NOS Nieuws - Algemeen

Medewerkers van de Britse premier Johnson hebben excuses aangeboden aan koningin Elizabeth voor twee borrels in 10 Downing Street, een dag voor de uitvaart van prins Philip. Het kantoorpersoneel nam toen afscheid van twee collega's.

Op die dag, 16 april vorig jaar, golden in het Verenigd Koninkrijk strenge coronamaatregelen. Zo mochten mensen niet samenkomen voor sociale activiteiten. Bovendien was er vanwege de dood van de prins een periode van nationale rouw afgekondigd.

Toch waren in de ambtswoning van de premier tientallen mensen aanwezig bij een borrel, meldde de krant The Telegraph vanochtend. Premier Johnson was daar niet bij, hij was vertrokken naar zijn buitenverblijf Chequers.

Na de onthulling over de borrel schreef 10 Downing Street in een verklaring: "Het is zeer spijtig dat dit gebeurde op een moment van nationale rouw. Een woordvoerder van de premier voegde eraan toe dat het kantoor excuses aan Buckingham Palace heeft aangeboden.

De ambtswoning van premier Johnson vormt het middelpunt van een aantal onthullingen over borrels tijdens lockdowns waarin de gewone Britten vrijwel niemand mochten ontvangen of bezoeken. Volgens week worden de uitkomsten verwacht van een onderzoek naar berichten over zeker zeven borrels waarbij overheidspersoneel de coronaregels heeft overtreden.

Woensdag bood Johnson zelf in het Lagerhuis excuses aan voor een feestje in de tuin van zijn ambtswoning in mei 2020, waar hij ook aanwezig was. Johnson zei dat hij dacht dat het om een werkbijeenkomst ging en dat het daarom wel mocht.

Intussen wordt hardop gespeculeerd over het politieke einde van Boris Johnson. Overigens zijn tot dusver slechts vijf backbenchers van zijn eigen Conservatieve Partij hem openlijk afgevallen.

Premier Johnson ligt onder vuur vanwege meerdere feestjes en borrels vorig jaar. Een korte tijdlijn:

De Millennium Tower, een bijna 200 meter hoge wolkenkrabber in San Francisco, raakt in hoge tempo uit het lood. Vorig jaar is de toren 7,6 centimeter schever gaan staan, berekende de ingenieur die verantwoordelijk is voor het herstellen van de toren, Ron Hamburger.

De bijna 200 meter hoge toren raakte al vanaf het begin uit het lood. Een paar jaar na de oplevering in 2009, helde toren al 40 centimeter. Ook was hij toen 46 centimeter in de grond gezakt.

De toren kan binnenkort zo scheef hangen, dat de bewoners er niet meer in kunnen wonen, waarschuwt Hamburger. Als er niets wordt gedaan, doen over een paar jaar de liften en de rioleringen het niet meer. Nu is de toren nog veilig, zegt Hamburger tegen CNN.

De ingenieur verwacht dat dat zo blijft, omdat zijn team bezig is om nieuwe steunpalen te installeren. In september wil hij klaar zijn.

Miljoenen dollars voor woning

Het herstelproject kost ongeveer 100 miljoen dollar (87 miljoen euro), en is het resultaat van jarenlange rechtszaken aangespannen door de bewoners. De wolkenkrabber telt 58 verdiepingen en heeft enkele honderden luxe appartementen. De bewoners hebben vaak miljoenen dollars voor hun woning betaald.

Deskundigen denken dat onder meer nabijgelegen bouwprojecten de oorzaak zijn van de verzakking.

De bosbranden in Indonesië van 2019 hebben bijna twee keer zo veel schade aangericht als de Indonesische overheid meldde, schrijven onderzoekers in het wetenschappelijk tijdschrift Earth System Science Data. Bij de branden gingen niet 1,6 miljoen hectare, maar 3,1 miljoen hectare bos en regenwoud verloren. Dat is een oppervlakte ter grootte van België.

Bij het onderzoek werd nieuwe technologie gebruikt, waardoor ook kleinere branden konden worden gemonitord. Ondanks de bosbranden neemt de ontbossing in Indonesië de laatste vier jaar af, schrijven de onderzoekers.

De bosbranden van 2019, die vooral op Sumatra en Borneo woedden, behoren tot de hevigste van de afgelopen decennia. De lucht raakte hevig vervuild met smog.

Boven de provincie Jambi kleurde de lucht een tijdlang bloedrood:

Vaak worden branden illegaal aangestoken door kleine boeren en plantagehouders die land willen vrijmaken voor de landbouw. De Indonesische autoriteiten hebben in 2019 bijna 200 mensen aangehouden in verband met de branden.

Onderzoek tegengewerkt

Het onderzoek naar de bosbranden ligt gevoelig in Indonesië. Een van de onderzoekers, de Franse ecoloog David Gaveau, moest het land in 2020 verlaten nadat hij de eerste resultaten van de studie naar buiten had gebracht. Ook werd zijn huis doorzocht. Volgens de Indonesische autoriteiten hangt zijn deportatie samen met visumproblemen.

Volgens Gaveau is de uitzetting een direct gevolg van het onderzoek:

Milieuorganisaties en klimaatwetenschappers vragen de Indonesische overheid al langer om meer transparantie rond de bosbranden in het land. Dat is tevens in het voordeel van het land zelf, stelt Greenpeace Indonesia, vanwege de toegang tot fondsen om ontbossing tegen te gaan.

De Indonesische president Joko Widodo zei eerder dat er een permanente oplossing moet worden gevonden voor de jaarlijkse bosbranden. Brandstichters riskeren een gevangenisstraf van vijftien jaar, maar volgens milieugroepen schiet de handhaving tekort.

Zowel Indonesische media als het Britse persbureau Reuters hebben de Indonesische overheid om een reactie gevraagd op het recente onderzoek, maar die tot dusverre niet gekregen.

Ank Bijleveld wordt de waarnemend burgemeester van Almere. Commissaris van de koning Leen Verbeek zal Bijleveld aanstaande maandag installeren. Ze zal aanblijven totdat er een nieuwe burgemeester is gevonden, meldt Omroep Flevoland.

Bijleveld volgt Franc Weerwind op, die sinds deze week minister voor Rechtsbescherming is. De waarnemend burgemeester zal zich volgens de provincie Flevoland onder meer focussen op de Floriade en de gemeenteraadsverkiezingen.

Evacuatieoperatie uit Afghanistan

Van oktober 2017 tot september 2021 was Bijleveld minister van Defensie in het kabinet-Rutte III. Ze stapte op in de nasleep van de discussie over de moeizame evacuatieoperatie in Afghanistan.

Van 2011 tot 2017 was Bijleveld commissaris van de koning in de provincie Overijssel. Ook was ze staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, burgemeester van Hof van Twente, voorzitter van de Veiligheidsregio Twente en lid van de Tweede Kamer namens het CDA.

De nieuwe staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Eric van der Burg, begrijpt de boosheid in gemeenten die gedwongen zijn om noodopvang te regelen voor asielzoekers. Pal voor zijn aantreden als nieuwe bewindspersoon, afgelopen maandag, bekende zijn voorganger dat de aanwijzingen geen juridische basis hebben.

Van der Burg heeft inmiddels gebeld met de burgemeesters van de betrokken gemeenten, om te laten weten dat hij het op dit punt anders wil aanpakken dan zijn VVD-partijgenoot Broekers-Knol en dat hij meer van het "goede gesprek" is.

Hij zegt dat hij een pittige opdracht heeft. "We moeten dit jaar 13.000 plekken realiseren om ervoor te zorgen dat er geen asielzoekers op straat hoeven te slapen." Hij vindt het terecht dat Nederland die verplichting heeft.

Maar de enige manier waarop dat volgens hem kan worden gerealiseerd, is door veel te bellen en kopjes thee te gaan drinken bij gemeenten. "Ik weet niet of het mij gaat lukken, maar ik ga mij er maximaal voor inzetten."

'Dringend verzoek'

Afgelopen maandag, op de dag van de beëdiging van het nieuwe kabinet, schreef Broekers in een brief aan de Tweede Kamer dat de opdracht die Alkmaar, Enschede, Gorinchem, Venray en de regio Rotterdam in december kregen "geen aanwijzing in juridische zin" was en dat het nu gaat om een "dringend bestuurlijk verzoek".

De gemeenten reageerden daar boos op. Van der Burg vindt dat begrijpelijk en zei voor aanvang van de eerste ministerraad van het kabinet-Rutte IV: "U zult mij niet snel het woord 'aanwijzing' horen gebruiken."

Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer heeft minister Kuipers van Volksgezondheid gevraagd de voorgenomen sluiting van drie van de vijf kinderhartcentra in Nederland te heroverwegen. Ze vraagt Kuipers in een brief de belangen van alle kinderen te onderzoeken die te maken krijgen met sluiting van hun kinderhartcentrum. Ze verwijst hier naar artikel 3 van het Kinderrechtenverdrag. Beschikbare passende zorg mag alleen beter worden en niet slechter, stelt Kalverboer.

De Kinderombudsvrouw haalt ook een eerder rapport aan, waarin aanbevelingen van kinderen en jongeren over zorg zijn opgenomen. "De kinderen uit het onderzoek vertelden ons, dat het voor hun welzijn essentieel is dat de behandeling in hun hele leven past. Het is dan ook in het belang van kinderen dat zij gedurende hun behandeling voor zover mogelijk in de eigen leefomgeving kunnen zijn. Zeker als het om een langdurige behandeling gaat", schrijft Kalverboer.

'Spreiding is niet doorslaggevend'

Kuipers' voorganger De Jonge maakte een paar weken geleden bekend dat de academische ziekenhuizen in Groningen, Amsterdam en Leiden moeten stoppen met kinderhartchirurgie. De zorg moet worden ondergebracht in het Universitair Medisch Centrum Utrecht en het ErasmusMC in Rotterdam. De Jonge koos hiervoor omdat chirurgen volgens hem zo hun kennis en kunde voor de specialistische operaties beter op peil kunnen houden.

Kuipers, die een voorstander is van grootschaligheid en concentratie in de zorg, onderschreef deze uitleg deze week in een brief aan de Kamer. "Iedere patiënt met een aangeboren hartafwijking dient optimale zorg te krijgen. Het is duidelijk dat dit in Nederland niet in vier centra, op vijf locaties, te waarborgen is", schreef Kuipers. "Hoe ongemakkelijk het ook is: de geografische spreiding is bij de concentratie van deze vorm van zorg niet van doorslaggevend belang, zoals de beroepsgroep ook bij het ministerie van VWS heeft aangegeven."

Vooral op de voorgenomen sluiting van de kinderhartchirurgie in Groningen is veel kritiek gekomen. Een petitie om de sluiting tegen te houden, is inmiddels meer dan 245.000 keer ondertekend. PvdA-Tweede Kamerleden Henk Nijboer en Attje Kuiken noemden het "van de gekke dat de minister de kinderhartchirurgie in het UMCG Groningen wil sluiten en alles in de Randstad wil concentreren."

Juridische stappen

Kalverboer vraagt in haar brief van vandaag ook extra aandacht voor de voorgenomen sluiting van het hartcentrum in het UMC Groningen. Die verslechtert de beschikbaarheid van deze specialistische zorg voor kinderen in de noordelijke en noordoostelijke provincies, zegt ze. "Dit betekent voor hen een teruggang in de verwezenlijking van het recht op beschikbaarheid van passende zorg."

Ook andere ziekenhuizen reageerden eerder teleurgesteld op de voorgenomen sluitingen. Het Leids Universitair Medisch Centrum, dat net een nieuw hartcentrum geopend heeft, noemde de keuze onbegrijpelijk. Bestuursvoorzitter Douwe Biesma van het LUMC heeft gezegd juridische stappen te overwegen.

"We gaan heel veel stappen vooruitzetten", zei minister Van Gennip van Sociale Zaken voor de ministerraad op vragen over de versoepelingen in de coronamaatregelen.

Het is vandaag de eerste 'gewone' vergadering van het nieuwe kabinet. En vanavond is ook de eerste persconferentie van minister Kuipers van Volksgezondheid.

Net als andere bewindslieden wilde Van Gennip niet vooruitlopen op de precieze maatregelen. Ze zei wel dat er morgen ten opzichte van vandaag echt een verschil zal zijn en dat het stapsgewijs zal gaan.

Gisteren lekte al uit dat mensen vanaf morgen op afspraak weer terechtkunnen in niet-essentiële winkels en bijvoorbeeld ook bij de kapper. Verder mogen universiteiten en hogescholen en het mbo weer fysiek lesgeven en wordt er in de sport ook meer mogelijk.

Metaalmoeheid

Veel bewindslieden spraken hun begrip uit voor de zorgen van veel sectoren en burgemeesters, en benadrukten dat alle belangen worden afgewogen. Minister Kuipers zei nog eens dat het daarbij niet alleen gaat om toegang tot de zorg, maar ook om onderwijs en veel andere aspecten. Hij verwees voor de maatregelen naar de persconferentie die hij en premier Rutte vanavond geven: "Maar we moeten het er eerst ook nog in het kabinet over hebben."

Minister Dijkgraaf van Onderwijs benadrukte dat iedereen ziet dat we in een moeilijke tijd zitten. "Maar we hopen snel dat we in een betere situatie komen." Hij heeft ook al veel gepraat met jongeren: "Die hebben veel veerkracht gehad de afgelopen twee jaar. Maar je voelt ook wel dat in die veerkracht een soort metaalmoeheid aan het komen is."

Het Openbaar Ministerie heeft in hoger beroep negentien jaar en elf maanden cel geëist tegen de man die ervan wordt verdacht dat hij in 1992 Milica van Doorn in Zaandam heeft verkracht en gedood. De rechtbank legde de 51-jarige verdachte Hüseyin A. in 2018 twintig jaar cel op, maar A. ging in beroep.

Volgens het OM is A. de dader "van het gruwelijke misdrijf, heeft hij een verklaring verzonnen en tegen beter weten in ontkend". De advocaat-generaal (de officier van justitie bij het gerechtshof) wil dat hij veroordeeld wordt tot negentien jaar en elf maanden.

De eis is een maand minder dan eerder voor de rechtbank. Dat komt doordat A. in 2018 is veroordeeld tot een maand cel voor mishandeling. De wet bepaalt dat een straf voor iets wat gelijktijdig had kunnen worden berecht, moet worden afgetrokken van de hoogste straf.

Opgepakt na dna-onderzoek Milica van Doorn werd in de nacht van 7 op 8 juni 1992 in de Zaanse wijk Kogerveld verkracht en met extreem geweld om het leven gebracht.

Pas in 2017 kwam Hüseyin A. in beeld na een dna-verwantschapsonderzoek. Hij wilde daar niet aan meewerken, maar zijn broer wel. Zo kwam justitie uiteindelijk bij hem terecht.

Horeca en winkels in Valkenburg openen vandaag van 10.00 uur tot 16.00 uur de deuren uit protest tegen de lockdown. De ondernemers hebben te kampen met de coronamaatregelen, maar ook met de gevolgen van de watersnood van juli vorig jaar, meldt L1.

Burgemeester Daan Prevoo erkent de demonstratie en gaat daarom niet ingrijpen. Ook worden er geen waarschuwingen en boetes uitgedeeld, mits ondernemers en hun klanten 1,5 meter afstand houden en een mondkapje dragen.

Bekijk hier hoe de eerste gasten een terrasje pakken in Limburg:

Vijftien andere Limburgse burgemeesters zeggen in een brief begrip te hebben voor de onvrede van de ondernemers in hun gemeenten. Onder andere de grensligging maakt de situatie in Zuid-Limburg volgens de burgemeesters "extra schrijnend". Naar verwachting maakt het kabinet vanavond in een nieuwe persconferentie bekend dat mensen vanaf morgen op afspraak weer in niet-essentiële winkels terechtkunnen.

Voor de horeca en de cultuurinstellingen lijken er nog geen versoepelingen te komen. De burgemeesters willen de horeca en cultuurinstellingen in hun gemeenten morgen daarom de ruimte geven om van 10.00 tot 20.00 uur open te gaan. "Op deze manier hebben zij de gelegenheid om een signaal af te geven dat de ernst van hun situatie onderschrijft", schrijven ze.

Minister: ik snap de emoties

Minister Yesilgöz van Justitie zei vanochtend voor de ministerraad over Valkenburg dat het aan de burgemeester is hoe hij hiermee omgaat. "Ik ga ervan uit dat de burgemeester kijkt naar de naleving, controle en handhaving en zelf lokaal die afwegingen maakt. Het is niet zo dat wij dat vanuit Den Haag voorschrijven."

Maar ze voegde eraan toe dat de regels nu eenmaal zijn dat de winkels op dit moment niet open kunnen: "Dus ik hoop dat er een goed gesprek plaatsvindt. Ik snap de emoties, maar ik neem aan dat iedereen in Valkenburg de focus heeft op wat er in de ziekenhuizen gebeurt en hoe we voorkomen dat te veel mensen ernstig ziek worden."

Ook in veel andere gemeenten in het hele land kondigden winkels en horecazaken eerder deze week aan om morgen te protesteren tegen de lockdown.

Meerdere Oekraïense overheidswebsites liggen plat door een digitale aanval. Op de websites van onder meer het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Veiligheids- en Defensieraad is een waarschuwing in het Oekraïens, Russisch en Pools te lezen: "Wees bang en vrees het ergste."

De boodschap waarschuwt dat alle data van Oekraïners publiek zijn geworden, en gewist zijn van de computers van de instanties. "Het is onmogelijk om het te herstellen." Het is niet duidelijk of dat ook echt is gebeurd.

In totaal zijn meer dan zeventig websites aangevallen, zeggen Oekraïense autoriteiten. Een groot aantal daarvan is inmiddels weer in de lucht.

'Rusland achter eerdere aanvallen'

Wie er achter de aanval zit is niet bekend. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat het te vroeg is om conclusies te trekken, maar benadrukt tegenover persbureau Reuters dat Rusland achter eerdere aanvallen zat. Rusland heeft dat altijd ontkend.

"Helaas wisten we dat dit kon gebeuren", zegt EU-buitenlandcoördinator Josep Borrell. Hij zegt tevens dat het moeilijk is om een schuldige aan te wijzen: "Ik heb geen bewijs. Maar we kunnen het ons wel voorstellen." De EU zal "alle middelen" gebruiken om Oekraïne te helpen, belooft hij.

De NAVO gaat met Oekraïne samenwerken op het gebied van digitale veiligheid, maakte topman Jens Stoltenberg vandaag bekend. Een overeenkomst daarover wordt binnenkort door beide partijen ondertekend. Stoltenberg zegt verder dat hij de aanval "sterk veroordeelt".

De crisis rondom Oekraïne was deze week onderwerp van gesprek tussen de dertig NAVO-lidstaten en Rusland; die gesprekken verliepen volgens Stoltenberg moeizaam. De NAVO wil dat Russische militairen zich terugtrekken bij de grens. Rusland eist onder meer de garantie dat Oekraïne nooit lid wordt van de NAVO.

Turkije en Armenië willen hun onderlinge relatie verbeteren. De grens tussen de twee landen is al dertig jaar dicht vanwege conflicten, maar nu is mogelijk een oplossing in zicht. Afgevaardigden van beide landen praten vandaag in Moskou met elkaar over toenadering.

Directe aanleiding voor het sluiten van de grens in 1993 was het conflict tussen Azerbeidzjan en Armenië over Nagorno-Karabach. Die regio hoort sinds 1994 officieel bij Azerbeidzjan, maar wordt zelfstandig bestuurd, gesteund door Armenië. De Azerbeidzjanen worden gesteund door Turkije; de meeste inwoners zijn etnisch verwant aan Turkije.

"In de tweede oorlog in Nagorno-Karabach heeft Turkije Azerbeidzjan gesteund met militaire middelen. Mede daardoor heeft Azerbeidzjan die oorlog kunnen winnen", zegt correspondent Mitra Nazar. Azerbeidzjan en Armenië, twee voormalige Sovjetrepublieken, sloten ruim een jaar geleden een vredesovereenkomst.

Armeense genocide

Een andere kwestie die al decennia tot spanningen tussen Turkije en Armenië leidt, is die van de Armeense genocide. Ruim honderd jaar geleden werden de Armeniërs verdreven uit hun leefgebieden door de autoriteiten van het Ottomaanse Rijk, waar het huidige Turkije deel van uitmaakte. Er werden 1 tot 1,5 miljoen Armeniërs vermoord. Turkije erkent dat er mensen zijn gedood, maar zegt dat er van volkerenmoord geen sprake was.

Nu lijkt er dus voorzichtig een begin te worden gemaakt om de relatie te normaliseren. Eerst gaan afgevaardigden van beide landen proberen elkaars vertrouwen te winnen en een plan te maken voor de toekomst.

De eerste stappen voor een betere relatie zijn al gezet: er komt weer een vliegverbinding tussen Turkse steden en Jerevan, en ook wordt voor Armenië weer mogelijk om goederen te importeren vanuit Turkije.

Volgens experts wil Turkije met de toenadering tegenwicht bieden aan de rol van Rusland in de Kaukasus en een goede beurt maken bij de Amerikanen. President Erdogan sprak twee maanden geleden nog met president Biden over het conflict met Armenië. Biden zou Erdogan toen hebben aangemoedigd om dit conflict op te lossen.

In een winkelstraat in de Rotterdamse wijk Oude Noorden is een groot gat ontstaan. Een waterleiding in de Zwart Janstraat sprong daar vannacht rond 04.00 uur, waardoor de straat vol met water liep. Het is nog niet bekend of het waterschade heeft aangericht bij de naastgelegen horeca- en winkelpanden, meldt regionale omroep Rijnmond.

Waterleidingbedrijf Evides heeft de leiding rond 05.30 uur afgesloten. Zo'n 150 aansluitingen op deze waterleiding rondom de Zwart Janstraat hebben daardoor geen water. Een woordvoerder van Evides laat aan Rijnmond weten dat het bedrijf hoopt dat de waterleiding en de straat tegen 12.00 uur hersteld zijn.

Buurtbewoners kunnen tot die tijd water tappen bij twee watertappunten die het bedrijf heeft geïnstalleerd.

Tot in de ruime omtrek was er volop water en zand door de straten gespoeld:

De moordenaar van Robert F. Kennedy komt toch niet vrij. De gouverneur van Californië heeft dit tegengehouden omdat hij vindt dat schutter Sirhan Sirhan (77) niet genoeg geleerd heeft van zijn straf. De reclassering oordeelde vorig jaar nog dat hij op vrije voeten kon komen.

"Ik heb vastgesteld dat Sirhan niet de verantwoordelijkheid en het inzicht heeft ontwikkeld die nodig zijn voor zijn veilige vrijlating in de gemeenschap", schrijft gouverneur Gavin Newsom in een opiniestuk in de Los Angeles Times.

Sirhan schoot Robert Kennedy in 1968 dood na een verkiezingsbijeenkomst in Los Angeles. Kennedy was toen bezig aan een campagne om net als zijn eerder vermoorde broer John president van de VS te worden. De Palestijns-Jordaanse Sirhan noemde de steun van RFK voor Israël als motief.

Voor de moord kreeg Sirhan de doodstraf, maar dat vonnis werd in 1972 omgezet in levenslang toen Californië de doodstraf afschafte. Hij vroeg al vijftien keer eerder vergeefs om vrijlating. Vorig jaar maakte de openbaar aanklager daar voor het eerst geen bezwaar tegen. Ook een aantal kinderen van Kennedy sprak zich uit voor de vrijlating van Sirhan Sirhan.

Dankbaar en diep opgelucht

Een zoon van Kennedy, die vorig jaar aanwezig was bij de hoorzitting over zijn invrijheidsstelling, noemde het "overweldigend" om Sirhan persoonlijk te zien. "Mijn hele leven vreesde ik hem, maar ik ben dankbaar dat ik hem vandaag kan zien als een mens die medelijden en liefde verdient."

Ethel Kennedy, de weduwe van Robert F. Kennedy, en zes van hun kinderen brachten na de beslissing van Newsom een gezamenlijke verklaring naar buiten waarin ze zeggen "dankbaar en diep opgelucht" te zijn. "Zijn beslissing vertegenwoordigt de rechtvaardiging van de rechtsstaat over iedereen die deze met haat en geweld verraden."

Een deel van het personeel van Heineken staakt in de brouwerijen in Zoeterwoude en Den Bosch. Dat gebeurt voor het eerst sinds 1994. Het personeel legt het werk 24 uur neer.

Ook medewerkers van frisdrankleverancier Vrumona, onderdeel van het Heineken-concern, staken. Het is onduidelijk hoeveel werknemers er precies meedoen. Een van de stakers zei in het NOS Radio 1 journaal: "Ik denk dat bijna iedereen meedoet, dat zegt ook wel iets. Als bijna iedereen meedoet, is er wel iets aan de hand."

Veel werknemers zijn boos over de houding van de brouwerij:

Volgens Maarten Koudenburg, de supply chain director, zal de staking niet tot lege schappen leiden: "Vooral voor de horeca leveren we direct uit de brouwerij. Voor de supermarkten teren we nu op de voorraad."

Onderhandelingen vastgelopen

FNV wil voor de 1250 mensen bij de drie bedrijfsonderdelen meer loon dan Heineken biedt. Onderhandelingen daarover zijn dinsdag vastgelopen.

Sinds afgelopen zomer praten de bierbouwer en FNV over loon en arbeidsvoorwaarden voor drie verschillende cao's. Heineken wil niet verdergaan dan een loonsverhoging van 1,5 procent dit jaar en 2 procent volgend jaar.

Het bedrijf zegt dat de coronacrisis hard is aangekomen. Door de lockdowns daalde de omzet in de horeca dramatisch. Daarnaast heeft Heineken te maken met sterk stijgende grondstofprijzen. Voor de coronacrisis was er nog een loonsverhoging van 7,5 procent over twee jaar afgesproken, die cao loopt nu af.

FNV vindt de in totaal 3,5 procent verhoging te laag. De bond zegt begrip te hebben voor de gevolgen van de coronacrisis, maar vindt ook dat medewerkers kunnen delen in de winst. In de eerste helft van 2021 maakte het bedrijf een half miljard winst.

Koudenburg: "We zijn een gezond bedrijf, maar als je kijkt wat we tijdens corona hebben verdiend is dat een hele deuk ten opzichte van wat we normaal doen. Dus ja, daar voelen we de pijn van."

"Wij hebben niet echt gezien dat het moeizaam ging", zegt een staker in het NOS Radio 1 Journaal, "We hebben net zoveel bier gebrouwen als voor de crisis. De winst van Heineken is nog steeds heel goed, en dat zal in de toekomst ook wel even blijven."

Inflatie

De vakbond wil bovendien een grote loonstijging vanwege inflatie. Die is al enkele maanden aan het oplopen: in december steeg deze naar 5,7 procent. De lonen moeten meestijgen, vindt de vakbond, anders gaan werknemers er in koopkracht op achteruit.

Behalve de loonsverhoging eist de FNV een betere regeling voor eerder stoppen met werken, een hogere reiskostenvergoeding en meer vaste banen voor uitzendkrachten.

72 uur staken

FNV heeft laten weten dat de leden aanstaande maandag om 15.00 uur opnieuw het werk neerleggen. Ze zijn van plan 72 uur achter elkaar te gaan staken.

Voor de derde keer in een week tijd heeft Noord-Korea een rakettest uitgevoerd. Volgens Zuid-Korea zijn er twee ballistische korteafstandsraketten afgeschoten.

Vorige week vrijdag lanceerde Noord-Korea een raket waarvan het beweerde dat om een hypersonische raket ging. Zuid-Korea trok die bewering in twijfel.

Een hypersonische raket heeft een snelheid van minstens 6200 kilometer per uur, oftewel vijf keer zo snel als het geluid. Zo'n raket vliegt op lage hoogte en is heel wendbaar. Dat maakt een hypersonische raket lastig te onderscheppen. In september vorig jaar claimde Noord-Korea ook een hypersonische raket getest te hebben.

Sancties

Afgelopen dinsdag vuurde Noord-Korea nog een raket af, naar eigen zeggen ook een hypersonische. De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un was bij die test aanwezig, voor het eerst in twee jaar tijd. Sinds september zijn er nog zes rakettests uitgevoerd, met deels nieuwe technologie.

Woensdag besloot de VS extra sancties in te stellen tegen het regime van Kim Jong-un. Zes Noord-Koreanen, een Rus en een Russisch bedrijf die betrokken zouden zijn bij het leveren van geld, goederen of diensten aan het Noord-Koreaanse wapenprogramma worden daardoor getroffen.

Hun tegoeden in gebieden waar Amerikaanse wetgeving geldt worden bevroren en als andere buitenlandse bedrijven zaken met hen doen, worden die bedrijven gestraft. De VS heeft ook geprobeerd extra sancties via de Verenigde Naties af te dwingen, maar daar liggen Rusland en China dwars.

'Aandacht trekken'

Noord-Korea reageerde fel op de Amerikaanse sancties, vlak voordat het land de rakettest uitvoerde. De sancties werken "isolerend en verstikkend", zo luidt een verklaring van het staatspersbureau KCNA. De VS wordt een "gangsterachtige" houding verweten. Volgens Noord-Korea zijn de tests geen bedreiging voor andere landen en escaleert de situatie door Amerika.

De VS zegt dat het Noord-Korea om aandacht te doen is: "In het verleden probeerden ze aandacht te trekken, en dat blijven ze waarschijnlijk doen", aldus minister Blinken van Buitenlandse Zaken.

De Noord-Koreaanse economie staat er zeer slecht voor. Dat heeft te maken met de sancties, maar ook met de coronapandemie, waardoor de grenzen al bijna twee jaar dicht zijn. Er is Kim Jong-un daarom veel aan gelegen om sanctieverlichting af te dwingen.

Het aantal jongeren tot 30 jaar dat door zelfdoding om het leven is gekomen, lag het afgelopen jaar 15 procent hoger dan in voorgaande jaren. Vooral onder jongeren tussen de 20 en 30 jaar is het aantal suïcides toegenomen, blijkt uit cijfers van de Commissie Actuele Nederlandse Suïcide Registratie (CANS).

Het totale aantal zelfdodingen was de afgelopen jaren stabiel met ongeveer 1800 per jaar, zegt Renske Gilissen, hoofdonderzoeker bij 113 zelfmoordpreventie en voorzitter van CANS in het NOS Radio 1 Journaal. "Maar onder jongeren is het vorig jaar toegenomen. In 2021 waren dat ruim 300 zelfmoorden, een toename van 15 procent. Vooral in de leeftijd tussen de 20 en 30 jaar, en vaak mannen."

In 2020 werd de CANS opgericht omdat er zorgen waren over een mogelijke toename in suïcides tijdens de coronacrisis. De commissie houdt sindsdien de ontwikkelingen nauwgezet in de gaten. Het CBS doet dit ook, maar die cijfers laten langer op zich wachten, zegt Gilissen. "Wij wilden een actueler beeld."

Tanja Traag, hoofdsocioloog bij het CBS, ziet nog geen duidelijk afwijkend patroon in het aantal suïcides, maar de cijfers van het statistiekbureau zijn nog niet compleet. "Ik ben er iets voorzichtiger mee, want die aantallen fluctueren sowieso elk jaar." Ze vind het wel een signaal: "We weten dat met name jongvolwassenen geraakt worden door de coronamaatregelen, daarom monitoren wij het ook nauwgezet."

Of de coronamaatregelen hebben bijgedragen aan de toename, kan ook Gilissen niet met zekerheid zeggen. "De precieze oorzaak weten we niet. We weten wel dat het zelden gaat om één oorzaak, maar dat het een opeenstapeling is van factoren. De maatregelen kunnen wel de druppel zijn geweest. In die leeftijdscategorie is een toekomstperspectief en de wereld ontdekken heel belangrijk. Dat zijn zaken die door de maatregelen in het geding komen."

Nog veel schaamte

Onlangs sprak en zong de Belgische zanger Stromae over zijn burn-out, depressie en zelfmoordgedachten. Volgens Gilissen kan het helpen als bekende mensen het onderwerp bespreken. "Het draagt bij aan het wegnemen van het taboe. Mensen durven er eerder over te praten of ernaar te vragen. Er is nog veel schaamte over dit onderwerp."

Praten is dan ook een belangrijke manier om het aantal zelfdodingen omlaag te brengen, zegt Gilissen. "Op elkaar letten, en vragen of iemand aan de dood denkt. Zeker in deze tijd is het belangrijk dat we naar elkaar omkijken."

Kuipers: coronacrisis speelde rol

Minister Kuipers van Volksgezondheid denkt dat de coronacrisis een rol heeft gespeeld. "Het heeft natuurlijk ook te maken met de herhaalde sluiting van het onderwijs en met het limiteren van de contactmogelijkheden in een fase van je leven dat contacten bij uitstek belangrijk zijn", zei hij vanochtend voor de ministerraad.

Hij constateert dat er grote kunnen verschillen zijn in hoe de maatregelen worden beleefd. "Als je 62 bent zoals ik en je mag twee mensen thuis ontvangen, mijn vrouw en ik komen dan prima het weekend door. Maar ik merk aan mijn jongens dat het voor hen echt anders is." Kuipers zei dat het kabinet de kwestie vandaag bespreekt, maar kon er nog niet op vooruitlopen.

Ook als de zon niet schijnt en de wind niet waait, zoals deze week, hebben huizen in de toekomst duurzame energie nodig. Niet alleen in de nacht als het donker is, maar ook in de winter, als de energievraag hoog is omdat alle huizen verwarmd moeten worden. Daarom opent de TU Delft vandaag een zogenoemd energielab. Dit 24/7 Energy Lab, zoals het formeel heet, past in het voornemen van de Delftse universiteit om meer aandacht te geven aan de energietransitie.

Het klimaatprobleem is urgent, zegt rector Tim van der Hagen, en daarom is veel onderzoek nodig naar alle verschillende CO2-vrije opties. In een aantal speciaal daarvoor gebouwde huizen op het terrein van de universiteit worden de technieken van de toekomst getest. Het energielab heeft als doel de energietransitie te versnellen.

In Nederland wordt 35 procent van alle energie gebruikt in de gebouwde omgeving. Zonnepanelen en windmolens maken die wel steeds duurzamer, maar huizen van het aardgas afhalen gaat moeizamer dan gedacht. Ook zorgt alle groene energie voor een overbelasting van het elektriciteitsnet.

"Daarom is een buurt met een lokaal energiesysteem, zonder CO2-uitstoot en zonder belasting van het landelijke elektriciteitsnet zo belangrijk", zegt Marjan Kreijns, directeur van The Green Village, het dorpje op de campus. In de acht verschillende huizen op het terrein van de universiteit wonen twaalf mensen. "Want niet alleen de technologie is belangrijk, maar ook de ervaringen van bewoners. Als zij nieuwe technieken niet fijn vinden in het gebruik, gaan we terug naar de tekentafel."

Een van de bewoners is Ben Neuteboom, in het dagelijks leven politieman. "Ja, ik weet dat ik een proefkonijn ben", zegt hij. "Als er aan de instellingen wordt gesleuteld, kan bijvoorbeeld het douchewater even koud worden. Maar daar staat tegenover dat je als eerste dit soort nieuwe dingen ziet. Ik mag testen of het allemaal goed werkt en of het intussen toch een fijn en comfortabel huis blijft."

The Green Village bestaat al wat langer. Voortdurend testen onderzoekers er samen met bedrijven nieuwe technieken uit, om te zien hoe ze uitpakken in de dagelijkse praktijk. Wat nieuw is, is de aanleg van een lokaal energiesysteem, waarbij ook waterstof wordt ingezet. Als energie lokaal wordt opgewekt en gebruikt, is opslag van energie noodzakelijk. Want de zon en wind kunnen niet het hele jaar rond voldoende duurzame stroom opwekken.

Die opslag kan in accu's, maar ook in de vorm van groene waterstof. Tot nu toe verwachtten sommige experts geen grote toekomst voor waterstof in woningen. "Het is inderdaad geen goed idee om groene waterstof elders te maken en naar huizen te transporteren", zegt Kreijns. "Maar hierbij maak je het lokaal, in de eigen wijk, als seizoensbuffer. Daarmee kan het landelijke elektriciteitsnet worden ontzien."

Vooral in de winter, als de energievraag het grootst is, zal groene waterstof mogelijk een belangrijke functie kunnen vervullen. In de zomer zijn accu's waarschijnlijk afdoende om energie die overdag wordt opgewekt ook 's nachts te gebruiken. Ook is het belangrijk om de verschillende componenten van energie, elektriciteit en warmte, beter aan elkaar te knopen, en voortdurend te bepalen hoeveel energie er met het dagelijkse weer kan worden opgewekt.

Zo zal een slim aansturingssysteem straks moeten bepalen of zonnestroom wordt omgezet in waterstof of dat het beter is om eerst de elektrische auto op te laden. Daarnaast worden in Delft zonnepanelen getest die niet alleen elektriciteit leveren, maar ook warmte. Ook wordt gekeken naar bijvoorbeeld nieuwe elektrische cv-ketels, isolatietechnieken, en manieren om warmte uit rioolwater te benutten.

'Politiek moet het mogelijk maken'

Kreijns erkent dat de universiteit hier wat laat mee komt. Alle gemeenten van Nederland hebben eind vorig jaar al een plan van aanpak voor duurzame warmte moeten inleveren. Maar, zegt ze, "dit idee hadden we twee jaar geleden al, alleen hebben we er nu pas een vergunning voor gekregen. In Den Haag wordt voortdurend over waterstof gepraat. Maar er wordt onvoldoende nagedacht over wat daar echt voor nodig is."

Ruimte om te experimenteren is in deze fase volgens haar cruciaal. Ook de politiek zelf moet meer in beweging komen, vindt ze. Zo lopen zowel de warmte, elektriciteits- als gaswet achter op de ontwikkeling van nieuwe technologie. "De politiek moet mogelijk maken dat innovaties sneller kunnen worden doorontwikkeld."

Boeren hebben de afgelopen jaren minder bestrijdingsmiddelen over hun land gespoten, concludeert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) na een enquête onder landbouwbedrijven. In 2020 werd 5 miljoen kilo aan gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. Dat is het gewicht van honderd volle vrachtwagens. In 2016 ging het nog om 5,6 miljoen kilo.

Daarmee is het gebruik van bestrijdingsmiddelen in vier jaar tijd met zo'n 11 procent afgenomen. In de vier jaar voor 2016 bedroeg de afname 2 procent.

Dirk Jan Beuling, akkerbouwer in het Drentse dorp Eerste Exloërmond, herkent zich in de CBS-cijfers: "Dat komt deels doordat wij bewuster zijn gaan spuiten, maar persoonlijk denk ik dat het vooral door de afgelopen droge jaren komt. Bij veel zon krijg je minder schimmelziektes en hoeven we de gewassen minder te beschermen."

Boeren gebruiken bestrijdingsmiddelen om hun gewassen te beschermen tegen ziektes, plagen en onkruid. Sommige middelen zijn schadelijk voor insecten, zoals bijen. In 2018 verbood de EU het gebruik van enkele soorten bijengif.

In 2020 werd bijna de helft van de gewasbeschermingsmiddelen gebruikt om schimmels en bacteriën te bestrijden. Vergeleken met 2016 is dat 20 procent minder. Met 44 procent van het totaal blijft dit wel de meest gebruikte soort, meer dan bijvoorbeeld middelen tegen onkruid, insecten of slakken.

Om een populair schimmelbestrijdingsmiddel was de afgelopen jaren overigens veel te doen. Onderzoeksprogramma Zembla meldde in 2019 dat schimmelverdelger Mancozeb deels dezelfde schadelijke stoffen bevat als een toen al verboden middel dat door de wetenschap in verband wordt gebracht met Parkinson. Mancozeb werd in 2020 verboden.

Chemische bestrijdingsmiddelen

Landbouworganisatie LTO Nederland vindt het "een knappe prestatie" dat boeren minder bestrijdingsmiddelen zijn gaan gebruiken. Dat zei Joris Baecke, portefeuillehouder Gezonde Planten bij LTO Nederland, deze week bij een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. Maar de landbouworganisatie ziet ook dat het steeds moeilijker is om gezonde gewassen te telen, omdat het aantal toegestane bestrijdingsmiddelen "in rap tempo afneemt, terwijl effectieve en betaalbare alternatieven uitblijven".

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wil dat Nederland in 2030 vooroploopt op het gebied van duurzame gewasbescherming. Chemische bestrijdingsmiddelen moeten dan zo veel mogelijk zijn vervangen door preventieve maatregelen en biologische middelen.

LTO Nederland denkt echter niet dat de sector in 2030 zonder chemische middelen kan. "Dit is een utopie. Ook in een weerbaar teeltsysteem kunnen ziekten en plagen optreden en zijn genetica, natuur en techniek voorlopig niet toereikend om het gewas volledig te beschermen."

Goedemorgen! Vanavond is de eerste persconferentie van het nieuwe kabinet over de coronamaatregelen. En werknemers van bierbrouwerijen van Heineken gaan staken.

Eerst het weer: vooral in het midden en zuiden komt vanochtend mist voor. Gedurende de dag blijft het veelal grijs, alleen in het noorden breekt af en toe de zon even door. Het wordt daarbij 4 tot 8 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Bekijk hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Medewerkers van de Britse premier Johnson hebben de avond voor de begrafenis van prins Philip twee afscheidsfeestjes gevierd in de ambtswoning van de premier, meldt de Britse krant The Telegraph. In het Verenigd Koninkrijk gold op dat moment een periode van nationale rouw. Ook waren in het land strenge coronamaatregelen van kracht, waarbij de Britten onder meer niet binnen mochten samenkomen voor sociale activiteiten.

Op de twee borrels op 16 april 2021 nam overheidspersoneel afscheid van het hoofd communicatie van Johnson en van zijn persoonlijke fotograaf. Er waren in totaal zo'n dertig mensen aanwezig, die tot diep in de nacht dansten en dronken, schrijft The Telegraph op basis van ooggetuigen.

De premier zelf was er niet bij, zegt zijn woordvoerder tegen de krant. Hij was een dag daarvoor vertrokken naar zijn buitenhuis.

Premier Johnson ligt al weken onder vuur vanwege vermeende feestjes van regeringsmedewerkers tijdens de lockdown. Er loopt een onderzoek naar berichten over zeker zeven borrels waarbij overheidspersoneel de coronaregels zou hebben overtreden.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Een illustratie die de 25-jarige Nigeriaanse medische student Chidiebere Ibe op sociale media deelde, heeft online veel losgemaakt. Begin december plaatste hij nietsvermoedend een van zijn illustraties van een foetus met een zwarte huidskleur. Mensen reageerden op Twitter nog niet eerder een afbeelding van een foetus met een zwarte huidskleur te hebben gezien.

Nu is Ibe uitgenodigd om meer van dit soort illustraties te maken in een medisch studieboek. Want die aandacht op Twitter staat volgens de maker van dat boek voor iets groters: wie nu een medisch studieboek openslaat, ziet vooral afbeeldingen van lichamen met een witte huidskleur. Dat moet veranderen, vindt zowel de schrijver van het boek als Ibe zelf.

Fijne dag!

Kinderen die uit huis worden geplaatst en hun ouders krijgen lang niet altijd de ondersteuning die ze nodig hebben, concludeert Defence for Children na onderzoek. De kinderrechtenorganisatie sprak met bijna honderd betrokken zorgmedewerkers, die denken dat betere zorg een groot deel van de uithuisplaatsingen kan voorkomen.

Het onderzoek laat zien dat kinderen in de eerste fase van hun uithuisplaatsing soms nauwelijks tot geen contact hebben met hun ouders. In de gesprekken met Defence for Children sprak slechts de helft van de zorgmedewerkers van regelmatig contact. Ook worden ouders en kinderen in veel gevallen niet betrokken bij beslissingen hierover, waardoor zij het gevoel krijgen geen enkele inspraak te hebben.

Volgens de zorgprofessionals krijgt bijna de helft van de ouders voorafgaand en tijdens de uithuisplaatsing van hun kind niet de juiste hulp. Dat komt onder meer door de lange wachtlijsten in de zorg, waardoor de ondersteuning pas laat op gang komt. Ook speelt mee dat bij de jeugdbescherming meerdere organisaties betrokken zijn, die niet altijd hetzelfde werken. Daardoor kan het gebeuren dat de betrokken partijen verschillend denken over wat een gezin nodig heeft.

"De werkwijze kan heel verschillend zijn tussen instanties", zegt advocaat Eva Huls, die het onderzoek heeft uitgevoerd, in het NOS Radio 1 Journaal. "Er moet meer uniform gewerkt worden en meer integraal naar een gezin worden gekeken, in plaats van dat iedere hulpverlener de regie voert op z'n eigen specialistische stukje."

"Een uithuisplaatsing is een zeer emotionele en impactvolle gebeurtenis", zegt Huls. "Om uithuisplaatsingen te voorkomen en het jaarlijkse aantal te verminderen, is passende zorg en begeleiding voor kinderen en ouders nodig. Nederland faalt nu en moet flink aan de bak, want kinderen hebben recht op de best passende zorg, niet op het minst slechte alternatief."

In 2020 groeiden ongeveer 43.000 kinderen niet in hun oorspronkelijke thuissituatie op. Bijna 19.000 kinderen werden dat jaar via de kinderrechter uit huis geplaatst.

Volgens Huls zijn er de afgelopen jaren door verschillende partijen veel voorstellen voor verbetering ingediend bij de Rijksoverheid. Maar ze concludeert dat daar weinig mee wordt gedaan: "Maak nou inzichtelijk wat die verbeteringen in de weg staat en maak een einde aan de belemmeringen, zodat we kunnen werken aan het verminderen van het aantal kinderen dat uit huis wordt geplaatst."