NOS Nieuws - Algemeen

In de schaduw van de rechtszaak rond de dood van George Floyd wordt in de Verenigde Staten een belangrijk debat gevoerd over de vraag over hoe de politie anders georganiseerd moet worden. Wat er daarover in Minneapolis wordt besloten, kan een voorbeeld zijn voor grote steden in de rest van Amerika. Maar het is een ingewikkelde discussie.

"In plaats van dat ze hun rug rechtten en zich schrap zetten zijn ze vertrokken en doen ze hier hun werk niet meer." Door zijn zwarte masker en zijn donkere zonnebril is zijn gezicht niet te zien, maar de emotie klinkt door in de stem van Nasiy Nasi Mitsvah, de voorzitter van The New Black Panther Nation in Minnesota.

Sinds de dood van George Floyd en de felle protesten die daarop volgden, is de spanning tussen de zwarte gemeenschap en de politie om te snijden, zegt hij. "Zij staan nu terecht, zij worden nu op de proef gesteld, hun gedrag wordt nu beoordeeld en daarom laten ze zich amper meer in onze wijken zien. Omdat ze op hun tellen moeten passen."

'We moeten toezicht houden op de politie'

The New Black Panther Nation neemt de rol van de politie over. Ze patrouilleren bewapend door de straten, maar delen ook voedselpakketten uit en proberen jongeren uit de problemen te houden. Toch kon ook hun aanwezigheid niet voorkomen dat ruim een week geleden weer een jonge zwarte man om het leven kwam door een politiekogel.

De agente zegt dat ze per ongeluk haar wapen in plaats van haar taser had getrokken. Nasiy legt bloemen bij de plek waar de jongen om het leven kwam "We moeten toezicht houden op de politie, we have to police the police."

Correspondent Marieke de Vries ging met The New Black Panther Nation mee op patrouille:

In Minneapolis, maar eigenlijk in heel Amerika, wordt in spanning gewacht op de uitspraak van de jury in de zaak tegen Derek Chauvin, de agent die ruim 9 minuten zijn knie op de nek van George Floyd hield. Floyd stierf op de straat voor de buurtsupermarkt, waar hij met een vervalst biljet van 20 dollar zou hebben betaald.

Rondom de supermarkt wordt Floyd herdacht:

De video van zijn dood en zijn laatste woorden "I can't breathe" gingen de hele wereld over en leidden tot woedende protesten tegen politiegeweld. Binnensteden werden geplunderd en winkelpanden tot de grond afgebrand. In de eerste plaats in Minneapolis zelf. Daar werd de roep om politiehervormingen dan ook als eerste opgepikt door 9 gemeenteraadsleden.

Op de dag dat George Floyd in een gouden kist lag opgebaard tijdens zijn wake, stelden zij voor dat een deel van de financiering van de politie herbesteed zou worden aan sociale diensten als psychische hulpverlening en verslavingszorg, in plaats van een bewapende agent op iedere crisissituatie af te sturen.

Op dit moment wordt opnieuw een poging gedaan de richtlijnen voor de politie aan te passen, door een coalitie van progressieve actievoerders die langs de deuren gaan om handtekeningen op te halen. "We willen dat het politiedepartement wordt opgeheven en dat daarvoor in de plaats een departement voor openbare orde en veiligheid komt", zegt Antonio Williams van Yes 4 Minneapolis.

Hoewel uit verschillende peilingen blijkt dat een meerderheid van de inwoners van de stad voorstander is van meer investeren in sociale diensten, is bijna de helft van de bevolking ook bang dat dat ten koste zal gaan van hun veiligheid.

Slechts 35 procent van de zwarte bevolking steunt bezuinigingsplannen voor de politie. Met name de oudere zwarte gemeenschap en mensen die actief waren in de burgerrechtenbeweging van de jaren 60 zijn tegen.

'Eerst een goed alternatief'

Don Samuels is een van die bezorgde senioren. Hij zat zelf jarenlang in de gemeenteraad en vindt dat de huidige gemeenteraad zijn oren te veel laat hangen naar de actievoerders. "Ze laten zich onder druk zetten door wie het hardste schreeuwt en wie ze geld doneert," zegt hij. "Ze luisteren niet meer naar ons, de mensen door wie ze gekozen zijn."

Samuels vertelt dat hij vrijwel iedere nacht schoten hoort en dat zijn buren gaan verhuizen omdat hun kind er psychische problemen van heeft gekregen. En de buurtbewoners zijn niet de enigen met psychische problemen. 150 politieagenten zitten thuis met PTSS, post-traumatische stressverschijnselen. Nieuwe agenten zijn amper aangenomen. Daarom heeft Samuels een rechtszaak aangespannen om te eisen dat het korps weer op peil wordt gebracht.

Hij wil juist meer blauw op straat in plaats van minder. "Ik heb best begrip voor de activisten, ik steun ze ook, ik heb ook mee gedemonstreerd, dit is hun burgerrechtenmoment. Maar ze zijn jong en hebben geen verstand van wat besturen is. Er moet eerst een goed alternatief gevonden zijn voor je een politiekorps gaat ontmantelen."

De actievoerders van Yes 4 Minneapolis hebben inmiddels de benodigde handtekeningen opgehaald om de bevolking in november over hun voorstel te laten stemmen.

Burgemeester Dieudonné Akkermans van Eijsden-Margraten stapt op. Dat heeft hij vanavond bekendgemaakt, meldt 1Limburg. De gemeenteraad vergadert vanavond over de positie van Akkermans naar aanleiding van zijn rol in de integriteitsaffaire rond de CDA'er Herman Vrehen.

Vrehen was tot voor kort directeur van de stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen (IKL). Die natuurstichting ontving tonnen aan subsidie van de provincie. Vrehen sluisde dat geld door naar zijn eigen bedrijven die opdrachten uitvoerden voor IKL.

Burgemeester Akkermans was voorzitter van de raad van toezicht van IKL. Volgens NRC liet Akkermans schriftelijk vastleggen dat Vrehen IKL-personeel via eigen bv's mocht inhuren. Daarmee gaf Akkermans hem een vrijbrief voor het wegsluizen van provinciegelden, schrijft de krant.

In een toespraak aan het begin van de raadsvergadering stelde Akkermans dat de ophef rond de affaire en de ontslagen directeur Herman Vrehen het debat in de gemeenteraad domineert. "Als bruggenbouwer en boegbeeld zit ik in een onmogelijke spagaat waarin geen ruimte is voor zelfreflectie en waarheidsvinding. Maar het ambt is groter dan de persoon."

Eerder stapte het voltallige college van Gedeputeerde Staten van Limburg, inclusief commissaris van de Koning Theo Bovens, al op naar aanleiding van de kwestie.

De overheid gaat de private schulden overnemen van een groep ouders die gedupeerd is door de toeslagenaffaire. Het gaat om circa 900 ouders die in een schuldtraject zitten. Door de schuld bij bijvoorbeeld de huisbaas en het energiebedrijf over te nemen wil de overheid voorkomen dat schuldeisers de 30.000 euro compensatiegeld van de ouders kunnen opeisen.

Dat laat demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Toeslagen) weten in een brief aan de Tweede Kamer. "Ik vind het onacceptabel dat deze toeslagouders nog steeds tegen een bestaansminimum leven", schrijft Van Huffelen over de ouders die in een schuldtraject zitten.

Deze week contact met ouders

Met de gedupeerde ouders wordt nog deze week contact opgenomen over de financiële compensatie, belooft de demissionair staatssecretaris in de brief. "Gedupeerden die uiterlijk 22 april bereikt kunnen worden, zullen op 30 april worden uitbetaald en in de week van 2 mei het geld op hun rekening hebben staan." Eerder deed Van Huffelen de belofte dat alle gedupeerden voor 1 mei het compensatiebedrag zouden krijgen.

De 30.000 euro genoegdoening werd eind december toegezegd na een vernietigend rapport van de parlementaire ondervragingscommissie. Die concludeerde dat de ouders ongekend onrecht is aangedaan door de uit de hand gelopen fraudejacht van de Belastingdienst.

Toen al zei Van Huffelen dat ze hoopte te kunnen vermijden dat de compensatie van ouders die in een schuldtraject zitten direct naar de schuldeisers zou gaan. Om dat te voorkomen werden eerder al alle schulden bij overheidsinstanties kwijtgescholden.

Nog geen oplossing voor iedereen

Nu heeft Van Huffelen dus ook een oplossing gevonden voor de schulden bij private schuldeisers zoals energiebedrijven, huurbazen en zorgverzekeraars. Deze oplossing kost de overheid circa 56 miljoen euro.

Ondanks deze stap is er nog een groep waarbij schuldeisers de compensatie dreigen op te eisen: ouders in een faillissement. "Deze ouders en hun curator worden door ons persoonlijk op de hoogte gesteld dat, indien zij gedupeerd zijn, een eventuele oplossing later zal volgen", schrijft Van Huffelen.

Met de versoepelingen die volgende week ingaan neemt het kabinet een risico, maar het is volgens premier Rutte wel een verantwoord risico. Op de coronapersconferentie zei Rutte vanavond dat er de afgelopen week "niet zo ongelooflijk veel is veranderd" in de cijfers, "maar net genoeg" om de terrassen weer voorzichtig te openen en de avondklok af te schaffen.

Het kabinet neemt geen gok, zei Rutte. "Gemiddeld is er een stabilisatie te zien in het aantal ziekenhuisopnames en volgens de modellen is er een daling in zicht." Dat er vandaag juist een piek te zien is in het aantal opnames doet volgens hem niet af aan het algemene beeld.

Toch wijkt het kabinet af van het advies van de deskundigen van het RIVM en het OMT. Die vinden dat er eerst echt een daling te zien moet zijn in de besmettingen en ziekenhuisopnames voordat er versoepeld wordt. Maar Rutte vindt de modellen voldoende betrouwbaar om nu al een eerste voorzichtige stap te zetten.

'Maatschappelijke afweging'

"We hebben ook een bredere maatschappelijke afweging te maken", legde de premier uit. "De samenleving snakt naar meer ruimte." Hij noemde het een balanceer-act, omdat het in de zorg nog steeds alle hens aan dek is. "Toch durven we het aan, maar we doen het behoedzaam en voorzichtig."

De terrassen mogen vanaf 28 april open van 12.00 tot 18.00 uur, onder voorwaarden. Zo moet er een checkgesprek gevoerd worden en mogen er maximaal twee mensen aan een tafeltje zitten. Mensen uit hetzelfde huishouden mogen wel met meer dan twee naar het terras.

In niet-essentiële winkels is het dan ook niet meer nodig om van tevoren een afspraak te maken, maar het aantal aanwezigen blijft wel beperkt. Bij uitvaarten mogen vanaf volgende week weer 100 mensen aanwezig zijn en in het hoger onderwijs wordt met ingang van aanstaande maandag weer deels fysiek les gegeven.

Hoop op meer versoepeling

Rutte beseft dat veel mensen, zeker in de horeca en bij de sportscholen, op meer hadden gehoopt. "Maar het land kan niet ineens helemaal van het slot. We moeten keuzes maken."

Hij gaat ervan uit dat ook de volgende stappen uit het 'openingsplan' dat het kabinet vorige week presenteerde, op korte termijn gezet kunnen worden. Zeker als het voorspoedig blijft gaan met de vaccinaties, waardoor steeds minder mensen vatbaar zullen zijn voor het virus. "Het vaccin is onze grote troef", zei Rutte.

Janssen-vaccin wordt ingezet

Minister De Jonge van Volksgezondheid kondigde aan dat er vanaf morgen weer gevaccineerd zal gaan worden met het Janssen-vaccin. Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) oordeelde vandaag dat het vaccin ingezet kan worden, ondanks het kleine aantal uitzonderlijke trombosegevallen in de VS. De eerste prikken gaan naar zorgpersoneel en mensen in de geestelijke gezondheidszorg (ggz).

Volgens De Jonge zijn er inmiddels 4,5 miljoen vaccins gezet in Nederland en daarmee heeft een kwart van alle volwassenen een eerste prik gehad. Als de leveringen van vaccins op peil blijven, kan het "een heerlijke zomer" worden, voorspelde hij.

Met ingang van woensdag 28 april wordt de avondklok geschrapt, mogen terrassen en winkels onder voorwaarden open en zijn thuis en op begrafenissen meer bezoekers toegestaan. Dat zijn de belangrijkste versoepelingen van de coronamaatregelen die het demissionaire kabinet vanavond op de persconferentie heeft aangekondigd.

Voor de versoepelingen gelden wel beperkingen. Zo mogen op het terras niet meer dan twee personen aan een tafeltje plaatsnemen, behalve als ze uit één huishouden komen. De terrassen mogen open zijn van 12.00 tot 18.00 uur.

Daarnaast geldt er een maximaal aantal klanten per terras: ook op het grootste terras mogen maximaal vijftig mensen zitten. Ook moet er vooraf een checkgesprek worden gevoerd en moet een plekje worden gereserveerd. De anderhalvemeterregel tussen tafeltjes mag worden losgelaten als er schermen worden geplaatst.

Het advies om maximaal één gast thuis te ontvangen verandert vanaf 28 april naar twee gasten. Op begrafenissen mogen nu nog vijftig bezoekers aanwezig zijn, vanaf volgende week woensdag zijn dat er honderd.

De Fieldlab-evenementen, waarbij wordt onderzocht hoe grote evenementen veilig kunnen worden gehouden, mogen niet doorgaan als er meer dan 900 patiënten op de IC's liggen. Nu zijn dat er 823.

Winkels mogen open zonder dat er vooraf een afspraak moet worden gemaakt. De sluitingstijd voor niet-essentiële winkels gaat naar 20.00 uur. Het dragen van een mondkapje blijft verplicht.

Verder geldt een maximum voor het aantal klanten dat tegelijk binnen mag zijn en moeten stewards het winkelend publiek aanwijzingen geven.

Ook mogen op markten vanaf volgende week woensdag weer andere artikelen dan levensmiddelen worden verkocht, zoals kleding en cosmetica.

Eerder werd al duidelijk dat fysiek onderwijs vanaf 26 april een dag in de week wordt toegestaan voor hbo-scholen en universiteiten.

Er mogen vanaf volgende week woensdag ook weer theorie-examens voor het rijbewijs worden afgelegd.

Vorige week werd bekend dat in de sportsector pas op zijn vroegst op 11 mei versoepelingen worden verwacht. Er zal dan naar verwachting meer ruimte komen voor buitensporten en voor publiek. Wellicht volgen er dan ook meer mogelijkheden voor binnensporten.

De verlichting van de regels komt er ondanks de waarschuwing van het RIVM dat het aantal besmettingen sinds het begin van het jaar vrijwel constant toeneemt. Vandaag bleek bovendien dat de ziekenhuisbezetting op het hoogste punt is sinds 7 januari. Er liggen nu 2653 coronapatiënten in het ziekenhuis. De bezetting op de IC's is nu 823, vergelijkbaar met eind april vorig jaar.

"De druk door de corona-epidemie op de ziekenhuizen, de GGD's en op andere zorgverleners zoals bijvoorbeeld huisartsen blijft onverminderd hoog", aldus het RIVM vandaag. Het reproductiegetal, dat aangeeft hoe snel het virus zich verspreidt, lag 5 april op 1,06. Daarmee ligt het R-getal weer boven de 1.

Toch zijn versoepelingen volgens het kabinet verantwoord. "We zien dat de daling in de ziekenhuizen in zicht komt, en daarmee ook het moment waarop het verantwoord is de eerste stap te zetten", zei demissionair premier Rutte. Hij noemt het besluit "geen gok".

De cijfers zijn volgens Rutte nét genoeg veranderd om nu de eerste stappen te kunnen zetten:

Afgelopen vrijdag zei demissionair premier Rutte nog somber te zijn over verlichting van de maatregelen. Twee dagen later bleek na het Catshuisoverleg dat het demissionaire kabinet positiever was geworden over de mogelijkheid te versoepelen. Daarbij werd gewezen op de ziekenhuisbezetting die al twee weken min of meer stabiel was.

De nieuwe coronaregels per 28 april waren grotendeels al bekend en vormen de eerste stap in het openingsplan dat het kabinet heeft gepubliceerd. De tweede stap volgt op zijn vroegst op 11 mei.

Het kabinet houdt wel een slag om de arm:

Brandweerkorps Amsterdam-Amstelland neemt als eerste brandweerkorps in Nederland een elektrische bluswagen in gebruik.

De tankautospuit is ontwikkeld in samenwerking met de fabrikant in Oostenrijk. Het is een pre-productie-model dat ook wordt getest door de korpsen van Berlijn en Dubai.

"Het is een revolutionair voertuig dat is voorzien van de nieuwste technologieën", zegt brandweercommandant Tijs van Lieshout tegen NH Nieuws.

De blusauto kan met twee accupakketten een uur rijden en heeft een actieradius van 100 kilometer, schrijft AT5. Als de accu's leeg raken kunnen ze worden opgeladen door een dieselgenerator.

De Nederlandse staat moet Farmers Defence Force (FDF) een schadevergoeding betalen van 3000 euro. De boerenorganisatie had een kort geding aangespannen tegen de Staat en omroep AVROTROS na een uitzending van het tv-programma Opsporing Verzocht.

Daarin werd de organisatie in verband gebracht met brandstichting in Bilthoven, onder meer vlakbij het RIVM. De rechtbank oordeelt dat er onrechtmatig is gehandeld jegens FDF, schrijft RTV Utrecht.

In juli was er een demonstratie bij het RIVM waar FDF protesteerde tegen het stikstofbeleid van de regering. Ook Viruswaarheid en Nederland in Opstand hadden zich bij de demonstratie aangesloten.

De avond daarvoor werd op drie plaatsen in Bilthoven brandgesticht: bij het gemeentehuis, vlak naast het terrein van het RIVM en bij een tekstkar waar 'Houd 1,5 meter afstand' op stond.

Het AVROTROS-programma Opsporing Verzocht besteedde op 13 oktober aandacht aan de branden. In het programma proberen justitie en politie samen met kijkers misdaden op te lossen.

In de uitzending werd onder meer gezegd dat de vermoedelijke brandstichter "mogelijk banden had met een militante kern van een van die actiegroepen die later bij de demonstratie waren".

Het tv-programma rectificeerde kort na de uitzending. "Er is geen bewijs voor zo'n verband tussen de branden en deze protestgroepen en ook geen enkele concrete aanwijzing voor een link tussen degenen op de beelden en die groepen", aldus het programma op de site. "Die link had niet gelegd moeten worden. Ook had niet gesuggereerd mogen worden dat FDF een militante kern heeft."

De boerenorganisatie had een schadevergoeding van 50.000 euro geëist.

Ongeveer een miljoen mensen tussen de 18 en 60 jaar met een medisch risico worden straks bij de GGD gevaccineerd, in plaats van bij de huisarts zoals was gepland. De uitnodigingen aan deze mensen die vallen in de zogenoemde 'griepprikgroep', worden begin mei verstuurd, het prikken begint medio mei, melden bronnen aan de NOS.

Het gaat om personen die meer risico lopen op complicaties bij een coronabesmetting, zoals mensen met longaandoeningen. Zij krijgen al jaarlijks een griepvaccinatie. Het kabinet gaat de wijziging in de vaccinatiestrategie straks bekendmaken tijdens de coronapersconferentie.

De aanpassing betekent niet dat de groep sneller beschermd wordt. Het is nog steeds de verwachting dat de hele groep per half juni de eerste prik heeft ontvangen. Dat gaat gebeuren met een vaccin van Pfizer-BioNTech of Moderna.

Naar achteren

Vorige week bleek dat de groep van een miljoen kwetsbaren drie weken naar achteren werd opgeschoven in de vaccinatiecampagne. Eerst zou de hele groep eind mei de eerste prik hebben gekregen, maar dat werd medio juni. Dat was een gevolg van de beslissing om het AstraZeneca-vaccin niet meer aan mensen onder de 60 jaar te geven.

Patiëntenverenigingen en de Tweede Kamer willen dat die aanpassing wordt teruggedraaid, maar dat gebeurt vooralsnog niet. Het is wel de bedoeling dat de groep kwetsbaren eerder wordt geprikt dan de mensen van 50-59 jaar zonder medisch risico.

De uitnodiging voor de vaccinatie krijgen de miljoen kwetsbare mensen nog steeds van de huisarts. Met die brief kunnen ze dan een prikafspraak bij de GGD inplannen. Op de GGD-locaties gaan huisartsen vervolgens meehelpen bij het medisch toezicht op de groep.

Minister De Jonge van Volksgezondheid sprak eerder vandaag met mensen om wie het gaat:

Met de beslissing om een grote groep kwetsbaren naar de GGD te sturen, wordt de rol die huisartsen spelen in de vaccinatiecampagne kleiner. Vorige maand bleek al dat het vaccineren voor veel huisartsen veel meer werk is dan verwacht.

Het RIVM heeft inmiddels besloten om AstraZeneca-vaccins die nu worden geleverd te gaan ompakken naar kleinere hoeveelheden. Waar een huisarts eerder nog een doos met 110 stuks ontving, zijn dat straks doosjes met 11 stuks.

Het kabinet gaat met de versoepelingen die vanavond waarschijnlijk worden aangekondigd sneller dan het Outbreak Management Team (OMT) adviseert. Dat blijkt uit de toelichting die Aura Timen van het RIVM, tevens secretaris van het OMT, vanmiddag gaf op de coronacijfers. "Versoepelen is verantwoord als we in de dalende poot van de epidemie zitten", aldus Timen. "En dat zitten we op dit moment niet."

Weliswaar zijn de vooruitzichten gunstig, erkent Timen. Dat heeft te maken met de verdere versnelling van het vaccinatietempo de komende tijd, maar ook met het warmere weer in het voorjaar. Bovendien was er de voorbije week een lichte daling van de ziekenhuisopnames van covidpatiënten te zien.

Maar die positieve prognoses zijn volgens Timen nog met veel onzekerheden omgeven. "Alle omstandigheden moeten optimaal zijn wil dit allemaal uitkomen. Het kan ook tegenvallen."

Timen noemt de verwachte versoepelingen dan ook een 'politiek besluit':

Bovendien vindt het OMT dat je pas kunt vaststellen dat de opnames werkelijk beginnen te dalen als dat met minstens 10 procent gebeurt op weekbasis en gedurende een iets langere tijd. Nu is in Timens ogen nog niet met zekerheid te zeggen dat de piek in de ziekenhuizen definitief achter de rug is.

Zij gaat verder niet in op het besluit van het kabinet om desondanks maatregelen los te laten. "Dit is een politiek besluit, waar ik niets van kan vinden op dit moment. Het is onze plicht om te wijzen op de cijfers. En die zijn dat er ook de afgelopen week weer een stijging van de besmettingen is geweest. Vooral in de jongere bevolkingsgroepen."

Met ingang van woensdag 28 april vervalt de avondklok, wordt het winkelen op afstand geschrapt, gaan terrassen beperkt open en zijn thuis en op begrafenissen meer bezoekers toegestaan. Dat zijn de belangrijkste versoepelingen van de coronamaatregelen die het demissionaire kabinet vanavond op de persconferentie heeft aangekondigd.

Ook maakte demissionair minister De Jonge bekend dat morgen wordt gestart met het prikken met het Janssen-vaccin.

Kijk hier de hele persconferentie terug:

De Belgische politie heeft vandaag nog twee lichamen gevonden in het puin van een woning in de Brusselse gemeente Anderlecht, waar gisteren een grote brand woedde. Het gaat waarschijnlijk om een vader en zijn 14-jarige dochter, meldt de VRT, al moeten de slachtoffers nog geïdentificeerd worden.

De twee lichamen werden gevonden met behulp van een drone. Mogelijk liggen er nog meer slachtoffers onder het puin. Het gebouw is nog instabiel, waardoor reddingswerkers niet naar binnen kunnen om te zoeken.

Gisteren was al duidelijk dat er een man bij de brand in Brussel om het leven was gekomen. Dertig mensen raakten gewond, een aantal van hen werd in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht.

De oorzaak van de brand is nog niet bekend. Ook dat onderzoek wordt belemmerd doordat het pand niet begaanbaar is.

Sissen, naroepen of zelfs in het nauw drijven of achtervolgen: het zijn voorbeelden van seksuele straatintimidatie waar veel Rotterdamse vrouwen nog steeds mee te maken hebben. 47 procent van hen om precies te zijn, zo blijkt uit onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam. En dat is opvallend, want vier jaar geleden was dit percentage precies hetzelfde. Daarna kwam er nieuw beleid, maar dat lijkt dus niets te hebben uitgehaald.

Met een campagne, een speciale app voor meldingen en intensieve trainingen voor handhavers wilde de gemeente het probleem in de stad aanpakken. "We zien dat het in frequentie wel iets is afgenomen. Maar dat het aantal vrouwen dat het afgelopen jaar met straatintimidatie te maken heeft gehad gelijk is gebleven, geeft aan hoe groot het probleem is", zegt een van de onderzoekers Tamar Fischer.

Invloed van #MeToo

Voor de onderzoekers zijn de uitkomsten geen verrassing. "We weten dat er echt een lange adem nodig is omdat er een cultuurverandering moet plaatsvinden in de samenleving", zegt Fischer.

Die verandering is volgens haar de afgelopen jaren al deels in gang gezet, mede door de wereldwijde MeToo-beweging. Fischer: "Mannen zien nu ook wel meer hoeveel last vrouwen ervan kunnen hebben. Maar dat geldt niet voor iedereen. Er zijn nog steeds mannen die het probleem niet zien en dus hun gedrag niet veranderen".

Veel veranderd in bewustwording

Volgens het onderzoek is er in de afgelopen jaren wel veel veranderd in de bewustwording rond seksuele straatintimidatie. De maatschappij keurt het af en ook wordt een positieve verandering gezien in de houding van professionals in de handhaving en bij beveiligers, als het om straatintimidatie gaat.

Die bewustwording doet vrouwen goed, stelt Fischer: "We horen wel dat vrouwen blij zijn met de aandacht voor dit probleem en dat ze zich erkend voelen. Dat ze zien dat het niet alleen hun probleem is, maar een probleem van de samenleving. Dus er is veel veranderd, maar dat heeft niet direct invloed op de cijfers." Volgens de onderzoeker is er waarschijnlijk wel 10 jaar nodig voor een echte cultuurverandering.

'Pikpraat'

De gemeente Rotterdam zette met eerder beleid al in op bewustwording. Zo werd in 2017 de publiekscampagne 'Pikpraat van de straat' gelanceerd om de strijd tegen sissen, uitschelden of achtervolgen tegen te gaan. Ook lanceerde de gemeente de StopApp, waarmee vrouwen seksuele intimidatie op straat kunnen melden.

De app is een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke aanpak van straatintimidatie. Maar uit het onderzoek van de Erasmus Universiteit blijkt dat slechts 13 procent van de ondervraagde vrouwen de app weet te vinden.

"Seksuele straatintimidatie moet echt nog beter op de kaart komen", zegt wethouder handhaven Bert Wijbenga (VVD) daarover. Hij wil daarnaast dat het strafbaar wordt. "In Rotterdam zetten we al jaren stevig in op normstelling, preventie en de aanpak ervan. Den Haag is bezig om dit wettelijk vast te leggen. Dat zou ons ook helpen in de handhaving. Iedereen moet zich veilig voelen in Rotterdam, ook 's avonds en in de nacht."

Eerder deed Rotterdam al een poging tot strafbaarstelling. Dat gebeurde met het verbod op straatintimidatie, in de volksmond ook wel het sisverbod genoemd. Op onder meer sissen, uitschelden en naroepen kwam een boete van maximaal 4100 euro of maximaal drie maanden cel te staan. Maar de stad werd teruggefloten door de rechter omdat het verbod in strijd was met de vrijheid van meningsuiting.

Bedreigend

De gemeente gaat nu kijken hoe ze seksuele straatintimidatie beter kunnen aanpakken. Wethouder Wijbenga wil onder andere de speciale app beter onder de aandacht brengen, nog meer inzetten op voorlichting en een nieuwe campagne starten.

Een goed idee, denkt Fischer: "Er zijn nog steeds mannen die niet doorhebben hoe bedreigend het voor een vrouw voelt als een man lang dicht achter haar blijft fietsen 's avonds in de donker. Ook al zit daar geen kwade bedoeling achter. Daarom is het belangrijk de boodschap te blijven herhalen en zo die bewustwording te vergroten."

Nederland is het enige land van de Europese Unie waar het aantal verkeersdoden in de periode 2010-2020 is gestegen. Het gaat om een toename van 1 procent. In de hele Europese Unie is het aantal verkeersdoden in die periode juist met 36 procent gedaald, meldt de Europese Commissie.

Ondanks de stijging is het aantal verkeersdoden in Nederland nog steeds relatief laag: 31 doden per 1 miljoen inwoners, tegenover 42 in de hele EU. In Zweden vallen de minste doden per 1 miljoen inwoners (18), in Roemenië de meeste (85).

Door corona fors minder verkeersdoden

Er kwamen in 2020 18.800 mensen om het leven op de Europese wegen. Dat zijn er bijna vierduizend minder dan het jaar ervoor, een daling van ongeveer 17 procent.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek waren er vorig jaar 610 verkeersdoden in Nederland, iets minder dan in 2019.

De Europese Commissie denkt dat corona daar alles mee te maken heeft, al is de rol van de pandemie in die afname moeilijk te meten. In 2020 waren er door de lockdowns veel minder mensen in het verkeer.

Volgens EU-commissaris voor Transport Valean blijven de Europese wegen daarmee de veiligste in de wereld. "Maar toch is er actie nodig, want we lopen achter op onze doelstelling". Die doelstelling was om het aantal verkeersdoden tussen 2010 en 2020 met de helft terug te dringen. Alleen Griekenland voldeed daaraan.

Het Europees Geneesmiddelenbureau EMA erkent trombose en een verlaagd aantal bloedplaatjes als een zeer zeldzame bijwerking van het Janssen-vaccin en gaat dat toevoegen aan de bijsluiter. De medicijnautoriteit benadrukt dat de voordelen van het vaccin zwaarder wegen dan de nadelen.

Volgens het geneesmiddelenbureau is het aannemelijk dat de tromboseklachten komen door het vaccin, maar dat is "niet bevestigd".

In alle gevallen traden de bijwerkingen op binnen drie weken na vaccinatie, bij mensen onder de 60 jaar, zegt het geneesmiddelenbureau. In de meeste gevallen waren het vrouwen.

Namens Nederland was het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) betrokken bij het onderzoek naar het Janssen-vaccin. Ook het CBG beoordeelt de tromboseklachten als uiterst zeldzaam. "Het is nu aan minister De Jonge om te besluiten in hoeverre dit gevolgen heeft voor de vaccinatiecampagne", zegt voorzitter Ton de Boer.

Prikpauze

Het EMA deed onderzoek naar de bijwerkingen van het Janssen-vaccin, nadat in de VS bij enkele gevaccineerden ongewone bloedstolsels werden ontdekt, in combinatie met een verlaagd aantal bloedplaatjes. Janssen besloot daarom de levering van vaccins aan Europese landen op te schorten.

Het geneesmiddelenbureau liet vorige week weten dat het vaccin gewoon gebruikt kon worden. Toch besloot demissionair minister van Volksgezondheid De Jonge een prikpauze in te lassen, tot de resultaten van het onderzoek bekend waren. Dat deed hij op advies van Johnson & Johnson, het Amerikaanse moederbedrijf van Janssen.

11,3 miljoen doses

Het vaccin van Janssen, het vierde coronavaccin dat het EMA goedkeurde, heeft als voordeel dat er maar één dosis nodig is om iemand te beschermen tegen covid-19. Het speelt een belangrijke rol in de Nederlandse vaccinatiestrategie. In totaal heeft Nederland 11,3 miljoen doses van het Janssen-vaccin besteld. Daarvan liggen er 80.000 op de plank. Volgende week zouden er nog eens 136.800 worden geleverd.

Eerder al concludeerde het geneesmiddelenbureau een soortgelijk verband tussen de zeldzame stollingsproblemen en het vaccin van AstraZeneca.

Het demissionaire kabinet hoeft geen 765 miljoen euro extra uit te trekken voor een bonus voor het zorgpersoneel. Een voorstel van alle dertien oppositiepartijen haalde zojuist in de Tweede Kamer geen meerderheid.

Demissionair minister Van Ark voor Medische Zorg zal op korte termijn een besluit nemen over de exacte hoogte van de netto bonus en welke zorgmedewerkers dit bedrag dan zullen krijgen. Het gaat over een bedrag tussen de 200 en 240 euro netto voor alle zorgmedewerkers, of 500 euro netto voor een beperkte groep die veel met coronapatiënten werken.

Dilemma

Over de hoogte van de zorgbonus voor 2021 is vorige week stevig gediscussieerd tijdens het debat over de corona-aanpak van het kabinet naar aanleiding van een brief van Van Ark. In die brief schetste ze haar dilemma met betrekking tot de beloofde waardering voor het harde werk van het zorgpersoneel.

In totaal heeft het kabinet dit jaar 720 miljoen euro voor de zorgbonus vrijgemaakt en dat is niet genoeg om alle zorgmedewerkers 500 euro netto te geven. Het bedrag kan ook verdeeld worden over alle zorgmedewerkers, maar dan komt de bonus uit op een bedrag tussen de 200 en 240 euro.

Vrekkigheid

De oppositie sprak er schande van. SP-leider Marijnissen vond het onbegrijpelijk dat het kabinet wel een miljard euro uitgeeft voor experimenten met proefevenementen. PVV-leider Wilders snapte de "vrekkigheid" van het kabinet niet.

Minister Van Ark zei dat het kabinet demissionair is en daarom geen extra geld kan uitgeven. Ook benadrukte ze dat vorig jaar al meer dan 2 miljard euro is uitgegeven aan een extraatje voor het zorgpersoneel. In 2020 kreeg alle medewerkers een bedrag van zo'n 1000 euro.

De motie van de oppositie voor extra financiële middelen haalde 72 stemmen, dus geen meerderheid. Minister Van Ark zal snel laten weten hoe ze het huidige bedrag precies gaat verdelen.

De kans is groot dat de minister kiest voor een lager bedrag voor alle medewerkers. In het debat vorige week liet ze haar voorkeur doorklinken voor die optie, maar een definitief besluit is dus nog niet genomen.

Bij het RIVM zijn tot 10.00 uur vanmorgen 6871 nieuwe coronabesmettingen gemeld, 302 minder dan gisteren.

Gemiddeld stijgt het aantal positieve coronatests juist: afgelopen week werden gemiddeld 7712 positieve tests per dag geregistreerd. Dat is een stijging van 6 procent vergeleken met vorige week.

In de ziekenhuizen nam de bezetting toe. Er zijn dus meer coronapatiënten opgenomen dan dat er zijn ontslagen of overleden.

Er liggen nu 2653 mensen met corona in het ziekenhuis (gisteren: 2544), het hoogste aantal sinds begin januari. Van hen liggen er 823 op de IC (gisteren: 813), meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). Het aantal IC-patiënten ligt op het niveau van eind april 2020.

27 overleden covidpatiënten

Bij het RIVM werden 27 overleden covidpatiënten gemeld. Gisteren waren dat er nog 22. De afgelopen zeven dagen registreerde het RIVM gemiddeld 21 doden per dag, tegen 25 doden per dag een week eerder.

Hoe het aantal doden zich ontwikkelt, hangt mede af van het aantal besmettingen in verpleeghuizen. Er zijn nu 172 verpleeghuizen waar de afgelopen twee weken minimaal één coronabesmetting is vastgesteld. Een week geleden waren dat er 174.

In de strijd tegen het coronavirus zijn naar schatting van het ministerie van Volksgezondheid 4,6 miljoen prikken gezet. Het gaat daarbij om het aantal gezette prikken, niet het aantal gevaccineerden. Nederland loopt met 33 geplaatste vaccinaties op 100 inwoners aardig in de pas met de rest van West-Europa.

De 46-jarige Gerrit H. uit Rheden die vorig jaar zomer zijn zwangere minnares doodschoot, is veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Ook moet hij de nabestaanden een schadevergoeding van 77.000 euro betalen.

H. had een affaire met het 35-jarige slachtoffer. Toen ze zwanger raakte, wilde hij dat ze abortus zou plegen. Zelf wilde ze het kind houden. Volgens persbureau ANP maakte de vrouw haar zwangerschap bekend via sociale media, waarna het nieuws de kinderen en echtgenote van H. bereikte.

Vier schoten

Gewapend met een pistool ging de man vervolgens naar het appartement van zijn minnares in Arnhem. Hij beukte de voordeur in en vuurde vier schoten op haar af. De rechtbank sprak van een kille, meedogenloze en uiterst gewelddadige afrekening: "Nadat de vrouw na twee schoten volledig weerloos was, besloot de man na enige tijd nog twee kogels op haar af te vuren." Ze overleed in het ziekenhuis aan haar verwondingen en liet twee kinderen na.

Doelgericht en vastberaden

Volgens de man handelde hij in een opwelling en was hij niet van plan om de vrouw te doden. De rechter ging hier niet in mee, maar oordeelde dat de Rhedenaar doelgericht en vastberaden handelde. H. werd veroordeeld voor moord. "De man probeerde zijn probleem dat hij zelf had veroorzaakt op een gruwelijke manier op te lossen", aldus de rechtbank. "Hij zorgde ervoor dat de twee dochters van het slachtoffer - die hij ook nog eens kende en die ook op hem gesteld waren - hun moeder kwijt zijn."

Gaan de terrassen en winkels volgende week nou wel, niet of toch wel open? De verwachtingen over deze versoepelingen, waar door velen maanden naar is uitgekeken, werden de afgelopen tijd door het demissionaire kabinet keer op keer bijgesteld. Communicatiedeskundigen stellen dat de ministers de voorwaarden duidelijker moeten uitleggen.

Eerst even terug naar het gedoe met de verschillende data vandaan kwam. Op woensdag 7 april lekte uit dat het kabinet aan een plan werkte waarin 21 april als mogelijke openingsdatum werd genoemd.

Een paar dagen later was die dag alweer van tafel en werd 28 april het streven. Dat is de dag waarop het openingsplan van het kabinet kon ingaan, áls de situatie het zou toelaten, bevestigde demissionair premier Rutte in de persconferentie van vorige week dinsdag. "21 april komt gewoon echt te vroeg. We bekijken het per week, dus kijken we nu naar 28 april als mógelijke datum voor die eerste stap."

Nog geen drie dagen later was Rutte een stuk somberder en sprak hij van versoepelingen half mei, terwijl hij zondag alweer positiever was: 28 april zou het dan toch moeten gebeuren. Gisteren konden ingewijden de NOS vertellen dat op 28 april winkels en terrassen - onder voorwaarden - inderdaad open moeten kunnen. Ook de avondklok wordt geschrapt. Dat zal waarschijnlijk de boodschap zijn op de persconferentie van vanavond.

Versoepelen of niet? 'Het gaat van de hak op de tak':

De versoepelingen zijn omgeven door grote onzekerheid, benadrukken de bewindslieden zelf ook voortdurend. Of ze doorgaan, hangt volgens hen in belangrijke mate af van het aantal ziekenhuisopnames, vaccinleveringen, gezette prikken en ontwikkelingen op het gebied van virusmutanten.

De bewindslieden waren dit weekend positiever gestemd, omdat de ziekenhuisbezetting al een paar weken niet meer toeneemt. Het kabinet gaf in het openingsplan al aan dat de eerste versoepelingen alleen kunnen doorgaan "als het aantal ziekenhuisopnames van mensen met corona duidelijk afneemt".

Voorwaarden benadrukken

Danielle Timmermans, hoogleraar Risicocommunicatie en Volksgezondheid aan het Amsterdam UMC, vindt dat er de voorgaande weken wel wat sprake was van 'gezwabber', maar dat het sinds dit weekend de goede kant opgaat. "In feite doet het kabinet nu wat het eerder beloofde in het stappenplan, namelijk reageren op de cijfers."

Als de overheid dat blijft doen, ontstaat een consistenter beeld, vindt ze. "Dat kan een deel van de onzekerheid wegnemen. En met het benadrukken dat sommige versoepelingen alleen met voorwaarden kunnen doorgaan, geven ze het signaal af dat we alert moeten blijven."

'Draai boodschap om'

Bas van den Putte, hoogleraar gezondheidscommunicatie aan de UvA, vindt dat het kabinet de boodschap moet omdraaien: 'eerst moeten de cijfers omlaag, dan pas versoepelingen' in plaats van 'er komen versoepelingen aan, mits de cijfers dalen'. "Mensen horen namelijk het tweede deel van het verhaal niet meer, die onthouden de voorwaarden niet. Ze horen wat ze willen horen: versoepelingen."

Hij is daarom verklaard tegenstander van het noemen van data. "Dat zeg ik al maanden. Je doet een belofte waarvan je niet weet of je die kunt nakomen. Als je een datum noemt, moet je hem ook waarmaken. Anders zijn mensen extra teleurgesteld."

Timmermans benadrukt het belang van goede communicatie over die data. "Als dat niet goed gebeurt, kunnen mensen ze gebruiken als ankerpunt. Het is belangrijk dat er wat meer nadruk komt op het voorwaardelijke van de versoepelingen."

Door die data gaan mensen juist achteroverleunen, in plaats van dat ze worden gestimuleerd om zelf bij te dragen aan het bestrijden van het virus, denkt Van den Putte. Juist omdat er nu versoepelingen aankomen, is het volgens hem nog belangrijker dat het kabinet mensen wijst op de algemene coronaregels, zoals afstand houden en laten testen bij klachten.

Hij is benieuwd of daar vanavond dan ook extra aandacht voor is. "Eigenlijk gaan ze vanavond het signaal afgeven dat het de goede kant opgaat met de cijfers, want er zijn versoepelingen mogelijk. Maar van een daling lijkt nog niet echt sprake. Ze lopen dus op de zaken vooruit."

Het gevaar is dat wanneer mensen zich minder aan de maatregelen houden en de cijfers weer oplopen, het kabinet de versoepelingen weer moet terugdraaien. "Dat is funest voor het draagvlak."

De afgelopen week is het aantal positieve testen met 5,3 procent gestegen ten opzichte van de zeven dagen daarvoor. In totaal werden er de voorbije week 53.981 besmettingen geregistreerd (vorige week 51.240). Dat blijkt uit de weekrapportage van het RIVM.

Het RIVM wijst erop dat al sinds begin dit jaar het aantal besmettingen vrijwel constant toeneemt. Uitzondering is de tijd rond het Paasweekend, toen mensen zich minder lieten testen. "De druk door de corona-epidemie op de ziekenhuizen, de GGD's en op andere zorgverleners zoals bijvoorbeeld huisartsen blijft onverminderd hoog", onderstreept het RIVM.

'Piek nog niet achter de rug'

Aura Timen, hoofd infectiebestrijding van het RIVM, zegt dat het Outbreak Management Team heeft geadviseerd dat versoepelingen verantwoord kunnen worden doorgevoerd als de piek in de ziekenhuizen achter de rug is. "Op basis van de cijfers is het verantwoord om te versoepelen wanneer de daling in het aantal ziekenhuisopnames is ingezet. Dat kan zich over één of twee weken manifesteren. Belangrijk is dat we gaan versoepelen als we in de dalende poot van de epidemie zitten. Dat is nu niet het geval."

Timen noemt de verwachte versoepelingen dan ook een 'politiek besluit':

Het aantal afgenomen testen was met 493.510 ongeveer gelijk aan vorige week. Het percentage positieve testen steeg, van 9,6 naar 10,1 procent. De regio met relatief de meeste besmettingen is Zuid-Holland-Zuid (regio Dordrecht) met 499 meldingen per 100.000 inwoners.

Geen groei meer bij 60-plussers

Het aantal meldingen per 100.000 inwoners nam bij de meeste leeftijdsgroepen toe. De grootste stijging van het aantal besmettingen doet zich voor bij de jongere leeftijdsgroepen: 18 tot 24 jaar (+11 procent) en bij de 13- tot 17-jarigen (+ 10 procent).

Opvallend is echter dat er in de leeftijdsgroep van 60 tot 80 jaar een stabilisatie van het aantal positieve tests te zien is. En bij 80-plussers is een verdere daling zichtbaar (-11 procent). Ongetwijfeld houdt dit alles verband met de vaccinatiecampagne die steeds meer op stoom komt.

R-getal weer boven de 1

Het reproductiegetal lag 5 april op 1,06. Daarmee ligt het R-getal weer boven de 1 en neemt het aantal mensen dat besmet wordt nog verder toe. Elke 100 mensen met corona besmetten 106 anderen. Een week eerder lag het R-getal nog op 0,97.

In de ziekenhuizen stijgt het aantal covidpatiënten. Er liggen nu 2653 coronapatiënten in het ziekenhuis, 99 meer dan een week geleden. Het is het hoogste aantal sinds 7 januari. Ook de bezetting van de IC's is hoger dan een week geleden: toen 794 en nu 823, een niveau vergelijkbaar met eind april 2020.

Behalve dat de terrassen en winkels onder voorwaarden open kunnen en dat de avondklok verdwijnt, zal het kabinet vanavond meer versoepelingen aankondigen. Dat melden ingewijden aan de NOS.

Bij begrafenissen mogen 100 bezoekers komen, dat zijn er nu nog 50. Ook wordt het weer mogelijk om lessen te volgen voor het theorie-examen voor een rijbewijs. Voor de Fieldlab-evenementen wil het kabinet afspreken dat die mogelijk niet doorgaan als er in totaal meer dan 900 patiënten op de IC's liggen. Er wordt dan opnieuw gekeken of het evenement kan plaatsvinden. Nu worden er 823 mensen verpleegd op de intensivecareafdelingen.

Het grensgetal van 900 is overigens geen garantie dat Fieldlab-evenementen altijd door mogen of kunnen gaan; ook bij een lagere IC-bezetting kan het proefevenement worden afgeblazen.

Het afgelasten van twee grote Fieldlab-feesten gisteren had een andere reden dan het aantal IC-patiënten. De 538 Oranjedag in Breda ging niet door omdat de burgemeester na advies van de politie over de openbare orde geen vergunning verleende. En bij het Startschotgala in Lichtenvoorde heeft de organisatie zelf besloten het evenement uit te stellen.

Terrassen

Gisteren werd al bekend dat het op terrassen zou gaan om maximaal twee bezoekers per tafeltje, of meerdere mensen die tot één huishouden behoren. De terrassen moeten naar alle waarschijnlijkheid om 18.00 uur sluiten.

Verder wordt er vrijwel zeker een maximum gesteld aan het aantal mensen dat op een terras mag zitten, afhankelijk van de ruimte. Maar ook op de grootste terrassen zouden nooit meer dan 50 mensen mogen zitten.

Winkels

Ook de detailhandel zou open kunnen, zonder afspraak te hoeven maken. De sluitingstijd voor niet-essentiële winkels gaat naar 20.00 uur. Wel gaat er een maximum gelden voor het aantal klanten dat binnen is. In grote winkels moeten stewards het winkelend publiek aanwijzingen geven.

Duidelijk was al dat vanaf 26 april weer een dag in de week fysiek onderwijs wordt toegestaan voor het hbo en op de universiteit.

De persconferentie van demissionair premier Rutte en minister De Jonge wordt vanavond rond 19.00 uur verwacht en is live te volgen op nos.nl en NPO Politiek.