NOS Nieuws - Algemeen

"Israëliërs en Palestijnen verdienen het beiden om naast elkaar te leven in veiligheid, waardigheid en vrede. We kunnen niet teruggaan naar de status quo zoals die bestond op 6 oktober."

Met die woorden doelt de Amerikaanse president Biden op de zogeheten tweestatenoplossing om het conflict tussen Israël en de Palestijnen te beëindigen. Leiders van over de hele wereld sluiten zich aan bij het pleidooi voor een permanente oplossing. Maar gemakkelijk zal die niet zijn - en de discussie erover wordt niet voor het eerst gevoerd.

Nog voor de oprichting van de staat Israël kwamen de Verenigde Naties in 1947 met een plan voor de oprichting van twee staten: een voor de Joodse en een voor de Arabische/Palestijnse inwoners van het Mandaatgebied Palestina, dat tot dan Brits was.

Het VN-plan werd omarmd door de Joodse onafhankelijkheidsbeweging, maar Arabische buurstaten en vertegenwoordigers van de Palestijnse Arabieren wezen het af omdat de voorgestelde gebiedsverdeling uitviel in het voordeel van de Joodse inwoners van Palestina, die toen nog een kleine minderheid vormden. Het plan ging van tafel.

Daarna verklaarde Israël zich in 1948 onafhankelijk, waarop de buurstaten Israël aanvielen. Bij de onafhankelijkheidsoorlog - de Nakba (catastrofe) voor Palestijnen - vluchtten ruim 700.000 Palestijnse Arabieren naar het Egyptische Gaza, de Jordaanse Westoever en omliggende landen. Na de oorlog van 1967 tussen Israël en zijn buurlanden werden de Golanhoogten, Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem permanent bezet door Israël.

De vestiging van een onafhankelijk Palestina naast Israël werd het meest concreet bij de Oslo-akkoorden in de jaren 90. Die vormden het raamwerk waarin de Palestijnse Autoriteit (PA) geleidelijk het bestuur in de Palestijnse gebieden zou overnemen en Israël zich stapsgewijs zou terugtrekken uit Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Maar heikele issues als de status van Oost-Jeruzalem en het recht op terugkeer van Palestijnse vluchtelingen van 1948 en 1967 werden niet opgelost.

Aan dat vredesproces kwam een eind toen de Israëlische premier Rabin eind 1995 werd vermoord door de rechts-extremistische Israëliër Yigal Amir. Aan Palestijnse zijde verzetten Hamas en andere militante groeperingen zich tegen de akkoorden, waar ook de erkenning van Israël bij hoorde.

Ook in 2000 en 2008 waren leiders dicht bij een akkoord over een Palestijnse staat, maar liepen gesprekken toch stuk. Struikelblok: het eventuele recht op terugkeer van ruim 5 miljoen Palestijnse vluchtelingen en hun nazaten, en de toekomst van illegale Joodse nederzettingen.

Op deze kaart zie je waar op de Westelijke Jordaanoever inmiddels Joodse nederzettingen zijn:

In 2005 besloot Israël onder premier Sharon nog wel om het leger weg te halen uit Gaza en Joodse nederzettingen daar op te geven; iets dat slecht viel bij zijn eigen bevolking. Maar met de machtsovername van Hamas in Gaza in 2007, hun rivaliteit met de Palestijnse Autoriteit én hardliner Netanyahu aan de knoppen in Israël, verdween een tweestatenoplossing ogenschijnlijk voorgoed uit zicht.

Tot de bloedige aanval van Hamas op Israël op 7 oktober. Amerika steunt Israël sindsdien bij het uitschakelen van Hamas en wil dat na de oorlog de Palestijnse Autoriteit aan de macht komt in Gaza. Die zou dan de enige Palestijnse partij moeten zijn bij onderhandelingen over een Palestijnse staat.

Maar wat de VS en andere landen ook willen: er zijn nog altijd veel obstakels. Dit zijn de belangrijkste:

Sinds de bezetting van de Westoever en Oost-Jeruzalem in 1967 is het aantal kolonisten dat daar volgens internationaal recht illegaal woont en werkt gegroeid naar ruim 700.000. Er zijn meer dan honderd illegale nederzettingen en 'outposts'. De vraag is of en hoeveel nederzettingen Israël zal willen teruggeven aan de Palestijnen. En of Israël, als het bepaalde nederzettingen op de Westbank handhaaft, ander land ter compensatie aan de Palestijnen zal aanbieden.

De nederzettingen en de speciale verbindingswegen, die alleen door Israëlische burgers mogen worden gebruikt, zorgen nu voor een logistieke nachtmerrie voor de Palestijnen als ze zich willen verplaatsen binnen de Westelijke Jordaanoever. Het gebied is nu een spreekwoordelijke gatenkaas, waar het moeilijk wordt om een levensvatbare Palestijnse staat te vestigen.

Correspondent Nasrah Habiballah neemt je in deze video mee langs de vele checkpoints in het gebied:

Als de Israëlische regering al wil meewerken aan een onafhankelijk Palestina, is het de vraag of Israël echt zal toestaan dat die staat een eigen defensiemacht ontwikkelt. "Ik ben bereid hun alle middelen te geven om zichzelf te kunnen besturen, maar geen enkele macht waarmee ze ons kunnen bedreigen", zei Netanyahu begin dit jaar tegen CNN .

Volgens deskundigen is dat bezwaar overigens niet onoverkomelijk. "Een combinatie van een stevig uitgeruste Palestijnse politiemacht en een geloofwaardige internationale garantstelling voor de veiligheid van een Palestijnse staat kan een oplossing zijn voor dit vraagstuk", stelt conflictonderzoeker Erwin van Veen van Instituut Clingendael.

Niet zonder reden voorzag het VN-plan uit 1947 in een internationale status voor Jeruzalem. De Palestijnse Autoriteit heeft het nu door Israël bezette Oost-Jeruzalem aangemerkt als toekomstige hoofdstad. Maar Israël verklaarde al in 1980 bij wet dat Jeruzalem de "eeuwige en ondeelbare" hoofdstad van Israël is.

Een bijzonder knelpunt is de status van de oude stad en de Tempelberg, of Haram al-Sharif voor moslims. Met voor zowel joden, moslims als christenen heilige plekken als de Al-Aqsamoskee, de Klaagmuur en de Heilig Grafkerk.

Het aantal door de Verenigde Naties erkende Palestijnse vluchtelingen door de Nakba of 'catastrofe' is uitgegroeid tot bijna 5 miljoen. De meesten wonen in vluchtelingenkampen in Jordanië, Libanon of Syrië. Bij eerdere onderhandelingen tussen de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) van Arafat en Palestijnse Autoriteit met Israël hielden de Palestijnen vast aan hun recht op terugkeer. Israël wil dat niet toestaan, omdat Joodse inwoners van Israël anders een minderheid zouden worden in de Joodse natiestaat.

De Palestijnen willen ook dat Israël de Nakba voluit erkent en daar verantwoordelijkheid voor neemt. Daar hoort dan ook compensatie bij voor verloren land en huizen in het huidige Israël.

Volgens Van Veen is een mogelijke tussenoplossing het instellen van een ruimhartig compensatiefonds, het accepteren van een symbolisch aantal Palestijnen dat terugkeert binnen de grenzen van Israël en het verder mogelijk maken van terugkeer naar de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. "Het is verre van ideaal, maar ik zie in de huidige machtsrealiteit weinig andere mogelijkheden."

Aangenomen wordt dat Netanyahu na de oorlog het veld moet ruimen. Zijn populariteit is sinds 7 oktober drastisch gedaald. Veel Israëliërs wijten de terreuraanslag van Hamas en de gijzeling van meer dan 200 Israëlische burgers aan het annexatiebeleid en het falende veiligheidsbeleid van Netanyahu's rechts-radicale regering. Veel legereenheden waren verplaatst van de grens met Gaza naar de Westoever, ter bescherming van de toenemende kolonistenpopulatie.

"Onder Netanyahu is de Palestijnse kwestie van een samenlevingsvraagstuk veranderd in een veiligheidskwestie", zegt Midden-Oostendeskundige Peter Malcontent. De vraag is of de oorlog de Israëlische bevolking enthousiast krijgt voor een permanente vredesregeling. Zeker nu de Israëlische politiek in de afgelopen jaren verder naar rechts opschoof.

Hetzelfde geldt voor de Palestijnen. De legitimiteit, populariteit en het functioneren van de Palestijnse Autoriteit en president Abbas is tot een dieptepunt gezakt. Het is de vraag wie Abbas op termijn opvolgt. In een onderzoek van begin november verklaren Gazanen nog minder dan eerst te geloven in vreedzame co-existentie met Israël en de tweestatenoplossing.

De Russische politie is gisteravond gaybars in Moskou binnengevallen. Lokale media melden dat er officieel sprake was van drugscontroles, maar zeer vermoedelijk hebben de invallen te maken met het verbod op wat de overheid de 'extremistische lhbti-beweging' noemt. Dat werd donderdag bekrachtigd door het hooggerechtshof.

Er werden invallen gedaan in onder andere een nachtclub, een sauna voor mannen en een bar die feesten organiseert voor de lhbti-gemeenschap.

Ooggetuigen zeggen dat clubgangers zich moesten legitimeren en dat hun identiteitsbewijzen werden gefotografeerd. Volgens hen konden managers hun klanten waarschuwen voordat de politie arriveerde.

Meerdere lhbti-locaties in Rusland hebben hun deuren permanent gesloten. Zo is gaybar Central Station in Sint-Petersburg dichtgegaan omdat de eigenaar niet zou toestaan dat de bar open blijft nu de nieuwe wet van kracht is.

De directeur van het Moskouse Gemeenschapscentrum voor lhbti-initiatieven zegt dat veel Russen overwegen het land te verlaten, om geen doelwit te worden van discriminatie. "Het is voor ons duidelijk dat ze ons opnieuw als een binnenlandse vijand bestempelen om de focus te verleggen van alle andere problemen die in Rusland in overvloed aanwezig zijn", zei ze tegen AP.

Het Russische hooggerechtshof stemde donderdag in met een wet die de 'internationale lhbti-beweging' als extremistisch bestempelt en alle activiteiten in Rusland verbiedt. Daarmee is de gemeenschap op dezelfde lijst beland als Al-Qaida, IS en Navalny's anti-corruptie-organisatie.

Tien jaar geleden werd 'homo-propaganda' voor het eerst verboden voor minderjarigen in Rusland. Films en boeken werden gecensureerd en uit de bioscopen en winkels gehaald.

Vorig jaar werd het verbod op 'homo-propaganda' uitgebreid naar alle leeftijden en afgelopen zomer werden geslachtsveranderende operaties verboden, net als het wijzigen het geslacht in het paspoort. Dat heeft grote gevolgen voor mensen die zich identificeren als vrouw, maar formeel dienstplichtige mannen zijn ten tijde van oorlog.

Op een aantal plekken in Nederland zijn vanochtend vroeg ijsbanen opengegaan. Maar wie wil genieten van het eerste natuurijs van deze winter moet snel zijn: de baan in Doorn is alweer dicht omdat het ijs niet meer betrouwbaar is.

"Het ijs smolt letterlijk onder de voeten weg", zegt Auke Porte van de Doornsche IJsclub rond 12.00 uur. Zijn ijsbaan in Doorn was vanochtend een van de eerste die openging. Het achterste deel bleef al voor de zekerheid gesloten omdat de zon daar vaak op staat, zei Porte bij RTV Utrecht.

Ook waren hardrijders niet welkom, alleen 'krabbelaars' en recreatieschaatsers mochten het ijs op. Toen de zon uitbundig begon te schijnen, was het helemaal afgelopen met de schaatspret.

Vanochtend is ook de schaatsbaan in Winterswijk opengegaan. Het was eerder in de week even spannend of op die baan wellicht de eerste marathon op natuurijs zou worden geschaatst.

Gisteren bleek al dat er daarvoor te weinig ijsvorming zou zijn ondanks de speciale ondergrond van schuimbeton. Er is drie centimeter ijs nodig voor zo'n marathon, om 08.30 uur lag er zeven millimeter, meldt Omroep Gelderland.

'Het was hard werken', vertelt ijsmeester Auke Spijkstra:

"Prachtig ijs. Met de zon er zo achter. Hier geniet je van", zegt een van de schaatsers in Winterswijk in het NOS Radio 1 Journaal. "Fijn dat het nu kan", zegt een ander bezoeker die snel haar schaatsen onderbindt. "Ik heb elke dag gekeken of de ijsbaan openging. Zeven uur de wekker, op de website kijken of-ie op groen staat... en nu ga ik snel de baan op."

Rond het middaguur was de ijsbaan in Winterswijk nog steeds open. Maar ook daar schijnt de zon uitbundig, dus hoelang er nog geschaatst kan worden, is onduidelijk.

Ook aan de andere kant van het land, in De Lier, niet ver van Den Haag kan (eventjes) worden geschaatst op natuurijs. "We hebben een mooie ijsbaan', zegt voorzitter Wim van den Berg van ijsbaan Hard gaat-ie. "We zijn gisteren op tijd begonnen en het was hopen dat het helder weer bleef', vertelt hij bij Omroep West. "Helaas werd het rond middernacht bewolkt, maar gelukkig om 05.00 uur weer helder. We hebben het dus voor elkaar gekregen."

Hoelang de ijsbaan open kan blijven, weet Van den Berg niet. "Zolang het kan", is het simpele antwoord.

De ijspret is van korte duur, want vanaf het eind van de middag trekken er winterse buien vanuit het westen over het land. Als gevolg daarvan kan het in de westelijke kustprovincies glad worden door zowel sneeuw als door bevriezing van natte weggedeelten, waarschuwt het KNMI.

In de loop van de avond kan dit ook in het noorden gebeuren. Vanaf 17.00 uur tot middernacht is voor het westen en noorden van het land code geel afgekondigd.

In de loop van morgenmiddag gaat het van het zuidwesten opnieuw sneeuwen en kan er een sneeuwdek ontstaan van 1 tot 3 centimeter. Ook dat sneeuwgebied trekt verder noordoostwaarts over het land. Hierdoor kan opnieuw gladheid optreden.

Bij een leghennenbedrijf in Putten is vogelgriep vastgesteld. Alle ongeveer 110.000 kippen worden door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) geruimd.

"Een zware klap voor de ondernemer en een klap voor de hele pluimveesector in Putten", zegt burgemeester Lambooij bij Omroep Gelderland. "Het gaat om een van onze grootste pluimveebedrijven. De impact is enorm. Niet alleen voor dit bedrijf, maar ook voor de directe omgeving."

Het gaat om de voorlopig grootste uitbraak van de nieuwe vogelgriepgolf, die op 11 november begon bij een pluimveebedrijf in Renswoude. Daar werden toen ongeveer 65.000 kippen geruimd. Sinds die tijd is ook een aantal kinderboerderijen en een zorgboerderij getroffen.

De uitbraak van de zeer besmettelijke ziekte geeft extra reden tot zorg: in een zone van tien kilometer rondom het leghennenbedrijf liggen nog eens 82 pluimveebedrijven, meldt Omroep Gelderland.

Binnen de zone geldt nu een vervoersverbod voor pluimvee en eieren. Naar de slachterijen is een beveiligde route ingesteld, zodat contact tussen de mogelijk besmette dieren en andere dieren wordt voorkomen.

Sinds 14 november geldt, net als bij de vorige golf van vogelgriep, ook weer een landelijke ophok- en afschermplicht. De ophokplicht is van toepassing op alle pluimveehouderijen, de afschermplicht geldt voor hobbykippen.

In september zijn voor het eerst 1800 eendagskuikens gevaccineerd tegen vogelgriep. Het gaat om een proef, want het is nog onduidelijk hoe effectief het vaccin is.

Ook wordt onderzocht of vaccinatie verspreiding van het virus tegengaat. De eerste resultaten van de proef worden in het eerste kwartaal van volgend jaar verwacht.

De president van de Hoge Raad slaat alarm over het groeiend aantal Nederlanders dat zich 'autonoom' of 'soeverein' verklaart. De Hoge Raad, de hoogste rechter in straf-, civiele en belastingzaken, laat zich zelden in het openbaar uit over maatschappelijke problemen. In dit geval doet president Dineke de Groot in dagblad Trouw dat wel, omdat ze aandacht wil vragen voor de onderliggende problemen van deze burgers.

Mensen die zich 'autonoom' verklaren, denken zich te kunnen loskoppelen van de overheid om zich zo te onttrekken aan wetten en regels. Ze weigeren bijvoorbeeld belastingen en boetes te betalen en denken dat de overheid na hun geboorte hun vrijheid heeft afgepakt. Met brieven proberen ze zich te onttrekken aan bijvoorbeeld de Belastingdienst, justitie en gemeenten. Ze willen het 'contract' met de overheid opzeggen.

Ook bij de Hoge Raad kwamen duizenden van dit soort brieven binnen, vertelt De Groot in de krant, inmiddels negentien verhuisdozen vol. Vaak gaat het om standaardformulieren die van het internet zijn gehaald, waarin wordt verwezen naar niet bestaande instanties zoals de Hoge Raad van de Kinderen of de Hoge Raad van de Mensenkinderen.

"Het is een opeenstapeling van nepnieuws. Die brieven bleven maar binnenkomen", citeert Trouw De Groot. "We keken elkaar aan en dachten: wat gebeurt hier? En wat moeten we er mee?" Het antwoord is dat de Hoge Raad er niets mee kan, want je kunt je niet met een brief onttrekken aan wetten, regels, je zorgpremie of het betalen van belasting.

Wel wil De Groot begrijpen waarom mensen dit doen, omdat ze door desinformatie - vaak online - op het verkeerde been zijn gezet en nu denken dat ze bijvoorbeeld geen rekeningen meer hoeven te betalen. "Het gaat veelal om kwetsbare burgers die op deze manier nog verder wegzakken in de ellende." Ze ziet het verspreiden van desinformatie als een steeds grotere bedreiging voor de democratische rechtsorde.

Door nu aan de bel te trekken, hoopt De Groot ook te voorkomen dat deze mensen verder in de schulden raken en deurwaarders op hun stoep treffen. "Misschien helpt het als we hardop aan de bel trekken, zoals nu. Dat deze mensen begrijpen dat geen belasting betalen echt niet de oplossing is voor hun probleem. Integendeel zelfs."

Deurwaarders zien steeds meer mensen die zich onttrekken aan Nederlandse regels en wetten, vertelden ze onlangs aan verslaggever Jeroen Gortworst:

Minstens tienduizend burgers hebben dit soort ideeën. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) sprak eerder ook al zorgen uit over deze groep. Trouw schrijft dat de NCTV onlangs bijeenkwam met instanties als de Belastingdienst, het Openbaar Ministerie en kindermishandelingsmeldpunt Veilig Thuis om informatie uit te wisselen.

Ook inlichtingendienst AIVD waarschuwde eerder voor anti-institutioneel extremisme en ziet de 'autonomen' als onderdeel van de grotere groep mensen die tegen de overheid is, of gelooft dat er een kwaadaardige elite aan de macht is. Een klein deel van de 'soevereinen' bereidt zich volgens de AIVD voor op een gewelddadige strijd.

In het zuiden van de Duitse deelstaat Beieren leidt hevige sneeuwval tot grote problemen. Onder meer rond München en Ulm lag het treinverkeer plat, waardoor reizigers moesten overnachten in de trein. Daarnaast reden er in München een tijd geen metro's, bussen en trams.

Ook op de weg was het chaos. Op talloze plekken vonden ongelukken plaats, waardoor de hulpdiensten voortdurend in actie moesten komen en mensen lang moesten wachten op hulp. Verschillende wegen in de regio zijn onbegaanbaar door de sneeuw of omgevallen bomen.

De politie heeft de bevolking opgeroepen om thuis te blijven. De problemen in het verkeer houden naar verwachting nog aan tot maandag.

Op de luchthaven van München zijn vandaag alle 760 vluchten geschrapt. Zeker tot morgenochtend 06.00 ligt het vliegverkeer stil. Ook gisteren vielen er al 150 vluchten uit vanwege de weersomstandigheden.

Volgens de Duitse weerdienst wordt in het zuiden van Beieren ook vandaag opnieuw veel sneeuw verwacht. De weerdienst spreekt van 30 tot 40 centimeter. Ook in andere delen van de deelstaat blijft het winterse weer aanhouden.

De lokale brandweer en politie in het Franse Straatsburg dachten anderhalve week geleden even aan een meteorietinslag toen ze na een melding aankwamen bij de Renault Clio. De geparkeerde rode auto had een groot gat in het dak met een diameter van ongeveer 50 centimeter.

Na analyse van een brokstuk dat in de auto werd gevonden concludeert de Universiteit van Straatsburg dat het toch geen meteoriet was. De steen had de verkeerde samenstelling en geen smeltkorst. Uiteindelijk bleek het te gaan om een stuk zandsteen.

De universiteit onderzocht ook of er seismologische trillingen waren geregistreerd in de buurt van de auto. Die zouden dan in verband gebracht kunnen worden met een meteoriet die de atmosfeer binnendringt. Maar ook dat bleek niet het geval te zijn.

De onderzoekers van de universiteit benadrukken dat de kans dat een meteoriet op een auto inslaat zeer klein is, ongeveer een op honderd miljard per jaar. In de geschiedenis is dat pas één keer gebeurd: in 1992 in de Verenigde Staten. Volgens hen is de kans groter dat er iets op een auto valt door vliegtuigtoiletten die af en toe worden geleegd.

Wat het gat in de auto wel veroorzaakt heeft is nog niet bekend. Mogelijk gaat het om vandalisme.

Goedemorgen! Keti Koti wordt bijgeschreven op de lijst van immaterieel erfgoed. En vanavond is de loting voor het EK Voetbal 2024 in Duitsland.

Eerst het weer: vandaag trekken wolkenvelden over ons land, maar schijnt ook zeker de zon even. In de kustprovincies is later op de dag een (winterse) bui niet uitgesloten. Het wordt 0 tot 3 graden, er staat weinig wind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de wegwerkzaamheden en hier zie je waar er aan het spoor wordt gewerkt.

De VN-Veiligheidsraad stopt de politieke missie in Sudan. Niet omdat de situatie in Sudan is verbeterd of opgelost, maar omdat de Sudanese autoriteiten dit hebben gevraagd.

In het Afrikaanse land is het nog altijd onrustig. Al zeven maanden vecht het Sudanese regeringsleger daar tegen de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF). Sindsdien worden in Sudan op grote schaal oorlogsmisdrijven gepleegd, zei Amnesty International afgelopen zomer. In het conflict zijn volgens schattingen meer dan 10.000 mensen omgekomen. Zes miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen.

Niet alleen Keti Koti is immaterieel erfgoed, ook het carbidschieten in Kampen staat sinds gisteren op de lijst. Het Schuttersgilde Kampen maakte de toevoeging aan de lijst officieel. In Kampen wordt, in tegenstelling tot in veel andere plaatsen, zittend op een bus geschoten. Bovendien gebeurt dit gewoon op straat in de stad.

Fijne zaterdag!

GroenLinks en PvdA hebben er opvallend veel nieuwe leden bij gekregen sinds de Tweede Kamerverkiezingen, blijkt uit een rondvraag van de NOS. Ook de ledenaantallen van andere politieke partijen zijn afgelopen week gegroeid, maar die toename is volgens de meeste partijen "normaal" in verkiezingstijd.

GroenLinks kreeg er in de week na de verkiezingen 2242 nieuwe leden bij. "De toename van deze week is vele malen groter dan bij eerdere verkiezingen", zegt een woordvoerder van GroenLinks. "Het gaat zowel om leden die terugkomen als mensen die nog nooit lid zijn geweest van een partij."

Ook de groei bij de PvdA is volgens een woordvoerder opvallend. De partij mocht 1502 nieuwe leden noteren. Bij twee eerdere verkiezingen groeide de partij naar eigen zeggen met 100 tot 300 leden.

De combinatie GroenLinks-PvdA werd vorige week de tweede partij met 25 zetels. De grote winnaar van de verkiezingen was de PVV met 37 zetels, maar bij deze partij is een eventueel effect van de verkiezingsuitslag op het aantal leden niet zichtbaar. De partij heeft namelijk maar één lid: Geert Wilders.

De VVD wilde niet meewerken aan deze publicatie. De partij werd vorige week de derde partij, maar verloor tien zetels.

Behalve de VVD wilde ook Denk geen ledenaantallen delen. Forum voor Democratie reageerde niet op het verzoek om informatie aan te leveren. De SGP kon geen cijfers verstrekken over afgelopen week; de partij groeide in de afgelopen maand naar eigen zeggen met zo'n 200 leden.

Volgens de PvdA-woordvoerder heeft de toename van leden "alles te maken met de verkiezingsuitslag". "Mensen die deze vinden tegenvallen, zullen op zoek gaan naar partijen die daar weerwoord aan geven." GroenLinks durft de groei niet een op een te koppelen aan de grote winst voor de PVV vorige week. "Maar het was wel opvallend dat we direct na de eerste exitpoll om de paar minuten een nieuwe aanmelding hadden."

Maar de toename heeft volgens de twee partijen ook te maken met enthousiasme over de samenwerking tussen GroenLinks en PvdA. Bij de aankondiging van de samenwerking zou er ook al een piek geweest zijn.

Met name bij PvdA is de groei interessant, vindt Leonie de Jonge van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen. Sinds 2013 telde de partij volgens haar ieder jaar minder leden. "Het lijkt erop dat ze dit voor het eerst in tien jaar weten te keren. Nu is het de vraag of dit een tijdelijke reflex is, of dat het standhoudt."

Ook NSC, dat met 20 zetels de vierde partij werd, heeft sinds vorige week een flink aantal nieuwe leden: 830. De partij van Pieter Omtzigt deed vorige week voor het eerst mee aan de verkiezingen. "We groeien nog steeds onverminderd hard", zegt een woordvoerder.

"Bij nieuwe partijen zien we vaker een grote groei in de ledentallen", zegt De Jonge. "In 2022 zagen we dat bij BBB en BVNL." Tussen de jaren 80 en 2015 was er volgens haar in absolute getallen een daling van leden bij politieke partijen. Maar sinds 2017 neemt het aantal leden weer toe. Dat jaar groeide Forum voor Democratie flink, destijds nieuw. Inmiddels is het in leden de grootste partij.

Naast GroenLinks en PvdA zijn meer linkse en progressieve partijen sinds vorige week gegroeid, zoals Partij voor de Dieren, D66, Volt en de SP. Die toename is vergelijkbaar met de groei in de week na eerdere Tweede Kamerverkiezingen, zeggen PvdD, Volt en de SP. Ook het CDA en de ChristenUnie hebben meer leden dan voor de verkiezingen, hoewel het niet gaat om enorme aantallen.

"Het is gebruikelijk dat partijen leden winnen in tijden van verkiezingen", zegt De Jonge. "In het verkiezingsjaar 2021 groeide de ledenaantallen bijvoorbeeld met 15 procent, wat best veel is." Vorig jaar, een jaar zonder landelijke verkiezingen, groeide het aantal leden volgens De Jonge een stuk minder: met 1,3 procent.

Een partij die na vorige week juist minder leden heeft, is JA21. Dat heeft volgens een woordvoerder te maken met de teruggang van 3 zetels naar 1 zetel in de Tweede Kamer. "Mensen zijn daarover teleurgesteld."

Ook de BBB komt netto uit op een klein verlies van zeven leden. De partij zegt dat na jaren van grote groei het ledenaantal nu is gestabiliseerd. "De uitslag van deze verkiezingen heeft weinig effect gehad."

Amerikaanse gevangenissen blijken tijdens het eerste jaar van de pandemie levensgevaarlijke gesloten instellingen. Het aantal sterfgevallen steeg drie keer zoveel onder gevangenen als onder de rest van de bevolking. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Californië. Het onderzoek is de meest uitgebreide analyse van dodenaantallen in Amerikaanse gevangenissen sinds de pandemie.

Het onderzoek werd geleid door Naomi Sugie, professor in criminologie en rechten aan de Universiteit van Californië. Met haar onderzoeksteam spoorde ze de sterftecijfers van vrijwel alle Amerikaanse gevangenissen op en legde die van 2019 en 2020 naast elkaar om de impact van het eerste coronajaar te meten. De resultaten laten een explosieve stijging zien. De toename van doden in gevangenissen in het eerste jaar van de pandemie steeg met 77 procent ver uit boven de landelijke trend.

Buiten proportie

In een gesprek met de NOS noemt Sugie de cijfers buitenproportioneel, ook al zijn niet alle doden te herleiden naar het coronavirus. De onderzoekers pleiten voor een transparantere meting van doden in gevangenissen. Het onderzoek volgde op het initiatief met de naam Prison Pandemic, een project dat in de pandemie verhalen van gevangenen in Californië vastlegde. De initiatiefnemers wilden meer leren over wat de gevangenen allemaal achter de tralies in lockdown meemaakten en hoopten hiermee de transparantie te verbeteren. "Hun verhalen lieten ons inzien dat er iets vreselijk misging in de omgang met corona in gevangenissen", aldus Sugie.

De Amerikaanse overheid is door de wet verplicht om dodencijfers in gevangenissen bij te houden, volgens de 'Death in Custody Reporting Act'. Maar het laatste rapport dat de overheid heeft uitgebracht over sterfte in staatsgevangenissen komt uit 2019. Tot op heden heeft het Ministerie van Justitie geen data gedeeld over doden in die gevangenissen. Sugie vindt dat opmerkelijk. "Waarom is de overheid zo terughoudend om die cijfers te delen, terwijl wij daar als onderzoekers wel bij konden?". De Amerikaanse overheid heeft volgens haar daarmee steken laten vallen in die crisisperiode. Sugie: "De overheid weigert data te delen over een extreem belangrijke periode. We moeten juist op de hoogte zijn van de corona-gerelateerde doden in gevangenissen tijdens de pandemie."

Een groot deel van het onderzoek van Sugie bestond uit het opvragen van cijfers bij alle gevangenissen. Daarbij stuitte het team op veel bureaucratische obstakels. Er waren zelfs staten die überhaupt geen sterftecijfers wilden delen met de onderzoekers. "De cijfers die we nu publiceren zijn het resultaat van twee jaar onderzoek, waarbij we continu moesten vragen om de meest simpele dodenaantallen. Het grootste pijnpunt was het gebrek aan transparantie", vertelt Sugie.

Verantwoordelijkheid nemen

De VS heeft een plek in de top 10 van landen met de meeste gevangenen per inwoner. "Het feit dat we nog steeds niet helemaal weten wat er in gevangenissen gebeurde tijdens Covid-19 gaat ons nog achtervolgen bij een volgende crisis. De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen", zegt Surgie.

Dit onderzoek heeft zich gericht op federale en staatsgevangenissen. De onderzoekers dringen erop aan dat er ook onderzoek wordt gedaan in andere gesloten instellingen om herhaling te voorkomen.

In een rapport van de federale toezichthouder staat dat het Ministerie van Justitie niet van plan is om de sterfgevallen in staatsgevangenissen openbaar te maken. Het Ministerie van Justitie was niet bereikbaar voor commentaar.

De VN-Veiligheidsraad stopt de politieke missie in Sudan. Niet omdat de situatie in Sudan is verbeterd of opgelost, maar omdat de Sudanese autoriteiten dit hebben gevraagd.

In het Afrikaanse land is het nog altijd onrustig. Al zeven maanden vecht het Sudanese regeringsleger daar tegen de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF). Sindsdien worden in Sudan op grote schaal oorlogsmisdrijven gepleegd, zei Amnesty International afgelopen zomer. In het conflict zijn volgens schattingen meer dan 10.000 mensen omgekomen. Zes miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen.

Toch maakt de VN een einde aan hun politieke missie daar. Volgens de Veiligheidsraad is de stap onvermijdelijk gezien de wens van de Sudanese regering om de aanwezigheid van de missie te beëindigen. De Verenigde Naties zeggen wel dat ze zullen blijven proberen het Sudanese volk te helpen via de verschillende humanitaire organisaties in het land.

De ambassadeurs van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk hebben hun ontzetting geuit over het besluit om zich terug te trekken uit Sudan. De Amerikaanse vice-ambassadeur Robert Wood is er niet op gerust op het vertrek: "Wij zijn ernstig bezorgd dat een verminderde internationale aanwezigheid in Sudan alleen maar zal dienen om de plegers van wreedheden aan te moedigen. "

Er is bij de Sudanese autoriteiten al langer onvrede over de aanwezigheid van UNITAMS, zoals de VN-missie officieel heet en sinds 2020 toeziet op de vreedzame transitie naar een burgerregering. De generaal van de strijdkrachten Abdel Fattah al-Burhan wilde dat de leider van de missie werd ontslagen.

De gezant van de Verenigde Naties voor Sudan Volker Perthes werd door de generaal beschuldigd van het aanwakkeren van het conflict in het land. Daarop werd de Duitser het land uitgezet. Perthes trad daarna af.

In Maassluis hebben tientallen huishoudens zonder gas en water gezeten. Bij werkzaamheden aan de Lijnbaan is vrijdagmiddag een waterleiding gesprongen en kwam er ook water in gasleidingen terecht.

Volgens waterbedrijf Evides hadden in totaal 43 woningen geen water en werd bij zo'n 60 woningen het gas afgesloten. Elektriciteit werkte nog wel. Vanochtend had iedereen weer water. Zo'n twintig woningen hebben nog geen gas.

Voor bewoners waar het water werd afgesloten, werd een watertappunt geregeld. Mensen die zonder gas zitten en daardoor de verwarming niet aan kunnen doen, kunnen als ze het koud krijgen terecht in een sporthal die is opengesteld als opvanglocatie.

Een woordvoerder van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond zegt tegen Rijnmond dat daar vooralsnog niemand is.

Door de gesprongen leiding kwam een deel van de straat onder water te staan en ontstond een zinkgat, een gat van drie bij vier meter dat vol staat met water. Een woordvoerder van Evides noemt het een 'spoelgat'.

De Veiligheidsregio meldt dat er zand en rijplaten worden neergelegd. Begin volgende week wordt de straat waarschijnlijk hersteld.

De Tweede Kamer heeft vandaag in een extra bijeenkomst ingestemd met het hertellen in vier stembureaus in Tilburg van de stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het is in de recente geschiedenis van het parlement nog niet eerder voorgekomen dat de Kamer hier plotseling in het weekend voor bijeen moest komen.

In het verleden kon een Kamercommissie adviseren over hertellingen maar door aangescherpte regels moet de voltallige Kamer nu voor het eerst plenair stemmen over zo'n advies.

De hertelling in Tilburg is vandaag. De kans is klein dat door de hertelling de zetelverdeling in de Kamer verandert. In dit geval is sprake van een telverschil van meer dan 15 stemmen.

Dat de Tweede Kamer bijeenkomt om over hertelling te adviseren, is een gevolg van een procedure die voorschrijft dat als de zogenoemde Commissie voor de Geloofsbrieven telverschillen ziet, de commissie kan adviseren tot een hertelling om elke twijfel weg te nemen.

De kans dat de zetelverdeling in de Kamer door te hertelling verandert is volgens voorzitter van de commissie en VVD-Kamerlid Ellian klein. Er is volgens hem geen reden tot zorg, maar de hertelling is volgens hem wel belangrijk voor de "betrouwbaarheid en controleerbaarheid" van de verkiezingen.

In vier stembureaus in Tilburg is het aantal uitgebrachte stemmen lager dan het aantal ingeleverde stempassen. Het aantal ingeleverde passen is wel door de stembureaus herteld, het aantal uitgebrachte stemmen niet.

NSC-leider Omtzigt vraagt zich af zich waarom Tilburgse stembureaus niet zelf hebben besloten tot een hertelling. De Kamer stemde in met zijn voorstel voor een extern onderzoek naar het proces.

Ook al waren de nieuwe regels wel bekend, de plotseling aangekondigde stemming overviel Kamerleden toch, sommigen werden gisteravond laat uit bed gebeld. Van de VVD-fractie moesten Kamerleden van een fractiedag uit Lunteren terugkomen. De meeste Kamerleden zeggen het wel goed en belangrijk te vinden dat het proces goed gecontroleerd wordt.

Het is niet voedzaam, verspilt schaars water en draagt bij aan klimaatverandering. Toch ligt rijst dagelijks op het bord van de meeste Indiërs. Een eeuwenoud, maar vergeten gewas moet uitkomst bieden: gierst. Op initiatief van India riepen de Verenigde Naties 2023 uit tot het 'Jaar van de Gierst'.

Kuldeep Singh kan eindeloos verschillende gierstsoorten opsommen. Hij staat aan het hoofd van een genenbank in het zuiden van India, waar in een koelopslag de zaden van tienduizenden variaties op alle gierstsoorten worden bewaard. Deze werden in 144 landen verzameld. De collectie dient als een verzekering voor een toekomst met klimaatverandering, nog onbekende ziektes en bevolkingsgroei. Singh straalt wanneer hij vertelt over de kwaliteiten van gierst.

"Vingergierst bijvoorbeeld, is heel rijk in calcium. Geen enkel ander gewas heeft zoveel calcium als dit. En de meeste van deze gierstsoorten zijn bestand tegen een divers klimaat, minder water, hoge temperaturen. Parelgierst is bijvoorbeeld een gewas dat bij temperaturen van meer dan 45 graden kan groeien. Geen enkel gewas kan dat."

De genenbank maakt onderdeel uit van het agrarische onderzoeksinstituut voor een droog en tropisch klimaat, ICRISAT, dat met India en de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de VN aan de wereldwijde promotie van gierst werkt. Dr. Jacqueline Hughes is de directeur.

"Waar water schaars wordt, is gierst een logische vervanger van rijst", zegt zij. "Rijst heeft gemiddeld 2500 liter water per kilo nodig om te groeien. Voor gierst is dat slechts een kwart van die hoeveelheid."

Rijst is bovendien enorm kwetsbaar voor klimaatverandering. Door onder meer stijgende temperaturen, seizoenschommelingen en extreem weer daalt de productie per hectare. Ook draagt rijstproductie bij aan klimaatverandering. Meer dan andere gewassen stoot het methaangas uit. The Economist schreef eerder dit jaar dat rijstproductie twaalf procent van de wereldwijde methaangasuitstoot veroorzaakt en anderhalf procent van alle broeikasgassen, wat vergelijkbaar is met de luchtvaartsector.

In de praktijk is het nogal een uitdaging om rijst te vervangen. Niet alleen in India, maar in heel Azië, waar 90 procent van de rijst in de wereld wordt verbouwd. Decennialang werd dit ook gestimuleerd. In India is rijst een van de voornaamste gewassen die door de overheid worden gesubsidieerd en met gegarandeerde minimumprijzen opgekocht voor het publieke distributiesysteem. Sinds de laatste grote landbouwrevolutie zorgt rijst voor voedselzekerheid.

Heel voedzaam is rijst alleen niet. Hoewel honger bijna niet meer voorkomt, is ondervoeding een groot probleem in India. Rijst draagt bovendien bij aan het relatief veel voorkomen van diabetes in India.

Maar met een groeiende bevolking zal de vraag naar rijst als favoriet in de keuken alleen maar toenemen, en alle aan rijst gerelateerde problemen dus ook. Op kleine schaal steunt de overheid al projecten om de vraag naar gierst te stimuleren. Zo ook in de deelstaat Telangana, in een aantal afgelegen dorpen op zo'n zeven uur rijden van de ICRISAT-campus en genenbank. Hier staat gierst op het menu bij kinderopvangcentra, gesponsord door de overheid.

"We zijn in 2017 begonnen met een pilot voor zo'n 5000 vrouwen en kinderen", vertelt Priyanka Durgalla, een wetenschapper bij ICRISAT die bij het project betrokken is. Ook hielp ICRISAT geïnteresseerde boeren overstappen op gierstproductie. "Ondervoeding komt veel voor in deze regio. De resultaten zijn goed. We zien minder ondervoeding, minder groeiachterstand, minder bloedarmoede."

Toch is gierst nog niet populair geworden in de regio. "Bijna niemand verbouwt tegenwoordig nog gierst", zegt een dorpsbewoner, Ganesh. "We hebben geen geld om gierst op de markt te kopen", zegt hij ook. Via de publieke distributie krijgt hij rijst, en doordat gierst nog op kleine schaal wordt verbouwd is het niet goedkoop.

Een kleuterleidster is zich bewust van de gezondheidsvoordelen van gierst, maar zegt het thuis niet voor haar eigen familie te koken. "We koken ander eten. Rijst. Voor gierst heb je een stoomkoker nodig en een gasverbinding. We kunnen gierst niet op een houtfornuis koken. Het smaakt alleen goed als het op gas is gekookt."

Het introduceren van gierst en het veranderen van de eetgewoonten van mensen is een uitdaging, beaamt Durgalla. "Het moet langzaamaan gebeuren."

Toch is het volgens directeur Singh van de genenbank onvermijdelijk dat gierst de wereld gaat veroveren. "Naarmate de temperaturen hoger worden, verplaatsen gewassen voor een gematigd klimaat zich verder naar het noorden. Gewassen zoals gierst zullen meer ruimte gaan innemen in veel regio's, in Europa en veel andere landen in het noordelijke halfrond."

Door hevige regenval en overstromingen in de Hoorn van Afrika zijn meer dan twee miljoen mensen op de vlucht. Dat meldt persbureau AFP op basis van cijfers van de Verenigde Naties en nationale regeringen.

Een paar maanden geleden hadden landen in het oosten van Afrika nog te maken met de ergste droogte in decennia. Nu kampt de regio sinds oktober met zware regenval, overstromingen en modderstromen. In Ethiopië, Kenia en Somalië zijn door het noodweer al bijna 300 mensen omgekomen. Hulporganisaties zeggen dat dit soort enorme overstromingen in deze regio maar eens in de honderd jaar voorkomen.

De vele regen wordt mede veroorzaakt door het weerfenomeen El Niño. En door onder meer ontbossing en de ernstige droogte van de afgelopen jaren, houdt de bodem geen water vast en stroomt alle regen naar laaggelegen gebieden.

Straten staan onder water en meerdere rivieren zijn buiten hun oevers getreden. Ook is infrastructuur, zoals bruggen en wegen, vernield. Daardoor is het lastig om hulp en goederen in de getroffen gebieden te krijgen. In Kenia zitten veel mensen zonder eten, medicijnen en brandstof en wordt het leger ingezet om via de lucht voedsel uit te delen.

De president van Somalië zegt dat zijn land in een "kritieke toestand" verkeert. Meer dan een miljoen mensen zijn volgens hem ontheemd geraakt. De autoriteiten in de hoofdstad Mogadishu riepen op 12 november de noodtoestand uit.

De VN en een Somalisch agentschap voor rampenbeheersing zeggen in een persbericht dat door de zware regenval en overstromingen tot en met december zeker 1,5 miljoen hectare aan landbouwgrond onder water komt te staan. Ook wordt er gewaarschuwd voor ziektes, omdat stilstaand water een broedplaats vormt voor bacteriën en muggen.

Er zijn ook grote zorgen over een insectenplaag. Na de laatste periode van hevige regen in de Hoorn van Afrika had de regio te maken met een grote sprinkhanenplaag. Miljarden sprinkhanen verplaatsten zich in zwermen, soms zo groot als de provincie Flevoland, en richtten een ravage aan op honderdduizenden hectaren aan gewassen. De extreme regenval van nu creëert opnieuw de ideale omstandigheden voor sprinkhanen om zich voort te planten.

Door zo'n sprinkhanenplaag kan de voedselvoorziening in gevaar komen. Een zwerm van een vierkante kilometer eet op een dag evenveel als 35.000 mensen, stelde de VN tijdens de vorige sprinkhanenplaag in Afrika:

Tijdens de klimaattop in Dubai luidde de president van Somalië de noodklok. "We lijken te praten over klimaatverandering als een toekomstige bedreiging. Maar Somalië bevindt zich in de frontlinie van de verwoestende gevolgen van de opwarming van de aarde. Het is een realiteit waar we nu al mee leven", zei hij in een toespraak.

Gisteren stemden alle landen van de COP28 in met de opzet van een klimaatschadefonds. Daaruit kunnen voornamelijk armere landen geld krijgen als ze worden getroffen door overstromingen of andere rampen die verergerd zijn door klimaatverandering. Nederland heeft voorlopig 15 miljoen euro toegezegd aan het fonds.

De VN heeft voor de overstroomde gebieden in het oosten van Afrika ook noodhulp beschikbaar gesteld, maar de verwachting is dat er nog meer nodig is. Deskundigen denken dat de zware regenval in de regio nog wel een aantal maanden kan aanhouden.

De politie in Gelderland is een onderzoek begonnen naar de dood van een wolf. Het dier is vandaag door een voorbijganger gevonden op de Veluwe in de buurt van Elspeet.

Door de toename van het aantal wolven wordt er geregeld een dode wolf aangetroffen. Dit jaar zijn het er al twaalf, meestal is een aanrijding door een auto de oorzaak.

Als er geen aanwijzing is voor een misdrijf wordt het kadaver afgevoerd voor wetenschappelijk onderzoek. Zo'n aanwijzing is er nu vermoedelijk wel. De politie wil er niets over zeggen, de zaak is in onderzoek.

Elspeet kwam eerder dit jaar in het nieuws door onrust onder houders van schapen en andere dieren. Tussen 10 augustus en 16 september werden in Elspeet en het naburige Uddel 41 schapen doodgebeten en 37 schapen verwond, vermoedelijk door toedoen van een wolf. In de meeste gevallen waren de verwondingen zo ernstig dat de dieren moesten worden afgemaakt.

Ook een 35 jaar oude shetlandpony werd toen dood aangetroffen:

Door de gebeurtenissen nam in het dorp de roep om ingrijpen toe. Maar de wolf is een beschermde diersoort. Dat betekent dat het doden, vangen en opzettelijk verstoren van wolven verboden is.

Het politieonderzoek moet uitwijzen hoe de vandaag aangetroffen wolf aan zijn eind is gekomen.

Alles wijst er volgens de Finse minister voor Europese Zaken, Anders Adlercreutz, op dat een Chinees schip dat met een anker een gaspijpleiding en een telecomverbinding tussen Finland en Estland beschadigde dat opzettelijk heeft gedaan. De Chinese overheid wist er volgens Adlercreutz waarschijnlijk vanaf.

De pijpleiding en telecomverbindingen in de Finse Golf raakten in het weekend van 7 en 8 oktober beschadigd. In eerste instantie werd gedacht aan een explosie, maar verder onderzoek liet zien dat het hoogstwaarschijnlijk een anker van een Chinees schip was dat de verbindingen beschadigde. Op de plek van de beschadiging werd een anker gevonden. Een Chinees schip dat in de buurt voer, bleek geen anker meer te hebben.

Het onderzoek naar de toedracht van de schade loopt nog altijd, maar Finse autoriteiten hebben de omstandigheden al eerder "zeer verdacht" genoemd.

Minister Adlercreutz gaat nu verder in zijn uitspraken en stelt in een interview met Politico dat "alles erop wijst dat dit met opzet gebeurde. Maar goed: tot nu toe heeft niemand dat toegegeven". Hij zei verder dat hij geen kapitein is "maar ik zou toch denken dat je het door zou hebben als je honderden kilometers een anker met je meesleept".

Ook Estland lijkt er zo over te denken. De Estlandse minister van Defensie Pevkur zei vorige maand al dat de kapitein van het schip "heus wel begreep dat er iets mis was" toen het schip kilometerslang een anker meesleepte.

Estland en Finland hebben aan China gevraagd of zij het schip mogen inspecteren. Het schip is op dit moment onderweg naar een Chinese haven.

Adlercreutz denkt dat de Chinese overheid wist van de beschadiging. Hij ziet de snelle terugkeer naar China als bewijs daarvoor. "Als ik als kapitein iets gedaan zou hebben wat de Chinese overheid niet goed zou keuren, dan zou ik mij ernstige zorgen maken als ik met mijn boot naar China zou terugkeren."

De Finse minister pleit voor betere beveiliging van pijpleidingen, maar erkent dat dat zeer lastig is.

De omstreden Amerikaanse politicus George Santos is weggestemd uit het Huis van Afgevaardigden. De uit New York afkomstige Republikein lag het afgelopen jaar om verschillende redenen onder vuur. 311 leden van het Huis stemden voor zijn vertrek, 114 tegen.

Onlangs stelde een parlementaire onderzoekscommissie vast dat Santos zo'n 4000 dollar campagnegeld had gebruikt voor schoonheidsbehandelingen, waaronder botox. Ook gebruikte hij 4000 dollar voor aankopen bij de luxewinkel Hermès, en deed hij vanuit zijn campagnepot "kleinere uitgaven" bij de website OnlyFans, die bekend is vanwege de seksueel getinte content.

Eerder al raakte Santos in opspraak vanwege liegen. Zo claimde hij dat hij op de New York University had gezeten en dat hij had gewerkt bij de banken Goldman Sachs en Citigroup. Dat bleek niet zo. Ook beweerde hij van Joodse afkomst te zijn en zei hij dat zijn grootouders de Holocaust hadden overleefd. Dat klopte ook allemaal niet.

De Democraten en enkele Republikeinen drongen al aan op het vertrek van Santos, maar hij weigerde zijn zetel op te geven. Vorige maand werd al eens gestemd over zijn lot. Toen werd de benodigde tweederdemeerderheid nog niet gehaald. Vandaag stemden meer Democraten en Republikeinen voor zijn vertrek.

De uit New York afkomstige Republikeinse parlementariër Nick LaLota zei dat kiezers uit New York "iedere dag dat Santos in het Huis zit" niet worden vertegenwoordigd. Tegen Santos lopen 23 aanklachten. Waarschijnlijk moet hij in september volgend jaar voor de rechter komen.

Het is pas de zesde keer in de geschiedenis van het Huis van Afgevaardigden dat een parlementariër door collega's wordt weggestemd. De laatste keer was in 2002, toen de Democraat James Traficant moest vertrekken vanwege een veroordeling voor corruptie.

Slachtofferadvocaten zijn ongelukkig met de manier waarop demissionair minister Weerwind het personeelstekort in de gevangenissen wil oplossen. Gisteren werd bekend dat veroordeelden die een oproep krijgen om hun straf uit te zitten, voorlopig uitstel krijgen. Er is niet genoeg personeel om hen te bewaken. In de komende vier maanden gaat het om zo'n 670 veroordeelden.

Weerwind neemt een aantal maatregelen om de druk op de gevangenissen weg te nemen. Zo wil hij met het Openbaar Ministerie en de politie in gesprek of de instroom van arrestanten kan worden beperkt. Advocaat Korver van de vereniging voor slachtofferadvocaten NVSSA is daar niet blij mee. "Ik vind het een vrij horrorachtig scenario dat we met politie en justitie in gesprek gaan of ze alstublieft wat minder boeven willen aanleveren. Want dat is dan waar het op neerkomt."

De minister gaat ook in gesprek met het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB). Daar ziet Korver wel wat in. "De kortste klap is om mensen die hun boetes niet kunnen betalen, die nu ook worden opgesloten, allemaal een taakstraf laten doen. Ik heb begrepen dat een kwart van de cellen in beslag wordt genomen door dat soort mensen. Dus het lijkt me dat een heel snelle simpele oplossing mogelijk is."

Weerwind kijkt ook of gedetineerden eerder met een enkelband vrijgelaten kunnen worden. Het gaat om mensen die een relatief korte celstraf opgelegd hebben gekregen, van tussen de twee weken en een jaar.

Ook daar is Korver geen voorstander van. "Dan wordt gezegd enkelband, maar dan zeg ik: als de rechter dat had gewild, had die dat wel gedaan. Dus de rechter heeft het nodig gevonden dat iemand daadwerkelijk de gevangenis ingaat. Met andere woorden, al die noodoplossingen begrijp ik wel, maar dan leef je niet meer in een rechtsstaat waarin de rechter degene is die rechtspreekt."

Weerwind wijt het personeelstekort in de gevangenissen aan de krapte op de arbeidsmarkt, het hoge ziekteverzuim en de hoge uitstroom naar banen buiten de gevangenissen. Daarnaast loopt de bezetting van het gevangeniswezen sinds juni gestaag op, schreef hij gisteren aan de Tweede Kamer.

Dat laatste heeft de politiek volgens Korver over zichzelf afgeroepen. Twee jaar geleden werd de nieuwe Wet straffen en beschermen ingevoerd. Die zorgt ervoor dat gedetineerden veel langer vastzitten dan vroeger, zegt hij. "Vroeger mocht je na twee derde weg, tegenwoordig mag je alleen de laatste twee jaar van je straf maximaal eerder weg. Dat betekent dat er een categorie mensen is die langer blijft zitten dan voorheen en dat betekent groei van het aantal mensen."

Korver zegt dat hij en zijn collega's nu gebeld worden door slachtoffers van misdrijven die bang zijn dat de daders in hun zaken hun straffen nu ontlopen. "Vooralsnog gaan wij ervan uit dat mensen die echt jarenlange gevangenisstraffen moeten ondergaan dat ook zullen ondergaan. Tegelijkertijd, als de nood zo hoog is als men nu zegt, dan kun je je wel afvragen of dat goed gaat."

De omstandigheden waarin jongeren in de tijdelijke jeugdgevangenis in Zeist verblijven, zijn niet goed. Hoewel medewerkers hun uiterste best doen, worden jongeren onvoldoende begeleid en voldoet de opvang niet aan de uitgangspunten van het jeugdstrafrecht, zeggen vier rijksinspecties.

De jongeren verbleven eerst in de Rijks Justitiële Jeugdinrichting Horsterveen in Limburg, maar na een lekkage door noodweer in juni konden ze daar niet langer veilig blijven. Daarom werden ze overgeplaatst naar het Justitieel Complex in Zeist.

De jongeren zijn tussen de 18 en 23 jaar en worden verdacht van een strafbaar feit, maar zijn nog niet veroordeeld. Dat laatste geldt ook voor de volwassenen die in die gevangenis zitten.

De jongeren en volwassenen leven gescheiden van elkaar, maar toch blijkt het een ingewikkelde samenstelling volgens de inspecties. Dat komt doordat het personeel van de instelling in Zeist geschoold is in het begeleiden van volwassenen. "Hoewel de medewerkers de jongeren respectvol en met extra aandacht bejegenen, gebeurt de bejegening niet aan de hand van maatwerk voor de doelgroep", schrijven de inspecties in een brief aan demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming.

Het Justitieel Complex in Zeist heeft in korte tijd een dagprogramma vormgegeven met activiteiten waarover zowel de jongeren als de medewerkers zeer enthousiast zijn, schrijven de inspecties. Maar in dat programma is te weinig ruimte voor onderwijs. Bovendien zijn begeleiding, zorg en activiteiten volgens de inspecties onvoldoende gericht op de ontwikkeling van de jongeren. Een jeugdinrichting is hierop uitgerust, een Huis van Bewaring niet.

De gewoonten bij een Huis van Bewaring zijn op meer vlakken anders dan die van een jeugdinrichting. Zo krijgen de jongeren in Zeist een maaltijd die ze in hun cel opeten, terwijl er in een jeugdinrichting ruimte is om samen te koken. Dat is volgens de inspecties een belangrijk onderdeel van toewerken naar zelfstandigheid en sociale ontwikkeling.

In september kwamen de inspecties ook langs en oordeelden toen dat de plaatsing van jongeren in een Huis van Bewaring zeer onwenselijk is omdat het ingaat tegen de uitgangspunten van het jeugdstrafrecht. "Het belang van de jongeren zou centraal moeten staan", schreven zij toen.

Het plan is om de jongeren uiteindelijk onder te brengen in de penitentiaire inrichting Klein Bankenbosch in Veenhuizen, schrijft RTV Utrecht. Maar die plek is nog niet geschikt als jeugdinrichting. Naar verwachting is dat halverwege volgend jaar wel het geval.

Tot die tijd roepen de inspecties demissionair minister Weerwind op om te verduidelijken hoe hij de omstandigheden voor de jongeren gaat verbeteren. In februari brengen de inspecties opnieuw een bezoek aan Zeist.