Voor de handel zijn de eerste paar maanden van het presidentschap van Donald Trump op zijn minst turbulent te noemen. Voor exporterende bedrijven waren aankondigingen van importheffingen moeilijk bij te houden, en zelfs de Amerikaanse douane lukt het nog altijd niet om alle heffingen te verwerken.
Vannacht was het opnieuw raak: Trump maakte bekend de heffingen op staal en aluminium vanaf woensdag te willen verhogen van 25 naar 50 procent. Waar staan we nu? De NOS zet het op een rij aan de hand van vijf vragen.
Hoe zit het nou met die heffingen?
De Amerikaanse president heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij heilig in heffingen gelooft. Hij zet ze niet alleen in om de in zijn ogen oneerlijke handelsbalans met andere landen te corrigeren; Trump ziet ze ook als een ideale manier om de staatskas te vullen.
Woensdag 2 april doopte de president dan ook tot 'Liberation Day'. Het moest de dag worden waarop de Verenigde Staten zich niet meer zouden laten koeioneren door landen die vooral producten verkopen aan de VS en weinig terugkopen. Maar Trump zwakte de afgelopen tijd net zo snel heffingen af als dat hij ze aankondigde. Een tijdje gold er een heffing van maar liefst 150 procent op alle producten uit China.
Die hoge heffing bracht de handel tussen de VS en China vrijwel volledig tot stilstand. De twee landen besloten onlangs toch weer terug te keren naar de onderhandelingstafel, en de heffing voor Chinese producten werd verlaagd naar 30 procent.
Ook producten uit de EU zouden in eerste instantie een heffing krijgen van 20 procent, maar deze invoerbelasting werd 90 dagen gepauzeerd.
Wat is er de afgelopen tijd allemaal gebeurd?
De afgelopen maanden heeft de wereldhandel behoorlijk wat schokken te verwerken gehad. Via zijn socialemediaplatform kondigde president Trump niet alleen heffingen aan, maar ook deals die hij sloot.
Landen en bedrijven kunnen het maar met moeite bijhouden. "Het is extreem uitzonderlijk. Het tempo is hoog, het is onvoorspelbaar en totaal niet logisch", zegt Johan Smits partner Supply Chain bij KPMG. Veel bedrijven wachten af, of gaan op zoek naar handelsroutes die iets minder risico met zich meebrengen.
Hoe staat het met de onderhandelingen tussen de VS en de EU?
Er leek de afgelopen tijd niet veel te zijn onderhandeld. Volgens Trump wil de EU helemaal niet praten, en volgens de EU hebben de Amerikanen nooit gereageerd op hun voorstel om wederzijds helemaal geen tarieven in te voeren.
Vermoedelijk om wat vaart in de onderhandelingen te brengen, dreigde Trump onlangs de heffing per 2 juni te verhogen naar 50 procent, wat hij na telefonisch contact met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen weer uitstelde.
Afgelopen week besloot een Amerikaanse rechter dat de heffingen van Trump zelfs helemaal niet mogen. "De EU zal door de uitspraak van de Amerikaanse rechter niet zo'n vaart willen maken met de onderhandelingen", zegt Smits. Het zal dus afwachten zijn of het oordeel in het Amerikaanse Hooggerechtshof standhoudt.
Hoe belangrijk is een deal met de Verenigde Staten?
Voor veel bedrijven zou het een grote opluchting zijn als de heffingen tussen de VS en Europa worden verlaagd of zelfs helemaal verdwijnen. Toch is de kans klein dat een deal met de VS een invoerbelasting van 0 procent zal betekenen. Onlangs sloot het Verenigd Koninkrijk een deal met de VS, waarbij de nieuwe heffingen ook niet onder de 10 procent kwamen.
De hoop is vooral dat een handelsdeal met de Amerikanen weer wat vertrouwen kan terugbrengen. "De vraag is: als het vertrouwen is verbroken, hoelang zal het dan duren om het te herstellen? Dat hangt er ook van af of het vertrouwen is verbroken door de acties van één persoon of van een heel land," zegt Ramanathan Venkataraman van KPMG.
Zijn alle problemen weg als de EU een deal sluit met de VS?
Het antwoord laat zich al raden: nee. De Amerikaanse heffingen gelden voor veel landen. Hoewel het voor Nederlandse bedrijven die naar de VS exporteren een grote verbetering zou zijn, is het voor sommige andere bedrijven ook belangrijk wat er gebeurt met de heffingen voor andere landen.
Chinese bedrijven verlegden de afgelopen tijd hun handelsroutes, omdat ze hun producten plots niet meer kwijt konden in de VS. "We zien dat er nu vanuit China op grote schaal sommige producten op de Europese markt worden gedumpt, onder de Europese kostprijs", zegt Venkataraman. De EU moet Europese bedrijven beschermen door anti-dumping maatregelen te nemen. Als bedrijven failliet gaan doordat ze de concurrentie met China niet langer aankunnen, kan dat grote impact hebben op de Europese economie.
De Europese Unie is nu druk bezig nieuwe handelspartners te zoeken, zoals landen in Latijns-Amerika of de Arabische Emiraten. Door met meer landen te handelen hoopt de EU de risico's zoveel mogelijk te beperken en zijn concurrentiepositie te versterken.