NOS Nieuws - Algemeen

Om de Amerikaanse president Trump politiek te verslaan, moet je zijn communicatiestijl overnemen. Althans, dat lijkt de Californische gouverneur Gavin Newsom te denken.

De Democraat spiegelt de socialemediastrategie van Trump in zijn politieke strijd tegen de Republikein. Door kunstmatige intelligentie gegenereerde memes en met beledigingen en de van Trump bekende rode petjes met het opschrift MAGA, steekt Newsom de draak met de president. Maar experts zijn sceptisch over de effectiviteit.

Newsom is een van de prominenten binnen de Democratische Partij. Als gouverneur van Californië bestuurt hij de grootste Amerikaanse staat als het gaat om het aantal inwoners en de economie. Ook schuwt hij de confrontatie met Trump niet.

"Er is geen Democratische leider te bekennen", zegt Amerika-kenner Kenneth Manusama. "De Democratische kiezer is dorstig, hongerig naar iemand die terugvecht." Newsom zegt die vechter te willen zijn, in de aanloop naar de tussentijdse verkiezingen volgend jaar en de presidentsverkiezingen van 2028.

Op Trumpiaanse wijze reageert Newsom op een video waarin Trump naar hem werd gevraagd. Newsom bespot de grootte van Trumps handen:

Waar voorheen de toon van Newsoms berichten tot op zekere hoogte gematigd was, is er een ommekeer te zien. Politieke inhoud maakt plaats voor satire, confrontatie en naar populaire cultuur verwijzende berichtgeving.

Dit is opvallend, omdat voorheen altijd het devies "When they go low, we go high" van Michelle Obama gold voor de Democratische reactie op Trump.

Maar dat werkte niet, zegt Manusama. Newsom besloot het dus over een andere boeg te gooien. Zijn andere toon valt samen met markante gebeurtenissen.

De gouverneur besloot onlangs tot het herindelen van de kiesdistricten in Californië. Hij reageerde hiermee op een vergelijkbaar plan van zijn Republikeinse evenknie in Texas. Met deze controversiële zet, gerrymandering, verzekeren politici zich van extra zetels in het Huis van Afgevaardigden in de tussentijdse verkiezingen.

Ook beschuldigt Newsom in een interview met Fox 11 LA Trump van het verspreiden van desinformatie over de bosbranden in Californië. Bovendien zijn de twee verwikkeld in een rechtszaak: Newsom klaagde de president aan vanwege de inzet van de Nationale Garde tegen de grootschalige anti-racisme- en immigratieprotesten in LA. "Dus ja - ik vecht terug", zegt Newsom.

'Vuur met vuur bestrijden'

Newsom begrijpt dat de oude stijl van communiceren niet meer aanslaat, zegt Mark Boukes, universitair hoofddocent communicatiewetenschap en onderzoeker politieke satire. "Het is vuur met vuur bestrijden."

"Zo tof", schrijft hij bij een AI-foto waar voor hem wordt gebeden door de notoire Trump-aanhangers Tucker Carlson, Hulk Hogan en Kid Rock:

Wetenschappelijk onderzoek door Boukes suggereert dat het gebruik van politieke satire als manier om populistische politici ter verantwoording te roepen, de kans verkleint dat kiezers op hen stemmen.

Toch is Newsoms nieuwe stijl niet dezelfde als die van Trump, zegt Mariken van der Velden, politicoloog en universitair docent politieke communicatie. "Trump heeft zijn eigen manier. Newsom is een vrij typische populist, heeft altijd one-liners. Deze zijn wellicht waar, maar nuances ontbreken." Daarom betwijfelen experts of de aanpak van Newsom werkt.

Presidentskandidaat

Trump reageert op Newsom met een woordspeling over zijn naam. "Gavin Newscum staat helemaal onderaan in de peilingen." Door hem 'Newscum' te noemen, verpakt Trump twee beledigingen in één: 'scum' is het Engelse woord voor tuig en 'cum' betekent sperma.

In tegenstelling tot wat Trump zegt, stijgt Newsom overigens juist in de peilingen. "Newsom heeft het momentum", merkt Manusama op.

Van der Velden zegt dat het koffiedik kijken is. "De Democratische Partij draagt veelal gematigde kandidaten voor. Biden en Harris hadden een fatsoenlijke toon; nu proberen ze wat anders. Newsoms stijl wordt in het algemeen niet gezien zoals zij het willen zien in de politiek."

Correspondent VS Sjoerd den Daas:

"Driekwart jaar na de verkiezingen stoeien de Democraten nog altijd met hun boodschap. Een eensluidend antwoord, het begin van een strategie om oppositie te voeren tegen Trump hebben ze nog niet gevonden, duidelijke strijders in hun verzet tegen Trump hadden ze niet.

Gavin Newsom doet nu wat een deel van de Democratische achterban al langer wil: vuur met vuur bestrijden, in een taal die iedereen kent van de Amerikaanse president, met een sterk cynische inslag. Het wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden, hij put vooral uit de teksten en thema's van Trump zelf.

In woord, met parodieën op Trumps 'Truths', en in daad, zoals met de herindeling van de kiesdistricten. Die strategie legt Newsom, door Trump steevast 'Newscum' ('nieuw schorriemorrie') genoemd, vooralsnog geen windeieren. Hij valt ermee op in binnen- en buitenland."

Newsom lijkt zich nu vooral te richten op zwevende kiezers, de swing states en jongeren, merken de experts op.

"Er is ook een zekere entertainmentwaarde. Jongeren voelen zich hierdoor betrokken bij de politiek. Ze kunnen er samen om lachen", zegt Van der Velden. Dat herkent ook Manusama. "Al vind je hem geen presidentskandidaat, mensen genieten er wel van hoe hij Trump en MAGA belachelijk maakt."

Newsom zal zich uiteindelijk wel moeten richten op meer inhoudelijke boodschappen, constateert Manusama. "Eerdere boodschappen van de Democratische Partij zijn niet aangekomen, zoals dat Trump antidemocratisch is."

Correspondent VS Sjoerd den Daas:

"Gemeld heeft Newsom zich formeel nog niet, maar als kiezers gevraagd wordt wie zij het liefst zien als presidentskandidaat voor de Democraten, groeien zijn kansen. De verliezer van de verkiezingen van vorig jaar, Kamala Harris, staat in een samengestelde peiling van 'Race to the White House' nog steeds bovenaan met 23,6 procent.

Oud-minister Pete Buttigieg volgt met 14,3 procent. Newsom scoort nu in Californië en Ohio al beter dan andere kanshebbers, landelijk wordt hij geraamd op 14,2 procent. De weg is nog lang, en of hij daadwerkelijk mee gaat doen aan de verkiezingen van 2028 zal moeten blijken. Maar zijn strategie lijkt in elk geval aan te slaan bij een deel van de kiezers."

Belangenorganisaties van fietsers en de politie reageren met gemengde gevoelens op een mogelijke toekomstige helmplicht. Het demissionaire kabinet wil het dragen van een helm bij jongeren tot 18 jaar op een fatbike of e-bike vanaf 2027 verplichten.

Frits Lindeman, projectleider verkeer bij de politie, geeft aan dat de politie zich kan vinden in de voornemens. "Het controleren van technische regels is lastig voor ons, omdat iets kleins als een gashendeltje of een bepaalde instelling van de trapondersteuning vaak niet direct zichtbaar is."

Gedragsregels zoals door rood rijden maar ook het dragen van een helm zijn volgens Lindemans gemakkelijk te handhaven, omdat ze zichtbaar zijn. "En ook kan een helm hersenletsel voorkomen", zegt hij.

Meer hersenletsel

Uit onderzoek van VeiligheidNL in opdracht van het ministerie blijkt dat tussen 2020 en 2024 het aantal slachtoffers onder elektrische fietsers op de spoedeisende hulp is verdubbeld.

In de leeftijdsgroep van 12 tot 18 jaar is het aantal bestuurders van e-bikes met hersenletsel verzesvoudigd, het aantal bestuurders van fatbikes dat op de eerste hulp belandde is toegenomen van 0 in 2020 tot 301 in 2024.

Ziekenhuizen waarschuwen al jaren voor de grotere kans op hersenletsel na een ongeval voor bestuurders van e-bikes. Afgelopen maandag nog presenteerden de artsen van Frisius MC in Leeuwarden een onderzoek waaruit blijkt dat de kans op ernstig letsel twee keer zo groot is als op een gewone fiets.

Hoewel de helmplicht dus goed te handhaven is, zegt de politie ook dat het altijd van het moment zelf zal afhangen in hoeverre er wordt opgetreden. Dat is nu ook zo bij bijvoorbeeld scooterrijders: een surveillerende agent kan iemand zonder helm staande houden en beboeten, maar als die agent net onderweg is naar een melding dan zal hij de scooterrijder laten. Het blijft dus een kwestie van prioriteiten.

Politievakbond ACP is niet direct tegen een helmplicht, maar vindt alleen handhaven niet voldoende, ook vanwege de capaciteit bij de politie. Bewustwording van overheid en ouders bij het wijzen op gevaren spelen wat de bond betreft ook een belangrijke rol om begrip te kweken voor het dragen van een helm. "Dat heeft bij de invoering van de helmplicht voor scooters ook een positieve rol gespeeld. Die maatregel is soepel verlopen."

Gemeentes reageren positief

Gemeentes reageren positief op de nieuwe plannen. "Veel gemeenten ervaren (meer) verkeersonveilige situaties waar fatbikes bij betrokken zijn, daarom kijken we met belangstelling naar het wetsvoorstel uit", meldt een woordvoerder van Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

De Amsterdamse verkeerswethouder Melanie van der Horst is blij dat er "eindelijk na jarenlang aandringen" maatregelen komen om de problemen met fatbikes aan te pakken. "Hiermee worden de kinderen beter beschermd en er gaat ook een duidelijke boodschap van uit dat gebruik van e-bikes gevaarlijk kan zijn voor kinderen."

Ook de Haagse wethouder Arjen Kapteijns (mobiliteit) staat achter de maatregelen, om dezelfde redenen.

'Regels niet effectief'

Naast positieve reacties klinken er ook minder enthousiaste geluiden over de aangekondigde regelgeving. Meerdere belangenorganisaties van fietsers zien de invoering van een leeftijdsgebonden helmplicht niet als oplossing voor ontstane problemen door e-bikes en fatbikes.

"Probleemsituaties ontstaan door het opvoeren van de fietsen, illegale import en onacceptabel gedrag. De daadwerkelijke problemen worden op deze manier niet geadresseerd", schrijven RAI Vereniging, BOVAG, ANWB en de Fietsersbond in een gezamenlijke verklaring.

De belangenclubs maken zich niet alleen zorgen over de effectiviteit van de nieuwe maatregelen, ze zijn ook bang dat de helmplicht ertoe zal leiden dat minder mensen de fiets pakken.

"Onderzoek van I&O Research laat zien dat een ruime meerderheid van de Nederlanders tegen een helmplicht is, ook wanneer specifiek gevraagd wordt naar e-bikes. Een helmplicht zal het fietsgebruik daardoor remmen", schrijven zij.

Kwaliteitskeurmerk

Ook pleiten de organisaties voor onder meer betere controles en bewustwording over de risico's van illegale en opgevoerde fatbikes. "Ook strikte handhaving blijft onmisbaar, de overheid moet stevig inzetten op meer toezicht en controle. Niet alleen toezicht op de veiligheid van producten die in Nederland verkocht worden of binnenkomen, maar ook de directe handhaving op straat door agenten en boa's."

Het ministerie onderzoekt of het nuttig is om overlast door elektrische fietsers met een gedragsaanpak te bestrijden. De fabrikanten en verkopers van e-bikes werken aan een kwaliteitskeurmerk.

Demissionair minister Tieman van Infrastructuur en Waterstaat overweegt de nieuwe helmplicht nog uit te breiden naar andere lichte elektrische voertuigen, zoals e-steps, om te voorkomen dat minderjarigen naar die voertuigen uitwijken.

Oud-minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers komt terug naar Nederland. Het ministerie van Onderwijs heeft hem tot voorzitter benoemd van de raad van toezicht van de Technische Universiteit Delft. De aanstelling is voor vier jaar.

Het is onduidelijk of Kuipers zijn functies bij de Nanyang Technological University in Singapore neerlegt. Hij ging daar vorig jaar aan de slag als vicevoorzitter onderzoek en buitengewoon hoogleraar.

Kuipers was tussen 2022 en 2024 minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Voordat hij minister werd, was hij bestuursvoorzitter van het Erasmus MC in Rotterdam en leidde hij het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding. In die laatste functie werd hij door zijn persconferenties landelijk bekend als het gezicht van de coronabestrijding.

TU onder vuur

De TU Delft kwam vorig jaar onder vuur te liggen door een rapport van de Onderwijsinspectie. Daarin stond dat het bestuur te weinig deed om de sociale veiligheid van de medewerkers te waarborgen. Volgens de inspectie was er sprake van wanbeheer.

Het verbeterplan waar de universiteit mee kwam, stelde niet gerust. De inspectie had er weinig vertrouwen in dat het college van bestuur de problemen kon oplossen en de toenmalige minister Bruins schreef in een brief aan de Tweede Kamer dat hij "intensieve gesprekken" met de raad van toezicht voerde om de situatie te verbeteren.

De voorzitter van de raad van toezicht stapte in februari voortijdig en per direct op, omdat zijn functie volgens hem onverenigbaar was met zijn werk voor een consultancybureau.

Veel automobilisten met een brandstofauto waren vanochtend waarschijnlijk blij met het nieuws: het kabinet koerst af op een verlenging van de accijnskorting. Het is bedoeld om autorijden betaalbaar te houden. Maar wie profiteert nu echt van zo'n korting?

Na de Russische invasie in Oekraïne in 2022 schoten de brandstofprijzen door het dak. Het kabinet besloot toen om met een tijdelijke korting te komen. Die korting werd telkens verlengd en het demissionaire kabinet gaat dat nu waarschijnlijk weer doen. Het verschil is zo'n 21 cent per liter benzine.

Hoewel je zou denken dat het vooral de mensen met een smalle beurs zou helpen, is dat niet het geval. "Het is misschien wel het laatste dat je moet doen om lagere inkomens te helpen", zegt Peter Mulder. onderzoeker bij TNO.

Hij bestudeerde de effecten van de accijnskorting in 2023. Vooral hoge en middeninkomens profiteren daarvan, blijkt uit zijn onderzoek. Deze groepen maken namelijk veel kilometers, terwijl lage inkomens gemiddeld veel minder autorijden omdat ze dat niet kunnen betalen.

Inefficiënt

Uit de TNO-studie blijkt dat maar een kleine groep met lage inkomens profiteert, zo'n twee procent van alle Nederlandse huishoudens. Die groep heeft een laag inkomen én rijdt veel kilometers.

"Een accijnskorting voor iedereen is een zeer inefficiënte maatregel om deze kleine groep mensen te helpen. Ongeveer 98 procent van het bedrag dat met de accijnskorting is gemoeid komt niet bij deze huishoudens terecht, maar bij de midden- en hogere inkomens", zegt Mulder.

De schatkist loopt zo'n 1,6 miljard euro mis door de accijnskorting. Geld dat de overheid ook zou kunnen inzetten om lage inkomens te ondersteunen, zegt Mulder.

"Als je dat geld besteedt aan bijvoorbeeld de verduurzaming van woningen van mensen met lage inkomens, ondersteun je ze veel beter. Ieder jaar kan je van dat geld pakweg 70.000 woningen verduurzamen. We hebben nu al drie jaar een accijnsverlaging, dus dat zijn meer dan 200.000 woningen."

De TNO-onderzoeker wijst ook op de mogelijkheid om het geld in te zetten voor bijvoorbeeld beter openbaar vervoer op het platteland of goedkope deelauto's, zodat ook mensen met een smalle beurs mobiel blijven.

Pleisters plakken

Een voorstander van de accijnskorting is de ANWB. Afgelopen week riep die nog op om de verwachte verhoging te schrappen. De ANWB is blij met het nieuws, maar maakt zich toch nog zorgen.

"De korting is een pleister en we hebben iets structureels nodig", zegt Jasmijn Dielesen van de ANWB. "Heel veel mensen zijn afhankelijk van de auto. Het is niet voor luxe of voor de lol, maar ze hebben het nodig voor werk of school", stelt Dielesen. "We gaan naar elektrisch rijden, maar veel mensen rijden nog - zeker particulier - met een brandstofauto. Die mensen moeten ook auto kunnen blijven rijden."

Autobranchevereniging Bovag sluit zich daar bij aan. "Autorijden is na de woonlasten de tweede grote kostenpost voor een huishouden", vertelt Christianne van der Wal, voormalig VVD-minister en vanaf maandag de nieuwe voorzitter van de brancheorganisatie.

Ze is blij met de stap, maar vindt die nog niet voldoende. De nieuwe voorzitter pleit ervoor om in de breedte te kijken naar het hele belastingsysteem rond auto's. "Er is een hele grote groep voor wie dit heel veel geld is. Autorijden moet voor iedereen betaalbaar zijn."

Van der Wal wijst ook op de gevolgen van de verduurzaming. Doordat steeds meer mensen elektrisch rijden, gaat er via de accijnzen minder geld naar de schatkist. "Tegelijkertijd willen we meer elektrisch rijden want we willen de klimaatdoelen halen", stelt Van der Wal die daarom pleit voor een herziening van het systeem.

Mulder ziet rond het elektrisch rijden nog een andere hobbel. "Op lange termijn is de brandstofauto in gebruik duurder dan de elektrische auto, maar door de accijnsverlaging vertraag je de overstap naar duurzamer vervoer. De brandstofprijzen zijn altijd grillig en blijven waarschijnlijk hoog, kijk maar naar de geopolitieke situatie. Dus op korte termijn klinkt goedkopere benzine tof, maar op de langere termijn zijn mensen niet beter af", zegt Mulder.

Volgens de onderzoeker is het dan ook "een politieke keuze" om te kiezen voor de korte termijn.

Kiezen voor een versie van Instagram of Facebook die niet door ondoorzichtige, gepersonaliseerde algoritmes wordt samengesteld, moet een stuk makkelijker worden. Dat is de eis van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom in een rechtszaak tegen Meta, het moederbedrijf van Instagram en Facebook.

De timing van de eis houdt verband met de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober. "Er komen verkiezingen aan, en dus is het belangrijk dat mensen grip hebben op hun informatiedieet", zegt directeur Evelyn Austin van Bits of Freedom. De organisatie stelt dat de Europese digital services act dat verplicht.

Eerder klaagde de burgerrechtenorganisatie al bij de Europese Commissie, maar omdat handhaving uitblijft en de verkiezingen in aantocht zijn, spant de organisatie een kort geding aan.

"We zijn het oneens met de suggestie dat we de digital services act overtreden", laat Meta weten in een schriftelijke reactie. "We hebben substantiële wijzigingen in onze systemen doorgevoerd om aan onze verplichtingen te voldoen en zijn hierover blijvend in gesprek met de Europese Commissie."

De zaak dient op 22 september, ruim een maand voor de Tweede Kamerverkiezingen.

Kiezen

Gebruikers moeten sinds vorig jaar kunnen kiezen of ze een met algoritmes gepersonaliseerde feed willen. Dat is geregeld in de Digital Services Act, een Europese richtlijn die de grote internetplatforms reguleert.

Meta's grote platforms Instagram en Facebook bieden die mogelijkheid wel, maar volgens Bits of Freedom niet voldoende. "Je kunt kiezen voor een feed met mensen die je volgt, maar je moet hem elke keer bewust aanklikken en kunt hem niet als standaard instellen", zegt directeur Austin. Dat is volgens de organisatie in strijd met de wet, die dicteert dat je een "voorkeursoptie" moet kunnen opgeven.

Bovendien is de niet-gepersonaliseerde feed verborgen: hij is weliswaar makkelijk aan te klikken, zoals verplicht, maar dan moet je wel weten dat hij er überhaupt is. Op Instagram kan dat bijvoorbeeld door op het Instagram-logo te tappen, maar er is geen indicatie voor gebruikers dat die mogelijkheid bestaat.

Austin zegt het vooral belangrijk te vinden dat mensen zelf kunnen kiezen of ze een algoritme-vrije feed willen. "Of mensen dat willen, is niet aan Meta of aan ons, maar aan de gebruiker."

Tegelijk ziet ze grote gevaren bij de aanbevelingsalgoritmes van de grote techplatforms. "De afgelopen jaren hebben we meerdere conflicten gezien die zijn aangewakkerd of verergerd door Meta's algoritmes."

Onontgonnen terrein

Hoe de algoritmes van big tech precies werken en welke effecten dat heeft op gebruikers, is voor een groot deel onontgonnen terrein, zegt hoogleraar Claes de Vreese van de Universiteit van Amsterdam, waar hij onderzoek doet naar het effect van politieke communicatie op internet.

"Over de precieze effecten tasten we in het duister, ook omdat we weinig onderzoek kunnen doen", zegt De Vreese. Onderzoekers als hij krijgen nauwelijks toegang tot de platforms van de tech-giganten.

Er zijn wel aanwijzingen dat de verkiezingen indirect kunnen worden beïnvloed. Maar: "Het gebeurt niet zo snel dat iemands stemkeuze aantoonbaar verandert door iets dat viral gaat", zegt De Vreese.

"Het kan wel zijn dat iets viral gaat dat een bepaald thema aansnijdt, en dat de partijen die daar veel mee bezig zijn vervolgens profiteren." Zo kunnen bepaalde partijen profijt hebben van viral filmpjes over migratie of de huizenmarkt.

Belangrijker

Viral gaan op Instagram en Facebook is voor politieke partijen binnenkort belangrijker dan ooit, omdat moederbedrijf Meta politieke advertenties verbiedt. Vanaf begin oktober is het niet langer toegestaan om advertenties voor verkiezingscampagnes of met een andere politieke lading te plaatsen. Volgens Meta had het bedrijf geen andere keuze, omdat nieuwe Europese regels voor politieke advertenties "onwerkbaar" zijn.

Die regels zijn bedoeld om gebruikers te beschermen tegen desinformatie en manipulatie in politieke advertenties. Ook moet duidelijk zijn wie voor een advertentie betaalt. Techbedrijven hebben echter forse kritiek.

Ook de Digital Services Act, waar Bits of Freedom zich nu op beroept, is tegen de zin van techbedrijven. Ook de Amerikaanse regering heeft veel kritiek op de wet, en dreigt zelfs met sancties tegen medewerkers van EU-lidstaten die de belast zijn met uitvoering van de wet.

De politie heeft een medewerker ontslagen wegens ernstig grensoverschrijdend gedrag tegen collega's. Daartoe is besloten na onderzoek naar misstanden bij het Rotterdamse politieproject Blauwe Haven. Dat is een project voor agenten die door hun werk bijvoorbeeld kampen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) of een burn-out.

Volgens het AD gaat het om arbeidsdeskundige Bert S., die werkte voor het project. Hij en zijn teamchef zouden in september 2024 op non-actief zijn gesteld nadat er meldingen binnenkwamen van aanranding en ander seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Gedurende het interne onderzoek trokken meerdere vrouwen aan de bel met meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag bij het project. De vrouwen meldden zich onder meer bij de politievakbonden.

Het onderzoek leidde tot een strafrechtelijk onderzoek door het Openbaar Ministerie en een intern onderzoek tegen de man. Volgens het OM kreeg intern ingrijpen de voorkeur boven strafrechtelijk vervolgen.

Nu het onderzoek is afgerond, concludeert korpschef Janny Knol dat "gezien de gedragingen, de omstandigheden en zijn houding" strafontslag de enige passende maatregel was. Het onderzoek naar de tweede politiemedewerker loopt nog.

Steeds meer Europeanen kiezen voor een Chinese elektrische auto. Dat gaat ten koste van het Amerikaanse Tesla. Vooral het Chinese automerk Build Your Dreams, kortweg BYD, is bezig aan een stevige opmars in de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk.

Dat blijkt uit cijfers van de Europese autobrancheorganisatie ACEA. Hierin staat dat BYD in juli een kleine 9700 auto's in de EU verkocht. Dat is ruim drie keer zoveel als vorig jaar in dezelfde periode. Daarmee steeg het marktaandeel van 0,4 procent naar 1,1 procent.

De verkoop van Tesla neemt daarentegen maand op maand af.

Krimp

De Amerikaanse autofabrikant verkocht in juli vorig jaar ruim 11000 auto's in de EU. In juli dit jaar waren dat er maar 6600. Daarmee halveerde het marktaandeel van Tesla bijna, van 1,3 procent naar 0,7 procent.

Wereldwijd haalde BYD al eerder Tesla in als grootste verkoper van elektrische auto's. Het bedrijf van Elon Musk kampt al langer met teruglopende verkopen. Vergeleken met de eerste zes maanden uit 2024, daalde de verkoop van Tesla's in de EU het afgelopen halfjaar met ruim 40 procent.

In het VK leverde het Amerikaanse merk ruim dertig procent in.

Adviseur van Trump

De verkoopdaling in Europa lijkt mede veroorzaakt door de rol die Musk had in de verkiezingscampagne van Donald Trump en de rol die hij speelde als adviseur van de regering van Trump.

De populariteit van BYD is ook het gevolg van de relatief lage prijs en van het gegeven dat het imago made in China aan een opmars bezig is. Waar tot een paar jaar terug gekeken werd naar Tesla voor grote innovaties, lijkt nu de blik gericht op China.

In het eerste halfjaar van dit jaar verkocht de Chinese autofabrikant ruim 58.000 auto's in de EU, terwijl dit in het eerste halfjaar van vorig jaar nog maar ruim 16.000 auto's waren. Dat is ruim drie en een half keer zo veel in een jaar tijd. In het VK is de toename zelfs nog groter. Daar wist het merk in een jaar tijd bijna vier keer zoveel auto's te verkopen.

Het totale aantal nieuwe auto's in de Europese Unie kwam in juli uit op bijna 915.000. Dat is een stijging van ruim zeven procent ten opzichte van een jaar geleden. Ruim vijftien procent van deze auto's was volledig elektrisch.

Jongeren tot 18 jaar moeten waarschijnlijk vanaf 2027 op een fatbike en een e-bike verplicht een helm op. Het demissionaire kabinet werkt aan regelgeving die in het najaar van 2026 naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.

De Tweede Kamer wilde eigenlijk een onderscheid tussen fatbikes en andere e-bikes, maar dat is juridisch onuitvoerbaar, zegt het ministerie van Infrastructuur na verschillende onderzoeken. Ook een minimumleeftijd voor het besturen van fatbikes is juridisch ingewikkeld en zou nog jaren langer duren dan het invoeren van de helmplicht.

Het ministerie onderzoekt of het nuttig is om overlast door elektrische fietsers met een gedragsaanpak te bestrijden. De fabrikanten en verkopers van e-bikes werken aan een kwaliteitskeurmerk.

Meer hersenletsel

Uit onderzoek van VeiligheidNL in opdracht van het ministerie blijkt dat tussen 2020 en 2024 het aantal slachtoffers onder elektrische fietsers op de spoedeisende hulp is verdubbeld. In de leeftijdsgroep van 12 tot 18 jaar is het aantal bestuurders van e-bikes met hersenletsel verzesvoudigd, het aantal bestuurders van fatbikes dat op de eerste hulp belandde is toegenomen van 0 in 2020 tot 301 in 2024.

Ziekenhuizen waarschuwen al jaren voor de grotere kans op hersenletsel na een ongeval voor bestuurders van e-bikes. Afgelopen maandag nog presenteerden de artsen van Frisius MC in Leeuwarden een onderzoek waaruit blijkt dat de kans op ernstig letsel twee keer zo groot is als op een gewone fiets.

Het werd een echt buzzwoord tijdens druk diplomatiek overleg over Oekraïne de afgelopen tijd: veiligheidsgaranties. Europese leiders, NAVO-baas Rutte, president Zelensky en president Trump, allemaal hebben ze het erover, maar precieze uitwerking van plannen die Oekraïne veilig zouden moeten houden na een bestand met Rusland laat nog op zich wachten.

Na de top van de presidenten Trump en Poetin in Alaska en de ontmoeting van Trump met Zelensky en Europese leiders in het Witte Huis is er nieuw momentum om na te denken over wat nodig is voor de bescherming van Oekraïne na de oorlog.

Vandaag en morgen is het de beurt aan de EU-ministers van Defensie om over veiligheidsgaranties te praten. Ze vergaderen in Kopenhagen, namens Nederland komt demissionair minister Brekelmans (VVD).

Stalen stekelvarken

De coalition of the willing, een club van ongeveer dertig landen die Oekraïne steunt, beloofde eerder snel met uitgewerkte plannen voor veiligheidsgaranties te komen. Behalve veel Europese landen zitten onder meer Canada, Australië en Japan in dat samenwerkingsverband.

Dit voorjaar begon het nadenken daarover, nadat duidelijk werd dat de Europeanen niet langer op vanzelfsprekende militaire steun van de VS konden rekenen. Na een aantal bijeenkomsten in Parijs en Londen werd het stiller rondom de Coalitie van Bereidwillige landen, die inmiddels een hoofdkwartier heeft in de Franse hoofdstad.

Eerder zei demissionair minister Brekelmans dat verschillende militaire scenario's klaarliggen. Daar inhoudelijk op ingaan wilde hij niet, omdat het de Russen in de kaart zou kunnen spelen.

De contouren van de plannen kwamen via internationale media wel naar buiten. Het allerbelangrijkste is het versterken van het leger van Oekraïne. Volgens onder meer Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zou het land een "stalen stekelvarken" moeten worden, onverteerbaar voor de vijand die het in zijn hoofd haalt het aan te vallen.

Gedemilitariseerde zone

Om dat voor elkaar te krijgen moeten westerse landen doorgaan met het tot de tanden bewapenen van Oekraïne en hun steun zelfs verder opvoeren, zeggen militair experts.

Volgens de Britse krant Financial Times wordt ook gesproken over een gedemilitariseerde zone in Oekraïne die bewaakt zou kunnen worden door een neutrale troepenmacht. Het Oekraïense leger vormt dan de eerste verdedigingslinie, een tweede beschermlaag zouden militairen uit de Coalitie van Bereidwillige landen moeten zijn.

De FT schrijft dat Trump heeft toegezegd om de troepen bij te staan met onder meer militaire inlichtingen, commandostructuren en andere middelen die nodig zijn om bijvoorbeeld het Oekraïense luchtruim veilig te houden.

Eerder was de Amerikaanse president nog terughoudend. Hoewel het leeuwendeel van de Oekraïense veiligheidsgaranties door de Europeanen moet worden gedragen, liet Trump vorige week weten betrokken te blijven en hen te willen helpen.

Die Amerikaanse belofte is voor veel landen een voorwaarde om mee te doen aan een mogelijke missie en eventueel militairen te sturen naar Oekraïne. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zeiden eerder bereid te zijn mensen naar het land te sturen, en ook Litouwen, Estland en België lieten weten daar wel voor te voelen.

Demissionair premier Schoof zei in februari dat Nederland er "serieus en welwillend" naar zal kijken. In totaal zouden ongeveer tien landen militairen willen leveren.

Slechte ervaringen

Onduidelijk is hoeveel militairen landen kunnen sturen. Eerder werd gesproken over enkele tienduizenden die nodig zijn om genoeg afschrikking te hebben. Volgens militair experts zal Rusland zo'n afschrikkingsmacht snel testen om te zien hoe krachtig de troepen kunnen terugslaan. Het land heeft vaker laten weten absoluut niet akkoord te kunnen gaan met Europese troepen in Oekraïne.

President Zelensky hamert op veiligheidsgaranties die juridisch bindend zijn. Oekraïne heeft slechte ervaringen met eerdere beloftes. In 1994 tekende het land het 'Boedapest memorandum', waarin het zijn kernwapens opgaf in ruil voor beloftes voor veiligheid van onder meer Washington en Moskou. Die bleken met de Russische annexatie van de Krim in 2014 en de grote invasie in 2022 niets waard.

Hoewel er veel over wordt gepraat, is in veel Europese hoofdsteden ook voorzichtigheid en scepsis over alle nadruk op veiligheidsgaranties. Want wie weet nog wat de beloftes van de Amerikaanse president Trump waard zijn? En zijn alle discussies niet veel te voorbarig?

De afspraken over Oekraïens veiligheid zullen immers pas gaan gelden na een staakt-het-vuren of bestand met Rusland, iets wat na 1281 dagen oorlog nog ver weg lijkt.

Bij het Brabantse Lage Zwaluwe zijn vanochtend vier mannen aangehouden na een achtervolging vanuit het Belgische Oostende. De Nederlandse politie was door de politie in België gevraagd om te helpen na een schietincident in de Vlaamse kustplaats.

De schietpartij vond rond 04.45 uur plaats bij een appartementencomplex in Oostende. Volgens het Belgische Openbaar Ministerie raakte een 17-jarige jongen daarbij zwaargewond, hij is naar het ziekenhuis gebracht.

De Nederlandse politie werd vervolgens door de politie in België gevraagd om te helpen bij de aanhouding van de verdachten die vanuit België naar Nederland waren gereden.

Verkeershinder

De verdachten werden voor het eerst gezien op de snelweg A4 bij Woensdrecht, daarna op de A16. Uiteindelijk konden agenten de auto na een lange achtervolging aanhouden bij Lage Zwaluwe.

Het verkeer op de A16 van Breda naar Rotterdam liep door de politieactie bijna drie kwartier vertraging op tussen Breda-West en Zevenbergschen Hoek, meldt Omroep Brabant. De afrit Zevenbergschen Hoek ging dicht en er stond op het hoogtepunt tien kilometer file.

De identiteit van de verdachten en het slachtoffer zijn niet bekend. Ook is niet duidelijk hoe het slachtoffer eraan toe is.

Kleine Nederlandse providers zijn doelwit geweest van Chinese hackers. Dat melden de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten MIVD en AIVD. Het gaat om de grootschalige cyberspionagecampagne van de Chinese hackersorganisatie Salt Typhoon, die volgens de VS gesteund wordt door de Chinese staat.

Meerdere landen werden getroffen door de actie van de hackers, die zich wereldwijd richtte op bedrijven in de telecomsector. Het kwam eind 2024 aan het licht na onderzoek van de Amerikaanse autoriteiten.

De AIVD en MIVD hebben na eigen onderzoek nu bevestigd dat ook Nederlandse providers onderdeel waren van de criminele activiteiten.

'Continu aandacht nodig'

De hackers konden bij de routers van de providers komen, maar volgens de diensten zijn ze niet verder hun systemen binnengekomen en hebben ze dus geen informatie en gegevens gestolen. Het is niet bekend om welke providers het gaat.

De Nederlandse organisaties kregen zeer waarschijnlijk niet zo veel aandacht als die in de VS. De grotere Nederlandse providers zijn niet geraakt.

De MIVD en de AIVD waarschuwen al langer voor de groeiende Chinese cyberdreiging. Volgens de veiligheidsdiensten zijn de acties van cybercriminelen inmiddels zo geavanceerd, dat continue aandacht en inzet nodig is.

Studenten van de TU Delft hebben in Australië voor de achtste keer de World Solar Challenge gewonnen. Het Solar Team Twente kwam als tweede over de finish van de race voor zonneauto's.

Een team van de KU Leuven werd derde. Het Brunel Solar Team van Delft was al als koploper aan de slotdag begonnen, maar in de laatste etappe was het volgens het team nog zenuwslopend.

De auto's van de studententeams hebben zonlicht nodig, maar in het zuiden van Australië - waar de race tweejaarlijks wordt gehouden - was het dichtbewolkt. Volgens het team uit Delft hielp het gebruik van een aerodynamische vin op de auto uiteindelijk om de overwinning binnen te slepen.

Dit jaar deden er 34 teams uit 17 landen mee aan de race. De laatste keer dat het team uit Delft won was in 2017, de twee edities daarna wonnen teams van de KU Leuven.

3000 kilometer

De World Solar Challenge is een uitdagende zonnerace in Australië. Jonge ingenieurs uit verschillende landen rijden dan met zelfontworpen zonneauto's een afstand van 3000 kilometer door Australië. De race startte in Darwin en eindigde in Adelaide.

Het Zuid-Hollandse team kwam na 34 uur, 54 minuten en 21 seconden rijden over de finish. Dat was een kwartier eerder dan het team uit Twente.

"Ongelofelijk, we hebben het gewoon geflikt, wat een strijd", zegt teamlid Annefloor d'Ancona uit Voorschoten tegen Voorschotense Krant. "Deze laatste kilometers waren zenuwslopend met stortbuien, veel verkeer en de concurrent in onze nek. We hebben alles gegeven en nu zijn we wereldkampioen. Ik ben super trots op ons team."

Het team uit Enschede is tevreden met de tweede plaats. "Dat het geen eerste plek is, maakt niet uit. We zijn trots op wat we samen hebben bereikt", laat teammanager Daniël Blik in een verklaring weten. Hij zegt dat hij Delft de zege gunt. "Ze hebben hun koppositie lang vastgehouden en hun kunde duidelijk laten zien."

Australische winter

De derde Nederlandse deelnemer, het team Top Dutch uit Groningen, is nog onderweg. Zij lagen donderdag op plek veertien met nog ongeveer 300 kilometer te gaan. Deelnemers mogen alleen tussen 08.00 en 17.00 uur rijden.

Het was voor het eerst dat het evenement in de Australische winter plaatsvond, de organisatie had dit jaar besloten de race twee maanden eerder te houden dan gebruikelijk. Wat de precieze reden daarvoor was, is nooit bekendgemaakt.

De verandering bood de studenten flinke uitdagingen. Zo staat de zon lager waardoor de teams het moesten doen met meer schaduw en hadden ze te maken met ongunstigere weersomstandigheden.

De Amerikaanse chipontwerper Nvidia verwacht de komende maanden tóch geen speciale H20-chips in China te verkopen, ondanks een opmerkelijke deal met het Witte Huis om dat mogelijk te maken. In ruil voor toestemming om de chips naar China te versturen, werd vorige maand bekend dat Nvidia 15 procent van de omzet zou overmaken naar de Amerikaanse staatskas.

De Verenigde Staten hielden de verkoop van de H20-chips aan de Chinese afnemers sinds april tegen. Gevreesd wordt dat China daarmee een militair en technologisch voordeel zou kunnen bereiken. In juli werd bekend dat Nvidia de chips toch naar China mocht exporteren.

In de praktijk is het daar nog niet van gekomen. Nvidia zegt dat het bedrijf de afgelopen maanden geen H20-chips naar klanten in China heeft gestuurd. Ook voor de komende maanden verwacht Nvidia dat er geen H20-chips naar China worden verscheept.

Regeling nog niet vastgelegd

"De Amerikaanse overheid kijkt sinds eind juli naar licenties om de H20-chips aan Chinese klanten te mogen verkopen", zegt Nvidia's financieel directeur Colette Kress bij de presentatie van de kwartaalcijfers. Ze zegt dat de goedkeuring voor een aantal Chinese klanten is verleend, maar dat Nvidia nog geen chips heeft geleverd.

Dat komt omdat de Amerikaanse overheid het afstaan van de 15 procent nog niet officieel heeft vastgelegd, zegt Kress. Nvidia verkocht de H20-chips wel aan klanten in andere landen, hoewel de chip specifiek is ontworpen voor de Chinese markt.

Volgens Amerikaanse media voeren de Chinese autoriteiten ook druk uit op Chinese bedrijven om de H20-chips niet te kopen. De aankoop is niet verboden, maar het is wel "een soort van politiek incorrect" om te doen, zei een Chinese datacenterbeheerder onlangs tegen de Financial Times.

Volgens Kress kan het bedrijf de komende drie maanden voor 2 tot 5 miljard dollar aan H20-chips verkopen, afhankelijk van de politieke omstandigheden.

Waardevolste bedrijf ter wereld

Nvidia is het meest waardevolle beursgenoteerde bedrijf ter wereld: alle aandelen zijn samen ruim 4360 miljard dollar waard. De chips van het bedrijf zijn nodig voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, waardoor het bedrijf de afgelopen jaren een enorme groei doormaakte.

Omdat de chips van Nvidia veel gebruikt worden in datacenters, groeit het bedrijf door en boekt het enorme winsten. De afgelopen zes maanden maakte het bedrijf een winst van ruim 45 miljard dollar.

Een wolf heeft bij een schapenhouder in de gemeente Barneveld de afgelopen maanden zo'n zestig schapen gedood nadat hij over een wolfwerend raster was gesprongen, meldt de provincie Gelderland. Die wil het dier laten doden. De wolf is bijna twintig keer over het hek gesprongen.

Een van die sprongen is te zien op beelden die zijn vrijgegeven door de provincie. De camera werd na een aantal incidenten opgehangen in opdracht van de provincie. Het dier is een mannetje dat wordt aangeduid met de code GW4003m.

In de nacht van 16 op 17 juli werd vastgelegd hoe het dier over het raster springt:

Het hek voldeed aan de richtlijnen die daarvoor zijn opgesteld door BIJ12, dat voor provincies allerlei zaken rond de wolf regelt. Daarin staat dat het raster minimaal 120 centimeter hoog moet zijn en voorzien moet zijn van stroomdraden.

Volgens het Landelijk Wolvenplan is een wolf die meer dan twee keer in twee weken tijd schapen aanvalt achter een hek een probleemwolf. De provincie is bezig met een vergunning waarmee het dier afgeschoten kan worden.

Dat is een complex proces, aldus de provincie, "waarbij veel onderzoek en juridische onderbouwing noodzakelijk is, zodat deze ook stand houdt bij de rechter". Desondanks is de verwachting dat de vergunning op korte termijn wordt afgegeven.

Geen garantie

De wolfwerende rasters worden gebruikt door boeren om hun vee te beschermen. Veehouders kunnen een subsidieaanvraag doen om zo'n omheining neer te zetten.

Volgens BIJ12 is het de eerste keer dat zo duidelijk in Nederland is vastgelegd dat een wolf over een wolfwerend raster springt. "Over het algemeen is een stroomraster van 1,20 meter hoog een bewezen effectief middel om wolven te weren", zegt een woordvoerder. "Maar we zeggen er ook altijd bij dat het geen honderd procent garantie geeft."

In de eerste helft van het jaar is het aantal wolvenaanvallen op vee toegenomen, werd vorige week bekend. BIJ12 registreerde van januari tot en met juni 497 aanvallen op schapen en ander vee. In dezelfde periode vorig jaar waren er 360 aanvallen.

Woo-verzoek

De beelden van de springende wolf zijn vrijgegeven na een verzoek tot openbaarmaking, een Woo-verzoek. Dat werd ingediend door Stichting Annemieke, die zich geregeld kritisch uitlaat over het natuurbeleid in Nederland.

Annemieke van Straaten van de stichting laat weten dat ze het filmpje al een maand in haar bezit had, maar dat er auteursrecht op zat. Via een Woo-verzoek kon ze het naar eigen zeggen openbaar laten maken.

De politie Rotterdam heeft samen met de FBI een platform opgerold waarmee op grote schaal afbeeldingen van ID-bewijzen konden worden gemaakt.

De gebruikers van VerifTools kwamen volgens de politie over de hele wereld. Ze konden er een pasfoto uploaden en valse persoonsgegevens invoeren en vervolgens een afbeelding van een vals ID-bewijs generen.

Hiermee kon op grote schaal fraude worden gepleegd, zegt een politiewoordvoerder. Veel instanties maken immers gebruik van de zogenoemde Know Your Customer verificatie (KYC). "Dat is een heel gangbare methode. Bijvoorbeeld bij het afsluiten van een bankrekening of het huren van een huis is alleen een foto van een ID-bewijs genoeg. Daar maken fraudeurs gebruik van."

Naast het genereren van afbeeldingen van nep-identiteitsbewijzen konden er ook valse bankverklaringen, facturen en verblijfsvergunningen worden besteld. De politie meldt vandaag dat ook jongeren via dit soort platforms afbeeldingen van nep-ID's kunnen maken. Hiermee riskeren ze een strafblad.

Volgens de politie had het platform een geschatte omzet van minimaal 1,3 miljoen euro, en is het daarmee een van de grootste spelers op gebied van valse ID's.

De politie heeft in het datacenter in Amsterdam twee fysieke servers en ruim 21 virtuele servers veiliggesteld. De politie gaat de data op de servers verder onderzoeken. De FBI heeft het platform tegelijkertijd offline gehaald. Een bezoek aan de opgerolde site van VerifTools bevestigt dat: daar kondigen de opsporingsdiensten dat de site uit de lucht is.

Internationale onderzoeken

De Koninklijke Marechaussee en Nationale Politie stuitten in eigen onderzoek ook op de ID's en droegen het over aan de politie Rotterdam, dat met vergelijkbaar onderzoek bezig was.

De ID's die bij VerifTools werden gegenereerd kwamen in meerdere onderzoeken in binnen-en buitenland naar boven. Ook de FBI en de politie in Wales kwamen afzonderlijk van elkaar in onderzoek bij VerifTools uit.

Volgens de politiewoordvoerder is het geen toeval dat de servers van VerifTools in Amsterdam zaten. "Nederland heeft een stabiel netwerk en Amsterdam is centraal gelegen. Dat maakt het aantrekkelijk."

Wat er uit de data op de in beslag genomen naar voren komt moet, nog verder worden onderzocht. Gekeken wordt of de beheerder van het platform en de gebruikers ervan te achterhalen zijn.

Een vrouw uit het Zeeuwse Kamperland heeft een opmerkelijke vondst gedaan in een eierdoos die ze kocht in de supermarkt. In haar aankoop zat een perfect rond ei. "Ik dacht: er zit een golfballetje in", vertelt Bianca Plune aan Omroep Zeeland.

"Het balletje is hard en heel erg rond", legt de vrouw uit. "Er zit een stukje extra kalk aan. Net alsof dat ei niet volledig is geworden."

Ze ging zelf op onderzoek uit en ontdekte dat een sorteermachine voor eieren alleen op vuile en kwetsbare eieren aanslaat en niet op een afwijkend formaat.

Zo ziet het ei eruit:

Plune wil de zeldzame vondst niet in de pan openbreken. "Ik ben wel benieuwd of er een eierdooier in zit. Daarom wil ik het ei binnenkort schouwen." Dat is het controleren van een ei met een lamp, zodat je de binnenkant kan zien.

Plune is zelf kunstenaar en heeft een fotoproject rondom het ei in gedachten. "Je kan er hele mooie foto's van maken."

Uiteindelijk wil ze het ei veilen voor een goed doel. "Dan schenk ik het geld aan mijn ezeltjes van het Ezelhuis."

Sharon Dijksma, de burgemeester van Utrecht en voorzitter van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, is in Istanbul voor een protestbezoek. Samen met burgemeesters van acht andere Europese steden wil ze steun betuigen aan de geschorste en opgepakte burgemeester van Istanbul Ekrem Imamoglu.

Gisteravond was er een grote prostestmars in Istanbul tegen de arrestatie van de burgemeester. De delegatie Europese burgemeesters was daarbij aanwezig en werd luidkeels ontvangen door juichende betogers en bedankt voor hun komst.

"We willen dat er internationaal bewustzijn is voor wat er gaande is in Turkije", aldus Dijksma. "Ook willen we de lokale democratie steunen, want het is niet alleen deze burgemeester die vastzit, maar alleen al in het district Istanbul zitten tien van zijn collega's vast."

Rivaal Erdogan

Imamoglu werd in maart opgepakt voor het beledigen en bedreigen van de openbaar aanklager van Istanbul. Sindsdien wordt er gedemonstreerd tegen zijn arrestatie. Een paar maanden later, in juli, werd hij veroordeeld tot een celstraf van een jaar en acht maanden. Er lopen meerdere rechtszaken en juridische onderzoeken tegen hem.

De oppositieleider was voor zijn arrestatie een belangrijke politieke rivaal van president Erdogan. De burgemeesters vragen de EU om meer actie te ondernemen omdat ze zich zorgen maken over de democratie in Turkije.

Behalve Dijksma nemen de burgemeesters van Barcelona, Parijs, Madrid, Athene, Boedapest, Zagreb, Sofia en Timisoara deel aan het bezoek. Ook de burgemeesters van verschillende Turkse plaatsen doen mee.

Niet welkom in gevangenis

Voorafgaand aan de protestmars van woensdagavond dineerden de burgemeesters met waarnemend burgemeester Nuri Aslan van Istanbul. Volgens hem gaat het naar omstandigheden goed met Imamoglu in de gevangenis. Hij zou een aantal kilo zijn afgevallen, maar werkt, leest en schrijft ongebroken door. Hij schrijft ook nog regelmatig stukken die in buitenlandse kranten worden gepubliceerd

Voor vandaag stond een bezoek aan Imamoglu in de zwaarbeveiligde gevangenis op de planning, maar de delegatie is niet welkom. De toestemming is ingetrokken of er helemaal niet gekomen.

Desondanks gaan de burgemeesters naar de gevangenis om daar een statement af te geven. Volgens Dijksma gaan er geregeld betogers naar de gevangenis om te laten weten dat ze het niet eens zijn met de veroordeling.

Via de waarnemend burgemeester Aslan bedankte Imamoglu de burgemeesters voor hun komst. De vrouw van Imamoglu gaat vandaag mee met de delegatie naar de gevangenis.

De korting op brandstofaccijns op benzine, diesel en lpg wordt per 1 januari toch nog een keer verlengd, als het aan het demissionaire kabinet ligt. Bronnen bevestigen berichtgeving daarover van De Telegraaf. Het scheelt voor benzine ongeveer "een klein kwartje".

Hoe de 1,6 miljard euro betaald wordt die de schatkist hierdoor misloopt, is nog niet bekend. Morgen komen de overgebleven ministers van het kabinet van VVD en BBB bij elkaar om verder te praten over de begroting voor Prinsjesdag.

Gisteren nam de Tweede Kamer nog een motie van JA21 aan die het kabinet tot de prijsverlaging opriep, al had minister van Financiën Heinen al laten doorschemeren dat VVD en BBB dit willen regelen. Het uitgedunde kabinet kan dus alvast rekenen op steun van een Kamermeerderheid.

Energiemarkt

De overheid verlaagde de brandstofaccijnzen in 2022 om burgers tegemoet te komen. De prijzen stegen toen erg door de onrustige energiemarkt en de rol van Rusland.

De gemiddelde benzineprijzen in Europa dalen de laatste maanden weer door de dalende olieprijs, maar benzine blijft in Nederland duur vergeleken met andere landen.

In de Oekraïense hoofdstad Kyiv zijn afgelopen nacht zeker vijftien mensen gedood door een grote Russische luchtaanval, melden plaatselijke autoriteiten. Onder de slachtoffers zijn vier kinderen tussen de 2 en 17 jaar oud. Ten minste 48 mensen zijn gewond geraakt.

Reddingswerkers zijn onder het puin op zoek naar meer slachtoffers. Het is de grootste Russische drone- en raketaanval op de hoofdstad in de afgelopen weken, die vooral in het teken stonden van gesprekken om een eind te maken aan de oorlog.

Kyiv werd bestookt met raketten en drones, die op zeker twintig plekken in zeven districten neerkwamen. Onder meer woongebouwen en een winkelcentrum in het hart van de hoofdstad werden geraakt.

Drone- en raketinslagen werden gefilmd:

Volgens het stadsbestuur zijn bijna honderd gebouwen beschadigd en zijn duizenden ramen gesneuveld. Ook het kantoor van de Europese Unie in Kyiv is beschadigd door de Russische aanval. Daarbij zijn geen gewonden gevallen.

Volgens Europese Commissie-voorzitter Von der Leyen sloegen er binnen twintig seconden twee raketten in op 50 meter van het kantoor. "Dit laat zien dat het Kremlin er alles aan doet om Oekraïne te terroriseren. Het doodt lukraak burgers: mannen, vrouwen en kinderen. Het heeft zelfs de Europese Unie als doelwit."

De Europese Commissie heeft als reactie de Russische vertegenwoordiger in Brussel ontboden. "Een diplomatieke missie mag nooit het doelwit zijn van een aanval", meldt EU-buitenlandchef Kallas.

Het Oekraïense leger zegt dat de Russen vannacht 598 drones en 31 raketten hebben afgevuurd. Verreweg de meeste projectielen zijn neergehaald, maar op zeker dertien plekken zijn inslagen gemeld.

"Rusland verkiest raketten boven de onderhandelingstafel", schrijft de Oekraïense president Zelensky op sociale media over de aanval van vannacht. "Het land gaat door met mensen doden in plaats van een eind te maken aan de oorlog." De president dringt aan op meer sancties tegen Rusland.

De afgelopen weken werden er op het hoogste niveau pogingen gedaan om de oorlog te beëindigen. De Russische president Poetin en de Amerikaanse president Trump schudden elkaar de hand in Alaska. Een paar dagen later reisde Zelensky met Europese bondgenoten naar Washington om ervoor te zorgen dat Trump niet te veel richting Rusland beweegt. De bijeenkomsten hebben nog weinig concreets opgeleverd.

Hoewel een staakt-het-vuren nog ver weg lijkt, zijn in Kopenhagen deze dagen de Europese ministers van Defensie bijeen om te praten over veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Die moeten van kracht worden als er een akkoord is bereikt. Ook demissionair minister Brekelmans is in de Deense hoofdstad aanwezig.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Sybiha roept op sociale media de internationale gemeenschap op om de beschieting van het EU-kantoor te veroordelen. "Wat Poetin ook in Alaska heeft gezegd, zijn daden zijn in tegenspraak met diplomatie, dialoog en vredesbesprekingen."

Aanval op Rusland

Afgelopen nacht heeft Oekraïne ook weer doelen in Rusland aangevallen. Het leger zegt met drones twee olieraffinaderijen te hebben bestookt, waaronder in de zuidelijke regio Krasnodar. Lokale autoriteiten melden dat er daar brand is ontstaan.

Volgens Rusland zijn ruim honderd drones van Oekraïne onschadelijk gemaakt.

De Noord-Koreaanse dictator Kim Jong-un zal volgende week een grootse militaire parade bijwonen in de Chinese hoofdstad Peking. Dat bevestigt zowel China als Noord-Korea.

Ook de Russische president Poetin is aanwezig bij de parade voor de Chinese Dag van de Overwinning, de viering van de formele Japanse capitulatie op 2 september 1945. Daarmee kwam officieel een einde aan de Tweede Wereldoorlog, nadat Japan een halve maand eerder al had ingestemd met een bestand.

Voor de Noord-Koreaanse dictator is dit het grootste multilaterale diplomatieke evenement dat hij ooit heeft bijgewoond. Het Noord-Koreaanse staatspersbureau KCNA bevestigt de komst van Kim naar Peking op uitnodiging van de Chinese president Xi.

Eén westerse leider

Volgens het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken komen er 26 buitenlandse staatshoofden en regeringsleiders naar het evenement, dat aanstaande woensdag plaatsvindt op het Tiananmenplein. Onder hen zijn geen belangrijke westerse of Europese leiders, afgezien van premier Fico van Slowakije. Eerder dit jaar was Fico ook de enige Europese leider die aanwezig was bij een militaire parade in Moskou.

Kim bezocht voor het laatst in 2019 China. De aanwezigheid van Poetin en Kim Jong-un onderstreept de nauwe banden tussen China, Noord-Korea en Rusland ten tijde van geopolitieke spanningen met het Westen.

Sinds de Russische invasie van Oekraïne gelden voor Rusland westerse sancties. Poetin staat op de arrestatielijst van het Internationaal Strafhof vanwege oorlogsmisdaden. Noord-Korea kreeg in 2006 sancties opgelegd door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, omdat het kernwapens en ballistische raketten ontwikkelt.