NOS Nieuws - Algemeen

In Georgië hebben gisteravond duizenden mensen gedemonstreerd tegen de beslissing van de regering om de onderhandelingen over toetreding tot de Europese Unie op te schorten tot 2028. De betogers hadden zich verzameld bij het parlementsgebouw in de hoofdstad Tbilisi. Sommigen probeerden door de metalen hekken te breken.

De politie zette waterkanonnen en pepperspray in om de betogers terug te drijven.

Dit zijn beelden van gisteravond:

Het overgrote deel van de bevolking in Georgië is volgens opiniepeilingen voorstander van toetreding tot de EU, een doel dat ook is opgenomen in de grondwet. Het opschorten van de onderhandelingen leidt tot grote woede in Georgië .

Honderden medewerkers van ministeries hebben brieven ondertekend waarin ze de opschorting als "niet grondwettig" bestempelen. Een aantal universiteiten heeft de colleges afgeblazen en ook het bedrijfsleven heeft de regering opgeroepen de beslissing te heroverwegen.

Donderdag liep een protest bij het parlement ook uit de hand. Er raakten 32 agenten en een onbekend aantal demonstranten gewond. 43 betogers werden aangehouden.

Ook president Zoerabisjvili, die grotendeels een ceremoniële rol heeft, deed mee met die demonstratie. Volgens haar heeft de regering het eigen volk de oorlog verklaard. Vrijdag riep ze de politie op geen geweld te gebruiken tegen de betogers.

Een van de oppositieleiders, Elene Chosjtaria, brak haar hand bij de demonstratie van donderdag. Ze vergelijkt het politie-ingrijpen met de wijze waarop de oproerpolitie in Rusland en Belarus te werk gaat.

Gisteravond sprak ze haar aanhang toe en bezwoer niet te zullen opgeven. Ze riep ook de internationale gemeenschap ertoe op na te denken hoe die mensen kan steunen "die echt geloven in Europese waarden".

Gefraudeerd

De beslissing om de onderhandelingen met de EU op te schorten komt van de regeringspartij Georgische Droom, die in oktober volgens de officiële uitslag de verkiezingen won. De oppositie stelt dat er bij de verkiezingen is gefraudeerd, met hulp van Rusland.

Georgische Droom zegt de toetredingsgesprekken te willen bevriezen omdat "de EU Georgië chanteert". De beslissing kwam enkele uren nadat het Europees Parlement een resolutie had aangenomen waarin de Georgische verkiezingen niet vrij en niet eerlijk worden genoemd.

Georgische Droom had ook vóór de omstreden verkiezingen al een meerderheid in het parlement. Eerder dit jaar kwam de regeringspartij al met andere omstreden besluiten. Zo kwamen er wetten gericht tegen zogenoemde buitenlandse agenten en lhbti-rechten. Die lijken op soortgelijke wetten in Rusland.

Een groep ondernemers die in coronatijd in de noordelijke provincies teststraten heeft opgezet, heeft zeker vier miljoen euro verdiend door kosten te declareren voor personeel dat niet lijkt te bestaan.

Dat schrijft NRC na onderzoek van interne documenten, e-mails, roosters en audio-opnames van het samenwerkingsverband dat teststraten runde in de provincies Friesland, Groningen, Drenthe en een deel van Overijssel. De krant sprak ook met betrokkenen.

Dat de zes ondernemers kosten declareerden voor personeel dat er mogelijk niet was, zou onder meer blijken uit gebeurtenissen bij de teststraat in Drachten op 1 oktober 2021.

De straat moest die dag sluiten omdat bezoekers vanwege de lange wachttijden agressief werden tegen de enige twee aanwezige teststraatmedewerkers. Volgens de krant heeft het samenwerkingsverband voor de bewuste dag personeelskosten gefactureerd voor alle tien testplekken in die straat.

Ook in Assen, Groningen en Sneek zouden personeelskosten gefactureerd zijn voor mensen die niet aan het werk waren.

Op stand-by

Voor de stichting die namens het ministerie van Volksgezondheid de uitbetalingen regelde was dat geen probleem, schrijft de krant. Daarmee was de afspraak gemaakt dat ook de kosten van medewerkers die op stand-by stonden gedeclareerd mochten worden.

Volgens NRC zijn er sterke aanwijzingen dat een groot deel van deze medewerkers niet bestond. Om het bedrog te verhullen zou het uitzendbureau dat het personeel leverde valse facturen hebben opgesteld, waardoor het leek alsof deze medewerkers wel degelijk een stand-by-dienst hadden.

De advocaat van de betrokken ondernemers zegt tegen de krant dat er niets onoorbaars is gebeurd.

De Oekraïense president Zelensky heeft de mogelijkheid geopperd om het NAVO-lidmaatschap te verlenen aan delen van Oekraïne. In een gesprek met de Britse tv-zender Sky News suggereerde hij dat alleen de gebieden die onder controle staan van het Oekraïense leger NAVO-bescherming moeten krijgen. Deze constructie zou onderdeel moeten zijn van een akkoord over het staakt-het-vuren.

Na het sluiten van zo'n akkoord zou onderhandeld kunnen worden over teruggave van de door Rusland bezette gebieden. Dat zijn delen van de regio's Donetsk, Loehansk, Cherson, Zaporizja en het schiereiland de Krim.

Geen oproep tot escalatie

Zelensky kwam met zijn voorstel nadat de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Sybiha de NAVO in een brief had gevraagd om volgende week een vergadering in Brussel te houden waar Oekraïne zou moeten worden uitgenodigd om lid te worden van het bondgenootschap.

Rusland is daar faliekant op tegen. Sybiha schreef daarom dat "de uitnodiging geen oproep tot escalatie is", maar dat het NAVO-lidmaatschap ertoe moet leiden dat Rusland minder redenen heeft om de oorlog door te zetten.

Wel zou in de uitnodiging moeten staan dat alle door Rusland bezette gebieden aan Oekraïne toebehoren, dus ook de Krim, dat in 2014 door Rusland is geannexeerd.

De NAVO heeft al wel toegezegd dat Oekraïne kan toetreden tot de NAVO, maar laat in het midden wanneer dat kan gebeuren.

Verkiezing van Trump

De afgelopen weken is vaker gesproken over een staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland, in de nasleep van de verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten.

Trump is uiterst kritisch over de financiële en militaire steun aan Oekraïne. Hij heeft in zijn campagne herhaaldelijk gezegd dat hij op zijn eerste dag als president "binnen 24 uur" vrede tussen beide landen kan bewerkstelligen, maar hoe hij dat wil doen heeft hij niet duidelijk gemaakt.

In Nigeria zijn zeker 27 mensen verdronken, nadat een boot waar ze op zaten was gekapseisd. Er worden meer dan 100 mensen vermist. De slachtoffers zijn vooral vrouwen, zeggen de autoriteiten.

De boot sloeg om toen die op de rivier de Niger in het noorden van het land op weg was naar een markt. Reddingwerkers hadden moeite om bij de plek van het ongeluk te komen.

Duikers hebben de lichamen uit het water gehaald. Naar andere slachtoffers wordt nog gezocht. Er zijn tot nu toe geen overlevenden gevonden, melden de autoriteiten.

Hoe de boot kon omslaan, is niet bekend. Lokale media zeggen dat het vaartuig mogelijk overvol zat, wat vaker voorkomt in Nigeria.

In 2021 sloeg een boot om in het noorden van het land met meer dan 165 mensen aan boord. Op die boot zaten ook veel vrouwen en kinderen. Toen kwamen vijf mensen om het leven.

Het Syrische leger heeft alle wegen van en naar Aleppo afgesloten en de regeringstroepen opgedragen zich terug te trekken nu rebellen zijn doorgedrongen tot de stad. Dat zeggen drie militaire bronnen tegen het Britse persbureau Reuters.

Aleppo ligt in het noordwesten van Syrië, vlak bij van de grens met Turkije. Het is de tweede stad van het land. Voor de oorlog, die in 2011 uitbrak na het neerslaan van democratische protesten, leefden er een kleine 3 miljoen mensen. De laatste keer dat rebellen in de stad waren, was in 2016. Ze werden toen door het leger verdreven, met doorslaggevende hulp van Rusland dat zware bombardementen uitvoerde.

Eerder besloten de Syrische autoriteiten ook al het vliegveld van Aleppo af te sluiten en alle vluchten te annuleren. Op sociale media roepen de rebellen de regeringstroepen op zich over te geven. Volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten hebben de Syrische jihadisten van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) meerdere wijken ingenomen in de stad.

Het Syrische leger verwacht hulp van bondgenoot Rusland. Volgens persbureau Reuters heeft dat land hulp beloofd aan Syrië en zal het legermaterieel die kant opsturen.

Dorpen veroverd

Rebellen van de Syrische militie HTS boeken onverwachte successen in de strijd tegen het leger van president Assad. De militie bereikte vrijdag Aleppo, de op een-na-grootste stad van Syrië. De afgelopen dagen rukten de militanten op vanuit de noordelijke provincie Idlib en hebben zeker 50 dorpen veroverd.

De opstandelingen hebben in Aleppo autobommen tot ontploffing gebracht en zijn de confrontatie aangegaan met Assads troepen in het westen van de stad, melden bronnen ter plaatse aan persbureau AP.

Opstandelingen

Bewoners zijn op de vlucht geslagen om aan de granaten en het geweervuur te ontkomen. Volgens het officiële Turkse persbureau Anadolu zouden er al opstandelingen in het centrum van Aleppo zijn. Ten zuiden van de stad veroverden ze de strategisch gelegen voorstad Saraqeb, waarlangs snelwegen naar Damascus en de kust lopen.

Het regeringsleger zegt buiten de stad strijd te hebben geleverd met opstandelingen en drones en zwaar materieel te hebben vernietigd. Volgens het leger verspreidt HTS valse informatie over de opmars. Het leger zegt terug te zullen slaan.

Beelden van de HTC-rebellen in gevecht met het regeringsleger bij Aleppo:

Het is voor het eerst sinds 2016 dat er zware gevechten in Aleppo zijn. Toen werd de oppositie verdreven door het regeringsleger, met steun van Rusland en Iran. Van grootscheepse tegenaanvallen lijkt nu geen sprake.

Het offensief vanuit Idlib volgt op wekenlange aanvallen van regeringstroepen op gebieden die worden bezet door tegenstanders van het Syrische regime. Die aanvallen worden gezien als een inbreuk op het staakt-het-vuren, dat al ruim vier jaar standhoudt. Turkije heeft de afgelopen tijd tevergeefs geprobeerd met diplomatieke middelen de regeringsaanvallen te stoppen.

Zorgen in Rusland

HTS, geworteld in de Syrische tak van Al Qaida en een van de grootste strijdgroepen in Syrië, besloot daarop deze week een beperkt offensief in te zetten, gericht op het herstellen van de grenzen van een de-escalatiezone in het noorden van het land. Dat offensief richting Aleppo, waar de regeringsaanvallen vandaan kwamen, verliep sinds woensdag zo voorspoedig dat het werd doorgezet.

Assads bondgenoot Rusland maakt zich zorgen over de ontwikkelingen rond Aleppo. Moskou wil dat de regering snel ingrijpt. "We dringen er bij de Syrische autoriteiten op aan zo snel mogelijk orde op zaken te stellen", zei Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov. "Dit is een inbreuk op de Syrische soevereiniteit in de regio."

Door het opgelaaide geweld zijn duizenden mensen op de vlucht geslagen. Volgens de VN zijn zeker 14.000 mensen weggetrokken. Die zijn veelal op zichzelf aangewezen, omdat veel hulporganisaties vanwege het geweld in Syrië hun werk hebben opgeschort. Zo zijn in Idlib voedselprojecten stopgezet en zijn medische faciliteiten onderbezet.

De rechter laat een pro-Palestijnse demonstratie zaterdag op de Dam in Amsterdam niet toe. Burgemeester Halsema heeft volgens de rechtbank in Amsterdam juist gehandeld door het protest naar een andere locatie te verplaatsen. Actievoerders van de Internationale Socialisten hadden een kort geding aangespannen, nadat de gemeente de demonstratie op de Dam had verboden.

De burgemeester wilde dat de demonstratie niet op de Dam zou worden gehouden uit angst voor confrontaties en ongeregeldheden op die drukke plek. Volgens haar is het zaterdag extra druk in de binnenstad vanwege Sinterklaas en Black Friday.

Ook de ongeregeldheden na de wedstrijd van Ajax tegen Maccabi Tel Aviv liggen nog vers in het geheugen, daar moet de stad volgens de gemeente nog van herstellen. Het geweld leidde tijdelijk tot een noodverordening en een demonstratieverbod in Amsterdam.

De rechter was het eens met die argumenten en heeft de gemeente dus in het gelijk gesteld. De initiatiefnemers van de demonstratie zijn teleurgesteld.

"We zien de laatste tijd vaker inperkingen van het demonstratierecht, en dat is een gevaarlijke ontwikkeling", zegt een woordvoerder van de organisatie. We overleggen nog of we de demonstratie op een alternatieve locatie gaan organiseren."

Plein bij Stopera

Als alternatieve locatie zijn het plein bij de Stopera of het Museumplein aangewezen door de burgemeester. De Internationale Socialisten hebben gekozen voor de Stopera.

Stopera en Museumplein werden eerder ook aangewezen door de gemeente voor een demonstratie tegen antisemitisme. Die betoging is gisteravond gehouden bij de Stopera. Ook organisatoren van dat protest hadden daar bezwaar tegen.

De betoging was georganiseerd door bijna twintig Joodse en christelijke organisaties, zoals Christenen voor Israël, het CIDI en Centraal Joods Overleg.

Toen de Milanese Alberto en Emiliano zeven jaar geleden verlangden naar een kind, richtten ze zich tot een agentschap in de VS. "Daar is alles goed geregeld, met juridische garanties voor de ouders en ethische garanties voor de draagmoeder."

De vrouw die hun kind zou dragen werd een vriendin die ze nog elk jaar bezoeken. "Ze wilde Tommaso meteen na zijn geboorte zien. Ze was blij, maar heeft hem nooit beschouwd als haar eigen kind."

De geboorte, waar beide mannen bij waren, is voor hen een warme herinnering.

Toch wordt het traject dat zij hebben afgelegd door de Italiaanse regering nu beschouwd als een 'universeel misdrijf'. Een nieuwe wet, ingevoerd door de conservatieve regering en vanaf 3 december van kracht, stelt dat draagmoederschap niet alleen in Italië, maar wereldwijd strafbaar is. Of dat juridisch uitvoerbaar is, is de vraag. Maar het leidt tot veel onzekerheid onder wensouders.

Hoeveel Italiaanse stellen zich precies beroepen op draagmoederschap om een kind te krijgen wordt niet bijgehouden. Volgens een schatting van de krant Corriere della Sera gaat het om zo'n 250 koppels. Dat zijn gedeeltelijk homoseksuelen, maar in grote meerderheid ook heterostellen met vruchtbaarheidsproblemen.

Mogelijk is het aantal hoger, omdat ouders vanwege het taboe op draagmoederschap bij thuiskomst soms liegen dat ze een kind geadopteerd hebben.

'Baarmoeder te huur'

Het universele verbod is een stokpaardje van premier Meloni. "Fantastisch nieuws", vindt Maria Rachele Ruiu. Zij is woordvoerder van pro-lifeorganisatie Pro Vita e Famiglia, die er jarenlang voor heeft gelobbyd. "We hebben petities georganiseerd, posters opgehangen en politici gevraagd om een einde te maken aan deze barbaarse kindermarkt."

Zoals de meeste tegenstanders van draagmoederschap spreekt ze consequent over 'baarmoederverhuur', een term die in de beeldvorming een belangrijke rol speelt. Ook in de media komt hij regelmatig voor. "Het verhuren van baarmoeders", stelt Ruiu, "ondermijnt de waardigheid van vrouwen, die uitgebuit worden, en van kinderen, die van hun moeder worden weggescheurd."

Aan de muren van haar kantoor hangen posters van embryo's, gehaakte babyschoentjes en prominent boven de deur een kruis. "Dit is nog maar een eerste stap", zegt Ruiu. "Deze rechtse regering heeft hernieuwde aandacht voor het gezin. Wij hopen op een revolutie die het gezin centraal stelt, als beschermer van nieuw leven, hoe klein ook."

De nieuwe wet zet op draagmoederschap boetes tot een miljoen euro en celstraffen tot twee jaar. Maar Filomena Gallo, gespecialiseerd advocaat bij mensenrechtenstichting Luca Coscioni, twijfelt sterk aan de uitvoerbaarheid en de juridische houdbaarheid.

"Ten eerste is onduidelijk hoe het Openbaar Ministerie die koppels gaat identificeren", legt ze uit. "Op het geboortecertificaat waarmee een koppel zich in Italië meldt, staan alleen de namen van beide ouders. Bij een heteroseksueel koppel is het dus mogelijk dat de moeder zelf in het buitenland bevallen is. Hoe ga je dat achterhalen zonder de privacy te schenden?"

En zelfs als het draagmoederschap ontdekt wordt, is onduidelijk hoe het onderzoek zal verlopen. "Als het Canadese OM van Italië een verzoek krijgt om een onderzoek uit te voeren naar een praktijk die in Canada gewoon legaal is...Waarom zouden ze dan antwoorden?"

"Het idee van draagmoederschap als universeel misdrijf is belachelijk", stelt Gallo, "alleen al omdat er 66 landen ter wereld zijn waar dit wel mag."

Vluchten als criminelen

De advocate heeft contact met meer dan honderd stellen die een kind verwachten met een draagmoeder. "Zij verkeren in enorme onzekerheid", vertelt ze. "Maar we zijn bezig een team van experts samen te stellen om hen bij te staan. Ons plan is om rechtszaken aan te spannen, en door te zetten totdat het Constitutioneel Hof deze wet ongedaan maakt."

Milanese vaders Emiliano en Alberto zijn niet strafbaar omdat hun kind al geboren is. Toch hebben ze vanwege het politieke klimaat serieus overwogen om Italië te verlaten. "Maar we hebben besloten te blijven", vertelt Emiliano. "We zouden vluchten als criminelen, uit een plek waar we het goed hebben. Het lijkt ons slimmer om van ons te laten horen en actie te voeren voor de rechten van onze kinderen."

"Het beeld ontstaat nu dat wij misdadigers zijn", vult Alberto aan. "Maar Tommaso is vanuit een heel ander verhaal geboren. Het woord 'misdrijf' heeft niks te maken met ouder worden. Het is een project van liefde, dat je samen aangaat. Dat is wat ouderschap betekent."

Drie bemanningsleden van buitenlandse vliegtuigmaatschappijen hebben vanochtend op Schiphol een boete gekregen omdat ze een te hoog alcoholpromillage hadden. Geen van de bekeurden werkte voor een Nederlandse luchtvaartmaatschappij.

Op Schiphol werd tussen 07.00 en 10.00 uur een alcoholcontrole uitgevoerd door de marechaussee en het Team Luchtvaarttoezicht. Daarbij namen de teams 445 blaastesten af, waarbij bij drie mensen te veel alcohol werd geregistreerd.

Bij 1 tot 2 glazen alcohol heeft een gemiddelde volwassene een promillage van 0,5. Bij 0,5 tot 1,5 promille heeft een persoon tussen de 2 en de 7 glazen alcohol gedronken. Dan zijn de meeste mensen aangeschoten. Bij promillages tussen de 1,5 en 3,0 is iemand dronken en bij promillages daarboven zwaar beschonken.

Bon van 1900 euro

Een mannelijke steward bleek 0,24 promille te hebben en kreeg daarom een boete van 275 euro. Een vrouwelijke medewerker van dezelfde luchtvaartmaatschappij had een promillage van 1,43 en moest een bon van 1900 euro incasseren. Een stewardess van een andere buitenlandse vliegmaatschappij had een promillage van 1,30, zij kreeg een boete van 1800 euro.

Vliegtuigpersoneel mag maximaal 0,2 promille alcohol in het bloed hebben en vanaf tien uur voor een vlucht helemaal geen alcohol meer drinken. Volgens de politie worden alcoholcontroles met regelmaat uitgevoerd onder cabine- en cockpitpersoneel.

Frankrijk heeft voor het eerst erkend dat het Franse koloniale leger in1944 verantwoordelijk is geweest voor een bloedbad onder Senegalese militairen. Dat kostte aan tientallen en mogelijk honderden mensen het leven.

In een brief aan de Senegalese regering geeft president Macron toe dat een ruzie over "gerechtvaardigde" salarisclaims gebeurtenissen in gang zetten die eindigden in een slachting. "Het is belangrijk dat de oorzaken en de feiten van deze tragedie voor zover mogelijk worden vastgesteld."

De Senegalese president Faye zegt dat het tijd wordt dat de volledige waarheid over deze pijnlijke gebeurtenis bekend wordt. "We wilden deze geschiedenis al lang afsluiten en we denken dat de Franse toezegging volledig en oprecht is."

Ongewapend

De omgekomen Senegalezen dienden bij de Tirailleurs Sénégalais, een in 1857 opgerichte militaire eenheid die onder meer in de Eerste en Tweede Wereldoorlog aan Franse zijde meevocht.

In 1944 ontstond onrust onder de Senegalezen over het niet uitbetalen van achterstallige soldij en bonussen waar ze aanspraak op maakten. De Fransen vatten dat op als muiterij. Op 1 december 1944 opende het koloniale leger het vuur op de merendeels ongewapende Senegalezen.

De Franse autoriteiten zeiden destijds dat daarbij 35 Senegalezen waren omgekomen. Meerdere historici zeggen dat het er honderden zijn geweest.

Morgen is het tachtig jaar geleden dat het bloedbad in Thiaroye plaatsvond. Dat wordt herdacht op de militaire begraafplaats daar.

Frankrijk verliest invloed

De erkenning door Macron komt in een tijd dat Frankrijk in Afrika snel aan invloed verliest. Veel landen in met name West-Afrika maakten tot ver in de vorige eeuw deel uit van het Franse koloniale rijk. Nadat de dekolonisatie bleven de banden vaak nauw.

Dat kwam onder meer tot uiting in Franse militaire aanwezigheid, maar de afgelopen jaren hebben meerdere voormalige koloniën de Fransen weggestuurd. Gisteren maakte Tsjaad een eind aan de militaire samenwerking met het voormalige moederland.

In Senegal zijn nog 350 Franse militairen gelegerd. President Faye heeft gezegd dat ook hij die wil wegsturen.

"Hij smaakt veel beter dan andere bananen", zei de koper van een peperdure banaan na een eerste hap. Crypto-investeerder Justin Sun heeft het stuk fruit, dat aan een muur met ducttape is vastgeplakt als onderdeel van een kunstwerk, vrijdag ogenschijnlijk opgegeten voor het oog van de pers in Hong Kong. Ogenschijnlijk, want de banaan die hij verorberde was niet het stuk fruit dat bij het kunstwerk hoorde.

Sun hield voorafgaand aan het persmoment, dat ook werd gelivestreamd, een toespraak waarin hij het kunstwerk Comedian bestempelde als "iconisch". Ook zei hij dat het eten van de banaan "deel kan uitmaken van de geschiedenis van het kunstwerk". De aanwezigen kregen onder meer gebak in de vorm van een banaan.

Veiling

De publiciteitsbewuste crypto-investeerder baarde vorige week opzien door op een veiling in New York voor 6,2 miljoen dollar (bijna 5,9 miljoen euro) Comedian te kopen. Daarvoor kreeg hij een banaan, tape, echtheidscertificaat en instructies voor hoe hij de banaan zelf aan de muur kon vastplakken.

De nieuwe eigenaar zei na afloop van de veiling al dat hij van plan was om de banaan van het door de Italiaan Maurizio Cattelan bedachte kunstwerk te nuttigen.

Justin Sun komt zijn belofte na en eet een banaan:

Maar de opgegeten banaan is niet dezelfde als die van de veiling in New York, die voor 35 cent was gekocht bij een fruitkraam in de Amerikaanse stad. Voor het persmoment werd in Hong Kong een verse aangeschaft.

Volgens The New York Times was de eigenaar van de fruitkraam in tranen uitgebarsten nadat hij had gehoord dat zijn banaan voor miljoenen was geveild. "Ik ben arm. Ik heb nooit zoveel geld gehad. Ik heb nog nooit zoveel geld gezien," zei de 74-jarige Shah Alam.

Na het horen van Alams verhaal beloofde Sun om 100.000 bananen bij hem te kopen. De crypto-investeerder noemde de reactie van de fruitverkoper "aangrijpend". Hij is van plan om de bananen in de hele wereld uit te delen om de "prachtige verbintenis tussen het dagelijks leven en kunst te vieren".

Het lukt maar niet om de inflatie omlaag te krijgen. In november stegen de prijzen opnieuw verder, met maar liefst 4 procent. Dat blijkt uit een eerste snelle raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De inflatie ligt in Nederland zelfs bijna twee keer hoger dan het Europees gemiddelde. Hoe komt dat toch?

1. Waarom blijft de inflatie maar oplopen?

Door verschillende oorzaken. Waar energie en brandstof dit jaar goedkoper werden, stegen de prijzen van diensten en voedingsmiddelen. In de snelle raming wordt wel veel op één hoop gegooid, waardoor onderscheid maken lastig is. Energie en brandstof worden bijvoorbeeld samen berekend. Ook worden voeding, tabak en sterke drank samen opgeteld. Huurprijzen vallen weer onder diensten.

2. Zijn er grote verschillen in al die prijsstijgingen?

Enorm. Neem wonen. In juli mochten verhuurders de huur verhogen met maximaal 5,8 procent. Wie een koophuis heeft en de rente op de hypotheek lang heeft vastgezet, merkt de grootste stijging van deze woonlasten in dertig jaar tijd niet.

Datzelfde geldt voor voedingsmiddelen. Wie niet rookt, merkt niets van de in april verhoogde accijns op een pakje sigaretten of shag. Waar energie vorige maand nog 2,7 procent goedkoper werd, blijven de prijzen nu op ongeveer hetzelfde niveau. Maar ook hier zijn er verschillen, stipt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS aan. "Benzine en diesel aan de pomp zijn in de afgelopen maanden weer stukken duurder geworden. En dat heeft blijkbaar een flinke impact."

3. Toch merk ik dat boodschappen doen duurder wordt. Waarom?

Omdat meer producten duurder zijn geworden. In januari ging al een extra belasting in op frisdranken, sappen en plantaardige melkproducten, de zogenoemde verbruiksbelasting. Daar moet weer een speciale suikertaks voor in de plaats komen.

De maandelijkse inflatie wordt steeds met de prijzen van een jaar geleden vergeleken. Daarom tellen die belastingen nog altijd mee, legt voedselspecialist Sebastiaan Schreijen van het economisch bureau van Rabobank uit: "Vorig jaar betaalde je die verhoogde belasting op een pak appelsap niet en nu wel."

Datzelfde geldt voor de met de jaarwisseling ingevoerde hogere accijns op alcohol. De impact van de hogere accijns op tabak per 1 april werd volgens Schreijen pas langzaam zichtbaar in de inflatie, omdat winkels eerst hun oude voorraad met een lagere accijns mochten opmaken. Daarnaast zijn bepaalde producten ook flink duurder geworden door gestegen grondstoffenprijzen: "Koffie, chocola en zuivel bijvoorbeeld," zegt Schreijen.

4. Is de inflatiepijn minder als je niet huurt, autorijdt of rookt en geen alcohol of fris drinkt?

Voor een groot deel wel. "Zonder de overheidsmaatregelen van hogere accijns op tabak, alcohol en frisdrank zou de inflatie in de supermarkt uitkomen op 1,5 tot 2 procent", rekent Schreijen van Rabobank uit. "Dat is redelijk vergelijkbaar met de prijsstijgingen in de omliggende landen."

Zo'n conclusie trekt Van Mulligen ook over de vaste lasten: "De hoge huurstijging in Nederland zorgt ervoor dat de inflatie hier hoger is dan in de rest van Europa. Benzine en diesel is nu ook een oorzaak. Maar ook daarnaast is het leven duurder geworden. We zien eigenlijk allemaal kleine dingetjes die een aanjagend effect hebben op de inflatie."

5. Klopt het dat de hoge lonen de inflatie blijven opdrijven?

Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank, waarschuwt al enige tijd voor te hoge looneisen omdat Nederland vooral een diensteneconomie is. "De dienstensector is zeer arbeidsintensief, dus de inflatie wordt dan vooral bepaald door de loonkosten", zei hij in september nog bij Nieuwsuur.

Vakbonden noemen dat onzin. Die vinden dat bedrijven alle loonsverhogingen compenseren met prijsverhogingen. Ze wijzen naar de bedrijfswinsten die aanhoudend hoog blijven. Wie er gelijk heeft is nog lastig te zeggen. "Een trend waarin hoge lonen zorgen voor hogere prijzen, die voor nog hogere lonen zorgen, is vrij zeldzaam in Nederland. Dus het zou me verbazen als dat nu wel het geval is.", zegt Van Mulligen. "Maar: er is ook geen direct bewijs om te zeggen dat het helemaal niet aan de orde is."

De prijs van koffie piekt. Maar waarom? Podcast De Dag legt het uit.

Premier Schoof wil dat de coalitie in één keer afspraken maakt met de oppositiepartijen over hun bezwaren tegen de kabinetsplannen. Naast de onderhandelingen die nu bezig zijn over de onderwijsbezuinigingen, vindt hij dat er meteen ook gepraat moet worden over ontwikkelingshulp en zorg. Verschillende oppositiepartijen hebben ook op die terreinen problemen met een aantal maatregelen.

Schoof vindt dat de gang van zaken nu veel te veel onrust geeft. "We kunnen niet week in week uit dezelfde discussie krijgen", aldus de premier in het wekelijkse NOS Gesprek met de minister-president. Hij heeft de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB gevraagd om alle onderwerpen die voor de oppositie lastig zijn in een "totaalpakket" te bespreken.

De afgelopen maand zag het kabinet zich tot twee keer toe gedwongen om plannen aan te passen: medio november ging de btw-verhoging op cultuur, media en sport van tafel. En afgelopen week waren de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB genoodzaakt om opnieuw naar de onderwijsbezuinigingen te kijken waarover ze afspraken hebben gemaakt.

Sinds woensdag worden daarover achter de schermen gesprekken gevoerd met oppositiepartijen D66, CDA, ChristenUnie, SGP en JA21. Er is nog geen uitkomst bekend. Die gesprekken zijn nodig omdat de coalitie in de Eerste Kamer geen meerderheid heeft. Daarom is het sluiten van deals met de oppositie noodzakelijk; maatregelen kunnen anders sneuvelen in de senaat.

Zinnige voorstellen

Schoof vindt het niet slecht om met de oppositie zaken te doen. "In goed overleg, met zinnige voorstellen, dan lijkt mij dat een goed en democratisch proces", zegt hij in het tv-gesprek.

Het moet alleen wel beheersbaar blijven, is zijn boodschap aan de vier coalitiepartijen. Die bepalen uiteindelijk of ze bereid zijn om hun afspraken aan te passen, niet het kabinet.

De premier zegt er niet bij hoe zo'n "totaalpakket" met de oppositie besproken zou moeten worden. Bij de onderwijsonderhandelingen bijvoorbeeld is er haast bij, omdat er volgende week een officiële stemming is over de begroting.

Geld over

Het kabinet heeft dit jaar 3,2 miljard euro over en dat komt bijvoorbeeld doordat er geen geld aan projecten is uitgegeven wegens een tekort aan personeel. Ook kost de opvang van asielzoekers minder dan begroot.

Het overschot kan overigens niet ingezet worden om de onderwijsbezuinigingen ongedaan te maken. Het gaat om "incidenteel geld", dat wil zeggen dat de minister van Financiën zo'n voordeel maar een jaar kan benutten. De bezuinigingen bij onderwijs zijn structureel, dus voor de langere termijn.

Hoe zit het met de sfeer en de onderlinge verhoudingen in de coalitie? En wat betekent de terugkeer van NSC-voorman Pieter Omtzigt? Het NOS-programma Rondje Binnenhof duikt er in:

Natuurbeheerorganisatie Het Groninger Landschap heeft tot haar eigen verrassing een boerderij geërfd. De eigenares overleed op 90-jarige leeftijd, en heeft de organisatie het huis nagelaten. Het Groninger Landschap is er blij mee, maar gaat het wel slopen en vervangen door een ander huisje.

De boerderij ligt verscholen tussen hoge bomen in het buitengebied van het Groningse dorp Niebert. Volgens natuurbeheerder Bert Speelman van Het Groninger Landschap was het daarom nog een behoorlijke opgave om de woning te vinden.

"Toen we hier voor het eerst kwamen dachten we: waar staat het huisje dan? Je ziet hier alleen een groene waas van bomen", zegt hij tegen RTV Noord. "We vonden alleen een smal wandelpad en toen we dat afliepen, stond daar achter de bosjes ineens een boerderij."

Verrassing

Waarom de weldoenster, die in 2021 overleed, de woning nalaat, weet hij niet. "We kenden haar niet", zegt Speelman. "Maar toen ze was overleden bleek tot onze verrassing dat ze dit boerderijtje aan ons had nagelaten."

De natuurorganisatie wist niet meteen zeker of ze de woning wilde hebben, zegt Speelman. De kleine boerderij, ook wel kneuterij genoemd, is al jaren onbewoond en is daardoor in verval geraakt.

"De executeur vroeg of wij die erfenis wilden aanvaarden. Daar hebben we wel even over nagedacht, want het is niet in al te beste staat", vertelt hij. "Als het ergens in de bebouwde kom had gestaan hadden we het niet gedaan, maar deze locatie is zo uniek en mooi dat we er erg blij mee zijn."

Over de eigenares is niet veel bekend. "Ze was stewardess bij de KLM, en later was ze verantwoordelijk voor de opvang van de belangrijke gasten op Schiphol", vertelt Speelman. "Ze had ook een huis in Amstelveen, maar trok zich zo nu en dan terug in dit boerderijtje. Ze was erg begaan met de natuur."

Dat blijkt ook uit een bijzondere bepaling die in het testament is opgenomen: de grote linde naast het boerderijtje moet goed verzorgd worden, zodat de boom zo oud mogelijk kan worden. "Het is een monumentale boom van zo'n 180 tot 200 jaar oud", schat Speelman. "Daar gaan we dus goed voor zorgen."

Sloop en herbouw

Hoewel Het Groninger Landschap blij is met de gift, is de organisatie van plan de woning te slopen. "Het is niet meer de moeite om dit huisje op te knappen", zegt Speelman. "We gaan het slopen, en bouwen een paar meter verderop een vakantiehuis. Zo krijgt de linde ook meer ruimte."

Wel probeert de organisatie zo veel mogelijk materialen van de woning te hergebruiken. "Van de bakstenen metselen we een nieuw fundament. De muren trekken we op uit elementen die zijn gevuld met stro uit ons eigen gebied."

Als het allemaal lukt met de vergunningen, moet de verbouwing volgend jaar beginnen. Speelman: "Dan kunnen we het vakantiehuis op deze prachtige plek in het voorjaar van 2026 in gebruik nemen."

Het Britse Lagerhuis heeft in een eerste stemming ingestemd met een wetsvoorstel dat hulp bij zelfdoding legaal maakt. Anders dan gebruikelijk mochten de leden zelf hun stem bepalen, los van het standpunt van hun partij. 330 parlementariërs stemden voor en 275 tegen.

Nu de eerste horde is genomen, zal het wetsvoorstel nog twee keer in stemming worden gebracht in het Lagerhuis (de zogenoemde second en third reading). Er kunnen dan nog amendementen worden toegevoegd en ook moet het Hogerhuis nog akkoord gaan voordat de koning zijn handtekening eronder kan zetten.

Als de wet inderdaad in werking treedt, wordt het voor mensen die terminaal ziek zijn onder strenge voorwaarden mogelijk om een einde te maken aan hun leven. Een arts kan patiënten dan een middel voorschrijven dat ze zelf moeten toedienen.

Twee derde van de Britten is voorstander van legalisering van hulp bij zelfdoding, blijkt uit opiniepeilingen. Politiek lag de kwestie tot nog toe echter gevoelig. Met de veranderde politieke verhoudingen sinds de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk is het draagvlak ook in het Lagerhuis toegenomen.

De parlementsleden die voor stemden zijn vooral van Labour en de Liberal Democrats, maar ook 23 Conservatieve Lagerhuisleden steunden het wetsvoorstel. Oud-premier Sunak was een van hen, en hij lichtte zijn keuze toe. Hij zei te geloven "dat we, waar mogelijk, lijden moeten voorkomen".

De beslissende stemming wordt volgend jaar verwacht.

Bij een spoorwegovergang in België is vanochtend een trein in botsing gekomen met een passagiersbus die daar was komen stil te staan. Passagiers in de bus waren op dat moment al uitgestapt.

Ook onder de inzittenden van de trein raakte niemand gewond, melden Belgische media. Er is wel veel schade.

Bekijk het moment van de botsing hier:

De aanrijding in Veldegem deed zich voor vier minuten nadat de bus op het spoor pech had gekregen. Volgens de Belgische spoorwegbeheerder Infrabel werd er te laat gebeld naar het noodnummer. Hierdoor was er geen tijd meer om het treinverkeer stil te leggen. "De treinbestuurder heeft nog een noodremming uitgevoerd, maar kon een aanrijding niet meer vermijden", zegt een Infrabel-woordvoerder tegen de VRT.

In de bus zaten vooral kinderen en jongeren. Die konden net op tijd door de chauffeur in veiligheid worden gebracht. Eén treinpassagier is "in shock" naar het ziekenhuis gebracht, aldus de VRT.

Door de botsing is de bus in tweeën gebroken. De trein is ontspoord en kwam een paar honderd meter verderop tot stilstand. De woordvoerder van Infrabel zegt tegen de VRT dat er veel schade is aan de bovenleiding en de bekabeling. "Ook de klemmen die de sporen bij elkaar houden, moeten hersteld worden, net als de bescherming aan het begin van de overweg. We verwachten dat we het hele weekend nodig zullen hebben om alles te herstellen. We hopen begin volgende week het treinverkeer op de lijn te herstellen."

De spoorwegovergang in Veldegem, tussen de plaatsen Torhout en Brugge, is volledig afgesloten. Doorgaand verkeer wordt omgeleid. Het treinverkeer tussen Brugge en Lichtervelde ligt ook stil. Voor reizigers zijn bussen ingezet. Door het ongeluk is het treinverkeer in de hele provincie West-Vlaanderen ontregeld. De Infrabel-woordvoerder zegt tegen VRT dat er wieltjes onder de trein moeten worden bevestigd om hem weer op het spoor te krijgen. Daarna moet de trein zelf naar Brugge kunnen rijden, is de verwachting. "Tegen vanavond zouden we alles weggehaald moeten hebben van de overweg."

Ook een huis dat aan de spoorwegovergang staat is beschadigd. Bewoner Nick Vermeulen was op het moment van het ongeluk niet thuis, zegt hij tegen de VRT. "Ik heb snel even binnen kunnen kijken en ik zag een grote barst in de muur. Er zijn wat zaken kapot, die van de muur zijn gevallen", zegt Vermeulen. "Als de bus iets verder was gevlogen, dan zou heel de gevel kapot geweest zijn. Het kon dus zeker erger. Het is wel schrikken, maar ik ben vooral blij dat er niemand ernstig gewond is."

De Veldzicht-kliniek voor asielzoekers met ernstige psychiatrische problemen blijft beschikbaar voor een deel van deze patiënten. Zij moeten dan wel in de categorie patiënten vallen die extra zorg en beveiliging nodig hebben, zegt minister Faber van Asiel en Migratie.

De Dienst Justitiële Inrichtingen heeft de behandelplekken in de kliniek in het Overijsselse Balkbrug nodig voor Nederlandse tbs'ers. Er is in tbs-klinieken al jaren een groot tekort aan plekken.

Gemeenten en hulporganisaties voor vreemdelingen vreesden dat er daardoor geen plek meer zou zijn voor asielzoekers, maar Faber belooft in een Kamerbrief dat er geen psychiatrisch patiënten "op straat worden gezet".

Zeven bedden

In de loop van volgend jaar moeten de betreffende patiënten worden ondergebracht in andere, 'gewone' zorginstellingen. Dat is een taak voor het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Voor ongedocumenteerde vreemdelingen met ernstige psychiatrische klachten, voor wie Veldzicht de enige geschikte opvangplek is, blijven zeven bedden beschikbaar.

"Met voorgaande herijking van de samenwerking tussen COA en Veldzicht zorgen we ervoor dat de patiënt meer op de juiste plek belandt", schrijft Faber. "Tegelijkertijd zetten we een eerste stap om op termijn extra capaciteit voor tbs-gestelden te creëren."

Onverantwoord

Het COA zegt in een reactie te snappen dat er naar extra tbs-plekken wordt gezocht. De dienst is wel bang dat mensen die veel zorg nodig hebben nu langer in de opvanglocaties moeten verblijven voor ze terechtkunnen in een zorginstelling. "De COA-locaties zijn niet geschikt voor mensen met psychiatrische problematiek."

Het COA noemt het onverantwoord om te stoppen met de zorg in Veldzicht, zolang er geen goed alternatief is.

Overlast

Veldzicht is gespecialiseerd in ernstige psychiatrische problemen bij mensen met een migratieachtergrond. Soms zijn ze veroordeeld tot tbs of worden ze verdacht van een misdrijf, maar niet altijd. Zo heeft de kliniek momenteel ook plek voor 35 asielzoekers met ernstige psychische problemen. Zij veroorzaken overlast op gewone opvanglocaties en worden daarom behandeld in Veldzicht. Het is de enige plek voor deze doelgroep.

Twee jaar geleden stak een asielzoeker drie medewerkers neer. Een medewerker kwam om het leven, de andere twee raakten zwaargewond. De man pleegde daarna zelfmoord. De Inspectie Justitie en Veiligheid oordeelde in een hard rapport dat de veiligheid in Veldzicht moest worden verbeterd.

Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar opruiende uitlatingen die afgelopen woensdag op het YouTubekanaal RoddelPraat zijn gedaan. Een van de presentatoren, Jan Roos, is aangehouden. Hij zal worden gehoord.

Het OM meent dat in de uitzending van RoddelPraat woensdag werd "opgeroepen tot geweld en een suggestie werd gedaan hoe om te gaan met journalisten op Ameland op en rond het Sunneklaas-feest".

In de aflevering raadde Roos Amelanders aan zich te verenigen met "hooivorken en fakkels". Ook deed hij een oproep om journalisten die verslag willen doen "van het eiland af te trappen". "Oprotten. Afmaken. Nog voordat ze de boot afkomen, neerknallen."

Co-presentator Dennis Schouten noemt de arrestatie van Roos op Instagram "weerzinwekkend". Volgens hem waren de uitspraken van Roos een grap. De arrestatie is een "ongekend lelijk trucje" van het Openbaar Ministerie, schrijft Schouten. Hij zegt ook dat de bewuste aflevering door YouTube offline is gehaald.

Sunneklaas

In 2023 maakten journalisten van PowNed op Ameland opnames tijdens Sunneklaas, waarna ze werden belaagd door een groep mensen. Toen de cameraploeg vervolgens in een auto wegreed, werden de PowNed-medewerkers achtervolgd en aangereden door een ander voertuig. Daarvan deelde PowNed later opnames.

Sunneklaas is een alternatief Sinterklaasfeest dat op Ameland wordt gevierd, maar waar niet-Amelanders maar weinig over weten. Wel is bekend dat bewoners van het Waddeneiland zich bij het feest verkleden en maskers dragen. Mensen die niet op het eiland wonen zijn doorgaans niet welkom.

Eerdere boetes wegens uitlatingen

Jan Roos kwam al eerder in de problemen door zijn uitlatingen in zijn YouTube-programma. In 2022 won zangeres Famke Louise een kort geding omdat de presentatoren onjuiste uitspraken over een lied van de zangeres hadden gedaan. Toen moesten de makers de betreffende aflevering van de rechter offline halen.

In juli dit jaar stonden de presentatoren voor de rechter omdat ze de buurman van Schouten hadden beledigd. In die uitzending vergeleken ze hem met een SS'er en betichtten ze hem van "het interesse hebben in de inhoud van onderbroeken van minderjarige jongens". Daarvoor kregen Roos en Schouten allebei een boete van 500 euro en werden ze verplicht de buurman een schadevergoeding van 1000 euro te betalen.

Ook John de Mol spande eerder een rechtszaak tegen de mannen aan vanwege uitingen in hun programma. De presentatoren beweerden toen dat De Mol getuigen had omgekocht in een mishandelingszaak tegen zijn zoon Johnny de Mol. Hiervoor moesten zij De Mol 5000 euro schadevergoeding en de gemaakte proceskosten betalen.

Premier Schoof hoopt dat PVV-staatssecretaris Vicky Maeijer van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in zijn kabinet blijft. "Ik hoop dat we nog maanden - nee, jaren - door kunnen", zei de premier op vragen over het mogelijke plagiaat in Maeijers masterscriptie aan de rechtenfaculteit van de Rotterdamse Erasmus Universiteit.

Nieuwszender BNR haalde de scriptie uit 2009 door een fraudesoftwareprogramma en concludeert dat er honderden passages uit bestaande teksten zijn overgenomen.

Overschrijven

De Rotterdamse rechtenfaculteit gaat de scriptie van Maeijer onderzoeken. Het kopiëren van andere teksten zonder duidelijke bronvermelding mag niet. Wetenschappers moeten zelf onderzoek doen en het overschrijven van andermans werk doet afbreuk aan iemands geloofwaardigheid.

De premier benadrukt dat de staatssecretaris, verantwoordelijk voor langdurige en maatschappelijke zorg, "echt te goeder trouw" heeft gehandeld. Dat liet Maeijer gisteren ook via haar woordvoerder weten. Ze had haar scriptie naar eigen zeggen "met de beste intenties geschreven" en "hard gewerkt" om haar studie af te ronden.

Hart

De premier zei op zijn wekelijkse persconferentie dat hij Maeijer een hart onder de riem wil steken. Hij vindt dat het lopende onderzoek niets afdoet aan haar huidige positie. "De staatssecretaris is de staatssecretaris en ik hoop dat ze blijft."

Maeijer kreeg in 2009 haar masterdiploma International & European Public Law. Haar scriptie ging over een zaak die een Saudische zakenman bij het Europees Hof van Justitie had aangespannen omdat zijn Europese tegoeden waren bevroren vanwege mogelijke banden met al-Qaida.

Van de 5 miljard euro die het kabinet uittrekt voor de agrarische sector, wordt voorlopig 1,25 tot 2,5 miljard gereserveerd voor boeren die vrijwillig met hun bedrijf stoppen. Eenzelfde bedrag wordt uitgetrokken voor innovatie van de sector. De precieze bedragen zijn nog onbekend.

Minister Wiersma erkent dat er ook na vandaag nog veel dingen op het gebied van stikstof en natuur nader moeten worden uitgewerkt en dat nog veel overleg nodig is: "Het is stapje voor stapje. Volgend jaar rondom de voorjaarsbegroting zullen we weer een stap verder zijn." Eerder werd ook al iets meer bekend over de behandeling van 'PAS-melders'.

500 miljoen naar natuur

Er gaat ook 500 miljoen euro naar de natuur. Dat geld is onder meer bestemd om weidevogels, zoals de grutto, te beschermen. Het totale aantal hectares boerenland voor zogenoemd agrarisch natuurbeheer wordt bijna verdrievoudigd.

Eerder kondigde de Europese Commissie stappen tegen Nederland aan omdat ons land onvoldoende doet om weidevogels te beschermen. Het aantal grutto's is fors afgenomen.

Eieren in machines

Staatssecretaris Rummenie wil boeren die hun land aantrekkelijker maken voor grutto's belonen. Hij spreekt van een langjarige en marktconforme vergoeding voor de bijdrage van boeren aan het landschap en aan het behoud en de versterking van de biodiversiteit.

Maar nieuwe natuurgebieden wil Rummenie niet. Daar is volgens hem in het dichtbevolkte Nederland geen ruimte voor.

Hij wil ook roofdieren zoals steenmarters bestrijden. Tot slot wil de staatssecretaris grutto's uitzetten in bestaande natuurgebieden en hij gaat ook kijken of in bepaalde gebieden eieren van grutto's in machines kunnen worden uitgebroed en dus niet worden opgegeten door andere dieren: "Ik wil gewoon alles inzetten wat kan."

Liefhebbers van de Top 2000 van NPO Radio 2 kunnen vanaf vandaag weer hun lijstje met favoriete nummers insturen. Net zoals voorgaande jaren zetten actiegroepen zich in om bepaalde liedjes zo hoog mogelijk in de "lijst der lijsten" te krijgen, die elk jaar zo'n 10 miljoen luisteraars bereikt.

In het verleden zijn diverse oproepen succesvol geweest. Zo stond Imagine van John Lennon in 2015 plotsklaps op nummer 1, na de aanslagen in Parijs. In hetzelfde jaar werd het intronummer van de anime-serie Pokémon de lijst in gestemd na een Facebook-actie, en het keert sindsdien elk jaar terug.

In 2021 stond het favoriete nummer van de in dat jaar vermoorde Peter R. de Vries, A Whiter Shade of Pale van Procol Harum, op de derde plek. Dat gebeurde na een oproep van collega-misdaadverslaggever Kees van der Spek.

Leed van Palestijnen

Ook dit jaar zijn er tal van oproepen om bepaalde nummers de lijst in te stemmen. De oproepen zijn uiteenlopend. Top 2000-fan Baukje Harmsma roept haar volgers op Instagram op om te stemmen op Palestijnse nummers. "Muziek verbindt en verenigt, legt bloot en heelt," schrijft ze bij de oproep.

Harmsma, die student is, hoopt met haar actie het gesprek over het leed van de Palestijnen op gang te houden. "Mensen voelen een bepaalde vorm van wanhoop", licht ze toe aan de NOS. "We doen wat we kunnen, maar er verandert te weinig."

Het idee kwam niet van Harmsma zelf, maar van haar moeder. "Wij zijn echt een Top 2000-gezin, wij luisteren altijd." Een nummer dat haar moeder voorstelde, is Hind's Hall van de Amerikaanse artiest Macklemore. Hij bracht dit nummer in mei dit jaar uit, om steun te betuigen aan de studentenprotesten in de Verenigde Staten.

'Hoeste meer, hoeste beter'

Niet alleen internationale kwesties zijn voer voor lobbyacties op sociale media. Netty Zander, bestuurslid van het Westfries Genootschap, hoopt meer streeknummers in de hitlijst te krijgen. Vorig jaar voerde ze ook al actie, met succes. Zander kreeg de West-Friese feestband Oôs Joôs in de Top 2000. "Het verbaasde me dat zo veel mensen erop stemden."

Na dat succes hoopt ze nu ook het muziektrio Skotwal in de hitlijst te krijgen. "Ik wil de West-Friese cultuur in heel Nederland verspreiden. Hoeste meer, hoeste beter! Op z'n West-Fries", lacht Zander. Ze gelooft dat de streektaal zorgt voor verbinding in de regio, vooral met nieuwkomers. "Het is toch mooi als je weet van de cultuur waarin je leeft."

Ze is vooral blij dat ook jongeren fan zijn van de taal en muziek. "Kinderen krijgen tegenwoordig geen West-Fries meer op school. Daarom vind ik het zo mooi dat jongeren de taal weer meer gaan waarderen. Oôs Joôs trekt nu echt volle zalen", zegt Zander.

Erkenning

Volgens Radio 2-zenderbaas Peter de Vries is het niet zo gek dat er zo veel verschillende oproepen zijn. "De lijst is voor ons een weergave van wat er is gebeurd in de maatschappij. Het is een soort muzikale omlijsting van het afgelopen jaar."

Hij zag een kanteling in 2015, na de succesvolle actie voor Imagine. "Het aantal oproepen is sindsdien echt gegroeid. We genieten van die betrokkenheid."

De hitlijst, waar Bohemian Rhapsody van Queen doorgaans bovenaan staat, wordt volgens de zenderbaas niet gekenmerkt door grote schokgolven. Vorig jaar zag De Vries wel een bijzondere groei aan Nederlandse nummers in de lijst. Vorig jaar waren Maan en Goldband de hoogste nieuwe binnenkomer. "We worden ieder jaar verrast en kijken er vol spanning naar uit."