam voor de arbeidersklasse. "Als hij een radicaal werd genoemd, antwoordde hij: als het radicaal is om erin te geloven dat onze nationale grondstoffen gebruikt moeten worden voor de welvaart van allen en niet voor een kleine groep rijken, dan verklaar ik mij schuldig aan de aanklacht", zegt Mamdani in de video.

Als Mamdani wint wordt hij de eerste moslim die burgemeester van New York is en bovendien de jongste in meer dan honderd jaar.

Correspondent VS Rudy Bouma:

"De Democratische Partij is niet per se blij met dit nieuwe uitgesproken gezicht. Er is heel veel verdeeldheid in de partij. Mainstream Democraten twijfelden heel lang of ze hem wel of niet moeten steunen. De leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, Hakeem Jeffries, zelf ook een New Yorker, heeft heel lang getreuzeld om zijn steun uit te spreken. Hij deed dat vlak voor het vroegtijdig stemmen begon alsnog. Maar Chuck Schumer, de leider van de Democraten in de Senaat, ook een New Yorker, heeft dat nog helemaal niet gedaan.

De beloften die Mamdani maakt, klinken in New York sympathiek, maar de club waar hij vandaan komt, de Democratic Socialists of America, heeft standpunten die in de VS ook heel gevoelig liggen. Die wil allerlei essentiële sectoren vergaand reguleren en socialisme is nog best een vies woord in Amerika. Gematigde Democraten zijn bang dat ze buiten de New Yorkse bubbel kiezers zullen afstoten als ze met Mamdani geassocieerd worden."

De komende twee jaar zullen de banen niet meer zo enorm voor het oprapen liggen als de afgelopen jaren. Omdat de economie wat minder hard groeit, zal het aantal banen tot 2027 nog maar licht toenemen. De stijging komt uit op 1,1 procent, verwacht uitkeringsinstantie UWV.

Toch verschilt de banengroei enorm per bedrijfstak en per regio. Zo blijft de vraag naar personeel groot in de zorg, specialistische zakelijke diensten en informatie en communicatie. Door de extra investeringen in defensie zal ook hier de vraag naar personeel sterk groeien. In met name de landbouw en visserij plus uitzendbranche daalt het aantal banen juist flink, verwacht het UWV.

Amsterdam en Eindhoven

Omdat de economie in met name Amsterdam en Eindhoven hard blijft groeien, blijft hier de vraag naar personeel het grootst. De afgelopen jaren zijn een recordaantal mensen gaan werken. De zogenoemde arbeidsparticipatie kwam vorig jaar uit op 73,2 procent. Dat betekent dat bijna driekwart van de Nederlanders tussen de 15 en 75 betaald werk heeft.

Dit percentage kan volgens het UWV nog stijgen door 372.000 werklozen aan een baan te helpen en ruim een half miljoen deeltijdwerkers die graag meer willen werken meer mogelijkheden te bieden. Ook zijn er nog 284.000 mensen die vanwege ziekte, een handicap of een verkeerd diploma aan de kant staan.

Door het tekort aan mensen zoeken veel bedrijven naar oplossingen in automatisering en kunstmatige intelligentie. Het UWV stelt dat werknemers zich door deze ontwikkeling moeten blijven bijscholen in hun vakgebied of andere vaardigheden moeten aanleren, omdat de techniek hun werk of een deel hiervan kan overnemen.

Vandaag wordt de eerste voorzichtige stap in de richting van een nieuw kabinet gezet. Om 16.00 uur ontvangt Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma de fractievoorzitters. Het is de bedoeling dat er dan een verkenner wordt aangewezen en dat wordt waarschijnlijk D66-prominent en NS-directeur Wouter Koolmees.

Gisteren meldde het ANP, na het tellen van de briefstemmen, dat D66 inderdaad de grootste partij is geworden. De partij krijgt er geen extra zetel bij en blijft op 26 staan. De fractie heeft daarmee straks evenveel zetels als de PVV, maar kreeg 28.455 stemmen meer.

Dat betekent dat de partij van Rob Jetten een verkenner mag gaan aanwijzen, die de komende week aan alle partijen zal vragen welke coalitie zij voor zich zien. Vermoedelijk wordt die verkenner dus Koolmees (48), die in het kabinet-Rutte III vicepremier en minister van Sociale Zaken was.

Koolmees speelde in de lange formatie van dat kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie een belangrijke rol als secondant van toenmalig D66-leider Alexander Pechtold en kent dus het klappen van de zweep.

Definitieve verkiezingsuitslag

Vrijdag maakt de Kiesraad de definitieve verkiezingsuitslag bekend in een openbare zitting die om 10.00 uur begint. Dinsdag wordt er dan afscheid genomen van vertrekkende Kamerleden. Woensdag 12 november wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd.

De verkenner moet zo snel mogelijk verslag doen van zijn bevindingen, zodat de nieuwe Tweede Kamer daar uiterlijk een week na de installatie over kan debatteren. In dat debat wordt dan meteen een informateur aangewezen die de opdracht krijgt om een bepaalde partijencombinatie te onderzoeken.

Nu duidelijk is dat D66 geen 27ste zetel krijgt - en de PVV door veel partijen is uitgesloten als regeringspartner - is er maar één meerderheidsvariant van vier partijen mogelijk: D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA. Deze partijen hebben straks 86 van de 150 zetels in de Tweede Kamer.

Deze combinatie "door het midden" heeft ook de voorkeur van D66-leider Rob Jetten, die dus het voortouw mag nemen om een kabinet te gaan vormen, dat waarschijnlijk ook zijn naam zal gaan dragen. Maar dan moet hij wel eerst de VVD zover krijgen om de tegenzin tegen regeren met GroenLinks-PvdA te laten varen.

Geen meerderheid voor 'centrumrechts'

De VVD zet ook na een verlies van twee zetels (het worden er 22) en het vertrek van GL-PvdA-leider Frans Timmermans nog steeds in op een "centrumrechts kabinet" met daarin D66, VVD, CDA en JA21. Die vier partijen hebben samen 75 zetels en daarmee op één na geen meerderheid, maar dat hoeft volgens de partij van Dilan Yesilgöz geen probleem te zijn omdat ook de oppositie geen meerderheid heeft.

De partij denkt dat "over rechts" regeren stabieler is, omdat de partijen er bijvoorbeeld bij de asielwetgeving snel uit kunnen komen. Overigens zijn er tussen D66 en met name JA21 grote verschillen als het over dit onderwerp gaat.

Bovendien komen D66, VVD, CDA en JA21 in de Eerste Kamer veertien zetels tekort voor een meerderheid, wat betekent dat het misschien lastig wordt om nieuwe wetgeving door de senaat te krijgen. Overigens heeft de combinatie D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA daar ook geen meerderheid. Die partijen komen samen drie zetels tekort.

Maar voor die voorkeurscombinatie van Jetten kan het weer schelen dat Jesse Klaver gisteren is aangewezen als de nieuwe fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA. De twee zijn beiden eind 30 en kennen elkaar al lang. Klaver deed als partijleider van GroenLinks nog heel even mee aan dezelfde formatie in 2017 als Wouter Koolmees.