NOS Nieuws - Algemeen

"Het is een loterij die je niet wil winnen." Zo omschrijft Theo Coumans uit Nederweert de vogelgriepuitbraak. Zijn kalkoenenboerderij werd in 2022 getroffen door het virus. In een paar uur tijd werden 20.000 kalkoenen gedood en stond zijn bedrijf leeg. Een gebeurtenis die hem in behoorlijke onzekerheid duwde, want hij zat ook in één klap zonder werk.

Het vogelgriepseizoen is in volle gang. Gisteren bleken er besmettingen te zijn op pluimveebedrijven in Limburg en Overijssel, terwijl er al ruim een maand een landelijke ophokplicht is.

'Het ging heel snel'

Voor Coumans begon het bij symptomen bij de kippen die hij niet vertrouwde. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit deed onderzoek naar de testmonsters die waren afgenomen en een kleine tien uur later kreeg hij het bericht dat zijn dieren vogelgriep hadden. "Vroeg in de ochtend kwamen al mensen om de ruiming voor te bereiden. Dat gaat heel snel. De dieren gingen weg, stallen werden ontsmet en daarna verzegeld. Binnen een paar uur ben je pluimveehouder af", vertelt de Nederweertse veeboer.

Dan is het een lang traject voordat je als boer weer dieren in je stallen hebt, want je begint weer van voor af aan. De stallen moeten worden ontsmet, de mest moet worden verbrand en je moet weer nieuwe dieren krijgen. Die kosten betaal je als veehouder zelf.

Toch kan de sector een stootje hebben, vertelt sectoranalist René Veldman van de Rabobank. De prijs van vooral eieren, maar ook van vlees is gestegen. "Wereldwijd zijn de prijzen al een jaar goed. Er wordt meer geconsumeerd en daardoor stijgen de prijzen."

Vogelgriep heerst niet alleen in Nederland, ook in andere landen zijn er uitbraken. De producenten van broedeieren - waar vleeskuikens uit komen - profiteren, want door de ruimingen is er wereldwijd een stijgende vraag naar nieuwe kuikens. "Een paar jaar terug stond die markt onder druk, want we hadden toen een overschot. Nu is dat juist andersom", vertelt Veldman. De groei van de vraag leidt echter weer tot nieuwe problemen, want ook bij de kippen die de broedeieren leggen grijpt vogelgriep om zich heen.

Fonds

Ondanks de goede jaren die de pluimveesector achter de rug heeft, blijft een ruiming een flinke kostenpost. De kosten die de overheid maakt voor de ruiming, komen grotendeels uit het zogenoemde Dierengezondheidsfonds. Dat werd eind jaren 90 opgezet nadat er een grote uitbraak was geweest van de varkenspest. Jaarlijks storten veehouders voor ieder dier dat ze houden een klein bedrag in het fonds.

In totaal is er voor pluimvee een bedrag van 97,8 miljoen euro gereserveerd. De kans dat dat budget wordt overschreden wordt heel klein geacht, zo'n 1 procent. Als het toch hoger uitvalt gaat de overheid bijspringen, zo staat in een Kamerbrief van vorig jaar.

Alle overige kosten die je maakt na de ruiming, moet je als veehouder zelf betalen. "Als je een pluimveebedrijf hebt met bijvoorbeeld legkippen, kan je pas weer na ruim twintig weken verder en kan je bedrijf dus bijna een half jaar stil komen te liggen", vertelt Kees de Jong, voorzitter pluimveehouderij van landbouworganisatie LTO.

Verzekering

Tegen de kosten die door leegstand zijn ontstaan kun je je laten verzekeren, maar lang niet iedere ondernemer doet dat. "Allianz Agrar, een Duitse verzekeraar, is momenteel de enige verzekeraar die in Nederland dit soort verzekeringen aanbiedt", legt Hein van de Worp uit, bemiddelaar van Allianz Agrar.

Hij ziet dat steeds meer ondernemers zich laten verzekeren. Dat komt onder andere doordat bedrijven groter worden. "De pluimveebedrijven houden meer dieren, dus de schade wordt groter als er vogelgriep aanwezig is", ziet Van de Worp.

Het aantal afgesloten verzekeringen in Nederland is niet te vergelijken met een land als Duitsland. "Daar krijgen ondernemers onder meer korting op de hypotheekrente als ze een verzekering afsluiten. Ondernemers in Nederland zijn gewoon bereid om meer risico's te nemen", aldus Van de Worp.

Pluimveehouder Coumans is inmiddels gestopt, al had vogelgriep daar niets mee te maken. Wel hoort hij van andere boeren die gestopt zijn dat het jaarlijks rondgaande virus meespeelde bij hun besluit. "Ieder jaar komt die dreiging van de vogelgriep terug, maar of je ook getroffen wordt, daar is geen peil op te trekken", vertelt Coumans.

De rioolwaterzuivering in het Brabantse dorp Haps werkt weer volledig. Dat laat waterschap Aa en Maas weten. Inwoners van de gemeente Land van Cuijk en de dorpen Zeeland en Odiliapeel kunnen weer normaal water gebruiken. De voorziening werkt momenteel nog wel op noodstroom.

Dinsdag viel de stroom van de rioolwaterzuivering uit. Het vuile water moest worden weggevoerd via de Maas, sloten en beekjes. Daarop werd inwoners in het gebied gevraagd zo min mogelijk de wc door te spoelen en water in de keuken en badkamer door de gootsteen af te voeren.

Zo'n 90.000 huishoudens werden getroffen door de storing, schrijft Omroep Brabant. De rioolwaterzuivering werkt op dit moment op tien noodaggregaten.

Werking onzeker

Of de voorziening goed blijft werken op de noodstroom, is volgens het waterschap niet zeker. Zo niet, moet mogelijk toch weer afvalwater worden omgeleid naar de Maas. De oorzaak van de stroomstoring wordt nog onderzocht.

Volgens het waterschap heeft de oproep om zuinig te zijn met water geleid tot 10 á 20 procent minder water in het riool.

De Namibische politicus Adolf Hitler Uunona heeft zijn tweede voornaam laten schrappen. Tegen het Duitse persbureau DPA zegt hij dat de namen die zijn vader hem gaf "noch zijn karakter, noch zijn ambitie" weerspiegelen. Ook moet hij voortdurend vragen uit het buitenland erover beantwoorden.

De naamovereenkomst met de dictator van nazi-Duitsland heeft hem in zijn politieke loopbaan niet in de weg gezeten. De 59-jarige Uunona is sinds 2004 vertegenwoordiger van de kieskring Ompundia in de bestuurlijke regio Oshana. Gisteren won hij de verkiezingen voor die zetel voor de vijfde achtereenvolgende keer.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoordden de nazi's onder leiding van dictator Adolf Hitler bijna zes miljoen Europese Joden en andere minderheden.

'Geen idee'

Bij de vorige verkiezingen zei de Namibische politicus tegen de Duitse krant Bild dat zijn vader toen hij zijn zoon een naam gaf waarschijnlijk geen idee had wie Adolf Hitler was geweest. Zelf wist hij dat lange tijd ook niet. "Als kind vond ik dat een heel normale naam."

Mogelijk heeft voor de vader bij de naamgeving meegespeeld dat Namibië tussen 1884 en 1915 een Duitse kolonie was. De opstand van het Herero-volk leidde in die periode tot eerste Duitse genocide in de 20e eeuw.

Na de verdrijving van de Duitsers door Zuid-Afrika werd ook daar apartheid ingevoerd. Na een lange onafhankelijkheidsstrijd werd het gebied in 1990 onafhankelijk onder de naam Namibië.

De provincie Utrecht gaat vanaf 2027 weer vergunningen verlenen aan boeren, andere ondernemers en woning- en wegenbouwers. Daarvoor zijn wel ingrijpende maatregelen nodig, die de provincie vandaag presenteert. Het nieuwe plan raakt vooral boeren, maar moet de agrarische sector ook vooruithelpen.

Nu ligt vergunningverlening in het hele land nagenoeg stil omdat er meer stikstof wordt uitgestoten dan beschermde Natura 2000-gebieden aankunnen, wat in strijd is met natuurbeschermingsregels.

Rechters zeggen keer op keer dat er pas meer stikstof bij mag komen als de totale stikstofuitstoot eerst flink omlaaggaat. En dus zit bijna iedereen klem die bijvoorbeeld woningen wil bouwen, een weg wil aanleggen of een (boeren-)bedrijf wil verduurzamen.

Rechters overtuigen

Daar wil Utrecht verandering in brengen door de komende tien jaar de stikstofuitstoot geleidelijk te laten dalen. Dat voornemen alleen was eerder onvoldoende om rechters te overtuigen, omdat zogenoemde 'juridische borging' ontbrak. In 2035 moet de stikstofuitstoot 46 procent lager liggen dan in 2019. Voor het plan trekt de provincie 280 miljoen euro uit.

Boeren binnen de provinciegrenzen krijgen tien jaar de tijd om hun stikstofuitstoot omlaag te brengen. Over drie jaar kijkt Utrecht of ze voldoende op weg zijn. Mocht dat niet het geval zijn, dan kan de provincie dat vanaf 2035 via wetgeving afdwingen.

Gedeputeerde Mirjam Sterk (CDA) werkte drie jaar aan het plan. "Ik heb de laatste tijd veel gehoord van boeren: geef ons duidelijkheid en zeg wat er moet gebeuren. Ze willen zelf aan het roer staan", zegt de provinciebestuurder. "We gaan ze nu de kans geven om het zelf te doen."

"50 tot 60 procent van de boeren in Utrecht werkt buiten hun schuld zonder volledige vergunning", zegt Sterk. Via juridische procedures kunnen deze ondernemers worden gedwongen om dieren weg te doen of hun bedrijf te sluiten. De provincie wil met dit plan ook deze groep boeren helpen.

Stikstofzones rond natuurgebieden

Verder houdt het plan in dat er in en rond door stikstof overbelaste Natura 2000-gebieden minder mest mag worden uitgereden. Gelderland kondigde eerder ook al aan met zulke zogeheten 'stikstofzones' te komen, onder andere rond de Veluwe.

Als Utrecht in 2027 weer vergunningen gaat geven aan boeren, dan staat daarin niet langer hoeveel neerslag van stikstof is toegestaan. In plaats daarvan schrijft de vergunning voor hoeveel stikstof een boerderij maximaal mag uitstoten. Ook de landelijke politiek wil zo gaan werken om de boer meer autonomie te geven.

Het Utrechtse plan draait niet alleen om stikstof. Zo komen er ook natuurherstelprojecten, zoals het aanplanten van bomen op de Utrechtse Heuvelrug. Verder mogen er straks minder gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt om de waterkwaliteit te verbeteren. Ook moet het grondwaterpeil in veengebieden omhoog om CO2-uitstoot te verminderen.

Klimaat, water en natuur tegelijk

Drie jaar lang werkte Utrecht aan het plan, dat oorspronkelijk een opdracht was van voormalig stikstof- en natuurminister Van der Wal (VVD) uit het kabinet-Rutte IV. Provincies moesten maatregelen bedenken die niet alleen het stikstofprobleem zouden oplossen, maar ook helpen bij natuurherstel, verbetering van de waterkwaliteit en het verminderen van broeikasgassen.

Dat tijdens de formatie van het daarop volgende kabinet een streep ging door bijna het gehele budget dat voor de uitvoering van die plannen was gereserveerd, leidde er bij veel provincies toe dat ze daarmee stopten. Utrecht is naar eigen zeggen de eerste provincie die alsnog een plan presenteert dat klimaat-, water- en natuurproblemen integraal aanpakt.

Andere provincies maakten eerder wel al maatregelen bekend die enkel gericht zijn op het oplossen van het stikstofprobleem, zoals Gelderland, Noord-Brabant en Limburg.

Gedeputeerde Sterk licht vandaag demissionair minister Wiersma in over haar plan. Begin volgend jaar liggen de voorgenomen maatregelen ter inzage, wat betekent dat betrokkenen hun mening erover mogen geven. Later volgend jaar stelt het provinciebestuur het definitieve plan vast.

Producenten van plastic statiegeldflesjes en blikjes presenteren nieuwe plannen om de problemen met zwerfafval te lijf te gaan. Er komen veel meer inleverpunten en consumenten die flesjes en blikjes inleveren kunnen daarmee binnenkort prijzen winnen.

Met de maatregelen denken de producenten, samenwerkend in de organisatie Verpact, dat het haalbaar is om 90 procent van alle flesjes en blikjes ingezameld te krijgen. Dat is de wettelijke norm, maar tot nu toe blijft de teller steken op 77 procent.

Demissionair staatssecretaris Aartsen (Milieu) voerde de afgelopen weken "stevige gesprekken" met de producenten. Aanleiding vormde het dreigement van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) om de sector een miljoenenboete op te leggen als er niets gebeurt om de inzameling te stimuleren.

Inleverbonus

De ILT eiste in een zogeheten last onder dwangsom dat het statiegeld per 1 januari aanstaande fors zou worden verhoogd of dat er een 'inleverbonus' van 15 cent zou worden ingevoerd. Mensen die een fles of blikje inleveren krijgen dan meer terug dan het statiegeld dat ze bij aankoop hebben betaald.

Door de gebrekkige inzameling ontstaat er veel zwerfafval, vooral in de grote steden. Mensen die het statiegeld alsnog willen innen, halen prullenbakken leeg op zoek naar flesjes en blikjes. Verpact trekt nu minimaal vijf miljoen euro uit voor een speciale aanpak tegen de opengebroken vuilnisbakken. Dat gebeurt in samenwerking met de gemeenten.

Daarnaast komen er 2900 extra inzamelpunten bij supermarkten en veel meer bulk-innamepunten voor grote hoeveelheden. Defecte inzamelapparaten worden twee keer zo snel gerepareerd en er wordt ook iets gedaan aan de ergernis dat beschadigde of ingedeukte blikjes nu nog vaak geweigerd en uitgespuugd worden door de apparaten.

Goede doel

Ook het doneren van statiegeld voor het goede doel wordt makkelijker gemaakt met 5000 extra donatiepunten op plekken als sportclubs en scholen. En er komen dus beloningsacties met prijzen om mensen te verleiden om meer blikjes en flesjes in te leveren.

Door de aangekondigde maatregelen is een gedwongen verhoging van het statiegeld of een inleverbonus voorlopig van de baan. De inspectie heeft de last onder dwangsom daarom aangepast. Staatssecretaris Aartsen is blij met de positieve reactie van de ILT. "Dit plan gaat echt verschil maken: veel meer inzameling, veel minder rommel."

Twee NOS-sportprogramma's gaan van televisie verdwijnen: NOS Studio Voetbal en Andere Tijden Sport. Dat besluit is genomen vanwege de bezuinigingen van 156 miljoen euro bij de publieke omroep.

Studio Voetbal zal als eerste stoppen, meldt NOS Sport. Het huidige voetbalseizoen wordt nog afgemaakt, dus het programma gaat nog door tot de zomer. Andere Tijden Sport, dat de NOS samen met de NTR maakt, zendt nog een winter- en een zomereditie uit en verdwijnt per 2027 van tv. Met het schrappen van de twee programma's worden enkele tonnen bespaard.

De redacties van de programma's zijn vanochtend over het besluit geïnformeerd. "Dit komt hard aan", zegt Xander van der Wulp, hoofdredacteur NOS Sport. "Studio Voetbal en Andere Tijden Sport zijn iconische programma's met een rijke geschiedenis. Maar met bezuinigingen van deze omvang zijn dit soort keuzes onvermijdelijk."

Dat het doek valt voor de programma's heeft te maken met de begroting van 2026. Wat de gevolgen zullen zijn voor de NOS van de totale bezuinigingen op de publieke omroep is nog niet duidelijk. Daarover wordt nog gesproken met de NPO.

Het besluit komt nadat eerder deze week bekend werd dat de sportrechten van NOS Sport zwaar onder druk komen te staan. De NPO liet weten dat de eredivisierechten niet tegen dezelfde kosten kunnen worden verlengd. Ook verlenging van de contracten met de schaatsbond en de rechten voor het uitzenden van enkele andere sporten zijn onzeker.

'Ontzettend spijtig'

Sjoerd van Ramshorst, presentator van NOS Studio Voetbal, noemt het "erg balen" dat het programma stopt. "Studio Voetbal is met bijna 25 jaar de langstlopende voetbaltalkshow van Nederland, en ik ben blij dat ik al meer dan tien jaar met fijne collega's aan dit programma werk. Ook voor hen vind ik het erg vervelend. Alleen is de realiteit helaas dat er bezuinigd moet worden. Dat is heel vervelend, maar laten we vooral zorgen dat we bij de NOS met minder geld goede programma's blijven maken."

Ook Monique Tesselaar, eindredacteur Andere Tijden Sport, is teleurgesteld. "Het is ontzettend spijtig dat de mooie titel Andere Tijden Sport na zeventien jaar ophoudt te bestaan. Geregeld hoor je een sporter na een prestatie zeggen: 'Hier kan je over tien jaar een Andere Tijden Sport van maken'. Dat dit niet meer gaat gebeuren is heel jammer."

In totaal moet de publieke omroep vanaf 2027 jaarlijks 156 miljoen euro minder uitgeven. BNNVARA, KRO-NCRV, Omroep Max en AVROTROS maakten de afgelopen weken al een aantal programma's bekend die daardoor van het scherm gaan verdwijnen. Daaronder zijn onder meer De Rijdende Rechter, Kassa, First Dates, 3 op reis, het Nieuwjaarsconcert, BinnensteBuiten, Draadstaal en Flikken Rotterdam.

Een militaire rechtbank in Rusland heeft acht mannen veroordeeld tot een levenslange celstraf voor een bomaanslag op de Krimbrug. Daarbij kwamen in oktober 2022 vijf mensen om het leven. Ook liep de voor Rusland zeer belangrijke brug grote schade op.

De verantwoordelijkheid voor de aanslag werd opgeëist door de Oekraïense veiligheidsdienst SBOe. Een vrachtwagen met explosieven ontplofte op de brug. De bestuurder van de truck kwam om het leven.

De brug verbindt de door Rusland in 2014 geannexeerde Krim met het vasteland van Rusland. In de oorlog met Oekraïne is de brug een belangrijke aanvoerroute voor het Russische leger.

In 2023 zei de Oekraïense veiligheidsdienst dat de explosieven in metalen cilinders zaten, verstopt in grote rollen plastic folie. Ook zei de dienst dat ze anderen hadden ingezet om te helpen bij de aanslag, zonder hen te vertellen wat er werkelijk aan de hand was.

De acht mannen stonden terecht op verdenking van terrorisme. Ze zouden Oekraïne hebben geholpen bij de voorbereidingen van de aanslag.

Alle acht verdachten hielden tijdens hun proces vol onschuldig te zijn. Zo zeiden degenen die verdacht werden van het smokkelen van de explosieven, dat ze geen idee hadden wat ze vervoerden. Volgens het Russische Openbaar Ministerie hadden ze dat wel moeten weten.

Ook voerden ze aan dat ze een test met de leugendetector goed hadden doorstaan en dat er niemand tegen ze getuigd had. De advocaat van in ieder geval een van de verdachten zegt dat zijn cliënt in beroep gaat tegen de uitspraak.

In Dijon zijn vannacht twee gevangenen ontsnapt. Volgens de aanklager in de Franse stad lijkt het erop dat ze de tralies van hun cel hebben doorgezaagd. Vervolgens zouden ze hun lakens hebben gebruikt om over hekken met prikkeldraad te komen. Pas vanochtend werd ontdekt dat ze weg waren. Ze zijn nog spoorloos.

De gevangenen waar het om gaat, zijn een 19-jarige man die in voorarrest zat vanwege een poging tot moord en een 32-jarige man die moet voorkomen voor partnergeweld. De tiener zou banden hebben met de georganiseerde misdaad. Hij heeft een lang strafblad, meldt nieuwszender BFMTV.

De krant Le Monde schrijft dat er veel te veel gevangenen in de instelling in Dijon zitten. Die is berekend op 180 gedetineerden, maar er zitten er nu 311 vast.

Het is de tweede ontsnapping van een Franse gevangene in tien dagen. In Rennes ontsnapte een 37-jarige dief tijdens een uitje naar het plaatselijke planetarium. Ook hij is nog voortvluchtig. Justitieminister Darmanin heeft de directeur van die gevangenis ontslagen.

De Amerikaanse zakenbank Morgan Stanley betaalt een boete van ruim honderd miljoen euro omdat het jarenlang heeft geholpen met het illegaal terugvragen van belasting. Dit voorjaar kondigde het Openbaar Ministerie (OM) aan om Morgan Stanley hierover voor de rechter te slepen. Vlak voor het begin van het strafproces betaalde de bank in totaal 101 miljoen euro om vervolging te ontlopen. Daarmee staat voor het OM de schuld van Morgan Stanley vast.

De zaak rond het zogeheten dividendstrippen speelt al lange tijd. Het OM kwam de wanpraktijken die bij meerdere banken plaatsvonden vijf jaar geleden op het spoor. Morgan Stanley bleek in 2007 een speciale Nederlandse divisie te hebben opgericht, die vijf jaar lang Nederlandse aandelen kocht.

Steeds rond de momenten waarop er winst op die aandelen werd uitgekeerd, leende de bank de aandelen kortstondig uit aan een partij in het buitenland. Vervolgens werd in twee landen de belasting op die winst, dividend, teruggevraagd. Dat is inmiddels strafbaar.

Dividendstrippen kwam in heel Europa voor. Zo zit deze belastingfraude in elkaar:

Bij Morgan Stanley ging het om 830 miljoen euro aan ontvangen dividend op de Nederlandse aandelen. Tussen 2009 en 2013 verrekende hiervoor 124 miljoen euro aan dividendbelasting. Eerder dit jaar betaalde Morgan Stanley al 200 miljoen euro terug aan de Nederlandse Belastingdienst.

Verontwaardigd

Voor justitie was daarmee de kous niet af. In mei stuurde het OM een dagvaarding naar Morgan Stanley. Die reageerde hier verontwaardigd op. Een woordvoerder sprak van een "complexe, tien jaar oude zaak", waaraan de bank "volledige medewerking" had verleend. De bank noemde het onderzoek van het OM "onvolledig", waarbij "de behoorlijke procedures" niet zouden zijn gevolgd.

Daar kwam Morgan Stanley vlak voor het begin van de strafzaak dus van terug. De bank besloot een boete van 101 miljoen euro te betalen om de zaak af te blazen. Met het betalen van die boete staat de schuld van Morgan Stanley vast, vindt het OM. De bank had de dividendbelasting wel zelf mogen terugvragen, maar door de uitleenconstructie werd actief geholpen met "het opzettelijk indienen van onjuiste belastingaangiften".

De boete van 101 miljoen is de hoogste die in Nederland is betaald in de zaak van dividendstrippen. ABN Amro betaalde in mei nog 14 miljoen euro voor dividendstrippen door Fortis Nederland. ABN Amro bank zei een punt te willen zetten achter een langlopende procedure bij een van de rechtsvoorgangers van de bank.

Morgan Stanley laat weten "verheugd te zijn dat dit historische dossier is afgesloten, dat betrekking had op aangiften vennootschapsbelasting die meer dan twaalf jaar geleden in Nederland zijn ingediend".

Na druk van de Tweede Kamer wil demissionair minister Wiersma toch proberen om op 1 januari een verbod op het gebruik van stroomstootwapens in de veehouderij te laten ingaan. Daar is het eigenlijk te laat voor, geeft zij in een brief toe.

Wiersma had eerder aan de Kamer toegezegd dat het verbod met ingang van 2026 een feit zou zijn. Maar tot nu toe bleef het stil, tot ongenoegen van een ruime meerderheid in de Tweede Kamer. Die wees de minister er deze week in schriftelijke vragen op dat de tijd dringt.

Normaal gesproken zit er twee maanden tussen het moment dat de minister een verbod ondertekent en de inwerkingtreding, schrijft Wiersma nu. Maar zij ziet ruimte "om gebruik te maken van een uitzonderingsgrond op de vaste invoeringstermijn".

Ze stelt dat ze op 28 juli een positief advies kreeg van de Raad van State, maar dat het nog "enige tijd heeft gekost" om de op- en aanmerkingen in de wet te verwerken. Die moet ook nog door de ministerraad worden goedgekeurd.

Schokken op kop en snuit

Het gebruik van stroomstootwapens om koeien en varkens met elektrische schokken in de veehouderij in vrachtwagens te drijven, is omstreden. De wapens mogen nu nog gebruikt worden, maar alleen op de billen en dijen van een dier.

In de praktijk worden echter ook vaak schokken op de kop en de snuit van varkens uitgedeeld, blijkt uit een video die in 2022 door de organisatie Varkens in Nood werd onthuld. Dat staat gelijk aan dierenmishandeling.

Het was Wiersma's voorganger Adema die de Tweede Kamer na een motie van de Partij voor de Dieren en de VVD beloofde dat er een verbod zou komen. De huidige minister wilde daar eerst niet aan, maar ging uiteindelijk toch overstag.

'Genoeg tijd gehad'

De Kamer hamerde er deze week op dat zij nu ook echt uitvoering moet geven aan de "heldere opdracht" van de Kamer, omdat de" tijdige inwerkingtreding in gevaar komt".

In reactie op haar brief zegt de Partij voor de Dieren dat uitstel "onacceptabel" is. Wiersma moet er, wat betreft deze partij, echt voor zorgen dat het verbod op 1 januari ingaat. "Dit is al heel lang de wens van een ruime meerderheid van de Kamer. Ze heeft alle tijd gehad om dit te regelen."

De VVD vindt het "goed nieuws dat er verbod komt zoals eerder toegezegd".

De rook stijgt nog op boven het woontorencomplex in Hongkong, waar gisteren een verwoestende brand woedde in zeven van de acht torens. Een dag later wordt er in de zwartgeblakerde gebouwen nog volop gezocht naar overlevenden, leven naasten tussen hoop en vrees en hebben getroffenen die alles kwijt zijn geen idee waar ze de komende nacht slapen.

Het dodental van de brand staat vooralsnog op zeker 75, maar zal hoogstwaarschijnlijk aanzienlijk oplopen gezien de bijna 300 vermisten. Zo schrijft persbureau Reuters over een Google Docs-pagina waar vermiste personen aan toegevoegd kunnen worden.

De omschrijvingen zijn kort en zakelijk: "Schoonmoeder, in de zeventig, vermist". Of: "Een jongen en een meisje" en "Hoogste verdieping: 33-jarige man". Mensen die de brand hebben overleefd, bijvoorbeeld omdat ze niet thuis waren, brachten de nacht door in geïmproviseerde opvangcentra zoals in een nabijgelegen school.

Persbureau AP sprak in zo'n noodopvang met een bewoner, Lawrence Lee, die nog geen idee heeft van het lot van zijn vrouw. "Toen het vuur begon, zei ik haar over de telefoon dat ze moesten ontsnappen. Maar toen ze uit het appartement was, waren de hallen en trappengangen al gevuld met rook en het was donker. Dus ze moest wel terug naar het appartement."

Reuters sprak met een 52-jarige vrouw die naar haar dochter aan het zoeken was bij een noodopvang. "Zij en haar vader zijn er nog steeds niet uit. Ze hadden niet genoeg water om ons gebouw te kunnen redden", zei ze. De vrouw had een foto bij zich van haar dochter bij haar afstuderen.

De 66-jarige Harry Chung woonde meer dan veertig jaar in het complex. Hij hoorde rond 14.45 uur (lokale tijd) een hard geluid en zag daarna vlammen bij een andere toren. "Ik pakte meteen mijn spullen. Ik weet niet eens hoe ik me nu voel. Ik denk alleen maar: waar slaap ik vannacht?"

Ook zoeken mensen volop naar hun in allerijl achtergelaten huisdieren. Dierenorganisaties krijgen tientallen telefoontjes met hulpverzoeken van bewoners. "We hebben inmiddels een lijst met meer dan honderd zaken", zegt Anson Cheng van dierenorganisatie Hong Kong Guardians, tegen Reuters. De lijst wordt weer gedeeld met brandweerlieden, zodat zij in de appartementen kunnen zoeken.

In het woontorencomplex woonden ruim 4600 mensen, verdeeld over zo'n 2000 appartementen. Dergelijke woontorens zijn typerend voor het door heuvels en water opgesplitste Hongkong, waar vlak land zeldzaam is en de 7,5 miljoen inwoners opeengepakt wonen in relatief kleine appartementen.

Vanwege dat structurele gebrek aan woonruimte staat de zakenstad ook standaard hoog in lijsten met duurste steden ter wereld. De Wang Fuk Court-torens werden begin jaren 80 gebouwd. AP schrijft dat de appartementen mogelijk niet waren uitgerust met brandalarmen of sprinklersystemen.

Op beelden van het begin van de brand is goed te zien hoe de steigers vlamvatten:

Verder stammen de gebouwen uit een tijd voordat regels bij nieuwbouw werden aangescherpt, waarbij onder meer verdiepingen met rookvrije 'brandveiligheidszones' werden verplicht, waar mensen naartoe kunnen vluchten in het geval van brand.

Een dag na de brand gaat het vizier steeds meer op dergelijke hiaten in de brandveiligheid en ook eventuele nalatigheid bij de renovatie van de woontorens: op het moment van de brand stonden de torens in steigers van bamboe.

Op sociale media schrijven bewoners over die nalatigheid en kostenbesparingen, die ze noemen als oorzaak van de brand. Ook worden er video's gedeeld waarop te zien is hoe bouwvakkers aan het roken zijn op de steigers, aldus Reuters en de South China Morning Post, een krant gevestigd in Hongkong.

Inmiddels is Hongkong-leider John Lee in gesprek gegaan met de bouwsector over het gebruik van steigers van bamboe, en die te vervangen door metalen varianten. Het komt te laat voor mensen die door het verwoestende vuur zijn omgekomen of hun huis en bezittingen zijn kwijtgeraakt en nu verkeren in een staat van rouw of wanhoop.

De South China Morning Post schrijft over Lam, een 76-jarige man die zijn oudere broer is verloren door de brand. Naar zijn schoonzus en neef wordt nog gezocht. "Ze hebben sinds gisteren de telefoon niet meer opgenomen."

Zoeken tussen persoonlijke eigendommen

In een gemeentezaal liggen foto's en persoonlijke eigendommen van slachtoffers ter identificatie. De meesten verlaten de zaal hevig aangeslagen en in tranen. Anderen blijven gissen naar het lot van hun naasten.

Bijvoorbeeld meneer Wan, die zoekt naar zijn schoonvader, die ingesloten was op de 31ste verdieping van een van de torens. "We vrezen dat hij is overleden, maar zijn foto ligt hier niet", zegt hij. "We zijn bang dat de brandweerlieden hem niet hebben gevonden. Ik hoop dat de lockdown snel wordt opgeheven, zodat we zelf in het gebouw kunnen kijken."

Jakarta is Tokio gepasseerd als de grootste stad ter wereld. In de Indonesische hoofdstad wonen 42 miljoen mensen, blijkt uit een nieuwe telling van de Verenigde Naties. In Tokio zijn dat er 33 miljoen.

Ook Dhaka is Tokio voorbij op de lijst. De hoofdstad van Bangladesh heeft 37 miljoen inwoners. De VN verwacht Dhaka halverwege deze eeuw ook Jakarta passeert. Tokio zal dan door bevolkingskrimp als gevolg van vergrijzing naar de zevende plaats zijn gezakt. Dan wonen daar naar verwachting 31 miljoen mensen.

De veranderingen zijn niet alleen het gevolg van verschillen in bevolkingsgroei. De onderzoekers gebruikten een andere manier van berekenen, zodat informatie uit verschillende landen beter met elkaar vergeleken kon worden. De vorige telling was in 2018.

Jakarta dreigt overigens onleefbaar te worden door de stijging van de zeespiegel, verkeersproblemen en luchtvervuiling.

Indonesië bouwt daarom aan een nieuwe hoofdstad: Nusantara dat 1200 kilometer noordelijker lig op Borneo. De bedoeling is dat die stad in 2045 klaar is.

45 procent stadsbewoner

De aarde telt nu 8,2 miljard inwoners. 45 procent daarvan woont in grote steden. In 1950 was dat nog 20 procent. In 2050 zal 66 procent van de mensen in steden wonen.

In Azië liggen de meeste 'megasteden', met meer dan tien miljoen inwoners. Van de megasteden in de top-10 ligt alleen de Egyptische hoofdstad Caïro niet in Azië.

Instanties die de verdachte van de mesaanval bij de Erasmusbrug in Rotterdam begeleidden, hebben hem volgens twee inspecties passende hulp geboden. De Inspectie Justitie en Veiligheid en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd concluderen wel dat het zicht op hem in de maanden voor de aanval minder goed was.

Ook deelden de instanties niet genoeg informatie met elkaar. Risico's dat hij opnieuw de fout in kon gaan, zijn daardoor niet genoeg gezien. Maar de inspecties hebben niet kunnen concluderen dat de aanval voorkomen had kunnen worden als de hulpverleners anders hadden gehandeld.

Verdachte Ayoub M. uit Amersfoort staat terecht voor het doodsteken van een 32-jarige Duitser en het ernstig verwonden van een 33-jarige man uit Zwitserland.

Psychose

Op het moment van de mesaanval in september vorig jaar stond hij onder toezicht, omdat hij twee jaar eerder tbs met voorwaarden had gekregen vanwege een aanval met een mes op zijn moeder. De rechter oordeelde toen dat hij volledig ontoerekeningsvatbaar was. Ook nu zegt de verdachte dat hij handelde in een psychose.

Door die tbs stond hij onder toezicht van de reclassering, kreeg hij een behandeling bij De Waag en verbleef hij in een locatie voor beschermd wonen van Kwintes. De inspecties oordelen positief over de hulp die hij van de instanties kreeg. "Mede door de steun van betrokken professionals krijgt de verdachte verschillende gebieden in zijn leven op orde, zoals het wonen op een beschermde woonplek, het volgen van een opleiding en het omgaan met zijn financiën."

Gebruikt drugs

Vanaf maart 2024 blijkt dat M. zich niet aan zijn voorwaarden houdt. Zo mag hij geen strafbare feiten plegen en geen alcohol of drugs gebruiken. Maar hij wordt in april en eind augustus aangehouden vanwege handel in nepdrugs. Ook wijzen de wekelijkse drugstesten geregeld uit dat hij cannabis of cocaïne heeft gebruikt. Een test op 29 augustus is positief op alcohol. Een dag later volgt die tweede aanhouding.

De instanties overwegen een strenge aanpak, zoals een opname in een kliniek, maar kiezen daar uiteindelijk niet voor. "De betrokken professionals vinden experimenteergedrag met drugs passen bij de leeftijdsfase van de verdachte en willen hem de kans geven te leren van zijn fouten", schrijft de inspectie over de jonge twintiger.

Twee weken later zit de verdachte met de drie instanties om tafel. Zij vertellen hem dat hij meer opening van zaken moet geven en dat er in zijn behandeling de nadruk komt te liggen op onthouding.

Niet alle informatie gedeeld

Wat daarin niet duidelijk wordt, maar wat de inspecties wel hebben achterhaald, is dat de reclassering de uitslagen van een aantal ongeldige drugstests niet met de behandelaars van De Waag heeft gedeeld. Daarom denken die ten onrechte dat er tussen de positieve uitslagen van 25 juni en 20 augustus geen sprake is van middelengebruik, terwijl dat door de ongeldige testen dus niet kon worden vastgesteld.

"Dit is belangrijk, gezien het mogelijke effect van drugsgebruik op psychiatrische ontregeling", aldus de inspecties. Bovendien ging De Waag ervan uit dat de reclassering ook ongeldige tests zou doorgeven.

De inspecties zeggen dat de organisaties soms informatie niet voldoende met elkaar hebben gedeeld. Professionals deelden bijzonderheden vaak alleen als zij vonden dat deze zorgelijk waren. "Dit is kwetsbaar, omdat sommige signalen pas in samenhang betekenis kunnen krijgen."

De Waag zegt dat de conclusies van de inspecties overeenkomt met de bevindingen van een eigen, intern onderzoek. De instelling gaat met de aanbevelingen aan de slag, zoals over het informatie-uitwisseling en multidisciplinaire overleggen. Ook Reclassering Nederland neemt de aanbevelingen over.

Volgende week begint de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak tegen Ayoub M.

Topstrafrechtadvocaat Stijn Franken (58) is overleden. Dat heeft zijn advocatenkantoor Spijker Strafrechtadvocaten bekendgemaakt. Franken kreeg landelijke bekendheid door een aantal grote veel publiciteit trekkende zaken.

Zo verdedigde hij in 2003 Volkert van der Graaf, de moordenaar van Pim Fortuyn. Ook was hij de advocaat van Lucia de Berk, de verpleegkundige die in 2001 werd opgepakt voor zeven moorden en drie pogingen tot moord in Haagse ziekenhuizen. Naar later bleek was zij slachtoffer van een gerechtelijke dwaling. Na een lange rechtsgang werd zij in 2010 definitief vrijgesproken.

Franken was ook een tijd de advocaat van Willem Holleeder. Hij trok zich in 2016 terug op dringend advies van de deken van de Orde van Advocaten in Amsterdam, nadat Astrid Holleeder en Holleeders ex een klacht tegen hem hadden ingediend vanwege belangenverstrengeling.

Laatste man

Franken was al jaren ziek. Vorig jaar vertelde hij in het boek Laatste Man aan de hand van enkele spraakmakende zaken over zijn ervaringen als strafrechtadvocaat.

In dat boek vertelde hij ook wat hem dreef, meldt zijn kantoor in het in memoriam: "Het idee dat de advocaat soms de enige is die tussen de verdachte en de afgrond in blijft staan".

"Ik heb hier echt niets mee te maken. Oprecht", aldus Muhanad al N., de oudste broer van de vermoorde 18-jarige Ryan in de rechtbank in Lelystad vandaag. "Was ik er maar bij geweest om het te voorkomen", zei haar jongere broer Mohamed daarop.

Vandaag is de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak gestart tegen de broers en vader van Ryan. Haar lichaam werd in mei vorig jaar gevonden in een moeraspoel bij de Oostvaardersplassen. Ryan werd volgens het OM vermoord door haar vader, maar met hulp van haar broers. De broers zitten vast in Nederland. De vader is naar Syrië gevlucht.

Het OM denkt dat de broers en haar vader - Khaled al N. - Ryan met een vooropgezet plan hebben gedood omdat ze zich te westers zou hebben gedragen. De broers wijzen allebei naar hun vader als degene die Ryan om het leven heeft gebracht. De vader heeft zelf ook verklaard dat zijn zoons niks met de moord te maken hebben.

Psychopaat en monster

In totaal is 6 meter tape gebruikt om Ryan te knevelen, meldde de rechtbank vandaag. Op die tape werd op verschillende plekken DNA van haar vader gevonden. Ook onder de nagels van Ryan zat DNA van Khaled, waarschijnlijk door een worsteling.

De broers ontkenden vandaag in de rechtbank dat ze hun vader hebben geholpen bij het vasttapen van hun zusje. Hierop herhaalde Muhanad de woorden van zijn broer: "Was ik er maar bij geweest, dan had ik het kunnen voorkomen".

Muhanad en Mohamed schetsten een beeld van hun vader van een tiran. Mohamed noemde hem ook een "psychopaat" en een "monster", wiens woord gold als wet. De rechtbank besprak vandaag app-berichten van de vader aan de broers.

Haar broers hebben haar op de dag voor de moord opgehaald uit Rotterdam, waar ze bij een vriend was. De vader stuurde de broers meermaals berichten waarin volgens de rechtbank kan worden opgemaakt dat hij zijn zoons opdrachten geeft.

'Stop maar tot ik het afhandel'

Als de broers bijvoorbeeld schrijven dat hun zus niet mee wil gaan uit Rotterdam, zegt vader Khaled: "Teef. Bind haar mond en sleep haar naar de auto". Even later, als duidelijk is dat Ryan met de broers in de auto zit, schrijft hij dat ze naar een meer moeten rijden en hun zus daarin moeten dumpen. "Het moet diep zijn. Verzwaar haar bij haar benen. Laat de vissen haar opeten zodat er geen sporen van haar te vinden zijn."

Dat de broers en Ryan toch terechtkwamen op een afgelegen plek bij water, betekende volgens de broers niet zo dat ze instructies van hun vader opvolgden. Ze zeiden dat ze samen met Ryan bespraken wat ze zouden antwoorden op de berichten van hun vader. Ook zeiden ze dat ze hun vader probeerden te misleiden.

Maar dat verhaal lijkt met name te wankelen door een bericht dat Khaled stuurt naar de broers: "Al deze meren en konden jullie niet van haar afkomen? Oké, stop maar totdat ik kom en het afhandel". De broers verklaarden daarop dat ze dachten dat hun vader slechts dreigende taal uitsprak, en niet echt tot moord in staat was.

Geen uitleveringsverdrag

Nieuwsuur ging in Syrië op zoek naar de vader. In de noordelijke provincie Idlib sprak Nieuwsuur met kennissen en familieleden van al N. Zij verklaarden Ryans vader gezien en gesproken te hebben sinds zijn terugkomst in Syrië, maar zeiden niet te weten waar hij nu is.

In de rechtszaal vandaag vroegen de advocaten van de verdediging aan het OM of er een uitleveringsverzoek is gedaan aan Syrië. Hierop zei de officier van justitie ook "zeer geïnteresseerd" te zijn in het spreken van Khaled al N.

De officier zei daarbij dat het voor journalisten relatief eenvoudiger is om af te reizen naar Syrië. Het OM kan dat niet, omdat er geen uitleveringsverdrag is tussen Nederland en Syrië. De vader kan worden uitgeleverd als hij naar een land afreist waarmee wel een uitleveringsverdrag bestaat.

Morgen strafeis

Voor de zaak zijn drie dagen uitgetrokken. Morgen komt het OM met de strafeis, maandag komt de verdediging van de broers en vader met het pleidooi.

De uitspraak van de rechtbank staat gepland op 5 januari.

Tanken wordt volgend jaar waarschijnlijk toch duurder: vanaf 1 januari gaat de accijns op een liter benzine met 5,6 cent omhoog. Die van diesel met 3,6 cent en lpg met 1,3 cent.

Een krappe meerderheid in de Tweede Kamer stemt in met een ChristenUnie-voorstel om een deel van het geld dat was bedoeld om de brandstofprijzen te dempen, toch in openbaar vervoer te steken.

Eerder was besloten om de accijnsverlagingen nog een jaar door te voeren om de prijs aan de pomp voor automobilisten wat te verzachten. Van de 1,7 miljard euro die dat zou kosten wil de Kamer nu 448 miljoen 'verschuiven' naar het openbaar vervoer.

Geen populaire maatregel

Volgens ChristenUnie-Kamerlid Grinwis is het hard nodig om de geplande bezuinigingen voor het ov van 224 miljoen per jaar in de komende twee jaar terug te draaien. Er dreigen volgens Grinwis veel buslijnen te verdwijnen. "Met name in plattelandsgebieden waar mensen soms afhankelijk zijn van één lijn."

Het verhogen van de prijzen aan de pomp is voor veel politieke partijen geen populaire maatregel en leverde binnen sommige partijen discussie op. CDA en 50Plus besloten uiteindelijk toch het ChristenUnie-plan te steunen.

Volgens Grinwis zijn de verhogingen voor automobilisten niet leuk, maar ook geen ramp. "Je gaat er niet dood van. Het openbaar vervoer wordt al jaren een beetje veronachtzaamd." Zo kunnen volgens Grinwis cruciale verbindingen behouden blijven en de prijzen van kaartjes enigszins binnen de perken blijven. "Wij moeten nu kiezen in schaarste, het kabinet doet het niet, wij maken deze keuze."

Of de prijzen van de brandstoffen aan de pomp daadwerkelijk stijgen door het aanpassen van de accijnzen hangt uiteindelijk ook af van de olieprijzen. Die kunnen nog dalen of stijgen waardoor automobilisten toch weer een ander bedrag voor hun getankte liters moeten afrekenen.

Reizigers ov blij

Reizigersorganisatie Rover is erg blij met het besluit. Directeur Freek Bos benadrukt dat het ov voor veel mensen onmisbaar is: "Het brengt ons naar werk, studie, zorg en familie. Juist nu er veel nieuwe woningen gebouwd moeten worden en de druk op de mobiliteit toeneemt, is goed ov essentieel. Dankzij dit besluit blijven buslijnen en bushaltes behouden."

Bij de NS en het regiovervoer zouden de bezuinigen al over een paar weken gevolgen hebben, als de nieuwe dienstregelingen ingaan. Bos wijst er wel op dat het om tijdelijke financiering gaat, voor de komende twee jaar. "Wat we echt nodig hebben is toekomstbestendig openbaar vervoer, voor álle Nederlanders."

Spaarders en beleggers

De Kamer zette verder een streep door de verhoging van de belasting voor spaarders en beleggers in box 3. Het demissionaire kabinet wilde het rendement op vermogen per 1 januari zwaarder belasten, om het gat te dichten dat was ontstaan door eerdere problemen bij het heffen van belasting op vermogen. Veel beleggers moeten voor miljarden worden gecompenseerd.

Een meerderheid stemde in met een plan van de ChristenUnie om de belasting voor spaarders en beleggers gelijk te houden. De Kamer vindt dat beleggers te veel huurwoningen verkopen, waardoor huurders met een kleine beurs nog minder kans hebben op de woningmarkt. Juist vandaag werd bekend dat particuliere beleggers steeds meer woningen verkopen.

Het besluit gaat ten koste van huiseigenaren die hun hypotheek (bijna) hebben afgelost. Volgens het ministerie van Financiën waren dat in 2022 960.000 huishoudens. Hun belastingkorting op het eigenwoningforfait, de zogenoemde wet-Hillen, zou langzaam worden afgebouwd. Dat afbouwen wordt nu versneld, in plaats van in 2048 raken deze woningbezitters de korting al in 2042 kwijt.

Privéjets zwaarder belast

De Tweede Kamer stemde ook in met het voorstel van GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren om vliegen in een privéjet extra te belasten. Wie in een toestel stapt met minder dan twintig stoelen gaat vanaf 2030 een toeslag betalen die kan oplopen tot 2100 euro per ticket. Voor vluchten binnen Europa moet 420 euro extra worden betaald.

Achterliggende gedachte is dat privéjets verhoudingsgewijs een hoge uitstoot hebben, ook doordat het vaak om korte vluchten gaat. Kamerlid Stultiens van GroenLinks-PvdA denkt dat de maatregel de schatkist jaarlijks 58 miljoen euro kan opleveren. "Of deze mensen gaan meer betalen, of ze gaan er minder gebruik van maken", zegt hij.

In Sri Lanka zijn zeker 31 doden gevallen door noodweer. Hevige regenval veroorzaakte aardverschuivingen en overstromingen. Nog 14 mensen worden er vermist.

Veel van de doden vielen in de bergachtige gebieden Badulla en Nuwara Eliya, in het zuiden van het Aziatische land. In die gebieden wordt veel thee verbouwd. Het is niet duidelijk wat voor gevolgen het noodweer voor de oogst heeft.

Sinds afgelopen weekend regent het bijna onophoudelijk, waardoor rivieren buiten hun oevers zijn getreden. Veel huizen en wegen staan onder water.

Ook zijn in sommige bergachtige gebieden spoorlijnen overspoeld door modder of ligt er puin op. Het treinverkeer ligt daardoor deels stil.

Meer slecht weer

Volgens Sri Lankaanse media is er nog meer regen op komst. Het slechte weer zou zich gaan ontwikkelen tot orkaan, met windsnelheden die kunnen oplopen tot 80 kilometer per uur. Ook kan op sommige plekken in korte tijd meer dan 200 millimeter regen vallen. Daarbij wordt ook onweer verwacht.

Vissers wordt geadviseerd om niet de zee op te gaan rond het eiland. Ook is er een waarschuwing voor extreem weer uitgevaardigd die in elk geval tot komende zondag geldt.

Drollen in het bos bewijzen dat de met uitsterven bedreigde bosolifant minder zeldzaam is dan werd aangenomen. Uit nieuw onderzoek naar de poep van de dieren is naar voren gekomen dat er in de regenwouden van Afrika nog zo'n 136.000 leven. Dat zijn er naar schatting 16 procent meer dan bij de laatste telling in 2016 werd aangenomen.

De verklaring voor het verschil is dat de onderzoekers van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) anders te werk zijn gegaan. Er werd al gekeken naar de ontlasting, maar de wetenschappers zijn er nu nog dieper ingedoken.

Visueel tellen is lastig, omdat het dier in oerwouden leeft. Bij eerdere onderzoeken werd ook al naar achtergebleven poep gekeken, maar nu is daar voor het eerst DNA-materiaal aan onttrokken, dat voor elke olifant anders is. Dat maakte het mogelijk om exact vast te stellen hoeveel dieren er in een bepaald gebied leven.

Goed nieuws

"Dit is goed nieuws, er zijn er meer dan we dachten", zei onderzoeker Benson Okita-Ouma, een van de auteurs van het IUCN-rapport tegen persbureau Reuters. "Maar we moeten hier niet tevreden mee zijn. Er is nog een hoop werk te doen."

De bosolifant staat nog steeds op de Rode Lijst van de IUCN met dieren- en plantensoorten die ernstig met uitsterven worden bedreigd. Door een verbod op de verkoop van ivoor wordt er minder op olifanten gejaagd dan vroeger, maar door ontbossing, mijnbouw en landbouwprojecten maken de leefgebieden van de bosolifant steeds kleiner.

Afzonderlijke soort

De bosolifant wordt pas sinds 2021 als een andere soort gezien dan de veel bekendere savanneolifant. Hij is kleiner, de oren zijn ronder en de slagtanden rechter.

Hun dieet bestaat vooral uit fruit. Door de zaden weer uit te poepen, zorgen ze dat er bomen groeien op plaatsen waar ze eerder niet stonden. "Als je ze uit het ecosysteem weghaalt, betekent dit dat het bos ook langzaam zal verdwijnen", waarschuwt Okita-Ouma.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft een officieel verzoek ingediend bij de rechter in de zaak van Jeffrey Epstein-handlanger Ghislaine Maxwell om documenten over de zedendelinquent openbaar te maken. Het schrijven biedt een inkijk in wat voor stukken er precies zullen vrijkomen als de beruchte Epstein-files worden gepubliceerd.

Openbaar aanklager Jay Clayton somt in twintig punten de verschillende stukken op, die volgens hem vallen onder de nieuwe wet die publicatie van de documenten verplicht. De stukken zijn verzameld bij eerdere onderzoeken naar de veroordeelde zedendelinquent en Maxwell.

De Britse Maxwell kreeg in 2022 twintig jaar cel opgelegd voor haar rol in het misbruiknetwerk rond Epstein De documenten werden gebruikt in het proces tegen haar.

Clayton wil alle reisgegevens vrijgeven die zijn verzameld, zoals vliegtickets van commerciële reizen en passagierslijsten en logboeken van privévluchten. Ook bankgegevens, creditcardafschriften en informatie over ander betalingsverkeer worden genoemd, naast internetgegevens die zijn verkregen van Instagram, Microsoft en Google.

Daarnaast gaat het om informatie die door de politie is verzameld, zoals verslagen en beelden van huiszoekingen bij Epstein en Maxwell, arrestatieverslagen, verklaringen die ze na hun aanhouding aflegden en getuigenverklaringen en interviews met slachtoffers. Tot slot is er nog in beslag genomen foto- en videomateriaal dat relevant wordt geacht.

Censuur

Clayton benadrukt dat er overleg is met vertegenwoordigers van de slachtoffers. Hun persoonsgegevens en ander privacygevoelig materiaal mag worden gecensureerd in het vrijgegeven materiaal. Ook beelden van misbruik worden uitgezonderd van publicatie.

Daarnaast mag materiaal dat van belang is voor lopende onderzoeken geheim blijven. Clayton schrijft niets over of dat ook voor een deel van deze stukken geldt. Volgens de nieuwe wet heeft Justitie tot 19 december om het selectieproces af te ronden.

Epstein werd in 2008 voor het eerst veroordeeld na beschuldigingen van kindermisbruik. Omdat hij schuldig pleitte aan een lichter vergrijp ontving hij geen zware straf, maar kon met een enkelband grotendeels zijn leven hervatten. In 2019 werd hij na nieuwe beschuldigingen weer gearresteerd. Hij werd kort daarna dood gevonden in zijn cel.

Maxwell werd recent nog overgeplaatst naar een gevangenis met een minder streng regime, zonder dat werd bekendgemaakt waarom ze daarvoor in aanmerking komt.

Verkiezingsbelofte

President Trump drong in zijn presidentiële campagne vorig jaar voortdurend aan op publicatie van de Epstein-files, omdat die volgens hem inzicht zouden geven wie wanneer zou hebben geweten van de misdaden van de multimiljonair.

Onder zijn bekenden waren naast Trump zelf bijvoorbeeld oud-president Bill Clinton, techondernemer Elon Musk en Microsoft-baas Bill Gates. Oud-minister Summers legde vorige week zijn openbare functies neer vanwege zijn ongepaste contact met Epstein.

Na zijn herverkiezing koos Trump ervoor de documenten toch niet vrij te geven, de inhoud daarvan was volgens hem niet belangwekkend genoeg. Hij liet pas zijn verzet varen toen zijn eigen MAGA-achterban bleef aandringen op publicatie en er een meerderheid in het Congres kwam. Het leidde tot een openlijke breuk met een van zijn trouwste aanhangers, Congreslid Marjorie Taylor Greene.

Het OM liet eerder al weten dat op basis van de nu beschikbare informatie er geen aanknopingspunten zijn om verdere personen te vervolgen.

Het Duitse gezin dat twee weken geleden stierf tijdens een verblijf in Istanbul, is volgens het Openbaar Ministerie om het leven gekomen door het bestrijdingsmiddel dat in hun hotel was gebruikt. Turkse media citeren een verklaring van het OM over de resultaten van het toxicologisch onderzoek en de lijkschouwingen.

De familie Böcek logeerde in het district Fatih en werd na een paar dagen ziek. Vader, moeder en de twee kinderen van 6 en 3 jaar werden tot twee keer toe opgenomen in het ziekenhuis, maar hulp mocht niet baten. Moeder en de kinderen overleden als eersten, de vader een paar dagen later.

Waar aanvankelijk aan een voedselvergiftiging werd gedacht, werd al snel naar ongediertebestrijding gewezen. Volgens het OM hebben onderzoekers nu een voedselvergiftiging kunnen uitsluiten, evenals een gewelddadige dood.

Bedwantsen

De aanklagers hebben niet bekendgemaakt welk insecticide de gezinsleden fataal is geworden. Dinsdag melden Turkse media dat het om fosfine ging. Dat zou zijn gevonden op onder meer de handdoeken van het hotel. Het gif zou zijn ingezet tegen een bedwantsenplaag.

Na het overlijden van het gezin werden elf mensen aangehouden, onder wie de hoteleigenaar en de eigenaar van het bestrijdingsbedrijf. Zij zitten nog vast. Vier voedselverkopers bij wie de familie eten had gekocht, zijn inmiddels vrijgelaten.