NOS Nieuws - Algemeen

"U dacht misschien: een nieuw kabinet, een nieuwe minister (...) dat betekent wellicht een andere manier van communiceren. En dat gaat ook gebeuren maar niet meteen vandaag", opende premier Rutte de coronapersconferentie. Toch was de manier van communiceren wel degelijk anders.

Zo gebruikte de kersverse minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers voor het eerst grafieken om zijn betoog te ondersteunen. Experts vinden dat een grote verbetering met eerdere persconferenties. Maar in sommige gevallen leidden de afbeeldingen op het scherm naast Kuipers juist af van zijn verhaal, of voegden ze weinig toe.

Nog helderder

Onder de streep is er volgens kenners geluisterd naar kritiek en zijn er stappen gezet in de goede richting. Maar ze stellen ook dat er nog veel verbetering mogelijk en nodig is om de boodschap helder over te laten komen bij iedereen in Nederland.

Volgens Rutte gaat dat ook gebeuren. Hij zei dat er nog wordt gekeken naar de beste manier om aanpassingen in het coronabeleid bekend te maken. Wat Julia van Weert, hoogleraar gezondheidscommunicatie, betreft wordt het videoscherm in ieder geval een blijvertje.

"Met plaatjes ter ondersteuning help je mensen de info beter te begrijpen. Alleen moeten die plaatjes wel synchroon lopen met het betoog en dat was nu vaak niet het geval." Als voorbeeld wijst ze op de grafiek waarop te zien was dat de besmettingscijfers in vier landen fors zijn gestegen:

"Die grafiek riep bij mij vooral de vraag op: waarom is er bij ons dan meer dicht als het hier relatief goed gaat?" Daarnaast is vier grafieken in één oogopslag volgens haar te veel om te verwerken als iemand tegelijkertijd een verhaal afsteekt. "De grafiek was bovendien te snel weg."

'Werkt niet bij deze boodschap'

Communicatie-expert Lars Duursma miste soms de toegevoegde waarde van de afbeeldingen op het scherm. Bijvoorbeeld toen Kuipers sprak over eenzaamheid onder jongeren.

"Hij liet wel cijfers zien, maar die gingen eerst omhoog en toen weer omlaag. Dat werkt niet als je boodschap is: er is veel eenzaamheid onder jongeren. Dan kan je bijvoorbeeld beter drie jonge mensen laten zien en er dan twee rood maken en een groen, als het twee derde van de jonge mensen treft. Of laat het contrast zien met vóór de pandemie."

Wat de nieuwe minister bij dit onderwerp wel goed aanpakte, was volgens Duursma dat hij het persoonlijk maakte. Kuipers refereerde namelijk aan zijn vier zoons. "Op zo'n manier kan je het niet oneens met hem zijn. Verder sprak hij ook rustig en deskundig. Maar Kuipers wilde eigenlijk te veel zeggen in een te korte tijd en gebruikte te veel graphics."

Moeilijke woorden

In vergelijking met zijn doorwrochte presentaties over de coronacijfers aan journalisten of Kamerleden in zijn vorige functie, praat Kuipers nu veel langzamer en in korte zinnen. Toch gebruikt hij volgens hoogleraar Van Weert nog te veel lastige woorden om iedereen te bereiken. "Het kan nog begrijpelijker. Maar hij is veel minder breedsprakig dan zijn voorganger De Jonge."

Die zat overigens met een schaal popcorn en een biertje thuis de persconferentie te kijken:

De experts vragen zich af waarom het beeldscherm niet werd gebruikt om de nieuwe maatregelen op te presenteren. Of om precies te laten zien wat de toegevoegde waarde is van de medische mondkapjes die het kabinet nu dringend adviseert, voegt Van Weert toe. "Je moet mensen echt overtuigen waarom zoiets belangrijk is."

Verder vindt Duursma dat de gebarentolk in de nieuwe opzet beter uit de verf komt. Vanwege de prominente plek op de achtergrond leidde de gebarentolk voorheen te veel af voor mensen die er geen gebruik van maken. Nu is de tolk in een klein kader rechtsonder in het beeld te zien.

De politie en de fiscale opsporingsdienst FIOD hebben dinsdag in een bedrijfspand in het Groningse Ter Apelkanaal een illegale sigarettenfabriek opgerold. Drie mannen die er aan het werk waren, zijn aangehouden.

Een van de verdachten kwam vanwege een Duits onderzoek bij de politie in beeld. Het gaat om een 66-jarige man uit Stompwijk. Hij wordt in verband gebracht met het stelen van dure auto's, die hij naar Dubai zou verschepen. In dit onderzoek kwam zijn betrokkenheid bij de illegale sigarettenhandel naar voren.

Op verzoek van Duitsland deden de Nederlandse autoriteiten dinsdag een inval in het bedrijfspand. Daar werden 1,5 miljoen sigaretten en 18 dozen tabak aangetroffen. De goederen zijn in beslag genomen en vernietigd. Verder heeft de politie invallen gedaan in een boerderij in Alteveer en een bedrijfspand in Veendam, meldt RTV Noord.

De man uit Stompwijk wordt overgeleverd aan de Duitse autoriteiten. De twee andere verdachten, mannen van 40 en 46 jaar oud uit Litouwen, zitten nog vast in Nederland.

Rusland bereidt in het geheim een provocatieactie voor in Oekraïne om een excuus te hebben om het buurland binnen te vallen. Dat claimt de woordvoerder van het Witte Huis in een persverklaring.

Volgens een Pentagon-functionaris is er bewijs dat Rusland mensen heeft getraind om in Oekraïne een aanslag te plegen tegen pro-Russische opstandelingen in het oosten van het land. Ook zou hun geleerd zijn hoe ze explosieven moeten gebruiken bij de sabotageactie.

Het Oekraïense ministerie van Defensie stelt ook dat Rusland provocateurs inzet. De woordvoerder van Poetin spreekt de beschuldiging tegen: "Tot nu toe zijn al deze verklaringen ongegrond".

100.000 Russische militairen

De informatie uit de VS over de provocatieplannen komt aan het eind van een week met drie ontmoetingen tussen Russische en westerse functionarissen. Daarbij stond de gespannen situatie aan de grens van Oekraïne centraal. Daar zijn zo'n 100.000 Russische militairen samengetrokken. Gesprekken over de terugtrekking van die troepen verlopen moeizaam.

Rusland eist dat de NAVO zich terugtrekt uit alle landen die tijdens de Koude Oorlog onder de Russische invloedssfeer vielen. Ook willen de Russen de garantie dat Oekraïne nooit lid wordt van de NAVO.

In deze video wordt dit verder uitgelegd:

Perssecretaris John Kirby van het Amerikaanse ministerie van Defensie zegt tegen CNN dat de Russische president Poetin waarschijnlijk op de hoogte is van de false flag-operatie. Met de ervaringen uit het verleden in het achterhoofd noemde Kirby het "moeilijk te geloven dat dit soort activiteiten kunnen plaatsvinden zonder medeweten (...) van het hoogste niveau van de Russische regering".

Een false flag-operatie is bedoeld om de verantwoordelijkheid voor een aanval in de schoenen van een ander land te schuiven.

Websites overheid gehackt

Vandaag zijn overheidswebsites van Oekraïne platgelegd door een cyberaanval. Op de websites was een dreigende tekst in het Oekraïens, Russisch en Pools te lezen: "Wees bang en vrees het ergste." De aanval doet de spanningen in de regio nog verder oplopen.

De Oekraïense veiligheidsdienst zegt aanwijzingen te hebben dat hackersgroepen met nauwe banden met de Russische geheime dienst achter de aanval zitten.

De Europese Unie heeft de cyberaanval op overheidswebsites in Oekraïne scherp veroordeeld. EU-buitenlandchef Josep Borrell noemt de hackaanval onacceptabel.

Meerdere overheidswebsites lagen vandaag plat door een digitale aanval. In totaal zijn meer dan zeventig websites aangevallen, zeggen Oekraïense autoriteiten. Een groot aantal daarvan is inmiddels weer in de lucht.

Onder de getroffen websites waren die van het ministerie van Defensie en van Buitenlandse Zaken. Deze zijn inmiddels weer oproepbaar, maar lange tijd stond op de site een waarschuwing in het Oekraïens, Russisch en Pools: "Wees bang en vrees het ergste."

Destabiliseren

Dergelijke acties hebben als doel om Oekraïne te destabiliseren en om desinformatie te verspreiden, aldus Borrell. "Het kan bijdragen aan verdere escalatie van een situatie die al zeer gespannen is."

De buitenlandchef verzekerde Oekraïne dat de EU-lidstaten klaar staan om technische assistentie te verlenen om de schade van de aanval te herstellen en aanvallen in de toekomst af te slaan.

De Oekraïense veiligheidsdienst zegt aanwijzingen te hebben dat hackersgroepen met nauwe banden met de Russische geheime dienst achter de aanval zitten.

De EU en de VS willen nog geen harde conclusies trekken, maar bieden hulp aan bij het opsporen van de daders. Rusland heeft niet gereageerd op de Oekraïense beschuldigingen.

Op de cover van de Britse editie van Vogue zijn deze maand negen modellen met een Afrikaanse achtergrond te zien. Hoofdredacteur Edward Enninful van het modeblad zegt tegen The Guardian dat hij daarmee een nieuw tijdperk wil inluiden.

Zo'n grote groep zwarte modellen op het voorblad is een primeur voor Vogue. Onder hen zijn Adut Akech, Nyagua Ruea en Majesty Amare.

Bij eerdere fotoshoots met zwarte modellen voor Vogue ging het volgens Enninful om een of twee donkere vrouwen tussen een groep witte modellen. Hij noemt dat een voorbeeld van tokenism: het plichtmatig of symbolisch moeite doen om inclusief te zijn voor mensen uit minderheidsgroepen. Met de jongste cover wordt een statement gemaakt tegen die plichtmatige aanpak, zegt de hoofdredacteur.

"De nieuwe cover geeft aan dat we in een tijdperk leven waarin zwarte schoonheid steeds meer wordt gevierd", zegt de Nederlandse lifestyle-journalist Janice Deul in een reactie. Maar ze heeft ook haar bedenkingen bij de foto.

De boodschap die Vogue wil communiceren is volgens Deul helder, maar er is op sociale media ook veel commotie over, zegt ze. "Sommige modellen zijn zo donker neergezet dat je hun gezichten amper ziet. En het gaat juist om hun identiteit als beautyiconen van een nieuwe tijd."

Deul hoopt dat de Nederlandse Vogue ook inclusiever wordt. De nieuwe hoofdredacteur Yeliz Çiçek maakt zich al langer hard voor meer diversiteit in de Nederlandse samenleving.

Op de catwalks is de diversiteit de laatste tijd sterk toegenomen. Uit het diversiteitsrapport van Fashion Spot valt op te maken dat daar in de herfst- en wintershows van vorig jaar 43 procent van de vrouwelijke modellen van kleur was.

Het kabinet kiest voor beperkte versoepelingen om te voorkomen dat in de cruciale sectoren als de zorg, de brandweer en het onderwijs, te veel werknemers uitvallen door ziekte. Premier Rutte en minister Kuipers zeiden vanavond te vrezen voor een "ontwrichting" van de samenleving en "onbeheersbare situaties" door de snel oplopende besmettingscijfers.

Tot nu toe werden de maatregelen vooral ingegeven door de vrees dat er te weinig ziekenhuisbedden waren voor een stijgend aantal coronapatiënten.

"Er kunnen zoveel mensen uitvallen dat dit zorgt voor een ontwrichting bij relevante onderdelen van de samenleving", waarschuwde Kuipers, de nieuwe minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. "Ook bij ons staan belangrijke voorzieningen onder druk."

Op de coronapersconferentie probeerden Kuipers en Rutte uit te leggen waarom in Nederland nog geen einde komt aan de op 18 december ingestelde lockdown. Voor het eerst werden er grafieken getoond van ontwikkelingen in de besmettingscijfers.

Risicovol

Vanaf morgen mag er meer: winkels, sportclubs, muziekscholen en het hoger onderwijs gaan weer open. Maar ondanks grote druk vanuit de samenleving en burgemeesters moeten de horeca en de culturele sector nog zeker tien dagen dichtblijven. "Het is te risicovol. Het leidt tot onbeheersbare situaties", is de stellige overtuiging van premier Rutte.

De boodschap van Rutte en Kuipers is duidelijk: met de huidige versoepelingen wordt al een enorm risico genomen. Nu zijn er dagelijks meer dan 35.000 nieuwe coronagevallen, dat kan door het aangepaste beleid oplopen naar 80.000 besmettingen per dag.

Kijk hier wat er vanaf zaterdag weer mag;

Rutte en Kuipers schetsten een scenario dat er in ziekenhuizen of in scholen geen personeel meer is vanwege ziekte. "Wat doe je dan als Nederland uitvalt?", vroeg Kuipers zich af, zonder op de vraag antwoord te geven.

De roep om meer sectoren in Nederland open te doen, klinkt steeds luider. In omliggende landen als België en Duitsland zijn de regels minder streng dan in Nederland. Rutte en Kuipers zeggen de kritiek te begrijpen. "Niet alles kan tegelijkertijd open", aldus de premier. "Ik snap heel goed dat het compleet oneerlijk voelt."

Het ministerie van Volksgezondheid heeft nieuwe overeenkomsten gesloten met laboratoria voor het uitvoeren van tienduizenden PCR-analyses. Het aantal PCR-tests dat de GGD's hierdoor dagelijks kunnen afnemen in de coronateststraten stijgt van 106.500 naar 175.000.

Dit blijkt uit begrotingsstukken die minister Kuipers van Volksgezondheid naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. De Dienst Testen van het ministerie bevestigt de capaciteitsverhoging aan de NOS.

De overeenkomsten met de labs zijn belangrijk om te kunnen garanderen dat er in Nederland voldoende kan worden getest op het coronavirus. Tot nu toe was er nog niet genoeg capaciteit om aan de verwachte vraag per eind januari te voldoen.

De GGD's en het ministerie gaan ervan uit dat door de besmettelijke omikronvariant over twee weken 200.000 mensen per dag zich willen laten testen. Nu doen ongeveer 100.000 mensen dat al dagelijks.

41 euro per test

De kosten voor het ophogen van de PCR-analysecapaciteit voor drie maanden bedragen maximaal 252 miljoen euro. Dit betekent omgerekend dat één analyse de overheid zo'n 41 euro kost. Dat bedrag is opvallend lager dan de 50 euro die betaald wordt onder de eerder afgesloten contracten.

Eerder deze week meldde de NOS dat de GGD's een contract sluiten met commerciële teststraten die zijn aangesloten bij het Testen voor Toegang. Het is de bedoeling dat hier enkel antigeensneltests worden afgenomen.

Die antigeensneltest is over het algemeen minder betrouwbaar dan de PCR-test. De uitslag komt sneller dan bij de PCR-test, maar de test is minder gevoelig, zegt het RIVM.

Zowel het uitbreiden van de PCR-analysecapaciteit als het contracteren van de commerciële teststraten heeft als doel om voorbereid te zijn op een groeiende vraag naar coronatests.

Vanaf zaterdagochtend wordt een aantal coronamaatregelen versoepeld. Dat hebben premier Rutte en minister Kuipers gisteravond bekendgemaakt in de eerste persconferentie van het kabinet-Rutte IV. Niet-essentiële winkels, kappers en het hoger onderwijs gaan weer open, de horeca en de cultuursector moeten nog dicht blijven.

Het is weer toegestaan om buiten met vier mensen samen te komen. Voor binnen gaat het advies van maximaal twee naar hooguit vier bezoekers. Niet-essentiële winkels mogen weer open en kunnen zonder afspraak bezocht worden tot 17.00 uur. Wel gelden er beperkingen voor het aantal personen dat tegelijkertijd in de winkel mag zijn.

Ook kappers, nagelsalons en andere niet-medische contactberoepen mogen weer open tot 17.00 uur.

Sporten op binnenlocaties is weer toegestaan en dus kunnen sportscholen en sportclubs hun deuren openen. Het coronatoegangsbewijs is bij de binnenlocaties verplicht voor personen boven de 18 jaar.

Buiten sporten voor volwassenen is ook weer toegestaan. Wedstrijden mogen alleen binnen de eigen club gespeeld worden. Voor topsport geldt een uitzondering. Publiek is daarbij niet toegestaan.

Hoewel de culturele sector dicht blijft, mogen locaties waar kunst en cultuur wordt beoefend wel open, zoals muziek- en dansscholen.

Mbo's, hbo's en universiteiten mogen weer op locatie lesgeven. Studenten hoeven dus geen onderwijs op afstand meer te volgen.

Wel gelden er enkele beperkende voorwaarden. Op het mbo en in het hoger onderwijs geldt een maximale groepsgrootte van 75 personen. Die beperking geldt niet voor als er tentamens worden afgenomen. Ook wordt het dragen van mondkapjes overal verplicht. Studenten moet vanaf nu altijd hun mondkapje ophouden, ook als ze in een lokaal zitten.

Horecagelegenheden mogen voorlopig nog niet open. Eten bestellen of afhalen blijft wél mogelijk. Ook de culturele sector moet de deuren nog gesloten houden. Het kabinet kijkt over tien dagen, op 25 januari, opnieuw naar de mogelijkheid om restaurants, cafés, bioscopen, musea en theaters te openen.

Een andere regel die gehandhaafd blijft is de verplichte 1,5 meter afstand. Essentiële winkels, zoals supermarkten en drogisten, blijven open tot 20 uur.

De quarantaineregels worden fors aangepast. Mensen die minimaal een week geleden een boosterprik hebben gehad of korter dan acht weken geleden corona hebben gehad hoeven niet meer in quarantaine als zij in contact zijn geweest met een besmet persoon. Dit geldt alleen als ze geen klachten ontwikkelen.

Ook gaan de quarantaineregels voor mensen in cruciale beroepen, zoals leraren en zorgmedewerkers, veranderen. Wat deze regels precies inhouden wordt later pas bekendgemaakt. De nieuwe regels gaan gelden vanaf 21 januari.

Vaker mondkapjes op

Naast de versoepelingen en blijvende regels komt er ook een nieuw advies bij. Overal waar het niet mogelijk is om 1,5 meter afstand te houden wordt geadviseerd een mondkapje te dragen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om drukke winkelstraten en markten, maar het geldt ook op de werkvloer.

Het dragen van stoffen en zelfgemaakte mondkapjes wordt afgeraden.

Cafés, restaurants, bioscopen en theaters blijven de komende tien dagen nog dicht. Het kabinet vindt een verdere versoepeling onverstandig omdat de coronabesmettingen snel oplopen. Op 25 januari wordt opnieuw bekeken of de horeca en de cultuursector open kunnen.

Het kabinet gaat verder de quarantaineregels versoepelen. Nu moet iedereen met een besmette huisgenoot ook tien dagen binnen blijven. Dat wordt anders: mensen met een cruciaal beroep hoeven niet thuis te blijven als een huisgenoot positief is. Deze werknemers mogen dan zelf geen klachten hebben, moeten iedere dag een zelftest doen en na dag 5 een pcr-test.

Voorkomen

De quarantaineplicht vervalt ook voor mensen die minimaal een week geleden een booster hebben gehad en voor mensen die korter dan acht weken geleden corona hebben gehad. Hiermee hoopt het kabinet te voorkomen dat er te veel werknemers thuis komen te zitten.

Om 19.00 uur zullen premier Rutte en minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een persconferentie geven, die live is te volgen op NPO1.

Winkels

Binnen de horeca en de cultuursector is veel verontwaardiging. De horeca vindt het onrechtvaardig dat er voor andere sectoren, zoals winkels, het hoger onderwijs en de sport wel versoepelingen mogelijk zijn. Vandaag werd bekend dat niet-essentiële winkels tot 17.00 uur zonder afspraak klanten mogen ontvangen. Gisteren was er nog sprake dat deze winkels alleen op afspraak open zouden gaan.

Maar voor de horeca en de cultuur wil het kabinet geen uitzondering maken. De voorzitter van Koninklijke Horeca Nederland Robèr Willemsen is verbijsterd over het besluit. "Het is waardeloos en duidelijk dat wij achter in de rij staan." Hij vreest dat er veel maatschappelijk verzet komt tegen het besluit. "Ik snap er niets van."

Nederland stuurt geen regeringsdelegatie naar de Olympische Winterspelen in China, volgende maand. De reden voor het besluit is dat er ook geen Nederlandse toeschouwers bij aanwezig mogen zijn, laat Buitenlandse Zaken weten.

Koning Willem-Alexander maakte eerder al bekend om dezelfde reden niet naar Peking af te reizen. Dat zowel de koning als de politieke delegatie thuisblijft, heeft volgens de autoriteiten niets te maken met de diplomatieke boycot van de Winterspelen door een aantal landen.

Het thuisblijven van de diplomatieke delegatie is vandaag besloten in de ministerraad. Bij de afweging speelt ook mee dat er vanwege de pandemie amper mogelijkheid is tot overleg met de Chinese autoriteiten. In zulke gesprekken zouden Nederlandse diplomaten altijd de grote zorgen over de mensenrechtensituatie in China bespreken, laat een woordvoerder van het ministerie weten.

Boycot

Onder meer de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Australië en Canada sturen geen politieke delegatie naar de Winterspelen in Peking. De sporters uit deze landen zijn wel bij het sportevenementen aanwezig. Het doel van de boycot is volgens deze groep landen een krachtig signaal af te geven tegen de mensenrechtenschendingen in de Chinese provincie Xinjiang.

De Chinese regering noemt de boycot een lastercampagne. Peking heeft altijd stellig ontkend dat de Oeigoeren en andere moslimminderheden in Xinjiang worden onderdrukt.

Denemarken

Denemarken zal geen officiële diplomatieke delegatie naar de Olympische Winterspelen in Peking sturen vanwege mensenrechtenkwesties in het gastland, zei minister van Buitenlandse Zaken Jeppe Kofod kort nadat het Nederlandse besluit bekend was gemaakt.

"Het is geen geheim dat Denemarken erg bezorgd is over de mensenrechtensituatie in China", zei Kofod. "De regering heeft besloten dat we geen officiële afvaardiging naar de Olympische Winterspelen in China sturen."

Ridouan Taghi ontkent dat hij werkte aan een ontsnapping uit de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Dat laat hij vandaag via zijn advocaat Inez Weski weten.

NRC schreef gisteren dat Taghi drie verschillende scenario's had voor een ontsnapping. Volgens Taghi is er geen sprake van "dergelijke plannen met op mensen gerichte gewelddadige gijzelingen, aanvallen op de bunker, of op transporten bij enigerlei vermeend ontsnappingsplan."

Over de aanval op de bunker zegt hij via zijn advocaat dat "objectief vaststaat dat hij nooit naar een zitting, dus ook niet naar de bunker wenste te worden vervoerd". Hij zegt het "absurd te vinden" dat wordt gesproken over een aanval op de bunker of op een transport als ontsnappingsplan.

Volgens hem dienen de berichten over de ontsnappingsplannen "ter promotie van maatregelen tot verregaande inperking van de rechten van verdachten en gedetineerden".

NRC baseerde zich in het bericht van gisteren op dossierstukken van het onderzoek naar Taghi's neef. Die neef, advocaat Youssef T., moest volgens de krant opdrachten doorgeven voor de ontsnapping.

De EBI in Vught waar Taghi nu vastzit is een soort gevangenis in een gevangenis. Het wordt zo zwaar bewaakt dat er nooit iemand is ontsnapt:

De Deense oud-minister van Defensie, Claus Hjort Frederiksen, wordt beschuldigd van het lekken van staatsgeheimen. Dat heeft hij in een kort persbericht bekendgemaakt. Op het delen van staatsgeheimen staat in Denemarken een maximumstraf van 12 jaar cel.

Het is niet bekend gemaakt om welke staatsgeheimen het gaat, maar volgens Deense media draait het vermoedelijk om informatie rond het aftappen van internetkabels. Deense journalisten hebben onthuld dat op die manier de Deense geheime dienst, in samenwerking met de Amerikaanse inlichtingendienst NSA, Europese bondgenoten heeft afgeluisterd.

Vorig jaar meldden Deense media dat toenmalig bondskanselier Merkel met behulp van de Deense geheime dienst was afgeluisterd, wat leidde tot diplomatieke spanningen met Duitsland.

Beschadigen van Denemarken

Frederiksen gaf anderhalf jaar geleden toe dat tijdens zijn ministerschap, dat duurde van 2016 tot 2019, internetkabels werden afgetapt. Op dat moment was hij geen minister meer, maar Kamerlid voor de liberale oppositiepartij Venstre. De uitspraken wekten direct al verbazing bij experts, omdat daarmee zeer gevoelige informatie naar buiten werd gebracht.

In zijn persverklaring zegt Frederiksen niets kwijt te willen over de aanklacht. Wel schrijft de oud-minister dat hij "nooit iets zou doen dat Denemarken of de Deense belangen zou kunnen schaden".

Frederiksen is een vooraanstaand politicus. Hij was vijftien jaar lang partijsecretaris van Venstre. Daarna was hij twee keer minister van Financiën en eenmaal minister van Werkgelegenheid. Ook werd hij gezien als rechterhand van partijleider Rasmussen, die premier was van 2009 tot 2011 en van 2015 tot 2019.

Inlichtingenchef opgepakt

De aanklacht tegen Frederiksen volgt op de arrestatie van het voormalig hoofd van de militaire en buitenlandse inlichtingendienst (FE), Lars Findsen. Hij zit al een maand in voorarrest, vanwege het lekken van staatsgeheimen. Ook drie andere inlichtingenmedewerkers werden opgepakt, maar zij zijn inmiddels weer op vrije voeten.

Findsen zou informatie naar journalisten hebben gelekt. Zelf ontkent hij dat hij iets verkeerd heeft gedaan. De ex-FE-baas noemt de aanklacht tegen hem "compleet gestoord". Vandaag werden journalisten van de publieke omroep DR door de politie verhoord. Hun werd gevraagd hun bronnen te openbaren, maar op dat verzoek werd niet ingegaan.

Findsen werd in augustus 2020 geschorst als spionagechef, omdat zijn dienst onzorgvuldig zou omgaan met de gegevens van Deense burgers. Vorige maand oordeelde een onderzoekscommissie dat de geheime dienst binnen de kaders van de wet heeft geopereerd, waarna Findsens schorsing werd opgeheven.

Op het erf van een Noord-Hollandse veehouder hebben de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de dierenpolitie gisterochtend ernstig verwaarloosde Schotse hooglanders gevonden. Drie dieren waren er zo slecht aan toe dat de dierenarts ze ter plekke moest laten inslapen. Naast de andere nog levende runderen zijn zes kadavers gevonden.

De hooglanders werden tijdens een controle aangetroffen. Daarbij stuitten de inspecteurs op veel weerstand. "De aanwezigen op het terrein dachten dat zij hen de toegang konden weigeren", schrijft de politie.

Een woordvoerder van de NVWA wil tegen NH Nieuws niet zeggen waar precies de koeien zijn gevonden. "Omdat we niet willen dat de informatie herleidbaar is naar de veehouder."

Wel zegt de woordvoerder dat de situatie op het erf "heel treurig" was. Volgens de NVWA stonden de koeien tot aan de knieën in uitwerpselen en modder en was er weinig tot geen voer en water beschikbaar. Een van de levende koeien lag tussen de kadavers.

Zeven koeien elders ondergebracht

De zeven Schotse hooglanders die het hebben overleefd, zijn ernstig verzwakt. Zij zijn in bewaring genomen door de NVWA. "Ze zijn overgebracht naar een adres waar ze de verzorging krijgen die ze hard nodig hebben", zegt de voedselwaakhond.

De NVWA en de politie hebben meerdere processen-verbaal opgemaakt tegen de eigenaren van de dieren. Volgens de NVWA-woordvoerder was het niet de eerste keer dat het vee van deze veehouder werd gecontroleerd: "Bij de laatste controle werden er ook een paar dingen geconstateerd, maar die waren op orde gebracht. Nu was de situatie dramatisch."

Premier Rutte en minister Kuipers van Volksgezondheid komen om 19.00 uur met de eerste persconferentie over de coronamaatregelen van het nieuwe kabinet. Haagse bronnen meldden al eerder dat vanaf morgen niet-essentiële winkels weer open mogen, en dat universiteiten, hogescholen en het mbo weer fysiek les mogen geven.

Je kunt de persconferentie live volgen bij de NOS, via de volgende kanalen:

Coop heeft varkensschnitzels per ongeluk verkocht als vegetarische schnitzels. De fout is volgens de supermarktketen veroorzaakt door "een fout bij een van onze leveranciers".

Zowel de supermarktketen als de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit maakte het nieuws vandaag bekend. In ongeveer 220 verpakkingen van Coop Schnitzel XXL Plantaardig 500 gram waren per ongeluk Varkensschnitzels XXL terechtgekomen.

Het vlees was afkomstig van leverancier Promessa, die onder meer vleesvervangers maakt, maar ook vlees verwerkt. Een woordvoerder van Promessa zegt dat het gaat "om een menselijke fout" bij het verpakken van de schnitzels. "Dit is nog nooit eerder gebeurd. Je schrikt er ook van. Voor de mensen die vegetariër en veganist zijn is het echt heel erg. Dus onze oprechte excuses."

'Geen problemen met kwaliteit'

Ongeveer zestig van deze verpakkingen met twee schnitzels erin zijn verkocht, Coop kan niet zeggen waar dat is gebeurd. De rest is uit de winkels verwijderd. "Er zijn geen problemen met de kwaliteit of voedselveiligheid, maar het product in deze verpakking is dus niet vegetarisch en bevat varkensvlees", aldus de supermarktketen op haar website.

Het gaat om de vegetarische XXL-schnitzels die houdbaar zijn tot 15 en 16 januari en de streepjescode 8713526837983 hebben. Consumenten kunnen het product terugbrengen en krijgen dan hun geld terug.

Het kabinet trekt 250 miljoen euro extra uit voor de subsidieregeling in het Groningse aardbevingsgebied. Het is de bedoeling dat alle Groningers die in aanmerking komen voor 10.000 euro om hun woning te verbeteren, dat bedrag kunnen krijgen.

Maandag leidde het aanvragen tot een chaos, omdat er slechts 220 miljoen euro was uitgetrokken, terwijl bijna 50.000 huishoudens de subsidie konden aanvragen. Hierdoor dreigden zo'n 25.000 mensen achter het net te vissen.

Staatssecretaris Vijlbrief voor MIjnbouw schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat hij de gang van zaken betreurt. "Het is voor al die Groningers die zonder resultaat urenlang in de rij hebben gestaan - letterlijk in de kou buiten, of digitaal - niet meer dan terecht dat ook zij de aanvraag kunnen doen."

Lange tijd onduidelijkheid

De subsidieregeling is bedoeld voor Groningers die in bepaalde postcodegebieden in het aardbevingsgebied wonen, maar niet onder het versterkingsprogramma van de Nationaal Coördinator Groningen vallen. Omdat lange tijd onduidelijk was of zij ergens voor in aanmerking zouden komen, hebben zij vaak lang weinig tot geen onderhoud aan hun huis gedaan.

Het is nog niet duidelijk wanneer deze mensen hun aanvraag - met een prijsopgave van voorgenomen maatregelen - alsnog kunnen indienen. Vijlbrief schrijft dat hij zich gaat inspannen om de nieuwe ronde snel te laten beginnen. Maar hij wil voorkomen dat het opnieuw misgaat.

"De enige oplossing"

De Groningse commissaris van de Koning, Paas, zegt in een eerste reactie dat hij het een goed besluit vindt. Hij heeft de afgelopen dagen veel contact met de nieuwe staatssecretaris gehad. "We zijn blij dat hij meteen de koe bij de hoorns heeft gevat. Dit was eerlijk gezegd de enige oplossing."

Vijlbrief kondigde deze week aan dat hij maandag en dinsdag voor een eerste kennismaking naar Groningen gaat. De commissaris van de Koning verwacht dat dit bezoek na het besluit "in een iets rustiger vaarwater komt".

Burgemeester Hoogendoorn van de gemeente Midden Groningen verwacht dat het bedrag dat er nu nog bij komt "genoeg is om iedereen die daar recht op heeft gebruik te laten maken van de genoegdoeningsregeling."

"Ogen uit de kop schamen"

PvdA-Kamerlid Nijboer noemt het besluit onvermijdelijk. "Ze moeten zich de ogen uit de kop schamen dat ze mensen lieten vernikkelen in de kou." Hij vindt overigens dat er nog twee andere cruciale stappen moeten worden genomen "om Groningen recht te doen": de gaswinning moet niet weer worden verhoogd en het kinderhartcentrum moet behouden blijven voor het noorden.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft het bedrijf KeyService Nederland/Plumberservice een boete opgelegd wegens misleidende en agressieve praktijken. Het bedrijf uit Helmond bood online slotenmakersdiensten aan, waarbij consumenten dachten in zee te gaan met een lokale slotenmaker. Ook deed KeyService alsof het de slotenmakers die het inschakelde controleerde op kwaliteit. Verder stonden er positieve neprecensies op de sites van het bedrijf.

Klanten die zichzelf hadden buitengesloten kregen van tevoren geen prijsopgave, maar werden achteraf soms onder druk gezet om de hoge rekening meteen te betalen. Het ging volgens de ACM om tot wel 2200 euro voor enkele minuten werk. Het bedrijf krijgt een boete van 200.000 euro, de bestuurder een van 50.000 euro.

'Misbruik van spoedsituaties'

"Als je jezelf hebt buitengesloten, ga je op zoek naar een betrouwbaar bedrijf dat je kan helpen", zegt Cateautje Hijmans van den Bergh van de ACM. "Juist in zulke situaties moeten consumenten kunnen vertrouwen op de diensten van een slotenmaker. Dit bedrijf maakte daar misbruik van door zich anders voor te doen, achteraf hoge rekeningen te presenteren en consumenten onder druk te zetten."

De ACM is bezig met een bredere aanpak van malafide slotenmakers. Volgens de ACM komen consumenten in een noodsituatie vaak uit bij een partij die slecht werk levert, veel geld rekent en soms agressief te werk gaat.

Na overleg met de ACM heeft Google advertenties van onbetrouwbare slotenmakers verwijderd. Ook heeft de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland de registratie van onbetrouwbare partijen gecontroleerd en geschrapt, waardoor hun sites niet meer te vinden zijn. Verder zijn er telefoonnummers van malafide partijen geblokkeerd. Daarbij is samengewerkt met de politie, buitenlandse toezichthouders, fraudeteams van banken en de brancheorganisatie van slotenmakers.

Na een week vol diplomatiek topoverleg is van het verminderen van spanningen tussen Rusland en het Westen niet veel terechtgekomen. Beide partijen staan nog lijnrecht tegenover elkaar, werd vandaag nogmaals bevestigd door minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov.

Op zijn jaarlijkse persconferentie zei Lavrov dat het Kremlin niet onbeperkt gaat wachten op een westerse reactie op Moskous eisen. Rusland eist dat de NAVO geen troepen uitbreidt of inzet in Oekraïne en andere ex-Sovjetstaten en wil de garantie dat Oekraïne nooit lid zal worden van de NAVO.

'NAVO staat nu aan onze grenzen'

Op de vraag waarom de kwestie van het eventuele Oekraïense NAVO-lidmaatschap juist nu zo prangend is, zei Lavrov: "Ons geduld is op." Volgens hem begon de NAVO-dreiging in de jaren 90, toen de NAVO de belofte over non-expansie - een belofte die volgens de NAVO nooit is gedaan - in de prullenbak gooide. "Er zijn door de jaren heen vijf uitbreidingsgolven geweest, en als gevolg daarvan staat de NAVO nu aan onze grenzen", aldus Lavrov.

Lavrov herhaalde nog maar eens de woorden die we de afgelopen dagen steeds uit Moskou hoorden: "We hebben juridisch bindende garanties nodig. De eisen zijn duidelijk en we verwachten binnen een week schriftelijk antwoord."

President Poetin zei eerder dat Rusland "militair-technisch" zal antwoorden als het deze week geen garanties krijgt. Op de vraag wat dat precies betekent, zei Lavrov vandaag dat het antwoord van Poetin zal afhangen van het advies dat hij krijgt van militaire experts.

Daaraan voegde hij toe dat hij geen "theeblaadjes leest, zoals de Amerikanen graag doen". Oftewel: het blijft koffiedik kijken.

Een Finse journalist vroeg of Rusland vindt dat Finland en Zweden - in tegenstelling tot Oekraïne - wel zelf zouden mogen beslissen over een eventueel NAVO-lidmaatschap. "Natuurlijk respecteren we de soevereiniteit van Finland en Zweden. Dat is hun eigen keus", aldus Lavrov. "Het probleem is dat de soevereiniteit niet gerespecteerd wordt door degenen die hun toetreding tot de NAVO willen uitlokken."

Zorgelijkste crisis sinds de Koude Oorlog

De afgelopen maanden heeft Rusland tienduizenden militairen aan de grens met Oekraïne gestationeerd, waardoor het vermoeden bestaat dat het een nieuwe invasie voorbereidt. De NAVO heeft meermaals duidelijk gemaakt dat de door Rusland gestelde eisen onacceptabel zijn. Verder hebben de VS en de NAVO Rusland gewaarschuwd voor "enorme gevolgen" als Rusland zijn agressie tegen Oekraïne hervat.

Zo wordt gedreigd met het afsluiten van Rusland van het SWIFT-systeem dat internationale transacties tussen grote banken verwerkt en met een embargo op de verkoop van Amerikaanse producten en technologie aan Rusland. Ook zegt de NAVO Oekraïense strijdgroepen te zullen bewapenen die een guerrillaoorlog tegen Rusland kunnen voeren. Rusland zegt alle banden met het Westen te verbreken als zulke sancties volgen.

In de Russische staatsmedia klinkt dagelijks dreigende oorlogstaal. Deze week wordt neergezet als het moment van de waarheid: zal de NAVO Rusland respecteren en het totale eisenpakket inwilligen? En zo niet, is het Westen dan klaar voor de 'militair-technische' gevolgen?

Optimisten hoopten op nieuwe afspraken op het gebied van wapenbeheersing of over het vooraf melden van militaire oefeningen. Dat zou iets van de druk van de ketel halen. Maar Moskou lijkt geen centimeter te willen wijken en legt alle verantwoordelijkheid bij het Westen.

Er wordt gevreesd dat Rusland na deze mislukte overleggen kan zeggen: "Zie je wel, we hebben het op alle manieren diplomatiek geprobeerd, maar het Westen geeft ons geen veiligheidsgaranties. En dus laten ze ons geen keus dan onszelf te verdedigen". Om dan wellicht verdere stappen te zetten richting Oekraïne.

Wit-Rusland

Op de persconferentie stipte Lavrov nog enkele andere thema's aan, zoals de versterkte banden tussen Wit-Rusland en Rusland en de geplande uniestaat, die nu "voor 90 procent rond is". De relatie met China kwam aan bod ("we hebben unieke banden met China en wij verdedigen onze nationale belangen hand in hand") en over persvrijheid ("waarom was het westen stil toen het kantoor van onze Russische staatspers werd aangevallen tijdens de protesten in Kazachstan? Persvrijheid staat daar toch zo hoog in het vaandel?")

Ook werd gesproken over de recente protesten in Kazachstan, en de rol die Rusland speelde door het sturen van troepen. Volgens Lavrov was het westen "onder de indruk van hoe snel wij troepenmachten kunnen sturen". Hij benadrukte dat hij hoopte dat Rusland binnenkort niet nog een keer troepen zal moeten sturen om "een oorlog te voorkomen", maar dat ze overal op voorbereid zijn. "Als je vrede wilt, moet je je voorbereiden op oorlog".

Vanaf morgen mogen niet-essentiële winkels ook bezocht worden zonder afspraak. Haagse bronnen melden dat het kabinet het daarover eens is geworden. De winkels mogen openblijven tot 17.00 uur. Er blijven nog wel beperkingen gelden over het maximum aantal bezoekers per vierkante meter.

Deze versoepeling gaat verder dan gisteren naar buiten kwam. Toen lekte na het Catshuisberaad uit dat mensen alleen in een winkel terechtkonden als ze een afspraak hebben.

Het kabinet heeft er vandaag nog eens over gepraat. De details van de maatregelen worden vanavond bekendgemaakt op de persconferentie van premier Rutte en minister Kuipers.

De Russische veiligheidsdienst FSB heeft naar eigen zeggen hackersgroep REvil ontmanteld. Leden van de groep zijn opgepakt en bezittingen zijn in beslag genomen, waaronder twintig auto's en 426 miljoen roebel (bijna 5 miljoen euro). De arrestaties gebeurden op verzoek van de Verenigde Staten.

De hackersgroep wordt verdacht van duizenden ransomware-aanvallen, waarbij bestanden van bedrijven worden 'gegijzeld', totdat er grote bedragen losgeld worden betaald. In de VS waren onder meer een belangrijke pijpleiding, Apple en vleesverwerker JBS doelwit van REvil, dat staat voor Ransomware Evil. Ook Nederlandse bedrijven zijn slachtoffer geweest van REvil.

Afgelopen jaar wisten Europese politiediensten al zeker vijf hackers op te sporen en te arresteren. Sinds het platleggen van de Amerikaanse pijpleiding voerden de VS de strijd tegen REvil op: zo werd er een premie van bijna 10 miljoen euro uitgeloofd voor informatie die leidt tot het oppakken van kopstukken van REvil.

De FSB zegt met behulp van Amerikaanse inlichtingen de leiding van REvil in kaart te hebben gebracht. De VS is geïnformeerd over de operatie, schrijft de Russische geheime dienst in een persbericht. Persbureau Reuters meldt op basis van een anonieme bron dat de aangehouden hackers niet worden overgeleverd aan de VS.

Spanningen met Westen

Het nieuws over het oprollen van de Russische hackersgroep komt te midden van oplopende spanningen tussen Rusland en de VS in verband met de Russische troepenopbouw langs de grens met Oekraïne en de Russische eisen aan de VS en de NAVO. De afgelopen week vonden meerdere moeizame gesprekken tussen het Westen en Rusland plaats. Het bleken vruchteloze bijeenkomsten: concrete toezeggingen die leiden tot de-escalatie werden er niet gedaan.

De VS verdenkt Rusland van betrokkenheid bij de internationale cyberaanvallen. Het Kremlin heeft altijd ontkend dat hackersgroepen als REvil gelieerd zijn aan de Russische regering. Afgelopen zomer riep president Biden zijn ambtgenoot Poetin op meer te doen tegen Russische hackers.

Uitgerekend vandaag liggen meerdere Oekraïense overheidswebsites plat door een cyberaanval. Oekraïne houdt er rekening mee dat Rusland achter de aanval zit.

Hoe werkt een ransomware-aanval eigenlijk? In deze video leggen we het uit: