NOS Nieuws - Algemeen

De provincie Zuid-Holland heeft elf mogelijke locaties voor windturbines in het Groene Hart voorgesteld. In het open polderlandschap zou plek zijn voor 67 windturbines van 240 meter hoog. De stap van het college van Gedeputeerde Staten is omstreden, omdat er politiek en maatschappelijk protest is tegen windturbines in de grote 'open' ruimte in de Randstad.

Vorige week haalde een voorstel van JA21 in de Provinciale Staten om geen windturbines in het Groene Hart toe te staan het niet. Wel waren politieke partijen in Zuid-Holland het unaniem eens over de noodzaak "zuinig" te zijn op het Groene Hart, schreef Omroep West.

Zuid-Holland ziet mogelijkheden voor nieuwe windturbines in onder meer Alphen aan den Rijn, Waddinxveen en Nieuwkoop. Langs de provinciale weg N11 tussen Leiden en Bodegraven staan er al windmolens en daar ziet de provincie potentie voor meer turbines. Ook stelt de provincie voor om langs de A16 bij Dordrecht, bij Nationaal Park De Biesbosch, windmolens te plaatsen.

Het college van Gedeputeerde Staten stelt voor om deze plekken op te nemen in de omgevingsvisie, het document waarin de ruimtelijke plannen van de provincie staan. De Provinciale Staten moeten daar nog over in debat gaan voor er een definitief besluit volgt.

Verdubbeling hoogte 'kleine windturbines'

Tegelijkertijd is bekendgemaakt dat Zuid-Holland de ashoogte van windmolens op boerenerven wil verdubbelen van 15 naar 30 meter. Dit is de afstand van de grond tot de bevestigingsplek van de wieken. Dat voorstel staat in de ontwerpherziening van de provincie.

Zuid-Holland zegt dat de provincie hiermee wil meewerken aan de realisatie van "kleine windturbines". Hoewel de provincie graag hogere windmolens wil, kan dit niet zomaar vanwege een "zeer negatief" effect op vogels en vleermuizen.

De provincie wil dezelfde verhoging voor windturbines bij elektrische installaties van waterschappen. Met deze kleine windmolens wil de provincie ondernemers helpen om zelf energie op te wekken. Ook kunnen er zo nieuwe manieren ontstaan om geld te verdienen aan de energietransitie.

Eerder maakte de NOS deze video over een windpark dat werd stilgelegd vanwege vogels en vleermuizen:

Minder dan 10 minuten. Zo weinig tijd hadden dieven nodig om de wereld versteld te doen staan met een van de grootste juwelenroven in de afgelopen jaren. Ruim een dag later zijn acht gestolen Franse kroonjuwelen uit de beroemde Apollogalerij van het Louvre nog altijd spoorloos.

Experts waarschuwen dat de tijd dringt in de klopjacht op de criminelen. Mogelijk worden de juwelen uit elkaar gehaald en onherkenbaar gemaakt om ze te kunnen verkopen.

Het was een scenario dat door scriptschrijvers in Hollywood waarschijnlijk als te simpel zou zijn bestempeld: plaats op klaarlichte dag een verhuislift tegen een van de beroemdste en best beveiligde musea ter wereld, gebruik een glassnijder om binnen te komen, sla de vitrines aan diggelen en gris vervolgens juwelen van onschatbare waarde mee. Toch is dit wat gisterochtend tussen 09.30 uur en 09.40 uur gebeurde.

'We hebben gefaald'

Het is de vraag hoe de rovers op een dergelijke brutale wijze konden toeslaan. Justitieminister Darmanin draaide er vanochtend niet omheen op radiozender France Inter. "Het is duidelijk dat we hebben gefaald", zei hij. "Dit geeft Frankrijk een vreselijk imago."

Bezoekers van het Louvre verbaasden zich erover dat de dieven konden toeslaan:

Zender BFMTV schrijft dat er zestig rechercheurs op de zaak zijn gezet. Zij zoeken naar vier personen, die tijdens de inbraak hun gezicht hadden bedekt. Zeker een van hen droeg een geel hesje, waarschijnlijk om zich voor te doen als bouwvakker. Er worden momenteel werkzaamheden uitgevoerd aan de Seine-kant van het Louvre.

Ze gingen geraffineerd, snel en professioneel te werk. Niemand raakte gewond, wel zijn er beveiligers bedreigd. Na de roof vluchtten de criminelen weg op motorscooters.

Het Louvre ging dicht en blijft vandaag ook gesloten.

Stuk voor stuk iconische juwelen

Duidelijk is inmiddels dat er acht juwelen zijn geroofd. Daaronder zijn kroonjuwelen - een tiara, halsketting en oorbel - uit de juwelencollectie van de koninginnen Marie-Amélie (1782-1866) en Hortense (1783-1837).

Ook werd een ketting vol smaragden en een set oorbellen van keizerin Marie-Louise (1791-1847), de tweede vrouw van Napoleon, gestolen. Verder is er een broche vol diamanten ontvreemd en namen de dieven een diadeem en broche van keizerin Eugénie (1826-1920), de vrouw van Napoleon III, mee. Een kroon van Eugénie werd buiten het Louvre gevonden. Waarschijnlijk was die tijdens de vlucht gevallen.

Juwelenhistoricus Martijn Akkerman, bekend als expert in tv-programma Tussen Kunst en Kitsch, legt aan de NOS uit dat in 1887 alle juwelen van de keizerlijke familie in Frankrijk zijn geveild door de regering. "Daarna zijn ze allemaal hun eigen kant opgegaan, maar in de afgelopen decennia is er wat teruggevonden. Daarvan heeft het museum er een paar gekocht."

Strikbroche vol diamanten

Volgens Akkerman zijn het stuk voor stuk iconische juwelen, die vanwege hun cultuur- en kunsthistorische waarde onbetaalbaar zijn. "Neem bijvoorbeeld het diadeem met parels en diamanten van keizerin Eugénie. Die draagt ze op het beroemde portret van Franz Winterhalter, dat hij in het midden van de 19de eeuw van haar maakte. En alleen in de gestolen strikbroche met hanger zitten al 2500 diamanten."

Akkerman vreest dat de juwelen voorgoed verloren zullen gaan als ze niet snel worden teruggevonden, omdat ze door de criminelen waarschijnlijk ontmanteld zullen worden.

Kunstdetective Arthur Brand deelt die vrees. Hij spreekt van de "roof van het decennium". "Dit zijn stukken waar mensen speciaal voor naar het Louvre gaan. Veel groter dan dit wordt het niet." Vanwege de herkenbaarheid van de juwelen is het volgens hem "heel moeilijk" ze als geheel te verkopen. "Niemand raakt het aan, want iedereen kent ze."

Omsmelten en bijslijpen

Het kan ook verklaren waarom de dieven het kostbaarste juweel in de Apollogalerij, de zogenoemde Regentdiamant van liefst 140,64 karaat, hebben laten liggen, denkt Brand. "Waarschijnlijk dachten ze: die raken we sowieso niet kwijt." Dat geldt niet voor de andere juwelen, maar daarvoor moeten ze dan wel uit elkaar worden gehaald.

"Dus waarschijnlijk proberen ze het goud en zilver dat erin zit om te smelten en de diamanten bij te slijpen, zodat ze onherkenbaar zijn", zegt Brand. "Maar dan maak je die juwelen dus stuk en blijft er historisch gezien niets van over. Het is een trieste zaak."

"De tijd dringt", aldus Brand. "Hoe sneller je de dieven kunt pakken, hoe groter de kans dat je de juwelen nog ongeschonden kunt terugkrijgen. Maar als het langer duurt, zal je zien dat bepaalde juwelen al zijn ontmanteld."

3FM dj's Mart Meijer, Barend van Deelen en Sophie Hijlkema gaan dit jaar het Glazen Huis in Den Bosch in. Dat heeft de zender vanochtend bekendgemaakt. Traditiegetrouw haalt de radiozender in de week voor kerst geld op met Serious Request voor een goed doel; dit jaar is dat Spieren voor Spieren.

Voor Mart Meijer is het de eerste keer dat hij zich laat opsluiten in het Glazen Huis. "Vroeger droomde ik ervan om als radio-dj in het Glazen Huis te staan. Die droom wordt nu werkelijkheid en dat vind ik een enorme eer."

De dj wil zich inzetten voor kinderen met een spierziekte die óók dromen hebben, maar die soms niet meer kunnen laten uitkomen. "Voor wie de meest simpele dingen, zoals zelfs ademhalen, op het spel staan." Daarom willen de dj's tijdens deze editie zo veel mogelijk geld ophalen voor de ongeveer 20.000 kinderen in Nederland met een spierziekte.

Het geld wordt door Spieren voor Spieren onder meer gebruikt voor onderzoek. Ook willen ze kinderen helpen met snellere diagnoses. Daarnaast zorgen ze ervoor dat kinderen kunnen sporten op maat. Dat leidt ertoe dat kinderen minder snel achteruitgaan en dat behandelingen beter aanslaan, schrijft de stichting op haar site.

Geen eten en geen telefoon

Luisteraars mogen nummers aanvragen in ruil voor geld. Dat kan ook ter plekke, elk jaar bezoeken veel mensen het huis. Daar zijn naast radioprogramma's ook optredens van artiesten te zien.

Traditiegetrouw haalt de zender elk jaar geld op voor een goed doel:

Voor de dj's is het meedoen aan de actie soms pittig. Want behalve dat ze zich een week laten opsluiten en 24 uur per dag radio maken, mogen ze alleen vloeibaar eten. Ze krijgen sapjes met groente en fruit die hen op kracht moeten houden. Daarnaast leveren ze hun telefoon in, communicatie met het thuisfront gaat via de radio.

Hoogste bedrag in tien jaar tijd

Het Glazen Huis bestaat al sinds 2004. Elk jaar gingen er drie dj's van 3FM het huis in om geld op te halen voor een ander doel. Vanaf 2018 werd er een paar jaar gekozen voor een andere actie. In de jaren daarvoor werd er steeds minder geld in de actieweek opgehaald. Na vier jaar kwam het Glazen Huis terug en sindsdien levert dat elk jaar weer een hoger bedrag op.

Vorig jaar haalden dj's Wijnand Speelman, Sophie Hijlkema en Barend van Deelen het hoogste bedrag in tien jaar tijd op voor Serious Request. Het geld dat de dj's in Zwolle bijeenbrachten, ging naar Metakids, dat zich inzet voor kinderen met metabole ziekten.

De Raad van State heeft een overwegend positief advies uitgebracht over het wetsvoorstel van de Partij voor de Dieren om het lijden van dieren rond de slacht te beperken. Een van de voorgestelde maatregelen is een verplichting om dieren te bedwelmen voorafgaand aan de rituele slacht, in andere woorden: een verbod op onverdoofd slachten.

Volgens de RvS is er "meer ruimte dan voorheen" om het belang van dierenwelzijn zwaarder te laten wegen bij het beoordelen van beperkingen van de godsdienstvrijheid. Dat blijkt uit recente Europese rechtspraak. Onder islamitische en joodse slachtregels worden dieren niet verdoofd voordat ze worden gedood.

Godsdienstvrijheid

"Deze rechtspraak betekent niet dat lidstaten van de Europese Unie verplicht zijn om onbedwelmde rituele slacht te verbieden", schrijft de raad. "Wel betekent deze rechtspraak dat een verbod op onbedwelmde rituele slacht onder bepaalde voorwaarden niet in strijd is met de godsdienstvrijheid."

Het wetsvoorstel van PvdD-leider Ouwehand en de toelichting daarbij bieden volgens de Raad van State "voldoende informatie en aanknopingspunten om een breed parlementair debat te voeren over de bedwelmplicht bij rituele slacht".

Eerdere pogingen

In 2011 nam de Tweede Kamer al een een soortgelijk initiatiefwetsvoorstel aan van de Partij voor de Dieren. Daarin stond dat ritueel slachten verboden moet worden, omdat de dieren onverdoofd worden gedood en daarbij onnodig lijden. De wet sneuvelde in de Eerste Kamer, waar een meerderheid vond dat een verbod in strijd is met de vrijheid van godsdienst.

In 2019 was de Raad van State met hetzelfde argument nog negatief over een nieuwe poging van de Partij voor de Dieren om een verbod te regelen. Het adviesorgaan stelde toen nog dat het de vraag was of de maatschappelijke behoefte aan een verbod op onverdoofd slachten zo groot was, dat het een beperking van de fundamentele vrijheid van godsdienst rechtvaardigde.

Het wetsvoorstel bevat ook een verbod om drachtige zoogdieren vanaf 40 procent van de draagtijd te verhandelen voor de slacht. De uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid hiervan zijn nog onvoldoende toegelicht en moeten beter worden gemotiveerd voordat het voorstel naar de Tweede Kamer gaat, adviseert de RvS.

Partijleider Ouwehand is blij met het advies van de Raad van State. "We zijn bij het schrijven van het wetsvoorstel zeer zorgvuldig te werk gegaan, met oog voor de gevoelens van geloofsgemeenschappen. Het is heel goed nieuws dat de Raad van State nu groen licht geeft", aldus de leider van de Partij voor de Dieren.

Elektrocutiebaden

Hoe het nu verder gaat met het voorstel is nog onduidelijk. In principe is er een meerderheid in de Tweede Kamer voor een verbod op onverdoofd slachten; onder meer PVV, VVD, D66, GroenLinks-PvdA en SP zijn daarvoor.

Maar er zitten ook andere maatregelen in het wetsvoorstel, waarvan nog niet duidelijk is hoe andere partijen ertegenaan kijken. Zo wil de Partij voor de Dieren met het voorstel ook een einde maken aan het bedwelmen van varkens met CO2, een verbod op elektrocutiebaden voor gevogelte en een verbod op het omkiepen van kratten met kippen, eenden en kalkoenen.

Sommige mannen die zich niet aangetrokken voelen tot kinderen, kijken toch naar beelden waarin minderjarigen misbruikt worden. En willen daar vanaf.

Er zijn ook mannen die zich wel seksueel aangetrokken voelen tot kinderen, en ook willen stoppen met het zoeken naar beelden, of erger. Ze kunnen dan bellen met Kelly van den Heuvel, die bij een hulplijn werkt.

In deze podcast vertelt Kelly wat voor gesprekken zij met deze mannen voert.

Een waarschuwing vooraf: in deze podcast zijn delen van gesprekken te horen met mannen die kinderen misbruikt hebben en stappen we dus in een wereld van kindermisbruik. De telefoongesprekken zijn samengesteld door de mensen van de hulplijn Stop it Now. Zo blijven de sprekers anoniem en zijn de echte telefoontjes niet herleidbaar. We hebben de dialogen met eigen stemmen nagesproken.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Ulrike Nagel

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De Chinese tak van Nexperia heeft in een brief aan de medewerkers in het land duidelijk gemaakt dat het los staat van het Nederlandse kantoor. Daarmee lijkt de essentiële productielocatie zich doelbewust te distantiëren van de ontwikkelingen in Nederland van de afgelopen dagen.

De brief is te lezen op het officiële WeChat-kanaal van Nexperia, dat zijn hoofdvestiging in Nijmegen heeft. Nexperia China, zoals het onderdeel heet, benadrukt een Chinees bedrijf te zijn met Chinese wortels dat zich moeten houden aan de lokale regels.

In de brief staat ook dat medewerkers een e-mail van een Nederlandse bestuurder over de stand van zaken binnen het bedrijf moeten negeren. Opdrachten van buiten China mogen werknemers naast zich neerleggen. Zo hoeven ze niet in te gaan op e-mails en uitnodigingen voor online vergaderingen, valt te lezen.

Medewerkers zijn volgens de brief verplicht hun werk te blijven uitvoeren zoals de Chinese leiding verlangt. "Salarissen, bonussen en andere verdiensten zullen blijven worden betaald door Nexperia China, niet door Nexperia Nederland."

Internationale spanningen

Het van oorsprong Nederlandse chipbedrijf maakt relatief eenvoudige chips voor onder andere huishoudelijke apparaten en auto's. In 2019 kwam het volledig in handen van het Chinese bedrijf Wingtech. Het bedrijf heeft zijn hoofdvestiging in Nijmegen, maar ook andere vestigingen in diverse landen wereldwijd.

Nexperia is in twee weken tijd onderwerp geworden van internationale spanningen. Topman van Wingtech, Zhang Xuezheng, werd wegens "ernstige bestuurlijke tekortkomingen" door de Nederlandse rechter aan de kant gezet. Daarnaast trok het Nederlandse ministerie van Economische Zaken de macht binnen het bedrijf naar zich toe, vanwege zorgen over beschikbaarheid van chips voor Nederland en Europa.

China reageerde met een exportverbod van Nexperia-chips. Die chips worden veelal in China gemaakt. Met name de Europese autobranche maakt zich zorgen over een tekort aan chips.

Ministers in gesprek

Nu onderstreept het Chinese deel van het bedrijf dus dat het een Chinees bedrijf is. De woordvoering van Nexperia Nederland laat weten op de hoogte te zijn van de brief, maar gaat hier verder niet inhoudelijk op in.

Het ministerie van Economische Zaken wil ook niet veel zeggen, behalve dat demissionair minister Karremans later deze week met zijn Chinese ambtsgenoot in gesprek gaat. Waar en wanneer dat gesprek zal zijn, wil het ministerie niet zeggen.

De grote storing bij Amazon lijkt goeddeels voorbij. Veel online platformen en diensten zoals Snapchat, berichtenapp Signal en verschillende online games waren eerder vandaag urenlang niet bereikbaar. De Amerikaanse techgigant zegt de storing nu "volledig onder controle" te hebben en dat de meeste producten en diensten weer werken.

De oorzaak van de problemen lag bij Amazon Web Services (AWS), dat serverruimte verhuurt aan websites, apps en games, zodat die online kunnen zijn. Vooral games leken last te hebben van de storing, zoals Fortnite, Pokémon GO, Clash of Clans en gameplatform Roblox.

In een statement zegt Amazon dat het gaat om een DNS-storing. Die wordt veroorzaakt wanneer er geen verbinding met een website of server kan worden gemaakt.

Grootste storing sinds Crowdstrike

Rond 09.00 uur vanochtend meldde Amazon Web Services dat het "meer foutmeldingen en vertragingen voor meerdere AWS-diensten" zag. Duizenden websites lagen tot ongeveer 14.00 uur plat.

Het is de grootste internetstoring sinds de Crowdstrike-storing van vorig jaar juli. Deze storing had destijds grote gevolgen voor ziekenhuizen en luchthavens wereldwijd.

De boete die het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) moet betalen omdat er te veel mensen in het aanmeldcentrum in Ter Apel hebben verbleven, is opgelopen tot boven de 1 miljoen euro. Dat bedrag werd gisteren bereikt.

Afgelopen weekend sliepen er opnieuw meer dan 2000 mensen in het aanmeldcentrum. In de nacht van vrijdag op zaterdag sliepen er 67 asielzoekers meer dan afgesproken. De twee nachten daarvoor waren het er 2006.

In een rechtszaak die in 2023 was aangespannen door de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, heeft een rechter de limiet op 2000 asielzoekers vastgesteld. De gemeente wil dat het aantal asielzoekers binnen de perken blijft.

Het COA verwacht eind deze week de eerste mensen op te kunnen vangen in Biddinghuizen, waar voor de vierde keer een winteropvang is opgezet. Daar is plaats voor 1250 mensen, schrijft RTV Noord.

Dwangsom

Het COA moet voor elke nacht dat het maximumaantal asielzoekers wordt overschreden, een dwangsom van 50.000 euro betalen aan de gemeente. De boete kan oplopen tot 5 miljoen euro.

Vorig jaar betaalde het COA 1,5 miljoen euro aan boetes aan de gemeente Westerwolde. Een deel van dat geld wordt gebruikt voor de renovatie van het centrum van Ter Apel. Later dit jaar besluit de gemeenteraad waar het geld dat dit jaar door de boetes binnenkomt voor wordt gebruikt.

Minder asielaanvragen

Dit jaar vragen minder mensen asiel aan in Nederland dan vorige jaren. Toch blijven de opvangproblemen bestaan doordat het COA veel tijdelijke (nood)locaties gebruikt die na verloop van tijd sluiten. Ook wachten veel statushouders in azc's op een woning.

Het luxebedrijf Kering, eigenaar van onder meer Gucci en Balenciaga, verkoopt voor 4 miljard euro zijn schoonheidsafdeling aan L'Oréal. Met deze overeenkomst krijgt L'Oréal onder meer het exclusieve parfummerk Creed in handen.

Kering lanceerde in 2023 een nieuwe beauty-afdeling in de hoop te kunnen profiteren van de groei van cosmetica en parfums en nam parfummerk Creed over. Andere onderdelen van het bedrijf, waaronder het mode merk Gucci, kwamen de afgelopen jaren onder druk te staan waardoor de schulden flink opliepen.

Sinds een maand heeft Kering een nieuwe CEO, Luca de Meo. De verkoop van de schoonheidstak laat zien dat hij zich wil richten op de 'kernactiviteiten' van het bedrijf, de modemerken. Met deze verkoop vermindert hij de hoge schulden.

L'Oreal is wereldwijd de grootste speler op het gebied van cosmetica. Met deze aankoop stijgt dit marktaandeel nog verder.

Zwaar weer

Het is al langer onstuimig in de wereld van de luxemerken. In april nam het Italiaanse modebedrijf Prada zijn concurrent Versace over, dat last had van tegenvallende resultaten, voornamelijk door een afnemende vraag vanuit China.

Ook het grootste luxeconcern LVMH, met merken als Louis Vuittton en Christian Dior, zag in april zijn omzet dalen. Consumenten gaven minder uit aan luxemerken door de economische onzekerheid en de merken kregen last van importtarieven van Trump, blijkt uit cijfers van Bain & Company van juli.

Ook Gucci, het grootste merk binnen Kering, kampt met teruglopende groei door minder vraag naar luxeproducten vanuit China.

Door de overeenkomst krijgt L'Oréal de rechten voor vijftig jaar om producten te ontwikkelen voor de merken Bottega Veneta en Balenciaga. Sinds 2008 heeft L'Oréal al de licentie voor de schoonheidsproducten van Yves Saint Laurent, een van de merken onder Kering. De overname van de beautytak van Kering wordt voor L'Oréal de grootste tot nu toe.

Naar schatting een derde van de bedrijven die controleren of een plek goed asbestvrij gemaakt is, doet zijn werk niet goed. Dat schrijft de Nederlandse Arbeidsinspectie in een rapport. Bedrijven die deze eindinspecties doen, stellen geregeld dat er geen kankerverwekkende asbest meer is op een locatie, terwijl dat nog wel zo is. Daardoor lopen bewoners, omwonenden of bouwvakkers forse gezondheidsrisico's.

"Bijna wekelijks treffen we wel locaties aan die zijn vrijgegeven na sanering, maar waar toch nog asbestrestanten worden gevonden", zegt André Dompeling, projectleider asbest bij de Arbeidsinspectie.

Jaarlijks worden zo'n 80.000 asbestsaneringen gedaan bij huizen en bedrijven. Als zo'n asbestverwijderaar zijn werk heeft gedaan, is er een verplichte eindinspectie. En dat gaat nogal eens mis.

Hoe meer locaties, hoe meer er verdiend wordt

De Arbeidsinspectie, die de eindinspectie niet controleert, was getuige van een eindkeuring die niet goed werd uitgevoerd. Medewerkers zagen hoe een eindinspecteur slechts een half uur een apparaat dat asbest kan detecteren in een huis liet draaien, terwijl dat minimaal twee uur moet gebeuren. De eindinspecteur had het apparaat al in zijn auto aangezet zodat het wel twee uur had gedraaid, naar eigen zeggen omdat hij snel moest werken.

De Arbeidsinspectie vermoedt ook dat er eindbeoordelingen worden opgemaakt zonder dat een eindinspectiebedrijf op de locatie is geweest. Bij het opstellen van het eindverslag worden dan foto's van de saneerder gebruikt. "Dat zijn milieudelicten", aldus Dompeling.

Asbestsaneerders betalen eindbeoordelingsbedrijven voor hun inspecties. En die bedrijven willen graag snel werken, zegt Dompeling: "Hoe meer locaties je bezoekt, hoe meer er wordt verdiend." De eindinspectiebedrijven zijn er dus bij gebaat om zoveel mogelijk locaties, zo snel mogelijk te bezoeken. Met onnauwkeurige inspecties tot gevolg.

Toezicht ontbreekt

Asbestsaneerders bepalen zelf welk bedrijf ze inschakelen voor eindinspecties. Als een eindinspectie-instelling het niet zo nauw neemt, wordt de saneerder sneller vaste klant, zegt de Arbeidsinspectie. "Dan kan de saneerder ook wat minder zorgvuldig zijn bij de sanering en bespaart ook het saneringsbedrijf op zijn kosten."

Toezicht op deze eindinspectiebedrijven ontbreekt. De Arbeidsinspectie controleert niet of deze eindinspectiebedrijven hun werk goed doen, maar of de werknemers wel goed beschermd zijn. De Raad voor Accreditatie gaat er wel over. "Maar het lastige is dat zij wel het proces controleren, maar niet toetsen. Dat is niet de taak van de Raad voor Accreditatie."

De Arbeidsinspectie wil dat de ministeries die hierover gaan in actie komen en bij voorkeur een onafhankelijke instelling oprichten die gaat toezien op de eindinspecties.

Asbest

Asbest was jarenlang een populair bouwmateriaal omdat het licht, goedkoop en brandveilig is. Het werd gebruikt in woningen, scholen en kantoren, en in de industrie en scheepvaart. In 1993 kwam er een totaalverbod op asbest.

Materialen van asbest zijn gevaarlijk als ze zijn beschadigd of worden verwerkt. Op dat moment komen er onzichtbaar kleine asbestvezels vrij die in de longen kunnen komen. Dat kan longkanker en buikvlieskanker veroorzaken. Meestal worden mensen er pas na 30 of 40 jaar ziek van.

Jaarlijks overlijden in Nederland tussen de 900 en 1300 mensen aan de gevolgen van kanker die is ontstaan door contact met asbest.

De werkzaamheden die ProRail de afgelopen weken uitvoerde aan het spoor bij Vught duren langer. Het werk had vanochtend om 05.00 uur klaar moeten zijn, maar ProRail meldt problemen bij het onder spanning brengen van de bovenleidingen.

Door de uitloop reden in de ochtendspits geen treinen tussen Den Bosch en Utrecht. Het treinverkeer op dat traject is aan het eind van de ochtend opgestart. Tussen Den Bosch en Eindhoven en Den Bosch en Tilburg is nog tot zeker 16.00 uur geen treinverkeer mogelijk. Er worden stopbussen ingezet, schrijft Omroep Brabant.

Voor reizigers tussen Utrecht en Den Bosch was omreizen via Arnhem nauwelijks mogelijk. Dat komt door werkzaamheden tussen Arnhem Centraal en Driebergen-Zeist. Op Arnhem Centraal stonden lange rijen aan reizigers die wachtten op vervangend busvervoer.

Vanwege een tekort aan bussen lukt het de NS regelmatig niet om vervangend vervoer op de trajecten te regelen.

Omroep Brabant sprak vanmorgen met gestrande reizigers:

Het kabinet gaat de veiligheidsrisico's op het online gameplatform Roblox in kaart brengen. Dat laat het ministerie van Binnenlandse Zaken weten na vragen van het NOS Jeugdjournaal.

Op Roblox spelen gebruikers, vooral kinderen, games in een digitale wereld waar ze zich doorheen kunnen bewegen. Het heeft tientallen miljoenen gebruikers wereldwijd.

De laatste jaren kwam Roblox geregeld in het nieuws doordat kinderen geconfronteerd worden met spellen die gewelddadig of seksueel van aard zijn. Ook bleek dat oplichters het platform gebruiken om kinderen geld af te troggelen of seksueel af te persen via chats.

Kinderwelzijn

In de Verenigde Staten kwam het meermaals tot rechtszaken. Zo klaagde de staat Louisiana het Amerikaanse platform aan vanwege aanhoudende onveiligheid voor kinderen. Ook heeft een Amerikaans advocatenkantoor rechtszaken aangespannen namens ouders van wie kinderen slachtoffer waren van seksueel misbruik.

Demissionair staatssecretaris Van Marum (BBB) van Binnenlandse Zaken laat het NOS Jeugdjournaal in een reactie weten dat "online leren, ontspannen en contact maken voor kinderen heel waardevol is, maar dat er ook een keerzijde is: pesten, schokkende beelden, ongewenste contacten en gezondheidsproblemen door te veel schermtijd".

De overheid gaat daarom kijken welke voor- en nadelen bepaalde platforms en online diensten hebben en doet een zogeheten Kinderrechten Impact Assessment. Bij die analysemethode is er oog voor de rechten en het welzijn van kinderen. Deze methode is eerder gebruikt voor de platforms Instagram, Snapchat en TikTok.

Veiligheidsmaatregelen

Roblox heeft eerder maatregelen genomen om misstanden op het platform tegen te gaan. Zo moeten kinderen hun gezichten scannen om te verifiëren dat ze 13 jaar of ouder zijn voordat ze kunnen chatten. Ook zijn extra functies toegevoegd die kinderen beter moeten beschermen en ouders meer controle geven.

Deze maatregelen zijn vrij eenvoudig te omzeilen. Zo geven kinderen niet hun echte leeftijd op of gebruiken ze het gezicht van een ouder kind bij een verplichte leeftijdsscan, om zo toch toegang te krijgen tot het platform.

"We hebben regels over wat mensen mogen zeggen, maken en hoe ze zich moeten gedragen", zegt Roblox in een reactie aan het NOS Jeugdjournaal. "Als we merken dat deze regels worden overtreden, geven we een waarschuwing of blokkeren een account, of we sluiten dit volledig af."

Ook kunnen kinderen het zelf melden als ze het gevoel hebben dat iets niet klopt, staat in de reactie van Roblox. "Zowel kinderen als hun ouders kunnen de knop 'misbruik melden' gebruiken, zodat ons team dit kan onderzoeken. En speciaal voor onze jongste gebruikers hebben we speciale veiligheidsmaatregelen, zodat ze niet alle functionaliteiten van het platform kunnen gebruiken."

Verder moedigt Roblox ouders aan hun account te koppelen aan dat van hun kind zodat zij toezicht kunnen houden.

'Ouders moeten praten met kinderen

Gamedeskundige en mediapedagoog Harry Hol is kritisch over de maatregelen van het platform. Roblox moet meer werk maken van het modereren van content en optreden tegen ongepaste inhoud, zegt hij.

Het belangrijkste is volgens Hol dat ouders weten wat hun kinderen online doen en dat ze daar met elkaar over praten, "zodat kinderen het aan hun ouders durven te vertellen als er iets op het platform gebeurt wat niet in de haak is".

Staatssecretaris Van Marum stelt dat sociale media en andere bedrijven die een online dienst aanbieden hun verantwoordelijkheid moeten nemen. "En wij moeten kinderen en ouders helpen om op een verantwoorde manier met deze diensten om te gaan."

Vanavond besteedt het Jeugdjournaal in de uitzending van 19.00 uur op NPO 3 aandacht aan Roblox.

Jeugdjournaal ook op Roblox

Het Jeugdjournaal wil kinderen op zoveel mogelijk plekken vertellen over het nieuws, zodat ook zij steeds weten wat er in de wereld gebeurt. Dat doet het Jeugdjournaal dus ook online en op Roblox.

Het Jeugdjournaal vindt veiligheid daarbij heel belangrijk. Daarom kunnen kinderen in het nieuwsspel op Roblox niet chatten, zodat ze geen vervelende comments of nepberichten van anderen tegenkomen.

Als kinderen wel willen reageren op het nieuws, dan kan dat onder andere op de Jeugdjournaal-website en app. Dat is een veilige plek waar kinderen elke dag het laatste nieuws, uitlegvideo's en weetjes kunnen vinden.

Goedemorgen! De Nederlandse Orde van Advocaten heeft de verkiezingsprogramma's doorgelicht en komt vandaag met de bevindingen. En Europese buitenlandministers komen samen in Luxemburg voor de Raad Buitenlandse Zaken.

Eerst het weer: de dag begint met regen, maar die trekt in de loop van de ochtend geleidelijk weg. In de middag zijn er droge perioden, later neemt de kans op buien toe. Bij een matige tot vrij krachtige wind wordt het 16 tot 18 graden. De komende dagen verlopen wisselvallig met maxima rond een graad of 15.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump zegt dat de Donbas in Oekraïne moet worden opgedeeld om een eind te maken aan de al bijna vier jaar durende oorlog. Daarmee zou het grootste deel in Russische handen komen.

"Laat het maar zoals het is", zei hij vannacht tegen verslaggevers aan boord van het presidentiële vliegtuig. Hij stelt dat Oekraïne en Rusland moeten "stoppen bij de frontlinie". "Ga naar huis, stop met vechten, stop met mensen doden."

Het standpunt is een ommezwaai vergeleken met wat Trump een maand geleden zei. Toen stelde in een bericht op Truth Social dat Oekraïne met hulp van de EU en de NAVO alle gebieden kan heroveren die Rusland nu bezet houdt.

Trump zou Zelensky vrijdag bij een ontmoeting in het Witte Huis onder druk hebben gezet om delen van het grondgebied aan Rusland af te staan. Zelensky kwam naar Washington in de hoop meer wapens te krijgen van de VS, maar de ontmoeting zou zijn ontaard in een schreeuwpartij, waarbij Trump volgens ingewijden voortdurend vloekte.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Correspondent Nina Jurna bezocht in Bolivia een worstelwedstrijd voor inheemse vrouwen. Vroeger werden deze vrouwen, met hun traditionele jurken, vlechten en bolhoed, zwaar gediscrimineerd. Er zijn nu verkiezingen. Wat betekenen die voor hen?

Fijne dag!

Na een periode waarin president Trump meer naar de Oekraïense kant leek over te hellen, lijkt hij nu weer voor de kant van Rusland te kiezen. Aan boord van zijn vliegtuig de Air Force One zei hij tegen verslaggevers dat Oekraïne en Rusland moeten stoppen met vechten en dat hij de situatie in de grotendeels door Rusland bezette Donbas wil laten zoals hij is.

En de Britse krant de Financial Times (FT) schrijft dat de ontmoeting tussen Trump en Zelensky in het Witte Huis vrijdag dramatisch is verlopen. Trump zou Zelensky hebben aangespoord om de Russische voorwaarden voor het beëindigen van de oorlog te accepteren en de Donbas aan Rusland af te staan.

Op basis van bronnen meldt de krant dat Trump waarschuwde dat de Russische president Poetin Oekraïne zal "vernietigen" als het land niet meewerkt.

Draai van Trump

Een kleine maand geleden zei Trump nog dat Oekraïne de oorlog met steun van de Europese Unie kon winnen. Toen was hij daar opvallend positief over. In een bericht op Truth Social stelde hij dat het land met hulp van de EU en de NAVO alle door Rusland bezette gebieden kan terugveroveren.

Het lijkt erop dat het telefoongesprek met Poetin van afgelopen donderdag hem van mening heeft doen veranderen.

Volgens de FT en The Washington Post heeft de Russische president een nieuw voorstel gedaan waarbij Oekraïne de regio's Donetsk en Loehansk afstaat in ruil voor kleine delen van Cherson en Zaporizja. Precies die ruil zou vrijdag aan Zelensky zijn voorgesteld.

Twee bronnen zeiden tegen persbureau Reuters dat ze de indruk hadden dat Trump zich door Poetin heeft laten beïnvloeden. Trump en Poetin hebben afgesproken elkaar over een paar weken te ontmoeten in Boedapest.

Schreeuwpartij

Zelensky kwam vrijdag naar Washington in de hoop meer wapens te krijgen van de VS, maar volgens ingewijden ontaardde de ontmoeting in een schreeuwpartij, waarbij Trump voortdurend vloekte.

Dat dit geen incident was bleek vannacht aan boord van de Air Force One. Trump zei dat de Donbas-regio - in het zuidoosten van Oekraïne - moet worden opgedeeld "op de manier zoals die nu is". "Onderhandelen kan later nog", zei hij. "Ga naar huis, stop met vechten en stop met het doden van mensen."

De Donbas bestaat uit de regio's Luhansk en Donetsk. Luhansk is vrijwel geheel door Rusland bezet, Donetsk ongeveer voor drie kwart.

Correspondent Midden- en Oost-Europa Christiaan Paauwe

"Als er een deal komt waarbij de frontlinie zoals die nu is, wordt bevroren zou dat voor Oekraïne voelen als een gigantisch bittere pil. Maar er zijn wel steeds meer Oekraïners die denken dat dit nodig is voor vrede. Zolang er maar wel keiharde veiligheidsgaranties tegenover staan die ervoor zorgen dat Rusland niet binnen de kortste keren opnieuw aanvalt.

Het volledig opgeven van de Donbas - dat nog voor een belangrijk deel in Oekraïense handen is - is voor Kyiv echt absoluut onacceptabel. Daar wordt al meer dan tien jaar om gevochten. Bovendien is dat gebied in die periode omgebouwd tot een fort, dat cruciaal is om de rest van het land te beschermen. Want voor Oekraïners zal de Russische dreiging na wat voor deal dan ook blijven bestaan."

De centrumrechtse presidentskandidaat Rodrigo Paz heeft in Bolivia de presidentsverkiezingen gewonnen. Met bijna alle stemmen geteld kreeg de senator van de Christendemocratische Partij volgens de kiesraad meer dan 54 procent van de stemmen en versloeg hij daarmee zijn conservatieve rivaal Jorge 'Tuto' Quiroga.

Daarmee komt er een eind aan bijna twintig jaar links-socialistisch bestuur in Bolivia. De linkse partij Movimiento al Socialismo (MAS) kwam in 2006 aan de macht onder leiding van Evo Morales. De oud-president was de eerste inheemse president van het Zuid-Amerikaanse land. Hij stapte in 2019 op na beschuldigingen van verkiezingsfraude en werd vorig jaar uitgesloten van deelname aan presidentsverkiezingen.

Bij de eerste verkiezingsronde van vorige maand leed links een historische nederlaag. MAS kreeg nog maar een paar procent van de stemmen. Een kiezer in La Paz zei gisteren tegen persbureau Reuters dat ze het MAS-tijdperk zat is. "Mijn kinderen zijn geboren en getogen met één regering. Ik hoop dat ze andere mogelijkheden en alternatieven zien."

Na de winst gingen mensen de straat op om feest te vieren:

Rodrigo Paz wordt president in een land dat kampt met een diepe economische crisis. Er zijn brandstof-, kapitaal- en medicijntekorten. Ook kampt het land met een hoge inflatie. Vorige maand steeg die tot 23 procent, het hoogste percentage sinds 1991. Het land was tijdens het socialistische beleid jarenlang afhankelijk van subsidies, die sterk drukten op de staatsbegroting.

Volgens Paz vraagt Bolivia niet alleen om een regeringswisseling, maar ook om een verandering in het politieke systeem. In de campagne toonde Paz zich voorstander van geleidelijke hervormingen, terwijl zijn opponent Quiroga pleitte voor hardere bezuinigingen en ingrijpen door het Internationaal Monetair Fonds.

Brandstofsubsidies

Tegen Reuters zei Paz dat hij wil proberen "een economie voor de mensen op te bouwen waarin de staat niet langer de centrale as zal zijn". Hij wil bijvoorbeeld de brandstofsubsidies geleidelijk afschaffen. De kwetsbaarste groepen zouden gerichte steun moeten krijgen en grotere industrieën zouden marktconforme prijzen voor brandstof moeten gaan betalen.

Paz wordt op 8 november geïnstalleerd als president en heeft een termijn van vijf jaar.

Correspondent Nina Jurna bezocht in Bolivia een worstelwedstrijd voor inheemse vrouwen. Vroeger werden zij zwaar gediscrimineerd. Wat betekenen de verkiezingen voor hen?

Een vrachtvliegtuig is bij de landing op de internationale luchthaven van Hongkong van de baan gegleden en in zee terechtgekomen. Daarbij zijn twee mensen om het leven gekomen.

De slachtoffers behoorden volgens lokale autoriteiten tot het grondpersoneel. Het waren mannen van 30 en 41 jaar. Volgens een Chinese krant raakte het toestel bij de landing een voertuig, dat vervolgens in zee werd meegesleurd. De twee omgekomen medewerkers zouden in het voertuig hebben gezeten.

Volgens Flightradar24 gaat het om een Boeing 747 die vanuit Dubai kwam. De vierkoppige bemanning van het vliegtuig wist het toestel te verlaten en werd vervolgens uit de zee gered. Vliegmaatschappij Emirates, van wie het vrachttoestel was, laat weten dat er geen vracht meer in het toestel zat.

Het vliegtuig belandde in het water:

De internationale luchthaven van Hongkong ligt in zee en de noordelijke baan, waar het ongeluk gebeurde, heeft aan twee kanten water. Wat er bij de landing is misgegaan, is niet duidelijk. De autoriteiten doen daar onderzoek naar.

Flightradar24 meldde dat de 32 jaar oude Boeing een passagiersvliegtuig was voordat het werd omgebouwd tot vrachtvliegtuig. Het vliegveld van Hongkong is het drukste ter wereld voor vrachtverkeer.

Marokko gaat volgend jaar meer geld investeren in onderwijs en gezondheidszorg, meldt het koninklijk paleis in een verklaring. In totaal gaat er in 2026 ruim 13 miljard euro naar zorg en onderwijs. Dat is een stijging van 16 procent, vergeleken met dit jaar.

Het verbeteren van de zorg en het onderwijs was een belangrijke eis van jongeren die de afgelopen weken demonstreerden. Ook eisten ze een einde aan systematische corruptie in het land.

In meerdere Marokkaanse steden kwam het bij de demonstraties tot confrontaties tussen veiligheidsdiensten en betogers. Er vielen honderden gewonden en meerdere doden. Honderden demonstranten werden opgepakt.

Premier beloofde jongeren tegemoet te komen

Later gaven de Marokkaanse autoriteiten de demonstranten wel de ruimte om te demonstreren en begin deze maand beloofde premier Akhannouch dat hij protesterende jongeren tegemoet zou komen. Toen was nog onduidelijk hoe, maar nu blijkt dus dat er volgend jaar meer geld naar zorg en onderwijs zal gaan.

De ministerraad, waar koning Mohammed VI de voorzitter van is, besloot ook dat in aanloop naar de volgende verkiezingen corruptie wordt aangepakt. Zo worden politici die zijn veroordeeld voor een misdrijf of overtreding uitgesloten van verkiezingen.

Ook wil de Marokkaanse regering het voor kandidaten onder de 35 makkelijker maken om mee te doen aan de verkiezingen. Zo zouden ze geld krijgen om een deel van hun verkiezingscampagne te bekostigen.

Veel Nederlanders voelen zich machteloos en gefrustreerd over de politiek. Een meerderheid van 59 procent vindt dat het de verkeerde kant opgaat met Nederland en dat de politiek maar niet met oplossingen komt. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in aanloop naar de verkiezingen.

De onderzoekers spraken kiezers na de val van het kabinet in juni, toen de PVV eruit stapte, en na het opstappen van NSC-bewindspersonen eind augustus. Daaruit blijkt dat het vertrouwen in politiek Den Haag laag blijft. Een meerderheid van 60 procent geeft politiek Den Haag een onvoldoende.

Vooral het beeld van onderling geruzie en stilstand is sterker geworden. "Stelletje prutsers. Nemen geen enkele verantwoordelijkheid", zegt een deelnemer van het onderzoek die de politiek het rapportcijfer 1 geeft. Een andere deelnemer zegt: "Ik vind het momenteel een puinzooi, zeker nu ook NSC eruit is gestapt".

Vertrouwen laag, mede door Gaza-standpunt kabinet

Volgens het SCP is het vertrouwen in de politiek al sinds 2021 laag. Mensen zeggen dat problemen, zoals het woningtekort, niet worden opgelost. Het vertrouwen in de politiek was twintig jaar geleden - na de moord op Pim Fortuyn - ook al laag. De onderzoekers zien dat de dip nu langer duurt.

Voor sommigen is de politieke koers van het kabinet een oorzaak van het lage vertrouwen. Zij vinden onder meer dat het demissionaire kabinet te weinig doet en heeft gedaan om de oorlog in Gaza te veroordelen of te bestrijden, ziet het SCP.

"Mensen hebben het gevoel dat zij zelf weinig kunnen doen aan de negatieve gevolgen van binnenlandse en buitenlandse ontwikkelingen", zegt SCP-onderzoeker Josje den Ridder. "In hun ogen kan de overheid deze problemen wel aanpakken, maar doet ze dat niet of doet ze het verkeerde. Het gevolg is dat sommige mensen afhaken en niet meer stemmen."

Zorgen om polarisatie

Ook ziet Den Ridder dat mensen zich zorgen maken om polarisatie door problemen rond immigratie en klimaat. "Mensen denken dat deze kwesties ertoe leiden dat mensen tegenover elkaar komen te staan en elkaar onheus bejegenen. We zien dat sommigen dit zo vervelend vinden dat ze gesprekken met andersdenkenden mijden." Dat is volgens de onderzoeker een risico voor de democratie.

Deelnemers aan het onderzoek hopen dat politici na de verkiezingen samenwerken om de problemen daadwerkelijk op te lossen. Wonen is het belangrijkste thema. De meeste mensen vinden dat een nieuw kabinet ook meer geld moet uitgeven aan het leger, de gezondheidszorg en onderwijs.

Over het onderzoek

Het SCP peilt sinds 2008 de stemming van Nederlanders over de maatschappij en de politiek. De onderzoekers komen drie keer per jaar met een rapport. Een deel van het onderzoek is gedaan in samenwerking met onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam.

In deze aflevering van de verkiezingsserie De Peilers spreken we kiezers over het wantrouwen in de politiek:

"Het spijt me dat ik het moet zeggen, maar de heer Jetten staat hier gewoon te jokken." Dat was de felste aanval in het tweede RTL-debat van de campagne. D66-leider Rob Jetten had net gezegd dat er wat hem betreft in het basispakket van de zorgverzekering ruimte blijft voor vergoeding van nieuwe medicijnen, bijvoorbeeld tegen kanker. Maar volgens GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans was dat bezijden de waarheid.

"U heeft een slot gezet op het basispakket. Er mag niets bij. Het staat zwart op wit", hield Timmermans Jetten voor. De D66-leider reageerde gebeten op het verwijt dat hij zou jokken. "Dat slaat nergens op. U moet niet aan angstzaaierij gaan doen. Dat doet Wilders al elke dag."

Bekijk het fragment hier:

De discussie draaide om de stijgende zorgkosten, wat er moet gebeuren met het eigen risico en wat er uit het basispakket van de verzekering moet worden vergoed. Jetten zei in het debat dat hij vooral wil kijken of er nu behandelingen worden vergoed die niet werken. "We moeten wel zorgen dat nieuwe medicatie er altijd bij kan."

Maar uit de doorrekeningen van Centraal Planbureau (CPB) blijkt iets anders. D66 heeft aan het CPB wel degelijk doorgegeven geen nieuwe behandelingen te willen toevoegen aan het basispakket. Volgens het CPB levert dat over vijf jaar 500 miljoen euro op, en kan de winst op de lange termijn oplopen tot 7,7 miljard euro.

Peilingen

De aanval van Timmermans op Jetten viel een beetje te verwachten. D66 doet het de laatste dagen steeds beter in de peilingen en haalt mogelijk stemmen weg bij de linkse fusiepartij. Jetten beantwoordde de aanval door Timmermans te verwijten dat ook hij naar het CPB andere plannen heeft gestuurd dan in het verkiezingsprogramma staan.

In het programma belooft GroenLinks-PvdA volgens hem het eigen risico af te schaffen, maar in de doorrekeningen voor het CPB gaat de partij niet verder dan een halvering. Overigens schrijft GroenLinks-PvdA dat het het eigen risico 'stap-voor-stap' wil afschaffen, en komt dat voorlopig neer op 'verlagen'.

D66 houdt in zijn plannen het eigen risico op maximaal 385 euro per jaar. Verlagen of afschaffen lijkt leuk, maar leidt volgens Jetten tot langere wachtlijsten omdat dan meer mensen gebruiken gaan maken van de zorg. Beter is het om chronisch zieken en gehandicapten gericht te helpen met hun zorgkosten, vindt Jetten.

Bekijk hier het debat in drie video's:

Anderhalve week voor de verkiezingen wordt de toon wat feller, zo bleek in het debat. VVD-leider Dilan Yesilgöz, die in de peilingen op verlies staat, richtte zich bij het onderwerp asiel bewust op haar concurrent Henri Bontenbal (CDA). Die heeft volgens haar de strenge asielwetten om de instroom te beperken gefrustreerd. Anders hadden ze er al lang kunnen zijn, zegt ze.

Het CDA stemde in de Tweede Kamer tegen de wetten, maar dat had volgens Bontenbal een reden. "Dan had u maar goede wetten moeten maken en geen prutswerk." Grootste bezwaar van het CDA was het strafbaar stellen van hulp aan illegalen.

Arbeidsmigratie

Op het onderwerp arbeidsmigratie was er juist opvallend veel overeenstemming. Eigenlijk waren alle partijen het eens dat er iets aan de uitwassen van de arbeidsmigratie moet worden gedaan, zoals uitbuiting, slechte huisvesting en migranten die op straat gaan zwerven als ze hun baan, en daarmee hun huisvesting kwijtraken.

SP-leider Jimmy Dijk verweet de andere partijen dat ze de afgelopen jaren de zaak te veel op hun beloop hebben gelaten. "U heeft niets gedaan, terwijl deze mensen al jaren worden uitgebuit, afgedankt en op straat gezet."

Yesilgöz stak de hand in eigen boezem: "Ook mijn partij heeft te lang gedacht dat de markt het wel zou oplossen." Net als het CDA en JA21 wil ze werkgevers aanspreken en inzetten op meer automatisering, zodat laagbetaalde arbeidsmigranten niet meer nodig zijn.

JA21 is zelfs bereid het vrij verkeer van personen binnen de EU aan te scherpen om zo de arbeidsmigratie terug te dringen. Hoe partijleider Joost Eerdmans dat precies wil gaan doen, werd niet duidelijk. Voor zo'n aanscherping is een verdragswijziging nodig en dat duurt jaren.

Het RTL-debat ging tussen de zes partijen die begin deze maand het hoogst in de peilingen stonden. Omdat PVV-leider Wilders had afgezegd voor het debat, mocht SP'er Dijk meedoen. Die was daar blij mee: "Bedankt. Houden zo", zei hij aan het begin van de uitzending via de camera tegen Wilders.

Ondanks een dag vol beschietingen en luchtaanvallen lijkt het bestand in Gaza min of meer weer overeind. Israël beschuldigde Hamas van een dodelijke aanval op militairen en voerde op grote schaal bombardementen uit. Hamas stelde dat het er niets mee te maken had en wees op Israëlische schendingen van het akkoord.

In een dag tijd vielen er 42 Palestijnse doden, meldt nieuwszender Al Jazeera op basis van lokale artsen. Israël stelt dat het tientallen doelwitten van Hamas heeft getroffen. Videobeelden tonen onder andere gewonde kinderen.

"Waar is Trump? En waar zijn degenen die deze zwakke deal garanderen?", vroeg een Palestijnse man zich af tegenover persbureau Reuters:

In de zuidelijke stad Khan Younis werden vanmorgen twee Israëlische militairen gedood door Palestijnse militanten, aldus het Israëlische leger in een verklaring. Bij de aanval zouden drie andere militairen zijn verwond. Er is geen onafhankelijke informatie over wat er precies is gebeurd.

Het leger stelt dat militanten uit een tunnel tevoorschijn kwamen en het vuur openden op militairen. Dat zou zijn gebeurd in het gebied dat volgens het akkoord onder Israëlische controle staat. De twee militairen zouden geraakt zijn door een raketwerper.

Hamas wijst de verantwoordelijkheid voor de aanval van de hand en stelt dat het contact met de betrokken militanten lang geleden is verloren. De Israëlische regering gelooft dit niet en reageerde met een reeks vergeldingsbombardementen.

'Krachtig signaal afgeven'

Netanyahu wilde een krachtig signaal afgeven, zo zeggen anonieme bronnen tegen Israëlische media, maar niet het door het team van Trump bereikte akkoord laten klappen. Aan het einde van de dag zei het Israëlische leger dat de wapenstilstand weer zou worden hervat.

De term 'staakt-het-vuren' is na vandaag weer wat verder opgerekt. Sinds het akkoord ruim een week geleden werd ondertekend door Hamas en Israël vielen dagelijks nog Palestijnse doden. Het Israëlische leger zei dat deze mensen te dicht bij de zogenoemde 'gele lijn' kwamen, maar het is in de praktijk voor burgers onduidelijk waar deze officieuze grens ligt. Tientallen Israëlische luchtaanvallen waren sindsdien echter nog niet voorgekomen.

Hulptoevoer aan Gaza lijkt stopgezet

Verder lijkt de toevoer van goederen naar Gaza te zijn stopgezet door Israël. Deze stap is niet officieel bekendgemaakt door de regering, maar wel gemeld door Israëlische en internationale media op basis van anonieme Israëlische functionarissen. De noodhulp zou voor onbepaalde tijd zijn opgeschort, als reactie op de dood van de twee Israëlische militairen.

Volgens het gesloten akkoord moet Israël volop voedsel, medicijnen en andere middelen toelaten tot de Gazastrook. Families van gijzelaars hadden al opgeroepen om de uitvoering van het bestand stop te zetten zolang niet alle stoffelijke overschotten zijn overgedragen. Israël stelt dat Hamas te weinig doet om de lichamen te vinden, terwijl Hamas volhoudt dat er meer tijd en groot materieel voor nodig is.

Hoge delegatie VS naar Israël

Een Israëlische nieuwssite meldt dat de VS druk uitoefent op Israël om alsnog de grens bij Rafah te openen. Vicepresident Vance, Trumps schoonzoon Kushner en speciaal gezant Witkoff reizen de komende dagen naar Israël. De Amerikaanse delegatie zal proberen om het wankelende akkoord in stand te houden en te praten over de volgende fases van het bestand.