NOS Nieuws - Algemeen

Roemenië heeft twee grensdorpjes geëvacueerd vanwege een brand op een lpg-tanker in de Oekraïense havenstad Izmajil. De tanker zou volgens de autoriteiten elk moment kunnen exploderen. Het schip bevindt zich op de rivier de Donau, op ongeveer 500 meter van het dorpje Plauru. Ook inwoners uit Ceatalchioi worden elders ondergebracht.

Volgens een verklaring van het Roemeense Ministerie van Noodsituaties is de brand gisteren ontstaan door een Russische droneaanval op Oekraïens grondgebied.

Het schip vaart onder Turkse vlag en vervoert ongeveer 4000 ton vloeibaar gas. De bemanning raakte niet gewond en is eveneens geëvacueerd. De haven van Izmajil is een belangrijke haven voor de Oekraïense import en export.

Ook de Roemeense militairen die zich in het gebied bevinden om toezicht te houden op de grens hebben zich teruggetrokken, meldt de Roemeense nieuwssite Digi24.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Sybiha bevestigt de aanval op de LNG-tanker. Volgens Sybiha laat dit zien dat Rusland ook de Oekraïense buurlanden bedreigt. "Dit benadrukt de urgentie van collectieve druk op Moskou om de oorlog te beëindigen", aldus de minister.

Roemenië heeft vaker last van de Russische aanvallen op Oekraïne. Zo zijn er meerdere keren Russische drones het Roemeense luchtruim ingevlogen.

Vorige week riep Roemenië de Russische ambassadeur op het matje vanwege de vondst van brokstukken van drones die volgens de Romeense autoriteiten van Russische oorsprong waren. Die droneresten werden gevonden na een Russische aanval op de Oekraïense havens langs de river de Donau.

De Duitse artiesten Alice en Ellen Kessler zijn op 89-jarige leeftijd overleden. De eeneiige tweeling was beroemd in binnen- en buitenland, vooral in de jaren 50 en 60. Ze zongen, dansten en acteerden samen en waren vooral geliefd in Frankrijk, de VS en Italië.

Bild meldt dat ze zijn overleden op een zelfgekozen moment. De Duitse krant spreekt van "begeleide euthanasie". Volgens Bild hadden ze samen besloten een einde aan hun leven te maken.

De zussen willen volgens hun testament in dezelfde urn bijgezet worden, schrijft het Duitse persbureau DPA. De afgelopen jaren leidden ze een teruggetrokken leven in een huis in Grünwald, ten zuiden van München. Daar zijn ze ook overleden. Ze bleven altijd samen, hadden wel amourettes, maar trouwden nooit.

Frank Sinatra en Fred Astaire

Alice en Ellen Kessler behoorden tot de meest succesvolle Duitse entertainers. De twee stonden in de jaren 60 met grote namen op het podium, zoals Frank Sinatra, Fred Astaire en Harry Belafonte. Ze toerden de wereld rond. Hun succes stond symbool voor het West-Duitse Wirtschaftswunder, de onverwachte welvaart die ontstond op de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog.

Ze kregen ook de kans om met Elvis Presley in de film Viva Las Vegas te spelen, maar dat wilden ze niet. De zussen waren bang dat ze te veel met Amerikaanse muziekfilms geassocieerd zouden worden.

De tweeling deed in 1959 mee aan het Eurovisie Songfestival en eindigden als achtste. Dat jaar won de Nederlandse Teddy Scholten met het nummer 'n Beetje.

Onder strenge begeleiding van hun vader leerden de meisjes dansen. Ze kregen een plekje bij het kinderballet van de opera in Leipzig. Daar mochten ze ook bij de dansschool komen.

In 1952 vluchtten de zussen uit de DDR, het toenmalige Oost-Duitsland, naar Düsseldorf in West-Duitsland. Ze dansten daar in het revuetheater. Drie jaar laten werden ze ontdekt door de directeur van het Lido in Parijs. De jonge blonde vrouwen, toen 19 jaar oud, mochten aan de slag bij het beroemde Franse variététheater op de Champs-Élysées. Het was de start van hun internationale carrière.

Bekijk hier het optreden bij het Eurovisie Songfestival:

De zussen ontvingen in hun carrière verschillende onderscheidingen. Zo wonnen ze de Gouden Roos van Montreux, tegenwoordig de Rose d'Or. Het is een van de belangrijkste Europese televisieprijzen. Ook kregen ze het Bundesverdienstkreuz, de hoogste Duitse onderscheiding voor mensen met bijzondere politieke, maatschappelijke of culturele verdiensten. In hun geboorteplaats Nerchau waren de Kessler-zussen ereburgers.

Aan DPA vertelde Alice ooit het geheim van hun succes: "Elke dag discipline, telkens weer dankbaarheid, nederigheid in plaats van arrogantie en saamhorigheid. Tot de dood."

Twee stukken voor orgel zijn in Leipzig geïdentificeerd als composities van Johann Sebastian Bach (1685-1750). Hij schreef ze toen hij ongeveer achttien was. De onderzoeker, tevens de directeur van het Bach-archief in Leipzig, trekt die conclusie na onderzoek, 30 jaar nadat de muziekstukken werden ontdekt.

De orgelstukken, die beide zo'n 14 minuten duren, werden vanmiddag in de Thomaskerk in Leipzig uitgevoerd door de Nederlandse organist, klavecinist en dirigent Ton Koopman. Ze vormen een kleine aanvulling op de grote hoeveelheid orgelstukken die Bach heeft geschreven.

De stukken zijn getiteld Ciacona in d-klein en Ciacona in g-klein.

Een chaconne is een muzikale vorm waarbij een korte baslijn zich steeds herhaalt en die als basis dient voor terugkerende variaties in de melodie.

"Ik heb lang gezocht naar het ontbrekende puzzelstukje om de composities te kunnen toeschrijven en nu is het hele plaatje onthuld", zegt musicoloog en Bach-archiefdirecteur Peter Wollny. Hij deed de afgelopen dertig jaar onderzoek naar de muziekstukken.

In onderstaande video zie je de onderzoekspresentatie van het Bach-archief, en hoe Koopman de stukken speelt. Vanaf minuut 15:28 klinkt Ciacona in d-Moll en vanaf 22:44 minuut klinkt Ciacona in g-Moll.

Wollny ontdekte de manuscripten in 1992 in de Koninklijke Bibliotheek van Brussel. Hij werkte daar voor zijn promotieonderzoek, en was bezig om werk van Bach te catalogiseren. De composities werden gevonden bij een groepje 17e-eeuwse werken uit Thüringen. In deze deelstaat kwam Bach in Eisenach ter wereld..

Een handtekening onder de stukken leidde de musicoloog naar een vrij onbekende leerling van Bach, Salomon Günther John, die van de originele composities van Bach een kopie had gemaakt, zo verklaarde Wollny. "Bovendien vertonen de composities kenmerken die we terugvinden in Bachs werken uit die periode, maar niet in die van welke andere componist dan ook", zei de musicoloog.

Volgens de Duitse minister van Cultuur Weimer is de gebeurtenis van grote nationale waarde. "Het is een gedenkwaardige gebeurtenis voor de muziekwereld en een wereldwijde sensatie." Volgens hem heeft Wollny "als een detective gewerkt en de details nauwgezet onderzocht".

Ook de burgemeester van Leipzig sprak lovende woorden over het onderzoek. "Ik ben gewoonweg dolgelukkig", zei Burkhard Jung. Hij noemt de ontdekking "een prachtig resultaat van decennialang opmerkelijk onderzoek".

Het treinverkeer tussen Zwolle en Amersfoort is ontregeld door koperdiefstal. Op het traject rijden tot woensdagochtend veel minder treinen, meldt spoorbeheerder ProRail. Ook tussen Zwolle en Kampen Zuid is de dienstregeling beperkt.

De diefstal vond vanmiddag rond 13.30 uur plaats in de buurt van de Hanzeboog, de spoorbrug over de IJssel. Daarbij raakte een kabel beschadigd die door een speciale lasploeg moet worden gerepareerd.

"We verwachten dat die morgenvroeg aan het werk kan gaan. Dat kan zomaar nog een hele dag duren", zegt ProRail tegen RTV Oost.

Tweede keer op dezelfde plek

Eind augustus werd op hetzelfde stuk spoor ook een koperen kabel weggehaald. Het treinverkeer was toen een dag verstoord.

"We doen er veel aan om koperdiefstal rond het spoor aan te pakken, maar zo nu en dan gebeurt het nog. Dit is heel vervelend en kan grote gevolgen hebben", zegt ProRail.

De spoorbeheerder vraagt mensen die iets van de diefstal hebben gezien contact op te nemen met de politie. Reizigers die via Zwolle reizen, wordt aangeraden de reisplanner van de NS in de gaten te houden.

De komende jaren moet het stroomnet in Nederland flink worden uitgebreid. Maar niet iedereen zit te wachten op zo'n hoogspanningslijn in de achtertuin. Op allerlei plekken roept dit weerstand op, zoals in Noord-Brabant, Zeeland en nu ook in Noord-Holland.

In die provincie komt een nieuwe 380 kV-verbinding om de file op het stroomnet op te lossen. Het wordt daarmee de zwaarste hoogspanningslijn in Europa. "Je kunt het vergelijken met een snelweg", zegt omgevingsmanager Sikke Jansma van Tennet. "Op dit moment ligt er al een tweebaansweg. We bouwen een vierbaansweg om de file tegen te gaan."

Hoogspanningslijnen als deze zijn hard nodig, zegt Jansma: "Op dit moment wachten 14.000 bedrijven op een aansluiting. Ook zien we een toenemende vraag naar elektrische auto's, zonnepanelen en warmtepompen. Daarom moeten we het net fors uitbreiden."

De afgelopen twee jaar is onderzocht waar de nieuwe verbinding in Noord-Holland moet komen. Er waren verschillende routes in beeld. De provincie heeft onlangs een voorkeur uitgesproken. Het tracé blijkt pal langs het dorp Hensbroek te lopen. Bewoners schrokken zich dood.

"Onze diepste angst werd bewaarheid", zegt Laura Nelemans, die samen met haar vriend langs de voorgenomen route woont. "De nieuwe lijn gaat dwars door ons paardenweiland. Het is verschrikkelijk. We zijn hier dag en nacht mee bezig, het drijft ons tot wanhoop."

Bewoners zijn niet alleen bang dat het landschap wordt aangetast. Ook vrezen ze gezondheidseffecten. Volgens de Gezondheidsraad zijn er aanwijzingen dat kinderen die dicht bij hoogspanningslijnen wonen meer kans hebben op leukemie.

"Niemand is tegen verduurzaming, maar het kan ook op andere manieren", zegt Nelemans. "Ze moeten opnieuw goed onderzoek doen naar alternatieven. We hebben toch nog geen kabinet, dus het besluit kan nog wel even wachten."

De gemeenteraad van Koggenland, waar Hensbroek onder valt, praat vanavond over de nieuwe hoogspanningslijn. De gemeente kan niet beslissen over de route, maar wel een advies geven aan de provincie. De verantwoordelijk wethouder stelt voor om het tracé ruim 4 kilometer ondergronds te laten lopen in zijn gemeente.

Maar ondergronds is geen optie, zegt Tennet: "De kans op stroomstoringen is tien keer zo groot als bij hoogspanningslijnen die bovengronds gaan. Ook duurt het langer om storingen op te lossen; je moet immers de hele kabel uitgraven. Daarom zeggen we: dit tracé leggen we bovengronds aan", zegt omgevingsmanager Jansma.

Het is volgens hem nog onduidelijk hoeveel woningen en bedrijven geraakt worden door de nieuwe hoogspanningsverbinding. De netbeheerder moet de precieze route nog vaststellen en hoopt zoveel mogelijk panden te sparen.

Bouw start in 2031

Het duurt nog jaren voordat de masten daadwerkelijk worden gebouwd. In december komt de provincie Noord-Holland met het definitieve advies welke route de voorkeur heeft. In maart beslist het ministerie van Klimaat en Groene Groei hierover. Tennet houdt rekening met procedures bij de Raad van State. De bouw start waarschijnlijk in 2031.

De Amerikaanse ambassadeur Joe Popolo heeft vandaag samen met burgemeester Alain Krijnen van de gemeente Eijsden-Margraten in Limburg een bezoek gebracht aan de Amerikaanse erebegraafplaats in Margraten. De twee spraken daar ook over de panelen over de rol van zwarte militairen. Het verwijderen van die panelen leidde tot veel kritiek. De reden achter de verwijdering zou het anti-diversiteitsbeleid van president Trump zijn.

"De tentoonstellingen in #Margraten zijn er niet om een agenda te promoten die kritiek levert op Amerika", schrijft Popolo op X. Hij herhaalde daarbij zijn eerdere verklaring dat de panelen rouleren.

NRC bracht vorige week naar buiten dat de American Battle Monuments Commission (ABMC), de beheerder van de erebegraafplaats, twee informatieborden over de rol van zwarte soldaten uit de permanente tentoonstelling in het bezoekerscentrum had verwijderd.

Dubbele strijd

Op een van die panelen staat dat zwarte soldaten in het toen nog gesegregeerde Amerikaanse leger een 'dubbele strijd' voerden tijdens de Tweede Wereldoorlog: behalve tegen de nazi's ook tegen discriminatie en achterstelling in het leger zelf. Op de vraag waar dit paneel is gebleven en wanneer het terugkeert zegt Popolo niets. Hij antwoordt niet op vragen daarover.

Popolo verwijst wel naar een ander paneel over een zwarte soldaat, Willmore Mack, dat nog steeds onderdeel is van de tentoonstelling. Hij zegt dat de begraafplaats er is "om het ongelooflijke offer te eren dat onze troepen tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gebracht, waaronder het ultieme offer van vele moedige Afro-Amerikaanse soldaten".

Kritiek op de ABMC en Trump vanwege het weghalen van de panelen noemt hij "ongepast" en "slecht geïnformeerd".

De Amerikanen speelden een belangrijke rol bij de bevrijding van Zuid-Limburg. In totaal vochten 900.000 zwarte Amerikanen mee in Europa. De meeste zwarte soldaten mochten de wapens niet oppakken, maar behoorden tot de ondersteunende troepen in bijvoorbeeld de logistiek.

In Margraten waren zij verantwoordelijk voor de aanleg van de begraafplaats, waar ze onder moeilijke omstandigheden graven dolven. De rol van de zwarte soldaten is lang onderbelicht gebleven. De panelen zijn pas in 2024 toegevoegd aan de permanente tentoonstelling, na druk op de toenmalig ambassadeur. Nabestaanden in Amerika zijn woedend over de verwijdering.

De gemeente deed vorige week "een dringende oproep aan de ABMC om de verwijdering van de panelen te heroverwegen", meldde burgemeester Krijnen. Ook zei hij de ambassadeur te zullen vragen om persoonlijk te zorgen voor de terugkeer van de panelen. Of de ambassadeur op het verzoek van Krijnen heeft gereageerd, wil zijn woordvoerder niet zeggen. De burgemeester zegt nog in afwachting te zijn van een officiële verklaring van de ABMC.

Ongeloofwaardig

Ex-gouverneur Theo Bovens, tegenwoordig CDA-fractievoorzitter in de Eerste Kamer, noemt de verklaring over de roulerende panelen "zeer onwaarschijnlijk". Bovens maakt zich hard voor erkenning en eerherstel van de zwarte soldaten en de kinderen die zij in Limburg hebben verwekt. Hij is medeoprichter van de stichting Black Liberators in The Netherlands.

Bovens vindt het niet logisch dat een paneel dat specifiek gaat over de rol van de zwarte grafdelvers in Margaten rouleert. "Dat hoort echt bij Margraten."

Voor het andere paneel, over veteraan Pruitt, ligt dat mogelijk anders, zegt Bovens. "ABMC beheert in totaal twintig begraafplaatsen, dus het is niet ondenkbaar dat er panelen rouleren met portretten van gevallen soldaten en sommige soms enige tijd in opslag liggen in het depot."

De ABMC zou tegenover de lokale omroep Heuvelland Vandaag hebben verklaard dat het paneel over de grafdelvers definitief is weggehaald als onderdeel van een "inhoudelijke herziening".

ABMC zou anti-diversiteitsbeleid Trump negeren

NIOD-onderzoeker Kees Ribbens wijst erop dat The Heritage Foundation, een conservatieve denktank, de ABMC dit voorjaar beschuldigde van het negeren van Trumps anti-diversiteitsbeleid. Daarop reageerde ABMC dat het de diversiteitsofficier terzijde had geschoven.

Ribbens denkt dat de federale organisatie bang is om financiering te verliezen, net als universiteiten die zich niet hielden aan het anti-diversiteitsbeleid van Trump. Hij noemt het "gewoon beledigend voor Amerikaanse soldaten en hun nazaten dat hun geschiedenis die al zo lang onderbelicht is gebleven daar geen plek mag krijgen".

Wat dat betreft is het mooi dat er juist in Limburg zoveel rumoer over is ontstaan, zegt Ribbens. "Het maakt de Limburgers geen mallemoer uit of het nou zwarte of witte soldaten waren die hen bevrijd hebben. Zij waren de bevrijders, punt uit!"

De olijfoogst is een van de belangrijkste momenten van het jaar op de Westelijke Jordaanoever. Tienduizenden Palestijnen zijn afhankelijk van de olijven voor hun inkomen en het plukken van de olijven is voor deze families een lange traditie. Maar wat ooit een feestelijke periode was, zijn nu weken vol geweld.

"Deze bomen zijn 25 jaar oud, ik heb ze zelf geplant", vertelt Wadie Alqam in het Palestijnse dorp Turmus Ayya aan nieuwszender Deutsche Welle TV. Hij trekt een tak van de olijfboom omlaag en plukt een handvol rijpe olijven.

"Ik heb ze vijf tot zes jaar lang water gegeven en ik blijf ze elk jaar twee of drie keer snoeien. Ik zorg voor ze zoals ik voor mijn jonge kinderen zorg."

Maar niet alle bomen op het land van Alqam leven nog. Hij kijkt uit over de vallei, een groot deel van de bomen ligt plat op de grond. Ze zijn omgehakt door Israëlische kolonisten die in de buurt wonen, en het is niet voor het eerst dat dat gebeurt.

Ieder jaar tijdens de olijfoogst is het dorp op zijn hoede. "Ze komen de bomen omhakken omdat ze de oogst als vijand zien, de bomen zijn de wortels van het Palestijnse volk, het is ons erfgoed", zegt Alqam.

Olijfbomen groeien al duizenden jaren op het Palestijnse land en het land wat nu Israël is. Olijven en olijfolie zijn onmisbaar aan de Palestijnse eettafel. Daarnaast worden de olijven ook gebruikt om zeep van te maken en het hout voor verschillende soorten snijwerk.

Vóór 7 oktober 2023 was bijna de helft van de totale landbouwgrond op de Westoever en in Gaza voor olijfbomen; zo'n 10 miljoen bomen. Veel van de bomen zijn meer dan duizend jaar oud, sommige bomen zijn volgens de Palestijnen zelfs meer dan 3000 jaar oud.

Steeds meer geweld

De olijfoogst is altijd rond november en het is al jaren een periode waarin het geweld door kolonisten tegen Palestijnen toeneemt. Dit jaar zijn volgens de VN tot nu toe 150 aanslagen geweest tijdens de oogst op 77 verschillende plekken op de Westoever.

De kolonisten vallen boeren aan en vernietigen de bomen of olijven. 140 Palestijnen raakten gewond bij de aanvallen dit jaar en 4200 bomen zijn beschadigd.

"Beelden van groepen gemaskerde Israëlische kolonisten die brand stichten zijn afschuwelijk en weerspiegelen een breder patroon van toenemend geweld tegen Palestijnen", zegt VN-woordvoerder Thameen Al-Khateen in een statement.

Soms zijn de aanslagen dodelijk. De 13-jarige Palestijnse jongen Aysam Jihad Labib stierf deze maand nadat hij traangas had geïnhaleerd. Israëlische militairen zetten traangas in toen Labib en zijn familie werden aangevallen door kolonisten tijdens de olijfoogst op hun land in Beita.

"De aanvallen tegen Palestijnen en hun eigendommen moeten stoppen en de daders moeten verantwoordelijk worden gehouden", zegt de VN.

'Makkelijk doelwit'

Volgens de Israëlische mensenrechtenorganisatie B'Tselem zijn de Palestijnen tijdens de olijfoogst een "makkelijk doelwit" voor kolonisten. "De rest van het jaar komen de Palestijnen niet of nauwelijks op het land bij hun olijfbomen, omdat ze dat niet mogen van de kolonisten of van het Israëlische leger", zegt woordvoerder Yair Dvir.

"Tijdens de olijfoogst gaan ze toch het land op, soms krijgen ze zelfs toestemming van Israël om het land op te gaan. Maar toestemming of niet, kolonisten grijpen dit moment aan om de Palestijnen aan te vallen. Het is onderdeel van de etnische zuivering die gaande is op de Westoever."

Er is weinig dat Palestijnen kunnen doen om zichzelf te beschermen. Israëlische en internationale activisten gaan soms mee met Palestijnen om de olijven te plukken, maar echte bescherming kunnen ze niet bieden, zegt de organisatie.

"Ze kunnen niets doen behalve de aanvallen filmen en vastleggen, maar het hele systeem staat aan de kant van de kolonisten. Als de vrijwilligers of de Palestijnen iets doen om zichzelf te verdedigen, zal het leger hen arresteren."

Straffeloosheid

De Israëlische kolonisten weten volgens Dvir dat ze geen risico lopen. Van de 21 kolonisten die de afgelopen twee jaar een Palestijn hebben vermoord op de Westoever, is er niet één veroordeeld. Bij de meerderheid is er überhaupt geen politieonderzoek geweest. "Ze zijn straffeloos."

Sinds de aanslagen van Hamas van 7 oktober 2023 en het daaropvolgende genocidale geweld in Gaza, is ook het geweld op de Westoever toegenomen. Zeker duizend Palestijnen werden gedood, onder wie 213 kinderen, door Israëlische kolonisten of militairen. Tienduizenden andere Palestijnen raakten ontheemd.

Ruim twee derde van de praktisch opgeleide vrouwen voldoet niet aan de definitie van financiële zelfstandigheid. Deze groep van 1,3 miljoen vrouwen heeft minder vaak betaald werk of werkt minder uren dan theoretisch opgeleide vrouwen.

Als zij wel betaald werk hebben, is het uurloon vaak niet voldoende om op eigen benen te kunnen staan. Dat blijkt uit onderzoek naar emancipatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Veel van deze vrouwen nemen thuis het grootste deel van de zorg op zich. Bij emancipatiebeleid zou de overheid niet alleen maar naar inkomen moeten kijken, maar ook naar kinderopvang en betaald verlof, zegt het SCP.

Praktisch opgeleid

Iemand die basisonderwijs, vmbo of een mbo1-opleiding heeft gevolgd wordt beschouwd als praktisch opgeleid. Van de praktisch opgeleide vrouwen heeft iets minder dan de helft geen betaald werk. Bij de werkende vrouwen in deze groep gaat het vaak om kleine deeltijdbanen.

Financieel onafhankelijk ben je, volgens de definitie van de overheid, als je met betaald werk voldoende verdient om jezelf en eventueel de kinderen te kunnen onderhouden. Voor vrouwen met een praktische opleiding is deze zelfstandigheid minder makkelijk haalbaar.

Het lagere uurloon speelt daarbij een belangrijke rol. Vrouwen met een praktische opleiding zouden gemiddeld anderhalf tot twee keer zo veel moeten werken om hetzelfde te verdienen als vrouwen met een hbo- of universitaire graad.

Deeltijd werken, voltijd zorg

Naast het lagere uurloon, speelt ook cultuur een rol. Uit het onderzoek blijkt dat veel van deze vrouwen er alleen voor staan in het huishouden. Ze zorgen het meest voor de kinderen en soms ook nog voor de ouders.

Die verantwoordelijkheid wordt geregeld als vanzelfsprekend gezien, blijkt uit de gesprekken die het SCP voerde met vrouwen uit deze groep. Die ongelijke taakverdeling wordt niet per se als vervelend ervaren. Ze geven aan dat het "een gewoonte" is en dat "het erin sloop".

Soms spelen traditionele gedachten hierin een rol. Zo denkt 30 procent van de praktisch opgeleide vrouwen dat de vrouw meer geschikt is voor de opvoeding dan de man. Bij theoretisch opgeleide vrouwen is dat zo'n 17 procent.

Wel is dat verschil in mentaliteit de afgelopen decennia kleiner geworden. Steeds vaker geven praktisch opgeleide vrouwen aan een gelijke verdeling van werk en huishouden belangrijk te vinden. Hoewel praktisch opgeleide vrouwen doorgaans iets traditioneler denken over de rol van de moeder, benadrukt het SCP dat de emancipatie niet ongemerkt aan deze groep voorbij is gegaan.

Gevoel van emancipatie

Veel praktisch opgeleide vrouwen voelen zich wel degelijk geëmancipeerd. Toch leidt dit in de praktijk meestal niet tot financiële zelfstandigheid of een eerlijke taakverdeling in huis.

Dat heeft te maken met hoe emancipatie wordt ervaren. Volgens het SCP voelen veel praktisch opgeleide vrouwen zich geëmancipeerd, maar denken ze daarbij niet direct aan betaald werk of economische zelfstandigheid.

"Emancipatie betekent voor hen vooral regie over het eigen leven", schrijven de onderzoekers. "Ze vinden financiële onafhankelijkheid belangrijk, maar denken dan aan het hebben van een eigen inkomen dat genoeg is voor de extra's of voor eigen uitgaven."

Verlof en kinderopvang

Het gaat dus niet alleen maar over geld bij deze groep vrouwen. Dat gevoel van vrijheid wordt ook ontleend aan een sociaal leven, sporten, vrijwilligerswerk en het kunnen bieden van mantelzorg.

Het SCP vindt dan ook dat de focus nu te veel op inkomen ligt bij beleid rondom emancipatie, bijvoorbeeld bij de poging om parttimers meer te laten werken. Het zou niet alleen maar over inkomen moeten gaan, maar bijvoorbeeld ook over betaald verlof en toegankelijke kinderopvang.

Frankrijk en Oekraïne hebben opnieuw een deal gesloten voor de levering van wapens aan Oekraïne in de oorlog tegen Rusland. De Oekraïense president Zelensky wil de komende tien jaar maximaal honderd Rafale-gevechtsvliegtuigen kopen, evenals extra luchtafweersystemen, drones en antidronesystemen.

Dat maakten Zelensky en de Franse president Macron bekend op een persconferentie tijdens een bezoek van Zelensky aan Frankrijk.

De leiders tekenden een intentieverklaring in het Élysée. Macron noemde het "een historische deal". Wanneer Oekraïne de gevechtsvliegtuigen aankoopt, krijgt het land ook trainingen om ze te gebruiken, aldus de Franse president.

Het is niet duidelijk wanneer de militaire goederen en vliegtuigen daadwerkelijk zullen worden geleverd. Naast de intentieverklaring is namelijk geen concreet verkoopplan besproken. Ook is onduidelijk hoe de plannen gefinancierd moeten worden. Volgens het Élysée wordt de deal "over een periode van tien jaar" gerealiseerd.

Rafale-vliegtuigen en SAMP/T-luchtafweersystemen

Rafale-toestellen zijn geschikt voor gevechten in de lucht en kunnen ook bommen en zelfs kernwapens afwerpen. Volgens experts is echter uitgesloten dat Oekraïne daadwerkelijk atoomwapens zou krijgen van zijn bondgenoten. Het Rafale-vliegtuig is een pronkstuk van de Franse defensie-industrie. Ze zijn op sommige punten vergelijkbaar met Amerikaanse F-35-straaljagers.

In de deal is ook vastgelegd dat Oekraïne acht SAMP/T-luchtafweersystemen kan krijgen. "Sterke Franse radars", noemt Macron ze, "met ieder zes lanceersystemen". Volgens de Franse luchtmachtgeneraal Fabien Mandon blijken de in Europa geproduceerde SAMP/T's effectiever dan het Amerikaanse Patriot-luchtverdedigingssysteem dat Oekraïne nu ook gebruikt.

"Momenteel heeft het Patriot-systeem moeite om de geavanceerde Russische raketten te onderscheppen, maar het lukt het SAMP/T-systeem wel", zei Mandon afgelopen maand in de Franse senaat.

Financiële onzekerheid

De deal komt op een moment dat Russische drone- en raketaanvallen toenemen, en Rusland langzaam oprukt aan het oostfront.

Dat Oekraïne en Frankrijk de deal hebben gesloten, komt als "een bom, te midden van een ingrijpende reorganisatie van steun aan Oekraïne tussen Europa en de Verenigde Staten", schrijft de Franse krant Le Monde. Zij noemen de financiering van de plannen een heikel punt. "Hoe de productie en aankopen zullen worden gefinancierd blijft erg onzeker."

Volgens het Franse BFMTV heeft de Europese Commissie vastgesteld dat Oekraïne volgend jaar meer dan 70 miljard euro nodig heeft om de oorlog tegen Rusland te blijven financieren. Het grootste deel daarvan zullen de 27 EU-lidstaten moeten bekostigen.

In oktober heeft de EU toegezegd de oorlogsinspanningen van Oekraïne voor 2026 en 2027 te zullen financieren. Zonder die hulp zou Oekraïne volgens de Europese Commissie al in de eerste maanden van 2026 bankroet zijn.

Verdediging opschroeven

Zelensky is voor de negende keer in Parijs sinds het uitbreken van de oorlog in februari 2022. Hij wil de verdediging van Oekraïne verder versterken nu een nieuwe winter voor de deur staat, terwijl Rusland infrastructuur en stroomvoorzieningen blijft bombarderen.

Vorige maand tekende Zelensky een overeenkomst met Zweden over de mogelijkheid dat Oekraïne de komende tien jaar of langer tot 150 Zweedse Gripen-straaljagers koopt. Oekraïne heeft al Amerikaanse F-16's en Franse Mirages ontvangen.

Op het strand van Texel is een levende bruinvis aangespoeld. Het dier werd vanmorgen door een voorbijganger gevonden, meldt regionale omroep NH.

Natuurcentrum Ecomare heeft de walvisachtige in eerste instantie verzorgd. Daarna is het dier met een dolfijnenambulance van SOS Dolfijn naar de opvang van de stichting gebracht.

Doorgaans stranden bruinvissen tussen januari en april. Dat er nu een bruinvis is aangespoeld, kan volgens Rianne Roelofs van SOS Dolfijn met de wind te maken hebben. "Het is nu koud en er stond wel wat wind. Dat kan ervoor zorgen dat het aantal strandingen toeneemt. Vooral bij een harde westenwind, die staat echt op onze kust", zegt ze tegen de regionale omroep.

De vooruitzichten voor het dier zijn volgens Roelofs niet erg goed. Een gestrande bruinvis is volgens haar per definitie ziek. "Maar het team werkt goed samen. Natuurlijk stroomt de adrenaline door je lichaam want er is een dier in nood, maar het team weet wat het doet en we blijven gecontroleerd."

Zeldzaam

Een bruinvis is een kleine tandwalvis die in Nederland voorkomt in de Noordzee, de Waddenzee en de Oosterschelde. Het is zeldzaam dat een bruinvis levend aanspoelt.

De post wordt er niet betrouwbaarder op als PostNL vanaf volgend jaar zomer langer de tijd krijgt brievenbuspost te bezorgen. Omdat er dan per adres nog maar twee keer per week post wordt bezorgd, kan een brief straks pas na vier tot zelfs negen dagen aankomen.

Daarvoor waarschuwt toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM). Het huidige plan om PostNL meer dagen te geven om brievenbuspost te bezorgen helpt vooral het bedrijf om te kunnen blijven voldoen aan de wet. "Maar het doet weinig recht aan de belangen van verzenders en ontvangers van post", schrijft de ACM in een advies aan het ministerie van Economische Zaken.

Van de huidige postwet moet PostNL 95 procent van de brievenbuspost binnen 24 uur bezorgen. Het plan is om het bedrijf vanaf juli volgend jaar de tijd te geven om 90 procent van deze post binnen twee dagen te bezorgen, en vanaf juli 2027 binnen drie dagen.

Nog later bezorgd

Omdat er steeds minder brieven worden verstuurd, zegt PostNL al langere tijd dat de wettelijke bezorgtaak van 24 uur verlieslatend is geworden. Wel stopt PostNL samen met brieven en kaarten ook zakelijke post, zoals reclamefolders en overheidsbrieven, bij consumenten in de bus.

Uit een rekensom concludeert de ACM dat het verlagen van het percentage naar 90 procent ertoe leidt dat tussen 1 juli 2026 en 1 juli 2027 ongeveer 27 miljoen brieven te laat mogen worden bezorgd. Maar omdat de bezorging in die periode om de dag mag plaatsvinden, komen er nog eens twee dagen op die vertraging. "Een op de tien brieven komt dan na vier, zes of acht dagen aan", berekent de ACM.

Vanaf de zomer van 2027 mogen er door de verruiming van de bezorgtijd jaarlijks ongeveer 20 miljoen brieven te laat komen. Omdat er dan per adres maar twee keer per week post wordt bezorgd, loopt de te laat bezorgde post op naar zes of negen dagen.

99 procent in vijf dagen

De ACM is het ermee eens dat de oude postwet moet worden aangepast, maar niet op deze manier: "Het huidige voorstel verruimt slechts de bezorgsnelheid. De bezorgbetrouwbaarheid wordt niet behouden en de extra maatregelen om deze op de lange termijn te garanderen ontbreken vooralsnog."

Volgens de ACM komt het in Europa nergens voor dat bezorgers 95 procent van de brievenbuspost in drie dagen mogen bezorgen. In Portugal moet 96,3 procent in drie dagen worden bezorgd en in Slovenië is zelfs 99 tot 100 procent. "Daarbij is Nederland dichterbevolkt en heeft ons land minder geografische uitdagingen die zijn weerslag hebben op de postdienst dan andere landen", meent de ACM.

De voorgestelde verruiming is volgens de ACM zelfs in strijd met de Europese eisen voor postbezorging. Daarom stelt de ACM voor om een tweede eis toe te voegen aan de bezorging, namelijk dat 99 procent van de brieven binnen vijf dagen moet worden bezorgd. Daarmee kan worden voorkomen dat mensen straks in het ergste geval negen dagen wachten op een kaart.

Ook wil de ACM dat de evaluatie van de nieuwe postwet vroeger en vaker wordt gedaan.

Het grootste vliegdekschip, 16.000 militairen en aanvallen op vermeende drugsbootjes: de Amerikaanse president Trump voert de druk op Venezuela op. Ook vannacht werd nog zo'n bootje aangevallen, daarmee staat het totale dodental van de aanvallen op 83. De VS is een oorlog tegen narco-terroristen, zoals zij ze noemen, begonnen zonder bewijs voor deze aanvallen aan te leveren.

Maar dat maakt eigenlijk ook niks uit, zegt correspondent Rudy Bouma in podcast De Dag. "Er is geen uitleg, maar de president zit comfortabel aan de macht en kan z'n gang gaan." Vanaf de eerste termijn van Trump is hij al gefocust op Venezuela en de dictator daar Maduro, ziet Bouma.

Eerst ging het om democratie, toen om olie en nu zijn drugs de reden om het land aan te pakken. Nu het vliegdekschip USS Gerald R. Ford voor de kust van Venezuela ligt is de vraag: wat wil Trump nou met het land?

Reageren? Mail naar dedag@nos.nl.

Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek

Redactie: Marco Geijtenbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Vanwege problemen met het asfalt is een deel van de A2 in Limburg opnieuw afgesloten. De weg moet worden gerepareerd en blijft daarom deels gesloten tot morgenochtend 05.00 uur.

Vanochtend werden op de A2 in zuidelijke richting al twee rijstroken afgesloten vanwege schade aan het asfalt. Dat leidde vanochtend tot flinke files op de A2 en de A73. Inmiddels is de hele rijbaan dicht.

De snelweg is tot morgenochtend afgesloten tussen afslag Roosteren en Born in de richting van Maastricht. Vanavond gaat de weg ook dicht tussen Het Vonderen en Echt, ook in zuidelijke richting.

Spoedreparaties

De A2 tussen Echt en Geleen was afgelopen weekend dicht vanwege geplande werkzaamheden op het traject. Vanochtend om 05.00 uur zou het werk klaar zijn, maar nu blijken toch twee spoedreparaties nodig. Volgens Rijkswaterstaat is het op twee plekken misgegaan bij de fundering van het asfalt.

"Inmiddels is de hele rijbaan afgesloten en wordt het verkeer omgeleid. We gaan nu de herstelwerkzaamheden toepassen", zegt omgevingsmanager Eric Eussen van Rijkswaterstaat tegen L1 Nieuws. Wat er precies is misgegaan, wordt nog onderzocht. "De weg wordt opengetrokken, maar het probleem zit in de fundering."

Het lokale verkeer kan omrijden via lokale wegen, zegt Eussen. Verkeer dat een langere afstand rijdt, wordt via het buitenland - Antwerpen of Mönchengladbach - gestuurd.

De 13-jarige Armeense jongen Mikael en zijn moeder mogen toch in Nederland blijven. Dat bevestigt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) nadat een van de advocaten van de jongen het nieuws had gedeeld met de NOS.

Mikael werd in Nederland geboren in een azc en gaat hier naar een middelbare school. Hij is nog nooit in Armenië geweest, meldden zijn advocaten.

Het Jeugdjournaal sprak Mikael nadat hij het nieuws hoorde:

In april leek het er nog op dat de jongen en zijn moeder naar Armenië zouden worden uitgezet. Een nieuwe verblijfsaanvraag werd door de IND afgewezen. De jongen en zijn moeder mogen nu toch blijven vanwege de relatie met de vader van Mikael. Zijn ouders zijn gescheiden en zijn vader had in tegenstelling tot zijn moeder wel een verblijfsvergunning in Nederland.

De IND laat weten dat de vader van Mikael pas vorig jaar zomer in beeld kwam. De vader diende toen een aanvraag in voor een verblijfsdocument voor Mikael. Hij had daar recht op, betoogde de vader, vanwege zijn rol bij de zorg voor en opvoeding van zijn zoon. Inmiddels is die rol voldoende aangetoond, meldt de IND, dus is de verblijfsvergunning verleend. Ook de moeder mag blijven, op basis van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (het recht op familie- en gezinsleven).

"Mikael en zijn moeder zijn dolblij en opgelucht dat zij eindelijk verder kunnen met hun leven, en dankbaar voor de steun die zoveel mensen hebben gegeven", zeggen de advocaten tegen persbureau ANP.

Juridische strijd

Met het oordeel komt een eind aan een lange juridische strijd. De moeder van Mikael kwam in 2010 naar Nederland. Toen ze een asielaanvraag indiende, werd die afgewezen. Ze bleef in Nederland en in 2012 werd Mikael geboren.

In 2015 verlieten Mikael en zijn moeder de opvanglocatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Vervolgens lieten ze een tijd lang niet weten waar ze zaten. "Ze hebben ruim voor het einde van de verblijfsprocedure de opvanglocatie verlaten zonder een adres achter te laten", meldde de Raad van State vorig jaar. "Hiermee hebben ze actief stappen ondernomen waardoor ze te lang uit beeld zijn geweest van de instanties." Daardoor oordeelde de Raad van State vorig jaar juli dat de jongen niet in aanmerking kwam voor het kinderpardon.

Onder anderen de Amsterdamse burgemeester Halsema zette zich in voor het kind. Zij deed een beroep op de minister van Asiel en Migratie, Marjolein Faber, om te overleggen met de IND over de jongen. "Mikael is een 11-jarige Amsterdammer en hoort bij zijn vrienden op school", stelde zij toen. "De wens minder migranten in Nederland te hebben, kan nooit zo sterk zijn dat deze ten koste gaat van een 11-jarige jongen die geen ander land kent dan Nederland."

Het leek geen succes te hebben: ook in april dit jaar oordeelde de IND dat de jongen moest vertrekken. Op dat moment was het oordeel nog dat het zwaartepunt van de zorg bij Mikaels moeder lag.

Halsema laat op Instagram weten verheugd te zijn met de uitkomst. "Heel fijn dat er een einde komt aan deze lange periode van angst en onzekerheid en dat Mikael zich op zijn toekomst kan richten. En eindelijk een gewone Nederlandse tiener kan zijn."

Bij een brand in een woonzorgcentrum in Tilburg zijn zaterdag toch geen gewonden gevallen. Dat bevestigt de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant vandaag tegen Omroep Brabant. Eerder meldde de veiligheidsregio dat er drie mensen zwaargewond en een persoon lichtgewond waren geraakt.

Volgens de veiligheidsregio is de classificatie 'zwaargewonde' bij de brand in De Leyhoeve zo naar buiten gebracht omdat mensen in het woonzorgcentrum zware rook hadden ingeademd. "Dat beeld bestond. Achteraf bleek er niet zo veel aan de hand", zegt een woordvoerder tegen de regionale omroep.

De brand afgelopen zaterdag in De Leyhoeve brak aan het begin van de avond uit in een meterkast op de tweede etage. In het complex wonen veelal ouderen, van wie sommigen volledig zelfstandig wonen en anderen juist een hulpvraag hebben. Zo'n 200 bewoners werden geëvacueerd en tijdelijk elders ondergebracht.

Zondag konden de meeste bewoners weer terug naar hun appartement, maar zestien appartementen konden nog niet worden vrijgegeven. Volgens de eigenaar van het pand hadden deze woningen tijdelijk geen stroom. Inmiddels kunnen de bewoners van zeven appartementen weer terug naar huis. Voor de overige appartementen wordt de komende dagen gewerkt aan een oplossing, aldus de eigenaar.

In een poging om de escalerende ruzie met China te sussen, stuurt Japan een hoge ambtenaar naar Peking. De diplomatieke relatie tussen de landen staat onder druk door uitspraken van de Japanse premier over Taiwan.

Sanae Takaichi zei vorige week dat een Chinese aanval op Taiwan mogelijk "een situatie kan vormen die de overleving van Japan bedreigt", een kwalificatie die volgens de Japanse wetgeving de inzet van militairen mogelijk maakt.

Als reactie daarop heeft China zijn burgers opgeroepen niet naar Japan te gaan, met mogelijk verstrekkende economische gevolgen voor de Japanse toerismesector. Sinds zaterdag zijn er volgens Chinese luchtvaartmaatschappijen 491.000 vliegtickets naar Japan geannuleerd, meldt onder meer The South China Morning Post.

Steviger dan voorgangers

Japanse media melden vandaag dat Masaaki Kanai, directeur-generaal van het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken voor Azië en Oceanië, naar China wordt gestuurd. Hij ontmoet deze week zijn Chinese ambtgenoot Liu Jinsong in de hoofdstad.

Kanai zal naar verwachting proberen te verduidelijken dat Takaichi's opmerking geen verschuiving in het Japanse veiligheidsbeleid betekent. Ook zal hij China proberen aan te sporen geen verdere acties te ondernemen die de onderlinge betrekkingen verder zouden schaden, aldus de media.

De opmerkingen van Takaichi over Taiwan waren steviger dan die van haar voorgangers. Eerdere premiers uitten wel hun bezorgdheid over de Chinese dreiging voor Taiwan, maar zeiden nooit publiekelijk hoe Japan hierop zal reageren.

Ambassadeurs op het matje

Takaichi weigerde haar uitspraken in te trekken, maar ze zei later tegen een parlementaire commissie dat ze zich in de toekomst niet meer over specifieke scenario's zal uitspreken.

Takaichi's opmerkingen leidden tot grote verontwaardiging in China. Taiwan wordt al decennia onafhankelijk bestuurd, maar China ziet het eiland als een afvallige provincie die moet worden ingelijfd. Dat streven ziet China als een binnenlandse aangelegenheid en "een rode lijn" die andere landen niet mogen overschrijden.

In reactie op de uitspraken van Takaichi riep China de Japanse ambassadeur op het matje. Vanuit China werd de premier online onder vuur genomen door opiniemakers en diplomaten die dreigende taal uitsloegen. Daarop ontbood Japan de Chinese ambassadeur.

Geen ontmoeting met Takaichi

Het negatieve reisadvies voor Chinese toeristen die Japan willen bezoeken is een volgende stap. Chinezen vertegenwoordigen verreweg de grootste groep toeristen in Japan. De toerismesector is belangrijk voor de Japanse economie.

Als de Chinezen wegblijven, kan dat grote gevolgen hebben. Dat was al zichtbaar op de beurs, waar de aandelen van de groep die Disneyland vertegenwoordigt in Tokio, daalden met een kleine 6 procent. Het aandeel van Japan Airlines met ruim 4 procent. Volgens sommige schattingen kan het de Japanse economie ruim 12 miljard euro kosten.

Of en wanneer China bereid is het negatieve reisadvies in te trekken, is de vraag. Duidelijk is dat er voorlopig geen sprake is van Chinese toenadering. Vandaag meldt het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken dat de Chinese premier Li Qiang niet van plan is Takaichi te ontmoeten tijdens de aankomende G20-top in Johannesburg op 22 en 23 november.

Oost-Azië-correspondent Gabi Verberg:

"Dat China de Japanse ambtenaar wil ontvangen, is een positief signaal. Maar China lijkt nog niet klaar voor verzoening. De PLA Daily, de Chinese militaire staatskrant, publiceerde vandaag een commentaar waarin werd gewaarschuwd dat Japanse betrokkenheid bij een conflict met Taiwan Japan in gevaar zou kunnen brengen en "heel Japan in een slagveld zou kunnen veranderen".

Een Chinees socialemediaaccount dat gelieerd is aan de Chinese staatsmedia en vaak de vlucht vooruit neemt, schreef vandaag dat Peking "volledig voorbereid is op substantiële vergeldingsmaatregelen" tegen Japan, waarbij het vooral leek te zinspelen op economische sancties.

En ook het Chinees-Japanse vriendschapsevenement dat georganiseerd is door het Chinese consulaat in Osaka in Japan, werd zojuist door de Chinezen afgezegd."

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft invallen gedaan bij aannemers na vermoedens van verboden onderlinge afspraken. Het gaat om drie bedrijven die actief zijn in de grond-, weg- en waterbouw, en bij een aanbesteding van een gemeente onderling hun inschrijvingen hebben afgestemd.

De ACM kreeg onlangs een "serieuze" melding dat de bedrijven hun inschrijving zouden hebben afgestemd, en besloot een onderzoek in te stellen naar het contact tussen de aannemers. Inmiddels zijn er onaangekondigde bedrijfsbezoeken geweest, en loopt er op dit moment een onderzoek naar de afspraken tussen de bedrijven.

Als er uiteindelijk dan blijkt dat er echt sprake was van verboden afspraken, kan de ACM de bedrijven boetes opleggen die kunnen oplopen tot 10 procent van de jaaromzet van de aannemers.

Kwaliteit en prijs onder druk

Het onderling afstemmen van een inschrijving bij een aanbesteding is verboden. Gemeentes zetten aanbestedingen in de markt voor wat grotere projecten, waar aannemers zich op kunnen inschrijven.

Bedrijven moeten dit zelfstandig en onafhankelijk doen, zodat ze de beste prijs en beste kwaliteit aanbieden voor een project. Wanneer bedrijven die prijzen onderling afstemmen, of afspreken dat een bedrijf de opdracht mag winnen, kan dat ten koste gaan van de prijs of kwaliteit van het project. En daar is volgens de ACM de gemeente en dus de belastingbetaler de dupe van.

Om welke bedrijven het gaat, maakt de ACM vanwege reputatieschade van de bedrijven nog niet bekend. De ACM voert momenteel nog gesprekken met de betrokken aannemers en verzamelt verdere informatie. Wanneer er dan daadwerkelijk sprake was van het maken van verboden afspraken, maakt de waakhond de namen van de bedrijven wel bekend.

De renovatie van het Binnenhof-complex in Den Haag loopt weer jaren vertraging op en wordt opnieuw duurder. Het was de planning om eind 2026 klaar te zijn, daarna werd het op zijn vroegst 2028. Nu maakt minister Keijzer (Volkshuisvesting) bekend dat het naar verwachting de zomer van 2031 wordt. Dat betekent een vertraging van vijf jaar.

Ook wordt de renovatie opnieuw duurder dan verwacht. Eerst werd uitgegaan van 475 miljoen euro, dat werd in 2024 al 2 miljard en nu staat de teller op 2,7 miljard euro. Minister Keijzer spreekt over een "realistische planning", omdat de onderzoeksfase van de renovatie nu voorbij is.

Schimmel

De renovatie van het historische complex - waar de Raad van State, de Eerste en Tweede Kamer zaten - blijkt veel ingewikkelder te zijn dan gedacht. In de onderzoeksfase, die na het vertrek van de Binnenhof-bewoners in 2021, intensiever werd, kwam het Rijksvastgoedbedrijf (RvB) veel onverwachtse tegenvallers tegen.

Er is veel meer werk dan was verwacht. Het complex bestaat uit verschillende bouwstijlen vanaf de zestiende eeuw, er was veel meer aangetast door bijvoorbeeld schimmel. Er zijn zo'n 4000 unieke vertrekken met veelal een monumentale status en die moeten heel zorgvuldig gerestaureerd worden.

Ook is er een tekort aan gespecialiseerd personeel en worden er bovendien onder het complex allerlei archeologische vondsten gedaan, wat ook vertraging oplevert.

"Dit is 90.000 vierkante meter, een heel groot, ingewikkeld complex", zegt Keijzer. "Funderingsherstel, vervuilde grond en archeologische vondsten: er zijn allerlei zaken die de boel vertragen. Omdat je daardoor twee jaar langer bezig bent, gaan de salariskosten weer omhoog."

Keijzers voorganger De Jonge noemde in het voorjaar van 2024 de verhoging van de aanvankelijk geplande 475 miljoen euro naar 2 miljard euro "een gigantisch bedrag", maar noemde het onvermijdelijk. De staat van de verschillende monumentale gebouwen was veel slechter dan gedacht.

Volgens Keijzer is de kans vanaf nu een stuk kleiner dat de renovatie weer veel duurder wordt. "We zijn nu op het moment beland dat alle ontwerpen definitief zijn gemaakt en bijna alle contracten zijn gesloten. Tegelijkertijd weet iedereen dat als je straks op een monumentale poort stuit, je jezelf daar toch weer in moet verdiepen."

Vocht

Wel wil Keijzer dat er toch naar de renovatie van de zogenoemde Grafelijke Zalen wordt gekeken, zoals bijvoorbeeld de Ridderzaal. Daar is jaren geleden voor besloten geen geld voor vrij te maken, maar nu blijkt de onderhoudsstaat slecht: het dak lekt, er is vocht in de muren en er zitten houtmieren in de dragende balken van de Rolzaal.

De extra kosten worden geschat op ongeveer 225 miljoen euro. Keijzer gaat kijken waar dit geld vandaan gehaald moet worden en of de Tweede Kamer hier extra geld voor uit wil trekken.

In 2015 werd besloten om het historische complex te renoveren via de goedkoopste en snelste variant: dat betekende dat alle Binnenhofbewoners het complex moesten verlaten naar tijdelijke huisvesting elders in de stad, Kamerleden vertrokken in de zomer van 2021, met weemoed, maar met het idee dat ze na 5,5 jaar weer terug zouden keren. Dat zal dus niet het geval zijn: de Tweede Kamerleden zullen dus nog zeker tot 2031 in het oude ministerie van Buitenlandse Zaken zitten, B67 genoemd.

Hoewel het na een onrustig begin van dit jaar wat rustiger is geworden op de beurs en ook de economie rustig doorgroeit, zijn de risico's op nieuwe paniek niet weg. "Als ik hier als weerman zou staan, dan zou ik zeggen dat het code oranje is", zegt Olaf Sleijpen, die deze zomer aantrad als nieuwe president van De Nederlandsche Bank (DNB).

"Code oranje betekent dat je goed voorbereid de weg op moet gaan. En dat geldt hier ook voor financiële instellingen", legt Sleijpen uit. Wie uit het raam kijkt, ziet nog weinig problemen aan de lucht. Want ondanks een nationaal en wereldwijd politiek onrustig jaar, draait de economie nog altijd beter dan gedacht. De Amsterdamse beurs stevent na een record in oktober af op de grens van 1000 punten.

Sleijpen presenteerde vanmorgen zijn eerste Overzicht Financiële Stabiliteit, waarmee de toezichthouder twee keer per jaar de verwachtingen voor de financiële wereld en de economie opschrijft. Net als zijn voorganger Klaas Knot een half jaar geleden, waakt ook Sleijpen voor te veel optimisme: "Het was begin dit jaar code oranje. En dat is het nog steeds. We moeten goed kijken naar de risico's."

AI kan tegenvallen

Naast de grillen van de Amerikaanse president Trump, noemt Sleijpen de aanhoudende jubelstemming op de beurs als voorbeeld: "Met name Amerikaanse aandelen zijn historisch hoog gewaardeerd. Dat wordt vooral gedragen door investeringen in kunstmatige intelligentie."

Vooral bij technologiebedrijven is het verschil tussen hun werkelijke waarde en de waarde op de beurs niet eerder zo groot geweest, benadrukt Sleijpen. Dat komt doordat beleggers verwachten dat alle investeringen in AI, kunstmatige intelligentie, zullen leiden tot hogere winsten. "Dat kan best tegenvallen", waarschuwt Sleijpen. "En dat kan een correctie op de financiële markten tot gevolg hebben."

Daarmee wijst Sleijpen naar het risico van dalende koersen. Hij benadrukt wel dat banken, verzekeraars en pensioenfondsen er goed voor staan. "Hun buffers zijn goed. Zij kunnen dus best wat hebben. Maar we moeten ons blijven voorbereiden op dit soort scenario's."

Vertrouwen

Het afgelopen jaar bleef de Nederlandse economie vooral draaien doordat consumenten hun geld bleven uitgeven. Nieuwe problemen op de beurs kunnen hun vertrouwen wel een tik geven, met als gevolg dat de hand op de knip blijft. En dat kan weer problemen met de overheidsfinanciën veroorzaken.

Hoewel Nederland er in Europa nog best goed voor staat met overheidsschulden, vindt Sleijpen dat een nieuw kabinet moet oppassen: "Als centrale bank worden we altijd wat zenuwachtig van oplopende overheidsschulden, want die maken het lastig om de inflatie te bestrijden. Een verdere toename van het overheidstekort is gewoon niet goed."

Reorganisatie

Na de presentatie van Sleijpen van het rapport over de financiële risico's, had de DNB-president minder goed nieuws voor het personeel van de centrale bank. Omdat de kosten de afgelopen jaren flink zijn gestegen, wil DNB de komende ongeveer zestig miljoen euro gaan besparen. Dat is 10 procent van de huidige begroting.

Door de kostenbesparingen zullen er banen bij DNB verdwijnen. Hoeveel dat er zijn, maakt de centrale bank nog niet bekend.

Er worden 49 sterfgevallen onderzocht die mogelijk verband houden met gebruik van medicatie of drugs die op de site funcaps.nl zijn gekocht. Dat zei het Openbaar Ministerie tijdens een voorbereidende zitting in Zwolle tegen de twee eigenaren van de illegale online medicatie- en drugsshop. Klanten konden op de Nederlandse site zonder recept onder meer middelen tegen angst en ernstige slaapproblemen kopen.

Twee van de slachtoffers waren 17 jaar toen ze de eerste bestelling bij funcaps.nl plaatsten, meldt de officier van justitie.

Bij 27 sterfgevallen heeft de politie een sterk vermoeden dat er een verband is met funcaps.nl. In die gevallen zijn overledenen mogelijk om het leven gekomen door middelen van funcaps.nl of er zijn spullen van funcaps.nl in de woning gevonden.

Topje van de ijsberg

Die 27 sterfgevallen zijn volgens haar "vermoedelijk het topje van de ijsberg". Recent onderzoek in de systemen van de politie leverde nog meer verdachte gevallen op: "Er rolden achttien nieuwe overlijdensgevallen uit die correleren met funcaps.nl".

Volgens de officier van justitie hebben zich afgelopen weekend "wederom ouders gemeld wier jongvolwassen kind is overleden. Er zijn in totaal vier nieuwe sterfgevallen gemeld." Daarmee komt het totaalaantal uit op 49 sterfgevallen waarvan de doodsoorzaak wordt onderzocht.

Ouders vroegen site geen spullen meer te leveren

De officier spreekt van jongvolwassenen met een leven voor zich, "soms suïcidaal, soms op zoek naar een beter gevoel". Sommige ouders hebben funcaps.nl volgens het Openbaar Ministerie "tevergeefs" gevraagd geen middelen meer aan hun kind te leveren. "Niettemin kwamen de middelen nog steeds de levens van hun kinderen binnen, in postpakketten met misleidende afzenders. Zij konden hun kinderen daar niet tegen beschermen."

De officier van justitie noemt het daarom van belang "dat deze zaak de nodige ruchtbaarheid krijgt om verdere gevaren te voorkomen".

Marijn Bom was ook aanwezig bij de rechtszaak in Zwolle. Afgelopen zomer verloor hij zijn 19-jarige zoon Luca aan de gevolgen van drugsgebruik. Een pil die Luca op funcaps.nl kocht, werd hem waarschijnlijk fataal:

Afgelopen zomer werden Jord van W. (31) en Stefan P. (30) uit Limburg door de Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) aangehouden voor de illegale handel in geneesmiddelen.

Een derde verdachte werd weer vrijgelaten. De verdachten verkochten volgens de NVWA medicijnen zonder vergunning aan klanten zonder recept, wat verboden is. De NVWA haalde de illegale online medicatie- en drugsshop in augustus offline.

Inspectie krijgt vele tientallen meldingen over malafide websites

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft dit jaar tot nu toe al meer meldingen (187) ontvangen over malafide websites die geneesmiddelen verkopen dan in heel 2024 (114).

De afgelopen tijd onderzocht de inspectie 150 websites die geneesmiddelen verkochten. Bijna alle onderzochte sites boden volgens de inspectie naast ADHD-medicatie ook andere geneesmiddelen aan waar een recept voor nodig is zoals pijnstillers, benzodiazepinen, slaapmedicatie of anabolen.

De IGJ zegt dat de sites geen geldig recept vragen of controleren terwijl de websites wel ogen als een echte online apotheek. Volgens de inspectie worden de meeste van deze sites gehost in de Verenigde Staten. Veertig sites zijn in samenwerking met de Amerikaanse justitie offline gehaald.

Bij de doorzoeking van woningen en bedrijfspanden in Limburg werd een grote hoeveelheid geneesmiddelen in beslag genomen. Ook werd beslag gelegd op bankrekeningen, cryptotegoeden, woningen, voertuigen en andere luxe goederen.

Het strafrechtelijk onderzoek kwam van de grond na een tip van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de politie. De mannen zouden onder meer zeer verslavende medicijnen hebben geleverd die worden voorgeschreven tegen angst en bij ernstige slaapproblemen.

Tientallen miljoenen euro's

Het bedrijf van de Limburgse verdachten zette volgens justitie in vijf jaar tijd 42 miljoen euro om. Een deel van de middelen zou alleen verkocht mogen worden met een vergunning, andere werden verboden door een aanpassing van de Opiumwet op 1 juli.

De advocaat van de verdachten zegt dat het tweetal al jaren werkt in "volledige openheid en transparantie". Er werd juist altijd gewezen op de mogelijk schadelijke effecten van de goederen, stelt de raadsman. "Ze deden meer dan strikt genomen noodzakelijk was."

Volgens het OM is een deel van de middelen die werden aangeboden "voor het leven en gezondheid gevaarlijk". Op het verkopen, afleveren of uitdelen van dit soort middelen staat een celstraf van vijftien jaar en dertig jaar als het de dood tot gevolg heeft.

Een screenshot van een advertentie die op de site van Funcaps stond:

Van W. en P. zullen volgens het OM niet stoppen met de verboden handel. Zo zei de officier van justitie dat de verdachten eerder in België zijn veroordeeld, maar hun handel hebben voortgezet, Ook zijn er twee nieuwe sites in de lucht nadat funcaps.nl offline werd gehaald.

Van W. en P. blijven voorlopig vastzitten. De volgende zitting staat gepland op 5 februari, dat is weer een inleidende zitting.