NOS Nieuws - Algemeen

Waarschijnlijk was Thús in Drachten het eerste restaurant dat vanochtend om 10.45 uur de deuren opende. Een kwartier later volgden tientallen cafés en restaurants. Inmiddels zijn het er naar schatting honderden in het hele land. De opening vormt een protest tegen de verlengde lockdown.

In heel Nederland gingen horecazaken open uit protest:

"Het is een keer goed geweest", zegt Gijs Werschkull, die een aantal zaken heeft onder de naam Gys in Utrecht. "We zijn als horeca een zwaargetroffen sector. Er is steeds streng gehandhaafd. Ik hoop dat de burgemeester dit als een protestactie ziet", zegt hij tegen RTV Utrecht.

Werschkull heeft burgemeester Dijksma uitgenodigd om bij een van zijn restaurants te komen lunchen. Die uitnodiging heeft Dijksma per mail vriendelijk afgeslagen.

Tast Toe in Numansdorp voert al een dag langer actie. Het restaurant was ook gisterochtend om 11.00 uur al open. "Er zaten meteen mensen binnen", aldus eigenaar Natasja Hörnemann bij regionale omroep Rijnmond. "Klanten geven aan dat ze ons willen steunen." Vanochtend is ze 'gewoon' weer opengegaan.

Gesloten, maar nu eventjes open

"We hebben de sleutel van het café nu officieel twee jaar, maar ik denk dat we even lang dicht zijn geweest als open. Dat is een dure grap", zegt Hylke van der Werf van eetcafé Thús in Drachten bij Omrop Fryslan. "We zijn gesloten, maar nu eventjes open. We willen niet elke keer de hand ophouden, maar het geld zelf verdienen."

"De steun is ruimhartig", zegt Gijs Werschkull in Utrecht. "Maar niet genoeg, een boete van 4000 euro kan er ook nog wel bij. Er moet een punt gemaakt worden."

Tot een boete kwam het in Utrecht niet. De paar horecaondernemers die hun zaak geopend hadden kregen na enige tijd bezoek van handhavers die hen verzochten de actie te staken. Er zijn uiteindelijk vier mondelinge en twee schriftelijke waarschuwingen gegeven. Om 16.00 uur waren alle acties beëindigd.

Burgemeester Dijksma zegt te begrijpen dat de voortdurende lockdown voor grote emoties bij horecaondernemers zorgt. Zij zal zich, samen met andere burgemeesters, ook de komende dagen blijven inzetten voor versoepeling van de maatregelen en ruimhartige compensatie.

Veel andere burgemeesters lijken de actie te gedogen. Dat was gisteren al te merken in Valkenburg, waar winkels en restaurants open waren. Vandaag zijn ook in onder meer Venlo tal van restaurants open.

Niks met blijdschap te maken

"Ik verwacht de nodige mensen. Want we hebben ook een aantal reserveringen. Dus dat is positief", zegt Louis Klaassens van café De Klep in Venlo bij 1Limburg. Maar echt blij met dit dagje actie is hij niet. "Elke maand dat we dicht zijn kost ons tussen de 10.000 en 12.000 euro. Daar zijn de steunpakketten al van afgeteld. Daarnaast hebben we een schuld van 70.000 euro bij de Belastingdienst. Tja, ben je dan blij dat je open mag? Dat heeft niks met blijdschap te maken, maar met noodzaak."

The Voice-bandleider Jeroen Rietbergen bekent "contact van seksuele aard" te hebben gehad met vrouwen die bij The Voice of Holland betrokken zijn geweest. Zijn opdrachtgever ITV (destijds Talpa) wist al van de aantijgingen, zo blijkt uit een brief van Rietbergen. Ook Ali B, coach in het programma, wordt beschuldigd van seksueel wangedrag. Tegen hem is aangifte gedaan. Hij ontkent de beschuldigingen.

Rietbergen reageert hiermee op beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag bij de talentenjacht door BNNVARA-programma BOOS. Eerder vandaag besloot televisiezender RTL de uitzendingen van het programma voorlopig op te schorten, Rietbergen is inmiddels opgestapt.

Hij zou zich niet bewust zijn geweest van zijn machtspositie als bandleider van de talentenjacht, en ervoer het contact "toen als wederkerig en gelijkwaardig". Hij is zich er inmiddels "zeer bewust van geworden" dat de vrouwen over wie het gaat het contact "misschien heel anders beleefd hebben", zo staat in de verklaring.

In de brief staat dat hij zich ervan bewust is dat hij in de fout is gegaan. Ook biedt hij zijn "oprecht gemeende excuses" aan, aan de vrouwen met wie hij seksueel contact heeft gehad.

'Streng toegesproken'

Zijn opdrachtgever wist er al van, zo blijkt uit de brief van Rietbergen. Daarin schrijft hij dat hij een aantal jaar terug "streng toegesproken" is door die opdrachtgever. Advocaat Peter Plasman, die het woord voert namens Rietbergen, zegt dat het over productiebedrijf Talpa gaat, dat later is overgenomen door ITV. ITV schreef eerder in een reactie dat er een zerotolerancebeleid is "ten aanzien van het soort gedrag waarvan wordt gezegd dat het heeft plaatsgevonden".

ITV wil niet reageren op het bericht dat het al jaren op de hoogte is van de beschuldigingen aan het adres van Rietbergen.

RTL schreef eerder vandaag in een verklaring dat de aantijgingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik niet bekend waren bij de zender.

Therapie

Rietbergen schrijft ook dat hij zijn partner Linda de Mol destijds op de hoogte heeft gebracht van het seksuele contact met vrouwen. Het stel is toen enige tijd uit elkaar geweest, Rietbergen heeft therapie gevolgd om zijn gedrag "drastisch en permanent" te veranderen, zo schrijft hij in de brief. Ze zijn inmiddels weer bij elkaar.

"De dingen die ik heb gedaan had ik nooit moeten doen", vervolgt Rietbergen in de verklaring. "Bij deze wil ik aan de betreffende vrouwen mijn oprecht gemeende excuses aanbieden voor dingen die ik nooit had mogen doen."

Volgens Plasman is er op basis van de brief van BNNVARA-programma BOOS aan Rietbergen geen sprake van strafbare feiten.

Ali B

Naast Rietbergen, wordt ook coach Ali B beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland. De advocaat van Ali B bevestigt dat er aangifte tegen zijn cliënt is gedaan.

Het management van Ali B, Spec, schrijft in een verklaring op Instagram dat er "nog veel onduidelijk" is. "Maar één ding is wel duidelijk: Ali heeft nooit misbruik gemaakt van zijn positie en heeft zich nooit seksueel grensoverschrijdend gedragen."

Eind goed al goed voor Tansu Sevilmis (29) uit Mijdrecht. Ze heeft weer een eigen woning in haar dorp.

Sevilmis groeide eerder met veel plezier op in Mijdrecht. Ze woonde er 27 jaar samen met haar opa, oma en zusje. Haar oma overleed en haar zusje ging het huis uit. Maar toen haar grootvader in 2018 ook stierf, ging het mis voor Sevilmis. De woningbouwvereniging vond dat ze weg moest.

Het rijtjeshuis stond op naam van haar opa en zou te groot zijn voor haar alleen. Na een jarenlang juridisch gevecht en een wijziging van de wet heeft de woningbouwvereniging haar toch een eigen woning aangeboden. "Ik besef nog niet helemaal dat dit mijn huis is", zegt Sevilmis tegen RTV Utrecht. "Het kan nu alleen maar beter worden."

Ik word echt een zwerver

Toen Sevilmis op straat gezet dreigde te worden was woningcorporatie GroenWest onvermurwbaar. In gesprek gaan hielp niet. Daarop stapte ze naar de rechter, die haar ongelijk gaf. Een hogerberoepszaak leverde ook niets op. Volgens de geldende criteria stond GroenWest in z'n recht.

"Ik heb geen plek, ik kom letterlijk op straat. Ik word echt een zwerver, ik heb er gewoon geen woorden voor", zei Sevilmis eind september. Haar verhaal kwam in de media. Aanvankelijk leverde dat weinig op, de vrouw moest alsnog haar spullen pakken en een paar weken bij vrienden op de bank slapen.

Hand over het hart gestreken

Maar toen ging de woningcorporatie alsnog overstag. Vincent Koudijs van GroenWest: "We hebben de zaak opnieuw bekeken, ook gezien alle aandacht die ervoor was. We hebben toen gezegd: 'Hier moeten we toch een oplossing voor kunnen vinden?' Dat is gelukkig gelukt. Wij zijn heel blij dat we met elkaar om tafel zijn gaan zitten en deze oplossing hebben gevonden."

Wat daarbij zeker geholpen heeft, is een wetswijziging van eind vorige maand. Daardoor kan een woningbouwvereniging meerderjarige kinderen een tijdelijk huurcontract van maximaal twee jaar aanbieden na het overlijden van hun ouders. Over grootouders wordt in de wetswijziging niets gezegd, maar de woningbouwvereniging lijkt in dit geval met de hand over het hart te strijken.

Sevilmis is blij met de wetswijziging. Ze heeft nog een tip voor mensen die in hetzelfde schuitje zitten. "Wees er op tijd bij", zegt ze. "Zorg dat je al je documenten op orde hebt, zodat je zo'n situatie voorkomt. En blijf altijd zoeken naar oplossingen."

Artiesten, theaters en kappers staan in de rij om mee te doen aan de protestactie Kapsalon Theater. Diverse theaters door het hele land worden woensdag omgebouwd tot kapsalon, massagestudio of schoonheidssalon. Terwijl mensen daar geknipt worden, treden er artiesten op. "We krijgen nogal veel aanmeldingen", laat initiatiefnemer en acteur Diederik Ebbinge weten op Twitter.

De cultuursector blijft vooralsnog tot ten minste 25 januari dicht. Dan is het volgende beslismoment van het kabinet. Versoepelingen in de cultuursector staan volgens premier Rutte bovenaan de prioriteitenlijst. Maar het is niet mogelijk om ook de cultuursector te openen, vindt het kabinet, omdat de huidige versoepelingen al kunnen leiden tot 80.000 besmettingen per dag. "Ik snap dat ze hiervan balen, ik vind het ook verschrikkelijk", zei de minister-president gisteren in de persconferentie.

Maar Ebbinge wilde het daar niet bij laten zitten. "Ik heb de Kleine Komedie gebeld en gevraagd: 'Kunnen jullie de zaal woensdag niet een dag ombouwen tot kapsalon?'" In het Amsterdamse theater passen normaal maximaal 500 mensen. "Maar wij willen er 50. Met mondkapjes en QR-codes, we houden ons aan alle regels waar kapsalons ook aan moeten voldoen."

Ebbinge legt uit hoe de Kleine Komedie wordt omgetoverd tot kapsalon:

De actie die gisteren onder de aandacht werd gebracht, onder meer door mede-initiatiefnemer Sanne Wallis de Vries bij talkshow M, trekt enorm veel belangstelling. Theaters in Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven, Apeldoorn en Emmen hebben toegezegd mee te doen. Ook Jochem Myjer en Claudia de Breij lieten al weten zich klaar te maken voor de actie.

Meerdere burgemeesters hebben laten weten dat ze de opening van horeca en cultuurinstellingen vandaag oogluikend zullen toestaan. Vijftien burgemeesters in Zuid-Limburg geven ondernemers van 10.00 tot 20.00 uur de ruimte om open te gaan. Er wordt dan wel gehandhaafd op andere coronaregels, zoals toegangsbewijzen. Ook in andere plaatsen in het land zijn soortgelijke protestacties tegen de huidige coronamaatregelen.

Het ritje was even kort als ongemakkelijk voor de Britse prins Andrew. Met zijn koninklijke Land Rover legde de prins de vijf kilometer af die zijn residentie scheidt van Windsor Castle, woonplaats van zijn moeder. De Queen had hem ontboden voor een pittige audiëntie.

Andrew werd in zijn wagen vergezeld door zijn advocaat Gary Bloxsome, die door de Britse media is omgedoopt tot Good News Gary, omdat de raadsman alleen maar de bestcasescenario's voorspiegelt in de schandalen waarin de prins is verwikkeld. Binnen de muren van Windsor Castle hoorde Andrew nieuws waaraan zelfs Good News Gary geen positieve draai meer kon geven.

Prins Andrew was altijd de oogappel van zijn moeder geweest, maar dit keer was zelfs bij de koningin het geduld op. Andrew verliest al zijn militaire titels. Hij mag zich niet langer Zijne Koninklijke Hoogheid noemen. Aan zijn rol als beschermheer van verschillende liefdadigheidsinstellingen komt een einde. De openbare functie van prins Andrew is nu definitief uitgespeeld.

Vooral het verlies van zijn militaire titels moet hem pijn doen. Prins Andrew vocht in de Falklandoorlog en keerde in 1982 als een held terug naar het Verenigd Koninkrijk. In een carrière die 22 jaar zou duren, reeg hij militaire titels aaneen. Uiteindelijk zou hij opklimmen tot vice-admiraal van de Royal Navy. Later benoemde de koningin hem tot kolonel van de Grenadier Guards, een van de meest prestigieuze eretitels in de strijdkrachten.

Eerder in de week hadden 150 Britse veteranen een woedende open brief aan de Queen gestuurd. Ze konden niet begrijpen waarom prins Andrew nog steeds lid was van de strijdkrachten.

In hun ogen heeft hij de reputatie daarvan bezoedeld door zijn betrokkenheid bij de civiele zaak die in de VS tegen hem is aangespannen door Virginia Giuffre. De 38-jarige Amerikaanse heeft de prins ervan beschuldigd dat hij haar in 2001 meerdere malen verkracht heeft. Giuffre was toen zeventien jaar oud.

Volgens de veteranen was de positie van Andrew daarmee onhoudbaar geworden. "Was dit een andere officier geweest in de strijdkrachten, dan was het ondenkbaar dat hij zijn functie kon behouden." Het was een signaal dat de Queen niet langer meer kon negeren.

Hoe kwam het zover? Lange tijd beschouwden de Britten prins Andrew als de darling van de royals. Na zijn glanzende militaire loopbaan benoemde de regering hem tot speciale handelsgezant om de zakenbelangen van het Verenigd Koninkrijk te promoten. In die rol vloog hij de hele wereld over en schudde hij de handen met wereldleiders, beroemdheden en captains of industry. Het leverde hem de bijnaam 'Air Miles Andy' op.

Zo kwam hij in aanraking met de steenrijke investeerder Jeffrey Epstein en diens Britse vriendin Ghislaine Maxwell. Als volwaardig lid van de internationale "glitzocracy" mengde het tweetal zich moeiteloos in de kringen van de superrijken en beroemdheden. De prins raakte innig bevriend hen. Andrew bezocht feestjes van Epstein en Maxwell en verbleef geregeld bij het paar. Op zijn beurt nodigde de prins Epstein en Maxwell uit voor logeerpartijtjes in de kastelen van de Queen.

Seksfeestjes

Epstein was berucht om zijn seksfeestjes met minderjarige meisjes. In 2005 liep hij voor het eerst tegen de lamp en drie jaar later werd hij veroordeeld voor het uitlokken van seks met een 14-jarig meisje. Hij kwam er aanvankelijk af met milde gevangenisstraf die hij grotendeels in huisarrest mocht uitzitten. Prins Andrew zou ook na die veroordeling bevriend blijven met Epstein en Maxwell.

Na nieuwe onthullingen werd de financier in 2019 opnieuw gearresteerd. Epstein wachtte de uitkomst van de rechtszaak niet af en pleegde zelfmoord in zijn cel. De Amerikaanse justitie richtte vervolgens de pijlen op Maxwell. Zij werd onder meer aangeklaagd voor het ronselen van minderjarige meisjes voor Epstein. Maxwell werd een paar weken geleden schuldig bevonden door een Amerikaanse rechtbankjury.

Het was in de Londense woning van Maxwell waar prins Andrew in aanraking kwam met Virginia Giuffre. Een foto uit 2001 toont een 41-jarige prins Andrew die zijn arm heeft geslagen om de 17-jarige Giuffre. Volgens de Amerikaanse was het die woning waar de prins haar voor het eerst misbruikte. In tv-interviews zei ze dat ze als seksslaaf van Epstein de opdracht kreeg het bed te delen met prins Andrew. Later dat jaar zou Andrew haar nog twee keer verkrachten, aldus Giuffre.

Begin van het einde

De beschuldigingen van Giuffre zouden het begin van het einde inluiden voor de prins. Andrew probeerde op alle mogelijke manieren de civiele zaak van Giuffre tegen te houden, maar tevergeefs. Een Amerikaanse rechter oordeelde eerder deze week dat de rechtszaak kon doorgaan.

Het was de druppel voor de Queen. Een dag na de uitspraak van de rechter besloot ze haar zoon zijn titels te ontnemen. De koningin wil de rechtszaak, met mogelijk nog meer pijnlijke onthullingen, duidelijk niet afwachten. Reputatie is heilig voor The Firm, zoals de Britten hun koningshuis noemen. De Queen, murw gebeukt door het pr-drama dat prins Andrew heet, wil de reputatieschade nu zo veel mogelijk beperken.

"Het is een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Nederlandse overheid", schreef minister-president Rutte precies een jaar geleden. Die dag trad het kabinet af vanwege de kinderopvangtoeslagaffaire, waardoor de levens van tienduizenden mensen in de woorden van Rutte zijn veranderd in "een moeras van ellende".

Het toenmalige kabinet beloofde beterschap: in een lange Kamerbrief werden verbeteringen voorgesteld die herhaling moeten voorkomen. Wat is er tot nu toe van de belangrijkste beloftes terechtgekomen?

1. Sneller en ruimer herstel voor ouders

Eén belofte stond bovenaan: zo snel mogelijk alle gedupeerde ouders helpen. Toenmalig staatssecretaris Van Huffelen maakte enkele weken voor de val van het kabinet al bekend dat gedupeerde ouders na een korte controle van hun dossier 30.000 euro zouden krijgen.

Maar juist deze regeling bleek grote vertragingen op te lopen, want het aantal aanmeldingen liep vanaf toen flink op:

Bijna de helft van deze mensen is niet door de eerste toets heengekomen, sommigen bleken zelfs niet eens kinderen te hebben. Anderen kregen juist wel weer 30.000 euro, terwijl ze hadden meegewerkt aan fraude. Al die aanmeldingen leverden de Belastingdienst in ieder geval veel meer werk op.

Tienduizenden ouders wachten daardoor nu nog op een uitgebreidere beoordeling. Dat kost veel tijd: het samenstellen van een persoonlijk dossier kost bijvoorbeeld gemiddeld bijna drie werkweken, omdat onder meer gecheckt moet worden of er geen persoonsgegevens in zitten. Inmiddels werken meer dan duizend mensen aan de hersteloperatie.

De meeste ouders hebben ook nog geen persoonlijk zaakbehandelaar, waar ze terecht kunnen met vragen:

Een maand geleden beloofde Van Huffelen opnieuw dat de hulp voor ouders wordt verbeterd. Zo gaan gemeentes bijspringen om ouders sneller te helpen. Ook krijgen ouders eerder een persoonlijk gesprek. Intussen komt er nog heel wat extra werk aan voor de fiscus, want ook voor ex-partners en kinderen komen extra regelingen.

2. Geld niet naar schuldeisers, maar naar ouders

Een ander probleem dat opdoemde was dat geld voor compensatie direct aan schuldeisers werd betaald, omdat veel ouders grote schulden hadden door de toeslagenaffaire. Daarom beloofde Van Huffelen schulden van de overheid kwijt te schelden en die van private schuldeisers over te nemen.

Overheidsorganisaties zijn nu een aantal maanden bezig de schulden van gedupeerden te wissen. Voor private schulden kunnen gedupeerden zich nu melden bij de Sociale Banken Nederland.

Enige wrevel is er wel bij gedupeerden, omdat informele schulden bij vrienden en familie alleen worden erkend als er een notariële akte van is gemaakt. Dat hebben veel gedupeerden niet gedaan, mede vanwege de kosten. Die schulden neemt de overheid nu niet over.

3. Versterken dienstverlening

Veel gedupeerden kregen jarenlang slecht of geen antwoord op vragen. Daarom beloofde Rutte een jaar geleden dat de dienstverlening van de overheid zou worden verbeterd, onder meer door het aantal locaties van de Belastingdienst en Toeslagen waar je langs kan komen, uit te breiden.

Dat is gebeurd, zegt het ministerie van Financiën. Er waren al 21 balies in belastingkantoren waar mensen zich konden melden. Daar zijn het laatste half jaar negen steunpunten in gemeentekantoren bijgekomen, vooral buiten de Randstad.

4. Discriminatie en het gebruik van nationaliteit

Ouders die denken gediscrimineerd te zijn, verwees Rutte in zijn brief door naar het College voor de Rechten van de Mens. Gedupeerden kunnen daar om een oordeel vragen, dat hebben inmiddels 55 mensen gedaan.

Maar het gaat nog even duren voordat de eerste zaak dient. Het College wil eerst een algemeen onderzoek doen naar discriminatie bij Toeslagen. De uitkomsten worden ergens dit jaar verwacht, tot die tijd zullen geen individuele zittingen worden ingepland.

5. Stoppen met toeslagen in de huidige vorm

"Doorgaan zoals in het verleden kan niet meer", schreef Rutte een jaar geleden: er moet een nieuw toeslagenstelsel komen, waarbij ouders niet meer helemaal verantwoordelijk zijn voor de financiering. Dat plan staat ook in het nieuwe regeerakkoord. De eerste stappen zullen moeten worden genomen door de nieuwe staatssecretaris voor Toeslagen en Douane Aukje de Vries.

Haar wacht ook de zware taak om deze kabinetsperiode de toeslagenaffaire voor de ouders tot een goed einde te brengen. "Het is een pittige klus, maar ik ga mijn stinkende best doen om oplossingen te vinden voor ouders", zei ze eerder. Gedupeerden kunnen zich tot eind volgend jaar melden.

De politiek zal komend jaar ook terugkijken. Na de ondervragingscommissie zal de Tweede Kamer in de zomer een parlementaire enquête beginnen, om te reflecteren op deze "zwarte bladzijde uit de geschiedenis".

RTL stopt voorlopig met het uitzenden van het talentenprogramma The Voice of Holland vanwege beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik. Dat staat in een verklaring van de televisiezender, in reactie op een brief van de redactie van BNNVARA-programma BOOS waarin de aantijgingen staan.

De beschuldigingen zijn aan het adres van onder anderen de bandleider, Jeroen Rietbergen. Hij heeft het wangedrag toegegeven en stapt per direct op, laat hij in een uitgebreide verklaring via zijn advocaat weten. Daarin biedt hij ook uitgebreid zijn excuses aan. Rietbergen is de partner van presentatrice Linda de Mol, zus van John de Mol, de bedenker van The Voice. Ook andere personen binnen het programma worden beschuldigd.

Er is aangifte gedaan tegen Ali B, een van de coaches van het programma. Dat bevestigt zijn advocaat. Het management van Ali B, Spec, schrijft in een verklaring op Instagram dat er "nog veel onduidelijk" is. "Maar één ding is wel duidelijk: Ali heeft nooit misbruik gemaakt van zijn positie en heeft zich nooit seksueel grensoverschrijdend gedragen."

RTL Nederland noemt de aantijgingen in een persbericht "zeer ernstig en schokkend". Wat er precies is gebeurd bij de talentenjacht is onduidelijk. RTL beantwoordt op dit moment geen vragen over de aantijgingen.

Onafhankelijk onderzoek

Zeker is wel dat de zender de aantijgingen zo serieus neemt, dat die heeft besloten de uitzendingen van het nieuwe seizoen op te schorten. Gisteravond werd de tweede aflevering van het seizoen nog uitgezonden. Met producent ITV is afgesproken een onafhankelijk onderzoek naar de aantijgingen op te zetten.

In augustus deed Tim Hofman via Instagram een oproep aan mensen die aan talentenjachten hebben meegedaan en "daar dingen meegemaakt, gezien of gehoord hebben die niet door de beugel kunnen". De BOOS-redactie heeft toen al verhalen binnengekregen over ongepast gedrag.

Na die oproep volgden "tal van reacties van mensen die zeggen slachtoffer of getuige te zijn van machtsmisbruik en seksueel overschrijdend gedrag bij The Voice", zegt BNNVARA. De BOOS-aflevering die over de aantijgingen gaat, komt aankomende donderdag online op het YouTubekanaal van het programma.

Dit is de oproep die Hofman in augustus vorig jaar deed:

De talentenjacht The Voice Of Holland bestaat sinds 2010, en is bedacht door mediamagnaat John de Mol. Bij het talentenprogramma zingen mensen voor een jury die met de rug naar ze toe zit. Als de juryleden enthousiast zijn, kunnen ze zich omdraaien en besluiten het talent in het verdere verloop van het programma te coachen.

Het succesvolle concept is in de loop der jaren overgenomen in meer dan honderd landen, waaronder in de VS en Groot-Brittannië.

De coaches van het nieuwe en dus opgeschorte seizoen zijn onder meer Ali B, Anouk, Waylon, Glennis Grace, en Maan en Typhoon. In eerdere seizoenen, tot en met 2015, was Marco Borsato een van de coaches.

Het Openbaar Ministerie onderzoekt momenteel een aangifte tegen de zanger voor het onzedelijk betasten van de dochter van een voormalig medewerker van Borsato. De aangifte die deze week is gedaan, staat los van de zaak-Borsato, zegt het OM vandaag.

Door een vulkaanuitbarsting in de Stille Oceaan zijn er hevige golven ontstaan bij Tonga, een eilandengroep ten zuidoosten van Fiji. De autoriteiten waarschuwden voor een tsunami.

Bewoners zijn naar hoger gelegen gebied getrokken. Onder hen is ook koning Tupou VI, die door politieagenten en militairen vanuit zijn paleis aan de kust is geëvacueerd, meldt een lokale nieuwssite. Of er gewonden zijn gevallen, is niet bekend. Het Nieuw-Zeelandse leger zegt paraat te staan en klaar te zijn om te helpen. In Tonga wonen een kleine 106.000 mensen.

Op deze video is te zien hoe hekken omvallen door het water en hoe automobilisten eraan proberen te ontkomen:

Het gaat om de vulkaan Hunga Tonga-Hunga Ha'apai, waarvan de mond deels onder het zeeoppervlak ligt. Op satellietbeelden is de uitbarsting te zien, waardoor grote aswolken ontstonden. Het zeewater eromheen is door de kracht van de uitbarsting weggeduwd.

Bekijk hieronder satellietbeelden van de vulkaanuitbarsting:

Ooggetuigen op de eilanden zagen asregens, donkere wolken, bliksemschichten en stormachtige golven, schrijven ze op Twitter. De stormgeluiden van de uitbarsting zouden ook in Fiji te horen zijn geweest.

Na de uitbarsting bereikten golven van ongeveer een meter hoog de Tonga-eilanden. Op beelden is te zien dat huizen en straten onderliepen door sterke waterstromen.

Ook in Fiji, dat zo'n 800 kilometer ten noordwesten van de vulkaan ligt, zijn mensen gewaarschuwd om van de kust weg te blijven wegens gevaarlijke golven.

Het agentschap voor nationale noodgevallen in Nieuw-Zeeland, dat ruim 2000 kilometer ten zuiden van Tonga ligt, heeft een deel van de bewoners gewaarschuwd voor onvoorspelbare en sterke golven langs de kust.

Nieuw eiland

De Hunga Tonga-Hunga Ha'apai ligt zo'n 65 kilometer ten noorden van de hoofdstad van Tonga, Nuku'alofa. Het gestolde lava van andere uitbarstingen in de afgelopen jaren heeft ertoe geleid dat de rand van de krater gedeeltelijk boven het wateroppervlak is komen te liggen.

Een foto van de vulkaan uit 2017, vier jaar nadat het nieuwe eiland door de gestolde lava was gevormd:

De Amerikaanse regering heeft met diverse energieleveranciers gepraat over mogelijkheden om gas aan Europa te leveren, als leveringen van Rusland in het gedrang komen vanwege de gespannen situatie rond Oekraïne. Dat zeggen anonieme bronnen tegen persbureau Reuters.

De VS vreest dat Rusland Oekraïne wil binnenvallen en dat de gastoevoer aan de Europese Unie dan in gevaar komt. De EU is voor een derde van zijn gas afhankelijk van Rusland.

Amerikaanse ambtenaren hebben meerdere energiebedrijven gevraagd of er mogelijkheden zijn om aan extra gas te komen. Ook is verzocht of ze meer zouden kunnen exporteren en onderhoud aan centrales zouden kunnen uitstellen. Aan de bedrijven is niet gevraagd om meer gas te produceren, zegt een overheidsbron tegen Reuters. Met welke bedrijven is gepraat, is niet bekend.

Krapte

De energieleveranciers wijzen op de wereldwijde krapte op de gasmarkt en zeggen dat er te weinig is om de grote hoeveelheden uit Rusland te vervangen. Een woordvoerder van de Amerikaanse Veiligheidsraad zegt dat wordt gekeken of er mogelijk ergens gas zal overblijven dat wel wordt opgepompt, maar nog niet op de markt is gebracht. Dat zou dan naar Europa kunnen gaan.

De afgelopen maanden heeft Rusland tienduizenden militairen aan de grens met Oekraïne gestationeerd, waardoor de NAVO het vermoeden heeft dat Moskou een nieuwe invasie voorbereidt. Rusland zegt dat de NAVO aan de Russische grenzen staat.

Afgelopen week waren er drie ontmoetingen tussen Russische en westerse functionarissen. Beide partijen staan nog lijnrecht tegenover elkaar.

De aanhoudende metrostoringen in Amsterdam sinds de ingebruikname van het nieuwe beveiligingssysteem CBTC zijn voorlopig niet op te lossen. Dat komt door de oudere metrostellen die gebruikt worden. Die zijn aangepast aan het beveiligingssysteem, maar zijn daar eigenlijk niet geschikt voor. Dat meldt AT5 na gesprekken met personeel van de Amsterdamse vervoersdienst GVB.

In 2021 werd het hele metroverkeer in Amsterdam elf keer volledig stilgelegd. Door storingen kon er vaak een uur lang niet gereden worden. In het nieuwe jaar was het ook al raak: vorige week was er een storing van anderhalf uur.

Volgens een metrobestuurder is dat het gevolg van de overhaaste ingebruikname van het beveiligingssysteem. Hij hielp vier jaar geleden bij de testfase van CBTC. Volgens hem was toen al duidelijk dat de oude metrostellen niet goed zouden functioneren op het nieuwe systeem. "Ik moest toen met volle snelheid proberen te remmen, maar dat ging mis. De oudere metrostellen zijn te versleten om te functioneren met de precisie van het CBTC-systeem. Als ze ook maar een paar centimeter te ver rollen, ligt het systeem stil."

Kan nog jaren duren

Omdat het systeem niet gemaakt is voor de Amsterdamse situatie werd van begin af aan rekening gehouden met kleinere problemen. Grootschalige storingen werden niet verwacht. Wethouder Egbert de Vries schreef in november in een brief aan de gemeenteraad dat het mogelijk nog jaren kan duren voordat de problemen met het metrobeveiligingssysteem zijn opgelost. Van de oudere metrovoertuigen wordt vanaf midden 2023 afscheid genomen.

Met de leus 'respect voor Groningen' gaan Groningers vanavond de straat op met fakkels om te protesteren tegen de plannen om meer gas te winnen. Staatssecretaris Vijlbrief voor Mijnbouw stelde gisteren nog eens 250 miljoen euro beschikbaar om slachtoffers te compenseren, maar dat is voor veel inwoners onvoldoende om het geschade vertrouwen te herstellen.

Het protest gaat over verschillende dingen, maar Groningers zijn vooral gefrustreerd omdat ze vinden dat ze niet serieus worden genomen door de politiek. En vrezen sommigen: het interesseert de rest van het land ook niet. Vooral nu de gasprijzen de pan uit rijzen, klinkt de roep steeds vaker om de gaskraan in Groningen verder open te draaien.

Gebroken belofte

De eerste klap kregen ze op de afscheidsdag van het vorige kabinet te verwerken. Toenmalig demissionair minister Blok van Economische Zaken maakte bekend dat er dit jaar toch nog meer gas gewonnen moet worden in Groningen dan gepland. Leveringscontracten met Duitsland zouden dat noodzakelijk maken.

Dat kwam nog eens bovenop de eerdere aankondiging dat er extra gas nodig is vanwege vertraging bij de bouw van een stikstoffabriek. Die fabriek maakt het Groningse gas onnodig omdat daar buitenlands gas kan worden omgezet in gas met dezelfde verbrandingswaarde als dat uit het Groningenveld.

Voormalig minister Wiebes liet de Groningers herhaaldelijk weten dat de afbouw op schema was. Voor de camera van RTV Noord zwoer hij dat in 2022 de gaswinning in Groningen "bijna nihil" zou zijn. Alleen bij een heel strenge winter zou de kraan nog open kunnen gaan.

Ratrace om genoegdoening

Het bleek anders te lopen dan beloofd. Daarbovenop kwamen maandag de beelden van Groningers die urenlang in rijen bij gemeentehuizen stonden. Zij wilden gebruikmaken van de 10.000 euro die hun was voorgehouden als genoegdoening voor de jarenlange onzekerheid over de toekomst van hun woning.

Het bedrag van 300 miljoen euro dat daarvoor was gereserveerd, was alleen niet genoeg om iedereen die daar recht op heeft te compenseren. Saskia Buis uit Kloosterburen ervoer het als een ratrace waar ze zichzelf met andere Groningers aan overgeleverd voelde. "Het was heel naar om met elkaar te moeten concurreren om dat bedrag."

Ook cabaretier Bert Visscher was er niet over te spreken, is te zien in dit filmpje dat belangengroep Groninger Gasberaad op Twitter deelde:

Bestuurders van de aardbevingsgemeenten boden deze week hun excuses aan voor de manier waarop het geld werd verdeeld. Zij maakten afspraken over het geldbedrag met de ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken. "Wat bedoeld was als iets extra's, is geëindigd in een fikse kater", zei Commissaris van de Koning René Paas woensdagavond in een spoeddebat in de Provinciale Staten.

Hij noemde de gang van zaken een misrekening. "Het was een beschamende vertoning. We hebben te optimistisch gekeken naar iets dat we op onze klompen hadden kunnen aanvoelen. Zo ontstond maandag een wedstrijd waarin mensen elkaars concurrenten werden. Dat is niemands bedoeling geweest, het was akelig om te zien."

Kinderhartcentrum weg uit Groningen

De fakkeldemonstratie van vanavond gaat niet alleen over de aardgasperikelen. Groningers hebben het gevoel dat ze deze week ook nog een andere teleurstelling te verwerken kregen. Minister Kuipers van Volksgezondheid liet dinsdag weten het kinderhartcentrum van het Groningse UMCG te willen sluiten.

Die zorg wordt op andere plekken in het land geconcentreerd, ondanks de ruim 250.000 protesthandtekeningen die waren verzameld. De topman van het UMCG loopt vanavond mee in de demonstratie en roept anderen op om mee te lopen, ook voor het kinderhartcentrum.

Al deze kwesties zijn volgens Merel Jonkheid van de Groninger Bodem Beweging reden om veel mensen te verwachten bij de mede door haar georganiseerde fakkeloptocht. Bij de laatste grote demonstratie in 2018 kwamen er tussen de 8000 en 10.000 mensen opdagen. Ze kiezen ervoor om niet naar Den Haag te gaan, maar gewoon in de eigen provincie te blijven.

"We willen graag een podium zijn voor Groningen", zegt Jonkheid. "We willen mensen niet helemaal naar Den Haag laten rijden. Laat Den Haag maar hier komen, dan kunnen ze laten zien hoe serieus ze ons nemen."

Digitale fakkel

Voor mensen die er vanavond niet bij kunnen zijn, is er de mogelijkheid om digitaal een fakkel aan te steken om steun te betuigen. Vanochtend rond 10.00 uur hadden al ruim 35.000 mensen dat gedaan. De voorpagina van het Dagblad van het Noorden bestaat vandaag uit duizend portretjes van Groningers die met gebalde vuist zijn gefotografeerd.

Goedemorgen! Groningers gaan de straat op uit protest tegen het gasbeleid, en André van Duin krijgt vandaag zijn eigen tulp.

Op veel plaatsen wordt het een grijze dag, in het midden en zuiden komt lokaal ook hardnekkige mist voor. De temperatuur loopt op naar ongeveer 6 graden. De komende dagen verandert er weinig aan het rustige weerbeeld. Daarbij wordt het iets zachter met overdag 7 of 8 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Bekijk hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De ex-directeur van cultuurplatform Moam wordt vervolgd wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag. 28 mannen beschuldigen de 33-jarige Martijn N. van ongewenst seksueel gedrag, dat soms gewelddadig van aard zou zijn geweest. Onder hen zijn elf personen die minderjarig waren toen het misbruik plaats zou hebben gevonden, melden NRC Handelsblad en Het Parool,

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Acteur en presentator Diederik Ebbinge tovert theater De Kleine Komedie in Amsterdam om tot kapsalon. Klanten kunnen een afspraak maken bij de kapper, terwijl op het podium artiesten optreden:

Fijne dag!

"Heerlijk, met de zon op je gezicht." Aan de uitgang van de skilift, midden in de Dolomieten, kunnen Nederlandse toeristen hun enthousiasme nauwelijks onderdrukken. De verse sneeuw kraakt onder hun schoenen. "Vorig jaar ging onze vakantie niet door. Dit jaar gaan we het dubbel en dik goedmaken."

Hoewel de kerstvakantie voorbij is, zitten de liften nog aardig vol. Volgens Marco Pappalardi, directeur marketing bij skipasverkoper Dolomiti Superski, is het tot dusver een goed seizoen. "Tijdens de feestdagen hebben we mooie cijfers gedraaid. En voor de rest zien we een constante hoeveelheid mensen op de pistes. Niet evenveel als voor de pandemie, maar het gaat goed."

Wat Pappalardi betreft, komen er de komende weken nog veel meer skiërs bij. Hij verwacht dat meer mensen voor de Dolomieten zullen kiezen, omdat de Italiaanse regering deze week een 2G-beleid invoerde voor skiliften. Alleen gevaccineerden of mensen die genezen zijn, kunnen daardoor een skipas kopen.

"Wij zijn daar heel blij mee", zegt Pappalardi. "Het is voor onze klanten een extra garantie dat wintersporten in de Dolomieten veilig is."

Minst gevaccineerde regio

Nog voordat de Italiaanse regering de beslissing over het 2G-beleid nam, hadden de lokale regeringen van de regio Zuid-Tirol er al op aangedrongen. Bolzano, een van de provincies in die regio, is een van de minst gevaccineerde van heel Italië. Minder dan 75 procent van de inwoners ouder dan 5 heeft daar een eerste prik gehad, tegen gemiddeld 81 procent in heel Italië.

Lokale bestuurders vreesden dat toeristen daardoor mogelijk zouden wegblijven, terwijl de Zuid-Tiroolse economie daar voor 17 procent van afhankelijk is. Ze kregen uiteindelijk wat ze wilden: sinds deze week is niet alleen op de skilift een vaccinatiebewijs nodig, maar ook in het openbaar vervoer. Voor restaurants, cafés en sportscholen gold al langer een 2G-beleid.

Met die maatregel wil de regering van premier Draghi mensen toch overhalen zich te laten vaccineren. "Veel problemen die we in Italië hebben, zijn toe te rekenen aan niet-gevaccineerden", zei hij maandag in een persconferentie.

Maar in de bergen van Bolzano, waar evenveel Duits wordt gesproken als Italiaans en waar het gezag uit Rome met argwaan wordt bekeken, valt het nieuwe beleid slecht.

"Mensen hebben hier hun eigen gewoontes", legt inwoner Eliana Pecorari uit. "Vooral in de valleien hebben veel mensen een afkeer voor het vaccin. Men leeft hier nauw samen met de natuur, en dat merk je ook in de benadering van geneeskunde. Mensen zijn niet vaak ziek. Als ze toch ziek worden, gebruiken ze kruiden en planten om zich te genezen."

Ook Pecorari, onderzoeker aan de economiefaculteit van de universiteit van Bolzano, zegt van kleins af aan vooral natuurlijke geneesmiddelen te gebruiken. "Dat is een deel van de reden dat ik me niet laat vaccineren, maar niet de volledige. Ik verzet me ook tegen de dwang die er nu is."

Dat geldt voor meer mensen in de regio, denkt ze: "Vroeger gingen traditionele en alternatieve geneeskunde hier goed samen. Volgens mij is het vooral de verplichting die veel mensen dwarszit. We zijn op een punt aangekomen dat niet-gevaccineerden niet meer naar het postkantoor kunnen, of naar bepaalde winkels. Gelukkig hebben we nog de supermarkt."

Meer toeristen

Ook het wintersporten moet Pecorari dit jaar dus laten. "Dat vind ik zelf niet heel erg. Maar ik vind het wel erg voor veel jongeren hier, die normaal de hele winter skiën en dat nu niet mogen omdat ze niet gevaccineerd zijn."

"Als we het vergelijken met eerdere jaren, zullen we inderdaad wat klanten verliezen", zegt directeur Pappalardi van Dolomiti Superski. "Maar wij geloven dat een strenge vaccindiscipline de enige weg is uit deze crisis. Die campagne willen we ondersteunen."

"De overgrote meerderheid van de mensen die hier op vakantie komen, is volledig gevaccineerd. Er zijn er maar weinigen die zich elke twee dagen laten testen. Dus het 2G-beleid maakt niet heel veel verschil", denkt hij.

"Bovendien," voegt Pappalardi toe, "is elke wintersporter er toch één meer dan vorig jaar."

De feestjes in de ambtswoning van premier Johnson, waarvoor hij nu al twee keer excuses heeft aangeboden, waren eerder regel dan uitzondering, zeggen bronnen tegen Daily Mirror. De vrijdagmiddagborrels bleven ook in coronatijd doorgaan: 'wine time Fridays' stond vast ingepland van 16.00 tot 19.00 uur in de ambtswoning.

De tabloid heeft zelfs de hand weten te leggen op foto's van een speciale wijnkoeler die de medewerkers in december 2020 voor 142 pond aanschaften. Op een van de afbeeldingen is te zien hoe het apparaat door de achterdeur van de premierswoning naar binnen wordt gedragen.

De premier was volgens de bronnen aanwezig bij enkele feestjes en heeft zeker geweten dat ze vaste prik waren. Op weg naar het privégedeelte van zijn woning kwam hij wel eens langs de ruimte waar de medewerkers aan het borrelen waren.

"Boris kwam wel eens babbelen als ze aan het drinken waren. Hij was onderweg naar zijn appartement en de deur stond meestal open. Hij wist ervan en moedigde het aan", zegt de bron.

Een ander legt uit dat de bijeenkomsten bedoeld waren om "stoom af te blazen" in de stressvolle coronatijd. "Dan kwam hij binnen en zei hij: 'Hallo iedereen, moeilijke week gehad?'"

Op het moment van de feestjes waren er in Groot-Brittannië strenge maatregelen om verspreiding van het virus te voorkomen. Bijeenkomsten binnen waren helemaal verboden en buiten mochten slechts zes mensen of twee huishoudens samenzijn.

Een overzicht van de borrels en kerstfeestjes waar de afgelopen tijd over bericht is:

De aanhoudende onthullingen over hoe beleidsmakers hun eigen coronaregels overtraden, houden het land al een maand bezig. Eerder deze week werd duidelijk dat Downing Street 10 zeker twee afscheidsfeesten had georganiseerd voor vertrekkende medewerkers. Extra pijnlijk daarbij was dat ze werden gehouden op de vooravond van de uitvaart van prins Philip.

Een hoge ambtenaar doet momenteel onderzoek naar de feestcultuur binnen de regering-Johnson. Veel partijgenoten van de premier zeggen dat te willen afwachten totdat ze een oordeel vellen over de toekomst van hun leider. De uitkomst daarvan wordt zeer binnenkort verwacht.

Een maand lang zat Nederland, anders dan omliggende landen, in een lockdown. Maar de donkere scenario's, die de reden waren van de lockdown, zijn niet uitgekomen. Waarom waren de scenario's zo somber? En is er te hard ingegrepen?

Het was een gitzwart scenario dat RIVM-modelleur Jacco Wallinga half december aan de overige OMT-leden toonde. Als er niet zou worden ingegrepen dan zou het kunnen dat er begin februari 4000 coronapatiënten op de IC zouden liggen. Dat is een veelvoud van wat de ziekenhuizen in Nederland aankunnen. En dus was ingrijpen noodzakelijk, concludeerden de OMT-leden.

Maar ook bij ingrijpen zou het er alsnog toe kunnen leiden dat er half januari zo'n 1500 mensen op de IC zouden liggen, liet het model zien. In werkelijkheid zijn dat er nu minder dan 400. Hoe kan dat?

"Allereerst zijn de maatregelen een week eerder ingegaan dan waar het model van uitging", legt Quirine ten Bosch uit, epidemioloog en infectieziektemodelleur aan de Wageningen Universiteit. Daardoor kon het aantal nieuwe ziekenhuisopnames door de deltavariant sneller afnemen en werd de groei van omikron afgeremd.

Maar het grootste verschil is dat de belangrijkste aannames uit het model inmiddels achterhaald zijn. "Het model ging ervan uit dat omikron even ziekmakend is als delta", aldus Ten Bosch. "Maar waarschijnlijk is de kans op ernstige ziekte 50 procent minder groot, misschien nog wel minder dan dat."

Op de intensivecareafdelingen leidt het mogelijk zelfs tot 70 procent minder kans op opname. Bovendien liggen mensen met omikron mogelijk ook minder lang op de IC, waardoor de druk op de zorg nog minder wordt.

Data ter zijde gelegd

Bij het RIVM werd vooral gekeken naar Denemarken en het Verenigd Koninkrijk. Half december was men er in die landen nog niet van overtuigd dat omikron milder was. In Zuid-Afrika, waar de omikrongolf al op zijn retour was, wees wel alles erop dat het minder ziekmakend was. Maar die data zijn terzijde gelegd.

"De berichten uit Zuid-Afrika waren dat het een mildere variant was, maar het is gevaarlijk om dat dan als enige scenario mee te nemen", reageert OMT-lid en arts-microbioloog Marc Bonten. Hij vindt het terecht dat die cijfers niet leidend waren. "Het ging om jongere mensen in een ander werelddeel in de zomer. Het was niet uit te sluiten dat het in Nederland anders zou gaan."

In onderstaande grafiek is goed te zien dat omikron veel harder rondgaat, maar minder ziekmakend is:

In het OMT-overleg van 17 december zijn gunstige scenario's wel besproken. "We hebben ongeveer twintig verschillende scenario's gezien", aldus Bonten. "Maar voor je beleid kies je een heel slecht scenario, want daar moet je je op voorbereiden."

Wat ook meespeelt is dat Nederland er slecht voorstond. "De ziekenhuizen lagen toen nog vol. Weinig mensen hadden een booster gehad en we hadden ongelooflijk weinig kennis over wat er zou gebeuren. Op basis daarvan hebben we gezegd: we moeten wat tijd kopen." In andere landen was die noodzaak er minder, volgens Bonten, omdat ze in de rest van Europa veel verder waren met boosteren.

Volgens het model zouden de ziekenhuisopnames inmiddels weer moeten gaan stijgen, maar dat is - twee weken nadat het aantal besmettingen weer waren gaan stijgen - nog altijd niet gebeurd. Volgens Ten Bosch komt dat doordat omikron in Nederland nauwelijks nog rondgaat bij mensen boven de zestig. Zodra dat wel gebeurt zullen ook de ziekenhuisopnames weer gaan toenemen. "Die stijging gaat nog komen", aldus Ten Bosch.

Omdat niemand weet hoe snel dat zal gaan, vinden beiden het verstandig dat nog niet alles in één keer wordt versoepeld. "We hebben twee keer eerder alles losgelaten. En dat is twee keer niet goed gegaan", aldus Bonten, verwijzend naar de versoepelingen van afgelopen zomer en september. LUMC-epidemioloog Frits Rosendaal is dat met hem eens. "We moeten eerst kijken wat deze versoepelingen doen."

Overdreven

Maar was de lockdown niet wat overdreven? "Of we met de huidige kennis op dat moment voor een lockdown waren gegaan, dat weet ik niet," zegt OMT-lid Marc Bonten. Toch staat hij nog steeds achter het advies van toen. "Vanwege het feit dat er nog weinigen geboosterd waren, hadden we sowieso forse maatregelen geadviseerd. We wilden tijd kopen om te boosteren, de ziekenhuisbezetting te laten dalen en kennis te verzamelen. Dat is gebeurd."

Ook Rosendaal en Ten Bosch, die niet in het OMT zitten, vinden de lockdown verdedigbaar. "Ik heb bij eerdere golven vaak gedacht: hadden we niet wat eerder moeten ingrijpen? Dus ik ben blij dat we dit keer uit voorzorg hebben gehandeld", aldus Rosendaal.

Ten Bosch denkt er net zo over: "Ook als omikron 50 procent minder ziekmakend is, kon volgens de prognoses de zorg het niet aan. Dus was het een logisch besluit." Of met de kennis van nu de avondlockdown van toen voldoende was geweest om de zorg niet te overbelasten, kan Ten Bosch niet zeggen. "Dat is lastig om zo te zeggen, dat zul je opnieuw moeten modelleren."

Martin Shkreli moet de miljoenen winst inleveren die hij maakte door een cruciaal medicijn plotseling 55 keer duurder te maken. Een Amerikaanse rechter bepaalde dat hij ruim 50 miljoen euro aan de staat moet betalen.

Shkreli kocht in 2015 het medicijn Daraprim, dat wordt gebruikt voor aidspatiënten en zwangere vrouwen met een bepaalde parasiet. In een klap verhoogde hij de prijs van 13,50 naar 750 dollar. Ook maakte hij het concurrenten onmogelijk om een alternatieve versie van het medicijn op de markt te brengen.

De ophef over de woekerbedragen leverde hem de kwalificatie 'meest gehate man in Amerika' op. Vanwege zijn studentikoze uiterlijk werd hij ook wel 'pharma bro' genoemd.

In de gevangenis

Zeven staten en de Amerikaanse kartelwaakhond FTC begonnen in 2020 een rechtszaak tegen Shkreli en zijn bedrijf, omdat hij de monopolieregels zou hebben overtreden door concurrenten tegen te werken. De rechter gaat mee in die redenering. Behalve dat Shkreli wordt geplukt, mag hij ook levenslang niet meer actief zijn in de farmaceutische industrie.

Shkreli kreeg het vonnis in de gevangenis te horen. Hij zit momenteel een straf uit van zeven jaar omdat hij in een andere zaak investeerders voor miljoenen had opgelicht. In november komt hij vrij.

Eerder al was het bedrijf van Shkreli akkoord gegaan met een schikking van 35 miljoen dollar.

Novak Djokovic is afwachting van een proces over zijn uitzetting opnieuw vastgezet door de Australische immigratiedienst. De Servische tennisser meldde zich vrijwillig bij een detentiecentrum. Waar hij wordt ondergebracht is niet bekendgemaakt, om een mediacircus te voorkomen.

Aanstaande zondag, een dag voordat hij zijn titel wil verdedigen op de Australian Open, oordeelt de rechter of Djokovic uitgezet mag worden.

Al sinds zijn aankomst in Melbourne op 6 januari beheerst Djokovic het nieuws in Australië. De ongevaccineerde Serviër had te horen gekregen dat een recente coronabesmetting hem vrijstelling gaf van het strenge inreisverbod van het land. Immigratie hield hem echter tegen aan de grens.

Een rechter oordeelde afgelopen maandag dat de Australische regering te streng was geweest en Djokovic wel het land in mocht. Daarop besloot immigratieminister Hawke zijn discretionaire bevoegdheid te gebruiken en Djokovic alsnog de toegang te weigeren. Het beroep daartegen dient zondag.

'Gevaar voor volksgezondheid'

In een toelichting erkende Hawke dat Djokovic aan de voorwaarden had voldaan om het land binnen te komen en er vanwege zijn recente besmetting weinig kans is dat hij het virus zou verspreiden. Maar hij voegde daaraan toe dat Djokovic een negatief effect op de volksgezondheid kan hebben: zijn weigering het coronavaccin te nemen zou de vaccinatiebereidheid kunnen ondermijnen en bovendien had hij als rolmodel de isolatieregels beter moeten opvolgen.

In een verklaring deze week erkende Djokovic dat hij zich na zijn besmetting inderdaad niet aan de regels had gehouden: hoewel hij wist dat hij besmet was, liet hij een gepland interview doorgaan, omdat de afspraak moeilijk te verzetten zou zijn geweest. Hij bezwoer dat hij bij andere ontmoetingen rond die tijd, onder meer met een groep jeugdtennissers, nog negatief had getest.

Of de zitting van zondag de laatste is, hangt af van de vorm die de rechter kiest. Als er wordt besloten de zaak eerst aan één rechter voor te leggen, is er nog een beroepsmogelijkheid bij het voltallige hof. Als er wordt gekozen het proces meteen met drie rechters af te doen, is er voor beide partijen geen beroep meer mogelijk tegen de uitspraak.

Bij branden in het Noord-Hollandse Heerhugowaard en het Zuid-Hollandse Monster zijn meerdere bloemenkassen verloren gegaan. Beide branden zijn inmiddels onder controle. Er is niemand gewond geraakt. Bij de brand in Heerhugowaard kwam asbest vrij.

In Heerhugowaard woedde kort na middernacht een uitslaande brand in twee kassen van een lelieteler aan de Westdijk. Er werden volgens NH Nieuws brandweereenheden uit vijf plaatsen ingezet, met onder meer een hoogwerker. De brandweer slaagde erin te te voorkomen dat een derde kas verloren ging.

Bij de brand in Heerhugowaard kwam asbest vrij, meldt de Veiligheidsregio Noord-Holland-Noord. De stof ligt vooral op het terrein van de kweker en de directe omgeving. Het relatief kleine gebied is afgezet en wordt vandaag door een gespecialiseerd bedrijf schoongemaakt.

In een veel wijdere omgeving zijn roet- en asdeeltjes terechtgekomen. Dat gebeurde vooral in een woonwijk in Broek op Langedijk, aan de andere kant van het kanaal. De straten worden vandaag met een veegwagen schoongemaakt. Ook speeltuintjes worden gereinigd. Bewoners die grote roetdelen in hun tuinen aantreffen, krijgen het advies om die met handschoenen op te pakken en weg te gooien. "Was daarna wel even uw handen", waarschuwt de veiligheidsregio.

Afgelegen bedrijf in Monster

In Monster, tussen Den Haag en Hoek van Holland, ontstond eerder op de avond brand in de kassen van een tuinbouwbedrijf. Doordat het bedrijf afgelegen ligt, had de brandweer er moeite met voldoende water bij het vuur te komen, meldt Omroep West.

Doordat er in de kassen karton en plastic verpakkingsmateriaal was opgeslagen kwam er veel rook vrij bij de brand. Uit voorzorg werden hierom twee huizen ontruimd. De bewoners moeten de nacht elders doorbrengen.

De oorzaak van beide branden is onbekend.

De leider van de Amerikaanse militie Oath Keepers ontkent schuldig te zijn aan een poging een opstand te ontketenen bij de bestorming van het Capitool vorig jaar. Stewart Rhodes verscheen vrijdag voor het eerst voor een rechter, nadat hij en tien andere militieleden de zwaarste aanklachten voor de bestorming tot nu toe aan hun broek hadden gekregen. Rhodes was gisteren opgepakt in Texas.

Van de meer dan 700 personen die werden opgepakt voor hun rol op 6 januari 2021, werd het merendeel vervolgd voor lichtere vergrijpen, zoals samenzwering of openlijke geweldpleging. Als de rechter meegaat in de aanklacht tegen Rhodes, kan hij 20 jaar cel krijgen.

Het is zeldzaam dat het Amerikaanse OM iemand vervolgt voor het aanzetten tot een opstand. De laatste keer gebeurde dat in 2010, toen militieleden uit Michigan ervoor werden aangeklaagd. De rechter oordeelde toen dat hun tirades tegen de Amerikaanse overheid onder de vrijheid van meningsuiting vielen.

Een van de laatste keren dat er iemand werd veroordeeld om dit vergrijp was in de jaren 50, toen nationalisten van het eiland Puerto Rico het vuur openden in het Amerikaanse Congres.

Strijdplannen

De 56-jarige Rhodes richtte in 2009 de extreemrechtse Oath Keepers op, een militie met vooral (voormalige) militairen en politieagenten als lid. Aangespoord door president Trumps onbewezen aantijgingen van kiesfraude wilde de groep op 6 januari voorkomen dat het Congres de Democraat Biden officieel tot winnaar van de verkiezingen zou uitroepen.

Volgens het OM bereidden de Oath Keepers hun rol in de bestorming voor alsof ze aan een oorlog zouden meedoen. Zo werden er aanvalsplannen op het Capitool uitgewerkt en wapens gekocht. Op de dag zette Rhodes geen voet in het gebouw, wel drong een groep van zijn medestanders er binnen.

Bij zijn voorgeleiding vroeg Rhodes om het proces in vrijheid te mogen afwachten, maar de rechter bepaalde dat hij voorlopig vast blijft zitten.

De ex-directeur van cultuurplatform Moam wordt vervolgd wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat melden NRC Handelsblad en Het Parool, die eerder berichtten over de vele beschuldigingen tegen de 33-jarige Martijn N.

28 mannen beschuldigen N. van ongewenst seksueel gedrag, dat soms gewelddadig van aard zou zijn geweest. Onder hen zijn elf personen die minderjarig waren toen het misbruik plaats zou hebben gevonden.

N. was een prominente figuur in de Amsterdamse modewereld, die bij Moam jong talent koppelde aan bekende ontwerpers. Bedrijven als Disney, KLM en de HEMA werkten graag samen met het platform.

Opgeheven

Vorig jaar onthulden de kranten de beschuldigingen tegen N., die de jonge mannen via sociale media zou hebben benaderd met beloftes over carrières als model of in de mode. Sommigen van hen waren ervan overtuigd dat N. hen had gedrogeerd om te misbruiken.

N. werd ontslagen door het platform, dat daarna zichzelf opdoekte.

Omdat N. was opgeleid aan de modeacademie AMFI werd ook daar een onderzoek opgestart. Studenten daar spraken in het algemeen over sociaal onveilige situaties en een zwijgcultuur bij het instituut. Eerder deze week stapte directeur Reynders op omdat hij zichzelf niet de juiste persoon vond om verbeteringen door te voeren.