NOS Nieuws - Algemeen

De VS heeft voor de kust van Venezuela een olietanker in beslag genomen. Volgens president Trump gaat het om een "grote tanker, de grootste die ooit in beslag is genomen".

De aanleiding voor de inbeslagname is niet bekend. Ook is niet duidelijk onder welke vlag het schip vaart, waar het vandaan kwam en waar het naar op weg was. Volgens bronnen van internationale persbureaus werd de inbeslagname uitgevoerd door de Amerikaanse kustwacht met hulp van de marine.

Venezuela heeft enorme olievoorraden en de export daarvan is voor het land een belangrijke inkomstenbron. Vanwege Amerikaanse sancties mag de olie niet de wereldwijde markt op. Het Venezolaanse staatsoliebedrijf slijt het grootste deel van de productie daarom aan China, met een flinke korting.

Militair ingrijpen

De Amerikaanse president heeft Venezuela al langer op de korrel. Hij maakt er geen geheim van dat wat hem betreft de Venezolaanse president Maduro het veld moet ruimen en voert op verschillende manieren de druk op. In het Witte Huis zei Trump dat er ook "andere dingen gaande zijn" waar later meer over duidelijk moet worden. Details gaf hij niet.

Trump beschuldigt Maduro en zijn regime onder meer van leidinggeven aan een kartel dat op grote schaal drugs naar de VS zou smokkelen. Onafhankelijke deskundigen zeggen dat Trump de rol van Venezuela overdrijft. De Amerikaanse president hintte meermaals op een militaire interventie in het Zuid-Amerikaanse land, dat op enkele tientallen kilometers van Aruba, Curaçao en Bonaire ligt.

De Amerikanen zijn de afgelopen maanden bezig met een grote troepenopbouw in het Caribisch gebied. Naast tienduizenden militairen is er in de regio een vliegdekschip met gevechtsvliegtuigen gestationeerd.

Trainingsvlucht

Gisteren vlogen twee Amerikaanse gevechtsvliegtuigen over de Golf van Venezuela. Ze waren daar meer dan een half uur, blijkt uit openbare vluchtgegevens. Vermoedelijk was dat de eerste keer in lange tijd dat Amerikaanse vliegtuigen zo dicht bij het Venezolaanse vasteland waren. Een Amerikaanse functionaris sprak van een "routinematige trainingsvlucht".

Sinds september hebben de Amerikanen in de Caribische Zee en het oostelijk deel van de Stille Oceaan tientallen dodelijke aanvallen uitgevoerd op boten die drugs zouden vervoeren. Daarbij kwamen negentig mensen om het leven.

Onderzoekers van het British Museum hebben bewijs gevonden dat mensen in het zuiden van Engeland 415.000 jaar geleden al vuur maakten. Dat is heel veel vroeger dan tot nu toe bekend was. De oudste plek waar aantoonbaar vuur werd gemaakt lag tot nu in Noord-Frankrijk en was niet ouder dan 50.000 jaar.

De ploeg van het British Museum deed opgravingen bij de plaats Barnham in het graafschap Suffolk op een plek waar in de steentijd vroege neaderthalers leefden. Ze troffen een stukje verhitte klei, door hitte vernielde vuurstenen handbijlen en twee stukjes pyriet aan. Pyriet is een mineraal dat vonken produceert als je ermee langs vuursteen slaat.

Onderzoek wees uit dat de klei langdurig aan temperaturen van meer dan 700 graden blootgesteld is geweest. Verder onderzoek sloot natuurbranden als oorzaak van de verhitting uit. De conclusie was daarom dat daar een veelgebruikte vuurplaats moet zijn geweest. Die lag vlak bij een bron.

Pyriet komt in de omgeving van Barnham niet van nature voor. "We denken dat mensen pyriet naar deze plek brachten met de bedoeling om vuur te maken", zegt archeoloog en onderzoeksleider Nick Ashton.

De beheersing van het vuur maken en aan houden is van cruciaal belang geweest voor de ontwikkeling van de mens. Het stelde mensen in staat om in koudere regio's te overleven, om gevaarlijke roofdieren op afstand te houden en voedsel te verhitten.

Koken maakt giftige stoffen in wortels en knollen onschadelijk en doodt ziekteverwekkers in vlees. Gekookt eten is ook makkelijker te verteren, waardoor er meer energie overbleef voor de ontwikkeling van de hersenen.

Controle over vuur had ook sociale gevolgen. Het stelde mensen in staat om 's avonds bij een vuur plannen te maken, om de taalvaardigheid te ontwikkelen, om verhalen te vertellen en om nauwere relaties met elkaar te ontwikkelen.

De Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, verlaagt de rente verder met een kwart procentpunt. Het is de derde renteverlaging dit jaar.

De centrale bank wil de arbeidsmarkt stimuleren en voorkomen dat de werkgelegenheid afneemt. De rente wordt daarom verlaagd met 25 basispunten, tot een rente tussen 3,5 tot 3,75 procent. Een lagere rente betekent dat bedrijven goedkoper geld kunnen lenen zodat zij meer gaan investeren en meer mensen kunnen aannemen.

Naast het zorgen voor een sterke arbeidsmarkt, is het de taak van de Federal Reserve om de inflatie te beteugelen. Hoewel het verlagen van de rente goed is voor de werkgelegenheid, ligt de inflatie hoger dan de Fed wil. Een verdere verlaging van de rente brengt het risico met zich mee dat de inflatie verder wordt aangewakkerd. Dit wordt veroorzaakt doordat er bij een renteverlaging meer geld in de economie komt, wat geld minder waard maakt.

Onder beleidsmakers is er veel verdeeldheid over het rentebesluit. Zo stemden drie beleidsmakers tegen de verlaging: twee van hen wilden de rentestand niet aanpassen, één wilde juist een grotere verlaging.

Druk van Trump

Daarnaast oefende president Trump eerder dit jaar druk uit op de Fed om de rente te verlagen. Volgens hem houdt de centrale bank de rente te hoog waardoor de economie niet kan groeien.

Hoewel de Fed een onafhankelijke positie heeft, zei Trump te willen onderzoeken of hij voorzitter Jerome Powell kon ontslaan. Dit bleek niet kunnen, juist om te voorkomen dat politici het monetaire beleid gaan bepalen.

Het nieuwe undercoverteam van de nationale politie heeft vanwege grote tijdsdruk een valse start gemaakt, concludeert de Commissie Monitoring Waarborgen Heimelijk Werk.

De undercoverafdeling van de politie werd hervormd nadat een agent zichzelf in 2021 van het leven had beroofd. Volgens meerdere rapporten werden infiltranten te veel aan hun lot overgelaten.

'Te ambitieus'

Maar bij de invoering van de hervormingen heeft de politie een te ambitieuze deadline opgelegd, concludeert de commissie. "Het undercoverteam mist diepte en continuïteit omdat expertise niet is overgedragen en fundamentele keuzes over het middel en het stelsel onvoldoende zijn doordacht", stelt de commissie in een eindrapport.

De nieuwe leiding van het landelijke team heeft nog weinig ervaring met undercoverteams, waardoor zij negatieve patronen en risico's mogelijk niet herkennen.

Isolement

De commissie, onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager, ziet een risico dat het team te ver van de rest van organisatie af komt te staan. In de organisatie keren oude patronen volgens de commissie terug, zoals medewerkers die niet openstaan voor feedback en zich afzonderen.

De politie zegt het in een reactie eens te zijn met de conclusie van de commissie dat meer kennis en ervaring nodig zijn. "Ook de eenheidsleiding heeft dit onderkend en daarom inmiddels de leiding versterkt."

Het gerechtshof in Den Haag heeft vandaag twee mannen die racistische teksten projecteerden op de Erasmusbrug tot lagere straffen veroordeeld dan de rechtbank eerder deed.

De hoogste straf, zes maanden cel waarvan vier voorwaardelijk en een taakstraf van 240 uur, is voor een 27-jarige man uit Zwijndrecht. Een 37-jarige man uit Landgraaf krijgt vier maanden cel, waarvan twee voorwaardelijk en een taakstraf van 120 uur.

Beide mannen waren in januari door de rechtbank in Rotterdam nog veroordeeld tot een half jaar onvoorwaardelijke celstraf. Maar in hoger beroep komt het gerechtshof tot een lagere straf, vooral omdat beide verdachten niet eerder voor een soortgelijk feit zijn veroordeeld.

Teksten op pyloon

Het draait in de zaak om de projectie van teksten met laserlicht op de pyloon van de Erasmusbrug in Rotterdam tijdens de jaarwisseling van 2022 naar 2023. 'White Lives Matter' en 'Vrolijk Blank 2023' waren twee van de leuzen die de verdachten projecteerden.

Toenmalig burgemeester Aboutaleb reageerde met afgrijzen. "Een schande dat dit gebeurt in de stad die door de nazi's is platgebombardeerd", zei hij.

Het hof zegt dat de mannen met hun woorden verwezen naar de ideologie van blanke superioriteit en veroordeelde ze voor groepsbelediging en discriminatie. Volgens het hof waren de teksten beledigend voor gekleurde mensen. Dat de projecties juist werden gedaan tijdens de drukbezochte jaarwisseling woog ook mee bij de veroordeling.

Carnaval

Het gerechtshof veroordeelde een van de twee mannen ook voor groepsbelediging en discriminatie in verband met de projectie van de slogan 'Houd Lampegat blank' op het stadhuis van Eindhoven, tijdens carnaval in 2023.

De straf voor de man uit Zwijndrecht valt hoger uit omdat hij voor projecties in zowel Rotterdam als Eindhoven is bestraft, de man uit Landgraaf was alleen bij de projectie in Rotterdam betrokken.

De twee mannen werden verder nog bestraft voor het bezit van racistische stickers en flyers.

Niet discriminatoir

Beide verdachten ontkenden dat zij neonazi's of racisten zijn, meldt omroep Rijnmond. "We komen op voor de blanke bevolking, zonder discriminatoir te zijn naar andere rassen", stelden ze eerder. Hun advocaten betoogden dat ze onderdeel zijn van een maatschappelijk debat, waarin openlijk door politici en opiniemakers wordt gesproken over 'omvolking'.

Beide verdachten waren, net als eerder in de rechtbank in Rotterdam. niet bij de uitspraak van het hof aanwezig. De man uit Landgraaf zit inmiddels vast voor een ander delict: terroristische bedreiging en het maken van wapenonderdelen.

De Amerikaanse regering is van plan de socialemedia-accounts van toeristen uit visumvrije landen, waaronder Nederland, strenger te controleren. Wie de Verenigde Staten binnen wil komen met een zogenoemde ESTA-registratie, wordt volgens een nieuw voorstel verplicht om vijf jaar aan socialemediageschiedenis met de Amerikanen te delen.

Met een ESTA-registratie kunnen toeristen uit tientallen goedgekeurde landen relatief eenvoudig naar de VS reizen. Bij een aanvraag moeten reizigers nu al diverse persoonsgegevens invullen. Er wordt ook gevraagd naar accounts op sociale media, maar het is niet verplicht die op te geven.

Met de voorgestelde wijziging komt die verplichting er wel. Toeristen moeten bovendien de telefoonnummers en e-mailadressen opgeven die ze in de afgelopen vijf tot tien jaar gebruikt hebben, net als informatie over hun familieleden. Ook wordt gevraagd om selfies te uploaden. Dat moet zelfs na vertrek, om vast te stellen dat een reiziger de VS verlaten heeft.

De Amerikaanse grensbewaking schrijft in het voorstel dat de wijziging nodig is "om de VS te beschermen tegen buitenlandse terroristen en andere bedreigingen voor de nationale veiligheid". De voorgestelde maatregelen zijn nog niet definitief. Instanties mogen er de komende tijd op reageren.

'Anti-Amerikaanse sentimenten'

De regering-Trump is al langer bezig om het toelatingsbeleid voor zowel toeristen als immigranten aan te scherpen.

Er geldt op dit moment een inreisverbod voor inwoners van negentien landen in Afrika, het Midden-Oosten en het Caribisch gebied. Mogelijk wordt dat verbod uitgebreid. Buitenlandse studenten die een visum voor de VS aanvragen, zijn sinds de zomer verplicht om hun accounts op sociale media op te geven en kunnen geweigerd worden om "anti-Amerikaanse" sentimenten.

Meerdere Europese landen hebben het reisadvies voor de VS aangepast, omdat burgers steeds vaker op buitengewoon strenge grenscontroles stuiten, soms zelfs met detentie tot gevolg. Zo werden eerder dit jaar nog Duitse en Franse toeristen aan de grens tegengehouden, in een detentiecentrum opgesloten en uitgezet.

Boekingen trekken aan

Reisbrancheorganisatie ANVR verwacht weinig problemen als de Verenigde Staten inderdaad besluiten de sociale media van buitenlandse reizigers te gaan controleren. "We moeten eerst zien hoe het gaat uitpakken. Reisbeperkende maatregelen zijn nooit goed, maar in principe verwacht ik niet dat het mensen ervan zal weerhouden", zegt een woordvoerder tegen persbureau ANP.

De brancheorganisatie meldde vandaag dat Nederlanders tot en met oktober van dit jaar 5 procent minder vakanties naar de VS hebben geboekt. In het najaar was een omslag te zien: de boekingen lagen in september en oktober 'substantieel hoger' dan vorig jaar.

De ANVR verwacht dat de boekingen in 2026 blijven aantrekken, mede door de gunstige dollarkoers voor toeristen uit eurolanden en het WK voetbal dat in de VS gehouden wordt.

Smartphones, laptops en desktopcomputers dreigen de komende maanden flink duurder te worden. Dat komt doordat een belangrijk onderdeel de laatste tijd enorm in prijs stijgt: het werkgeheugen. Dat computeronderdeel is belangrijk voor de rekenkracht van het apparaat: met te weinig werkgeheugen is een telefoon of laptop veel trager.

Een smartphone van 300 of 400 euro is over een aantal maanden misschien wel 50 euro duurder, verwacht Tomas Hochstenbach van techsite Tweakers, die de ontwikkelingen volgt. Ook een laptop kan zomaar 100 euro duurder worden, denkt hij. Inkopers die de NOS sprak, verwachten ook prijsstijgingen in de komende maanden.

Drie keer zo duur

"Werkgeheugen is de afgelopen twee maanden ongeveer drie keer zo duur geworden", zegt Hochstenbach als hij kijkt naar de gegevens op Pricewatch. Dat is een platform van Tweakers waarop de prijs van allerlei elektronica wordt bijgehouden: van smartphones en laptops, maar ook specifieke onderdelen zoals werkgeheugen.

"Dit werkgeheugen wordt opgekocht door andere bedrijven", legt Hochstenbach uit. "Zij hebben het nodig voor datacenters. Die groeien enorm door kunstmatige intelligentie. Daar is de vraag enorm, waardoor tekorten ontstaan voor bijvoorbeeld laptops."

Wat is werkgeheugen?

Elke computer heeft werkgeheugen nodig om taken uit te voeren. De hoeveelheid werkgeheugen wordt uitgedrukt in gigabytes (GB). Laptops hebben vaak een werkgeheugen van 16 GB. Op een smartphone is dat vaak 4, 6 of 8 GB - hoewel de duurste smartphones soms ook 16 GB werkgeheugen hebben.

"Met een vol werkgeheugen wordt je apparaat heel langzaam", zegt Hochstenbach. "Dat merk je bijvoorbeeld als je meerdere apps of computerprogramma's tegelijk gebruikt. Of als je computer op de achtergrond een update installeert."

In krachtige laptops of desktopcomputers is het werkgeheugen 32 GB. "Zoveel werkgeheugen is bijvoorbeeld interessant voor gamers", zegt Hochstenbach. "Dat komt doordat veel games er tegenwoordig erg realistisch uitzien. Het kost veel rekenkracht om de beelden van zo'n virtuele wereld te verwerken."

Sommige gamers kopen de onderdelen voor rekenkracht daarom los. Daarmee kunnen zij hun eigen game-pc bouwen of uitbreiden. "We zien dat 32 GB het populairst is", zegt Hochstenbach. Daarvan is de gemiddelde prijs van vier merken dit jaar al honderden euro's gestegen, blijkt uit gegevens van Pricewatch. Op 1 januari kostte 32 GB nog gemiddeld 111 euro, vorige week was dat 352 euro. "En de afgelopen dagen is het nog verder gestegen."

"Fabrikanten waarschuwden ons in de zomer al dat zij de vraag niet aankunnen", zegt Adri Broos van Megekko, een inkoper van computers en onderdelen, waaronder modules voor rekenkracht.

"Dat horen we wel vaker in de zomer, dus we dachten dat het wel zou meevallen. Maar deze extreme prijsstijgingen had ik niet verwacht. Mensen die zelf een computer willen bouwen, hebben daar nu al last van."

Een van hen is Sergio Meyer uit Rotterdam. Hij bouwt elk jaar zijn eigen game-pc, vertelt hij aan de NOS. "Ik vind het leuk om te doen. Het is een beetje een uit de hand gelopen hobby."

Hij had zijn oude pc al verkocht en wilde aan een nieuwe beginnen. Maar toen zag hij de prijs van het werkgeheugen: 400 euro. "Ik dacht eerst dat het een fout was. Maar het is wel echt de prijs die je nu betaalt."

Dat betekent nu even geen nieuwe game-pc. "Als je dit onderdeel écht nodig hebt, dan moet je dit bedrag wel betalen, maar voor mij is het wel te duur. Ik wacht liever nog even. Dus game ik nu iets minder en ik heb meer tijd voor andere dingen."

'Laptops worden straks duurder'

Broos verwacht dat de prijs van laptops en desktops binnenkort ook stijgt. "De pc's die nu in de winkel liggen, zijn drie of vier maanden geleden gebouwd, met de lage prijs voor werkgeheugen."

Eind november zei computermaker HP al dat het duurdere werkgeheugen zal leiden tot duurdere laptops en desktops. Broos: "Laptops en desktops die straks in de winkel liggen, zijn gebouwd met de hoge geheugenprijzen van nu. En die zullen dus een stuk duurder zijn."

Pas wanneer de prijs van het werkgeheugen zakt, zullen na verloop van tijd ook de apparaten goedkoper worden. "De prijs van werkgeheugen werkt een maand of drie door in producten waar die onderdelen in gaan", zegt Broos.

Hij verwacht dat de prijzen op zijn vroegst pas over een halfjaar op hun normale niveau zijn. "Eén ding is zeker: de prijs van werkgeheugen zal de komende weken echt niet dalen."

Zodra de Verenigde Staten en Europa de veiligheid garanderen gaan Oekraïners binnen negentig dagen naar de stembus. Die verrassende mededeling deed president Zelensky gisteravond. Kenners hebben grote twijfels over de haalbaarheid van het voorstel.

Waar komt dit vandaan?

De Amerikaanse president Trump probeert al lange tijd de legitimiteit van Zelensky onderuit te halen. In februari noemde hij hem "een dictator zonder verkiezingen". Dat de Oekraïense grondwet geen verkiezingen toestaat in oorlogstijd, liet Trump achterwege.

Vanwege de staat van beleg gingen de parlementsverkiezingen in oktober 2023 en die voor een nieuwe president in maart 2024 niet door. Ook toen klonk hierop kritiek vanuit de VS.

Nu lijkt Kyiv toch overstag te gaan door de druk vanuit het Witte Huis. "Zelensky wil hiermee laten zien dat Oekraïne bereid is bijna alles te doen", zegt onderzoeker Julia Soldatiuk-Westerveld van denktank Clingendael. Het is volgens haar een reactie op de aanzwellende kritiek uit Washington dat Oekraïne dwarsligt aan de onderhandelingstafel.

"Zelensky moet Trump te vriend houden, hoewel die steeds meegaat in het narratief van Poetin dat de Oekraïense leider niet legitiem is", zegt defensieanalist Patrick Bolder van denktank HCSS. "Trump zoekt een stok om mee te slaan en Zelensky voelt dat hij in een kwetsbare positie zit."

Zelensky heeft daarnaast te maken met een corruptieschandaal binnen zijn partij. Daarbovenop rukt Rusland langzaam op aan het oostfront, komt er minder militaire hulp uit het buitenland en zijn er dagelijks bombardementen op energievoorzieningen in Oekraïense steden.

NOS op 3 maakte onlangs deze video over de zich opstapelende problemen voor Zelensky:

Hoe haalbaar is het plan?

"Het is totaal onrealistisch nu verkiezingen te houden", zegt de Oekraïense parlementariër Oleksandr Merezjko. Hij is lid van Zelensky's partij en voorzitter van het buitenlandbeleidcomité. Merezjko spreekt van een waslijst aan risico's: van hoe je honderdduizenden militairen aan het front kunt laten stemmen tot hoe je de veiligheid in de stembureaus kunt garanderen.

Dat laatste is in feite alleen mogelijk als Rusland een staakt-het-vuren instelt tijdens de verkiezingen, concludeert Bolder. "En dan nog zetten verkiezingen de deur open voor een beïnvloedingscampagne om een voor Rusland gunstige leider aan de macht te krijgen."

Hij verwacht echter dat het plan al vastloopt op de veiligheidsgaranties, waarop de onderhandelingen over een einde aan de oorlog tot nu toe ook steeds zijn gestrand.

"Ik zie niet hoe op termijn aan deze voorwaarden kan worden voldaan", zegt Westerveld-Soldatiuk. Ze benoemt op politiek en wetgevend vlak allerlei uitdagingen. Zo moeten de wet worden aangepast en allerlei voorbereidingen worden getroffen om ervoor te zorgen dat iedereen die dat wil zich verkiesbaar kan stellen als presidentskandidaat.

"En welke status heeft het door Rusland bezette gebied? Hoe kunnen Oekraïners in bezet gebied stemmen?", vraagt ze zich af. Dan zijn er nog de miljoenen Oekraïners die in het buitenland verblijven met wie rekening moet worden gehouden.

Al deze complicaties roepen de vraag op of het een realistisch aanbod is van Zelensky, of puur onderdeel is van de onderhandelingen. Bolder: "Het is slim van Zelensky om het te verbinden aan de veiligheidsgaranties. Als die er niet komen, kan hij zeggen tegen de Amerikanen: jullie werken juist niet mee."

Hoe kijken Oekraïners ernaar?

Afgaand op opiniepeilingen is er weinig steun voor het plan. In september was 22 procent van de ondervraagden voor het houden van verkiezingen bij een gevechtspauze met veiligheidsgaranties. In hetzelfde Oekraïense onderzoek gaf 63 procent aan dat dit pas kan als de oorlog volledig is beëindigd.

Een kanttekening is dat de groep voorstanders in vergelijking met begin dit jaar is gegroeid. Zo gaf in februari slechts 9 procent van de ondervraagden aan dat verkiezingen een goed idee zijn bij een wapenstilstand met veiligheidsgaranties.

Inwoners van Kyiv twijfelen of er verkiezingen moeten komen:

Mocht het doorgaan, hoeveel kans maakt Zelensky dan?

Zelensky's populariteit is in de loop van 2025 flink gedaald. Hij werd zes jaar geleden overtuigend gekozen tot president, maar bij een deze herfst afgenomen peiling zei zo'n 20 procent dat ze de president een tweede termijn gunnen.

"Ik denk dat het niet veel zin heeft hierover te speculeren", zegt Soldatiuk-Westerveld. Ze benadrukt dat dit soort metingen een momentopname zijn en sterk afhankelijk van resultaten. "Als het Zelensky bijvoorbeeld lukt veiligheidsgaranties te krijgen, kan zijn populariteit zomaar weer stijgen."

Op de dag dat Anja Meulenbelt de P.C. Hooftprijs krijgt toegekend, staan volgens de Dolle Mina's de vrouwenrechten wéér, maar ook nog steeds, onder druk. "Er zijn veel signalen dat het de verkeerde kant op gaat", zegt Sara Khosdelazad, een Dolle Mina van nu.

"Politiek leiders voeden de noodzaak om te protesteren. Bevochten rechten wankelen. Kijk naar Amerika, waar abortus weer ter discussie staat. Tradwifes op social media, die weer terug naar de keuken willen. En vergeet niet de invloed van influencers als Andrew Tate. Met zijn ideeën over mannelijke dominantie heeft hij veel invloed op jonge mannen. Het is belangrijk om een tegenstem te laten horen."

Het zijn thema's waar Anja Meulenbelt en haar generatiegenoten tijdens de tweede feministische golf voor gevochten hebben: zelfbeschikkingsrecht, gelijkheid tussen man en vrouw en gelijke kansen op werk.

Dolle Mina's

De feministische beweging werd in 1969 opgericht en voerde actie in de jaren 70. De groep vocht voor kansengelijkheid tussen man en vrouw, het doorbreken van traditionele rolpatronen en legalisering van abortus. Na bijna vijftig jaar is de actiegroep nu dus weer terug.

In de eerste feministische golf, die eind negentiende eeuw ontstond, gingen vrouwen de straat op voor kiesrecht en onderwijs. De derde, vanaf 1990 focuste op individuele zelfontplooiing, diversiteit en het aanpakken van cultureel bepaalde ongelijkheid.

'Ze durft in gesprek te gaan'

Dat laatste thema is nu ook nog belangrijk voor Sara Khosdelazad. Zij is geboren in Nederland, maar haar ouders ontvluchtten Iran toen de islamitische leider Khomeini daar aan de macht kwam. Het laatste boek van Anja Meulenbelt, Niet Van Gisteren, is voor haar een soort leidraad.

"Ik leer van haar persoonlijke verhalen en ze durft in gesprek te gaan met alle vrouwen. Want er is ook een kloof tussen vrouwen onderling. Niet elke vrouw ervaart dezelfde ongelijkheid. Een vrouw van kleur krijgt bijvoorbeeld vaak minder salaris dan een witte vrouw."

En dat is iets waar Anja Meulenbelt zich al jaren voor inzet. Voor Nederlandse vrouwen uit andere culturen. Ze is actief in de islamitische en zwarte gemeenschap.

Meulenbelt is vereerd met alle lof van de nieuwe Dolle Mina's. "Ik ga graag met ze in gesprek. Ik ben een beetje een oma voor ze. Ik vind het fijn om mijn ervaringen weer door te geven. Maar ik wil niet op een voetstuk, ik ben geen icoon."

Binnenkort gaat Meulenbelt een lezing geven bij de Dolle Mina's. Want het feminisme is actueler dan ooit. De vierde golf startte met de MeToo-beweging, die ontstond na de seksuele schandalen in de entertainmentindustrie in Amerika. De feministen van nu kenmerken zich door online activisme en de inzet van sociale media om bewustzijn te creëren rond thema's als seksueel misbruik, intimidatie, veiligheid op straat en seksisme op de werkvloer.

Focus: geweld tegen vrouwen

Ze richten zich heel nadrukkelijk op geweld tegen vrouwen. Begin augustus organiseerde de groep de eerste Femicide Mars in Rotterdam, waar ruim duizend mensen aan deelnamen. Na de moord op de 17-jarige Lisa reden Dolle Mina's door het hele land nachtelijke fietstochten met de slogan "De nacht is ook van ons".

Ook maakt Sara zich zorgen over de onrealistische schoonheidsidealen die op sociale media gepropageerd worden. "Vrouwen voelen zich gedwongen om daaraan te voldoen. We leven in een wereld waar vrouwen vooral jong en slank moeten zijn. Wij Dolle Mina's hebben er geen oordeel over vrouwen die veel aandacht voor hun uiterlijk hebben, als het ze maar niet opgedrongen wordt."

"Er is nog genoeg om voor te vechten", stelt Khosdelazad vast.

Bij een ongeluk op de A15 ter hoogte van Spijkenisse zijn aan het eind van de middag zeven mensen gewond geraakt, van wie ten minste twee ernstig. Bij het ongeluk waren meerdere auto's en een vrachtwagen betrokken, meldt omroep Rijnmond.

Volgens onbevestigde berichten was er rond 17.30 uur een kettingbotsing op de snelweg. De vrachtauto botste daar vervolgens achterop.

De veiligheidsregio laat weten dat bij het ongeluk een aantal mensen bekneld is geraakt. Hulpdiensten rukten met een groot aantal ambulances, brandweerwagens en politiewagens uit. Ook werd een traumahelikopter ingezet.

Rijstroken dicht

Omdat er veel geborgen moet worden en de politie onderzoek doet naar de toedracht van het ongeluk, is een aantal rijstroken op de A15 richting Rotterdam dicht. De verwachting is dat de weg rond 21.30 uur weer helemaal opengaat.

De rebellengroep M23 is in het oosten van de Democratische Republiek Congo de strategisch gelegen stad Uvira binnengegaan. Dat is de stad waar het bestuur van de provincie Zuid-Kivu naar uitweek, toen M23 in februari de provinciehoofdstad Bukavu innam. In Uvira zit ook de regionale basis van het regeringsleger.

Het is niet bekend of de rebellen de hele stad in handen hebben. Ze claimen dat wel, maar burgers zeiden tegen persbureau Reuters dat er nog wordt geschoten. Bronnen van persbureau DPA zeggen dat het regeringsleger Uvira zonder slag of stoot heeft opgegeven en zich heeft teruggetrokken.

Uvira ligt aan het Tanganyika-meer, op nog geen 10 kilometer van Burundi. Burundi's minister van Buitenlandse Zaken Bizimana zei tegen Reuters dat de stad nog niet is gevallen.

Reuters spreekt van de grootste escalatie in de strijd in Oost-Congo in maanden. Volgens M23 is dat de schuld van het regeringsleger, dat de rebellen maandenlang zou hebben aangevallen. Als antwoord daarop heeft M23 Uvira ingenomen, zei een woordvoerder.

Vredesakkoord

De opmars naar Uvira komt nog geen week na het tekenen van een vredesakkoord tussen de Congolese president Tshisekedi en zijn Rwandese collega Kagame in Washington. Rwanda heeft militairen in Oost-Congo, maar steunt ook M23. Maar M23 zat niet aan de onderhandelingstafel en en het was dan ook de vraag in hoeverre Rwanda de groep onder controle heeft.

Het akkoord kwam tot stand onder druk van president Trump. Tegelijkertijd werd afgesproken dat Amerikaanse bedrijven zeldzame grondstoffen in Congo en Rwanda gaan delven. Ook Zuid-Kivu is rijk aan grondstoffen.

Na het tekenen van het akkoord laaiden de gevechten tussen het regeringsleger en de rebellen weer op. Volgens de VN zijn de afgelopen dagen 200.000 mensen gevlucht.

In Oost-Congo woedt al decennia een bloedige strijd. In januari begon M23 een offensief waarbij behalve Bukavu ook de stad Goma werd ingenomen.

Het Pensioenfonds Detailhandel eist 7,5 miljoen euro van bestuurders van de failliete elektronicawinkelketen BCC. Dat blijkt uit het faillissementsverslag van de curatoren, waar RTL Z eerder over berichtte.

Het fonds daagt zowel de bestuurders van BCC als die van moederbedrijf Mirage Retail Group (MRG) voor de rechter. Het pensioenfonds stelt dat de bestuurders de premies van werknemers onrechtmatig niet hebben afgedragen. Curatoren hebben bij het pensioenfonds informatie opgevraagd, maar hier is niet aan voldaan.

Wel ingehouden, niet betaald

Eerder werd bekend dat BCC een jaar lang de pensioenpremies van ongeveer alle duizend personeelsleden niet had betaald, terwijl die premies wel waren ingehouden op de salarissen. Door het faillissement kon het pensioenfonds die miljoenen niet alsnog innen. Het fonds richt zich met de dagvaarding op de bestuurders.

Deelnemers van het pensioenfonds hoeven zich "absoluut geen zorgen" te maken over hun pensioenopbouw. Dit heeft geen gevolgen voor de medewerkers, laat curator Joris Lensink weten.

Big Bazar en Blokker

Het komt vaker voor dat bedrijven die in financiële problemen terechtkomen geen pensioenpremies afdragen. Maar in het geval van BCC gaat het om een omvangrijker bedrag. Bestuursvoorzitter Michiel Witteveen van moederbedrijf Mirage Retail Group bestreed eerder tegen de NOS dat BCC moedwillig geen pensioenpremies heeft betaald.

De Mirage Retail Group was ook eigenaar van Big Bazar en huishoudketen Blokker. Big Bazar ging in 2023 failliet en Blokker volgde in november 2024, waarna ook het moederbedrijf bankroet ging.

De MRG kocht BCC in 2020 van een Frans bedrijf. De elektronicaketen ging in september 2023 failliet en had 56 winkels in Nederland. Het bedrijf leed forse verliezen en had last van een ingezakte markt voor consumentenelektronica. Tegelijkertijd stegen de kosten.

Denemarken betaalt compensatie aan vrouwen uit Groenland die gedwongen anticonceptie kregen. Het Deense parlement heeft ingestemd met een voorstel van de regering voor individuele uitbetaling. De vrouwen krijgen per persoon omgerekend ruim 40.000 euro.

Tientallen jaren lang werd bij vrouwen en meisjes een spiraaltje geplaatst, vaak zonder hun toestemming of zelfs buiten hun medeweten. De Deense regering wilde daarmee de bevolkingsgroei in Groenland afremmen nadat de kolonie een gemeente was geworden.

Het schandaal kwam in 2022 aan het licht. Toen bleek dat duizenden meisjes en vrouwen vooral in de jaren 60 en 70 slachtoffer waren geworden van de maatregel. De campagne liep door tot zelfs nadat Groenland het zorgbeleid begin jaren 90 had overgenomen van Denemarken.

Verantwoordelijkheid nemen

De vrouwen die compensatie kunnen krijgen moeten in de periode 1960-1991 in Groenland hebben gewoond of in Denemarken op kostschool hebben gezeten. Ook moeten ze hun verhaal onderbouwen. Naar schatting 4500 vrouwen komen ervoor in aanmerking.

De Deense premier Frederiksen zegt in een schriftelijke verklaring: "We hebben onze ogen te lang gesloten voor het onrecht dat hun is aangedaan. We kunnen niet terugdraaien wat er is gebeurd, maar we kunnen wel onze verantwoordelijkheid nemen." In september maakte zij al persoonlijk excuses aan een aantal slachtoffers.

Wie live wil kijken naar een van de dertien regionale omroepen, kan dat vanaf volgend jaar ook doen via NPO Start. Dat heeft demissionair minister Gouke Moes (BBB) bekendgemaakt.

NPO Start is de streamingdienst van de publieke omroep. Nu zijn daar alleen programma's van de landelijke publieke omroepen te zien.

De uitzendingen van de regio's moeten "voor iedereen beter vindbaar en zichtbaar zijn", schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer. Hij zegt dat regionale publieke omroepen "van groot belang voor de samenleving zijn, omdat ze inwoners voorzien van onafhankelijk nieuws, informatie en duiding".

Technisch eenvoudig

Omdat het volgens de NPO technisch nog niet mogelijk is om individuele regionale programma's terug te kijken, kiest Moes nu voor een "technisch eenvoudigere en snellere oplossing". Dat betekent dat de regionale omroepen live te zien zullen zijn op NPO Start.

Terugkijken van de uitzendingen is daarna maximaal zeven dagen mogelijk, meldt RTV Oost.

"We zijn er heel blij mee dat de regionale content nu voor een nog breder publiek toegankelijk wordt op een veelbekeken platform", reageert Cees Polman namens de dertien hoofdredacteuren van de regionale omroepen.

Online televisiekijken

Het besluit van de minister volgt na een omroep van Kamerleden Mohammed Mohandis (GroenLinks-PvdA) en Harmen Krul (CDA). "Een betere vindbaarheid van programma's verstevigt de positie van de regionale publieke omroepen", stelden zij eerder. De Kamerleden wezen erop dat jongeren, maar ook mensen in andere leeftijdsgroepen, steeds vaker online televisiekijken.

De minister zelf denkt dat niets het live doorzetten van het signaal van de regionale omroepen in de weg staat. Maar hij laat voor de zekerheid nu toch onderzoeken of de Mediawet moet worden aangepast, vooral als het gaat om de reclameregels. Daarna wordt snel duidelijk wanneer precies het aanbod van NPO Start wordt uitgebreid.

De Europese Commissie wil regels aanpassen die de aanleg van energieprojecten en verzwaring van het elektriciteitsnet in de weg zitten. Nu liggen veel van zulke projecten in Nederland stil vanwege de stikstofuitstoot die ermee gepaard gaat. De sector is blij met de plannen, al gaat het lang duren voordat er iets verandert.

De Commissie, het dagelijks bestuur van de Europese Unie, schrijft in een voorstel dat lidstaten ervoor moeten zorgen dat de snelle aanleg van elektriciteitsinfrastructuur "in geen enkel opzicht mag worden belemmerd door de tijdelijke uitstoot die vrijkomt bij de constructie".

De voorgestelde aanpassing van de stikstofregels is onderdeel van een breder pakket aan maatregelen van de Commissie. Dat is erop gericht hindernissen weg te nemen die de versterking van de energie-infrastructuur bemoeilijken. Het plan moet ook de energierekening van Europeanen verlagen en energie-afhankelijkheid van Rusland verminderen.

Wel uitstoot bij bouw, daarna juist minder

Bij de bouw van windmolens, hoogspanningsmasten en de aanleg van nieuwe kabels en buizen zitten stikstofregels nu nog in de weg. Doordat er jarenlang te veel stikstof is neergekomen in beschermde Natura 2000-gebieden, mag er van de rechter geen extra stikstof meer bij komen en liggen veel projecten stil.

Dat is tegenstrijdig, vinden bedrijven in de energiesector. Want hoewel er bij de bouw van energie-infrastructuur stikstof vrijkomt, leiden zulke projecten op termijn juist vaak tot mínder stikstofneerslag. Toch kan er ook voor dat soort projecten vaak geen vergunning worden afgegeven omdat de Nederlandse stikstofemmer al overvol zit.

Bouwvrijstelling

Tijdelijke stikstofneerslag vormde niet altijd een probleem voor het verlenen van vergunningen. Tot 2022 regelde de zogeheten 'bouwvrijstelling' dat stikstof die alleen vrijkwam tijdens het bouwen niet meetelde. Er hoefde alleen een vergunning te worden aangevraagd voor projecten die ook na de bouw nog stikstofneerslag op beschermde natuur veroorzaakten. Toen de Raad van State daar eind 2022 een streep door haalde, kwam de vergunningverlening verder stil te liggen.

Demissionair minister Hermans (Klimaat en Groene Groei) pleit al langer voor aanpassing van de stikstofregels voor dergelijke projecten. Ze vroeg haar Europese collega's in september nog om een uitzondering op de stikstofregels voor elektriciteitsinfrastructuur die slechts tijdelijk stikstof uitstoten. Daar is de Europese Commissie het dus mee eens.

Directeur Huibert Baud van de grootste regionale netbeheerder Liander is blij dat de Commissie nu met het voorstel komt. "Alleen al bij Liander leidt de stikstof-impasse tot vertraging bij ruim 300 projecten. Met ruim 14.000 grote klanten op de wachtlijst in Nederland is elke barrière die de bouw vertraagt er één te veel."

Ook de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) juicht het plan toe. "Ik denk dat dit voorstel voor Nederland een doorbraak kan opleveren", reageert NVDE-voorzitter Olof van der Gaag. "Hierdoor zouden honderden energieprojecten weer door kunnen. Dat hebben we nodig."

Vervolgstappen

Toch zal het nog een tijd duren voordat het voornemen in de praktijk wordt gebracht. Het voorstel is nog niet definitief. Hoe het bijvoorbeeld naar de Nederlandse situatie wordt vertaald en welke regels er moeten worden aangepast, zegt de Commissie nog niet.

Als er een definitief plan ligt, gaat dat eerst naar het Europees Parlement. Wanneer dat gebeurt, is niet bekend. Daarna moeten de EU-lidstaten zich nog over het voorstel buigen.

Het is waarschijnlijk inmiddels ingeburgerd bij Amerikaanse ambtenaren: het gebruik van het lettertype Calibri. Dat wordt sinds januari 2023 gebruikt voor de officiële communicatie van Amerikaanse diplomaten en overheidsinstanties. Maar minister Rubio van Buitenlandse Zaken wil er vanaf, kiezen voor Calibri was volgens hem "een verspilde stap op het gebied van diversiteit".

Gisteren verzocht hij alle diplomatieke posten in de VS om het oude Times New Roman-lettertype weer te gaan gebruiken. Calibri is slachtoffer geworden van de Amerikaanse "strijd tegen woke", kopt The New York Times. De ontwerper van de Calibri-letter, de Nederlander Lucas de Groot, reageert verbolgen op Rubio's besluit.

De Groot noemt de opgegeven reden "treurig". In januari van 2023 koos oud-minister Blinken van regering Biden juist voor zijn letter, als modern alternatief voor het oude Times New Roman. Bovendien was het nieuwe lettertype schreefloos - zonder kleine streepjes en haakjes - en daarmee toegankelijker, was het idee.

De Groot ontwerpt al sinds de jaren 80 letters. Eerst ontwierp hij koppen voor de schoolkrant, later kwamen opdrachten voor Nederlandse ministeries. Daarnaast is hij al dertig jaar leraar in letterontwerp.

In 2002 begon hij met het ontwerp van Calibri, in opdracht van Microsoft. Op dat moment wist hij nog niet dat het lettertype zo veel jaren zo belangrijk zou zijn: van 2006 tot 2024 was het het standaard aanbevolen lettertype bij Microsoft Office-programma's, waarna het werd vervangen door Aptos.

De Groot kreeg de opgave om een modern en "vriendelijk" lettertype te ontwerpen, zonder schreven, de haakjes dus. Het moest toegankelijk en goed leesbaar zijn op beeldschermen, omdat alles steeds vaker digitaal geregeld werd.

Waar komt de naam Calibri vandaan?

Het lettertype moest een vriendelijke uitstraling krijgen, en toegankelijk zijn. De naam moest daarbij passen. De naam van het lettertype moest beginnen met de letter C.

Ontwerper Lucas de Groot bedacht de naam niet zelf, dat deed Microsoft. De Groot had wel namen aangedragen, zoals Curvai en Clas. Het eerste voorstel werd doorgestreept omdat het lijkt op een Slavisch scheldwoord. En ook Clas kwam er niet doorheen, "omdat het scheten laten betekent op z'n Grieks".

Het meestgebruikte lettertype vóór Calibri, was Times New Roman. Het werd ontwikkeld in de jaren 30 voor de Britse krant The Times. De krant werd gedrukt met loodzetsel, waarbij loden plaatjes met daarop letters werden gebruikt om kranten te drukken. "Times New Roman was heel geschikt voor de drukkunst bij kranten", legt de letterontwerper uit. "Het was een dik lettertype, het sprong duidelijk van het papier."

Struikelpunten

Times New Roman werd eind jaren 90 gedigitaliseerd en als standaard gebruikt in Office-programma's als Word. "Maar het digitale font was voor computers veel minder geschikt dan de gedrukte letters voor kranten", benoemt De Groot. Volgens hem is de digitale versie veel te mager, en daardoor moeilijker te lezen op een computerbeeldscherm. "De schreven zijn te dun, en als het geprint wordt ziet het er te scherp uit."

De Groot noemt nog een ander struikelpunt bij de digitale versie van Times New Roman. "Omdat de technologie bij het overnemen van het lettertype nog in de kinderschoenen stond, zijn de afstanden tussen letters niet goed uitgewogen. Zo staan bijvoorbeeld de hoofdletter T en de kleine letter o verder van elkaar dan bij modernere lettertypen, door het vroegere loodzetten."

Calibri werd bestempeld als makkelijk leesbaar, zeker op beeldschermen. Ook voor mensen met leesbeperkingen als dyslexie zijn lettertypen zonder schreven mogelijk beter te lezen. Al denkt De Groot dat het vooral ook ligt aan gewenning. "Het lettertype dat je het meest gebruikt, is waarschijnlijk het makkelijkst te begrijpen." Hij noemt letters zonder schreven in ieder geval rustiger.

Rubio wil 'waardigheid herstellen'

Minister Rubio wil met het besluit om Times New Roman weer vaker te gebruiken "de waardigheid en professionaliteit van de schriftelijke producten van het ministerie herstellen". Hij schrijft dat Calibri informeler is dan schreeflettertypen.

De Groot snapt dat er liefhebbers kunnen zijn van de klassieke look van Times New Roman. "Schreefletters kunnen inderdaad mooi zijn, maar ze kunnen mensen wel storen en onduidelijk zijn. De digitale versie is daarom niet professioneel", zegt de ontwerper. Maar als er goed met de letters wordt omgegaan, en er wellicht een betere digitale versie komt, kan de ontwerper het begrijpen. Al blijft de reden om te wisselen in zijn ogen "echt absurd".

IJsland heeft zich in navolging van Nederland, Spanje, Ierland en Slovenië teruggetrokken van deelname aan het Eurovisie Songfestival van komend jaar.

Het land is net als de andere vier niet blij dat Israël opnieuw mag meedoen ondanks de humanitaire situatie in Gaza. Organisator EBU besloot vorige week dat Israël ondanks bezwaren van een aantal landen niet wordt uitgesloten.

"Gezien het publieke debat in IJsland en de reacties op de beslissing van de EBU van vorige week, is het duidelijk dat er geen vreugde of vrede zal heersen met betrekking tot de deelname van RÚV aan het Eurovisie Songfestival", schrijft de IJslandse nationale publieke omroep RÚV.

IJsland organiseert jaarlijks een nationale finale waarin een deelnemer wordt gekozen. Of die wel doorgaat, is nog niet bekend.

Laatste land

IJsland was het laatste land dat nog twijfelde aan deelname dat nu de knoop heeft doorgehakt. België, dat ook een boycot overwoog, liet vrijdag weten wél te gaan. Vlaamstalige omroep VRT en Franstalige omroep RTBF beslissen om het jaar over een Belgische deelnemer.

Dit jaar was het de beurt aan RTBF, die zegt een deelnemer te sturen, maar wel kritisch te blijven. "De redactie van RTBF zal de situatie ter plaatse blijven volgen, en de periode van het songfestival zal ook een belangrijke gelegenheid zijn om de uitdagingen en tragedies van de getroffen bevolking onder de aandacht te brengen."

De organisatie van het Songfestival is - in samenwerking met EBU - de komende editie in handen van Oostenrijk. Dat land won de vorige editie met Wasted Love van zanger JJ en is net als Duitsland fel tegenstander van een boycot.

Opnieuw is vogelgriep vastgesteld op een vleeskuikenbedrijf, dit keer in Uitwijk in de gemeente Altena in Noord-Brabant. De NVWA heeft de ongeveer 80.000 kippen op het bedrijf gedood.

Het gaat om het eerste geval van vogelgriep in de provincie Brabant, meldt Omroep Brabant.

De zeer besmettelijke vogelziekte was al wel dichtbij: hemelsbreed ruim twintig kilometer verderop in het Zuid-Hollandse Streefkerk werd in november vogelgriep vastgesteld op een biologisch leghennenbedrijf.

Kippen en kalkoenen

Het aantal gevallen van vogelgriep neemt snel toe, ondanks het feit dat sinds 16 oktober een landelijke ophok- en afschermplicht geldt voor alle commercieel gehouden vogels, zoals kippen, eenden en kalkoenen. Sinds 26 november geldt ook een landelijk bezoekverbod voor bedrijven waar kippen of kalkoenen worden gehouden.

Sinds vorige week dinsdag zijn ook tentoonstellingen, wedstrijden en beurzen met 'commerciële' en hobbyvogels verboden. Dat is vooral om te voorkomen dat het virus ook mensen besmet.

Vervoersverbod

Rond het besmette bedrijf in Uitwijk is nu, zoals gebruikelijk, een 10-kilometerzone ingesteld. Binnen deze zone geldt een vervoersverbod voor vogels, eieren, mest en gebruikt strooisel. In de buurt van het besmette bedrijf liggen nog vier andere pluimveebedrijven.

De NVWA is ook begonnen met een traceringsonderzoek. Daarbij wordt onderzocht of er in de dagen vóór de besmetting dieren, eieren of materialen van en naar het bedrijf zijn vervoerd. Dat onderzoek kan leiden tot aanvullende maatregelen.

Politieke partijen moeten worden verplicht leden toe te laten en die inspraak geven in het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst. Dat staat in een voorstel van D66 dat in ieder geval wordt gesteund door GL-PvdA en CDA.

"De kern van mijn voorstel is dat in een democratie elke politieke partij intern ook democratisch moet zijn", zegt D66-Kamerlid Sneller. "Hoe ze dat precies doen moeten partijen zelf bepalen, maar in de wet komt wat mij betreft een bodem."

Het gaat Sneller om partijen die meedoen aan verkiezingen voor de Tweede Kamer en het Europees parlement. Bij die verenigingen moeten leden minstens een keer in de vier jaar meebeslissen over het partijprogramma en over de personen die zich namens de partij verkiesbaar gaan stellen. De stem van elk lid weegt even zwaar.

Voldoet een politieke vereniging niet aan de voorwaarden dan mag de partij niet meedoen aan de verkiezingen. Dat zou nu gelden voor de PVV, waarvan alleen Geert Wilders lid is.

'Niemand is onaantastbaar'

"Het gaat niet alleen over de PVV", zegt CDA-leider Bontenbal. "In de toekomst zullen zich nieuwe partijen aandienen en die moeten hier ook aan voldoen." Voor de verkiezingen zei Bontenbal al dat dit wat hem betreft de laatste keer was dat een partij zonder partijdemocratie mocht meedoen.

"Niemand is onaantastbaar", zegt hij. "Als ik iets doe wat mijn partij niet leuk vindt dan corrigeren de leden mij ook." Bontenbal ziet het als een noodzakelijkheid, niet als een manier om de PVV te weren. "De PVV sluit zichzelf uit als ze niet aan de voorwaarden willen voldoen."

"Ik gun elke kiezer dat hij of zij lid van zijn favoriete partij kan worden", zegt GL-PvdA-Kamerlid Tseggai. "Kiezers van de PVV kunnen dan ook lid worden." Maar dit voorstel gaat niet over de PVV, benadrukt ook zij. Het gaat haar om "basale grondprincipes" waarbij mensen mogen meebeslissen en leden "de baas" zijn.

Toekomstig aantal PVV-leden

Gevraagd aan PVV-Kamerleden wat zij vinden, zegt Hidde Heutink: "Ik ben lid van de fractie en daar ben ik heel trots op. Voor mij voegt het niets toe."

"Lid worden? Hoeveel kost me dat?", grapt Gidi Markuszower in de wandelgangen. Hij kent het voorstel niet maar denkt dat er grotere problemen zijn in Nederland. "U kunt deze vraag het beste aan onze partijvoorzitter - want we zijn een echte partij - voorleggen."

Die partijvoorzitter zegt dat het voor hem een principieel punt is. Wilders: "Het is een totalitaire reflex als de overheid gaat bepalen hoe een partij eruit gaat zien. Wij moeten de regering controleren en niet andersom. Het is Noord-Koreaans, niet iets wat bij Nederland hoort."

De nummer twee op de kieslijst Sebastiaan Stöteler heeft haast maar zegt dat hij vooral de wetsbehandeling afwacht. Op de vraag of hij zich zorgen maakt over het aantal PVV-leden zegt hij: "We hebben 1,7 miljoen stemmen, dus we gaan het zien."

Niet op het stembiljet

De nog op te richten Nederlandse autoriteit politieke partijen (Napp) controleert de partijen jaarlijks, zo staat in het voorstel. Voldoet de partij niet, dan zet de Kiesraad ze niet op het stembiljet. Een partij kan in beroep gaan bij de rechter.

Het voorstel van Sneller komt niet uit de lucht vallen. In mei dit jaar antwoordde toenmalig minister Uitermark (NSC) op Kamervragen dat aan strengere regels bezwaren kleven. Zo is er al veel geregeld in het verenigingsrecht en de Wet financiering politieke partijen. En het werpt een extra drempel op om mee te doen aan de verkiezingen.

Nog meer regels aan partijen opleggen en ze tegelijkertijd vrij laten dit zelf in te vullen kan leiden tot een "dode letter", iets wat in de praktijk niet gaat werken. Ook vindt Uitermark het lastig om te bepalen hoeveel leden een vereniging dan minimaal moet hebben. Alleen Portugal schrijft voor dat een politieke partij minimaal 7500 kiesgerechtigde leden moet hebben.

Evengoed is het in een derde van alle Europese landen door regels onmogelijk om een politieke partij zonder leden te hebben. D66'er Sneller wijst zelf naar Duitsland waar partijdemocratie is geregeld onder de noemer Willensbildung "von unten nach oben", Besluitvorming "van onder naar boven".

Zijn voorstel gaat nu voor advies naar de Raad van State.

Acteur en komiek Hans Otjes is op 78-jarige leeftijd overleden. Otjes was onder meer bekend van zijn werk als stemacteur en zijn rollen in de revues van André van Duin.

Otjes begon zijn carrière als bouwkundig tekenaar, maar stapte al gauw over naar cabaret. Hij trad meerdere keren op bij cabaretfestival Cameretten, had zijn eigen cabaretvoorstellingen en speelde in een aantal theaterproducties.

Vanaf 1973 was hij ook steeds vaker op televisie te zien. Hij had onder meer een rol in kleuterprogramma Bibelebons en opvolger De Holle Bolle Boom en een gastrol in Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer? Ook speelde hij in 1982 de rol van de kapitein in de televisieserie Bassie & Adriaan: De Huilende Professor.

Revue

Die serie was geproduceerd door Joop van den Ende, die hem in 1984 vroeg om mee te doen met de theaterrevue van André van Duin. Tot en met 1989 was hij in meerdere revues te zien met Van Duin, Frans van Dusschoten en Corrie van Gorp.

In die tijd sprak hij ook stemmen in van animatieseries als Sinbad de Zeeman, de Freggels, Ducktales en Alfred Jodocus Kwak. Daarnaast was hij onder meer te zien in televisiereclames. Zo was hij drie jaar lang het gezicht van een wc-papiermerk.

Met André van Duin speelde Otjes in 1987 de rol van rotje in een Sire-campagne om veilig met vuurwerk om te gaan:

Aan het einde van de jaren 80 kreeg hij onder meer stemproblemen. Hij werd alternatief therapeut en legde zich onder meer toe op het maken van kinderboekenillustraties.

"Hij had een geweldig komisch talent, een perfecte aangever", zegt Van Duin in De Telegraaf. "Hij vulde alles prachtig in. We hebben zó veel gelachen samen. Voor mij was hij een van mijn fijnste collega's ooit."