NOS Nieuws - Algemeen

De vrouw die zondagavond werd doodgeschoten in Amsterdam, was de vriendin van een Amsterdamse crimineel. Hij was het vermoedelijke doelwit van de aanslag, meldt het Parool.

Volgens de krant gaat het om de 26-jarige Anis B., een bekende van de politie. De politie kan nog niet zeggen wie het vermoedelijke doelwit was en of de vrouw per ongeluk is geraakt.

Zondag werd een auto beschoten op de Maassluisstraat in Amsterdam met automatische wapens. De 27-jarige vrouw achter het stuur werd geraakt, haar bijrijder bleef ongedeerd. Ze wisten zelf naar het ziekenhuis te rijden, waar de vrouw later overleed.

Twee mannen vluchtten na de schietpartij achterin een bestelauto, die later uitgebrand werd teruggevonden in de buurt. De politie heeft een 20-jarige verdachte aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de schietpartij.

Tientallen miljoenen

Het Parool schrijft dat de aanslag mogelijk te maken heeft met een ruzie over de diefstal van tientallen miljoenen van een veronderstelde drugsbaron. Die liet volgens justitie de eerder gevonden martelcontainers inrichten en zit nu vast.

De schietpartij van zondag zou een vergelding zijn voor een eerdere liquidatie naar aanleiding van de ruzie. In het verleden zou Anis B. terecht hebben gestaan voor inbraken, straatroof en mishandelingen. Vier jaar geleden zou hij tijdens een beroving hebben geschoten.

De advocaat van Anis B. ontkent in het Parool iedere betrokkenheid van zijn cliënt bij een onderwereldconflict of andere zaken.

Naar verwachting hoef je deze zomer maar één prik te hebben gehad om op reis te kunnen in de Europese Unie. Mensen hoeven dus niet te wachten op beide prikken voordat zij het covid-reiscertificaat kunnen aanvragen, zeggen bronnen binnen de EU.

Er wordt de afgelopen weken binnen de EU druk vergaderd over het covid-reiscertificaat. Vandaag zitten de lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie weer bij elkaar. Naar verwachting zal aan het einde van de week duidelijk worden wat de precieze voorwaarden zijn van het reiscertificaat.

'Geen gratis PCR-test'

Er is nog een aantal punten waar de onderhandelaars over van mening verschillen. Zo ziet het ernaar uit dat er geen gratis PCR-testen komen voor mensen die het reiscertificaat willen aanvragen. Het Europees Parlement wilde dat dit wel werd geregeld, omdat het een oneerlijk verschil zou maken tussen de mensen die gevaccineerd zijn en daar niet voor hebben hoeven te betalen en de mensen die wel voor een PCR-test moeten betalen voordat ze op reis gaan.

Maar volgens EU-diplomaten ziet een aantal landen, waaronder Nederland, dat niet zitten. Zij vinden dat de landen hier zelf over gaan en het mag volgens hen dan ook niet opgelegd worden vanuit de EU.

Voor de tweede dag op rij proberen talloze Marokkanen de Spaanse enclave Ceuta te bereiken. De Marokkaanse grenswachten grijpen daarbij opnieuw niet in, melden Spaanse media. Spanje heeft militairen en tanks naar de stad gestuurd en er dreigt een humanitaire crisis.

De militairen bewaken samen met de Spaanse politie de grens tussen Ceuta en Spanje, in het noorden van Marokko. Onduidelijk is hoeveel troepen precies door Madrid worden ingezet. Ook op straat loopt het leger patrouilles om ongeregeldheden te voorkomen.

Naar schatting zijn sinds gisteren zo'n 6000 migranten zwemmend of varend naar de exclave gekomen, onder wie 1500 kinderen. Zij steken veelal over vanuit de regio rond Fnideq, een kleine Marokkaanse kuststad die grens aan het Spaanse Ceuta. De migranten proberen naar Europa te komen vanwege de crisis in Fnideq en de economische omstandigheden in Marokko.

Volgens het Spaanse dagblad El País kwamen vanochtend weer talloze migranten ter voet en zwemmend aan, in sommige gevallen gaat het om voltallige gezinnen. Tot dusver kwam één man om het leven.

Fnideq is economisch hard getroffen door de coronacrisis. Afgelopen maanden waren er in de kustplaats al demonstraties van Marokkanen die eisten dat de grens met Ceuta weer openging. Zij dreven daar voor de coronacrisis handel, maar vanwege de pandemie sloten de Marokkanen de grens.

"Er wordt gezegd dat Marokko de pandemie heeft aangegrepen om de grens langer dicht te houden", legt NOS-correspondent Samira Jadir uit. "Tussen de plaatsen was altijd veel handel en uitwisseling en door de grenssluiting raakten gezinnen zelfs uit elkaar."

Onder de migranten die nu oversteken, zijn ook veel tieners. Via de kinderen hopen migrantenfamilies uiteindelijk in Europa te kunnen blijven, zegt NOS-correspondent Rop Zoutberg vanuit Spanje in het NOS Radio1 Journaal. "Dit kan veel meer mensen op het idee brengen om de sprong te wagen", voegt Zoutberg toe.

Economische malaise

Dat ziet ook Jadir, die in Marokko is gestationeerd. "Het begon gisteren met honderd mensen, zij hadden door dat de grens niet bewaakt was en gingen over. Veel migranten hebben niet eens hun spullen gepakt, ze zijn gewoon gegaan", legt zij uit. Afgelopen nacht ging dat door.

Tegen de achtergrond van de massale oversteek speelt economische malaise in Marokko, zegt Jadir. Jonge migranten hopen op een beter leven in Europa. "De jongens die illegaal in Europa zijn maken vaak mooie foto's van bijvoorbeeld dure auto's, maar zijn over hun situatie niet eerlijk", aldus Jadir. "De droom van Europa van Marokkaanse jongeren is gebaseerd op ontwetendheid."

Op de kaart hieronder is de ligging van Ceuta te zien:

Door de komst van de migranten is de situatie in Ceuta momenteel chaotisch, schrijft persbureau DPA. De stad is overvol en veel mensen zwerven rond op straat. De Spaanse exclave beslaat namelijk maar zo'n 19 vierkante kilometer en telt slechts 85.000 inwoners. Een deel van de migranten wordt tijdelijk opgevangen in een voetbalstadion, vanuit waar ze worden uitgezet. Minderjarigen mogen voorlopig blijven.

Gisteravond begon Spanje al met het terugsturen van migranten: naar schatting zijn tot dusver 2700 migranten uitgezet. Om verdere migratie tegen te gaan is medewerking van de Marokkanen nodig, maar voorlopig zijn die in een diplomatiek conflict verwikkeld met Spanje.

Onafhankelijkheidsbeweging Polisario

Dat conflict draait om de opvang van een prominent lid van de onafhankelijkheidsbeweging Polisario, actief in de Westelijke Sahara. Hij werd vorige maand opgevangen in een ziekenhuis in Noord-Spanje vanwege een coronabesmetting.

Volgens Marokko zou Spanje het land hiervan niet op de hoogte hebben gesteld, wat tegen het zere been was van Rabat. Dat beschouwt de Westelijke Sahara namelijk als eigen gebied en ziet Polisario als vijand. De Spaanse ambassadeur werd op het matje geroepen en Marokko zei daarop dat de consequenties voor Spanje voelbaar zouden worden.

Jadir: "In de lezing van Marokko bood Spanje de vijand hulp. Dat er een humanitaire overweging aan ten grondslag lag, gaat er bij hen niet in. De banden tussen Spanje en Marokko moeten belangrijker zijn, vindt Rabat."

Polisario streeft naar onafhankelijkheid van Westelijke Sahara, een woestijnachtig gebied ten zuiden van Marokko. Marokko bestuurt het grootste deel van het gebied, Polisario een aantal dunbevolkte gebieden. De aankomst van duizenden migranten in Spanje kan niet los gezien worden van dit diplomatieke conflict tussen Rabat en Madrid.

Gesteund door de VS

Afgelopen december, toen de voormalige Amerikaanse president Trump uit het Witte Huis vertrok, kreeg Marokko onverwacht een afscheidscadeau van Washington. Trump erkende namelijk de Westelijke Sahara als Marokkaans grondgebied.

"Marokko voelt zich momenteel gesterkt in zijn positie doordat president Trump op het laatste moment van z'n mandaat de zeggenschap over de Westelijke Sahara door Marokko heeft erkend", legt Zoutberg uit. Maar Rabat had wel gehoopt dat meer landen het voorbeeld van de VS zouden volgen en dat gebeurde niet. Zo bleef Spanje bij het oude standpunt dat de Verenigde Naties met een oplossing moeten komen.

Volgens Jadir wordt door al deze elementen in Marokko nu met gemengde gevoelens gekeken naar de situatie in Ceuta. "Aan de ene kant zien ze het als het verdiende loon voor Spanje, aan de andere kant schrikken mensen ook dat er zoveel kinderen zijn vertrokken", legt Jadir uit. "Ze zeggen hier: 'Onze jongeren verlaten het land omdat ze het hier niet zitten.' Daar is men van geschrokken."

Een wolkenkrabber in China is geëvacueerd nadat het gebouw om onverklaarbare redenen was gaan wankelen. Op beelden is te zien dat mensen in paniek van het gebouw wegrennen.

Het bijna 300 meter hoge SEG Plaza in de zuidelijke miljoenenstad Shenzhen begon rond 13.00 uur lokale tijd te schudden. Volgens de rampendiensten werden er op dat moment geen aardbevingen waargenomen.

Iets meer dan een uur later werd het gebouw compleet afgesloten. De rampendienst onderzoekt nu de oorzaak van het schudden.

De paniek in Shenzhen is niet voor niets. In snelgroeiende Chinese metropolen worden torens regelmatig onder hoge druk gebouwd en worden de bouwnormen niet altijd goed nageleefd. Dat leidt ertoe dat er regelmatig gebouwen instorten.

Vorig jaar kwamen tientallen mensen om toen een quarantainehotel van vijf verdiepingen in het zuidoosten van het land instortte.

Een 34-jarige man uit Volendam die ervan verdacht wordt zijn vriendin afgelopen weekend te hebben gedood, was onder invloed van drugs. Het slachtoffer zei vlak voor haar dood tegen haar familie dat hij cocaïne had gebruikt.

Dat blijkt uit een geluidsopname in handen van NH Nieuws, waarin een familielid van de vrouw vertelt wat er afgelopen weekend volgens hem is gebeurd. Ook de familie van de verdachte vermoedt dat hij onder invloed was van drugs.

Afgelopen zondag vond de politie het lichaam van de 28-jarige vrouw na een melding van een verdachte situatie. De verdachte was ook aanwezig in het huis. Hij was zwaargewond en werd overgebracht naar het ziekenhuis. In de geluidsopname wordt gezegd dat hij zichzelf van het leven had willen beroven.

De politie maakte gisteren bekend de man te hebben aangehouden.

Cocaïne

Volgens het familielid at het slachtoffer zaterdagavond bij haar ouders, nadat ze het huis was ontvlucht omdat haar vriend cocaïne had gebruikt. Na het eten ging ze terug naar huis. Toen de familie niks meer van haar hoorde, is zondag besloten de hulpdiensten in te schakelen.

Dat deden haar ouders na overleg met de familie van de verdachte. "Het voelde niet goed. Wij hebben ook gezegd: laten we de politie bellen", zegt een familielid. "We wisten allemaal dat hij af en toe te veel snuift", zegt een familielid van de 34-jarige man. "Hij heeft altijd een ruige rand gehad. Maar dit, dit had niemand zien aankomen."

Onderzoek

De politie kan het drugsgebruik niet bevestigen. Volgens een woordvoerder loopt het onderzoek nog. Vandaag wordt onder meer forensisch onderzoek gedaan in de woning.

De verdachte ligt nog in het ziekenhuis en zit in volledige beperkingen. Dat betekent dat hij alleen contact mag hebben met zijn advocaat. De politie wil niks zeggen over de aard van zijn verwondingen.

De werkdruk bij uitvoeringsdiensten die zich bezighouden met justitie en veiligheid is zo hoog, dat de veiligheid van de samenleving in gevaar dreigt te komen. Daarvoor waarschuwt de Inspectie Justitie en Veiligheid in het jaarbericht over 2020.

Volgens het rapport valt de hoge werkdruk nog altijd te wijten aan personeelstekorten. In 2018 bleek ook al dat politie, jeugdzorg en forensische zorg kampten met onderbezetting. In die laatste categorie worden mensen die in aanraking komen met politie en justitie psychisch behandeld. Maar het tbs-systeem is "bijna verstopt", valt te lezen in het verslag over vorig jaar.

Gebrek aan deskundig personeel

Het jaarbericht verwijst naar tbs-kliniek de Kijvelanden in het Zuid-Hollandse Poortugaal waar twee jaar geleden twee patiënten een medewerker gijzelden en daarna ontsnapten. De inspectie constateerde afgelopen jaar opnieuw dat onder meer bij dat incident samenwerking en aandacht voor risico- en kwaliteitsmanagement tekortschoten.

"Het gaat daarbij ook op zicht in het resocialisatieproces, daar heb je gewoon bekwame en deskundige mensen voor nodig om dat goed te kunnen doen en die zijn ook niet altijd beschikbaar", zei inspecteur-generaal Henk Korvinus in het NOS Radio 1 Journaal.

Verwarde personen

De druk op de uitvoeringsdiensten is een hardnekkig probleem, zegt Korvinus. Hij roept beleidsmakers dan ook op dit te veranderen. "Wij vragen terughoudendheid om te grote ambities op te stapelen. De diensten moeten eerst hun gewone werkzaamheden op orde hebben."

Sommige taken kosten de diensten nu zo veel tijd, zegt Korvinus, dat andere belangrijke taken dreigen erbij in te schieten. Zo zouden wijkagenten druk zijn met noodhulp verlenen en het opvangen van verwarde personen, waardoor ze nauwelijks toekomen aan wijkcontacten. "Terwijl die nodig zijn om te weten wat er speelt en om te kunnen ingrijpen voordat zaken uit de hand lopen."

Een 21-jarige man uit Hoofddorp krijgt negen jaar cel en tbs met dwangverpleging voor het doodschieten van Bas van Wijk uit Badhoevedorp. De rechtbank in Amsterdam heeft Samir El Y. veroordeeld voor doodslag.

De 24-jarige Van Wijk werd op 8 augustus vorig jaar neergeschoten op een strand bij recreatiegebied de Oeverlanden in Amsterdam. Hij sprak El Y. aan toen die een horloge probeerde te stelen van een vriend van Van Wijk. Het slachtoffer overleed ter plekke aan zijn verwondingen.

Volgens de rechter is er onvoldoende bewijs voor moord, omdat de dader niet met een vooropgezet plan heeft gehandeld. Ook heeft hij volgens deskundigen een antisociale persoonlijkheidsstoornis en een cannabisverslaving en is hij daardoor verminderd toerekeningsvatbaar.

Lager dan eis

De straf is flink lager dan de eis van het Openbaar Ministerie van achttien jaar en tbs. Dat komt mede door een vormfout. Het OM had El Y. aangeklaagd voor gekwalificeerde doodslag, daar is sprake van als de verdachte voorafgaand, tijdens of na het plegen van een strafbaar feit doodslag heeft gepleegd. Daarop staat een hogere straf dan doodslag.

Op de tenlastelegging ontbrak echter de datum en de plaats van het incident. Door die vormfout kon de rechter alleen oordelen of er sprake was van moord of doodslag.

De advocaat van de familie van Van Wijk vindt de uitspraak teleurstellend. "De familie is erg aangeslagen door de uitspraak", zegt hij tegen NH Nieuws. Hij hoopt dat het OM in hoger beroep gaat. De advocaat van El Y. vindt de uitspraak begrijpelijk. De maximale straf voor doodslag is 15 jaar.

50.000 euro schadevergoeding

De rechtbank neemt het El Y. kwalijk dat hij een wapen gebruikte in het bijzijn van veel omstanders, waaronder kinderen. Daarnaast rekent de rechter het hem aan dat hij het slachtoffer neerschoot terwijl die de ruzie wilde sussen. Daarmee heeft hij de nabestaanden veel leed aangedaan.

De dader moet de nabestaanden ook een schadevergoeding van 50.000 euro betalen.

Het COC heeft eind december vorig jaar een bommelding met daarbij een homofoob en racistisch dreigement ontvangen. De melding werd bewust stilgehouden, zegt de directeur van de belangenvereniging voor lhbti'ers, Marie Ricardo, in een interview met magazine OneWorld.

De belangenvereniging ontving een mail met daarin een foto van een stuk dynamiet, rood-blauwe draden en een klokje. Daaronder stond dat de bom was achtergelaten bij het COC-kantoor in Amsterdam. "Gelukkig was er niemand op kantoor, want we werken allemaal thuis vanwege corona", zegt Ricardo.

Aangifte

"Ik sta voor de deur om iedereen die naar buiten vlucht af te schieten", stond in de mail, zegt de directeur. Het COC deed aangifte. Een bom werd nooit gevonden en de afzender bleef spoorloos. "Het was een homofobe en racistische aanval, ondertekend door iemand van het 'witte', 'superieure ras'."

De afzender zei zich te willen verzetten tegen de 'progressieve aanval' op Nederland. Het bericht werd afgesloten met nazigroet 'Sieg Heil' en 14/88, een nazisymbool.

Ricardo zegt dat het een bewuste keuze was om het dreigement niet naar buiten te brengen. "We wilden de angst binnen onze gemeenschap niet vergroten, en daarnaast willen we geen podium geven aan mensen die zoiets doen." Ook wilde het COC anderen niet op ideeën brengen.

Eerste zwarte, non-binaire directeur

Ricardo werd een maand voor het dreigement aangesteld en is de eerste zwarte en non-binaire directeur van de belangenvereniging. Of dat met de bommelding te maken heeft, is niet duidelijk. Maar omdat een partnerorganisatie in Oekraïne dezelfde mail kreeg, vermoedt de directeur dat het geen persoonlijke aanval is. Volgens Ricardo laat het wel zien dat "homofobie en racisme hand in hand gaan".

Een woordvoerder van het COC zegt tegen de NOS dat de bommelding nu wel in de openbaarheid is gebracht, omdat er in het interview gevraagd werd naar dreigementen waarmee het COC te maken krijgt.

Bijna 500 kilometer hardlopen in nog geen 80 uur. Addie van der Vleuten uit Best liep de afgelopen dagen voor zover bekend als snelste ooit het Pieterpad, van Groningen naar Limburg. "In 78 uur en 10 minuten", zegt hij tegen Omroep Brabant. Met de tocht haalde hij geld op voor een goed doel.

De meeste mensen lopen het Pieterpad in etappes in zo'n twintig tot dertig dagen. Van der Vleuten kwam op het idee om de tocht te maken door zijn vader, die ook meerdere delen van de route in een keer aflegde. "Hij heeft alleen nooit alle etappes kunnen lopen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Zijn vader overleed in 2019 aan leukemie en als eerbetoon aan hem maakte de ultraloper de hele wandeling. Ook zamelde hij geld in voor KWF Kankerbestrijding.

Vrijdagmiddag vertrok hij uit Pieterburen en gisteravond kwam hij bij de Sint-Pietersberg in Zuid-Limburg. "Het was heel mooi en zwaar. Ik heb bijna continu doorgelopen en in de nacht heb ik veel regen gehad. Dan liep ik met regenbroek, regenjas en handschoenen. Dat was wel afzien."

Onderweg reed er een camper mee waarin hij kon slapen, douchen en zich kon omkleden. Op sommige stukken liepen ook andere ultralopers mee.

De nachten waren volgens Van der Vleuten het zwaarst. Tijdens het wandelen dacht hij daarom geregeld aan zijn vader, wat hem hielp door te lopen. "Ik kon daardoor wel een paar extra stappen zetten. Het gaat met ups en downs tijdens zo'n lange tocht. Soms wil je echt niet meer en een paar kilometer later kan je weer op een roze wolk lopen."

Bijna 500 kilometer afleggen in een keer deed de ultraloper niet eerder. Tot afgelopen weekend was 256 kilometer de langste afstand die hij aflegde. Dat was in de Ardennen. Qua parcours was die tocht uitdagender, met meer hoogtemeters.

Hij bereidde zich voor op de tocht over het Pieterpad door heel veel te trainen. "Ik zet mijn wekker om 4.00 uur en dan ga ik voor mijn werk 20 of 25 kilometer lopen. En dan 's avonds weer 20 of 25 kilometer. In het weekend nog wat langere stukken."

Vermoeid en blaren

Behalve een heel vermoeid lichaam heeft hij aan de tocht ook blaren overgehouden. "Heel veel blaren op mijn voeten door het natte weer. Ik denk dat ik nog wel even nodig heb om te herstellen."

Volgens Van der Vleuten is het Pieterpad onder ultralopers erg populair. "Zeker nu er geen wedstrijden worden georganiseerd, is het steeds meer een ding aan het worden. Het is mooi om je grenzen te verleggen en mooie dingen te zien in de natuur."

Met zijn tocht heeft Van der Vleuten zeker 11.000 euro opgehaald.

Ziggo raakt na dit seizoen de rechten van de Formule 1 kwijt. Het bedrijf zegt dat de tarieven voor de uitzendrechten de afgelopen jaren zo sterk zijn gestegen dat het niet mogelijk was om een nieuw contract af te sluiten.

Ziggo zendt de Formule 1-wedstrijden sinds ruim acht jaar uit. Met name door de opkomst van Max Verstappen trekken de uitzendingen steeds meer kijkers. Veel mensen zijn abonnee bij Ziggo omdat ze dan zonder verdere kosten naar de autoraces kunnen kijken. Mensen die een andere tv-aanbieder hebben, moeten een apart abonnement afsluiten om themakanaal Ziggo Sport te kunnen zien.

Gisteren meldde sportmarketeer Chris Woerts bij Veronica Inside al dat Ziggo de rechten zou kwijtraken. Hij meldde dat ze zijn gekocht door het Zweedse bedrijf Nordic Entertainment Group. Dat zou de Formule 1-wedstrijden willen uitzenden op de eigen betaalzender Viaplay. Die is nog niet opgezet in Nederland. De Bundesliga (nu bij ESPN te zien) en het PDC-darts (van RTL7) zouden daar ook op te zien zijn.

Koning Willem-Alexander opent vanmiddag de overzichtstentoonstelling over het Nederlandse slavernijverleden in het Rijksmuseum in Amsterdam. Musea zijn vanwege de coronamaatregelen nog dicht, maar de koning geeft voor deze tentoonstelling het startsein voor de opening in fases.

De tentoonstelling, waaraan vier jaar gewerkt is, brengt met tien persoonlijke verhalen vanuit verschillende perspectieven 250 jaar slavernijgeschiedenis tot leven. Het zijn waargebeurde verhalen van mensen die destijds tot slaaf werden gemaakt, mensen die daartegen in verzet kwamen en vluchtten, plantagehouders en regenten. Niet alleen de trans-Atlantische slavernij in Suriname, het Caribisch gebied en Brazilië, waarover in het algemeen meer bekend is, maar ook de slavernij in Azië en Zuid-Afrika komt aan bod.

De verhalen worden verteld aan de hand van schilderijen en archiefstukken, gebruiksvoorwerpen, maar ook mondelinge bronnen, zoals liederen die van generatie op generatie zijn doorgegeven. In de bijbehorende audiotour lichten mensen die elk een connectie hebben met een hoofdpersoon de verhalen toe.

Massaliteit en anonimiteit van de slavenhandel

Een van de eerste zalen is helemaal gewijd aan een hedendaags kunstwerk, 'La Bouche du Roi' van de Beninse kunstenaar Romuald Hazoumé. Die installatie laat de massaliteit en anonimiteit van de slavenhandel zien, gebaseerd op de plattegrond van een slavenschip. Hazoumé verbeeldt met jerrycans de gezichten van de mensen wiens naam en bezit werd afgenomen, en die tot slaaf werden gemaakt.

"Naast de persoonlijke verhalen wilden we ook recht doen aan de miljoenen namen en mensen wiens gezichten we niet kennen", zegt hoofdconservator Eveline Sint Nicolaas. "De grote anonieme massa die vanuit de westkust van Afrika, maar ook uit Azië, werd weggerukt van familie, cultuur en taal. Dat is wat deze installatie laat zien."

"De ruim 300 jerrycans zijn eigenlijk maskers met unieke kenmerken, waar je gezichten in kunt zien van mannen, vrouwen en kinderen die aan boord van het schip waren. Dat maakt het weer een geschiedenis van mensen. De kunstenaar prikkelt de zintuigen bovendien door ook met stemmen en geuren te werken, waardoor het kunstwerk echt onder je huid gaat zitten."

In deze video laten conservatoren Eveline Sint Nicolaas en Stephanie Archangel zien wat het kunstwerk bijzonder maakt:

"Door het werken aan deze tentoonstelling ben ik me er meer van bewust dat er achter onze collectie nog allerlei verhalen schuilgaan die we niet kenden. Dat er nog een veel completer verhaal te vertellen is. Je ziet hoe verweven de koloniale geschiedenis is met onze nationale geschiedenis. Je vindt het overal in het Rijksmuseum", zegt Sint Nicolaas.

Oopjen

Een voorbeeld daarvan is het portret van Oopjen Coppit, geschilderd door Rembrandt en samen met het portret van haar echtgenoot Marten Soolmans in 2015 door Frankrijk en Nederland gezamenlijk aangekocht. Oopjen is nu een van de tien hoofdpersonen in de expositie. Bij nader onderzoek bleek zij veel verbindingen te hebben met de geschiedenis van de slavernij.

Oopjes schoonfamilie is bijvoorbeeld rijk geworden door de verwerking van suikerriet dat door tot slaaf gemaakten op de plantages in Brazilië was geteeld en geoogst. Haar tweede man Maerten Daey vocht in Brazilië en maakte van dichtbij mee hoe het er op de plantages aan toeging.

"Ik begrijp nu beter wat we aan andere objecten, maar ook aan mondelinge bronnen nodig hebben om een verhaal vanuit verschillende perspectieven te vertellen", zegt Sint Nicolaas. "Tot slaaf gemaakten mochten niet lezen en schrijven, er zijn dus weinig getuigenissen uit de eerste hand overgebleven, maar er zijn wel verhalen van generatie op generatie doorverteld. Door nieuwe bronnen en objecten toe te voegen aan onze collectie, brengen we de verhalen beter in balans."

Informateur Hamer spreekt vandaag met de leiders van de grootste partijen. CDA-leider Hoekstra wil over de inhoud doorpraten met een grote groep partijen.

De westkust van India wordt getroffen door de zwaarste orkaan in meer dan twintig jaar. Zeker 21 mensen zijn om het leven gekomen.

Voor de kust van Mumbai wordt gezocht naar de opvarenden van twee schepen die door de orkaan in de problemen zijn gekomen. Een schip is gezonken en een ander is op drift geraakt. Van de 273 mensen aan boord van het gezonken schip zijn volgens de Indiase marine 177 opvarenden gered. De rest is vermist. Over het lot van de ruim honderd opvarenden op het andere schip is niets bekendgemaakt.

De orkaan veroorzaakte op sommige plaatsen een ravage:

Orkaan Tauktae trok de afgelopen dagen al een spoor van vernieling in de zuidwestelijke deelstaten van India en kwam gisteravond met een snelheid van bijna 200 kilometer per uur aan land in de deelstaat Gujarat. Tauktae zwakte vrijwel meteen af, maar richtte desondanks veel schade aan.

Door hevige regenbuien en zware windstoten zijn woningen verwoest en zijn bomen en elektriciteitspalen omvergeblazen. Op sommige plekken kwam volgens het Indiase meteorologisch instituut het water 3 meter hoger dan normaal te staan. De luchthaven van Mumbai is uit voorzorg dicht. Ook verschillende verkeersaders zijn afgesloten.

De meteorologische dienst verwacht ook de komende dagen zware regenval in veel delen van Gujarat en deelstaat Maharashtra, waar Mumbai ligt.

Tweede coronagolf

De afgelopen dagen werden zo'n 150.000 mensen geëvacueerd om te voorkomen dat er meer slachtoffers zouden vallen. Dat was nog een hele klus. "Dat was nu extra lastig, er moest natuurlijk rekening gehouden worden met corona", zegt correspondent Aletta André. "Er moesten bijvoorbeeld genoeg opvangplaatsen zijn, zodat mensen ook afstand van elkaar konden blijven houden." Uit verschillende ziekenhuizen in de kustgebieden zijn coronapatiënten geëvacueerd.

India kampt op dit moment met een zware tweede golf van het virus. Daarbij vallen volgens de officiële cijfers dagelijks zo'n 4000 doden. Ziekenhuizen zijn overbelast, het verzorgend personeel is uitgeput en er zijn onvoldoende zuurstof- en medicijnvoorraden.

"Dankzij lokale media en lokale ambtenaren die sinds afgelopen week dodentallen delen, wordt langzaamaan duidelijk hoe erg het hier is", zegt André. "Die aantallen liggen nog veel hoger dan de officiële aantallen."

Volgens André zijn de besturen van veel deelstaten bang dat zij de schuld krijgen van de hoge besmettingscijfers. "Premier Modi heeft de deelstaten opgeroepen om meer te gaan testen en dat ze niet bang hoeven zijn dat hogere aantallen iets zeggen over hun prestaties."

De Nederlandse economie is voor de tweede keer sinds de coronacrisis in een recessie verzeild, zij het een lichte dit keer. In het eerste kwartaal kromp de economie met 0,5 procent ten opzichte van het laatste kwartaal van 2020, die ook al een krimp vertoonde van 0,1 procent, meldt het CBS. Twee kwartalen op rij met krimp maken een recessie.

De krimp is vooral het gevolg van lagere uitgaven door huishoudens en de overheid. Doordat bedrijven wel meer investeringen deden en de handel toenam, werd de krimp gedempt. Huishoudens gaven 3,5 procent minder uit dan in de laatste drie maanden van 2020 als gevolg van de lockdown vanaf half december.

Volgens hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen stond het eerste kwartaal "in het teken van de harde lockdown, met de avondklok en de sluiting van niet-essentiële winkels". Tegelijkertijd zag hij in maart een omslag. "In de loop van het kwartaal zie je duidelijke tekenen van herstel. Mensen gingen vaker winkelen na de gedeeltelijke opening van de winkels. In april en mei was het beleid nog soepeler dus voor de detailhandel ziet het er alweer beter uit."

Vergeleken met vorig jaar hebben consumenten in de eerste drie maanden nog veel minder uitgegeven: -8,5 procent. Dat schrijft het CBS toe aan de lockdown die langer en strenger was dan een jaar geleden. Consumenten gaven veel minder geld uit in de horeca, aan recreatie en vakantie, cultuur, kleding en schoenen, woninginrichting en auto's.

De overheid gaf in het eerste kwartaal ook minder uit dan in het vierde kwartaal, maar in vergelijking met vorig jaar was dat juist meer, onder meer aan overheidsdiensten zoals politie, defensie en openbaar bestuur. Ook de uitgaven in de zorg, onderwijs en sociale zekerheid lagen hoger.

De economie werd vooral aangeslingerd door de bouw want er wordt heel veel gebouwd en verbouwd. Ook de industrie en de zakelijke dienstverlening zorgden voor groei.

De kleine krimp van de economie werd al wel verwacht. In Duitsland kromp de economie zelfs met 1,7 procent, In België en Frankrijk daarentegen was er sprake van lichte groei. Ondanks de krimp daalde de werkloosheid en waren er meer vacatures in eerste drie maanden van 2021.

Het uitgebreide televisie-interview met koningin Máxima is gisteravond door ruim 3,2 miljoen mensen bekeken. Daarmee was het NOS-interview het best bekeken programma van de dag, meldt de Stichting Kijkonderzoek.

De koningin werd ter ere van haar vijftigste verjaardag geïnterviewd door Matthijs van Nieuwkerk. Máxima ontving hem op haar woonpaleis in Den Haag, Huis ten Bosch. In haar werkkamer bespraken ze haar werkzaamheden, de toekomst van haar drie dochters, het verlies van haar zus Inés en haar leven met koning Willem-Alexander. Ook de veelbesproken vakantie naar Griekenland kwam aan bod.

Anekdotes

Het gesprek was uitzonderlijk, want zo'n langdurig één-op-één-interview komt bijna niet voor. Het gaf veel mooie inkijkjes in het leven van de koningin, zeggen koningshuisdeskundigen. "In het interieur, in haar eigen anekdotes, maar ook in haar werk", zegt royaltyjournalist Rick Evers.

Ook de aansluitende, tweede aflevering van Dionne Dichtbij: Máxima op NPO 1 werd goed bekeken. Met ruim 1,6 miljoen kijkers stond het op de derde plaats. Presentatrice Dionne Stax sprak daarin met mensen die de koningin persoonlijk of zakelijk kennen of hebben gekend en reisde daarvoor bijvoorbeeld naar Buenos Aires en New York.

Het interview met de koningin in tien minuten terugkijken? Dat kan hier:

Vandaag maakte de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) bekend dat de koningin gisteren ook het Grootkruis van de Huisorde van Oranje kreeg van koning Willem-Alexander. Dat is de hoogste onderscheiding in de Huisorde. Koningin Máxima kreeg die "ter gelegenheid van haar vijftigste verjaardag en als waardering voor haar vele verdiensten voor het Huis", zo meldt de RVD.

In de aanloop naar de verjaardag van de koningin maakte de Rijksvoorlichtingsdienst dit weekend foto's openbaar, gemaakt door koning Willem-Alexander in de tuin van Paleis Huis ten Bosch. Er was al bekend dat ze een velletje postzegels krijgt. Bijzonder is dat er ook een postzegel met een privéfoto bij zit.

Het toonaangevende Internationale Energie Agentschap (IEA) stelt dat er een einde moet komen aan investeringen in nieuwe projecten voor de winning van fossiele brandstoffen. Daarnaast zou de elektriciteitssector tegen het jaar 2040 op nul uitstoot moeten uitkomen, en worden zonne- en windenergie in die sector de belangrijkste bronnen in de wereld. Deze veranderingen gaan volgens het IEA gepaard met de komst van miljoenen nieuwe banen.

Het IEA is vooral bekend van zijn jaarlijkse World Energy Outlook, die analyses en vooruitzichten bevat van de wereldmarkt voor energie. Voor het eerst komt het agentschap nu met een rapport waarin een weg is uitgestippeld naar een energieneutrale wereld in 2050. Het rapport is bedoeld om als input te dienen voor de onderhandelingen op de komende mondiale klimaattop dit najaar in Glasgow.

Het werd gemaakt op verzoek van het Britse voorzitterschap van die top. Volgens directeur Fatih Birol van het IEA staat de wereld voor "misschien wel de grootste uitdaging waar de mensheid ooit mee te maken heeft gehad". Maar, zegt hij, het is wel "onze beste kans om de klimaatverandering aan te pakken en de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad."

Compleet andere energievoorziening

Het rapport schetst een beeld van de toekomst, als de hoeveelheid fossiele brandstoffen fors is teruggebracht. Ook zal meer moeten worden ingezet op energiebesparing. Volgens het IEA is het bemoedigend dat steeds meer landen aankondigen dat ze hun uitstoot drastisch willen terugbrengen en er in 2050 helemaal mee willen stoppen. Maar het ontbreekt nog aan voldoende kennis en begrip van de veranderingen die daarvoor nodig zijn, aldus het rapport.

Over dertig jaar ziet de energievoorziening in de wereld er compleet anders uit dan nu, voorziet het IEA. Er zijn dan twee miljard mensen meer dan nu en de economie is dan twee keer zo groot. Toch zal de wereldwijde vraag naar energie ongeveer 8 procent kleiner kunnen zijn dan nu. Bijna 90 procent van de elektriciteit komt dan uit duurzame bronnen, met name zonne- en windenergie. Die vormen samen naar schatting 70 procent. De rest komt vooral van kernenergie.

"De weg van het IEA naar deze betere toekomst brengt een historische golf van schone energie met zich mee en investeringen die miljoenen nieuwe banen creëren en wereldwijde economische groei stimuleren", stelt Birol. Die investeringen zijn omvangrijk. Het IEA becijferde samen met het IMF dat de investeringen in duurzame energie zullen moeten stijgen tot 5000 miljard dollar per jaar in 2030. Dat leidt wereldwijd tot een extra economische groei van 0,4 procentpunt per jaar.

Elk land een eigen strategie

Er zullen nog wel fossiele brandstoffen overblijven, maar die worden vooral gebruikt voor bijvoorbeeld plastics, en in installaties waarbij de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen. Het rapport van het agentschap betreft de hele wereld, maar elk land zal zijn eigen strategie moeten ontwikkelingen, zegt Birol, rekening houdend met de eigen omstandigheden.

In de routekaart van het agentschap is erop gerekend dat rijke landen eerder zullen stoppen met de uitstoot van broeikasgassen dan ontwikkelingslanden. Het IEA biedt landen hulp aan bij het maken van hun eigen strategie en de uitvoering ervan.

"Ik verwelkom dit rapport, dat een duidelijke routekaart naar nettonul-emissies bevat", zegt de Britse voorzitter Alok Sharma van de aanstaande klimaattop in een reactie. Het Verenigd Koninkrijk deelt als voorzitter veel van de prioriteiten, stelt hij. Er zal volgens hem nu moeten worden gehandeld om schone technologieën in alle sectoren op te schalen en in het komende decennium steenkool en vervuilende voertuigen uit te faseren.

Goedemorgen! Vandaag doet de rechtbank uitspraak in de zaak-Bas van Wijk en in Ahoy is vanavond de eerste halve finale van het Eurovisie Songfestival.

Eerst het weer: Zo nu en dan zon en in de kustprovincies op een lokale bui na droog. Landinwaarts vooral vanmiddag enkele buien, lokaal met onweer. De westenwind waait matig en het wordt een graad of 15.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Door een fout van de Belastingdienst heeft een aantal ouders uit de toeslagenaffaire de afgelopen dagen een brief van een deurwaarder gekregen dat ze toch weer moesten gaan terugbetalen. Het gaat om ouders van wie al is vastgesteld dat ze voor compensatie in aanmerking komen en sommigen hebben al geld ontvangen, meldt demissionair staatssecretaris Van Huffelen.

"Dit had nooit mogen gebeuren", schrijft Van Huffelen. Voor deze ouders geldt de zogeheten pauzeknop, de inning van hun schulden is stopgezet omdat ze door toedoen van de Belastingdienst in de problemen zijn gekomen.

Hoeveel ouders nu een incassobrief hebben gekregen is niet duidelijk, maar volgens Van Huffelen is het niet de schuld van de deurwaarders. Ze hebben vorige week een onvolledige lijst van de fiscus gekregen met alle gedupeerde en gecompenseerde ouders. Niet iedereen stond erop.

"De fout wordt zo snel mogelijk hersteld", zegt Van Huffelen. "De ouders mogen de brief van de deurwaarder negeren."

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Matthijs van Nieuwkerk sprak gisteren met koningin Máxima over het leven, de liefde en het werk, ter gelegenheid van haar 50ste verjaardag. Een samenvatting van het interview in 10 minuten zie je hieronder:

Fijne dag!

Nederlandse gemeenten kijken op grote schaal mee met burgers op sociale media, blijkt uit onderzoek van de NHL Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen. Ongeveer een op de zes gemeenten gebruikt daarvoor ook nepaccounts, terwijl alleen de politie en inlichtingendiensten die methode mogen inzetten. Het onderzoek is gebaseerd op een ingevulde vragenlijst van 156 van de 352 gemeenten in Nederland. De Volkskrant schreef er vanochtend als eerste over.

Gemeenten houden onder meer Facebookgroepen en Twitterprofielen in de gaten om zicht te krijgen op bijvoorbeeld demonstraties en mogelijke rellen. Ook proberen ze bijstandsfraude op te sporen door op Marktplaats naar bijverdiensten te zoeken en gebruiken ze sociale media om de vluchtverhalen van asielzoekers te controleren. In enkele gevallen worden gemeenteambtenaren onder een valse naam lid van besloten Facebookgroepen.

Volgens onderzoeksleider Willem Bantema is het begrijpelijk dat gemeenten in het kader van de openbare orde willen weten wat er online speelt. "Maar zodra je individuen stelselmatig gaat volgen, ga je grenzen over. De politie mag dat in principe ook niet tenzij daarvoor toestemming is gegeven door de officier van justitie."

Door nepaccounts te gebruiken, gaan gemeenten nog een grens over, zegt Bantema. "Want dan zien anderen niet dat je als gemeente aanwezig bent. Dan zou je als gemeente juist het goede voorbeeld moeten geven. Het gebeurt overigens niet op grote schaal, alleen bij concrete en serieuze bedreiging van de openbare orde. Hoe vaak weten we niet precies, maar ongeveer een op zes gemeenten doet dat weleens."

Een aantal gemeenten slaat de verzamelde gegevens ook op in dossiers. Bij zeker 23 gemeenten gebeurt dat geautomatiseerd, staat in het onderzoek. Bantema: "Hoe dat gebeurt en hoelang en wat het betekent voor inwoners hebben we niet kunnen vaststellen. Gemeenten hebben daar vaak zelf ook niet goed zicht op."

Uit het onderzoek blijkt ook dat veel ambtenaren niet weten welke regels en procedures gelden voor online speurwerk. "Gemeenten hebben niet door hoe snel ze inbreuk maken op de privacy van hun inwoners. Ik denk dat ze het met de beste bedoelingen doen, maar dat ze onvoldoende bewust zijn hoe snel je grenzen over gaat."

Geen eenduidig beeld

Het online speuren onder nepnamen, het opslaan van persoonlijke gegevens en het binnendringen van besloten groepen zijn een ernstige inbreuk op rechten van burgers, vindt Bart Custers, hoogleraar Law and Data Science van de Universiteit Leiden. "Het is simpelweg verboden", zegt hij tegen de Volkskrant. "Gemeenten mogen niet voor politie of inlichtingendienst gaan spelen."

Hoogleraar computerbeveiliging Bart Jacobs van de Radboud Universiteit snapt wel dat gemeenten "willen weten waar bijvoorbeeld hooligans samenkomen". Volgens hem kan online monitoring handig zijn als gemeenten zich aan de regels houden. "Denk aan een Twitteraccount waarvan duidelijk is dat het alleen algemene trends volgt."

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zegt in een reactie tegen de Volkskrant dat de belangengroep dit moment nog geen eenduidig beeld heeft van online monitoring. "We zijn bezig met een inventarisering. Dit onderzoek kan daarbij helpen." Verder wil de woordvoerder nog niet inhoudelijk op de kwestie ingaan.

Hoe snel en hoe groen? Dat is de vraag die vandaag op tafel ligt bij de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Shell. De aandeelhouders van het gas- en oliebedrijf stemmen over twee klimaatresoluties.

Een van de twee moties komt van Shell zelf. Voor het eerst vraagt de Brits-Nederlandse multinational zijn aandeelhouders om een "niet-bindend" advies over de strategie voor de energietransitie. Het gaat om het klimaatbeleid dat Shell in februari heeft gepresenteerd. Daarmee wil het bedrijf in 2050 CO2-neutraal zijn, hoewel het nog steeds fors blijft inzetten op fossiele activiteiten als olie, chemie en gas.

Meer animo, (nog) geen meerderheid

Daarnaast is er de terugkerende klimaatresolutie van de activistische beleggersclub Follow This, die dit jaar voor de vijfde keer wordt ingediend. De club, waarin 'groene' aandeelhouders zijn verenigd, verwacht ook dit jaar geen meerderheid van de stemmen. Wel krijgt de resolutie steeds meer steun in binnen- en buitenland.

Zo stemden afgelopen week twee Amerikaanse oliebedrijven in met de motie. Dat was een historisch moment voor Follow This-oprichter Mark van Baal, die oliebedrijven sinds 2016 aan de hand van klimaatresoluties maant om hun uitstoot te verminderen en een bijdrage te leveren aan de uitvoering van het Klimaatakkoord van Parijs.

Onder Nederlandse aandeelhouders van Shell groeit de belangstelling voor een groenere koers. Grote investeerders als Aegon, Actiam en de metaalpensioenfondsen stemden in 2020 al voor de klimaatresolutie van Follow This. Daarmee steunde toen 14 procent van de Shell-aandeelhouders de resolutie, tegen 6 procent in 2019.

'Niet ambitieus'

Kritische nieuwkomer dit jaar is pensioenfonds Zorg & Welzijn, dat zegt voor het eerst voor de groene resolutie te zullen stemmen - en tegen die van Shell. "Het huidige beleid is niet ambitieus en geloofwaardig genoeg", aldus het fonds.

Voor Van Baal van Follow This is het duidelijk: "Bijna alle grote Nederlandse beleggers zeggen nu dat ze geen genoegen nemen met vage plannen voor 2050, er moeten concrete tussentijdse doelen zijn voor dit decennium."

Shell zelf zei in februari dat de piek van de olieproductie in 2019 is bereikt en dat de productie jaarlijks met 1 à 2 procent zal afnemen.

Momentum

"Er is veel momentum", ziet energie- en klimaatdeskundige Eveline Speelman. Zij is partner bij Systemiq, een internationaal onderzoeks- en adviesbureau dat bedrijven helpt in de energietransitie.

Volgens Speelman wijzen de neuzen steeds meer dezelfde kant op. "Wat je specifiek ziet bij het klimaatonderwerp is dat het belang en de urgentie van het onderwerp steeds duidelijker worden", zegt ze.

De roep om verandering komt daarbij volgens haar zowel van buitenaf als van binnenuit. "Aandeelhouders, maar ook bedrijven, zien in dat als zij niet veranderen en de vraag naar gas en olie afneemt, dat zij daar dan de dupe van zijn. Andersom biedt de transitie ook kansen."

Tegelijkertijd speelt volgens Speelman een groen ideaal mee. "Men wil een steentje bijdragen aan een betere wereld, in combinatie met een goede economie. Want op ideologie alleen kan niet iedereen zijn geld verdienen."

Niet juridisch bindend

De vraag is hoe betekenisvol de resoluties zijn waarover vandaag wordt gestemd. Ofwel: waar heeft Shell zich aan te houden als er een meerderheid is?

Juridisch bindend zijn de moties in ieder geval niet. Dat betekent dat een gang naar de rechter weinig zin heeft als het bedrijf zich niet aan de beloofde doelen houdt.

Toch heeft de stemming serieuze implicaties, denkt Van Baal van Follow This. "Bedrijven luisteren naar aandeelhouders. Als zij hebben gesproken, kunnen de bedrijven zich niet verschuilen achter het argument: maar de aandeelhouder wil het niet."

Ook Speelman denkt dat de stemming zinvol is. "Alleen al dat een bedrijf hierover moet nadenken, heeft waarde. Want er moet ook een antwoord komen, en snel."

Afleidingsmanoeuvre

Dat er nu twee moties op tafel liggen, kan het voor aandeelhouders wel ingewikkeld maken, zegt Van Baal. Hij noemt de aankondiging van Shell om een eigen adviserende stem in te winnen dan ook een afleidingsmanoeuvre.

"Als aandeelhouder moet je je flink verdiepen in wat ze nu beloven, of hen vertrouwen en erin mee gaan. Hopelijk zijn de stemmingen van afgelopen week een goede voorspeller voor de toenemende druk van aandeelhouders."

Zes haren van Nirvana-zanger Kurt Cobain hebben op een veiling in de Verenigde Staten 11.600 euro opgebracht. Het is onbekend wie de opmerkelijke merchandise heeft gekocht.

Volgens veilinghuis Iconic Auctions gaat het om het enige haar van de rockzanger dat op de markt beschikbaar is. Het haar werd in 1989 afgeknipt door Cobains vriendin Tessa Osbourne, die het vervolgens bewaarde. Als bewijs dient een foto van Osbourne die het haar van Cobain afknipt.

Entertainmentsite TMZ beschikt over foto's van de zes haren. De langste is zo'n 6 centimeter.

'Historisch haar'

De zes haren zijn al meerdere keren van eigenaar gewisseld. Ze waren een tijdlang in het bezit van John Reznikoff, die zegt de grootste verzamelaar van "historisch haar" te zijn. De Amerikaan heeft ook haar van zanger Jimi Hendrix en president Lincoln in zijn verzameling.

Ander nalatenschap van Cobain, die in 1994 overleed, leverden in het verleden meer op. Zo werd vorig jaar een gitaar geveild voor ruim 5,3 miljoen euro; in 2019 ging een vest voor 300.000 euro van de hand.