NOS Nieuws - Algemeen

Koning Willem-Alexander heeft in Amsterdam het Suriname Museum officieel geopend. De koning onthulde een plaquette en prees het doorzettingsvermogen van de mensen die het nieuwe museum door "vier jaar keihard werken" mogelijk hebben gemaakt.

"Het is een heel bijzondere dag", zei Willem-Alexander, die daarbij benoemde dat Suriname vandaag precies vijftig jaar geleden onafhankelijk werd van Nederland. De koning feliciteerde het land met vijftig jaar onafhankelijkheid en zelfstandigheid.

Na de opening kreeg hij een korte rondleiding. In het 1300 vierkante meter grote museum in Amsterdam-Oost is aandacht voor de flora en fauna en cultuur van Suriname, en ook voor de geschiedenis, zoals de jarenlange slavernij en de koloniale overheersing.

In de kelder staat een nagebouwd slavenschip, dat laat zien hoe tot slaaf gemaakten onder erbarmelijke omstandigheden vanuit Afrika werden verscheept. De bovenste verdieping toont de recentere geschiedenis, zoals de onafhankelijkheid vanaf 1975 en de decembermoorden van 1982 (de moord op vijftien tegenstanders van het militaire regime van Desi Bouterse).

Het museum is al sinds september open voor het publiek en hoopt 50.000 bezoekers per jaar te trekken. "We leven met elkaar samen en die geschiedenis is onlosmakelijk verbonden met die van Nederland", zei museumdirecteur Jan Gerards eerder.

'Een sprong vooruit'

Bij de officiële opening vandaag zei de Amsterdamse burgemeester Halsema dat die geschiedenis ook zichtbaar is in Amsterdam. "Onze hele binnenstad getuigt van onze koloniale geschiedenis en de slavernij waar de stad en vele stadsbestuurders eeuwenlang verantwoordelijk voor waren."

"Voor de geschiedenis van Surinaamse tot slaaf gemaakten en hun nazaten was heel lang geen plek in ons land. Dat is gelukkig aan het veranderen", zei ze. "En met dit museum maken we daarin nog een sprong vooruit."

Het museum laat volgens haar zien dat Suriname "niet gereduceerd kan worden tot een slachtoffer van kolonialisme alleen, maar culturen heeft die alle stormen overleefd hebben. En bestaat uit sterke gemeenschappen. Uit schrijvers en kunstenaars die onze blik verruimen. Activisten die strijden voor rechtvaardigheid. Uit wetenschappers en ondernemers die vooruitgang brengen, in Suriname en hier."

Staatsbezoek

Volgende week brengen koning Willem-Alexander en koningin Máxima een staatsbezoek aan Suriname. "Wij verheugen ons daar erg op", zei de koning. Hij wil onder meer bijdragen aan "volwassen relaties tussen Suriname en Nederland, die gestoeld zijn op gelijkwaardigheid en onze gezamenlijke geschiedenis."

"Een geschiedenis met mooie en minder mooie kanten, die ons wel met elkaar verbindt en voor eeuwig samenhoudt", zei Willem-Alexander.

Het verbod op speelgoed met gevaarlijke stoffen wordt verder uitgebreid. Het gaat om hormoonverstorende stoffen, stoffen die schadelijk zijn voor de huid en ademhaling en om PFAS. Het Europees Parlement heeft daarmee ingestemd.

Er was al een verbod op speelgoed met CMR-stoffen, stofjes die kanker kunnen veroorzaken, het DNA kunnen beschadigen of een schadelijke invloed kunnen hebben op de vruchtbaarheid. Dat verbod wordt nu verder uitgebreid, mede gezien de online aankopen van speelgoed van buiten de EU.

In een persbericht zegt het parlement dat kinderen nog steeds gevaarlijke producten in handen krijgen.

Verder is bepaald dat speelgoed een digitaal paspoort moet krijgen. "Dankzij dit paspoort wordt speelgoed makkelijk te traceren en worden markttoezicht en douanecontroles eenvoudiger en efficiënter", zo meldt het Europees Parlement.

Waarschuwingen voor speelgoed uit China

De export van speelgoed naar de EU had in 2023 een waarde van 6,5 miljard euro. Tachtig procent van dat speelgoed was afkomstig uit China. Eerder dit jaar waarschuwde de Consumentenbond voor producten van de Chinese e-commerceplatforms Shein en Temu.

Uit onderzoek bleek dat zeventig procent van de producten van deze platforms niet voldoet aan EU-veiligheidsnormen. Een kwart kreeg de kwalificatie 'ronduit gevaarlijk'.

Bij een test van peuterspeelgoed van Europese consumentenbonden werden gevaarlijke stoffen aangetroffen. Ook bevatte dat speelgoed kleine onderdelen die kinderen kunnen inslikken.

Het Rode Kruis heeft het lichaam van een gijzelaar opgehaald in Gaza, bevestigt het Israëlische leger. Het lichaam werd overgedragen door Hamas en Islamitische Jihad. Deze laatste groep zou de stoffelijke resten gisteren hebben gevonden in Nuseirat, een vluchtelingenkamp in Midden-Gaza.

Het Rode Kruis brengt de kist met het lichaam naar een Israëlische legerpost in de Gazastrook. Daarvandaan wordt het na een korte ceremonie, geleid door een legerrabbijn, naar Israël gebracht. Daar wordt door DNA-onderzoek bepaald of het inderdaad het lichaam van een van de gijzelaars is. De lichamen van twee Israëliërs en een Thai waren nog in Gaza.

Wankel bestand

Het overdragen van de lichamen van de dode gijzelaars is onderdeel van het bestand tussen Israël en Hamas dat op 10 oktober van kracht werd. Het is een wankel bestand, beide partijen beschuldigen elkaar ervan dat ze het schenden.

Hamas zegt dat het niet alle lichamen kan bereiken, omdat ze onder het puin liggen. Israël beschuldigt Hamas er anderzijds van de overlevering bewust te vertragen en dreigt met het hervatten van de aanvallen of het stopzetten van de humanitaire hulp als niet alle lichamen worden teruggegeven.

Tot vandaag waren de lichamen van 25 gijzelaars overgedragen. Israël heeft sinds het ingaan van het bestand de lichamen van 330 Palestijnen teruggegeven aan Gaza. Slechts 95 daarvan konden worden geïdentificeerd, doordat er in Gaza een tekort is aan materieel om DNA te onderzoeken. Israël heeft niets bekendgemaakt over de identiteit van de dode Palestijnen.

Tekort aan hulpgoederen

Gaza kampt momenteel met de gevolgen van zware regenval, waardoor duizenden vluchtelingen opnieuw verdreven werden uit hun onderkomen. De levensomstandigheden van honderdduizenden mensen zijn verslechterd door het weer. Volgens hulporganisaties is er ook nog steeds een groot tekort aan voedsel en spullen om de winter door te komen. Ze roepen Israël op de beperkingen op het toelaten van hulpgoederen op te heffen.

Sinds het ingaan van het bestand is het dodental in Gaza verder opgelopen. Deels komt dat doordat het nu mogelijk is om lichamen onder het puin van gebouwen vandaan te halen, maar ook vallen er nog steeds doden bij Israëlische aanvallen.

Het ministerie van Gezondheid in Gaza meldt dat er bijna 70.000 doden en zo'n 171.000 gewonden zijn geteld sinds 7 oktober 2023. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers en Hamasstrijders, maar de meerderheid zijn volgens het ministerie vrouwen en kinderen.

De Franse politie heeft nog eens vier verdachten opgepakt in het onderzoek naar de juwelenroof uit het Louvre in Parijs. Dat meldt de Franse hoofdaanklager.

De opgepakte verdachten zijn twee mannen en twee vrouwen afkomstig uit de Parijse regio. Een van de mannen behoorde volgens de Franse krant Le Parisien tot de vier die de roof hebben uitgevoerd.

De krant schrijft dat de man tijdens de roof buiten op de uitkijk stond. De drie andere die vandaag zijn gearresteerd, zijn mensen uit zijn netwerk.

Vluchten naar Algerije

Op 26 oktober, een week na de juwelenroof, werden de eerste twee hoofdverdachten opgepakt. Volgens Le Parisien zijn deze mannen het museum daadwerkelijk ingegaan. Een van hen werd aangehouden op een luchthaven bij Parijs. Mogelijk wilde hij vluchten naar Algerije.

De aanklager meldde op 29 oktober dat deze eerste twee verdachten een gedeeltelijke bekentenis hadden afgelegd. Wat ze precies hebben verklaard, liet ze in het midden.

Een dag later, op 30 oktober, werden nog eens vijf mensen aangehouden, van wie er drie weer werden vrijgelaten. Een van deze arrestanten zou ook tot de hoofdverdachten horen.

Waarde van 88 miljoen euro

De overval in het Louvre op 19 oktober op klaarlichte dag duurde maar enkele minuten.

Later bleek dat de beveiliging van het museum niet op orde was. Volgens een politiechef veroorzaakten verouderde systemen en trage reparatiewerkzaamheden zwakke plekken in het Louvre.

De waarde van de gestolen schatten is zo'n 88 miljoen euro. Tot op heden zijn de juwelen nog niet teruggevonden.

De Tweede Kamer wil af van de bevoegdheid van de minister van Justitie om tegen het Openbaar Ministerie te kunnen zeggen of iemand wel of juist niet vervolgd moet worden. Een meerderheid heeft voor een initiatiefvoorstel van D66-Kamerlid Sneller gestemd om deze bepaling uit de wet te halen.

Kamerlid Sneller wil de aanwijzingsbevoegdheid schrappen omdat hij vreest voor "onze democratische rechtsstaat". Er is al tientallen jaren geen gebruik meer van gemaakt, maar dat is volgens hem geen garantie.

"We moeten zorgen dat onze wetgeving bestand is tegen iemand die aan de macht komt en kwaad wil." Hij vreest dat zo iemand het OM opdraagt om bijvoorbeeld een tegenstander te vervolgen.

'Niet meer vanzelfsprekend'

In het Kamerdebat over zijn initiatiefwet verwees Sneller vorige week naar een aantal Europese landen en de Verenigde Staten: "We zijn er bijna blind van overtuigd dat onze democratische rechtsstaat welhaast altijd zal blijven voortbestaan. Dat vertrouwen moeten we koesteren. Maar als we om ons heen kijken, dan weten wij dat dat allang niet meer zo vanzelfsprekend is."

Demissionair minister Van Oosten zei in datzelfde debat dat hij het niet eens is met het voorstel. Hij vindt dat "waar macht is", zoals bij het OM, "er ook tegenmacht" moet zijn. Volgens hem verdwijnt met de aanwijzingsbevoegdheid ook "het systeem van checks and balances" dat Nederland heeft opgebouwd. Hij zou dan ook niet meer de mogelijkheid hebben "om in het uiterste geval bij te sturen waar het OM een verkeerde afslag neemt".

Nu de wet door de Tweede Kamer is aangenomen, wordt hij doorgestuurd naar de Eerste Kamer.

De Nederlandse brandweer is onvoldoende voorbereid op de bestrijding van complexe calamiteiten (natuurrampen, branden, zware ongelukken) die zich in meerdere regio's tegelijk of ook landelijk kunnen voordoen. Dat staat in een onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid.

De inspectie noemt een aantal structurele gebreken, zoals een gebrekkige samenwerking tussen de veiligheidsregio's. Ook zijn er regionale verschillen in de beschikbaarheid van mensen en materieel, zegt de inspectie. Die constateert verder dat de bestrijding van grote incidenten ten koste gaat van het 'dagelijkse' werk van de brandweer.

In het onderzoek heeft de inspectie gekeken naar de manier waarop de afspraken over grootschalig en specialistisch brandweeroptreden (GBO) worden uitgevoerd.

"Tot nu toe is het gelukkig goed gegaan bij grote branden in Nederland. Uit ons onderzoek blijkt dat dit bij toeval goed is afgelopen", zegt waarnemend inspecteur-generaal Liestbeth Huijzer. "Als er meerdere natuurbranden in Nederland tegelijk of direct achter elkaar plaatsvinden, vrezen we een uitputtingsslag bij de brandweer."

Structurele problemen

De inspectie spreekt van structurele problemen. In 2012 stelde de brandweer zelf dat het optreden bij grote incidenten beter moest. In het GBO is afgesproken aan welke standaarden brandweerkorpsen bij grote incidenten moeten voldoen. Maar niet overal in Nederland worden deze afspraken in praktijk gebracht.

De inspectie noemt de verschillen tussen de veiligheidsregio's te groot. Zo verschillen per regio het aantal bluswagens, de hoeveelheid personeel, de aanwezigheid van specialistische teams, de kwaliteit van de digitale informatievoorziening en de afspraken over onderlinge samenwerking.

Daarnaast is er een gebrek aan centrale regie. Besluiten over grote incidenten worden nu op lokaal niveau genomen, zegt de inspectie. "Maar grootschalige en specialistische incidenten vragen juist om landelijke coördinatie en regie."

Inspecteur-generaal Huijzer vindt dat zorgelijk. "Het maakt ons kwetsbaar dat bij grote branden en specialistische incidenten in meerdere regio's blijkt dat de brandweer het risico loopt niet of niet goed te kunnen ingrijpen door gebrek aan regie, mensen en materieel."

'Leg optreden landelijk vast'

De Inspectie roept daarom de minister van Justitie en Veiligheid ertoe op duidelijke afspraken te maken over hoe brandweerhulp in het hele land wordt verdeeld, betaald en op hetzelfde kwaliteitsniveau wordt gehouden.

Verder is het belangrijk dat wettelijk wordt vastgelegd wie de leiding heeft bij calamiteiten in meerdere regio's tegelijk, en hoe middelen worden verdeeld bij schaarste.

Daarnaast wordt het Veiligheidsberaad, een overleg van de voorzitters van alle veiligheidsregio's, opgeroepen om de afspraken van het GBO direct overal en volledig in te voeren. "Actuele overzichten van slagkracht moeten zowel regionaal als landelijk worden onderhouden."

'Meer geld en afspraken nodig'

Het Veiligheidsberaad en de Raad van Commandanten en Directeuren Veiligheidsregio (RCDV) onderschrijven de conclusies van het rapport. Ze zeggen dat ze druk bezig zijn om de samenwerking tussen de regio's te verbeteren en ervoor te zorgen dat er centrale regie komt.

Ze benadrukken wél dat er meer geld nodig is om complexe calamiteiten goed te kunnen bestrijden. Daarbij wordt een bedrag genoemd van 200 miljoen euro.

Defensie gaat investeringen voor de bestrijding van drones twee jaar naar voren halen. Het gaat om bedragen tussen de 1 en 2,5 miljard euro. Dat schrijft demissionair staatssecretaris Tuinman aan de Tweede Kamer.

Defensie wil met de versnelde investeringen inspelen op incidenten zoals dit weekend bij Eindhoven en Volkel en op incidenten in andere NAVO-landen. Ook de steeds grotere rol van drones op het slagveld speelt een rol bij het besluit.

Het naar voren halen van de investeringen is nodig om "op korte termijn het eigen grondgebied en kritieke locaties versterkt te beveiligen tegen deze actuele dreiging", staat in de brief.

Dit weekend zette defensie voor het eerst elektronische wapens en vuurwapens in bij de luchtbasis Volkel en rond Eindhoven airport. Onduidelijk is wat voor drone(s) het waren en wie er mogelijk achter zit. Er zijn overigens geen drones teruggevonden.

Staatssecretaris Tuinman zei zondag in het televisieprogramma WNL Op Zondag dat het onder meer kleine drones waren "die gewoon in de MediaMarkt te koop zijn". Later zei minister Brekelmans tegen de NOS dat het waarschijnlijk "verschillende typen drones" waren, maar dat nader onderzoek nodig is.

'Zeer zorgelijk'

Tuinman noemt in zijn brief de recente incidenten met Russische drones in Polen en Roemenië, en de detectie van kleine en goedkope drones boven essentiële infrastructuur van NAVO-bondgenoten. Daardoor lag onder meer het vliegverkeer rond Brussel stil. Tuinman spreekt van "zeer zorgelijke ontwikkelingen".

Een van de anti-dronemaatregelen betreft de inzet van Skyranger30 antidronekanonsystemen, waartoe begin dit jaar al besloten was. Met deze mobiele systemen kunnen onder meer vanaf rupsvoertuigen drones uit de lucht worden geschoten en kan de communicatie tussen de drone en zijn bestuurder worden verstoord. Maar deze systemen zijn er waarschijnlijk pas in 2028.

Vooruitlopend op de aanschaf van Skyranger 30 wil defensie nu investeren in aanvullende mobiele combat C-UAS systemen, om drones te detecteren, identificeren en neutraliseren.

Ook wil defensie extra geld steken in het beter beschermen van marineschepen, want ook daar neemt de dreiging van drones toe, schrijft Tuinman.

In een gezamenlijke brief schrijven Tuinman en Brekelmans dat Nederland niet alleen staat in het versterken van de capaciteiten. Er wordt actief gezocht naar internationale samenwerking met omringende landen en binnen de NAVO en de EU. Dat moet onder meer leiden tot de uitwisseling van kennis en ervaring en een nauwere samenwerking in de bestrijding van drones.

De pleegouders van het Vlaardingse pleegmeisje zijn veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf. De rechtbank acht onder meer bewezen dat Johnny van den B. en Daisy W. het meisje langere tijd van haar vrijheid hebben beroofd en ook dat zij haar hebben geslagen. Maar er kon niet worden vastgesteld dat zij verantwoordelijk waren voor al het letsel waarmee het meisje in het ziekenhuis werd opgenomen.

De rechtbank oordeelt dat de kans op herhaling klein is, omdat de twee waarschijnlijk nooit meer pleegouder worden. Daarom is tbs niet passend. De rechtbank bepaalde wél dat Van den B. en W. als ze vrijkomen onder langdurig toezicht komen te staan. Mogelijk moeten ze dan toch nog een behandeling ondergaan.

Het OM had elf jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist. De rechtbank kwam uit op acht jaar, omdat zware mishandeling niet is bewezen.

Persoonlijkheidsstoornissen

Ook het zusje van het pleegmeisje en twee Syrische broertjes die in het pleeggezin zaten, werden mishandeld. Zo werd het zusje kaalgeschoren en vernederd en werden de Syrische broertjes vernederd en geschopt. De rechtbank vindt dat alle kinderen zo erg zijn geschaad dat een gevangenisstraf de enige passende reactie is.

De pleegouders uit Vlaardingen werden anderhalf jaar geleden opgepakt, nadat hun 10-jarige pleegdochter zwaargewond in het ziekenhuis was beland. Ze had hersenletsel, botbreuken, overal littekens en was sterk vermagerd. Bij de opname woog ze 19 kilo.

Deze maand gaf de pleegvader van het pleegmeisje toe dat hij haar had opgesloten. Ze zat vast in een kooi, aan een ketting, en de klink van haar slaapkamerdeur was weggehaald. Volgens de vader was dit om het meisje tegen zichzelf en anderen in het gezin te beschermen. Ook moest het meisje dansen tot ze niet meer kon en werd er gebruik gemaakt van prikkeldraad.

Uit onderzoek van het Pieter Baan Centrum is gebleken dat beide ouders kampen met persoonlijkheidsstoornissen, waardoor ze zich bijvoorbeeld niet goed kunnen verplaatsen in een ander.

Afhankelijk van zorg

Het pleegmeisje zal haar hele leven afhankelijk blijven van zorg. Door het veroorzaakte hersenletsel functioneert ze op het niveau van een peuter. Ze wordt op dit moment verzorgd door twee hulpverleners.

De pleegouders werden ook verdacht van poging tot doodslag, maar die verdenking heeft het OM geschrapt. Justitie kan niet bewijzen dat het meisje van de trap is geduwd door de pleegouders.

Omroep BNNVARA stopt in 2027 vanwege bezuinigingen met het consumentenprogramma Kassa. Dat heeft de omroep gemeld aan het personeel. Ook First Dates, 3 op reis, Wortelboer en Van Rossem, Proefkonijnen, Van Roosmalen & Groenteman en het Nieuwjaarsconcert komen vanaf 2027 niet meer op tv.

In Kassa worden consumententhema's besproken en bedrijven kritisch aan de tand gevoeld. Het programma bestaat al sinds 1989. Felix Meurders presenteerde het programma meer dan twintig jaar. Nu wordt het gepresenteerd door Amber Kortzorg.

De omroep noemt Kassa en 3 op Reis iconische BNNVARA-programma's "die een wezenlijk deel van onze identiteit vormen". "Het verdwijnen van al deze vaste titels komt heel hard aan; dit raakt het hart van onze programmering."

156 miljoen

Vanaf 2027 moet de publieke omroep van het kabinet jaarlijks 156 miljoen euro minder uitgeven. BNNVARA zegt dat door het stoppen van de programma's zo'n veertig arbeidsplaatsen verdwijnen.

Ook bij KRONCRV en AVROTROS verdwijnen per 2027 programma's vanwege bezuinigingen. Bij KRONCRV gaat het om BinnensteBuiten, een lifestyleprogramma dat vijf avonden per week te zien is.

AVROTROS schrapt Draadstaal, Opium op Oerol, het Zondagochtend Concert, Close Up, Nu te zien! en Man en Kunst. Ook het kinderprogramma Mollenstreken verdwijnt. De omroep weet nog niet hoeveel arbeidsplaatsen daardoor wegvallen.

Vorige maand meldde AVROTROS al dat Flikken Rotterdam vanwege bezuinigingen stopt. Volgend jaar wordt het negende en laatste seizoen uitgezonden. Ook Het Mooiste Meisje van de Klas verdwijnt.

'Grote impact'

"De impact op externe producenten, musea, orkesten, theaters en het publiek is groot", zegt AVROTROS. Volgens de omroep merken programma's die wel doorgaan ook iets van de bezuinigingen. Zo wordt het aantal afleveringen van Zappsport fors ingeperkt en wordt ook bij het radioprogramma Muziekcafé "aanzienlijk bezuinigd", waardoor er minder live muziek te horen zal zijn.

Omroep Max is nog met koepelorganisatie NPO in gesprek over welke programma's in 2027 stoppen. Komend jaar stopt de omroep al met De Rijdende Rechter, MAX PubQuiz en TV Monument.

Nederland heeft vanaf vandaag een Nationaal Monument tegen Seksueel Geweld. Het staat in Winschoten en wordt vanmiddag onthuld, op de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen.

Het monument bestaat uit twee bronzen beelden, die staan voor kracht, herstel en verbinding. De mensen die model hebben gestaan, hebben zelf ervaring met seksueel geweld. De beelden staan op een sokkel met daarop gedachten en gevoelens over seksueel geweld. Die zijn door Groningers in klei gekerfd en later in brons gegoten.

Ondernemer en ervaringsdeskundige Olcay Gulsen onthult het monument. Dat moet een plek worden waar mensen bij elkaar kunnen komen en de stilte rond het onderwerp doorbreken. "Stilte vanuit het slachtoffer dat vaak geen aangifte durft te doen. Stilte in de omgeving, omdat mensen niet weten hoe ze ermee om moeten gaan. Dat doorbreken is een belangrijke stap."

Erkenning

Burgemeester Sikkema van Oldambt, waar Winschoten onder valt, zegt dat het monument bijdraagt aan erkenning. "Met dit monument maken we zichtbaar wat vaak verborgen blijft en geven we een stem aan iedereen die geraakt is door seksueel geweld."

Gronings initiatief

Het monument in Winschoten is een initiatief van een stichting die opkomt voor slachtoffers van seksueel geweld en het actieprogramma Gronings offensief tegen seksueel geweld van de GGD Groningen. Verschillende Groningse gemeenten hadden zich opgeworpen om het monument te huisvesten. Uiteindelijk is voor Winschoten gekozen.

In Nederland kregen vorig jaar meer dan een half miljoen mensen te maken met fysiek seksueel geweld. Volgens het Centraal Bureau van de Statistiek hadden 1,7 miljoen mensen dat jaar last van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Vrouwen zijn veel vaker slachtoffer dan mannen. "Als je dat weet, dan weet je ook hoe nodig het is om Nederland wakker te schudden", zegt Gulsen over de noodzaak voor het monument.

Gulsen groeide zelf op in een gezin met een gewelddadige vader. Over haar ervaringen heeft ze verteld in interviews en bij campagnes. Voor Net5 maakte ze in 2020 de serie Olcay & huiselijk geweld, waarvoor ze in gesprek ging met slachtoffers en daders. Twee jaar later maakte ze voor KRO-NCRV een serie over partnergeweld.

Moord op Lisa

De onthulling van het monument valt samen met het begin van de jaarlijkse Orange the World-campagne van de Verenigde Naties. Tot 10 december zijn er in heel Nederland honderden activiteiten rond het thema gendergerelateerd geweld.

Door de moord op de 17-jarige Lisa, afgelopen zomer, is hier volgens Gulsen nog meer aandacht voor. "Van de moord op zo'n jong, onschuldig meisje als Lisa word je wanhopig en boos. Dan wil je je nog meer gaan inzetten, om ervoor te zorgen dat Nederland veiliger wordt."

Het vliegverkeer in India heeft last van de uitbarsting van de vulkaan Hayli Gubbi, 4000 kilometer verderop in Ethiopië. Verschillende vluchten zijn uitgevallen of liepen vertraging op.

De Hayli Gubbi barstte eergisteren voor het eerst sinds mensenheugenis uit. Het was zeker 12.000 jaar geleden dat het voor het laatst gebeurde. Door de uitbarsting werd een wolk as de atmosfeer in gestoten tot een hoogte van 14 kilometer. Die trok weg naar het noordoosten, richting het Midden-Oosten en India.

Gisteren en vandaag annuleerden Air India en andere luchtvaartmaatschappijen meerdere internationale vluchten, onder meer naar New York en Dubai. Ook enkele binnenlandse vluchten vielen uit.

Het was volgens de maatschappijen te gevaarlijk om door de wolk met as-deeltjes te vliegen. Vliegtuigen die dat niet hadden kunnen voorkomen, vielen uit, doordat er extra inspecties moesten worden uitgevoerd. De wolk trekt momenteel weg richting China.

Weer bedaard

In 2010 leidde een uitbarsting van de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull tot een wekenlange verstoring van het vliegverkeer over de noordelijke Atlantische Oceaan. Doordat de vulkaan veel as en rook de atmosfeer in spuwde, moest het vliegveld van het eiland geregeld worden gesloten.

De vulkaan in Ethiopië is inmiddels weer bedaard. In de directe omgeving van de uitbarsting wonen ongeveer 9000 mensen. Er zijn geen meldingen binnengekomen van slachtoffers of schade in het gebied.

Kijk hier naar beelden van de uitbarsting :

Het aantal weggebruikers en vliegtuigpassagiers is het afgelopen jaar gegroeid en ook het gebruik van de elektrische fiets stijgt. De verwachting is dat die groei de komende jaren zal doorzetten. Over de groei van het ov bestaat minder zekerheid.

Dat blijkt uit het Mobiliteitsbeeld 2025 van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Dat brengt in beeld hoe het vervoer van mensen en goederen in Nederland zich de afgelopen 10 jaar heeft ontwikkeld en komt met scenario's voor de toekomst.

Beleidsmakers van de overheid en andere organisaties nemen beslissingen op basis van het Mobiliteitsbeeld. Zo besluit de overheid op basis van deze cijfers of er bijvoorbeeld bezuinigd gaat worden op het ov.

Schiphol blijft groeien

Het afgelopen jaar waren er 76,2 miljoen luchtvaartpassagiers die van, via of naar een Nederlands vliegveld reisden. Dat was een toename van bijna vijf miljoen mensen ten opzichte van het jaar ervoor, maar er wordt nog steeds minder gevlogen dan voor de coronapandemie. In 2019 deden 81,2 miljoen vliegtuigpassagiers een Nederlandse luchthaven aan.

De afgelopen jaren is veel te doen geweest over de impact van het vliegverkeer op Schiphol. De luchthaven heeft onlangs bekendgemaakt tien miljard euro te investeren, omdat verwacht wordt dat het aantal passagiers groeit. Onderzoeksinstituut KiM houdt rekening met 91 miljoen vliegtuigpassagiers, op alle luchthavens, in 2030.

Meer autokilometers

In tegenstelling tot het vliegverkeer ligt het weggebruik al wel hoger dan voor de coronapandemie. In totaal hebben Nederlanders met een gemotoriseerd voertuig 137,5 miljard kilometer afgelegd. Het is voor het eerst dat het cijfer hoger ligt dan voor corona.

Het grootste deel van deze kilometers is gemaakt met een personenauto. Het KiM verwacht dat de Nederlander de komende jaren vaker met de auto de weg op gaat, tot ongeveer tien procent meer.

Fietsers zijn ook meegenomen in het onderzoek, maar daar zijn geen cijfers van het afgelopen jaar over bekend. Er is wel geconstateerd dat Nederlanders steeds vaker op een elektrische fiets stappen en dat waarschijnlijk ook vaker gaan doen, terwijl ruim tien procent minder gefietst zal worden op een normale fiets.

Trein, bus, tram en metro

De cijfers over het ov zijn diffuus, vanwege de verschillende vervoersmiddelen. Vorig jaar namen Nederlanders vaker de trein dan het jaar ervoor, maar het is onzeker of die groei doorzet, zegt het KiM.

De verwachting is dat Nederlanders wel vaker de trein gaan pakken, maar in twee van de drie geschetste scenario's verwacht het instituut voor de bus, tram en metro juist een daling van het aantal passagiers. Het KiM zegt dat dit deels te wijten is aan de aangekondigde bezuinigingen, ook al zijn die voorlopig van de baan.

De verdachte van de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude wilde vandaag niets zeggen in de rechtbank in Amsterdam. Het Openbaar Ministerie presenteerde daar veel bewijs tegen hem. De officier van justitie zei ook dat de man het meisje op twee momenten heeft aangevallen.

Vanochtend was de eerste zitting in het proces tegen de vermoedelijk 22-jarige 'Chris Jude' uit Nigeria. Hij is een asielzoeker zonder documenten, van wie het OM niet weet hoe oud hij is en hoe hij precies heet. In weeshuizen kreeg hij de voornamen Chris en Jude.

Het Openbaar Ministerie zette uiteen hoeveel bewijs er is dat Chris Jude in augustus Lisa heeft gedood met een mes, toen ze met de elektrische fiets onderweg was van Amsterdam naar huis. Vijf dagen eerder heeft hij volgens het OM ook een vrouw verkracht in Amsterdam. Chris Jude fietste op dezelfde zwarte fiets met witte voorvork en zijn DNA is bij beide slachtoffers aangetroffen.

Mes

Volgens de officier van justitie blijkt uit onder meer camera- en telefoongegevens dat de verdachte Lisa rond 04.00 uur 's nachts heeft achtervolgd bij Duivendrecht, haar de berm in duwde en daarna in een sloot. Het meisje belde 112 en zei dat de dader was weggefietst.

Vervolgens hoorden de meldkamermedewerkers gegil. De officier van justitie vermoedt dat Chris Jude na een paar minuten is teruggefietst en Lisa toen met een keukenmes heeft gedood. Ze had veel steekwonden. Het mes werd later gevonden in een kluisje in het asielzoekerscentrum waar hij verbleef.

Op het lichaam van Lisa zaten DNA-sporen van de verdachte, net als op persoonlijke spullen van Lisa die verderop werden teruggevonden. Chris Jude werd een dag later aangehouden vanwege de eerdere verkrachting, maar al snel was volgens het OM duidelijk dat hij ook de dood van Lisa op zijn geweten heeft.

Het lukte volgens het Openbaar Ministerie niet om de verdachte sneller op te pakken, omdat de eerste beelden na de verkrachting nog grof en korrelig waren en niet direct naar Chris Jude leidden. "Pas later, toen er meer beelden kwamen en de politie terug kon kijken in de tijd, werd meer duidelijk", zegt een woordvoerder. "Zodra er een mogelijkheid was om de verdachte aan te houden, is dat gebeurd."

Emotionele dag

De familie van Lisa zat vandaag in de zittingszaal. Voor publiek was een aparte zaal ingericht. De verdachte, een kleine brede man in zwarte trui, was ook aanwezig. Toen de rechtbank vroeg of hij iets wilde zeggen, schudde hij van nee.

"Vandaag is voor ons een intens emotionele dag", lieten de nabestaanden weten in een schriftelijk reactie. "Het verlies van Lisa is immens groot. De steun van onze naasten en van iedereen die aan ons denkt, geeft ons veel kracht."

Verkrachting

Ook het eerdere slachtoffer in de zaak was vandaag aanwezig. Vijf dagen voor de moord op Lisa heeft Chris Jude volgens het OM aan de Weesperzijde in Amsterdam een 30-jarige vrouw verkracht. Zij werd aangevallen op een fietspad, een gebroken kaak geslagen en een uur lang misbruikt.

Camerabeelden waarop de specifieke fiets te zien was, leidden de politie naar een asielzoekerscentrum in Amsterdam-Zuidoost. Daar werd Chris Jude herkend. Na de moord op Lisa vond de politie ook een grijze trui van de verdachte, waarop het DNA van beide slachtoffers zat.

Stemmen

De man, die zichzelf overigens Desmond noemt omdat de andere voornamen hem aan zijn weeshuistijd doen denken, zegt dat hij zich niets kan herinneren van wat er is gebeurd. "Hij ontkent niet, maar geeft aan dat hij zich van bepaalde periodes niets kan herinneren en dat hij stemmen hoort in zijn hoofd", zei de officier van justitie.

"Die stemmen geven hem soms opdrachten om dingen te doen, vooral 's nachts", zei zijn advocaat Emile van Reydt. "Hij kan zich dan niet herinneren wat hij heeft gedaan en wat de stemmen zeiden."

Wendy van Egmond, de advocaat van de familie van Lisa en de misbruikte vrouw, vraagt zich af of het klopt wat de verdachte zegt. "Het slachtoffer van de verkrachting herkent zich helemaal niet in het verhaal van de stemmen. Hij is een uur bij haar geweest en is kwaad dat hij zich zo opstelt."

'Chris Jude' wordt binnenkort opgenomen in het Pieter Baan Centrum voor onderzoek naar zijn geestesgesteldheid. De zaak gaat in februari verder.

Vertegenwoordigers van de Verenigde Staten en Rusland zullen vandaag in Abu Dhabi met elkaar spreken over plannen om de oorlog in Oekraïne te stoppen. De gesprekken volgen op de ontmoeting tussen de VS en Europese landen in Genève, afgelopen weekend.

Woordvoerder Dmitri Peskov van het Kremlin zei dat hij "niets te zeggen" heeft over de ontmoeting in de Verenigde Arabische Emiraten. Volgens hem heeft Moskou nog geen bijgewerkt plan ontvangen. "Op dit moment hebben we alleen het Amerikaanse plan ontvangen. Wij geloven dat dit een zeer goede basis is voor onderhandelingen."

In het oorspronkelijke 28-puntenplan, gepresenteerd door de VS, staat onder meer dat Oekraïne de gehele Donbasregio moet afstaan, langeafstandswapens moet inleveren en de eigen krijgsmacht flink moet uitdunnen.

Belangrijke verschillen

Europa kwam dit weekend met een tegenvoorstel. De voornaamste verschillen tussen de twee plannen zitten 'm in de beperking van de Oekraïense strijdkrachten en het opgeven van grondgebied. Europa wil het Oekraïense leger minder inkrimpen en bij onderhandelingen uitgaan van de huidige frontlinie.

Rusland noemde dat Europese plan "totaal niet constructief" en daarom voor de Russen onwerkbaar.

Toch ziet Rusland in de toekomst wel een rol voor Europa weggelegd, zei Peskov. Volgens hem is het onmogelijk om te spreken over veiligheid in Oekraïne zonder deelname van Europa. "Op een gegeven moment zal hun deelname noodzakelijk zijn."

Westerse veiligheidsgaranties voor Oekraïne zijn voor Rusland altijd een heikel punt geweest. Zo wil het land niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO en dat er geen westerse vredestroepen in Oekraïne worden gelegerd.

Coalition of the willing

Digitaal komt vandaag ook de zogeheten coalition of the willing bij elkaar. De groep Europese landen, waaronder Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland, zullen spreken over de situatie in Oekraïne en het plan om de oorlog daar te stoppen.

Op de Franse radio benadrukte de Franse president Macron nogmaals dat het van belang is dat Oekraïne veiligheidsgaranties krijgt. Hij noemt het 28-puntenplan van Trump een goed initiatief, "maar dit is alleen acceptabel voor de Russen". Macron wil een plan waarmee ook Oekraïne en Europa kunnen leven. "We willen vrede, maar we willen geen vrede die in feite een capitulatie is."

In Haps (Noord-Brabant) werkt de rioolwaterzuivering niet meer als gevolg van stroomuitval. Bij de zuiveringsinstallatie wordt water van inwoners van de gemeente Land van Cuijk en een deel van de gemeente Maashorst gezuiverd.

Het waterschap vraagt inwoners van Land van Cuijk en de dorpen Zeeland en Odiliapeel om zo min mogelijk water te gebruiken en ook de wc zo min mogelijk door te spoelen. Volgens Omroep Brabant gaat het om zo'n 90.000 huishoudens.

Het leidingwater is gewoon veilig te gebruiken en ook te drinken, laat een woordvoerder weten.

Oorzaak onbekend

Omdat de zuivering niet werkt, stroomt het afvalwater nu tijdelijk in de Maas. Daarmee wordt voorkomen dat het niet-gezuiverde water straten en woningen vervuilt.

Wat er precies is gebeurd, is nog niet duidelijk. Het probleem ontstond in de kelder. Netbeheerder Enexis heeft op verzoek van het waterschap de stroom in het gebied uitgeschakeld.

Omroep Brabant schrijft dat het terrein van de waterzuiveringsinstallatie wel onderliep met vervuild rioolwater. Het wordt schoongespoten door brandweerlieden in beschermende kleding.

Onenigheid over pensioenregels heeft de Duitse regering van CDU/CSU en SPD in een diepe crisis gestort. Een groep jonge CDU/CSU'ers weigert in te stemmen met een omvangrijk pensioenpakket, dat vooral voor de sociaaldemocratische SPD belangrijk is. Deze week moet, na mislukte crisisgesprekken, een oplossing worden gevonden.

Als de rebellie slaagt, dreigt de regering van bondskanselier Merz al na een half jaar te vallen. Bärbel Bas, SPD-leider en minister van Sociale Zaken, zegt dat CDU/CSU'ers de coalitie in gevaar brengen. Ze waarschuwt voor grote onrust als het pensioenpakket wordt afgewezen. Voortaan zal geen enkel compromis tussen de coalitiepartners meer door de Bondsdag worden geloodst, klonk het dreigement van Bas.

Niemand is gebaat bij een kabinetsval, maar tegelijk is niemand bereid te bewegen.

'Ondraaglijke last'

Het gaat om een breed pakket aan plannen, waaronder een belastingvoordeel voor wie langer doorwerkt (een CDU-wens) en een pensioenverhoging voor een bepaalde groep mensen met kinderen (een CSU-wens). De onenigheid richt zich op het pensioenkroonjuweel van de SPD: het minimumpensioen voor langere tijd vastzetten op 48 procent van het gemiddelde loon.

Dat is onacceptabel voor de Junge Union (JU), een groep van achttien jonge CDU/CSU-Bondsdagleden. De maatregel zou de komende jaren zo'n 120 miljard euro kosten, "een ondraaglijke last op de schouders van de jongere generatie" volgens de JU. Vooraanstaande economen zijn het daarmee eens.

De coalitie leunt op een krappe meerderheid van twaalf zetels. De JU-stemmen zijn dus doorslaggevend. Volgens Duitse media zijn ook 'oudere' CDU/CSU'ers bereid tegen te stemmen. De politieke leiding van de christendemocraten wil vasthouden aan het pensioenplan, om loyaal te zijn aan de SPD.

Gezag Merz wankelt

Het lukt bondskanselier Merz niet om de rijen gesloten te houden. Op de partijdag van de JU werden aanvallen op hem ondersteund door luid applaus. Zijn felle verweer, met woorden als "wees constructief en zeg niet alleen dat het niet gaat", heeft de jongeren verder van hem vervreemd. Pijnlijk, want de JU gold juist als zeer loyale steunpilaar van Merz.

Het gezag van Merz wankelt. Zijn eigen minister van Economische Zaken Reiche zegt openlijk dat de jongeren gelijk hebben. CSU-leider Söder spreekt eveneens van "goede argumenten" en keert zich tegen "beleid ten koste van de jongere generatie". De leider van de linkse vleugel binnen de CDU bekritiseert openlijk "de blunderreeks" van Merz.

De jongeren graven zich in. Zij blijven erbij dat zij een plan op inhoud mogen beoordelen. "Ons kan niet worden opgelegd dat een wetsvoorstel van een minister zonder discussie wordt goedgekeurd", aldus JU-voorzitter Johannes Winkel. Alle mogelijke toezeggingen aan de JU, zoals een zetel voor jongeren in de pensioencommissie, zijn afgewezen, meldt Der Spiegel.

Ook de SPD is weinig compromisbereid. Het pensioendossier is cruciaal voor de partij, die sterk leunt op de oudere kiezer. Ook vinden de sociaaldemocraten dat zij al veel hebben 'weggegeven' aan de CDU/CSU, bijvoorbeeld door strenge asielregels goed te keuren.

Geen alternatieven

De coalitie van CDU/CSU en SPD trad in mei aan met de belofte van stabiliteit. Het zou de "laatste kans van het politieke midden" zijn; anders zou extreemrechts zegevieren. In de praktijk wordt de ene ruzie door de andere opgevolgd. Er was onenigheid over de dienstplicht, de energierekening en de uitkeringen. Ook de benoeming van rechters voor het constitutioneel hof, getorpedeerd door CDU/CSU, leidde tot een politieke krimi.

Een alternatieve oplossing is er niet. Uitstel is geen optie, omdat het pakket op 1 januari moet ingaan. Het pensioenplan door de Bondsdag loodsen met de oppositie gaat evenmin: beide partijen weigeren met de rechts-extremistische AfD samen te werken. Voor de CDU/CSU is leunen op Die Linke eveneens uitgesloten.

Volgens Duitse media fantaseren CDU/CSU'ers in eigen kring over een minderheidsregering zonder de SPD. Ook zou Merz gedreigd hebben met een vertrouwensvraag, schrijft nieuwsmedium The Pioneer. Merz zou de dissidenten kunnen disciplineren, door zijn lot te koppelen aan goedkeuring van het pensioenplan. In 2001 paste toenmalig bondskanselier Schröder deze riskante zet succesvol toe. Een laatste redmiddel, dat ook verkeerd kan uitpakken voor Merz.

Deze week staan verschillende overleggen gepland om tot een oplossing te komen. Ook het begrotingsdebat van vandaag en het debat met de bondskanselier morgen zal door dit onderwerp worden gedomineerd, maar niemand lijkt te weten hoe het verder moet.

Hoe rijker de Nederlander, hoe beter de mondgezondheid, blijkt uit onderzoek van het RIVM. Theoretisch opgeleide Nederlanders en mensen met een hoog inkomen hebben een gezonder gebit dan mensen met een lager inkomen en praktisch opgeleiden. Ze gaan ook vaker naar de tandarts of mondhygiënist en poetsen vaker hun tanden.

Driekwart van de Nederlanders poetst elke dag twee keer, zoals aanbevolen. Bijna een kwart poetst dagelijks één keer en 2 procent poetst niet elke dag. Nederlanders met minder geld zeggen niet naar mondzorgverleners te gaan vanwege de hoge kosten.

Een compleet gebit bij volwassenen bestaat uit 28 tanden en kiezen, exclusief de doorgaans vier verstandskiezen. Hoeveel echte tanden iemand heeft, hangt ook samen met zijn inkomens- en opleidingsniveau. Mensen met een hogere opleiding en met meer geld hebben vaker twintig of meer eigen tanden of kiezen en minder vaak een kunstgebit. Zij hebben minder last van kiespijn of gaatjes en dus minder gebitsvervanging nodig.

Structurele ongelijkheid

De bevindingen van het RIVM zijn niet opvallend. De onderzoekers erkennen in hun rapport dat die overeenkomen met de bestaande wetenschap, maar hebben de cijfers toegespitst op Nederlanders. Het RIVM onderzoekt sinds 2023 de mondgezondheid in Nederland.

Het Sociaal en Cultureel Planbureau waarschuwde dit jaar het kabinet al dat structurele ongelijkheid het welzijn en de gezondheid beïnvloedt. De welvaartskloof vertaalt zich in een gezondheidskloof, in dit geval wat betreft de mondgezondheid.

De onderzoekers willen meer informatie verzamelen over mensen die niet of minder vaak naar mondzorgverleners gaan, zodat ze het ministerie van Volksgezondheid beter kunnen adviseren om daar wat aan te doen.

Een veilinghuis in Friesland heeft twee zilveren thoraschilden teruggegeven aan de joodse gemeenschap. Het gaat vermoedelijk om geroofde objecten die al tientallen jaren vermist waren, schrijft Omrop Fryslân.

Een juwelier had de zilverwerken met daarop twee leeuwen en een Hebreeuwse tekst in bezit. Volgens het veilinghuis had het niet veel gescheeld of de thoraschilden waren voorgoed verdwenen. "De juwelier liet een bak zien met verschillende objecten die klaarlagen om omgesmolten te worden, maar bij deze schilden had ik het idee dat het iets bijzonders kon zijn", zegt Haije Dijkstra van veilinghuis Ald Fryslân.

De thoraschilden zijn in de jaren 20 van de vorige eeuw gemaakt in Sneek en waren een cadeau van een joodse familie aan de synagoge in de stad. Waarschijnlijk dienden ze daar jarenlang als versiering voor de heilige tekst, de thora.

'Onverwacht emotioneel'

De joodse gemeenschap in Sneek bestaat niet meer, waardoor het veilinghuis contact opnam met de joodse gemeenschap in Leeuwarden.

Wel of geen roofkunst?

Het veilighuis liet onderzoek doen naar de oorsprong van de schilden. Hoewel niet met zekerheid vastgesteld kan worden dat het om roofkunst gaat, is dat wel waarschijnlijk.

In de Tweede Wereldoorlog werd joods bezit massaal geroofd door de nazi's. De synagoge in Sneek werd in 1944 verwoest door NSB'ers. Waardevolle spullen werden meegenomen door de bezetter.

"Het gaat om thoraschilden en daar waren er maar twee van. En er zijn ook twee teruggevonden, dus het is gerechtvaardigd om te zeggen dat dit de schilden uit Sneek waren", zegt Matthijs Graafland van de stichting Behoud Joods Erfgoed,

"Het was emotioneel, onverwacht emotioneel", zegt voorzitter Gerard Cohen over het terugkrijgen van het zilverwerk. Opperrabbijn Binyomin Jacobs kwam vanuit New York naar Leeuwarden voor de overdracht vanwege zijn banden met de provincie. Zijn grootouders woonden in Sneek en zijn moeder zat er ondergedoken.

Hoe de schilden uiteindelijk bij de anonieme juwelier terechtkwamen, is niet bekend. Cohen: "Ze hebben 81 jaar gezworven en je weet natuurlijk niet wat ermee is gebeurd, maar het is mooi dat we de schilden nu weer hebben."

Hij verloor al zijn huis en zijn titels, en nu verdwijnt de naam van de Britse oud-prins Andrew ook uit het straatbeeld van Noord-Ierland. Het bestuur van een gemeente daar vindt de naam niet meer gepast vanwege alle schandalen rond hem.

De Prince Andrew Way in Carrickfergus werd in 1986 zo genoemd om het huwelijk van Andrew met Sarah Ferguson te vieren. Nu hij in opspraak is geraakt door contacten met de veroordeelde pedoseksueel Jeffrey Epstein en beschuldigingen van kindermisbruik, zat de gemeente Mid and East Antrim ermee in de maag.

"Ik heb met veel mensen in die straat gesproken en zij vinden dat we hem niet meer zo moeten eren", zegt wethouder Skinner van de liberale Alliance Party. "Iedereen vindt echt dat hij de waarden van onze gemeenschap niet meer vertegenwoordigt." Een motie om de straatnaam te wijzigen, werd gisteren aangenomen door de gemeenteraad.

Elizabeth? Catherine?

Het is nog niet bekend wat de nieuwe naam wordt, maar het is de bedoeling dat er opnieuw een verwijzing naar het koningshuis komt. Er zijn al suggesties gedaan om er Queen Elizabeth Way of Princess Catherine Way van te maken, maar daar zal ook de bewoners nog naar gevraagd worden.

De gemeenteraad erkent dat de naamswijziging vervelend is voor bewoners en bedrijven aan de Prince Andrew Way. Zij moeten bijvoorbeeld hun briefpapier, bankgegevens en identiteitsbewijzen aanpassen. Toch noemt een ander raadslid het besluit "triest maar noodzakelijk".

Koning Charles ontnam prins Andrew dit jaar zijn titels, waardoor hij geen prins meer is, maar nu wordt aangeduide met Andrew Mountbatten Windsor. Ook dwingt zijn broer hem te verhuizen van het koninklijke landgoed Windsor naar een buitenhuis op het landgoed Sandringham.

Mist, gladheid en het donkere begin van de novemberochtend hebben geleid tot een drukke spits. Rond 08.15 uur stond er op wegen door heel het land meer dan 1000 kilometer file, meldt de verkeersdienst van de ANWB. Inmiddels loopt de drukte op de weg weer wat terug.

Verspreid over de A2 stonden rond die tijd de meeste files, 108 kilometer in totaal. Ook op de A1 en de A4 was het met respectievelijk 55 en 58 kilometer aan files druk.

Op de A12 bij afrit Veenendaal gebeurde een ongeval met meerdere voertuigen, meldt RTV Utrecht. Twee rijstroken zijn afgesloten om ruimte te geven aan de hulpdiensten en de berger. Weggebruikers moeten daar rekening houden met extra reistijd van ruim een uur. Ook op andere plekken in het land leidden ongelukken tot vertraging.

Dode in Drenthe

In het Drentse Nieuw-Schoonebeek is een bestuurder uit Emmen omgekomen bij een eenzijdig ongeluk. De 23-jarige chauffeur van een bestelbus botste met zijn bestelbus tegen een boom. Getuigen melden dat het op de plek van het ongeluk vanochtend mistig was, maar de politie onderzoekt de oorzaak nog. De man overleed ter plaatse aan zijn verwondingen.

Het KNMI waarschuwde met code geel in een groot deel van het land voor dichte mist, met zicht tot minder dan 200. Alleen voor de kustprovincies, Drenthe en Limburg geldt die waarschuwing niet. Later op de dag zal de mist vanuit het noordwesten geleidelijk oplossen, maar in het oosten van het land kan de dichte mist tot aan het begin van de middag blijven hangen.

Strooiwagens

Doordat het vannacht op veel plekken onder het vriespunt was, heeft aanvriezende mist op sommige plekken ook tot gladheid geleid. Rijkswaterstaat stuurde in het westen van het land strooiwagens de wegen op. In totaal werd ruim 800.000 kilo pekel uitgereden.

De ANWB noemde de drukke ochtendspits niet ongewoon voor november. Een woordvoerder zegt dat mensen door de mist hun rijstijl aanpassen, waardoor lokaal oponthoud ontstaat. De drukste ochtendspits van dit jaar was de laatste dinsdag van oktober, toen stond er door verschillende ongelukken ruim 1100 kilometer file op het drukste moment.