NOS Nieuws - Algemeen

De Oekraïense ministers van Justitie en Energie treden af vanwege het grootschalige onderzoek naar corruptie in de energiesector. Premier Svyrydenko heeft dat bekendgemaakt op Facebook. Ze schrijft dat ze een motie heeft ingediend bij het parlement om de beide ministers te ontslaan en dat de ministers hun verzoek tot ontslag hebben ingediend.

Haar aankondiging komt kort nadat de Oekraïense president Zelensky zei dat hij wil dat de minister van Justitie, Herman Haloesjtsjenko, en Svitlana Hryntsjoek, de minister van Energie, allebei opstappen vanwege het onderzoek. "Op dit moment is het voor iedereen in Oekraïne buitengewoon lastig: stroomuitval, Russische aanvallen en verliezen", schreef Zelensky op X. "Het is absoluut onaanvaardbaar dat er te midden van dit alles ook nog eens sprake is van bepaalde intriges in de energiesector."

Zelensky benadrukte dat hij het werk van de anti-corruptie-instanties steunt. "Op dit moment moeten we allemaal Oekraïne beschermen. Als je de staat ondermijnt, word je daarvoor verantwoordelijk gehouden."

Omkopingsschandaal bij staatsbedrijf

Maandag werd bekend dat twee Oekraïense anticorruptie-bureaus, NABOe en SAPO, invallen hebben gedaan omdat ze na bijna anderhalf jaar onderzoek een omkoopschandaal van ongeveer 100 miljoen dollar op het spoor zijn. Het Oekraïense staatsenergiebedrijf Energoatom zou hierbij betrokken zijn.

Onderaannemers van Energoatom zouden zijn gedwongen om smeergeld te betalen in ruil voor contracten. Daarbij zou een voormalige adviseur van de minister van Energie een hoofdrol hebben gespeeld. Die minister was Haloesjtsjenko, die tot juli dit jaar nog minister was van Energie. Hij werd opgevolgd door Hryntsjoek toen hij minister van Justitie werd.

Hryntsjoek ontkent

Energieminister Hryntsjoek deelde haar beslissing op Facebook met een handgeschreven briefje. "Ik heb mijn ontslag ingediend", schrijft ze. Dat ze betrokken is bij het corruptieschandaal ontkent ze. "Binnen het kader van mijn professionele activiteiten zijn er geen overtredingen van de wetgeving geweest".

Al eerder vandaag maakte de premier bekend dat justitieminister Haloesjtsjenko is geschorst vanwege het onderzoek. "Ik ben het volledig met haar eens: er moet een politiek besluit worden genomen en daarna moeten alle details worden uitgewerkt", reageerde Haloesjtsjenko op Facebook. Hij zei zichzelf in de "juridische arena" te zullen verdedigen. Haloesjtsjenko heeft nog niets naar buiten gebracht over zijn aftreden.

Druk op Zelensky

Ook Timoer Minditsj, een voormalige zakenpartner en vriend van president Zelensky, wordt van corruptie verdacht in deze zaak. Voordat er bij hem huiszoekingen werden gedaan, was hij al gevlucht, meldden Oekraïense media.

Afgelopen zomer nam de partij van president Zelensky een wetsvoorstel aan dat de onafhankelijkheid van de twee instellingen moest inperken. Dat leidde tot grootschalige demonstraties in Oekraïne. Zelensky zwichtte voor de druk en zwakte zijn voorstel af.

Toetreding Europese Unie

De druk op Zelensky komt niet alleen van binnenuit, maar ook vanuit de Europese Unie. Oekraïne is een van de kandidaat-lidstaten van de EU. Vorige week waarschuwde de EU dat het land sommige hervormingen sneller moet doorvoeren dan het nu doet. Als voorbeeld werd het wetsvoorstel van afgelopen zomer genoemd. "Deze ontwikkelingen doen twijfels rijzen over de toewijding van Oekraïne aan de anticorruptie-agenda", waarschuwde de EU.

De anti-corruptiecampagne moet volgens Oekraïne-specialist Julia Soldatiuk-Westerveld, verbonden aan Instituut Clingendael, inderdaad ook worden gezien in het licht van de Oekraïense wens om lid te worden van de EU. Op 10 en 11 december komen de ministers voor Europese Zaken in de Oekraïense stad Lviv bij elkaar in een informele vergadering. "Ze willen kijken hoe ze om de blokkades kunnen werken die steeds door Hongarije worden opgeworpen."

Behalve Hongarije zijn er nog meer landen, zoals Nederland, Frankrijk en Spanje, die vraagtekens plaatsen bij een versnelde toetredingsprocedure. "De Oekraïners hopen een oplossing te vinden om de onderhandelingen snel kunnen starten", zegt Soldatiuk. Kyiv zou het tempo erin willen houden omdat het bang is dat de toetreding op de prioriteitenlijst van de EU daalt, bijvoorbeeld als er een staakt-het-vuren komt.

Soldatiuk: "Het staat nu bovenaan de agenda. Maar als er langer geen vooruitgang wordt geboekt, kan er een vergelijkbare dynamiek ontstaan als met de EU-kandidaten in de Westelijke Balkan."

Democraten in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden hebben opnieuw e-mails vrijgegeven van Jeffrey Epstein. Daarin wordt gesuggereerd dat Donald Trump meer wist van het misbruik door de overleden zedendelinquent dan de huidige president tot nu toe heeft toegegeven. Dat meldt The New York Times.

De drie e-mails die naar buiten zijn gebracht, dateren van 2011, 2015 en 2019. Een van de mails is gericht aan Ghislaine Maxwell, ex-vriendin en handlanger van Epstein. Twee zijn gericht aan Michael Wolff, die een boek schreef over Trumps eerste presidentstermijn.

In 2011 schreef Epstein aan Maxwell: "Realiseer je dat Trump de hond is die nog niet heeft geblaft." Hij voegde eraan toe dat een niet bij naam genoemd slachtoffer "uren met hem doorbracht bij mij thuis, hij is nog nooit genoemd". Maxwell schreef terug: "Daar heb ik over nagedacht."

In 2019 schreef hij aan Wolff: "Natuurlijk wist hij van de meisjes, want hij vroeg Ghislaine ermee te stoppen."

Epstein werd in 2019 dood gevonden in zijn cel, nadat hij was aangeklaagd voor seksueel misbruik en mensenhandel. Maxwell zit een celstraf uit van 20 jaar voor betrokkenheid bij het misbruiknetwerk van Epstein.

Hoe zit het met de link tussen Epstein en Trump? Eind juli maakte NOS op 3 er deze uitlegvideo over:

Trump heeft tot op heden steeds ontkend dat hij betrokken was bij of kennis had van seksueel misbruik en vrouwenhandel door Epstein. Hij zegt dat hij ooit bevriend was met Epstein, maar dat ze ruzie kregen. De gepubliceerde e-mails zijn van jaren na de ruzie die Epstein en Trump begin jaren 2000 zouden hebben gehad, benadrukt The New York Times.

Het Witte Huis zegt in een reactie dat de e-mails "selectief zijn vrijgegeven door Democraten om Trump te besmeuren met een nepverhaal". Volgens The New York Times zullen de openbaar gemaakte mails het politieke debat over de behandeling van het Epstein-dossier door de regering-Trump opnieuw doen ontbranden. Door de wekenlange shutdown van de Amerikaanse overheid was de kwestie naar de achtergrond verdwenen.

"De nieuwste e-mails roepen grote vragen op over wat het Witte Huis nog meer verbergt en de aard van de relatie tussen Epstein en de president", zegt Democraat Robert Garcia van de belangrijkste onderzoekscommissie van het Huis van Afgevaardigden. Democraten in de commissie hebben de e-mails geselecteerd en openbaar gemaakt, waarop Republikeinen in de commissie zo'n 23.000 documenten uit het Epstein-dossier naar buiten hebben gebracht om cherry picking te voorkomen.

Correspondent Verenigde Staten Rudy Bouma:

"De Epstein-files zijn de achilleshiel van Trump. Juist zijn eigen achterban heeft er jarenlang op gehamerd dat deze integraal openbaar moeten worden gemaakt, maar Trump en zijn minister van Justitie Bondi blokkeren dat. Een onderzoekscommissie in het Huis heeft slechts een deel van de documenten in handen.

Een aantal Republikeinen in het Huis heeft zich aangesloten bij de Democraten. Samen wilden ze Bondi dwingen om alle documenten alsnog vrij te geven, maar ze kregen geen meerderheid in het Huis om een stemming af te dwingen.

De afgevaardigden keren vandaag terug naar Washington na wekenlange afwezigheid vanwege de shutdown, en zweren vandaag de Democrate Adelita Grijalva in, die haar overleden vader vervangt. Haar handtekening maakt net het verschil om de stemming erdoorheen te krijgen. Ze heeft al verklaard vóór te stemmen.

Grijalva is bijna twee maanden geleden al verkozen, maar toen al treuzelde de Republikeinse voorzitter van het Huis Mike Johnson met haar beëdiging: ze spande zelfs een rechtszaak aan tegen het Huis om haar zetel te kunnen betrekken. Haar beslissende stem kan de regering-Trump in een lastig parket brengen."

In deze Nieuwsuur-video wordt uitgelegd hoe de Epstein-affaire de achterban van Trump verscheurt:

Inwoners van het Noord-Brabantse dorp Moerdijk kregen gisteren te horen dat hun dorp moet verdwijnen om plaats te maken voor de uitbreiding van het nabijgelegen haven- en industriegebied. Dat zij moeten vertrekken lijkt onvermijdelijk, maar waar zij naartoe gaan, is nog de vraag.

In de loop der jaren groeide het industriegebied bij Moerdijk. "Er was eigenlijk een beetje sprake van een salamitactiek", zegt Ed Nijpels, doelend op een tactiek waarbij een groot doel wordt opgedeeld in vele kleine stapjes.

Nijpels was voorzitter van een commissie die in 2013 advies gaf over het toekomstperspectief van het dorp en het omliggende haven- en industriegebied. "Iedere keer kwam er weer een stuk industrieterrein bij. En iedere keer werd gehoopt dat de inwoners niet in opstand zouden komen."

Ook daarna bleef hij contact houden met de inwoners van het dorp en zich verdiepen in de plannen. "De provincie en de gemeente hebben wel behoorlijk geïnvesteerd in de leefbaarheid van het dorp", stelt hij. Als voorbeeld noemt hij onder meer de bouw van het nieuwe dorpshuis de Ankeruil, dat in 2015 werd opgeleverd.

'Dorp kan het gewoon niet hebben'

Nu willen het Rijk, gemeenten en de provincie Noord-Brabant dat het dorp met 1100 inwoners plaatsmaakt voor nieuwe energie-infrastructuur. Er moet een 380kV-hoogspanningsstation komen, om ervoor te zorgen dat er ook in de toekomst voldoende stroomvoorziening blijft om woningen en bedrijven van stroom te kunnen blijven voorzien. Het gebied is volgens het Rijk "een logische plek voor deze opgave omdat er al veel infrastructuur en bedrijvigheid aanwezig is". Zo'n station en de leidingen eromheen vereisen veel ruimte. "De bouw van zo'n station kan het dorp gewoon niet hebben", zegt ook Nijpels.

Morgen wordt het onderwerp besproken in de gemeenteraad en dan volgt op 19 november een beslissing van de raad. Op 1 december komt er dan een definitief besluit in samenspraak met het Rijk en de provincie. Als dat definitief is, wordt volgens wethouder Danny Dingemans op zijn vroegst in 2028 begonnen met de bouw van het hoogspanningsstation en andere projecten. Volgens hem is de hoop dat inwoners nog tien jaar in Moerdijk kunnen blijven. Hij stelt dat het dorp tot die tijd "leefbaar moet blijven" en dat de gemeente blijft investeren in het dorp.

Inwoners met een koophuis hoeven dus niet direct weg. Kiezen ze ervoor om weg te gaan, dan kunnen ze op dit moment hun huis verkopen aan de gemeente, tegen een gegarandeerde prijs van 95 procent van de taxatiewaarde. Voor huurders wordt nog een oplossing gezocht.

Hoewel er al langer wordt gepraat over de uitbreiding, voelden de bewoners zich overvallen toen ze het nieuws gisteren hoorden. "Die mensen, die moeten hun dorp waar ze generaties lang wonen, gaan verlaten en dat is geen kinnesinne", zegt Nijpels. Hij stelt dat de 95 procent die nu staat voor de verkoop van de huizen bij lange na niet voldoende is.

"Nee, er moet een volledige, ruimhartige vergoeding komen, maar ook de zekerheid van een nieuw huis. De provincie kan, als ze dat willen, ruimte maken in de ruimtelijke ordening en een nieuw dorp bouwen. Ergens in de buurt. Het gaat om 500 huizen. Je hebt tien jaar de tijd, dus ga aan de slag, samen met de bewoners."

Zweeds dorp

Het verhuizen van inwoners naar een nieuw dorp komt internationaal vaker voor. Een opvallend geval is de Noord-Zweedse mijnbouwstad Kiruna. Die werd vanaf 2004 een aantal kilometers verplaatst zodat inwoners minder hinder zouden ondervinden van de naastgelegen mijn. En in de buurt van een Duitse bruinkoolmijn werd onder meer het dorp Immerath gesloopt voor uitbreiding van de mijn.

Het grootste deel van de inwoners van het Duitse dorp werd sinds 2006 verplaatst naar het dorp Neu-Immerath, dat op zo'n 7 kilometer afstand van het oorspronkelijke dorp was gebouwd. Inwoners werden uitgekocht of werden met compensatie onteigend als zij niet wilden vertrekken. De meerderheid van de inwoners van het dorp Lützerath, dat ook bij de mijn lag, verhuisde ook naar Neu-Immerath. Hun dorp ging in 2023 tegen de vlakte, grote protesten van klimaatactivisten ten spijt.

In België is gisteren een campagne tegen rijden onder invloed gelanceerd. Daarin is acteur en presentator Tom Waes een van de gezichten. Hij raakte bijna een jaar geleden zwaargewond toen hij met hoge snelheid op een botsabsorbeerder reed bij Antwerpen - met 2,44 promille alcohol in zijn bloed.

De slogan van de campagne is "er zijn geen excuses", een uitspraak van Waes zelf. "Als je in gesprek gaat met ouders van slachtoffers - kinderen die zijn doodgereden door een bestuurder onder invloed - dan is geen enkel excuus gerechtvaardigd", zei hij vanochtend tegen de NOS.

Hoewel hij zich na lang revalideren, "wat echt mijn eigen schuld is", fysiek weer oké voelt, zegt hij dat zijn mentale gezondheid een ander verhaal is. De gesprekken met ouders van slachtoffers knaagden aan de VRT-presentator, en waren een "wake-upcall" om iets te doen tegen beschonken bestuurders.

De campagne is een initiatief van de Belgische publieke omroep VRT en het Departement Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse overheid. Hij draait om verhalen en getuigenissen van daders en slachtoffers.

"Achter de cijfers schuilen blijvende littekens: ongevallen, levenslange letsels en trauma's en een enorme impact op slachtoffers, hun vrienden en familie", schrijft het Vlaamse Departement. De campagnemakers hopen zo "excuses door te prikken, gedrag te veranderen en het aantal risicosituaties flink terug te dringen".

Onderstaande video is onderdeel van de campagne:

Naast de campagnevideo was een eerste verhaal al te zien op de Vlaamse tv. Een uitzending van de quiz Blokken werd gisteravond onderbroken voor een getuigenis van Jordy. Hij stapte na een dronken nacht in de auto, reed tegen een elektriciteitspaal en hield er een hersenletsel aan over, vertelde hij in de uitzending. Na zeven jaar is hij nog steeds aan het revalideren.

Ingrijpen bij vrienden en familie

Volgens de campagneontwikkelaars wordt er nog te weinig ingegrepen wanneer een vriend of familielid beschonken de weg op wil gaan. In België vinden er iedere dag tien verkeersongevallen plaats veroorzaakt door een bestuurder onder invloed van alcohol of drugs. Een op de vijf Belgische bestuurders geeft toe dat hij minstens een keer per maand met mogelijk te veel alcohol in het bloed rondrijdt. Een op twintig doet dat maandelijks onder invloed van drugs.

Waes hoopt dat er door de campagne meer over rijden onder invloed gesproken kan worden. "Maak je geen zorgen, ik woon dichtbij" of "ik kan gewoon nog rijden" wordt volgens het Vlaamse Departement vaak als excuus gebruikt. De Belgische omroep zegt dat "dat moet veranderen".

Inmiddels is Waes weer aan het werk als presentator. Voor het veroorzaken van het auto-ongeluk werd hij in mei veroordeeld tot een rijverbod van 3 maanden, een alcoholslot van een jaar en een geldboete. Ook moet hij zijn rijexamens opnieuw afleggen.

Pommelien Thijs

De publieke omroep VRT en het Departement Mobiliteit en Openbare Werken van de Vlaamse overheid sloegen in 2024 al eens de handen ineen met een verkeerscampagne. Die draaide om afleiding in het verkeer, en had volgens de VRT grote impact. Zangeres Pommelien Thijs was een van de gezichten.

VRT-directeur Karen Donders gelooft "dat sterke verhalen grote impact kunnen hebben: ze doorprikken in dit geval excuses, brengen mensen samen en zetten aan tot meer verantwoordelijkheid op de weg".

In Peru zijn minstens 37 mensen om het leven gekomen bij een ongeluk waarbij een bus in een ravijn is gestort. Bij het ongeval raakten ook tientallen mensen gewond.

26 gewonden, onder wie een baby en twee kinderen, worden volgens lokale gezondheidsautoriteiten verzorgd in het ziekenhuis. Drie gewonden verkeren in kritieke toestand.

Het ongeluk gebeurde vandaag in het zuiden van het land in de regio Arequipa. De bus was volgens lokale autoriteiten vanuit de plaats Chala onderweg naar de stad Arequipa. Toen de bus botste met een pick-uptruck, raakte de bus van de weg waarop het voertuig ruim tweehonderd meter naar beneden stortte. De bus kwam vervolgens tot stilstand in de oevers van de Ocoña-rivier.

Busongelukken komen geregeld voor in het Zuid-Amerikaanse land. Ze gebeuren met name vanwege de slechte wegen en de niet altijd goed onderhouden voertuigen.

In juli kwamen zeker 18 mensen om het leven en raakten 48 passagiers gewond toen een dubbeldekkerbus in het Andesgebergte van de weg raakte en in een ravijn stortte.

Volgens officiële cijfers vielen er in 2024 bijna 3200 doden bij verkeersongelukken in het land.

D66 zal Hans Wijers als informateur aanwijzen. Voor het CDA is Sybrand Buma de kandidaat-informateur. Dat zeggen ingewijden. De twee gaan de partijleiders Jetten (D66) en Bontenbal (CDA) begeleiden bij de volgende fase in de formatie.

Hans Wijers (74) was onder andere president-commissaris van ING, topman van chemieconcern Akzo Nobel en, midden jaren 90, minister van Economische Zaken in het kabinet-Kok I. Sybrand Buma (60) is burgemeester van Leeuwarden. Hij was van 2010 tot 2019 fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer.

Op advies van verkenner Koolmees gaan Jetten en Bontenbal een soort voorbereiding op een regeerakkoord schrijven over migratie, wonen, veiligheid en defensie, stikstof en de economie, waar ook het investeringsklimaat voor het bedrijfsleven onder valt.

Maximaal drie weken

Het stuk wordt vooraf een "positieve agenda" genoemd. Jetten en Bontenbal moeten daarna andere partijen zien te overtuigen om samen te werken. In het stuk wordt daarom al rekening gehouden met de politieke wensen en standpunten van andere partijen.

De twee partijen nemen maximaal drie weken de tijd voor deze fase. Op 9 december zou het proces moeten zijn afgerond. Morgen debatteert de nieuwe Tweede Kamer over dit voorstel. Als de Kamer akkoord gaat worden de informateurs benoemd.

De Algerijns-Franse schrijver Boualem Sansal komt na een jaar gevangenisstraf vrij. De regering van Algerije is akkoord gegaan met een verzoek van Duitsland om hem gratie te verlenen. Dat heeft de Algerijnse president Abdelmadjid Tebboune vandaag bekendgemaakt.

De 76-jarige Sansal werd dit jaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijf jaar. Eind 2024 werd de schrijver opgepakt toen hij vanuit Frankrijk naar Algerije was gereisd.

Volgens de Algerijnse autoriteiten had de schrijver onder meer "de territoriale integriteit" van dat land ondermijnd. Hij werd vooral veroordeeld omdat hij in een interview had gezegd dat een deel van het Algerijnse grondgebied eigenlijk bij Marokko hoort.

De Duitsers dienden het gratieverzoek in bij Algerije "vanwege de hoge leeftijd en zwakke gezondheid van de schrijver". Een vliegtuig uit Berlijn haalt de Algerijns-Franse schrijver op en brengt hem vervolgens naar Duitsland, waar hij in een ziekenhuis behandeld wordt.

Kritiek op regime

Sansal werkte tot 2003 als hoge ambtenaar bij een Algerijns ministerie, maar werd ontslagen vanwege zijn kritische essays over de overheid. Hij heeft meerdere romans geschreven over onder meer het gevaar van de politieke islam en corruptie binnen het regime van zijn geboorteland. Hij had sinds vorig jaar de Franse nationaliteit en wilde er ook gaan wonen.

De Franse president Macron had Algerije opgeroepen de schrijver vrij te laten. Hij noemde de arrestatie "arbitrair" en wees er daarnaast op dat Sansal lijdt aan kanker. Ook de literaire wereld roerde zich. Onder anderen Nobelprijswinnares voor Literatuur Annie Arnaux en de bekroonde auteur Salman Rushdie riepen in een open brief op tot vrijlating van de schrijver.

Verslechterde banden

Sansals arrestatie leidde daarnaast tot een flinke deuk in de al slechte diplomatieke banden tussen Algerije en voormalige kolonisator Frankrijk. Het Noord-Afrikaanse land is boos over de Franse erkenning van de Marokkaanse soevereiniteit over de Westelijke Sahara. Ook was er onenigheid over het terugnemen van illegale Algerijnse migranten in Frankrijk en het Franse visumbeleid.

Begin dit jaar lagen beide landen ook met elkaar overhoop over de arrestatie van een Algerijnse influencer die in Frankrijk woont. Hij was opgepakt in het Franse Montpellier nadat hij op TikTok had opgeroepen een in Algerije wonende tegenstander van het Algerijnse regime in elkaar te slaan. Daarop besloot Frankrijk de influencer uit te zetten.

Jongerius, de grootste biologische groentekwekerij van Nederland, stopt er plotseling mee. Dat blijkt uit gesprekken die de NOS voerde met leveranciers, klanten en vertegenwoordigers in de branche.

De plantenkwekerij zelf geeft geen duidelijkheid. Verschillende partijen hebben een brief ontvangen van een medewerker binnen het bedrijf waarin het aangeeft dat de activiteiten zijn gestopt. Zo staat er in de mail, "tot mijn grote verdriet heeft plantenkwekerij Jongerius haar werkzaamheden per direct gestaakt".

Het Houtense Jongerius verzorgde de groenteplanten in de eerste fase, het zogenoemde opkweken. Zodra de planten deze eerste groeifase voorbij zijn, verkopen ze aan andere tuinders, zowel aan grote afnemers als aan kleinere klanten. Het gaat hierbij om veel verschillende biologische groenten.

'Gestopt'

Voor zover bekend is het bedrijf niet failliet verklaard, het is namelijk niet terug te vinden in het register waar faillissementen worden gepubliceerd. Sinds maandag heeft de NOS diverse malen geprobeerd in contact te komen met Jongerius. Per mail antwoordde een medewerker toen dat er "geen sprake is" van een faillissement, maar zegt ook te hopen "dat er zo snel mogelijk een faillissement volgt". Er zou nog geen sociaal plan zijn voor de medewerkers.

De bestuursvoorzitter wilde vandaag telefonisch niet bevestigen dat het bedrijf gestopt is en zegt geen tijd te hebben om vragen te beantwoorden.

Volgens Plantum, de brancheorganisatie voor opkweek van zaden en jonge planten, is Jongerius inderdaad gestopt. Plantum benadrukt dat het een belangrijke speler was voor de biologische sector. "Elke biologische teler heeft deze jonge planten nodig om mee door te kunnen, en dit bedrijf was goed voor zo'n 80 procent van jonge planten in de biologische sector", zegt een woordvoerder.

De niet-biologische plantenkwekerijen kunnen het tekort ook niet zomaar opvangen. Om het keurmerk 'biologisch' te krijgen, moet je namelijk aan bepaalde eisen voldoen.

Ook Jan Groen, voorzitter van branchevereniging Bionext, zegt "met verbazing en zorg kennis te hebben genomen van het nieuws dat Jongerius haar activiteiten eind oktober per direct gestaakt heeft". Hij is in gesprek met klanten uit de sector om een beeld te vormen en zoekt naar oplossingen.

Het bericht dat het bedrijf alle activiteiten staakte kwam onverwachts voor klanten, vertelt Sebastiaan Bos, biologisch tuinder van kwekerij De Kievit. "Jongerius is too big to fail. Je hebt infrastructuur nodig om biologisch te verbouwen en Jongerius had die infrastructuur. Nu die wegvalt, kan dat best impact hebben op de hele sector."

Belangrijke toeleverancier

ABN Amro-sectorbankier Jan de Ruyter verwacht ook dat dit impact gaat hebben op biologische tuinbouw. "Het was een belangrijke toeleverancier. De capaciteit om het wegvallen van Jongerius op te vangen is beperkt, dus vooral voor de biologische tuinders is dat een probleem."

De timing is ongelukkig. Rond deze periode beginnen zij de paprikaplanten en komkommerplanten te telen. Nu valt hun leverancier weg en zijn ze druk op zoek naar alternatieven.

Bij concurrenten van Jongerius merken ze een flinke toename in aanvragen van klanten. Een van die bedrijven is Biological Youngplants uit Poeldijk, bij Den Haag. "Zeker qua vruchten en groente zijn wij overladen met aanvragen. We hebben gekeken wat er tussen past", vertelt eigenaar Wim van Marrewijk. Het bedrijf is met andere kwekerijen aan het praten om alle verzoeken op te vangen.

Van Marrewijk weet niet waarom Jongerius is gestopt. Wel ziet hij dat er in de hele sector problemen zijn door de stijgende kosten. Uitzendkrachten die duurder worden, transportkosten en kosten voor het plantenzaad, somt hij op. "Een tomatenstam zat drie jaar geleden rond de 15 tot 16 cent, nu zijn ze gestegen tot soms wel boven de 30 cent", zegt Van Marrewijk.

Daar moet wel een kanttekening bij geplaatst worden, zegt econoom bij Rabobank Lambert van Horen. "De groenteprijzen zijn ongeveer met de inflatie meegestegen. Dus zowel de inkomsten als de uitgaven zijn gestegen."

Prijskaart supermarkt

Of we het wegvallen van Jongerius ook gaan merken in de schappen, is nog gissen. Tuinder Bos denkt van wel: "Als een paar mensen zich niet heel erg druk gaan maken hierover, gaat dit zeker effecten hebben. Er zal minder beschikbaar zijn, dus de prijzen zullen mogelijk omhoog gaan."

In Cambodja is minstens één dode gevallen en zijn drie mensen gewond geraakt in een nieuwe escalatie van het conflict met buurland Thailand. De landen beschuldigen elkaar ervan het vuur te hebben geopend langs een betwist deel van hun grens.

Eerder vandaag had het Thaise ministerie van Buitenlandse Zaken excuses van Cambodja geëist nadat het land ervan werd beschuldigd nieuwe landmijnen te hebben gelegd. Een Thaise soldaat raakte maandag gewond door een mijn. Hierop maakte Thailand gisteren bekend het vorige maand uitgebreide bestandsakkoord tussen beide landen op te schorten.

Cambodja ontkent dat het nieuwe mijnen heeft gelegd. Het land heeft Thailand opgeroepen zich te houden aan de overeenkomst die voortbouwde op een eerste overeengekomen wapenstilstand in juli.

Het Cambodjaanse ministerie van Defensie zegt dat Thaise troepen vandaag om 15.50 uur lokale tijd (09.50 uur in Nederland) het vuur openden bij een betwist grensdorp. Een woordvoerder van het Thaise leger zegt dat juist Cambodjaanse soldaten in eerste instantie schoten op Thailand afvuurden.

Excuses geëist

Aan Thaise zijde zijn geen slachtoffers gevallen. Het incident zou zo'n 10 minuten hebben geduurd. De betwiste grensnederzetting, die door zowel Thailand als Cambodja wordt opgeëist, was al eerder het toneel van confrontaties.

Thaise autoriteiten hebben excuses geëist voor het landmijnincident van maandag. "We hebben hun gevraagd de feiten over wat er is gebeurd en wie verantwoordelijk is, te achterhalen, en hun gevraagd maatregelen te nemen om herhaling van de situatie te voorkomen." De Cambodjaanse regering heeft geweigerd commentaar te geven op de eisen van Thailand.

Bij de grensgevechten in juli zijn minstens 48 mensen om het leven gekomen en naar schatting 300.000 mensen ontheemd geraakt. Een van de aanjagers van het grensconflict waren landmijnexplosies langs betwiste grensgebieden. Sommige van deze mijnen waren waarschijnlijk nieuw gelegd, meldde persbureau Reuters in oktober, op basis van een analyse van materiaal dat door het Thaise leger was gedeeld.

De twee buurlanden in Zuidoost-Azië betwisten al meer dan een eeuw de soevereiniteit van plekken langs hun ruim 800 kilometer lange gedeelde landgrens. Die grens werd voor het eerst in 1907 in kaart gebracht door Frankrijk toen het Cambodja als kolonie bestuurde.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"Dat Thailand de implementatie van de 'vredesovereenkomst' van vorige maand heeft gepauzeerd, houdt in dat we terug zijn in de situatie van de gespannen wapenstilstand die na de gevechten deze zomer werd gesloten.

Beide landen gingen toen akkoord met een staakt-het-vuren, maar gaven zichzelf het recht om uit zelfverdediging terug te vechten. De Thaise premier Anutin benadrukte dat vandaag nog eens door te zeggen dat 'de Thaise regering zal doen wat in het beste belang is voor Thailand. Dat zal Thailand doen, zonder te overleggen of toestemming te vragen aan wie dan ook'.

Het past in het idee dat Thailand het grensgeschil in leven wil houden, omdat Cambodja zich nog altijd land toe-eigent (en daarmee belangrijke tempels) waarvan de Thai vinden dat die aan hen toebehoren. Maar het houdt in dat incidenten zoals vandaag het risico met zich meebrengen dat het grensconflict opnieuw uit de hand zal lopen."

Geschenkwoningen worden ze genoemd. Houten huizen die Scandinavische landen aan ons land schonken na de Watersnoodramp in Zuidwest-Nederland in 1953. 45 van die huizen zijn nu aangewezen als rijksmonument.

De woningen staan in diverse dorpen in Zeeland, westelijk Noord-Brabant en in Zuid-Holland. De Scandinavische landen en Oostenrijk wilden zo bijdragen aan het lenigen van de acute woningnood in het gebied, die was ontstaan na de grote overstromingen van 1953, die aan 1836 mensen het leven kostten en tienduizenden huizen beschadigde of verwoestte.

Het waren houten prefabwoningen, die als bouwpakket naar ons land werden verscheept en ter plekke in elkaar werden gezet. Bungalows, twee-onder-een-kapwoningen en vrijstaande woningen van twee verdiepingen. De huizen hadden typische kenmerken van de landen van herkomst: Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken.

Volgens architectuurhistoricus Mariël Kok van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed waren het degelijke en moderne huizen, voorzien van allerlei gemakken die in die tijd in ons land niet gewoon waren. "De huizen waren goed geïsoleerd met moderne verwarmingssystemen. Daar waren wij in die tijd nog helemaal niet mee bezig."

'Ineens een hoop luxe'

"Mijn opa en oma hebben ook in zo'n woning gewoond, dus ik was er al bekend mee", zegt Ronald Moerland, bewoner van het huis genaamd 'Oslo' in Burgh-Haamstede, Zeeland. Hij woont er al 24 jaar. "Zij waren de eerste bewoners, nadat hun woning was weggespoeld tijdens de ramp. Ze kregen die woning toegewezen."

Voor zijn grootouders was de geschenkwoning even wennen. "Er zat bijvoorbeeld een douche in, dat waren ze niet gewend want je waste je toen in een teil. In die tijd, 1953, was het ineens een hoop luxe."

Dat de woningen zijn gebouwd in Scandinavië is volgens Moerland goed te merken. "Qua isolatie zijn ze perfect. Mijn gasrekening is niet zo hoog."

Moerland weet nog niet of hij akkoord gaat met de monumentenstatus van zijn woning. "Ik weet niet of die status mij de vrijheid geeft om in de toekomst te doen en laten wat ik wil. Niet dat wij grote plannen hebben, maar ik wil niet door zo'n status worden belemmerd."

Veel van de geschenkwoningen hebben de tand des tijds goed doorstaan. Van de 860 woningen die toen geschonken zijn, zijn er nog 682 behouden. De zeventig Oostenrijkse huizen zijn later gebruikt als vakantiehuizen. Andere woningen zijn in de loop van de tijd regelmatig verbouwd of uitgebreid, of van een stenen buitengevel voorzien.

In overleg met het ministerie van Cultuur heeft de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed 45 geschenkwoningen aangewezen die nog in originele staat zijn. Die staan in Burgh-Haamstede, Renesse, Hansweert, Puttershoek, Nieuwe-Tonge en Lage Zwaluwe. Ook het dorpshuis Holland Huis in Scherpenisse, dat destijds door boeren uit Noord-Holland is geschonken, krijgt een monumentenstatus.

Bouwkundige tips en subsidie

De monumentenstatus wordt definitief als ook gemeenten, eigenaren en andere belanghebbenden zoals bewoners de kans hebben gekregen om hun mening over de aanwijzing te geven. Als de huizen monument worden, moeten de bewoners of eigenaren de cultuurhistorische waarde beschermen en bij verbouwingsplannen altijd eerst een vergunning aanvragen.

Om de eigenaren te helpen met het onderhouden en verduurzamen van het historisch erfgoed heeft de rijksdienst een Handreiking Toekomstbestendige Geschenkwoningen uitgegeven met bouwkundige tips en subsidiemogelijkheden.

Op diverse plekken worden al geschenkwoningen beschermd. In het Zeeuwse dorp Sint-Annaland en Heijningen in Noord-Brabant zijn geschenkwoningen ingericht als museumwoning. In het Openluchtmuseum in Arnhem is een Noorse Watersnoodwoning uit Raamsdonksveer herbouwd.

Er komt voorlopig geen tijdelijke opvang voor zo'n 200 tot 250 asielzoekers in een oud bedrijfspand in Houten. Dat heeft de gemeente bekendgemaakt. Houten onderzoekt nog wel of er later een langdurige opvang kan komen.

Het gemeentebestuur van het Utrechtse dorp stelde in juni voor om een tijdelijke opvang te realiseren voor zo'n 2 tot 2,5 jaar, vooral bedoeld om het vaak overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel te ontlasten. Houten zou een van de "hekkensluiters" zijn van de provincie Utrecht als het om opvangplekken gaat.

Maar na onderzoek schrijft het college vandaag dat de tijdelijke opvang op korte termijn "niet wenselijk en niet haalbaar" is, meldt RTV Utrecht. "Er is meer tijd nodig om goede voorzieningen, veiligheid en de leefbaarheid te garanderen", staat in een brief aan omwonenden van het bedrijfspand aan de Essenkade.

Demonstraties tegen en voor

Het voorstel voor de tijdelijke opvang in Houten was van begin af aan omstreden. Er werd meermalen gedemonstreerd tegen én voor de opvang.

Bij een demonstratie op 15 oktober tegen de komst van het azc liep het uit de hand. Tegenstanders gooiden met eieren en stenen richting voorstanders van een azc en de politie. Een agent raakte lichtgewond. Vijf mensen werden opgepakt.

Spreidingswet

Houten zegt niet alleen meer tijd nodig te hebben, maar wijst er ook op dat "de onzekerheid en onduidelijkheid vanuit de rijksoverheid" een rol speelt. Volgens de spreidingswet zou Houten 337 asielzoekers moeten opvangen, maar de status van de spreidingswet is onduidelijk. Ook weet de gemeente niet hoeveel geld er beschikbaar is.

"Mede door de alsmaar durende onduidelijkheid en het gebrek aan perspectief op steun vanuit het Rijk, stoppen we dus met de inzet op tijdelijke opvang op de Essenkade 2", aldus het gemeentebestuur.

De gemeente zegt wel te onderzoeken of op dezelfde locatie een langdurige opvang gerealiseerd kan worden. Maar hoelang dat onderzoek gaat duren en wanneer er dan een azc kan komen, is onduidelijk.

Voor de kust van Libië is vorige week een rubberboot met migranten gekapseisd. 42 migranten worden vermist en zijn vermoedelijk omgekomen, meldt de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM).

Zeven opvarenden, allemaal mannen, zijn gered na zes dagen op zee te hebben rondgedobberd. Ze komen volgens de IOM uit Sudan, Nigeria en Kameroen. De vermisten komen naast die landen ook uit Somalië. De boot was vertrokken uit Zuwara, in het noorden van Libië.

Reddingsoperaties

Het aantal drenkelingen in het centrale Middellandse Zeegebied is dit jaar al de duizend gepasseerd, meldt het IOM. De organisatie zegt dat het meest recente incident opnieuw onderstreept dat veilige en reguliere migratieroutes en effectievere zoek- en reddingsoperaties hard nodig zijn.

Sinds de val van dictator Khadafi in 2011 is Libië een doorvoerroute voor migranten die via de Middellandse Zee naar Europa vluchten vanwege conflicten en armoede. Bij de overtocht gebeuren veelvuldig ongelukken, omdat de boten vaak worden overbeladen en in een slechte staat van onderhoud verkeren. De oversteek behoort tot een van de dodelijkste routes voor migranten ter wereld.

Halverwege vorige maand werden de aangespoelde lichamen van 61 migranten gevonden aan de kust ten westen van de hoofdstad Tripoli. De maand daarvoor meldde de IOM dat minstens 50 mensen waren omgekomen nadat een schip met 75 Sudanese vluchtelingen in brand was gevlogen voor de Libische kust.

Bootongeluk bij Gavdos

Vandaag is ook bekendgemaakt dat drie migranten zijn verdronken toen hun boot kapseisde bij het Griekse eiland Gavdos, ten zuiden van Kreta. Tot nu toe zijn 56 opvarenden gered. Volgens overlevenden waren er meer mensen aan boord toen de boot vertrok.

De migrantenstroom naar Griekenland is vergeleken met 10 jaar geleden afgenomen, maar zowel Kreta als Gavdos, de twee Egeïsche eilanden die het dichtst bij de Afrikaanse kust liggen, hebben het afgelopen jaar een sterke toename gezien in het aantal migrantenboten. Die komen voornamelijk uit Libië.

Er is een tweede verdachte aangehouden in verband met de dood van een 24-jarige vrouw in Rotterdam, afgelopen weekend. Het is een man van 20 uit Nijmegen. Hij werd maandag aangehouden en wordt verdacht van betrokkenheid bij het schietincident, meldt het Openbaar Ministerie.

De vrouw uit Oss werd in de nacht van zaterdag op zondag neergeschoten op het knooppunt Kralingseplein. Ze werd in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht en overleed in de middag.

Na de schietpartij hield de politie al een man van 28 aan uit Nijmegen. Vandaag werd besloten dat hij veertien dagen langer blijft vastzitten. Hij wordt verdacht van doodslag en wapenbezit.

De politie was nog op zoek naar een man die na de schietpartij wegrende. Het is niet duidelijk of dat degene is die nu is aangehouden.

Precies twee weken na de verkiezingen is vandaag de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd. Alle 150 gekozen Kamerleden hebben de eed of belofte afgelegd en kunnen nu aan het werk.

Met een "Zo waarlijk helpe mij God almachtig" of een "Dat verklaar en beloof ik" hebben ze gezworen dat zij zich niet hebben en ook niet zullen laten omkopen, dat zij zich aan de Grondwet zullen houden en dat zij hun werk goed zullen doen.

Van de 150 Kamerleden zijn er 55 helemaal nieuw, de rest heeft al eerder met dit bijltje gehakt. Maar ook zij werden opnieuw geïnstalleerd.

Zo ging de installatie vanmiddag:

De nieuwe Kamer telt 65 vrouwen en 84 mannen. Eén lid is non-binair. Dat is Ines Kostic van de Partij voor de Dieren, die de afgelopen periode ook al Kamerlid was.

Niet eerder zaten er zo veel vrouwen in de Tweede Kamer. Zij tellen nu op tot 43 procent, wat betekent dat de mannen nog de meerderheid hebben.

Gemiddeld zijn Tweede Kamerleden steeds jonger. In de oude Tweede Kamer was de gemiddelde leeftijd 45 jaar. Dat is nu 44 jaar.

Het jongste Kamerlid is Etkin Armut (27) van het CDA. Zij was gemeenteraadslid in Groningen. Ze stond op nummer 18 van de kandidatenlijst en haar partij haalde18 zetels, dus ze had een spannende verkiezingsavond, vertelde ze onlangs in Rondje Binnenhof.

Zevende keer

De oudste is Raymond de Roon (73). Hij is al Kamerlid voor de PVV, sinds die partij in 2006 voor het eerst zetels haalde. Hij legde vandaag voor de zevende keer de belofte af.

Verreweg de meeste Kamerleden komen uit Zuid-Holland (48) of Noord-Holland (29), gevolgd door Gelderland en Utrecht (allebei 12).

Onder de Kamerleden die nu zijn geïnstalleerd, zijn oud-bewindspersonen van het demissionaire kabinet-Schoof, onder wie Marjolein Faber (PVV) en Ingrid Coenradie (nu JA21).

Maar er zitten ook zittende ministers tussen, zoals Eelco Heinen, Ruben Brekelmans en Vincent Karremans van de VVD en Mona Keijzer en Femke Wiersma van de BBB. Zij hebben voorlopig dus een dubbelfunctie.

De nieuwe Kamerleden hebben inmiddels hun zetels ingenomen. Ook voor de oudgedienden zal het misschien even zoeken zijn geweest.

Want de indeling in de plenaire zaal is ook veranderd. De PVV en Forum voor Democratie zitten in het meest rechtervak. 50Plus is met de SP en GroenLinks-PvdA in het uiterst linkse vak geplaatst.

Er zijn net als na de vorige verkiezingen vijftien fracties in de Tweede Kamer. NSC is verdwenen, maar daarvoor in de plaats is 50Plus na vier jaar teruggekeerd.

Met de overname van NIBC lijkt ABN Amro de vlucht naar voren te nemen. Nu het in 2008 genationaliseerde ABN Amro steeds meer op eigen benen komt te staan, slaat de bank dit jaar twee keer toe met overnames. Eerder werd in Duitsland de bank Hauck Aufhäuser Lampe gekocht. En nu neemt ABN Amro in eigen land de spaar- en hypotheekconcurrent NIBC over.

De twee overnames lichten een tipje van de sluier op van de plannen die de bank heeft als de Nederlandse Staat straks als eigenaar vertrokken is. Een jaar geleden was ABN Amro nog voor 40,5 procent in staatshanden. Eind dit jaar kan dit verder zijn afgebouwd tot een belang van 20 procent.

Daarmee krijgt ABN Amro, ooit een van de grootste banken ter wereld, langzaam de controle over zijn eigen toekomst terug. De afgelopen jaren viel de naam ABN Amro al regelmatig in overnamegeruchten, maar dan niet als koper. Het Franse BNP Paribas en het het Belgische KBC zouden interesse hebben om ABN Amro over te nemen.

Met de overname in Duitsland en die van NIBC geeft ABN Amro het signaal af niet rustig te gaan zitten afwachten om te worden opgeslokt. De 960 miljoen euro is het grootste bedrag dat ABN Amro neerlegt voor een overname sinds de nationalisatie in 2008.

Sneak preview

De aankondiging komt twee weken voordat de in april aangetreden bestuursvoorzitter Marguerite Bérard over twee weken haar plannen gaat presenteren. Op een speciale dag voor beleggers scherpt de Française dan de strategie van ABN Amro aan. In gesprek met de NOS noemt ze de overname van NIBC een sneak preview. "Onze positie in de Nederlandse consumentenmarkt maakt zeker deel uit van onze strategie."

Op de vraag of ABN Amro zelf een overnameprooi kan worden, antwoordt Bérard stellig met "Nee". Ze vindt dat de bank door de overname van NIBC juist sterker wordt: "We hebben sterke wortels om door te kunnen groeien. Ik kan u zeggen dat wij onze eigen toekomst bouwen. Hoe we dat gaan doen zullen we over enkele weken gaan delen."

Voor de toekomst wordt vooral uitgekeken naar de plannen die ABN Amro buiten de landsgrenzen heeft. Bij een eerdere aanscherping van de strategie besloot de bank zich op het noordwesten van Europa te richten. Maar in België, Frankrijk en Duitsland is ABN Amro vooral een grote bank voor vermogende particulieren.

"ABN Amro heeft eigenlijk twee poten waar het op staat", zegt hoogleraar Arnoud Boot van de Universiteit van Amsterdam. "In Nederland is het een grote bank voor consumenten en bedrijven. En in het buitenland een bank voor vermogenden. De overname in Duitsland en die van NIBC geven ABN Amro een betere positie. Maar het schept geen nieuwe mogelijkheden. Eigenlijk maken deze overnames ABN Amro daarom eerder aantrekkelijker om zelf te worden overgenomen dan onaantrekkelijker."

Buitenlandse overname

Boot is daarom vooral benieuwd naar de bredere groeiplannen van ABN Amro, en dan met name buiten de landsgrenzen: "Op dit moment is ABN Amro echt niet in de positie om eenzelfde type bank in het buitenland over te nemen. Dat lijkt me nu nog uitgesloten."

In eigen land zou ABN Amro de positie nog kunnen verbeteren door een concurrent als ASN over te nemen. Daarmee zou de Staat kunnen worden verlost van de andere tijdens de kredietcrisis genationaliseerde bank. Al jaren probeert het voormalige SNS Reaal zich als De Volksbank en nu als ASN klaar te maken voor een verkoop. Maar nog altijd is de vierde bank van het land hier nog niet klaar voor.

Een overname door een grotere Nederlandse concurrent of een buitenlandse bank vindt Boot geen onlogisch vervolg voor ASN. Maar of ABN Amro dat kan doen, betwijfelt hij: "Bij ASN is het voorlopig nog een rommeltje. Een overname is niet omdat het zo financieel aantrekkelijk is, maar omdat er een flinke schaalvergroting mogelijk is. Ook zal de mededingingsautoriteit hier heel moeilijk over doen. Maar misschien kan het als er enkele concessies worden gedaan. Vooralsnog lijkt mij ASN eerder aantrekkelijk voor een buitenlandse partij dan voor ABN Amro."

Burgemeester Boy Scholtze (VVD) van de gemeente Drimmelen in Brabant is opnieuw bedreigd. Hij laat via zijn sociale media weten aangifte te hebben gedaan. Wat er precies is gebeurd, heeft Scholtze niet bekendgemaakt.

Het is de derde keer dat Scholtze met bedreigingen aan zijn adres te maken krijgt. "Deze gebeurtenissen hebben grote impact op mij, mijn man en onze directe omgeving", schrijft de 34-jarige Scholtze in een bericht op Facebook.

Stoeptegel

"Helaas is dit niet het eerste incident waar ik mee te maken heb gekregen sinds ik burgemeester ben", zegt Scholtze. "Dit weerhoudt mij er niet van om me volledig in te blijven zetten voor onze dorpen."

Een half jaar na zijn aantreden in december 2022 werd er een stoeptegel door het raam van zijn huis gegooid. Een paar maanden later werd Scholtze bij het gemeentehuis in Made bedreigd en beledigd om zijn geaardheid. De destijds 76-jarige man die daarvoor werd opgepakt, probeerde ook de burgemeester aan te rijden.

Die man had vanwege eerdere misdragingen al een tijdelijk toegangsverbod opgelegd gekregen voor het gemeentehuis in Made. De man werd later onder voorwaarden vrijgelaten en kreeg een contact- en gebiedsverbod opgelegd.

Door de bedreigingen wordt de burgemeester nu extra beveiligd. "Er worden zichtbare en onzichtbare maatregelen genomen om de veiligheid van mij en de mensen in mijn omgeving te waarborgen", zegt Scholtze. "Tot mijn spijt kan ik daardoor voorlopig mijn ambt niet altijd vervullen op de open en transparante manier zoals u van mij gewend bent."

Gelderland wil ruim 8 miljoen euro uittrekken om 16.000 dozen vol met archeologische vondsten uit te pakken. Het kan goed zijn dat de dozen waardevolle zaken bevatten, misschien wel uit de middeleeuwen of de Romeinse tijd. Maar de waarde is niet zeker, geeft de provincie toe.

"Ik durf het u niet te vertellen, dat is eigenlijk precies het probleem", aldus provinciebestuurder Peter Drenth bij Omroep Gelderland. "We weten niet wat erin zit."

Het gaat om dozen met voorwerpen die in het verleden bij allerlei soorten archeologisch onderzoek zijn gevonden. De voorwerpen, zoals botten, hele skeletten, sieraden, potten, scherven en pannen, werden in dozen gestopt en ondergebracht in depots of bij (particuliere) organisaties.

Maar veel van die 'opslagplaatsen' zijn nu gesloten of failliet. De provincie nam de dozen over en kreeg in de tussentijd ook veel archeologische vondsten van het Rijk in beheer.

De exacte inhoud van de dozen is onbekend: "Het zijn allemaal spullen die tientallen jaren geleden gevonden zijn bij opgravingen. Er kan echt van alles in zitten, ook waardevolle dingen - maar dat weten we dus niet."

Gewoon laten staan

De dozen gewoon laten staan is geen optie. De regels zijn strenger geworden: de provincie is wettelijk verplicht om ze allemaal uit te pakken en de spullen te bekijken en te registreren. Vervolgens moet worden beoordeeld of de inhoud historisch belangrijk is.

De schatting is dat daarvoor net iets meer dan 8 miljoen euro nodig is. Het bedrag is opgenomen in de provinciale begroting voor volgend jaar, waarover vandaag een besluit wordt genomen.

Archeologen, maar ook studenten en vrijwilligers zullen de inhoud van de dozen onderzoeken: "Maar er zijn niet voldoende mensen om dit even in een jaar te doen. Daar hebben we wel vijf jaar voor nodig."

Het ziet ernaar uit dat Provinciale Staten de financiële plannen zal goedkeuren. Wanneer het uitpakken van de dozen begint, is nog niet bekend.

Een groep Joodse kolonisten heeft gisteren twee dorpen op de bezette Westelijke Jordaanoever aangevallen. Meerdere gebouwen en trucks werden in brand gestoken. Zeker vier Palestijnen raakten gewond.

Tientallen gemaskerde kolonisten vielen de dorpen Beit Lid en Deir Sharaf binnen en staken daar melkwagens, landbouwgrond, hutjes en tenten van een bedoeïenengemeenschap in brand. Ook gooiden ze stenen naar de bewoners.

Kolonisten vastgelegd op beveiligingscamera's in Beit Lid:

Een groep Israëlische soldaten die was gestuurd om een einde te maken aan het geweld pakte vier van de kolonisten op en droeg hen over aan de politie. Volgens het Palestijnse persbureau Wafa verhinderden de militairen echter ook dat Palestijnen de branden konden blussen.

Slaags met soldaten

Na de komst van het leger vluchtten de kolonisten naar een nabijgelegen industriegebied. Daar raakten ze slaags met militairen en verwoestten ze een voertuig van het leger.

De afgelopen maanden zijn er bijna dagelijks aanvallen van hoofdzakelijk jonge Joodse kolonisten op Palestijnse dorpen en landbouwgrond. Volgens The Times of Israel is het zeldzaam dat het leger daartegen optreedt.

Correspondent Israël en de Palestijnse Gebieden Nasrah Habiballah:

"De terreur door Joodse kolonisten is de afgelopen twee jaar enorm toegenomen. Met de aanvallen proberen ze Palestijnen te verjagen en zo gebieden etnisch te zuiveren. President Herzog spreekt van een handvol daders, maar de realiteit is dat over de hele bezette Westelijke Jordaanoever grote groepen gewelddadige kolonisten regelmatig dit soort aanvallen uitvoeren.

De Palestijnen die worden aangevallen zijn voor hun bescherming volledig afhankelijk van de Israëlische autoriteiten zoals het leger. Maar die grijpen nauwelijks in. Zelfs als kolonisten worden opgepakt, komen ze vaak al snel weer vrij zonder verdere gevolgen."

Op video's van het geweld van gisteren is onder meer te zien hoe vrachtwagens zijn uitgebrand en een nabijgelegen gebouw in brand staat. De politie spreekt van extremistisch geweld en de Israëlische interne veiligheidsdienst Shin Bet meldt een onderzoek in te stellen.

De Israëlische president Herzog heeft de aanval van de kolonisten veroordeeld, die hij toeschrijft aan "een handvol gewelddadige en gevaarlijke individuen". Ook stelt hij op X dat "dergelijk geweld tegen burgers en soldaten een rode lijn overschrijdt".

Sinds de oorlog in Gaza ruim twee jaar geleden uitbrak, is het geweld door kolonisten op de Westelijke Jordaanoever enorm toegenomen. Vorige week meldden de Verenigde Naties dat er in oktober 260 aanvallen van Israëlische kolonisten op Palestijnen zijn geweest. Dat is meer dan welke andere maand dan ook sinds de VN de aanvallen in 2006 begon bij te houden.

In augustus meldden de Verenigde Naties dat sinds de terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023 bijna duizend Palestijnen op de Westoever zijn gedood door het Israëlische leger en kolonisten.

Er dreigt opnieuw vertraging bij de aanleg van de Wunderline, de spoorverbinding tussen Groningen en Bremen. Het probleem zit geheel aan de Duitse kant van het traject, stelt de provincie Groningen. In een boze brief roept de provincie de bestuurders van de Duitse deelstaat Nedersaksen tot de orde.

De samenwerking met de Duitsers gaat redelijk maar verloopt ook moeizaam, schrijft het provinciebestuur in de brief, waarover RTV Noord bericht. "Wij constateren daarbij dat bij diverse partijen aan Duitse zijde, met name op operationeel niveau, sprake lijkt van een beperkt gevoel van urgentie."

De Wunderline, die eigenlijk al in december 2024 had moeten rijden, past goed in het streven van de Europese Unie om veel meer internationaal vervoer per trein te doen. De EU stelt dan ook subsidies beschikbaar.

"Het traject tussen Groningen en Bremen is van belang voor zowel de regio als het Europese treinverkeer tussen Amsterdam, Hamburg en Scandinavië", stelt de Duitse spoorbeheerder.

Boemelspoorlijntje uit 1876

Maar bij het ombouwen van het oude, vaak enkelsporige boemelspoorlijntje uit 1876 tot een modern dubbelspoor waar sneltreinen moeiteloos overheen kunnen zoeven, ontstaat keer op keer vertraging.

Veruit de grootste tegenslag in het project dateert van bijna tien jaar geleden. Op 3 december 2015 voer een vrachtschip een spoorbrug net over de Duitse grens aan gort. De schade aan de 330 meter lange basculebrug over de Eems was zo groot dat de brug moest worden gesloopt en het treinverkeer tussen Groningen en het Duitse stadje Leer kwam stil te liggen. Wie nu heen en weer wil reizen, neemt de bus of moet een flink stuk omreizen.

In april van dit jaar werd eindelijk een nieuwe spoorbrug over de Eems geopend, maar treinverkeer is nog steeds onmogelijk.

Tijdrovende testritten

Het werk aan het spoor wordt opnieuw vertraagd door de slappe bodem en hoogstaand grondwater, liet Deutsche Bahn eind vorige maand weten. Dat probleem zou zowel aan de Duitse als de Nederlandse kant spelen. Ook zijn er grote technische "uitdagingen" bij het aansluiten van de nieuwe sein- en wisselinstallaties.

En als de lijn eenmaal klaar is, zal Arriva heel veel tijdrovende testritten moeten rijden, waarschuwen de Duitse spoorwegen alvast. Vooralsnog is de opening voorzien voor de zomer van 2026.

Weinig vertrouwen

Maar de Duitse opstelling wekt in Groningen weinig vertrouwen. "Illustratief hiervoor is een recent technisch overleg, waarin terloops werd aangegeven dat de grensoverschrijdende aansluiting, oorspronkelijk voorzien in december, naar verwachting pas in maart 2026 kan plaatsvinden", aldus de brief. "De manier waarop dit werd meegedeeld, versterkt onze zorg dat de planning richting zomer 2026 onder druk staat."

De Groningse gedeputeerde Erik Jan Bennema vindt het niet alleen vervelend dat het project maar vertraging blijft oplopen, hij vreest ook financiële problemen. "Dit kan gevolgen hebben voor Europese subsidies, maar ook voor de eigen kosten. Zoals de inzet van extra bussen", zegt Bennema. Tot op de dag van vandaag rijden er bussen tussen Groningen en Leer.

Het blijft niet bij een boze brief. De provinciale bestuurders willen nu in gesprek met hun Duitse collega's. "Wij willen dat men doorpakt", aldus gedeputeerde Bennema.

Het Amerikaanse vliegdekschip USS Gerald R. Ford is aangekomen in de wateren rond Centraal- en Zuid-Amerika. Dat bevestigt de Amerikaanse marine. Onduidelijk is nog waar het vliegdekschip zich precies bevindt.

De Gerald R. Ford is het grootste vliegdekschip ter wereld en telt meer dan 4000 matrozen en tientallen vliegtuigen. Het schip sluit zich aan bij de grote militaire troepenmacht van de VS die al in de Caribische regio is.

De Verenigde Staten voeren al maandenlang militaire acties uit in het gebied, onder meer voor de kust van Venezuela. Geregeld worden veronderstelde drugsboten door de Amerikaanse strijdkrachten aangevallen, waarbij tot nu toe bijna tachtig doden zijn gevallen.

Bewijs dat het inderdaad om drugssmokkelaars gaat, levert de Amerikaanse regering niet. Aanhoudende kritiek van mensenrechtenorganisaties die het "onrechtmatige buitengerechtelijke executies" noemen, wuift de VS weg.

Volgens Trump gaat het om zelfverdediging. Eerder schreef hij na een aanval dat de betreffende boot onderweg was naar de VS "om Amerikanen te vergiftigen". De mogelijkheid tot een grondoperatie in de regio heeft de Amerikaanse president niet uitgesloten.

Drugsbende

Regelmatig claimt de Amerikaanse regering dat de boten gelieerd zijn aan de Venezolaanse drugsbende Tren de Aragua, die door de VS is aangemerkt als terreurorganisatie. Trump stelt dat die groep onder controle staat van de Venezolaanse president Maduro en verantwoordelijk is voor onder meer drugshandel en moordpartijen, ook in de VS.

Nieuwsuur maakte onderstaande video over Trumps troepenopbouw bij Venezuela:

Door de Amerikaanse troepenmacht op te bouwen, waardoor naar schatting nu zo'n 15.000 militairen in de regio actief zijn, wil de VS de drugshandel en de stroom van drugs naar de Verenigde Staten bestrijden.

Daarbij komt dat de VS interesse heeft in de olievelden in Venezuela. Volgens The New York Times hebben Maduro en andere hoge regeringsleiders de VS toegang tot die velden beloofd, in ruil voor rust in de regio.

Massale mobilisatie

Venezuela bereidt zich ondertussen voor met een "massale mobilisatie" van militairen, als antwoord op de "imperialistische dreiging" die vanuit Amerika komt. Bronnen spreken tegen persbureau Reuters zelfs van voorbereidingen op een "guerrillastrijd".

Niet alleen Venezuela is het doelwit van Trump, ook de Colombiaanse president Gustavo Petro kreeg eerder te maken met sancties. Trump beschuldigt Petro ervan drugsproducenten vrij spel te geven en noemde hem eind oktober een "illegale drugsleider".

Gisteravond droeg Petro zijn inlichtingendiensten op te stoppen met het delen van inlichtingen met de Verenigde Staten. "Alle communicatie en andere contacten met Amerikaanse veiligheidsdiensten worden opgeschort. De maatregel blijft van kracht zolang de aanvallen op boten in het Caribisch gebied voortduren", schreef Petro op X.

VK stopt met inlichtingen

Colombia zou daarmee het voorbeeld volgen van het Verenigd Koninkrijk. Ook dat land heeft de uitwisseling van inlichtingen opgeschort, meldt CNN op basis van bronnen die bekend zijn met de zaak. Jarenlang heeft het VK de VS geholpen met het opsporen van verdachte drugsboten. Kort nadat de VS in september dodelijk aanvallen begon uit te voeren, begon het VK zich al zorgen te maken, schrijft de Amerikaanse nieuwssite.

Zowel het Witte Huis als de Britse ambassade was niet bereikbaar voor commentaar. Een functionaris van het Pentagon vertelde CNN dat het ministerie "niet over inlichtingenzaken praat".