NOS Nieuws - Algemeen

Lucia de Berk, de verpleegkundige die ten onrechte tot levenslang werd veroordeeld, is op 63-jarige leeftijd overleden. Dat bevestigt haar voormalige advocaat Stijn Franken na contact met haar familie. De Berk overleed na een kort ziekbed.

De zaak geldt als een van de grootste gerechtelijke dwalingen uit de Nederlandse geschiedenis. De Berk werd in 2001 opgepakt voor zeven moorden en drie pogingen tot moord in Haagse ziekenhuizen. Ze werd aanvankelijk veroordeeld tot levenslang en kreeg in hoger beroep ook levenslang.

Ernstig zieke patiënten

In de zaak werden geen rechtstreekse bewijzen gevonden, zoals DNA-sporen of vingerafdrukken. Maar volgens het Openbaar Ministerie had De Berk opvallend vaak dienst tijdens het overlijden van een patiënt en had ze leugenachtige verklaringen afgelegd.

Er werd voor haar veroordeling een berekening gebruikt waaruit zou blijken dat er een kans van 1 op 342 miljoen was dat een verpleegkundige bij zo veel overlijdensgevallen aanwezig was of betrokken was bij de reanimatie. Deze rekenmethode werd later echter gefileerd door andere statistici die uitkwamen op een veel grotere kans.

De patiënten waren allemaal ernstig ziek. De rechters en het OM kwamen tot de conclusie dat De Berk ze met een overdosis medicijnen om het leven had gebracht en dat er geen andere doodsoorzaak kon zijn. Experts presenteerden een heel andere kijk op de zaak nadat er ernstige twijfels waren gerezen of de dood van een baby, waarmee de zaak begon, wel onnatuurlijk was.

Schadevergoedingen

In 2008 oordeelde de Hoge Raad dat de zaak over moest en in 2010 volgde definitieve vrijspraak. Kort na de uitspraak bood Harm Brouwer, de hoogste baas bij het OM, zijn excuses aan.

De Berk ontving een schadevergoeding van 45.000 euro van haar ex-werkgever, het Haga Ziekenhuis. Ook van het Openbaar Ministerie kreeg ze een schadevergoeding, maar de hoogte van dat bedrag is nooit bekendgemaakt.

Na de vrijspraak kwam haar boek Lucia de B. Levenslang en tbs uit bij de Arbeiderspers. Vier jaar later volgde de film Lucia de B., de naam die voor De Berk werd gebruikt toen ze nog verdachte was.

De Berk verleende haar medewerking aan de film. Ze zei toen dat ze nog regelmatig te horen kreeg dat mensen twijfelden aan haar onschuld. "Ik hoop dat deze film er vooral aan bijdraagt dat dat soort mensen toch beter gaat beseffen wat er echt is gebeurd, en dat mij geen enkele blaam treft", zei ze tegen RTL Boulevard.

De Amerikaanse president Trump heeft de Secret Service-beveiliging van voormalig vicepresident Kamala Harris ingetrokken, bevestigt het Witte Huis. De beveiliging van Harris door de Amerikaanse overheid zou pas volgende zomer stoppen.

Het besluit komt op een opvallend moment: Harris begint de komende dagen aan een promotietour voor haar boek, waarvoor ze ook naar Canada en het Verenigd Koninkrijk reist. Het boek gaat over haar campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van vorig jaar, die ze verloor van Trump.

Polarisatie

Oud-vicepresidenten worden normaal gesproken nog een halfjaar na afloop van hun ambtstermijn beveiligd door agenten van de Secret Service. Voormalig president Joe Biden besloot vlak voor zijn vertrek uit het Witte Huis echter dat Harris langer beveiligd mocht worden: niet zes, maar achttien maanden. Dat was op Harris' eigen verzoek.

Het gebeurt vaker dat voormalig vicepresidenten langer dan een halfjaar beveiligd worden, met name als er sprake is van bedreigingen aan het adres van de (ex-)politicus. Ook Harris kreeg daarmee te maken. In augustus vorig jaar werd een man gearresteerd die in online berichten gedreigd had Harris te vermoorden. Bij zijn arrestatie werden wapens in beslag genomen.

Harris wordt nog altijd gezien als mogelijke kandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2028. Beveiligingsexperts zeggen tegen Amerikaanse media zich zorgen te maken over het wegvallen van haar Secret Service-beveiliging vanwege de polarisatie in de VS en de mislukte moordaanslag op Trump in aanloop naar de verkiezingen afgelopen jaar.

Bolton

Eerder besloot president Trump al om de beveiliging van overheidswege voor andere (oud-)bestuurders en betrokkenen te stoppen, waaronder die van zijn voormalig veiligheidsadviseur John Bolton en de volwassen kinderen van president Biden.

De chemische explosie op het terrein van FrieslandCampina in Borculo begin vorige maand was het gevolg van een fout bij het lossen van zoutzuur. Bij de explosie kwamen giftige rookwolken vrij.

Een vrachtwagenchauffeur meldde zich vrijdagmiddag 4 juli bij het verkeerde lospunt van het zuivelconcern in de Gelderse plaats. Zowel de chauffeur als een medewerker van de fabriek controleerde de papieren van de lading niet goed, met als gevolg dat het zoutzuur werd gelost in een tank met salpeterzuur. Daarnaast werd een verkeerd koppelstuk gebruikt tijdens het lossen, meldt het concern na eigen onderzoek.

De fout werd bijna twee uur na het lossen ontdekt. De crisisdienst van het bedrijf besloot met een gespecialiseerd bedrijf de tank te legen in speciale containers voor chemische stoffen. Dat ging niet door omdat in de tank inmiddels een chemische reactie ontstond.

Er kwam een oranje wolk vrij die schadelijke stoffen zoals chloorgas en stikstofdioxide bevatte en zich over de omgeving verspreidde. Rond 21.00 uur werd het terrein ontruimd en de brandweer gealarmeerd. Om 22.13 uur explodeerde de tank. De deksel van de tank werd later teruggevonden in een weiland in de omgeving van de fabriek, meldt Omroep Gelderland.

Het moment van de explosie:

Door de explosie kwamen schadelijke stoffen in de omgeving terecht. De afgelopen tijd werden water- en waterbodemmonsters genomen, onder andere uit de rivier de Berkel. Het water is weer veilig voor watersporters, stelde waterschap Rijn en IJssel na metingen vast. Toch mogen mensen nog niet op- of afstappen vanaf de oevers bij FrieslandCampina, omdat daar nog werkzaamheden plaatsvinden.

Op een plek vlak bij het fabrieksterrein is verontreiniging van metalen gevonden, zoals koper, nikkel en zink. Het waterschap liet eerder weten dat het niet zorgwekkend is en is er geen reden om de grond op korte termijn te saneren.

Controles verscherpt

FrieslandCampina zegt na de explosie de bewegwijzering op het terrein te verbeteren en de toegangscontroles te verscherpen. Daarnaast worden medewerkers die betrokken zijn bij de ontvangst van chemicaliën opnieuw getraind. Het bedrijf zegt de schade die door de explosie is ontstaan te vergoeden.

Waterschap Rijn en IJssel, de omgevingsdienst en de provincie Gelderland doen nog onafhankelijk onderzoek naar de explosie. Bij de ontploffing raakte niemand gewond.

In Rotterdam zijn de afgelopen weken meerdere vrouwen lastiggevallen door een man op een scooter. Gisteravond werd een 19-jarige vrouw achtervolgd en aangerand. Het is nog onduidelijk of het steeds om dezelfde dader gaat.

De vrouw fietste gisteren rond 19.00 uur op het Zevenbergsedijkje in IJsselmonde toen ze door een man werd achtervolgd. Hij pakte haar vast, duwde haar van haar fiets en probeerde haar broek open te maken. De vrouw wist te ontkomen en alarmeerde de politie.

De voortvluchtige verdachte is vermoedelijk tussen de 20 en 30 jaar oud. De politie onderzoekt de zaak en is op zoek naar getuigen die meer weten over de aanval. Verder doet de politie sporenonderzoek en worden camerabeelden bekeken.

Eerste melding

De aanval van gisteravond volgt op meerdere meldingen van jonge vrouwen in Rotterdam die de afgelopen tijd zijn lastiggevallen. De opgegeven signalementen lopen uiteen, maar in alle gevallen ging het om een man op een scooter. In totaal hebben zich zes slachtoffers tussen de 11 en 19 jaar gemeld.

De eerste melding kwam op 7 juli binnen. Drie slachtoffers hebben aangifte van mishandeling gedaan. De politie hield na onderzoek een 42-jarige man aan, maar die is na verhoor weer vrijgelaten.

Op Curaçao groeit de onrust, nu de Verenigde Staten meerdere oorlogsschepen richting Venezuela hebben gestuurd. Officieel is het doel de bestrijding van drugshandel en terrorisme, maar op het eiland leeft sterk het gevoel dat het om meer gaat: druk zetten op de Venezolaanse president Maduro. "We moeten vooral de rust bewaren," zei premier Gilmar 'Pik' Pisas op een persconferentie deze week.

De Amerikaanse vloot bestaat volgens officiële bronnen uit ten minste zeven oorlogsschepen, een kernonderzeeër, een amfibisch aanvalsschip met duizenden militairen en verkenningsvliegtuigen. Drie schepen, de USS Jason Dunham, USS Gravely en USS Iwo Jima, zouden gisteren de haven van Willemstad aandoen, maar dat ging op het laatste moment om onduidelijke redenen niet door.

Toch gonst het op Curaçao van de geruchten dat de schepen tijdens een stroomstoring op het eiland in het geheim zijn afgemeerd. Bewijzen daarvoor ontbreken.

De Amerikaanse aanwezigheid in de omgeving van Curaçao roept vragen op, omdat vijf van de acht schepen zijn uitgerust met Tomahawk-kruisraketten, die ook tegen doelen op land kunnen worden ingezet. Bovendien zegt Defensie in Willemstad niet op de hoogte te van de Amerikaanse plannen, terwijl beide gezamenlijk opereren in de Caribische zee in het kader van drugsbestrijding.

Weinig invloed

Premier Pisas benadrukt dat er geen reden tot paniek is en dat Curaçao vooral kalmte moet bewaren. Tegelijkertijd bereidt de overheid zich voor op mogelijke incidenten. Veiligheidsdiensten, het Korps Politie Curaçao en de kustwacht zijn volgens het crisisteam paraat om op te treden als dat nodig is.

Veel inwoners zien de Amerikaanse schepen liever gaan dan komen. Curaçao onderhoudt traditioneel nauwe banden met Venezuela en bewoners vrezen dat het eiland in een geopolitiek conflict wordt meegetrokken. Daarbij speelt mee dat Defensie en Buitenlandse Zaken zogeheten Koninkrijksaangelegenheden zijn: Den Haag bepaalt op die gebieden de koers onder druk van Washington, terwijl Curaçao zelf weinig invloed heeft.

Onbedoelde escalatie

De zorgen zijn ook politiek voelbaar. De oppositiepartij MAN-PIN stelde maandag Statenvragen over de Amerikaanse militaire aanwezigheid, wijzend op informatie dat de VS ook vliegtuigen met capaciteit voor zwaar materieel wil inzetten op Curaçao. De partij wil weten of de regering voldoende voorbereid is en of de bevolking adequaat wordt geïnformeerd.

Langzaam maar zeker moeten we er aan wennen dat de zomer een beetje richting het einde loopt. Maandag begint dan ook de meteorologische herfst. Komend weekend heeft een wat wisselvallig karakter.

Morgen is het vaak niet onaardig. De zon schijnt van tijd tot tijd, maar een enkele bui is mogelijk. Met een beetje geluk is het grootste deel van de dag in het oosten en zuidoosten van het land wel droog. Er waait een matige zuidwestenwind en het wordt 21 graden aan zee tot 23 in het oosten van het land.

Zondag: langere regenbuien

In de nacht naar zondag gaat het wat langer regenen en die zone met wolken en regen blijft zondag een beetje slepen over het oosten van het land. Daar is weinig of geen ruimte voor zon en valt er over de dag af en toe regen.

In het westen blijft het vanaf eind van de ochtend vrijwel droog en af en toe breekt ook even de zon door. De wind neemt iets af en het wordt opnieuw 21 tot 23 graden.

F1-race Zandvoort waarschijnlijk op droge baan

Raceliefhebbers hopen vaak op een beetje regen tijdens een Formule 1 race. Het gaat er dan ook al dagen over. Zoals de zaken nu staan, blijft het tijdens de race op Zandvoort (zondag vanaf 15.00 uur) droog. Ook de baan zal dan wel droog zijn, want de laatste regen van betekenis valt halverwege de ochtend.

Vandaag kwamen Max Verstappen en de andere F1-coureurs ook al in actie in Zandvoort voor de eerste en tweede vrije training:

Vanaf maandag denken de meteorologen al in herfsttermen, maar het weer verandert, ten opzichte van het weekeinde, vrijwel niet. Overdag is het 21 of 22 graden en alle dagen kan er wel wat regen vallen. Maar alle dagen is er ook in meer of mindere mate zon. In drie woorden samengevat: licht wisselvallig weer dus.

Om het overvolle stroomnet in Utrecht te ondersteunen, worden volgend jaar gasgeneratoren ingezet. De generatoren kunnen op momenten dat er veel elektriciteit wordt gevraagd extra stroom leveren.

Het stroomnetwerk wordt in Gelderland, Utrecht en de Flevopolder uitgebreid, maar die uitbreiding loopt vertraging op. Zo laten twee elektriciteitsstations aan de noordkant van Utrecht langer op zich wachten. Vandaar dat Tennet en netbeheerder Stedin gasgeneratoren plaatsen in de provincie. De gasgeneratoren zijn een tijdelijke oplossing totdat het energienetwerk is uitgebreid.

Met name op piekmomenten, als veel huishoudens en bedrijven om stroom vragen, dreigt het Utrechtse elektriciteitsnetwerk overbelast te raken. Op die momenten kan een soort noodaggregaat dat op gas loopt extra energie leveren.

"De groei van elektriciteit gaat zo hard dat we in het midden van het land maatregelen moeten nemen om overbelasting te voorkomen", zegt Robert Kuik van Tennet tegen RTV Utrecht. "We willen straks niet in het donker komen te zitten."

60.000 huishoudens

De generatoren moeten 60 megawatt extra stroomcapaciteit kunnen produceren, genoeg om 60.000 huishoudens van stroom te voorzien, stellen de netbeheerders. Ze worden alleen ingezet als het echt nodig is.

De eerste drie generatoren zijn gepland op bedrijventerrein Strijkviertel in Utrecht. "De gesprekken daarover lopen nu", meldt Tennet. Waar de andere drie generatoren komen, is nog onbekend. Eind 2026 moeten ze alle zes in de provincie staan.

'Geen fijne boodschap'

De inzet van gas voor de opwekking van energie lijkt een stap terug in het streven van de provincie om van fossiele brandstoffen af te stappen "Het bij moeten plaatsen van gasgeneratoren is geen fijne boodschap. Nederland wil van het aardgas af, maar tegelijkertijd hebben we gas soms nog nodig om het systeem stabiel te houden", zegt Warmold ten Zijthoff, regiodirecteur Utrecht bij Stedin.

"Dit is echt een tussenoplossing", zegt ook gedeputeerde Huib van Essen. "Maar ondertussen blijven we inzetten op duurzame energie."

Overvol

Er is grote druk op het elektriciteitsnet in het midden van het land, mede doordat consumenten en ondernemers in hoog tempo overstappen naar elektrisch rijden, produceren en verwarmen, meldde netbeheerder Tennet eerder. Op veel plekken moet de capaciteit van het elektriciteitsnet verdubbelen en soms zelfs verdrievoudigen. De netbeheerder meldde jaren geleden al dat het hoogspanningsnet in de regio vol was.

De omstreden kap van bomen in het Betonbos in de stad Groningen mag worden hervat. Eergisteren had de provincie het werk stilgelegd, omdat omwonenden een aantal beschermde diersoorten zouden hebben gezien rondom het bos.

Het Betonbos ligt vlak bij het centrum van Groningen en is de afgelopen dertig jaar spontaan ontstaan toen er steeds meer bomen op of tussen de betonplaten begonnen te wortelen. Inmiddels staat een gebied van zo'n 16.000 vierkante meter vol met volwassen bomen. Ruim drie jaar geleden werd bekend dat de gemeente het bos wil kappen, zodat er woningen kunnen worden gebouwd. Tegelijk kwam de belofte dat het een groene wijk zou worden.

Maar veel omwonenden en natuurliefhebbers verzetten zich tegen de kap. Zij stelden dat het bos hittestress voorkomt en dat het een belangrijke verblijfplaats is van verschillende dieren. Ook vroegen ze zich af in hoeverre de nieuwe, groene stadswijk het Betonbos kan compenseren.

Ecologie

Aanvankelijk zou de kap al in maart beginnen, maar actievoerders wisten dat op het laatste moment te voorkomen. Ze stapten naar de rechter en wezen op de "belangrijke ecologische waarde" van het bos. De rechtbank veegde de bezwaren van tafel, waardoor de kap afgelopen maandag begon.

Een paar dagen later meldden omwonenden dat ze een aantal beschermde diersoorten, zoals houtduiven en eekhoorns, in het bos hadden gezien. Daarop legde de provincie de kapwerkzaamheden stil.

Uit onderzoek van de provincie blijkt nu dat er geen vogels broeden op het terrein. Wel is er een eekhoorn gezien, meldt de provincie. "Maar dit is geen essentieel foerageergebied voor het dier. Daarmee is het wettelijk toegestaan de werkzaamheden voort te zetten."

Geen vertraging bij bouw verwacht

Woordvoerder Pieter Borsboom van projectontwikkelaar VanWonen, de eigenaar van het terrein, zegt tegen RTV Noord dat de werkzaamheden "voorzichtig worden hervat, onder begeleiding van een ecoloog".

Borsboom verwacht niet dat het bouwproject vertraging oploopt nu de kap twee dagen heeft stilgelegen.

Schiphol mocht de klimaatactivisten van Extinction Rebellion die eerder dit jaar in het beveiligde deel van de luchthaven demonstreerden geen jarenlange toegangsverboden opleggen. De verboden maken volgens de rechtbank in Haarlem een "ontoelaatbare inbreuk op het demonstratierecht".

Volgens de rechter mag het demonstratierecht alleen worden ingeperkt als dat noodzakelijk is om veiligheidsredenen. De luchthaven heeft niet duidelijk gemaakt dat er een concreet veiligheidsrisico was.

"De lange toegangsverboden maken demonstraties op de luchthaven onmogelijk door de afschrikwekkende werking ervan."

'Regels onduidelijk'

Bovendien stelt de rechter dat de toegangsverboden grote gevolgen hebben voor de demonstranten. Zo zouden ze vijf of tien jaar niet mogen vliegen vanaf de luchthaven. "De demonstranten hoefden deze sancties ook niet te verwachten, omdat de regels onvoldoende duidelijk zijn", oordeelt de rechtbank. De demonstranten hebben de afgelopen jaren vaker actiegevoerd in het beschermde gebied van de luchthaven, zonder dat dat consequenties had.

Kort geding

In maart demonstreerden klimaatactivisten van Extinction Rebellion in de KLM-lounges achter de security check tegen het Flying Blue-programma van de luchtvaartmaatschappij. Veelvliegers sparen hiermee punten en krijgen voordelen, zoals stoelupgrades en voorrang bij het inchecken.

Na de betoging legde de luchthaven 37 demonstranten een toegangsverbod op. Toen Schiphol geen gehoor gaf aan het verzoek om deze verboden op te heffen, spande de actiegroep een kort geding aan.

"De demonstratie op Schiphol was volstrekt vreedzaam", zei een van de advocaten die Extinction Rebellion bijstaat. "Schiphol speelt voor eigen rechter."

Bij de cyberaanval op Clinical Diagnostics hebben de aanvallers volgens het laboratorium toegang gekregen tot de gegevens van 850.000 mensen. Dat is nog meer dan de NOS eerder vandaag bekendmaakte.

Het laboratorium deed onder meer onderzoek naar baarmoederhalskanker, in opdracht van Bevolkingsonderzoek Nederland. Uit een melding van het laboratorium aan Bevolkingsonderzoek Nederland bleek al dat de gegevens van 715.000 vrouwelijke deelnemers waren buitgemaakt door de aanvallers. Dat cijfer was al een stuk hoger dan het aantal dat aanvankelijk bekend was gemaakt.

Nu blijkt dat de gegevens van nog 135.000 mensen zijn gestolen. Details over deze groep zijn nog niet bekend.

Dat het aantal oploopt, heeft er onder meer mee te maken dat het tijd kost om uit te zoeken welke gegevens zijn gestolen, blijkt uit een persbericht van Clinical Diagnostics. "Het was noodzakelijk om grote aantallen computerbestanden handmatig te openen. Deze bestanden bevatten verschillende gegevens in verschillende formats." Daarna moest het lab de gegevens nog koppelen aan zorgverleners en patiënten.

Brieven verstuurd

In totaal hebben 941.000 vrouwen sinds 2017 meegedaan aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker via Clinical Diagnostics. De aanvallers konden via het datalek onder meer bij namen, geboortedata, adressen en burgerservicenummers. Ook hebben ze mogelijk gegevens over welk type onderzoek de patiënten ondergingen en testuitslagen bemachtigd.

Het laboratorium stuurt mensen van wie mogelijk gegevens gestolen zijn een brief. Dat doen behandelklinieken en Bevolkingsonderzoek Nederland ook. Een deel van de betrokkenen is al geïnformeerd, de overige brieven worden de komende weken verstuurd.

Clinical Diagnostics biedt in een persbericht excuses aan voor het datalek en beseft "dat dit bij betrokkenen veel zorgen oproept." Ook zegt het de oorzaak van de aanval grondig te onderzoeken, de systemen verder te versterken en volledig mee te werken aan alle onderzoeken die zijn gestart door overheidsinstanties. Er wordt onder meer een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de cyberaanval.

Met het nieuwe voorstel van demissionair minister Van Weel lijkt zich een meerderheid af te tekenen in de Tweede en Eerste Kamer voor de aangescherpte asielwetten. De minister van Justitie en Veiligheid wil een aanpassing doen waarmee voorkomen moet worden dat hulpverlening aan mensen die illegaal in Nederland verblijven strafbaar wordt.

Voor SGP en CDA vormde strafbaarstelling van de hulpverlening het grootste bezwaar om in te stemmen met de asielwetten. Van Weel wil de asielwet nu aanpassen, zodat dit niet het geval is.

Het CDA trok de steun voor de aangescherpte asielwetten in vanwege deze kwestie. NSC en SGP stemden wel voor, maar wilden dat de Raad van State zich uitsprak over de vraag of het strafbaar is om hulp te bieden aan mensen zonder verblijfspapieren.

Raad van State

Hulp aan iemand die illegaal in Nederland verblijft zou onder het huidige wetsvoorstel gezien kunnen worden als vorm van medeplichtigheid, schreef de Raad van State vandaag. "De hulpverlener maakt het immers mogelijk dat die persoon illegaal in Nederland kan blijven."

Het antwoord van de Raad van State is voor Van Weel aanleiding om het amendement aan te passen, zodat alleen het illegale verblijf strafbaar wordt. "Ik wil vaagheid voorkomen", zei Van Weel.

Snel aanpassen

"Het CDA gaat ervan uit dat er nu zo snel mogelijk een wijzigingsvoorstel wordt ingediend waardoor de asielnoodmaatregelenwet alsnog kan worden aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer", schrijft CDA-leider Bontenbal op X.

"De regering moet de wet op dit punt zo snel mogelijk aanpassen", zegt SGP-Kamerlid Van Dijk in een reactie.

De steun van beide partijen is belangrijk om een meerderheid te halen in de Eerste Kamer, waar überhaupt nog over het wetsvoorstel moest worden gestemd.

De PVV, die het amendement over strafbaarstelling van illegalen indiende, heeft zich nog niet uitgelaten over het voorstel van Van Weel.

PVV-leider Wilders liet eerder weten geen afzwakkingen van de asielwetten te dulden. Ook de steun van de PVV voor de asielwetten waar in juli over werd gestemd hing daar van af. "Ik denk dat het amendement er niet op was gericht om een kopje soep strafbaar te maken, en ik hoop op begrip van alle partijen", zegt Van Weel hierover.

Verkiezingen

Nu Van Weel een wijziging wil doorvoeren in een wetsvoorstel dat al in behandeling is bij de Eerste Kamer, door middel van een zogeheten novelle, moet ook de Tweede Kamer opnieuw stemmen over de kwestie.

Of de wet nog voor de verkiezingen eind oktober door de beide kamers geloodst kan worden is onzeker. "Ik weet niet hoe realistisch dat is, maar ik heb wel haast", zei Van Weel.

Hij zei dat hij tijdens zijn werkbezoeken aan het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) "heel veel frustratie" ziet over hoeveel moeite er wordt gestoken in een groep die geen recht heeft op asiel. Met de aangescherpte wetten denkt hij dat dit veranderd kan worden.

"Moordenaars! Moordenaars!" Voor de derde dag op rij schreeuwen duizenden Indonesiërs leuzen tegen de overheid voor het parlementsgebouw in hoofdstad Jakarta. Wat begon als een protest uit onvrede over een heel hoge woningtoelage voor parlementsleden, is uitgemond in een breder protest. "Ze vermoorden ons niet zozeer met wapens, maar met geld", zegt Didi, een van de demonstranten.

Sinds het aantreden van president Prabowo is er veel veranderd in Indonesië. Zijn regering investeert miljarden Indonesische roepia in het verzorgen van gratis maaltijden voor ruim 80 miljoen schoolkinderen. Maar om dat te bekostigen is er fors bezuinigd op onderwijs, zorg en infrastructuur. Die bezuinigingen raken de gewone Indonesiër hard en banen gaan verloren.

"De werkloosheid lijkt laag in Indonesië met 4,7 procent in het vorige kwartaal, maar dat cijfer is niet volledig", zegt Risky, een andere demonstrant. "Werkenden krijgen minder uren met lage salarissen." En dat betekent dat veel Indonesiërs te weinig geld verdienen om een goede maaltijd op tafel te zetten. Velen klussen daarom bij, bijvoorbeeld als chauffeur, om de eindjes aan elkaar te knopen. Maar zelfs dat lukt niet altijd.

De katalysator van de protesten van vandaag was de dood van zo'n chauffeur (ojek). Hij stond bij een van de demonstraties te wachten. De politie probeerde met geweld demonstranten uiteen te drijven en een politieauto reed hem aan. De demonstraties richten zich nu ook op het politiegeweld.

'Vergelijk mij niet met plebs'

De demonstranten proberen de ordetroepen achter de hekken van het parlementsgebouw uit te lokken. Ze schreeuwen "dood aan de politie" en lachen agenten uit. Er worden waterflessen over het hek gegooid, sommigen proberen het hek open te breken en anderen steken dozen in brand.

"Er is veel frustratie onder Indonesiërs", zegt politiek deskundige Abigail Limuria tegen Al Jazeera. "Want duizenden banen zijn verloren gegaan." Maar dat parlementariërs zichzelf een maandelijkse woningtoelage geven van omgerekend 2600 euro schiet veel burgers in het verkeerde keelgat.

Vooral als je weet dat de toelage vijftien keer meer is dan het maandelijkse minimumloon in het land. Toen een politicus met de vergelijking werd geconfronteerd, zei die volgens Limuria dat die toelage niet moet worden vergeleken met wat 'het plebs' verdient. "De arrogantie van de politieke elite bevalt de burgers niet", zegt Limuria.

Lage levenskwaliteit

Het is niet alleen een kwestie van banen, maar ook van levenskwaliteit. Het onderwijs in het land staat niet hoog aangeschreven. Volgens de OESO, een economisch samenwerkingsverband van vooral westerse landen, is Indonesië het land met een van de hoogste percentages volwassenen die niet verder zijn gekomen dan de basisschool.

Ook de zorg is er niet fantastisch. Indonesiërs die het kunnen betalen reizen liever naar Thailand of Singapore voor een medische behandeling. De bezuinigingen zullen de kwaliteit van zorg en onderwijs niet snel verbeteren.

President Prabowo heeft in een videoboodschap gereageerd op de dood van de ojek. "Ik ben geschokt door het excessieve geweld van de agent." Hij zei dat er een diepgravend onderzoek wordt ingesteld en dat de politie ter verantwoording wordt geroepen.

De protesten hebben ertoe geleid dat de omstreden woningtoelage per november wordt gestopt, maar dat weerhoudt de demonstranten in Jakarta er niet van door te gaan met hun protest. "Dood aan de corruptie in Indonesië. De mensen in dat gebouw verdienen zo veel, gewone mensen kunnen dat niet bevatten."

De Iraanse autoriteiten hebben in de eerste acht maanden van dit jaar al zeker 841 mensen geëxecuteerd, meldt de VN-mensenrechtenorganisatie OHCHR. Dat is een enorme toename vergeleken met vorig jaar.

Alleen al in juli executeerden de Iraanse autoriteiten 110 mensen. Dat is het dubbele van het aantal geëxecuteerden in juli vorig jaar. OHCHR schrijft dat onder meer vrouwen, Afghanen en andere etnische minderheden, zoals Baloch, Koerdische en Arabische burgers, geëxecuteerd zijn. Ook vorig jaar kregen tientallen vrouwen in Iran de doodstraf opgelegd.

"Het hoge aantal executies duidt op een systematisch patroon van het gebruik van de doodstraf als middel voor staatsintimidatie", aldus OHCHR-woordvoerder Ravina Shamdasani. "Etnische minderheden en migranten worden buitenproportioneel vaak getroffen."

'Doodstraf in strijd met recht op leven'

De hoogste functionaris voor mensenrechten van de VN, Volker Türk, heeft Iran opgeroepen om de uitvoering van de doodstraf op te schorten en executies uiteindelijk volledig af te schaffen. Iran heeft deze oproep tot nu toe genegeerd. "De doodstraf is onverenigbaar met het recht op leven en onverenigbaar met de menselijke waardigheid", aldus OHCHR.

Iran behoort al jaren tot de landen met de meeste executies ter wereld: in 2023 nam het ongeveer driekwart van alle wereldwijd geregistreerde executies voor zijn rekening, aldus Amnesty International, gevolgd door Saudi-Arabië met 15 procent.

Doodstraf voor betogers

Elf mensen staan momenteel op het punt geëxecuteerd te worden, van wie er zes zijn aangeklaagd wegens "gewapend verzet", aldus OHCHR. Zij worden beschuldigd van lidmaatschap van de Iraanse Volksmoedjahedien (MEK), een verboden Iraanse oppositiepartij.

Vijf anderen krijgen mogelijk de doodstraf vanwege deelname aan de massale protesten van 2022. Die braken uit nadat Mahsa Amini, een 22-jarige Koerdische vrouw, door de Iraanse moraalpolitie werd opgepakt omdat zij haar hoofddoek niet goed zou hebben gedragen. De vrouw werd na haar arrestatie in een politiebusje mishandeld en belandde in coma, waarna ze overleed.

De Thaise premier Paetongtarn Shinawatra is uit haar ambt gezet. Het Thaise grondwettelijk hof heeft bepaald dat zij de grondwet heeft overtreden. Paetongtarn heeft volgens het hof onethisch gehandeld tijdens een uitgelekt telefoongesprek met de oud-premier van buurland Cambodja, Hun Sen.

Dat gesprek vond in juni plaats, toen de spanningen tussen Thailand en Cambodja hoog waren opgelopen. De buurlanden zijn verwikkeld in een langdurig grensconflict, onder andere over de tempels in het gebied. Paetongtarn zegt dat het telefoongesprek was bedoeld om de spanningen te verminderen.

De inhoud van het gelekte gesprek leidde tot verontwaardiging in Thailand. Daar vonden velen dat Paetongtarn zich overdreven vriendelijk opstelde, terwijl ze een nationale veiligheidskwestie besprak. Ook zou ze een Thaise legergeneraal belachelijk maken. De Thaise rechter oordeelt dat grondwettelijke regels over ethiek zijn overtreden.

Troebel vooruitzicht

Paetongtarn werd al op 1 juli geschorst en raakt door de uitspraak nu definitief haar baan kwijt. Sinds de schorsing neemt vicepremier Phumtham haar taken over. De verwachting is dat hij de honneurs blijft waarnemen, totdat het parlement een nieuwe premier goedkeurt.

Het is ook mogelijk dat het kabinet het parlement ontbindt en nieuwe verkiezingen aankondigt. Volgens de grootste oppositiepartij in Thailand, de People's Party, is "de beste oplossing voor het land dat de volgende premier het parlement binnen vier maanden ontbindt".

Na een jaar komt nu een einde aan het leiderschap van Paetongtarn. Ze kwam in functie in roerige politieke en economische tijden. Ze is de dochter van de machtige oud-premier Thaksin. Die is bevriend met de Cambodjaanse oud-premier Sen en werd in 2006 afgezet bij een militaire coup.

Paetongtarn zegt dat de uitspraak een politieke verandering teweegbrengt in het land. "We moeten samenwerken om politieke stabiliteit op te bouwen en voorkomen dat zich nog een keerpunt voordoet."

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"Dit zou zomaar de nekslag kunnen zijn voor de Shinawatra-clan. De conservatieve elite heeft altijd een grote afkeer van ze gehad. Populistisch, corrupt en altijd betrokken bij schandalen.

Ze hebben vader Thaksin al eens met een staatsgreep afgezet, ook zijn zus Yingluck, en deze veroordeling leek de perfecte aanleiding om Peatongtarn uit te schakelen en daarmee voorgoed de hele Shinawatra-familie.

Maar het zorgt er wel voor dat Thailand in een politiek instabiele situatie belandt. Met een flinterdunne regeringsmeerderheid, en meerdere crises om mee te dealen, zoals een slechte economie en de grenscrisis met Cambodja. Dus hoe graag de conservatieven deze veroordeling wilden, ideaal is het niet voor Thailand."

Demissionair minister Wiersma van Landbouw heeft een analyse van haar stikstofplannen door kennisinstituten "misschien verkeerd verwoord", maar ze blijft erbij dat die analyse haar voorgestelde beleid in grote lijnen ondersteunt. Dat zei ze bij de inloop van de ministerraad.

Wiersma beweerde deze week in het FD dat kennisinstituten zouden hebben gesproken van "goede plannen", maar die konden zich niet vinden in die lezing. "Dat kan niet op basis van de analyse worden geconcludeerd", aldus de experts.

De kennisinstituten, waaronder het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), deelden hun conclusies over de stikstofplannen vorige maand in een presentatie met een ministeriële commissie. De inhoud daarvan werd niet direct openbaar gemaakt, omdat het ging om een vertrouwelijk gesprek. Na de woorden van Wiersma maakten de kennisinstituten de presentatie alsnog openbaar.

Wiersma zegt nu dus dat ze de analyse "misschien verkeerd verwoord" heeft. "Maar ze onderschrijven ook een hoop maatregelen. Dat probeerde ik duidelijk te maken. Natuurlijk zitten er ook kritische kanttekeningen bij, die neem je mee."

Niet realistisch

Het PBL, Deltares, het RIVM en de Wageningen Universiteit hadden geconcludeerd dat de plannen van Wiersma om Nederland uit de stikstofcrisis te leiden vele miljarden zullen kosten, maar niet concreet, haalbaar en effectief genoeg zijn om de wettelijke doelen te halen.

De totale kosten van het maatregelenpakket zijn 21,3 miljard euro tot en met 2035, maar het halen van de doelen is met het voorgestelde beleid niet realistisch volgens de kennisinstellingen.

De Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel (MCEN) had de kennisinstituten gevraagd om het pakket aan stikstof- en natuurmaatregelen te beoordelen. De commissie was begin dit jaar opgericht om "Nederland van het slot te halen" op het gebied van stikstof.

Ambitieus, maar niet concreet

Het pakket is omvangrijk en ambitieus, maar ook nog weinig concreet, zeggen de kennisinstellingen. Verder ontbreekt een duidelijke visie op landbouw en natuur. "Ondanks de huidige dalende trend in stikstofemissie zal zonder aanvullend beleid het MCEN-doel voor emissiereductie in de landbouw niet worden gehaald", is te lezen.

Wiersma is het niet eens met de conclusie van de experts dat er met haar plannen nauwelijks stikstofwinst wordt behaald. "Dat zie ik echt anders. Er wordt stikstof gereduceerd, alleen ligt er nu nog geen beleid. Straks wel."

Belangrijk onderdeel van de plannen is het idee van 'doelsturing'. Daarmee krijgt elke boer de ruimte om zelf te kiezen op welke manier wordt voldaan aan doelen voor emissiereductie. De kennisinstituten noemen doelsturing een goed idee, maar de maatregelen bieden volgens hen weinig garanties dat het doel van uitstootdaling op deze manier wordt gehaald.

Zo is het niet duidelijk wat er gebeurt als boeren zich niet houden aan hun reductiedoel. Bovendien is het landelijke reductiedoel in de landbouw van 42 tot 46 procent in 2035 ten opzichte van 2019 volgens de experts "onrealistisch" met doelsturing.

Inkrimpen veestapel

De kennisinstellingen wijzen erop dat in vrijwel alle studies die kijken naar het halen van de doelen op het gebied van natuurherstel, klimaat en waterkwaliteit, de krimp van de veestapel noodzakelijk is. Die krimp draagt ook bij aan het verlagen van de ammoniakemissie, die voor zo'n 90 procent uit de landbouw afkomstig is. De minister herhaalde bij de inloop van de ministerraad desondanks dat het inkrimpen van de veestapel "geen doel op zich" is.

Het reduceren van de veestapel kan wat haar betreft wel het gevolg zijn van de bestaande vrijwillige uitkoopregelingen. De experts spreken echter van "grote onzekerheid over het animo voor deelname" aan deze regelingen. Ze noemen het daarom "niet aannemelijk" dat de uitkoopdoelen van Wiersma worden gehaald.

Demissionair minister Van Weel van Justitie en Veiligheid wil de asielwet aanpassen zodat hulp aan iemand die illegaal in Nederland verblijft niet strafbaar wordt. Die hulp kan onder het huidige wetsvoorstel worden gezien als vorm van medeplichtigheid, schreef de Raad van State vandaag.

"Ik ga voorstellen om de wet op dit punt aan te passen", reageert Van Weel op het advies. Hij had het adviesorgaan van het kabinet gevraagd of hulpverlening strafbaar wordt met het huidige wetsvoorstel. "Het antwoord is eigenlijk ja." Hij wil het voorstel nu in aangepaste vorm opnieuw aan de Tweede Kamer voorleggen.

Kop soep ook strafbaar

Op basis van het huidige wetsvoorstel kan hulp als strafbaar worden gezien, schrijft de raad. "De hulpverlener maakt het immers mogelijk dat die persoon illegaal in Nederland kan blijven." Dat geldt zowel voor mensen die als vrijwilliger hulp verstrekken als mensen die dat beroepsmatig doen, aldus de raad. "Ook bij beperkte vormen van hulp, zoals het geven van een kop soep, kan al sprake zijn van medeplichtigheid."

Of er daadwerkelijk sprake is van medeplegen of medeplichtigheid hangt af van de situatie. De rechter zal dit moeten beoordelen in een concrete zaak, zegt de Raad.

Mogelijke aanpassingen

Het adviesorgaan noemde verschillende opties voor het aanpassen van de wet zodat hulpverlening niet strafbaar wordt. De eerste optie is om het strafbaar stellen van illegaal verblijf volledig te schrappen uit het voorstel. Ook kan de strafbaarstelling zelf worden aangepast. Bijvoorbeeld door illegaliteit een overtreding in plaats van een misdrijf te maken. Medeplichtigheid aan een overtreding is niet strafbaar.

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Van Weel dat hij ervoor kiest om hulpverlening niet strafbaar te laten zijn. "De strafbaarstelling van illegaliteit zelf houd ik in stand." Voorafgaand aan de ministerraad zei Van Weel dat hij meerdere opties zag om de wet aan te passen. Hij wil nog steeds dat de Eerste Kamer de wetten snel kan behandelen, zei hij.

Kabinetsval

Het was voor de zomer de PVV die het strafbaar stellen van illegaal verblijf in een amendement toevoegde aan de asielwetten die in stemming zouden komen. De Kamer stemde in met zowel het amendement als de aangescherpte asielwetten. Daardoor zou er een celstraf van maximaal een half jaar kunnen komen te staan op illegaal verblijf in Nederland.

"Ik denk dat het amendement er niet op was gericht om een kopje soep strafbaar te maken en ik hoop op begrip van alle partijen", zegt Van Weel gevraagd naar de steun van de PVV en andere partijen.

In juni stapte de PVV uit de coalitie met VVD, NSC en BBB omdat die laatste drie partijen niet van plan waren hun akkoord open te breken voor strenger asielbeleid.

Aanscherping asielwetten

Bij de stemming stemde NSC voor de aanscherping van de asielwetten, maar de toen nog coalitiepartij worstelde met het strafbaar stellen van het helpen van mensen in de illegaliteit. "Medemenselijkheid of het schenken van een kom soep mag natuurlijk nooit strafbaar zijn", zei NSC-Kamerlid Boomsma hierover. Het CDA trok de steun voor de aanscherping van de asielwetten in vanwege deze kwestie.

NSC en SGP wilden dat de Raad van State zich uitsprak over de vraag of het strafbaar is om hulp te bieden aan mensen zonder documenten. "De regering moet de wet op dit punt zo snel mogelijk aanpassen, want dit is voor de SGP onaanvaardbaar", zegt SGP-Kamerlid Van Dijk nu. De steun van de SGP is belangrijk om een meerderheid te halen in de Eerste Kamer, waar nog over het wetsvoorstel moet worden gestemd.

Terugtrekken uit samenleving

Drie inspecties stuurden in juli een brief naar demissionair minister Van Weel waarin ze hem waarschuwden voor de gevolgen van het strafbaar stellen van illegaal verblijf in Nederland. Een van hun zorgen is dat mensen die hier illegaal verblijven zich helemaal uit de samenleving zullen terugtrekken. Daarmee worden ze nog kwetsbaarder als ze bijvoorbeeld geen aangifte kunnen of durven te doen. Ook zouden ze zorg kunnen gaan mijden.

Het plan om illegaliteit strafbaar te stellen verdeelt de Nederlandse politiek al jaren.

Een vrouw uit het Brabantse Heeswijk-Dinther heeft een schorpioen gevonden in haar tas na haar vakantie in Kroatië. Toen ze haar tas aan het uitpakken was, zag ze ineens iets bewegen, meldt Omroep Brabant. Tot haar schrik bleek het te gaan om een Europese zwarte schorpioen die was meegelift.

De vrouw heeft de schorpioen voorzichtig in een bakje gezet en overgedragen aan de dierenambulance. In de tas werd ook een exoskelet van de schorpioen gevonden, wat er volgens de dierenambulance op wijst dat het dier een rustige plek had opgezocht om te vervellen.

De Europese zwarte schorpioen is giftig, maar voor mensen niet levensbedreigend. Een steek kan volgens de dierenambulance flink pijn doen, maar is niet gevaarlijker dan die van een bij of wesp.

Niet de favoriete logé

Toch veroorzaakte de onverwachte gast enige spanning in het opvangcentrum van de dierenambulance, waar hij een nacht verbleef. "Onze medewerkers hielden hem goed in de gaten, al was hij niet bepaald hun favoriete logé", aldus de dierenambulance.

Vanochtend is de schorpioen overgebracht naar Stichting Carnivora, gespecialiseerd in exotische dieren.

Twee militairen van het Libanese leger zijn gedood door een exploderende Israëlische drone in Zuid-Libanon. Israël stelt dat de drone crashte door een technisch probleem en zegt de gebeurtenis te betreuren.

Bij het neerkomen van de drone en de daarop volgende ontploffing vielen naast twee doden ook twee gewonden. Dat gebeurde in de buurt van Ras al-Naqoura, een plaats aan de kust. De drone explodeerde toen de militairen het apparaat onderzochten.

Het gebeurt vaker dat Libanese militairen omkomen door Israëlisch wapentuig. Begin deze maand kwamen zes militairen om in Zuid-Libanon toen ze probeerden niet-ontplofte Israëlische munitieresten onschadelijk te maken.

Hezbollah ontwapenen

De dronecrash met dodelijke gevolgen komt op een moment dat de Libanese regering, gesteund door de VS, probeert de militante beweging Hezbollah in Zuid-Libanon ertoe te bewegen de wapens in te leveren. Daarbij is de positie van Israël erg belangrijk. Het buurland viel in 2024 Libanon binnen om Hezbollah te bestrijden en houdt er sindsdien een aantal militaire posten bezet.

Na een bezoek van de Amerikaanse gezant Thomas Barrack stelde de Israëlische premier Netanyahu maandag dat Israël zijn troepen in Zuid-Libanon zal terugtrekken als Hezbollah inderdaad wordt ontwapend. De Libanese regering wil dat voor het einde van het jaar voor elkaar krijgen. Het Libanese leger, traditioneel zwakker dan Hezbollah, moet daar ook een rol bij spelen.

De VS wil Hezbollah overhalen hun wapens op te geven in ruil voor hulp bij de economische ontwikkeling van Zuid-Libanon en financiële ondersteuning voor ontwapende Hezbollah-strijders. Saudi-Arabië en Qatar willen daar volgens Barrack voor betalen.

Het is de echter zeer de vraag of de leiding van Hezbollah daarmee akkoord gaat. De gezant suggereerde deze week dat de VS daar direct of indirect met Hezbollah over in gesprek is. Tot nog toe bezweert de leiding van de door Iran gesteunde groep dat de Hezbollah-strijders hun wapens niet op zullen geven.

VVD-Kamerlid Eric van der Burg gaat met NSC en Partij voor de Dieren om tafel, omdat hij twee keer boos is uitgevallen. Dat gebeurde tijdens het debat over Gaza, dat vorige week vrijdag plaatsvond nadat de NSC-bewindslieden bekendmaakten uit het demissionaire kabinet te stappen.

Tijdens het debat schold Van der Burg NSC-fractiemedewerkers uit voor "teringlijers", zo bevestigt hij aan NU.nl. Van der Burg heeft daarna met NSC contact gezocht. Volgende week gaan ze met elkaar om tafel.

Van het debat circuleert ook een andere video met Van der Burg. Daarop lijkt hij Partij voor de Dieren-leider Esther Ouwehand uit te schelden. Van der Burg bevestigde een paar dagen later aan RTL Nieuws dat hij haar daar inderdaad "kutwijf" noemde.

Een woordvoerder van de Partij voor de Dieren laat weten dat Van der Burg gisterenavond ook Ouwehand heeft gevraagd om volgende week met hem in gesprek te gaan. Zowel Van der Burg als de VVD reageerde niet op vragen van de NOS over de twee incidenten.

Slecht in zijn vel

"Ik was gewoon een sukkel", zei hij voor de camera's van RTL Nieuws over zijn uitval tegen Ouwehand. "Je hoort je gewoon netjes te gedragen en dat heb ik afgelopen vrijdag, in een woordenwisseling die ik met haar had, niet gedaan. Dat was dom, dat soort dingen moet ik niet zeggen."

Aan NU.nl laat het VVD-Kamerlid weten dat hij die dag heel erg slecht in zijn vel zat. "Collega's zeggen de ergste dingen. Zoals dat ik een genocide vergoelijk en dat ik bloed aan m'n handen heb. Ik krijg ook veel foto's van dode kinderen opgestuurd. Dat gaat je allemaal niet in de koude kleren zitten."

Van der Burg staat op nummer 5 van de VVD-kandidatenlijst voor de komende Kamerverkiezingen. In het kabinet-Rutte IV was hij als staatssecretaris van Justitie en Veiligheid onder meer verantwoordelijk voor de invoering van de spreidingswet.

Het datalek bij Clinical Diagnostics, een laboratorium dat in opdracht van Bevolkingsonderzoek Nederland onderzoek deed naar baarmoederhalskanker, is nog groter dan gedacht. Dat laat de instantie vrijdagochtend weten.

Deze week meldde het laboratorium aan Bevolkingsonderzoek Nederland dat de gegevens van nog eens minimaal 230.000 vrouwelijke deelnemers zijn buitgemaakt. Dat komt boven op het aantal van de 485.000 slachtoffers dat eerder deze maand naar buiten kwam.

Clinical Diagnostics kan bovendien niet uitsluiten dat hackersgroep Nova de gegevens van alle vrouwen heeft kunnen inzien. Daarom houdt Bevolkingsonderzoek Nederland er nu rekening mee dat de gegevens van alle deelnemers zijn gestolen.

In totaal gaat het om 941.000 vrouwen die sinds 2017 meededen aan het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Voor 226.000 vrouwen is niet vastgesteld dat hun gegevens zijn gestolen, maar de vrees is van wel.

Het gaat daarbij om onder meer testuitslagen, bsn's en adressen. E-mailadressen en telefoonnummers deelde Bevolkingsonderzoek Nederland niet, maar andere zorgverleners die samenwerkten met het laboratorium deden dat mogelijk wel.

Vervelende boodschap

De gegevens van de 941.000 vrouwen staan overigens nog los van de gegevens die door bijvoorbeeld huisartsen en diagnostische centra aan Clinical Diagnostics zijn verstrekt. Om hoeveel personen het daarbij gaat, is onbekend: het laboratorium en moederbedrijf Eurofins antwoorden al ruim tweeënhalve week niet op vragen van journalisten.

"We realiseren ons dat dit voor deelnemers van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker een zeer vervelende boodschap is", aldus Bevolkingsonderzoek Nederland in een schriftelijke verklaring.

De gegevens die door andere laboratoria zijn verwerkt, zijn niet getroffen. Bevolkingsonderzoek Nederland werkte in totaal samen met drie laboratoria. Sinds het datalek aan het licht kwam wordt het laboratorium van Clinical Diagnostics niet meer gebruikt.

Brieven

Alle 941.000 vrouwen krijgen halverwege volgende maand een brief met meer informatie, ook de vrouwen die eerder al een brief hebben ontvangen. Daarin zal ook meer informatie staan over welke gegevens precies zijn gedeeld met het laboratorium, en die dus waarschijnlijk zijn gestolen.

Hackersgroep Nova publiceerde eerder op het darkweb de persoonlijke gegevens van 53.000 mensen, ook mannen. Die gegevens waren vooral door huisartsen aan Clinical Diagnostics verstrekt. Hoewel de groep aanvankelijk dreigde alle gegevens te publiceren als Clinical Diagnostics geen 1,1 miljoen euro zou betalen, kwam die daar weer van terug. De hackers zeggen de data te hebben verwijderd, al kan dat niet worden gecontroleerd.

Nova is een relatief nieuwe hackersgroep, waarschijnlijk afkomstig uit Rusland. Net als veel andere Russische hackersgroepen valt Nova netwerken van bedrijven en organisaties aan om geld te verdienen. De hackers stelen zoveel mogelijk data en zetten daarna het bedrijfsnetwerk op slot; slachtoffers moeten doorgaans miljoenen euro's betalen om het netwerk van het slot te halen en te voorkomen dat de data worden gepubliceerd.

Hoewel de politie en de Autoriteit Persoonsgegevens oproepen om niet te betalen, doen bedrijven dat vaak toch, vooral als persoonsgegevens van klanten zijn gestolen. Als die gegevens worden gepubliceerd, kunnen klanten slachtoffer worden van phishing. De KNVB betaalde hackers twee jaar geleden om te voorkomen dat paspoorten van spelers zouden worden gepubliceerd.