NOS Nieuws - Algemeen

Goedemorgen! In Kopenhagen praten Europese ministers over wat ze Oekraïne aan veiligheidsgaranties kunnen bieden als het tot een bestand met Rusland komt. In Zandvoort begint het Formule 1-weekend met de twee vrije trainingen.

Eerst het weer: vanmorgen is het op de meeste plaatsen droog met de meeste zon in het midden van het land. Over het noordwesten trekken wel enkele buien. Vanmiddag neemt de bewolking toe en trekken meer buien over, lokaal met onweer. Ook vanavond zijn er buien. Aan de zuidwestkust staat daarbij tijdelijk een (vrij) krachtige wind. Bij een matige zuidwestenwind is het zo'n 22 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De schutter die bij een kerk in de Amerikaanse stad Minneapolis het vuur opende was "geobsedeerd" door de gedachte om kinderen te doden. Dat melden de lokale autoriteiten. Bij de aanslag kwamen woensdag twee kinderen om het leven en raakten achttien mensen gewond. De schutter, de 23-jarige Robin Westman, schoot zichzelf daarna dood.

Volgens een lokale politiechef vuurde Westman 116 kogels af op de kerk, waar op dat moment een mis aan de gang was vanwege de eerste schoolweek. Op bewakingsbeelden is te zien dat zij de kinderen niet kon zien toen ze op hen schoot.

Nieuwszender CNN heeft tientallen pagina's met teksten geanalyseerd die de schutter via YouTube de afgelopen tijd verspreidde. Uit de teksten blijkt ook dat zij geen duidelijk motief had. De ouders van een van de gedode kinderen zeggen dat ze "verscheurd zijn door verdriet".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Bianca Plune uit Kamperland trof in haar eierdoos een uitzonderlijk rond ei aan dat leek op een golfballetje.

Fijne dag!

Bijna 1100 Nederlandse hotels hebben zich aangesloten bij een Europese massaclaim tegen Booking.com, zegt Koninklijke Horeca Nederland (KHN) tegen de NOS. De hotels willen een schadevergoeding omdat ze een overnachting op hun eigen site niet goedkoper mochten aanbieden dan op Booking.com.

Hotels kunnen zich tot en met vandaag aansluiten bij de massaclaim. In heel Europa hebben zich meer dan 15.000 hotels gemeld, zegt de Europese brancheorganisatie Hotrec.

Het is onduidelijk hoe het nu verder gaat. KHN kan op dit moment niet zeggen of ze naar de rechter stapt. Als het tot een rechtszaak komt, zal die waarschijnlijk in Nederland worden gevoerd: het hoofdkantoor van Booking staat in Amsterdam.

Booking.com zegt dat het de claim in dat geval zal aanvechten. "We zijn niet van plan om een schikking te treffen", zegt een woordvoerder tegen de NOS over de huidige stand van zaken. Er is nog geen zaak ingediend. "We hebben nog niets gezien."

'Arrogant en regentesk'

Een van de hotels die meedoet aan de claim is Grand Hotel De Draak in Bergen op Zoom. "Booking heeft internationaal de hotellerie best heel veel diensten bewezen, dat kun je niet ontkennen", zegt eigenaar Frans Hazen.

"Alleen, hoe groter en machtiger ze werden, hoe meer ze het contact met hotels verloren. En ze zijn meer arrogant, regentesk, regeltjes gaan opstellen die meer ter bescherming van hun business waren dan een wederzijds, wederkerig verdienmodel."

Gratis gebruiken

"Hotels zijn voor hun zichtbaarheid sterk afhankelijk van platforms als Booking.com", zegt Koninklijke Horeca Nederland. Gasten weten de hotels te vinden via de boekingssite. In ruil daarvoor betalen de hotels een vergoeding als een overnachting via Booking is geboekt.

Booking zegt dat het bedrijf goede redenen had om te eisen dat hotels een overnachting op hun eigen site niet goedkoper mochten aanbieden dan op Booking.com.

"Hotels mogen ons platform gratis gebruiken om gasten te bereiken", zegt de woordvoerder. "Maar het was niet de bedoeling om de kamer vervolgens op je eigen website goedkoper aan te bieden. Anders hebben wij geen levensvatbaar verdienmodel."

Geen prijsbeperkingen

De massaclaim voor hoteliers is opgezet na een oordeel van het Hof van Justitie van de Europese Unie van bijna een jaar geleden. Daarin stond dat Booking.com hotels geen prijsbeperkingen mocht opleggen.

KHN en de Europese organisatie Hotrec stellen dat hoteleigenaren 30 procent of meer van dat bedrag kunnen eisen. "Hotels moeten de afspraken wel kunnen aantonen om een kans op een vergoeding te hebben", stelt Jeroen van Hezewijk, onderzoeker Europees schadevergoedingsrecht aan de Radboud Universiteit. "Dat kan bijvoorbeeld met een contract."

Booking.com eist niet langer van hotels dat zij hun kamers niet goedkoper aanbieden op hun eigen site. Volgens de woordvoerder van Booking heeft dat het gedrag van hotels niet veel veranderd. "De eis is verdwenen, maar de zaken gaan gewoon door."

Een bestuurder van de centrale bank, het hoofd van het Amerikaanse statistiekbureau, de directeur van de inlichtingendienst NSA en de directeur van de Library of Congress: het is slechts een greep uit de lijst van hooggeplaatste Amerikaanse functionarissen die de regering-Trump de afgelopen maanden heeft geprobeerd te ontslaan. Deze week werd bekend dat de directeur van de gezondheidsdienst CDC, Susan Monarez, uit haar functie wordt ontheven.

Al voordat Trump begin dit jaar aantrad als president was duidelijk dat hij de bijl zou zetten in het ambtelijk apparaat. Onder leiding van techmiljardair Elon Musk kregen honderdduizenden ambtenaren een ontslagbrief. Op een hoger niveau moeten functionarissen die worden gezien als niet loyaal aan de 'Trump-agenda' het ontgelden.

Hoewel de aanleiding steeds anders is, is het ontslaan van ambtenaren om ze te vervangen door loyalisten beleid van de regering-Trump, stelt Amerika-kenner Paul Verhagen. Een unicum in de Amerikaanse geschiedenis. "Er zijn wel presidenten geweest die vonden dat het ambtenarenapparaat inefficiënt was, maar hier gaat het om een loyaliteitstest. Mensen die Trump niet zelf heeft aangesteld, worden gezien als Biden-loyalisten en moeten het veld ruimen."

Duidelijk signaal

Volgens Amerika-deskundige Casper Thomas was er vooral in de eerste maanden van Trumps huidige presidentschap sprake van een doelbewuste zuivering van ambtenaren die als politieke tegenstanders werden gezien. De ontslagen die de afgelopen weken in het nieuws zijn, komen volgens Thomas neer op improvisatie. "Het gaat om mensen met wie Trump op dat moment in de clinch lag."

Toch gaat er een duidelijk signaal uit van de ontslagen, vindt hij. "Als je dingen doet die negatief afstralen op de regering, riskeer je ontslag. Het risico is natuurlijk dat overheidsinstanties hun publicaties aanpassen om Trump niet tegen te spreken. Loyaliteit is belangrijker dan expertise."

Taken in conflict

CDC-directeur Monarez, een gerespecteerde specialist op het gebied van infectieziekten, werd enkele weken geleden aangesteld door de regering zelf. Het lijkt erop dat een conflict met minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy Jr. aanleiding was voor het ontslag. Volgens haar advocaten weigerde ze haar handtekening te zetten onder "niet-wetenschappelijke, roekeloze richtlijnen". Ze legt zich niet neer bij het besluit en weigert op te stappen tot Trump haar persoonlijk ontslaat.

"Ambtenaren moeten in principe het beleid van de regering uitvoeren, maar ze leggen ook een eed af waarin ze verklaren dat ze zullen werken binnen de kaders van de wet", zegt Verhagen. "Onder de huidige regering komen die taken soms met elkaar in conflict, maar ingaan tegen Trump is niet zonder risico. Het nachtmerriescenario is dat hij je persoonlijk afvalt op sociale media."

Stalinistische praktijken

Hij wijst op het ontslag van de directeur van het Bureau of Labor Statistics (BLS), Erika McEntarfer. Uit een rapport van het statistiekbureau bleek dat er minder banen waren gecreëerd dan verwacht. Op zijn socialemediaplatform Truth Social beschuldigde Trump McEntarfer van het manipuleren van de cijfers om hem in een kwaad daglicht te stellen. Hij onderbouwde die beschuldiging niet met bewijs.

Verhagen: "Ze hield zich gewoon aan haar mandaat: het presenteren van de werkgelegenheidscijfers. Het doet denken aan stalinistische praktijken: het maakt niet uit of je de productiequota haalt, als je maar een rapport publiceert waarin staat dat je de productiequota haalt."

Vorige week werd de directeur van de inlichtingendienst van het Pentagon (DIA) weggestuurd. Ook daar lijkt een onwelgevallig rapport de aanleiding te zijn geweest.

Maar kan Trump alle overheidsfunctionarissen zomaar de laan uitsturen? Volgens jurist en Amerika-kenner Kenneth Manusama verschilt dat per geval. "Hoe onafhankelijker een bestuursorgaan is, hoe moeilijker het is om iemand te ontslaan. Het is het doel van deze regering om alle overheidsdiensten onder directe controle te krijgen van de president, maar er zijn wel juridische drempels."

Humphrey's Executor

Hij wijst op een uitspraak van de Amerikaanse rechter uit 1935, die de boeken in ging als "Humphrey's Executor". De toenmalige president Franklin Roosevelt ontsloeg een lid van de centrale bank, maar uiteindelijk oordeelde de rechter dat hij dit niet zonder "gegronde reden" had mogen doen. Deze uitspraak schiep het juridische precedent dat het tot op de dag van vandaag moeilijker maakt om bestuurders van onafhankelijke overheidsorganen te ontslaan.

Maar onder Trump is het Humphrey's Executor-arrest flink onder druk komen te staan, vertelt Manusama. In tussentijdse uitspraken oordeelden Amerikaanse rechters al eens dat de president hooggeplaatste functionarissen zonder reden mag ontslaan.

"Trump wil dat precedent uiteindelijk van tafel hebben", zegt Manusama. "Als een rechter nu besluit dat een functionaris niet ontslagen had mogen worden, zal hij waarschijnlijk doorprocederen tot aan het hooggerechtshof in de hoop dat het precedent wordt overschreven."

Onafhankelijke entiteit

Alle ogen zijn dan ook gericht op het voorgenomen ontslag van Lisa Cook, een bestuurder van het stelstel van Amerikaanse centrale banken, de Fed. Trump zet de centrale bank al maanden onder druk omdat hij wil dat de rente wordt verlaagd. Cook ontving deze week haar ontslagbrief, maar ze weigert haar baan op te geven. Gisteren werd bekend dat ze Trump heeft aangeklaagd.

Volgens Manusama is de kans klein dat het Trump lukt om Cook te ontslaan. "Het hooggerechtshof heeft onlangs nog gezegd dat de centrale bank echt een onafhankelijke entiteit is waar mensen niet kunnen worden ontslagen door een president."

Jim O'Neill is benoemd tot de nieuwe interim-directeur van de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC. Dat melden Amerikaanse media. Hij is een vertrouweling van de minister van Volksgezondheid Kennedy. Gisteren kreeg de vorige directeur, Susan Monarez, te horen dat ze moest vertrekken, maar zij accepteert haar ontslag niet.

O'Neill is sinds juni plaatsvervangend minister van Volksgezondheid. Daarvoor was hij techinvesteerder in Sillicon Valley. Eerder was hij onder president George W. Bush ook werkzaam op het ministerie van Volksgezondheid.

O'Neill was ten tijde van de coronapandemie kritisch op de CDC en promootte toen covidbehandelingen waarvan niet wetenschappelijk was bewezen dat ze effectief waren. Bij zijn aantreden in juni benadrukte hij wel dat hij "sterk pro-vaccineren" is.

Onrust bij CDC

Susan Monarez werd nog geen maand geleden aangesteld door president Trump. Ze zou onlangs een conflict hebben gehad met minister Kennedy. CBS News schrijft dat er onenigheid was over het beleid rond vaccins. Monarez is overtuigd van het nut van vaccins, terwijl Kennedy bekendstaat als antivaxer.

Inmiddels hebben drie leidinggevenden binnen de CDC hun ontslag ingediend. Medewerkers ontvingen hen gisteren met gejuich toen ze hun spullen kwamen ophalen op kantoor. Ook staakten tientallen boze medewerkers van de gezondheidsdienst.

De schutter die bij een kerk in de Amerikaanse stad Minneapolis het vuur opende was "geobsedeerd" door de gedachte om kinderen te doden. Dat melden de lokale autoriteiten. Bij de aanslag kwamen woensdag twee kinderen om het leven en raakten achttien mensen gewond. De schutter, de 23-jarige Robin Westman, schoot zichzelf daarna dood.

Volgens een lokale politiechef vuurde Westman 116 kogels af op de kerk, waar op dat moment een mis aan de gang was vanwege de eerste schoolweek. "Het is volkomen duidelijk dat deze schutter de intentie had om een aanslag te plegen op onschuldige kinderen."

De officier van justitie zegt dat er video's en brieven van Westman zijn gevonden. Daaruit zou blijken dat de schutter "haat had tegen bijna elke mogelijke groep, behalve massamoordenaars. In feite leek het erop dat de schutter ons allemaal haatte."

Op bewakingsbeelden is te zien dat Westman de kerk niet is binnengegaan en de kinderen niet kon zien tijdens de schietpartij.

Deze ooggetuige zag dat er veel schoten werden gelost:

Nieuwszender CNN heeft tientallen pagina's met teksten geanalyseerd die Westman via YouTube de afgelopen tijd verspreidde. Daaruit blijkt dat de aanval zorgvuldig was gepland. Zo had de 23-jarige onlangs de kerk bezocht om het interieur te inspecteren.

Westman zou bijvoorbeeld naar de deurklinken van het gebouw hebben gekeken, om te berekenen hoe slachtoffers het beste konden worden opgesloten. Uit de teksten blijkt ook dat de schutter geen duidelijk motief had. "Dit is geen aanval op een kerk of religie, dat is niet de boodschap. De boodschap is dat er geen boodschap is", schreef Westman.

'Grotere tragedie voorkomen'

FBI-baas Kash Patel noemt de aanslag een "binnenlandse terreurdaad". De gouverneur van de staat Minnesota, Tim Walz, heeft politie gestuurd naar scholen en kerken. Hij zegt dat geen enkel kind naar school zou moeten gaan met de angst om een klasgenootje te verliezen.

De ouders van een van de gedode kinderen zeggen dat ze "verscheurd zijn door verdriet". Ook doen ze een oproep aan de politiek. "We roepen onze leiders op om stappen te nemen tegen wapengeweld en om de crisis rond mentale gezondheid aan te pakken."

De vader van het andere dodelijke slachtoffer sprak in tranen een statement uit bij de kerk. Daarin bedankte hij ook de ouders die tijdens de schietpartij in het gebouw waren. Hoewel zijn zoon het niet overleefde, heeft hun "snelle en heldhaftige optreden voorkomen dat de tragedie vele malen groter was".

Op de A6 bij Swifterbant is een ernstig ongeluk gebeurd met een auto en een vrachtwagen. Na het ongeluk zijn een of meerdere inzittenden van de auto gevlucht. De politie heeft onder meer met een helikopter naar hen gezocht.

Het is niet bekend of er gewonden zijn gevallen. Wel is er vanwege de ernst van het ongeluk een trauma-arts opgeroepen.

Het ongeluk gebeurde rond 21.15 uur voor de Ketelbrug in de richting van Emmeloord. Een politiewoordvoerder zegt tegen de NOS dat de zoektocht met de helikopter naar de inzittende(n) van de auto rond 23.30 uur werd gestaakt.

Ook speurhonden konden niemand vinden in de omgeving. Naast de A6 is op die plek vooral akkerland.

Getuigen zeggen tegen Omroep Flevoland dat er mogelijk twee inzittenden zijn weggerend. De politie zegt nog niet te weten om hoeveel mensen het gaat. De vrachtwagenchauffeur is ongedeerd gebleven.

In Polen is een F-16-vliegtuig van de Poolse luchtmacht neergestort. De piloot is daarbij om het leven gekomen. Het ongeluk gebeurde in Radom, ten zuiden van hoofdstad Warschau, bij een oefening voor een vliegshow.

Op beelden is te zien dat het vliegtuig hard daalt en een grote explosie veroorzaakt als het de grond raakt.

Even daarvoor had het toestel een stunt uitgehaald. Het is niet duidelijk waardoor het mis is gegaan. Op de grond is niemand gewond geraakt.

De Poolse vicepremier Kosiniak-Kamysz noemt de omgekomen piloot "een officier die zijn land altijd met toewijding en moed heeft gediend". Premier Tusk betuigt zijn medeleven aan de nabestaanden.

De vliegshow die komend weekend zou plaatsvinden, is vanwege het ongeval afgelast.

De Australische bank ANZ heeft excuses en psychologische hulp aangeboden aan hun personeel, nadat medewerkers per ongeluk een e-mail hadden gekregen over hun ontslag zonder dat ze daarvan van tevoren op de hoogte waren gesteld.

De werknemers kregen woensdag een e-mail met daarin hun ontslagdatum en een instructie hoe ze hun laptop moesten inleveren, meldt persbureau Reuters.

De bank heeft niet bekendgemaakt hoeveel mensen de mail hebben ontvangen, maar lokale media spreken van meer dan driehonderd werknemers.

Te vroeg verstuurd

Interimdirecteur Bruce Rush stuurde na de blunder een e-mail aan de senior medewerkers waarin stond dat de geautomatiseerde e-mail met de ontslagdatum per ongeluk te vroeg was verstuurd. "Het was niet onze bedoeling om deze gevoelige informatie op deze manier met u te delen. Ik bied mijn excuses daarvoor aan", schrijft Rush.

Later op de dag werd een bijeenkomst gehouden waar de bank psychologische ondersteuning en begeleiding aanbood aan de medewerkers.

Op die bijeenkomst vroeg een van de aangeslagen medewerkers of de e-mail een vergissing was. Maar daarop antwoordde een van de managers dat medewerkers die de mail hadden gekregen inderdaad ontslagen zouden worden. Rush zegt dat de procedures daarvoor vandaag versneld zijn afgerond.

Reorganisatie

De bank zegt dat de actie niet representatief is voor hoe ANZ over zijn personeel denkt en dat medewerkers met respect behandeld moeten worden. "Al helemaal tijdens het doorvoeren van veranderingen binnen het bedrijf."

ANZ is de op drie na grootste bank van Australië en is onder een nieuwe ceo bezig met een reorganisatie die onder meer moet leiden tot vermindering van het aantal managers.

De vakbond voor de financiële sector noemt de blunder een "walgelijke manier" om medewerkers te informeren over hun ontslag en legt een verband met het tempo waarin de nieuwe leidinggevende de reorganisatie wil doorvoeren. De bank heeft daar niet op gereageerd.

Russische verkenningsdrones vliegen over routes in Duitsland die de Verenigde Staten gebruiken om militaire goederen te vervoeren, onder meer naar Oekraïne. Dat melden Amerikaanse en andere westerse overheidsfunctionarissen. The New York Times schrijft hierover.

Het Kremlin zou met de drones informatie verzamelen die voor sabotageacties kan worden gebruikt. Ook kan Rusland met die informatie zijn troepen in Oekraïne beter ondersteunen.

Volgens onderzoekers probeert Rusland te achterhalen welke bedrijven wapens voor Oekraïne produceren en hoe de wapens naar Polen en verder naar Oekraïne worden gebracht. Door dat in kaart te brengen, zou Rusland een beter beeld krijgen van de soorten wapens waarmee de Russische militairen te maken krijgen en wanneer.

En het geeft de Russen nog een voordeel. "Als Rusland beter weet waar materieel voor het Oekraïense leger het land binnenkomt, maakt dat het een legitiem militair doel om aan te vallen", vult defensie-expert Peter Wijninga aan.

"Dat de drones nu boven Duitsland vliegen, een land dat niet direct betrokken is bij de oorlog in Oekraïne, daarmee gaan ze volledig hun boekje te buiten", aldus Wijninga. Hij zegt dat Duitsland over het algemeen terughoudend is wat betreft het aanwenden van geweld, maar dat het aannemelijk is dat ze in de toekomst drones zullen gaan onderscheppen en vernietigen, "of dat ze represailles zullen verrichten".

Zware machines

Dat Russische drones nu al maanden vluchten zouden maken boven de Oost-Duitse deelstaat Thüringen, baart Amerikaanse en Europese militairen steeds meer zorgen.

In het Duitse nieuwsmedium Wirtschaftswoche wordt ook geschreven over de gespotte drones. Volgens een woordvoerder van het Duitse leger verkennen de Russische drones ook militaire bases, "en dat is een groot veiligheidsrisico".

Drones zouden vliegen over plekken waar Oekraïense soldaten worden opgeleid, over Amerikaanse bases en de AWACS-basis van de NAVO in Geilenkirchen, net over de grens bij het Nederlandse Landgraaf.

Volgens Wirtschaftswoche is Duitsland bezig met de opbouw van anti-dronesystemen op militaire bases. Het schrijft dat de Russische drones variëren van eenvoudige modellen, "die op een veiling op Amazon kunnen worden gekocht", tot "zware machines".

Volgens de nieuwssite zijn sommige drones afkomstig uit Iran. Duitse ambtenaren denken dat een deel van de drones afkomstig is van schepen in de Oostzee, al konden Amerikaanse functionarissen dat niet achterhalen.

Een woordvoerder van het Kremlin doet de geruchten af als een valse beschuldiging.

Russische sabotage

Rusland voert al geruime tijd sabotageacties uit in verschillende landen. Zo kreeg het Verenigd Koninkrijk in oktober 2024 te maken met een brand in een vestiging van pakket- en vrachtvervoerder DHL. In december was er een storing aan een onderzeese kabel tussen Finland en Estland. Bij beide zaken wordt uitgegaan van Russische sabotageacties. En er zijn meer voorbeelden.

Uit een rapport dat in maart werd gepubliceerd blijkt dat Russische sabotageacties tussen 2022 en 2023 verviervoudigden, en in 2023 en 2024 verdrievoudigden. In de eerste helft van dit jaar is er een significante daling: tot nu zijn er in 2025 'slechts' vier incidenten gekwalificeerd als (poging tot) sabotage door Rusland.

Westerse landen informeren elkaar bij mogelijke sabotageacties. Aangenomen wordt dat dat een van de redenen is dat het aantal sabotageacties door Rusland is afgenomen. De Verenigde Staten willen ook onder de regering-Trump NAVO-landen blijven inlichten. Daarnaast worden Russische inlichtingendiensten steeds strenger in de gaten gehouden.

Grotere dreiging

Ook al waren er de eerste maanden van dit jaar aanzienlijk minder sabotageacties door Rusland, de dreiging is juist gestegen, ook in Nederland. Dat concludeerden de AIVD, de MIVD en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid in juli.

Ook The New York Times schrijft dat ondanks strengere controles, Rusland nog steeds overal in Europa mensen kan rekruteren om aanslagen uit te voeren.

In Nederland is de kans het grootst op relatief laagdrempelige sabotage, bijvoorbeeld ddos-aanvallen bedoeld om de Nederlandse maatschappij te ontwrichten en om onrust te veroorzaken. De kans op een directe militaire aanval van Rusland op NAVO-gebied is klein.

Niet naïef zijn

NAVO-leider Rutte is op de hoogte van de drones boven Duitsland. Op een persconferentie zei hij "dat hij niet verder in kan gaan op 'de geruchten', maar dat Rusland wel in staat is tot hybride aanvallen".

Hij zegt dat het fenomeen vele vormen kan aannemen, "van moordaanslagen, tot het blokkeren van commerciële vliegtuigen in de Baltische staten, tot pogingen van cyberaanvallen op grote NAVO-landen."

Rutte zegt dat Rusland tot veel in staat is en dat we niet naïef moeten zijn. "Ik weet dat Duitsland niet naïef is", zo rondde hij het onderwerp af. Tijdens de persconferentie sprak Rutte ook over de Russische aanvallen op Kyiv van afgelopen nacht.

Na bijna vijftig jaar komt er een einde aan de VN-vredesmacht Unifil in Libanon. De VN-Veiligheidsraad heeft unaniem besloten dat de multinationale vredesmissie in 2027 wordt afgebouwd.

Dat is een compromis tussen de wens van de Verenigde Staten en Israël en de wens van Libanon en Frankrijk. De Amerikanen en Israëliërs wilden het huidige mandaat eerst met zes maanden en later met een jaar verlengen. De Libanezen en Fransen waren bang dat die termijnen te kort zou zijn voor het Libanese leger om de rol van Unifil in het grensgebied met Israël over te nemen.

Invasies

De vredesmissie van Unifil kwam tot stand na de verovering door Israël in 1978 van het zuidelijk deel van Libanon. VN-blauwhelmen zouden toezien op de terugtrekking van de Israëlische troepen en zouden de vrede in het grensgebied handhaven.

Ondanks die aanwezigheid viel Israël meerdere keren Libanon binnen om de Palestijnse PLO en andere vijandelijke groepen aan te vallen.

Na weer zo'n oorlog, in 2006 met de pro-Iraanse Hezbollah-beweging, werd het aantal VN'ers uitgebreid van 2000 naar 15.000. En ook het werkterrein werd uitgebreid tot het hele gebied tussen de rivier de Litani en de zogeheten Blauwe Lijn, die de officieuze grens tussen Israël en Libanon aangeeft.

Vorig jaar stuurde Israël opnieuw troepen over de grens, ditmaal om een eind te maken aan raket- en droneaanvallen van Hezbollah, dat de terreurbeweging Hamas wilde ondersteunen bij zijn strijd tegen Israël in Gaza. In november sloten Israël en Hezbollah een bestand, maar Hezbollah was door de oorlog ernstig verzwakt geraakt.

Machtsvacuüm

"De veiligheidssituatie in Libanon is radicaal anders dan een jaar geleden", zei de Amerikaanse ambassadeur bij de VN vandaag. "Dat biedt ruimte aan Libanon om een grotere verantwoordelijkheid te nemen." Bekend is echter dat president Trump niet langer aan de VN-operatie wil meebetalen.

Frankrijk en Italië namen het voor Libanon op. Zij waarschuwden dat bij een overhaast vertrek van Unifil een machtsvacuüm zal ontstaan en daarmee een kans voor Hezbollah om zich te reorganiseren.

Het eindresultaat is dat het mandaat voor Unifil met zestien maanden is verlengd tot 31 december volgend jaar. De 10.800 Unifil'ers die er dan nog zijn, worden in 2027 geleidelijk aan teruggetrokken. Israël moet zijn troepen dan ook uit Libanon hebben weggehaald.

Correspondent Daisy Mohr ging vorige zomer mee met een patrouille van blauwhelmen toen de beschietingen aan de grens tussen Libanon en Israël nog volop aan de gang waren:

Kerri ziet het voor haar ogen gebeuren als ze in het centrum van Washington van een doktersafspraak komt: gemaskerde agenten van de federale immigratiedienst ICE sleuren een latino uit een bestelwagen, slaan hem in de boeien en voeren hem af.

Ze filmt de ongebruikelijke scène en post het op sociale media, in de hoop de naasten van de man te alarmeren. "De Latijns-Amerikaanse gemeenschap in de stad wordt geterroriseerd, witte mensen zoals ik worden niet lastig gevallen", zegt de 57-jarige videoproducer tegen de NOS op de plek van de arrestatie.

Arrestatiegolf

Haar filmpje is slechts een van de vele video's waarop is te zien hoe federale agenten sinds 11 augustus ongedocumenteerde migranten oppakken in Washington.

Op andere video's is bijvoorbeeld te zien hoe een Venezolaanse bezorger wordt getackeld en een Zuid-Amerikaanse arbeider in bedwang wordt gehouden als hij zich wanhopig verzet tegen zijn aanhouding: "Ik heb niets, ik wil gewoon bij mijn familie zijn, zij hebben hun papieren", roept hij. Scooterbezorgers durven volgens lokale bronnen niet meer de straat op, hun verzamelplekken zijn verlaten.

Hoewel president Trump claimt dat bewoners van de hoofdstad eindelijk weer veilig uit eten kunnen, is het aantal reserveringen bij restaurants juist afgenomen.

Filmen niet zonder risico

Het filmen van arrestaties is niet zonder risico. John Bradley werd gearresteerd toen hij een arrestatie door ICE vastlegde. Hem wordt verzet bij arrestatie ten laste gelegd. Op een filmpje is te zien hoe hij tegen de agenten foetert: "Fucking fascisten, waarom zijn jullie hier? Ik wil jullie niet in mijn stad!"

Bij de rechtbank van Washington eisen sympathisanten de vrijlating van Bradley. "Geen gerechtigheid: geen vrede!", scanderen ze. Volgens Hugh Meredith is de aanhouding van Bradley een intimidatiepoging, bedoeld om te voorkomen dat bewoners van de hoofdstad hun burgerplicht vervullen. "Dit is hoe solidariteit eruitziet", schreeuwt de groep om hem heen. Bradley wordt nog dezelfde avond vrijgelaten.

Volgens strafrechtadvocaat Sellano Simmons zet de arrestatiegolf zowel de advocatuur als de rechterlijke macht onder druk. Niet alleen loopt het aantal arrestaties op, ook worden de straffen zwaarder. Trumps federale aanklager voor Washington, Jeanine Pirro, maant officieren van justitie tot zware tenlasteleggingen. Ook kleine overtredingen, zoals buiten alcohol drinken, leiden nu tot vervolging. Schikkingen zijn taboe geworden.

Kritiek van rechters

Een jury weigerde deze week de vervolging van een man die een broodje naar agenten gooide, een actie geïnspireerd door een muurschildering van Banksy, die nu op veel plekken in Washington opduikt. Een andere jury blokkeerde tot drie keer toe de vervolging van een vrouw die ervan wordt beschuldigd een FBI-agent te hebben aangevallen.

Niet alleen stedelingen en advocaten hekelen de handelswijze van de federale agenten, ook rechters hebben kritiek. De diensten zouden burgerrechten met voeten treden. "We leven in een surrealistische wereld", verzucht rechter Zia Faruqui tijdens de voorgeleiding van een gearresteerde bezorger. "U zou met basale waardigheid behandeld moeten worden, we hebben geen geheime politie".

Gemaskerde agenten

Het Witte Huis claimt dat er afgelopen weken zo'n duizend arrestaties zijn verricht. Politiecijfers tonen dat het aantal geweldsmisdrijven, inbraken en autodiefstallen aanzienlijk lager ligt in dezelfde periode vorig jaar, een trend die al was ingezet.

Volgens Donald Trump was de lokale politie jarenlang te passief. "Maar nu mogen ze alles doen wat ze willen", zegt de president. De federale agenten die hen bijstaan zijn vaak gemaskerd, dragen geen badges en rijden in ongemarkeerde auto's.

Niet alleen de inzet van federale agenten is controversieel. Trump gaf deze week ook de ruim 2000 Nationale Gardisten die hij in Washington heeft gestationeerd toestemming wapens te dragen. Tyler Jensen roept naar gardisten uit South-Carolina die M17-handvuurwapens op hun heup dragen: "Jullie dragen wapens voor niets, iedereen heeft een hekel aan jullie!"

Protesten

Langs drukke verkeersaders protesteren burgers vrijwel dagelijks met potten en pannen. Actievoerder Elizabeth heeft door de "federale overname" naar eigen zeggen minder klanten in haar kapsalon. Die hebben volgens haar geen zin om de "belegerde binnenstad" in te gaan.

Ook Donna verzet zich tegen wat zij de "militarisering van de stad" noemt. "We proberen mensen ervan bewust te maken dat we een autocratische president hebben, en het gaat erger worden als we niet opstaan en terugvechten."

Als het aan Trump ligt, zijn andere Democratische steden zoals Chicago maar ook Baltimore, Oakland en New York binnenkort aan de beurt.

Het is duidelijk dat er hoogstwaarschijnlijk geen ontmoeting komt tussen de Oekraïense president Zelensky en de Russische president Poetin. Dat zei bondkanselier Merz van Duitsland in een gezamenlijke verklaring met de Franse president Macron. Volgens Macron probeert Rusland met barbaarse aanvallen de Oekraïense burgerbevolking te terroriseren.

De verklaring volgt op de grote Russische luchtaanval op Kyiv, afgelopen nacht. Het dodental is inmiddels opgelopen tot 21. Raketten en drones kwamen zeker op twintig plekken terecht. Onder meer woongebouwen en een winkelcentrum in het hart van de hoofdstad werden geraakt. Ook gebouwen van de EU en de Britse overheid raakten beschadigd.

Schandalige aanvallen

"Dit is iets anders dan wat recent is overeengekomen tussen Trump en Poetin", zei bondskanselier Merz. Twee weken geleden sprak de Amerikaanse president in Alaska met de Russische leider. Naar aanleiding daarvan zei het Kremlin open te staan voor gesprekken met Oekraïne.

De aanval is scherp veroordeeld door westerse leiders. Zo belde de voorzitter van de Europese Commissie, Von der Leyen, onder meer met Zelensky en de Amerikaanse president Trump. "Rusland doet er nog steeds alles aan om Oekraïne te terroriseren", zei ze.

De Britse premier Starmer beschuldigt Poetin ervan "de hoop op vrede te saboteren". De Amerikaanse speciale gezant voor Oekraïne, Kellogg, zegt dat de "schandalige aanvallen" van Rusland op woonwijken de vrede die president Trump nastreeft, bedreigen.

'Niet blij'

De Amerikaanse president zelf liet via een woordvoerder weten "niet blij" te zijn met de aanvallen, maar "het verbaasde hem ook niet". "Deze twee landen zijn al heel lang in oorlog met elkaar."

De VS heeft zich opgeworpen als bemiddelaar, maar concrete resultaten blijven tot nu toe uit. President Trump heeft Rusland geregeld gedreigd met zware sancties als dat land niet instemt met een staakt-het-vuren.

Maar tijdens zijn overleg met Poetin in Alaska liet hij die eis vallen. Critici van Trump zeggen dat Rusland alleen zal inbinden als de VS de wapenhulp aan Oekraïne fors opvoert. Trump voelt daar niets voor. Hij wil wel wapens leveren, maar alleen als Europa betaalt.

De Radboud Universiteit in Nijmegen roept studenten op om tijdens de introductieweek niet alleen naar huis te fietsen. Aanleiding voor de oproep is een incident van eergisteren, waarbij een studente bijna van haar fiets een auto in werd getrokken.

Het incident gebeurde ter hoogte van het Goffertpark, waar de studente op dat moment alleen fietste. "De studente kon uiteindelijk wegkomen. Wat er precies is voorgevallen, is onbekend", schrijft VOX, het onafhankelijke tijdschrift van de universiteit.

De universiteit zegt op de hoogte te zijn van het voorval. Introductiecoördinator Elke Moser Melis zegt dat de studente erg is geschrokken. "Onze zorgen gaan uit naar het slachtoffer, vanuit de faculteit is er uitgebreid contact met haar geweest. Ook wordt ze ondersteund bij het doen van de aangifte en is de vertrouwenspersoon ingeschakeld."

Een politiewoordvoerder zegt tegen Omroep Gelderland dat bij de politie geen melding is gedaan van het incident.

Tandenborstel-selfie

Studenten zijn geschrokken van het nieuws, blijkt uit een rondgang van de regionale omroep: "Ik vind het echt lastig om te horen, omdat het de laatste tijd veel vaker in het nieuws is. En in een introweek is iedereen nieuw in een stad. Veel mensen wonen voor het eerst buitenshuis en dan gebeurt dit, dat moet niet kunnen gebeuren".

De studenten proberen elkaar in de gaten te houden, door bijvoorbeeld live-locaties te delen. "Maar nooit alleen fietsen is lastig. Er is niet echt iets tegen te doen om het op te lossen".

Mentoren vragen de studenten te laten weten als ze veilig thuis zijn: "Iedereen meldt zich bij ons aan en af. We zorgen ook dat iedereen een 'tandenborstel-selfie' stuurt, zo weten we dat iedereen veilig thuis is gekomen. Als we al het idee hebben dat iemand thuisgebracht moet worden, dan doen we dat", aldus een mentor.

Geweldsmisdrijven tegen vrouwen

De afgelopen weken werd Nederland meermaals opgeschrikt door geweldsmisdrijven tegen meisjes en vrouwen, onder andere door de dood van de 17-jarige Lisa uit Abcoude.

Vrijdag hield de politie een verdachte aan voor de dood van de jonge vrouw. Toen werd duidelijk dat hij ook wordt verdacht van twee andere incidenten.

De geplande tijdelijke opvang van zo'n 250 asielzoekers in een hotel in Den Haag gaat niet door. Volgens de gemeente stelde het hotel op het laatste moment extra eisen. Oorspronkelijk was afgesproken dat de opvang per 1 september voor een periode van zes maanden zou duren, maar het hotel wil dat nu verlengen naar twee jaar, meldt Omroep West.

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heeft daarom besloten de samenwerking met het hotel te beëindigen.

De gemeente betreurt de aanpassing: "Het college kan niet besluiten om met spoed medewerking te verlenen aan noodopvang voor de duur van 24 maanden."

Op dit moment verblijven ongeveer 450 asielzoekers in een kantoorgebouw, dat binnenkort in gebruik wordt genomen door medewerkers van verschillende ministeries. Een alternatieve locatie in de buurt is waarschijnlijk pas begin volgend jaar beschikbaar.

Een deel van de asielzoekers zal worden verspreid over andere opvanglocaties elders in het land. Maar zo'n 250 bewoners hebben door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk binding met de stad, ze moeten in de buurt worden opgevangen.

De gemeente gaat nu op zoek naar alternatieve opvanglocaties in de regio.

Een man uit Vleuten is veroordeeld voor het oplichten van mensen met nep-aanrijdingen. Tussen april 2023 en februari 2024 deed hij kwetsbare, veelal oudere slachtoffers geloven dat zij hem hadden aangereden.

De man ging in en rond Utrecht te werk. Met een klap en hard geschreeuw liet hij zijn slachtoffers geloven dat zij hem hadden aangereden. Daarbij bracht hij in meerdere gevallen zelf met een schroevendraaier krasschade aan op hun voertuigen om zijn verhaal geloofwaardiger te maken.

De slachtoffers werden volgens de rechtbank vaak op intimiderende wijze bewogen om direct contant te betalen voor de schade. "Uit de aangiften wordt duidelijk dat de verdachte op een zeer dwingende wijze de slachtoffers geld afhandig heeft gemaakt en hen vervolgens beduusd en bovendien met schade heeft achtergelaten", citeert RTV Utrecht de rechter.

De man bekende dat hij de nep-aanrijdingen veroorzaakte en de schade toebracht, maar zegt zich de details van de afzonderlijke gevallen niet te herinneren. De rechtbank stelt dat hij geen verantwoordelijkheid neemt voor zijn daden. De man wijt zijn gedrag aan privéproblemen die destijds speelden.

Zware mishandeling

De rechter veroordeelde hem voor acht gevallen van oplichting, vier pogingen daartoe en het beschadigen van acht voertuigen. Hij kreeg een celstraf van zeven maanden, waarvan 6,5 maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaar. Omdat hij de resterende twee weken al in voorarrest had gezeten, hoeft hij niet terug naar de cel.

Daarnaast is hem een taakstraf van 160 uur opgelegd. Ook moet hij zich verplicht laten behandelen en meewerken aan schuldhulpverlening.

Behalve voor oplichtingszaken is de man ook veroordeeld voor zware mishandeling. Hij sloeg een neef meerdere keren met een kettingslot. Ernstig letsel bleef volgens de rechtbank uit doordat het slachtoffer het slot kon afpakken.

Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk (de "Europese 3") zijn een lobby gestart om opnieuw sancties op te leggen aan Iran vanwege het atoomprogramma van het land.

Dat meldt de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Noël Barrot op X. Vrijdag komt de VN-Veiligheidsraad bijeen om het strafmaatregelenpakket te bespreken.

Volgens diplomaten van de drie landen is de aanleiding voor het sanctiepakket Irans weigering om samen te werken met inspecteurs van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA).

Die moeten in de gaten houden of Iran zijn atoomprogramma niet gebruikt om kernwapens te maken. Tijdens de Algemene Vergadering van de VN over een maand zal Iran een topprioriteit zijn. Tegen het land gelden al veel internationale sancties.

'Onrechtvaardig'

De Iraanse buitenlandminister Abbas Araghchi heeft het pakket "ongerechtvaardigd, illegaal en zonder enige wettelijke basis" genoemd in een telefoongesprek met zijn Europese collega's, zei hij. "Iran zal op passende wijze reageren op deze onrechtmatige en ongegronde maatregel", aldus Araghchi.

De ministers van Buitenlandse Zaken van de E3-landen zien de strafmaatregelen als een manier om onderhandelingen met Teheran te stimuleren. "Deze sancties betekenen niet het einde van diplomatie, we zijn vastberaden om er de komende dertig dagen alles aan te doen om het gesprek met Iran aan te gaan", aldus Barrot.

Snapbackmechanisme

Op 14 juli 2015 ging Iran akkoord met de nucleaire deal (JCPOA) een atoomakkoord, waarin staat dat het nucleaire programma van Iran uitsluitend vreedzaam zal zijn, en dat de eerdere sancties van de VN, de EU en de VS volledig werden opgeheven.

In een VN-resolutie uit 2015 is een zogenoemd snapback-mechanisme ingebouwd. Het mechanisme is ontworpen om Iran opnieuw strafmaatregelen op te leggen als het land zijn verplichtingen niet nakomt.

De VN-sancties, ingesteld tussen 2006 en 2010 met als doel de economie in Iran onder druk te zetten, zijn onder meer:

Het mechanisme biedt geen mogelijkheid voor landen zoals Rusland, een bondgenoot van Iran, en China om de sancties te blokkeren met een veto. Na het activeren van de snapback in de VN-Veiligheidsraad zullen in eerste instantie bestaande sancties worden verlengd. Daarvoor moet een meerderheid zijn onder de 15 leden van de raad.

Mocht een dergelijk besluit niet binnen 30 dagen worden genomen, dan treden eerdere VN-sancties in werking die al golden van 2006 tot en met 2010. De E3 of de VN-Veiligheidsraad kan de snapback stopzetten of uitstellen als Iran binnen 30 dagen voldoet aan de eisen.

Op 8 augustus waarschuwden de drie landen al voor een mogelijk sanctiepakket, toen Iran de inspecties van het Internationaal Atoomenergieagentschap opschortte. Dat was nadat Israël Iraanse atoominstallaties had aangevallen in de twaalf dagen durende oorlog tussen de twee landen.

De Amerikaanse buitenlandminister Rubio verwelkomt de aankondiging van de snapback. Hij vulde aan dat de E3 duidelijk bewijs hebben geleverd van het "niet-nakomen van Teheran van zijn nucleaire verplichtingen", schrijft persbureau AP.

Rubio voegde daaraan toe dat de VS open blijft staan voor samenwerking met Iran, "om tot een vreedzame, duurzame oplossing voor de Iraanse nucleaire kwestie te komen". De VS stapte in de eerste ambtstermijn van president Trump uit de nucleaire deal die het samen met de E-3 had gesloten met Iran.

Meerdere steden hebben te maken met overlast van tientallen Syrische jongeren. De jongeren zorgen op straat voor intimidatie en zijn onder meer betrokken bij vechtpartijen en diefstal.

Burgemeesters proberen een oplossing te vinden voor het probleem. Jack Mikkers, burgemeester van Den Bosch, legde bijvoorbeeld een gebiedsverbod op voor de hele groep.

"Zo'n maatregel voor zo'n grote groep is nog nooit voorgekomen in onze stad. Dus het is een groot besluit." In Den Bosch gaat het om 27 Syrische jongeren met een tijdelijke verblijfsstatus.

Onacceptabel gedrag

De burgemeester voelt zich gedwongen om maatregelen te nemen omdat het nog wachten is op hulp van de landelijke overheid. Er is wel overleg geweest tussen het ministerie van Asiel en Migratie, vijftien gemeenten en diverse andere instanties, zoals het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en Nidos, de voogdij- en opvangorganisatie voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Maar daar zijn nog geen concrete acties uit voortgekomen.

"Deze groep heeft zich in twee, drie weken heel snel ontwikkeld", aldus Mikkers. "Sommigen verblijven zelfs op een uur reizen van de stad. Ze vertonen onacceptabel gedrag. Met het gebiedsverbod proberen we nu groepsvorming tegen te gaan. Daarnaast kunnen het OM en de politie gelijk handelen als er een overtreding begaan wordt en komen ze in een strafrechtelijk traject."

Sommigen van de jongeren zijn al meermaals opgepakt, maar kort daarna weer vrijgelaten, omdat ze minderjarig zijn en dan niet lang zonder begeleiding mogen worden vastgehouden.

Steeds uitzichtlozer

Eerder al sloegen de burgemeesters van Arnhem, Utrecht en Groningen alarm over de groep overlast veroorzakende Syrische jongeren. Alle gemeenten zeggen nauwelijks grip te krijgen op hen.

Veel Syrische minderjarige asielzoekers ervaren hun situatie als uitzichtloos. Tot ze achttien zijn hebben ze recht op opvang. Veel van hen wachten al lang op een verblijfsvergunning. Sommigen van hen wachten al ruim twee jaar op een beslissing of op de start van de asielprocedure.

De procedures hebben lange tijd stilgelegen vanwege een besluit- en vertrekmoratorium van ex-minister Faber dat vanaf half december 2024 inging. Veel van deze jongeren wachtten daarvoor al lange tijd op de behandeling van hun asielverzoek. Voor jongeren uit Syrië werd de wachttijd nog langer door het moratorium.

Bovendien hebben de procedures voor Syriërs langere tijd stilgelegen vanwege de val van dictator Assad. In juni concludeerde demissionair minister Van Weel dat Syrië voor veel meer Syriërs veilig verklaard kan worden. Daarmee wordt de kans van de jongeren op een verblijfsvergunning steeds kleiner en hun situatie steeds uitzichtlozer. Ze gaan niet naar school en kunnen ook niet aan het werk.

Intensieve begeleiding

Alleenstaande minderjarige vluchtelingen kunnen bij "aanhoudend overlastgevend gedrag" worden overgeplaatst naar gespecialiseerde, kleinschalige opvang. In speciale locaties van het Nidos worden jongeren opgevangen die ernstige overlast hebben veroorzaakt, schreef verantwoordelijk demissionair minister Keijzer (BBB) vorige maand aan de Tweede Kamer.

"Zij krijgen in een aangepaste setting intensieve begeleiding." Keijzer wil de capaciteit van deze opvanglocatie "op korte termijn" uitbreiden.

Wetenschappers hebben ontdekt dat 165 miljoen jaar geleden in de kustvlakte van Noord-Afrika een vier meter lange, twee ton wegende gestekelde dinosaurus rondliep. Sommige van de stekels waren bijna een meter lang.

Ze concluderen dat op basis van botfossielen, die in 2022 door een boer in Marokko in het Atlasgebergte zijn gevonden. Het zijn resten van een spicomellus afer, de oudst bekende soort van de gepantserde, plantetende ankylosaurussenfamilie. Dat deze soort dino bestaan heeft was al aangetoond op basis van de vondst van een rib. Niet bekend was hoe hij eruit moet hebben gezien.

"Hij was zwaar bewapend met stekels", zegt onderzoeker Richard Butler van de Universiteit van Birmingham tegen The Guardian. "Hij heeft ongelooflijk opvallende stekels rond zijn nek, een enorme bepantserde kraag die in verhouding tot de rest van zijn lichaam totaal buiten proportie is en kleinere stekels bij de ribben."

De staartbotten ontbreken, maar Butler vermoedt dat het beest daar een soort knuppel heeft gehad die hij als wapen kon gebruiken.

Omdat het dier er zo afwijkend uitzag, kostte het de wetenschappers grote moeite om van de incomplete wirwar van botten een samenhangend geheel te maken. "We legden alle botten op een tafel en en probeerden erachter te komen, waar ze logischerwijs het best pasten", zegt Butler.

Uit het feit dat ze kleine hersens hadden, leidt hij af dat ankylosaurussen geen slimme dieren moeten zijn geweest. Toch wisten ze zich zo'n 100 miljoen jaar te handhaven. Een grote meteorietinslag werd hen fataal.

You're gonna need a bigger boat. De scène met deze beroemde oneliner uit Jaws (1975) is sinds vandaag weer te zien in Nederlandse bioscopen en filmtheaters. Ter ere van het vijftigjarige jubileum is de filmklassieker terug op het witte doek. Het is de zoveelste re-release van een klassieke film.

Films als Titanic, Avatar, Interstellar gingen Jaws voor. Er is een sterke toename van het aantal heruitgebrachte filmhits in de bioscoop. Tussen 2017 en 2021 schommelde het aantal heruitgaven rond de twintig titels per jaar. Vorig jaar ging het om minstens 72 films en dit jaar tot en met 31 juli staat de teller al op zeker 59 titels.

Dat blijkt uit een inventarisatie door de brancheorganisatie van filmdistributeurs (NVPI Film) op verzoek van de NOS. De genoemde aantallen zijn het minimum. Vanwege de gebruikte zoektermen, zoals Anniversary, Director's Cut en Re-release, in de NVPI-database kan het werkelijke aantal heruitgaven hoger liggen.

In deze grafieken zie je meer over het aantal heruitgaven, de opbrengsten en welke klassiekers het meest hebben opgebracht aan de kassa:

Filmtheaters en bioscopen onderschrijven dat het aantal heruitgaves toeneemt. "Vooral films met een duidelijk haakje doen het goed, zoals horror tijdens Halloween, kerstklassiekers, romcom tijdens Valentijnsdag of jubileumvertoningen", zegt een woordvoerder van Pathé over de terugkeer van filmhits uit het verleden. "Bezoekers vragen vaak zelf om bepaalde titels."

In het geval van Jaws is het een kroonjaar. Een halve eeuw na de première krijgen biosbezoekers een opgepoetste versie te zien van de film die de doorbraak betekende van regisseur Steven Spielberg, in 4k-kwaliteit. De thriller rond de jacht op een witte haai door agent Martin Brody, gespeeld door Roy Scheider, wordt beschouwd als de blockbuster bij uitstek.

Blockbusterformule

"Je hebt een Hollywood voor en na Jaws", zegt mediawetenschapper Dan Hassler-Forest. Mede door een voor die tijd ongekend grote reclamecampagne, waarbij gretig werd geput uit de angstaanjagende soundtrack van componist John Williams, werd de film een hit.

De productie werd met drie Oscars bekroond. Vijf decennia later zit de film volgens Hassler-Forest nog altijd "bizar goed geraffineerd in elkaar". Jaws kreeg diverse vervolgen, volgens de formule: groter, harder en luider. De film werd de standaard waaraan sindsdien bijna alle blockbusterfilms voldoen.

Volgens de mediawetenschapper is er inmiddels sprake van franchise fatigue. Grote filmreeksen krijgen zo veel vervolgdelen dat een deel van het publiek afhaakt. "Een heruitgave van de eerste Alien heeft een veel grotere aantrekkingskracht dan de zoveelste kloon. Het maakt ook een gevoel van nostalgie los."

Niet alleen oude Hollywoodproducties keren terug op het witte scherm. Het Nederlandse Filmfonds spreekt van "een grotere Europese ontwikkeling om gerestaureerde klassiekers en re-releases van oudere succesvolle films opnieuw uit te brengen."

Akira Kurosawa

Zo zijn in Eye in Amsterdam deze zomer de films van de Japanse meesterregisseur Akira Kurosawa te zien. Een deel van deze gerestaureerde producties wordt ook vertoond bij zo'n dertig filmhuizen verspreid over het land. Volgens het museum heeft het project bij elkaar zo'n 30.000 bezoekers getrokken.

Het helpt dat Kurosawa een grote naam is in de cinema, zegt een Eye-woordvoerder. "Dit was wel een klapper." Toch is er volgens hem ook breder een duidelijke toename van het aantal bezoekers. "We hebben zelf ook meer titels uitgebracht." Het instituut restaureert en brengt heruitgaven van oude films op de markt.

'Jongeren vaker naar klassiekers'

De woordvoerder heeft het beeld dat vooral jongeren vaker naar klassiekers gaan. Het is volgens hem gissen naar een verklaring. "Misschien dat ze sociale media een beetje moe zijn en dat ze samen iets willen beleven zonder telefoon, maar we weten het niet."

Volgens hem heeft vermoedelijk ook de Cineville-filmpas een rol gespeeld. Houders daarvan kunnen voor een vast bedrag per maand onbeperkt films bezoeken bij tientallen filmhuizen en kleinere bioscopen.

Opbrengst is marginaal

Wat wel vaststaat, is dat de technologische ontwikkeling het makkelijker maakt om oudere films op te waarderen. Dat geldt behalve voor het beeld ook voor het geluid, legt een woordvoerder van Vue uit.

"Vroeger kwam het geluid vaak alleen nog van achter het scherm de zaal in. Met de technieken van nu komt het van overal en soms zelfs van het plafond op je af, wat een heel andere beleving geeft."

De bioscoopketen zet, net als Pathé, flink in op klassiekers. Uit de cijfers van branchevereniging NVPI valt echter op te maken dat de opbrengsten relatief beperkt zijn. Vorig jaar was de minimale opbrengst van re-releases aan de kassa zo'n 2 miljoen euro. De totale omzet voor bioscopen was 311,7 miljoen euro.

PVV-leider Wilders heeft de eerste vier namen van de kandidatenlijst bekendgemaakt voor de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober. Wilders heeft gekozen voor vernieuwing van de top van de kandidatenlijst. In de top vier ontbreken daarom bekende namen als Faber, Agema en Bosma.

Agema stelt zich na 22 jaar niet meer herkiesbaar, laat ze in een uitgebreide brief op X weten. "Het Kamerlidmaatschap is het mooiste dat er is en ik ga het vreselijk missen. Ik had het graag nog jaren gedaan, maar de omstandigheden zijn er helaas niet naar." Wat die omstandigheden zijn, zegt ze niet.

Wilders, die als het enige partijlid over alles in zijn eentje beslist, staat weer 1, zoals sinds 2006 steeds het geval was. Op nummer 2 staat Sebastiaan Stöteler, die ruim een jaar voor de PVV in het Europees Parlement zit en lijsttrekker was bij de Europese Verkiezingen in 2024.

De 41-jarige politicus uit Almelo werd in 2018 gemeenteraadslid in Almelo. Voor zijn vertrek naar Brussel was hij ook twee jaar lid van de Provinciale Staten van Overijssel.

Aanstaande

Nummer 3 van de kandidatenlijst is Shanna Schilder uit Volendam en nummer 4 is Annelotte Lammers uit Genemuiden.

Beiden zijn jurist. De 37-jarige Schilder werkt bij het ministerie van Bestuur, Planning en Dienstverlening op Curaçao, de 32-jarige Lammers bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

Vertrouwelingen

Op de vorige kandidatenlijst stonden vertrouwelingen van Wilders op hoge plekken, zoals Agema op 2 en Gidi Markuszower op 4. Wilders zal de rest van de lijst de komende dagen bekendmaken, zo kondigt hij aan op X.

In 2023 koos Wilders ook voor een nieuwkomer op 3, Rachel van Meetelen. Ook van haar zal later pas duidelijk worden of ze in de Tweede Kamer zal blijven.