NOS Nieuws - Algemeen

Voor de Johanniskirche in Maagdenburg stapelen de bloemen zich op. Hier om de hoek vielen gisteravond zeker vijf doden en ruim tweehonderd gewonden bij de aanslag op de kerstmarkt. "Ik wilde iets doen, maar wist niet wat. Ik sta hier met een hulpeloos gevoel", zegt een van de aanwezigen.

Onder hen is ook Matthias, die voor een bezoek aan zijn schoonvader in de stad is. Hij werkte eerder in het ziekenhuis van Maagdenburg, dus toen hij hoorde van de aanslag heeft hij meteen zijn voormalige baas gebeld. "Hij had me absoluut nodig. Ik kwam daar iets na 21.00 uur aan en kon me ontfermen over gewonde kinderen."

De hele nacht werkte hij door en verrichtte meerdere reanimaties. "Ze hebben het gelukkig allemaal gered", zegt hij, terwijl hij naar zijn eigen dochter kijkt. Samen gaan ze een bos bloemen bij de kerk neerleggen.

Een omwonende van de kerstmarkt rekent bij de bloemenkraam een bos rozen af. "Ik was tot 17.30 uur op de kerstmarkt geweest. Eenmaal thuis heb ik alles vanuit mijn raam zien gebeuren. Het was echt verschrikkelijk, al die ziekenwagens, gewonden en tenten. Ik ben ongedeerd, maar ik voel me niet goed."

Hoewel het centrum van Maagdenburg zich weer vult met mensen, overheerst de stilte. Mensen staren naar de afzettingen, terwijl ze op hun telefoon het laatste nieuws volgen. Op straat zie je nog de sporen van de dramatische avond: veel afval, thermische dekens en een stapel kleding.

Buurvrouw Maria vertelt dat mensen elkaar bellen om te controleren hoe het gaat. "Een dochter van vrienden is gewond geraakt, maar goddank niet levensbedreigend. Ik hoop dat ze voor de kerst hersteld is. Dat zal voor veel mensen niet gelden." Ze is zichtbaar aangedaan: "Het leek hier wel oorlog."

Bij veel inwoners van Maagdenburg klinkt de angst dat ook zij slachtoffer hadden kunnen zijn. "Ik kwam terug van de sauna en wilde nog wat inkopen doen, maar omdat de parkeergarage vol was, ging ik maar naar huis. Als ik wel had kunnen parkeren, was ik er nu misschien niet meer geweest", beseft Dennis.

Zijn zoon was wel in de binnenstad. "Toen ik de eerste sirenes hoorde, dacht ik meteen aan hem. Gelukkig was hij ongedeerd." Zijn vrouw was al bang voor een dergelijke aanslag en ging daarom al niet meer naar de kerstmarkt. "Het is daar zo druk en smal, dat wilde zij niet meer."

Toch waanden bezoekers van de kerstmarkt zich veilig. Sinds de aanslag op de kerstmarkt op het Berlijnse Breitscheidplatz in 2016 zijn de veiligheidsmaatregelen rond kerstmarkten flink opgevoerd.

Ook hier in Maagdenburg zijn overal grote betonblokken te zien, die het ogenschijnlijk onmogelijk maken om met een auto het voetgangersgebied in te rijden. Het vereist een uitgekiend plan om te weten hoe tussen de barricades doorgereden kon worden.

Niet laten afschrikken

De Maagdenburgers weten niet hoe de kerstmarkt nog veiliger kan worden gemaakt. "Het is al niet meer wat het was", vertelt een oudere dame. "Het voelt zo afgesloten, terwijl een kerstmarkt juist open hoort te zijn." Een ander vraagt zich af of er überhaupt nog zulke kerstmarkten georganiseerd kunnen worden.

De omwonende van de kerstmarkt moet daar niet aan denken. "We moeten ons juist niet laten afschikken", zegt ze strijdvaardig. "Net als na de aanslag in Berlijn, ook toen gingen we gewoon weer de kerstmarkten op." Dat beaamt Dennis: "Je kunt niet alleen maar thuisblijven in je leven."

Iedereen zegt: er is weinig zo Duits als de kerstmarkt, en dat moeten we beschermen. Een medewerkster van een winkel om de hoek van de plek van de aanslag vreest dat de kerstsfeer de komende jaren bedrukt zal zijn. "Deze gebeurtenis blijft in ieders hoofd zitten. Kerstmis zal even geen feest meer zijn."

In de pakketten die gisteren zijn aangespoeld op de stranden van Egmond en Bergen zitten waarschijnlijk drugs. De politie zegt de pakketten nog te onderzoeken op de exacte inhoud.

Waarnemend burgemeester Van Kampen van de gemeente Bergen heeft gisteravond een noodbevel uitgevaardigd voor het strand. Strandbezoekers zijn weggestuurd door agenten en boa's. Die hielden het strand in de gaten, terwijl de douane en andere betrokken diensten onderzoek deden. Alle pakketten zijn afgevoerd.

Ook vandaag wordt het strand nog in de gaten gehouden. De politie roept mensen die een aangespoeld pakket vinden op om meteen 112 te bellen en het pakket niet open te maken.

De afgelopen weken spoelden regelmatig pakketten aan langs de Nederlandse kust. Ze werden onder meer gevonden in Scheveningen, Ouddorp, Rockanje en Oostvoorne. Ook op de Nederlandse en Duitse Waddeneilanden spoelden pakketten aan.

Een raket afgevuurd door de Houthi-rebellen in Jemen is neergekomen in de Israëlische stad Tel Aviv. Daar zijn zeker zestien mensen lichtgewond geraakt, voornamelijk door rondvliegend glas van kapotte ramen. Ook raakten veertien mensen gewond toen ze tijdens het luchtalarm naar de schuilkelders renden.

Het Israëlische leger zegt dat verschillende pogingen om de raket te onderscheppen mislukten. De aanval was rond 04.00 uur en miljoenen mensen werden gewekt door het luchtalarm.

Inwoners vlakbij de plek van de inslag zeggen dat er erg weinig tijd zat tussen luchtalarm en de explosie:

Afgelopen donderdag werd er ook een raket vanuit Jemen op Israël afgevuurd. Die werd wel onderschept door het Israëlische luchtafweersysteem. De springstof ontplofte echter niet in de lucht en stortte neer op een leeg schoolgebouw in de stad Ramat Gan, vlak bij Tel Aviv. Het schoolgebouw raakte zwaar beschadigd, niemand raakte gewond.

Kort na de raketaanval van donderdag voerde het Israëlische leger een reeks luchtaanvallen uit op Sanaa, de door de Houthi's gecontroleerde hoofdstad van Jemen.

Ook in havenstad Hodeida vonden aanvallen plaats. De haven van Hodeida is cruciaal voor de voedselvoorziening in Jemen. Bij deze Israëlische aanvallen zijn minstens negen mensen om het leven gekomen.

Risico op escalatie

VN-secretaris-generaal António Guterres waarschuwde dat de aanvallen van beide partijen het risico op verdere escalatie in de regio vergroten en de bemiddelingsinspanningen van de VN ondermijnen.

Sinds het begin van de oorlog in Gaza voeren de Houthi's regelmatig aanvallen uit op Israël. Hierbij gaat het om raketten en drones. Het merendeel wordt onderschept door Israël.

Daarnaast hebben de Houthi's aanvallen uitgevoerd op schepen in de Rode Zee en de Golf van Aden. Ze verklaren dat deze aanvallen zullen doorgaan totdat er een staakt-het-vuren in Gaza wordt bereikt.

Een halve dag na de aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg is nog niet duidelijk wat het motief van de dader is geweest. De politie gaat ervan uit dat er geen medeplichtigen zijn. Een zoektocht in de binnenstad naar een tweede auto die met de aanslag te maken zou hebben, heeft niets opgeleverd.

De dader reed even na 19.00 uur in een zwarte BMW met hoge snelheid in op bezoekers van de kerstmarkt op de Alter Markt. Het was op dat moment druk, slachtoffers werden meters meegesleurd. Volgens de laatste informatie van Duitse media zijn er zeker vier doden en ruim 200 gewonden gevallen. De bestuurder is aangehouden.

"We weten nog niets over zijn motieven, we houden overal rekening mee", zei een woordvoerder van de politie gisteravond. De man is vannacht verhoord. Het is nog onduidelijk of hij een verklaring heeft afgelegd. Hoogstwaarschijnlijk zal de politie daar vandaag wat over zeggen.

50-jarige arts

Bekend is wel dat het gaat om een 50-jarige arts uit Bernburg, dat op 20 kilometer van Maagdenburg ligt. Hij zou in zijn woonplaats in een kliniek werken.

De politie heeft in Bernburg meerdere panden doorzocht:

De man komt oorspronkelijk uit Saudi-Arabië en is in 2006 naar Duitsland gekomen. Bernburg ligt net als Maagdenburg in Sachsen-Anhalt. De premier van die deelstaat zegt dat de man niet als islamist bekendstond.

Erkend vluchteling

Volgens Duitse media heet hij Taleb Al Abdulmohsen. Der Spiegel schrijft dat hij naar Duitsland kwam om een opleiding te volgen. Hij zou tot psychiater en psychotherapeut zijn opgeleid en in 2016 de status van erkend vluchteling hebben gekregen. Hij heeft een verblijfsvergunning voor onbeperkte tijd.

In een interview in 2019 met een radiostation in Frankfurt zei hij dat hij in eigen land met de dood werd bedreigd, omdat hij zich van de islam had afgekeerd.

In datzelfde gesprek vertelde hij over de adviezen die hij gaf aan Saudische vrouwen die hun land wilden ontvluchten, en met name hoe ze in Duitsland asiel konden aanvragen.

Andere landen

Zijn activisme trok de aandacht van de BBC. In een interview met de Britse omroep blijkt dat hij zich ook op andere landen in de Golfregio richtte.

"Het enige land vanwaaruit mij door geen enkele ex-moslim om hulp is gevraagd, is Oman", zei hij. "90 procent van de mensen die me benaderden zijn vrouwen tussen de 18 en 30 jaar oud."

Datzelfde jaar gaf hij ook een interview aan de Frankfurter Allgemeine. Hij zei dat hij op het toenmalige Twitter voor het eerst openlijk over zijn afkeer van de islam had gesproken.

Volgens de krant plaatste de man tientallen kritische posts per dag op zijn account. "Ik ben de agressiefste islamcriticus in de geschiedenis", was het antwoord. "Als u mij niet gelooft, vraag het dan aan de Arabieren. Ik zou willen dat de mensen zelfstandig gaan denken."

Ook keerde hij zich tegen de rechteloosheid van vrouwen in Saudi-Arabië, met name als mannelijke familieleden hen mishandelden of verkrachtten. "De samenleving, de rechters en de regering kiezen allemaal partij voor de man en niet voor de vrouw."

Kapot maken

Op het X-account dat van de man zou zijn, staat een opname waarin hij de dood van de Griekse filosoof Socrates aanhaalt. Hij beweert dat Duitsland jacht maakt op critici van de islam en hun levens kapot probeert te maken. "Ik houd de Duitse natie verantwoordelijk voor het vermoorden van Socrates", zegt de man.

In een andere warrig betoog zegt hij dat hij Duitse burgers verantwoordelijk houdt voor de diefstal van een usb-stick uit zijn brievenbus. Dat zou gebeurd zijn nadat hij bij de politie in Keulen aangifte had gedaan tegen iemand. Hij beklaagt zich erover dat met die aanklacht niets is gedaan.

Tegen migratie

Der Spiegel zag op het X-account dat van de man zou zijn dat hij in de jaren daarna een tegenstander van migratie is geworden. In november zou hij namens de "liberale Saudische oppositie" hebben geëist dat Duitsland zijn grenzen voor illegale immigratie sluit.

Ook keert hij zich tegen het massaal toelaten van vluchtelingen zo'n tien jaar geleden onder de toenmalige bondskanselier Merkel "Het is gebleken dat het opengrenzenbeleid een plan van Merkel was om Europa te islamiseren", schreef hij.

Ook ontpopte hij zich als sympathisant van de radicaal-rechtse politieke partij AfD, die eveneens fel tegen de toelating van vluchtelingen is. "Wie neemt het anders tegen de islam in Duitsland op?", schrijft de eigenaar van het X-account.

Vijftig jaar nadat in Griekenland de monarchie werd afgeschaft hebben de leden van het voormalig koningshuis officieel het republikeinse staatsbestel van het land erkend. Ook hebben ze het Griekse staatsburgerschap aangevraagd.

In 1994 werd voormalig koning Constantijn II en zijn familieleden het staatsburgerschap ontnomen vanwege een geschil dat de familie had met de overheid. Constantijn weigerde afstand te doen van het recht op de troon voor zijn nakomelingen en van het voormalig koninklijk bezit. De laatste koning van Griekenland is vorig jaar overleden.

Het Griekse ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat de familieleden van de oud-koning deze week een verklaring hebben ondertekend waarin ze de republiek erkennen. Volgens Griekse media gaat het om tien leden van de familie, onder wie alle vijf de kinderen van Constantijn II.

Daarnaast hebben ze een nieuwe achternaam aangenomen: "De Grece", Frans voor "van Griekenland", de oorspronkelijke achternaam van de koning.

Naar de toekomst kijken

"Een historisch hangende kwestie wordt hiermee opgelost", zei een hoge ambtenaar van het ministerie van Binnenlandse Zaken op de televisie. "Dit is een goed moment, omdat we een hoofdstuk uit het verleden afsluiten en we naar de toekomst kunnen kijken."

De monarchie in Griekenland werd in december 1974 afgeschaft na een referendum, waarin de bevolking massaal voor een republikeinse grondwet stemde. Dat gebeurde enkele maanden na de val van een zeven jaar durende militaire dictatuur.

Leden van de koninklijke familie leefden vervolgens lange tijd in ballingschap in Rome en Londen. In 2013 keerden ze terug naar Griekenland als privéburger.

Op Curaçao zijn zware straffen geëist tegen drie van de vier verdachten van de woningoverval waarbij adjudant van de Koninklijke Marechaussee Toon Brood om het leven kwam. Dat gebeurde in mei van dit jaar.

Volgens het Openbaar Ministerie gaat het om gekwalificeerde doodslag. Dat is een juridisch begrip waarbij doodslag wordt gepleegd om bijvoorbeeld een ander misdrijf te verhullen. Daar staat normaal zestien jaar voor, maar in deze zaak ziet het OM verzwarende omstandigheden.

De hoogste strafeis van 28 jaar was voor de negentienjarige Amon F., die ook betrokken was bij een moordzaak in 2023. Voor beide zaken werd een gecombineerde straf geëist. Aivano M. (22), die bekende het dodelijke schot te hebben gelost, hoorde twintig jaar tegen zich eisen.

De 25-jarige Claverzjion N. kreeg een strafeis van negentien jaar. Een vierde verdachte die als chauffeur fungeerde en geen wapen bij zich had, hoorde vijf jaar cel tegen zich eisen.

Verstijfd van angst

De bewuste nacht, op 31 mei, zaten Toon Brood en zijn vrouw Sonja vlak voor middernacht op de veranda een film te kijken toen ze een geluid in de woonkamer hoorden. Brood ging kijken en werd na een korte worsteling met de daders neergeschoten. Zijn vrouw werd hardhandig vastgegrepen en bedreigd met een vuurwapen.

De overvallers doorzochten de woning, tot in de slaapkamer van hun nu twaalfjarige zoon, die zich slapend hield, maar verstijfd was van angst toen de daders zijn matras optilden om zelfs daar te zoeken naar waardevolle spullen. De overvallers gingen er uiteindelijk vandoor met sieraden, telefoons, een spelcomputer en de auto van het gezin. Brood bezweek ter plaatse aan zijn verwondingen.

Nachtmerrie

De publieke tribune van de rechtszaal in Willemstad was gevuld met collega's van Brood, die steun boden aan zijn vrouw en hun zoon. Het gezin was speciaal vanuit Nederland naar Curaçao gekomen voor de rechtszaak.

De zoon verliet de zaal na een uur omdat het te emotioneel werd om de verdachten opnieuw te zien. Ook Sonja had het moeilijk, vooral toen de officier van justitie de impact van de gebeurtenissen beschreef.

In haar slachtofferverklaring omschreef ze de overval als een 'nachtmerrie'. Ze vertelde hoe het gezin naar Curaçao kwam om het land veiliger te maken. "Toon was teamleider bij de grensbewaking, deze jongens kenden geen grenzen, jullie gaan letterlijk over lijken", richtte zij zich tot de vier.

"Mijn lichaam denkt nog steeds dat er een tweede schot komt," zei Sonja, die zich ook in Nederland nog altijd onveilig voelt. Ze noemde de daders "gewetenloos" en sprak de hoop uit dat gerechtigheid zal zegevieren: "Ik hoop dat het met hulp goedkomt met ons."

Vergiffenis vragen

De verdachten verklaarden dat het niet hun intentie was om de situatie te laten escaleren. Aivano M. wilde om vergiffenis vragen, maar dacht dat dat niet geaccepteerd zou worden.

Vanwege het kerstreces wordt de zaak formeel op 8 januari gesloten. Uitspraak is dan drie weken later, op 29 januari.

De betoging is de komende middag met opzet gepland tegenover hotel The Diamond op het Leidseplein. "Weer een van die vreselijke hotels, die nog meer toeristen trekken en er niet uitzien", zegt Dingeman Coumou, initiatiefnemer van de eerste demonstratie tegen massatoerisme in Amsterdam. Het protest volgt op soortgelijke acties in Barcelona, Málaga, Venetië en op de Canarische Eilanden.

In 2023 waren er ongeveer 22 miljoen overnachtingen in Amsterdamse hotels en andere accommodaties. Voor 2024 verwacht O&S, het onderzoeksbureau van de gemeente Amsterdam, dat dit aantal uitkomt tussen de 22,9 en 25,4 miljoen. En het aantal toeristen zal volgens de onderzoekers ook daarna verder toenemen.

Daarmee komt het aantal overnachtingen ook dit jaar ruimschoots boven de afgesproken grens van 20 miljoen. Sinds de invoering van de lokale verordening Toerisme in Balans in 2021 is de gemeente verplicht om maatregelen te nemen die de toerisme-overlast beperken.

Wethouder Mbarki, verantwoordelijk voor het plan Aanpak Binnenstad, erkent het probleem. Hij wijst erop dat meerdere Europese steden sinds de coronajaren kampen met overtoerisme. Wereldwijd neemt het aantal reisbewegingen al een tijd toe.

Tientallen maatregelen

Eind november presenteerde de gemeente het laatste pakket maatregelen. Zo wordt de sluitingstijd van horeca in delen van de binnenstad vervroegd van 02.00 naar 00.00 uur en komt er een vastgoedfonds dat eigenaren van horeca en panden met toeristische functies gaat uitkopen, zodat in de binnenstad ruimte komt voor een ander soort ondernemingen. Ook krijgen drugsdealers die worden betrapt in het Wallengebied een straatverbod van 48 uur - voorheen was dat 24 uur.

Het pakket komt boven op 75 andere maatregelen die de gemeente eerder al heeft ingevoerd, zoals maatregelen om de capaciteit van het aantal slaapplaatsen te reguleren, het verplaatsen en verminderen van de zee- en riviercruiseschepen en een touringcarverbod in de binnenstad. Ook loopt er een Stay Away-campagne, bedoeld om buitenlandse 'feesttoeristen' te ontmoedigen om naar Amsterdam te komen.

Maar volgens de negen buurtgroepen die zich hebben verenigd in de actiegroep 'Het is Genoeg' is dat niet genoeg. "Het toerisme dat onze stad overspoelt is inmiddels ontwrichtend geworden", schrijven ze in een persbericht. "Het zorgt dat onze kinderen niet meer in de stad kunnen wonen vanwege de hoge onroerendgoedprijzen, het zorgt voor een monocultuur bij de middenstand maar vooral is het centrum van Amsterdam door de drukte onleefbaar aan het worden."

Uit onderzoek van I&O Research uit 2022 blijkt dat inwoners van Amsterdam roekeloos fietsende toeristen en drukte in de binnenstad de grootste bron van overlast noemen. Zo'n 80 procent van de Amsterdammers zegt hier in enige mate last van te hebben. Bewoners van de Wallen kampen in het bijzonder met overlast door uitgaanspubliek en door drugsproblematiek.

Toeristenbelasting

De actiegroep pleit voor een ingezetenen-criterium voor coffeeshops; daarmee zouden alleen inwoners van Nederland nog wiet kunnen kopen. Ook wordt gepleit voor een hogere toeristenbelasting, maar daar wil wethouder Mbarki voorlopig nog niet aan, omdat die de uitgaven in horeca, winkels en musea ook zou beïnvloeden. De toeristenbelasting in Amsterdam behoort met een tarief van 12,5 procent al tot de hoogste in Europa.

Het imago van Amsterdam als drugswalhalla blijft volgens de gemeente een belangrijke magneet voor buitenlandse bezoekers. De stad heeft 165 coffeeshops, waarvan 90 in het centrum.

Handhaven

Volgens Frits Huffnagel, voormalig wethouder van economische zaken in Amsterdam en bedenker van de slogan 'I Amsterdam', is de stad juist een van de meest geslaagde voorbeelden van citymarketing. Die slogan pronkte jarenlang voor het Rijksmuseum en verscheen op duizenden selfies, tot de gemeente de grote rood-witte letters in 2018 weghaalde.

Huffnagel erkent dat het druk is in de stad, maar dat hoeft volgens hem op zichzelf geen probleem te zijn. Het is een kwestie van handhaven, zegt hij, bijvoorbeeld tegen "de Italianen en Engelsen die voor je deur staan te kotsen."

Overlast is er wel degelijk, aldus Huffnagel. "Maar nu worden mensen weggestuurd die komen met een cruiseschip, terwijl zij gewoon het Anne Frank Huis willen bekijken of een rondvaart willen maken langs het cultureel erfgoed van Amsterdam. Je moet niet zeggen: laat iedereen maar komen en mijn stad onderpissen en -kotsen. Tegen die mensen moet je optreden."

VVD en SP willen een meldplicht voor onderwijs- en zorgpersoneel als zij het vermoeden hebben dat een meisje gevaar loopt genitaal verminkt te worden of als zij denken dat dat is gebeurd. Die melding moet volgens de partijen worden gedaan bij het landelijke steunpunt Veilig Thuis.

"Artsen en leraren kunnen het merken als er iets aan de hand is", zegt SP-Kamerlid Dobbe. "Als zij het niet melden omdat ze niet weten hoe, of omdat het niet verplicht is, dan blijven we in het duister tasten hoe vaak dit voorkomt."

De laatst bekende cijfers dateren van 2019 en waren al een inschatting. Uit recent onderzoek van de NOS blijkt dat er de afgelopen tien jaar nauwelijks meldingen waren en er geen enkele strafzaak was over het uitvoeren van genitale verminking. Terwijl er wel wekelijks patiënten bij gynaecologen langskomen, soms pas 4 jaar oud.

Zonder meldingen kunnen de daders, vaak ouders of andere familieleden, niet worden vervolgd. Onder het vorige kabinet is onderzoek gedaan naar de uitvoerbaarheid van een meldplicht voor vrouwelijke genitale verminking, samen met eergerelateerd geweld, huwelijksdwang en achterlating. De Tweede Kamer wordt hier in 2025 over geïnformeerd, blijkt na Kamervragen.

VVD-Kamerlid Becker, die eerder om de meldplicht heeft gevraagd, vindt de aanpak te traag. Voorlichtingscampagnes over genitale verminking duren maar kort en worden soms niet geëvalueerd. Juridische procedures stranden. "Terwijl het gaat om aantasting van het zelfbeschikkingsrecht en van de lichamelijke integriteit. En het is bovendien een strafbare handeling."

Istahil Abdulahi, die zich inzet tegen vrouwenbesnijdenis, vertelt wat haar als 6-jarige overkwam:

Een van de weinige zaken over vrouwelijke genitale verminking kwam op gang na aangifte van vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom (FFF). Die zaak ging niet over het uitvoeren, maar over het aanprijzen ervan.

Het Openbaar Ministerie eiste 80 dagen taakstraf of 14 dagen hechtenis tegen een docent van de Haagse As-Soennah-moskee. Maar in hoger beroep werd hij vrijgesproken, omdat de rechter zijn uitspraken geen oproep tot geweld tegen vrouwen vond.

"Die vrijspraak is onherroepelijk", zegt een woordvoerder van het OM tegen de NOS. "Wij zien geen kans bij een cassatie, want de Hoge Raad oordeelt alleen of het proces juridisch goed is verlopen. Bewijzen worden niet opnieuw gewogen."

Een andere zaak waarbij FFF betrokken was, strandde ook. FFF eiste dat de burgemeester van Den Haag handhavend zou optreden tegen dezelfde As-Soennah-moskee, omdat daar predikers en docenten het besnijden van vrouwen hadden aangeprezen. De burgemeester vond de bevoegdheden uit de Gemeentewet om in te grijpen als de openbare orde in gevaar is niet van toepassing.

Hij kreeg gelijk van de rechter, die zei "dat het belijden van een godsdienst of levensovertuiging in gebouwen als een kerk of een moskee grondwettelijk wordt beschermd", zoals in artikel 6 van de Grondwet staat. De Gemeentewet gaat niet verder dan de Grondwet, was het oordeel.

Raad van State

Ook de Raad van State gaf de burgemeester deze maand gelijk. Dat leidde tot vragen, verontwaardigde reacties en onbegrip, onder meer bij columnisten en op sociale media.

Telegraaf-columniste Assita Kanko, tevens Belgisch Europarlementariër, noemt de uitspraak "als overlevende een klap in het gezicht". Zij vindt dat er sprake is van het aanzetten tot geweld. "Deze oproep kan families aanzetten om meisjes tijdens vakanties genitaal te verminken."

Zelden krijgt de Raad van State zulke hevige reacties op een uitspraak. "Uiteraard is de Raad van State niet voor vrouwelijke genitale verminking", licht een woordvoerder toe. "Deze uitspraak ging zuiver over het bestuursrecht: een burgemeester mag alleen ingrijpen als de openbare orde in het geding is en dat was onvoldoende onderbouwd."

Verkeerde adres

De advocate van FFF, Janina Hamann, is teleurgesteld over de uitspraak. "Het is de eerste keer dat via het bestuursrecht aan een burgemeester werd gevraagd iets tegen dergelijke oproepen te doen. Maar de rechters vonden dat we aan het verkeerde adres waren", zegt Hamann.

Zij kreeg het advies het via de burgerlijke rechter te proberen. "Maar een civiele zaak betekent niet dat de burgemeester achterover kan leunen. Het is ook niet aan de Raad van State om zich over een mogelijke civiele zaak uit te laten."

VVD-Kamerlid Becker zegt dat lokale bestuurders wel degelijk behoefte hebben aan een juridische mogelijkheid om in te grijpen. "Als de Gemeentewet niet werkt, wat dan wel?" Zij wil een manier vinden waardoor vrouwelijke genitale verminking, door deskundigen en internationale organisaties vooral een cultureel gebruik genoemd, niet meer onder de vrijheid van religie valt.

Ook SP-Kamerlid Dobbe noemt de juridische mogelijkheden ineffectief. "Je kunt nu concluderen dat je dit straffeloos kunt doen. Dat dit niet zo voort kan gaan is duidelijk."

Goedemorgen! In Amsterdam is een demonstratie van buurtgroepen die klaar zijn met het massatoerisme. En

Eerst het weer: vanochtend is het meest droog met af en toe wat zon. De bewolking neemt al snel toe en vanmiddag regent het. De zuidwestenwind is matig tot krachtig en het wordt 9 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Na de aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg is meer duidelijk geworden over de toedracht en de dader. Een man reed even na 19.00 uur in op bezoekers van de kerstmarkt. Zeker twee mensen kwamen om het leven, meer dan zestig mensen raakten gewond. De dader komt uit Saudi-Arabië en woont sinds 2006 in Duitsland. Hij werkte in een provinciestad op zo'n 50 kilometer van Maagdenburg als arts. Volgens meerdere Duitse media is hij aanhanger van de radicaal-rechtse partij AfD en islamcriticus.

Lees hier wat we nu weten over de aanslag, de slachtoffers en de dader.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het is vijftig jaar geleden dat in Limburg de laatste kolenmijnen werden gesloten. Dat is gisteravond herdacht in Kerkrade, vanavond is er een herdenking in Heerlen. In de mijnen werd door duizenden mijnwerkers diep onder de grond steenkool gedolven. In deze special duik je in die Limburgse kolenwereld:

Fijne dag!

Acht jaar en een dag na de aanslag op de kerstmarkt in Berlijn was er gisteravond opnieuw een aanslag op een kerstmarkt, nu in Maagdenburg. Dit is wat we nu weten over de aanslag, de slachtoffers en de verdachte.

De aanslag

Dit zijn beelden die online circuleren van het moment van de aanslag. Let op, het zijn schokkende beelden:

De slachtoffers De verdachte

Er zijn beelden van de arrestatie van de vermoedelijke dader. De Duitse politie trok daarbij de wapens:

De reacties

In Vlaardingen is vannacht een explosie geweest bij een appartementencomplex. Volgens getuigen was er rond 03.10 uur een grote knal te horen.

De klap heeft veel schade veroorzaakt. Meerdere woningen raakten beschadigd.

Op beelden is te zien dat de deur van het complex in Vlaardingen eruit is geblazen:

Twee mensen zijn door ambulancepersoneel nagekeken, maar hoefden niet naar het ziekenhuis.

Bewoners van 18 woningen moesten vanwege de explosie naar buiten. Ze zijn opgevangen in een verzorgingshuis in de buurt. Voor hen is slachtofferhulp geregeld. Een aantal bewoners kan inmiddels terug naar huis.

Zowel het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden als de Senaat heeft een wetsvoorstel goedgekeurd over overheidsuitgaven. Dat gebeurde vlak voordat delen van de overheid stilgelegd dreigden te worden, een zogenoemde 'shutdown'. De Democraten en Republikeinen moesten in beide Kamers dus onder tijdsdruk afspraken maken over het federale budget om zo'n shutdown te voorkomen.

Er is nu een deal over de begroting om de overheidsdiensten te financieren tot 14 maart. Zo is er afgesproken dat er 100 miljard dollar beschikbaar wordt gesteld voor staten die zijn getroffen door natuurrampen en is er 10 miljard dollar gereserveerd voor financiële steun aan boeren.

Het wetsvoorstel werd in het Huis van Afgevaardigden goedgekeurd met 366 stemmen voor en 34 tegen. De Senaat stemde er 's avonds laat mee in met 85 stemmen voor en 11 tegen.

Het wetsvoorstel gaat nu naar het Witte Huis waar president Joe Biden het moet ondertekenen. Hij heeft al gezegd het voorstel te steunen.

Zonder salaris thuisblijven

Als er voor middernacht geen akkoord was geweest, hadden delen van de overheid moeten sluiten. Dat kan ertoe leiden dat honderdduizenden ambtenaren vlak voor de feestdagen zonder salaris thuis moeten blijven en dat musea en nationale parken in de kerstvakantie gesloten blijven.

De eis van aankomend president Donald Trump om de Amerikaanse schuldenlimiet te verhogen, werd door het Congres afgewezen. Trump pleit er echter voor om het schuldenplafond helemaal af te schaffen. Het schuldenplafond is een wettelijk vastgestelde limiet die bepaalt hoeveel de federale overheid mag lenen.

Minister Faber van Asiel en Migratie gaat gemeenten en provincies die te weinig opvangplekken voor asielzoekers hebben aangeboden niet dwingen om dat alsnog te doen. De spreidingswet droeg de lagere overheden op om gezamenlijk 96.000 opvangplekken te regelen.

Dat is nog niet gelukt, maar met bijna 90.000 plekken is het doel wel in zicht, schrijft de minister aan de provincies, die de operatie om bedden te vinden coördineren. Faber kiest er daarom voor om de gemeenten en provincies nog een half jaar de tijd te geven om de resterende plekken te vinden.

Uit de besluiten per provincie blijkt dat er over 82.000 plekken echt harde afspraken zijn. Van 8000 wordt gezegd dat het "kansrijke initiatieven" zijn, wat betekent dat ze nog niet definitief beschikbaar zijn. Faber telt die twee categorieën bij elkaar op en komt zo op bijna 90.000 plekken.

Vooral de gemeenten in de noordelijke provincies en in Flevoland en Zeeland hebben samen meer gedaan dan werd gevraagd. Van Faber mogen die provincies "ruilen" met provincies die nog niet aan de doelstelling voldoen. "Als het aantal onder de streep maar klopt", zegt de minister.

Terughoudend

Faber heeft op basis van de spreidingswet, die sinds begin dit jaar van kracht is, de mogelijkheid om gemeenten te dwingen om asielzoekers op te nemen. Ze is terughoudend om daarvan gebruik te maken, omdat het kabinet juist van de wet af wil.

De minister is zelf ook fel tegenstander van de wet. Zij heeft steeds gezegd dat die straks niet meer nodig is, omdat de instroom van asielzoekers wordt ingeperkt zodat er minder opvangplekken nodig zijn.

Het aantal plekken per gemeente is verdeeld naar inwonertal en de sociaaleconomische positie van gemeenten. Zo zou bijvoorbeeld Schiermonnikoog vijf asielzoekers moeten opvangen en Rotterdam 2667.

Overigens heeft het COA al laten weten dat er nog meer plekken nodig zijn dan de eerder gedachte 96.000. De organisatie die verantwoordelijk is voor de huisvesting en verdeling van asielzoekers gaat nu uit van 115.000 opvangplekken op 1 januari 2026. Minister Faber heeft de Tweede Kamer deze maand laten weten daarover met het COA en de medeoverheden "in gesprek te gaan".

Volgens het COA zit het probleem momenteel niet zozeer in de instroom van asielzoekers, maar meer in de doorstroom. Zo verblijven er momenteel ruim 19.000 asielzoekers met een verblijfstatus in de opvanglocaties. Zolang zij geen reguliere woning kunnen vinden, stokt de doorstroom.

De rechtbank heeft een man en een vrouw veroordeeld tot 22 jaar cel voor de moord op Daan Mellée in Enschede. Volgens de rechtbank hebben de twee samen de moord beraamd en die "meedogenloos en koelbloedig" uitgevoerd. Een derde verdachte is vrijgesproken.

De vrouwelijke veroordeelde is de 38-jarige Debbie G., de toenmalige partner van het slachtoffer. De andere hoofdverdachte, Daniël V. (41), was bevriend met G.

De 26-jarige Mellée werd in juli 2018 dood aangetroffen in de woning van G., waar hij met haar samenwoonde. Hij was van dichtbij met meerdere schoten om het leven gebracht.

Dna op kogelhulzen

Volgens de rechtbank is er voldoende bewijs dat G. opdracht gaf voor de moord en dat V. de trekker overhaalde.

Zo is op de kogelhulzen die bij het lichaam zijn gevonden dna aangetroffen van G.. Op een andere kogelhuls werd ook het dna van de schutter gevonden.

'Eigen rechter gespeeld'

Volgens de rechters is de moord uit wraak gepleegd omdat Mellée en G. eerder die nacht ruzie hadden, waarbij hij haar mishandelde. Erna zei ze dat ze wel twee vrienden kende die bereid waren Mellée om te brengen, meldt de regionale omroep Oost.

G. schakelde de hulp in van haar vriend V., die Mellée daarop in zijn bed doodschoot. "De verdachten hebben daarmee voor eigen rechter gespeeld. Dat mag en zal niet getolereerd worden", aldus de rechtbank.

Medeverdachte vrijgesproken

De straffen vallen hoger uit dan de 19 jaar cel die het Openbaar Ministerie had geëist. De rechters lieten daarbij zwaar meewegen dat de twee hun betrokkenheid altijd hebben ontkend en geen verantwoordelijkheid namen voor hun daden.

Daarnaast neemt de rechtbank het de twee kwalijk dat zij geen opening van zaken hebben gegeven, waardoor de nabestaanden van het slachtoffer met veel vragen blijven zitten.

De derde verdachte, een 43-jarige man tegen wie het OM negen jaar cel had geëist voor medeplichtigheid, is vrijgesproken. De rechters oordeelden dat er onvoldoende bewijs is en dat hij niet had kunnen weten dat G. en V. van plan waren Mellée om het leven te brengen.

Acht mensen hebben tussen de één jaar en zestien jaar celstraf gekregen voor hun betrokkenheid bij de moord op Samuel Paty. De Franse leraar (47) werd meer dan vier jaar geleden onthoofd door een moslimextremist.

Eerder deze week hoorden de acht verdachten al hun strafeisen. Franse aanklagers eisten celstraffen van één tot zestien jaar. Een deel van de straffen is hoger dan de eisen. Sommige verdachten kregen een straf waarvan een deel voorwaardelijk is.

Samuel Paty had in oktober 2020 spotprenten van de profeet Mohammed laten zien aan zijn leerlingen, als onderdeel van een les over de vrijheid van meningsuiting en godslastering. Een geradicaliseerde 18-jarige Tsjetsjeen hoorde daarvan op sociale media. Hij wachtte Paty op bij zijn school, ten noordwesten van Parijs, en vermoordde hem op straat. De dader werd doodgeschoten door de politie.

Onder de acht verdachten bevinden zich vrienden van de dader. Zij zouden hem geholpen hebben met het aanschaffen van wapens. Verder zou een van de verdachten lid zijn van een terroristische organisatie.

De zes tieners werden veroordeeld voor hun betrokkenheid bij de aanslag. Zij kregen voorwaardelijke celstraffen. De rechter achtte vijf van hen schuldig aan het volgen van de geschiedenisdocent en het aanwijzen van de leraar aan de dader.

De zesde tiener heeft gelogen over de desbetreffende les. Ze was niet bij de les, maar had tegen haar vader gezegd dat ze kritiek had geuit en daarom was geschorst. Ook zei ze dat Paty alle moslims had verzocht het lokaal te verlaten voor hij de cartoons liet zien. Haar vader plaatste een video online met deze leugen en riep op tot actie tegen de leraar. In een reeks berichten noemde hij ook het adres van de school in Conflans Saint-Honorine.

Eerbetoon

De moord is inmiddels ruim vier jaar geleden, maar de onrust onder Franse leraren is niet minder geworden. Franse leraren worden aan de lopende band bedreigd.

Naar aanleiding van de onthoofding van Paty voerde Frankrijk een nieuwe wet in tegen moslimextremisme. Ook wordt het bedreigen van ambtenaren zwaarder bestraft. Iemand riskeert drie jaar cel als die privégegevens van iemand online zet, waardoor diegene gevaar loopt. Dit is het zogeheten 'Samuel Paty-artikel'.

De afgelopen jaren werd Paty op verschillende manieren geëerd. Hij kreeg onder meer postuum de hoogste Franse onderscheiding, de Légion d'Honneur en er werden verschillende scholen naar hem vernoemd.

Het investeringsbedrijf van de broers Bas en Bob van den Nieuwenhuijzen heeft een boete gekregen van 3 miljoen euro. De onderneming heeft zich schuldig gemaakt aan het opdrijven van de koers van elektrischebussenbedrijf Ebusco, meldt toezichthouder AFM.

Bas en Bob van den Nieuwenhuijzen zijn zonen van de omstreden 'bedrijvendokter' en zakenman Joep van den Nieuwenhuijzen. Hun moeder is een telg uit de hotelfamilie Van der Valk. De broers zijn samen met een neef ook eigenaar van enkele hotels in Nederland, in Duitsland en op Curaçao.

Met hun bedrijf VDVI BV (voorheen: Van der Valk Investments BV) hadden de twee broers ruim 23 procent van de aandelen in de kwakkelende bussenbouwer in handen. In september 2022 besloten ze een fors deel daarvan te verkopen. Maar terwijl hun bank op zoek ging naar kopers, kocht de bv juist weer nieuwe plukjes aandelen op.

Die aankopen dreven de prijs van het aandeel van Ebusco op. Dat zorgde ervoor dat het grote pakket aandelen dat de broers wilden verkopen meer waard werd.

Verstoord

"Met haar handelsgedrag heeft VDVI de natuurlijke verhouding van vraag en aanbod ten aanzien van het aandeel Ebusco op Euronext Amsterdam verstoord", schrijft de toezichthouder over de handel op de Amsterdamse beurs. "De koers die ontstond door de aankopen reflecteerde daarmee niet meer de werkelijke waarde van het aandeel."

Het bedrijf van de broers heeft bezwaar aangetekend tegen de boete. De bv betwist de overtreding. Het effect van de aankooptransacties zou verwaarloosbaar zijn geweest.

Het Openbaar Ministerie wil dat een bedrijf in het Gelderse Eerbeek stopt met het verontreinigen van de bodem met staalslakken. Dat zijn grijze steenachtige korrels die worden gebruikt als vervanger van zand bij de bouw van bijvoorbeeld wegen.

Het gaat om het bedrijf Stort Doonweg. De staalslakken vormen een afdeklaag op een voormalige stortplaats en kunnen ernstige schade toebrengen aan de gezondheid van mensen en het milieu, meldt het OM.

Het OM verdenkt het bedrijf ervan de staalslakken verkeerd te hebben gebruikt. Die verdenking is gebaseerd op basis van onderzoek door de Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT-IOD).

Omdat het bedrijf zich volgens het OM opzettelijk schuldig maakt aan het overtreden van de milieuwetgeving, wordt de rechter gevraagd om direct in te grijpen.

Het OM schrijft dat in Eerbeek ruim 220.000 ton aan staalslakken is aangebracht als afdeklaag op een stortplaats. Ook dienen de staalslakken als fundering voor een zonnepark en zijn ze gebruikt bij de aanleg van een ringweg. Alle staalslakken zijn onafgedekt aangebracht.

Volgens het OM lekt er al sinds 2019 verontreinigd regenwater uit de staalslakken, dat door het contact met de staalslakken een zeer hoge pH-waarde heeft en is verontreinigd met (zware) metalen. Dat vervuilde water kan schade toebrengen aan de kwaliteit van de bodem en het grondwater.

Gootsteenontstopper

Omwonenden kregen in Eerbeek gezondheidsklachten waaronder bloedneuzen. In de sloten om de stortplaats heen werd het water bovendien wit en werden pH-waardes gemeten "vergelijkbaar met een gootsteenontstopper", zo berichtte Omroep Gelderland.

De economische raadkamer van de rechtbank Zwolle behandelt de eis van het OM op 17 januari.

Op de kerstmarkt in de Duitse stad Maagdenburg is een automobilist ingereden op een groep mensen. De bestuurder is aangehouden.

De autoriteiten gaan ervan uit dat het een aanslag was. Bild spreekt van ten minste elf dodelijke slachtoffers, maar dat aantal is niet bevestigd. De deelstaatpremier van Saksen-Anhalt houdt het voorlopig op zeker twee doden en ongeveer vijftig gewonden.

De auto reed naar verluidt recht in op het publiek in de richting van het stadhuis. Het voertuig zou in totaal 400 meter hebben afgelegd.

De locatie van de vermoedelijke aanslag:

Op sociale media gaat een video rond waarop een auto te zien is die inrijdt op een groep mensen. Het lijkt te gaan om beelden van een bewakingscamera, die vermoedelijk versneld zijn afgespeeld. De NOS heeft niet kunnen vaststellen dat deze video al eerder dan vandaag online te vinden was. Ook komen de kersthuisjes overeen met foto's van de kerstmarkt in Maagdenburg van de afgelopen dagen.

Let op: het zijn schokkende beelden.

Volgens ooggetuigen die spraken met de lokale krant Mitteldeutsche Zeitung reed de bestuurder in een zwarte SUV. Hij reed door afzettingen om de markt op te komen en ging toen zigzaggen, ogenschijnlijk om zo veel mogelijk slachtoffers te maken, zeggen ze. Toen hij probeerde om te keren, werd hij door politieagenten tegengehouden en gearresteerd.

De krant Die Welt meldt op basis van veiligheidskringen dat de arrestant een man uit Saudi-Arabië is, geboren in 1974. Volgens de autoriteiten in Saksen-Anhalt gaat het om een arts die sinds 2006 in Duitsland woont en een permanente verblijfsvergunning heeft. Hij zou alleen hebben gehandeld.

De man zou de auto kort voor de aanval hebben gehuurd. Hij stond bij de Duitse autoriteiten niet bekend als islamist. De politie van Saksen-Anhalt vraagt getuigen om foto's en video's te uploaden in het informatieportaal.

De verdachte woont in Bernburg. Na de aanslag heeft de politie in die plaats een inval gedaan in een woning. Er is niet bevestigd dat dat de woning is van de verdachte.

Beelden van de arrestatie van de vermoedelijke dader:

De Duitse bondskanselier Scholz zegt in een verklaring op X dat de berichten uit Maagdenburg "op iets slechts duiden". Zijn gedachten zijn bij de slachtoffers en hun families. "Mijn dank gaat uit naar de toegewijde reddingswerkers in deze angstige uren."

Een man die twee kraampjes uitbaatte op de kerstmarkt, meldt aan de Mitteldeutsche Zeitung dat de automobilist direct langs zijn hamburgerkraam reed en de toonbank omverreed. Hij spreekt van "oorlogsachtige omstandigheden".

In 2016 vielen bij een aanslag met een vrachtwagen op een kerstmarkt in Berlijn dertien doden. Sindsdien worden kerstmarkten in Duitsland streng beveiligd.

Kerstmarkt Erfurt dicht

De Mitteldeutsche Zeitung meldt dat de stad Halle, zo'n 80 kilometer verderop, onmiddellijk na de aanval de veiligheidsmaatregelen voor de eigen kerstmarkt heeft verhoogd. Ziekenhuizen in Halle bereiden zich voor om de gewonden op te vangen.

De kerstmarkt in Erfurt in de deelstaat Thüringen is na de aanval in Maagdenburg uit voorzorg geëvacueerd. De minister van Binnenlandse Zaken van Thüringen zegt dat dit op verzoek van de organisator is gedaan. Er waren geen aanwijzingen voor specifiek gevaar, meldt Bild.

Op eerste beelden na de vermoedelijke aanslag op de kerstmarkt in Maagdenburg is te zien hoe hulpdiensten massaal ter plaatse waren:

De Italiaanse vicepremier Matteo Salvini is door de rechter in Palermo vrijgesproken in een zaak over het tegenhouden van een reddingsschip voor migranten. In 2019 weigerde hij als minister van Binnenlandse Zaken een schip van de Spaanse ngo Open Arms bijna drie weken lang om af te meren op Lampedusa. Aan boord waren 147 migranten.

Volgens het OM kwam dat neer op verzuim van officiële handelingen en zelfs ontvoering. De openbaar aanklager had zes jaar cel geëist, en burgerlijke partijen bijna een miljoen aan schadevergoeding. Salvini's advocaat bepleitte daarentegen vrijspraak omdat de misdrijven volgens haar niet bewezen waren. De rechtbank in Palermo is het daarmee eens.

"De Lega wint, het gezond verstand wint, Italië wint", reageert Salvini in een bericht op X. Premier Meloni drukt in een reactie "grote tevredenheid" uit over de vrijspraak. "Een rechter die toont hoe ongefundeerd en surreëel de beschuldigingen waren", schrijft ze.

Meerdere schepen geweigerd

Salvini, partijleider van de radicaal-rechtse Lega, voerde als minister van Binnenlandse Zaken een zeer repressief migratiebeleid. In de periode dat hij de post bekleedde, van juni 2018 tot september 2019, weerde hij vaker reddingsschepen van hulporganisaties.

Hoewel daarnaar meerdere onderzoeken werden geopend, is de zaak-Open Arms de enige die daadwerkelijk tot een proces tegen hem leidde.

De kapitein van het schip weigerde destijds hulp te zoeken bij een ander land en bleef voor de kust van Lampedusa liggen. De situatie aan boord verslechterde: medicijnen raakten op en verschillende opvarenden sprongen uit wanhoop de zee in. Minderjarigen werden na enkele dagen wel van boord gehaald.

Uiteindelijk beval de officier van justitie van de Siciliaanse provincie Argento na een impasse van negentien dagen dat de Open Arms toch in Lampedusa mocht afmeren. Het OM opende een onderzoek, dat uiteindelijk leidde tot de rechtszaak tegen Salvini. De Senaat stemde ermee in om daarvoor zijn parlementaire onschendbaarheid op te heffen.

'Politiek gemotiveerd proces'

Salvini zelf gebruikte het proces politiek in zijn voordeel. Zelf is hij sinds 2022 minister van Infrastructuur, maar voor zijn partij blijft migratie een van de belangrijkste politieke thema's.

"Er loopt een proces tegen mij en ik riskeer een gevangenisstraf omdat links in het parlement heeft besloten dat het een misdrijf is om de Italiaanse grenzen te verdedigen," stelde Salvini in een video die hij afgelopen september publiceerde op X. Voor een zwarte achtergrond en met dramatische belichting zette hij in vier minuten zijn versie van de feiten uiteen.

Later reisde hij voor verschillende zittingen af naar Palermo. Hij bleef daar voor de verzamelde pers herhalen dat zijn enige doel was om de Italiaanse grenzen te verdedigen tegen illegale migratie. "Als ik veroordeeld word, vieren de smokkelaars feest", stelde hij in de Italiaanse krant Il Giornale.

Harder migratiebeleid

Naar het vonnis werd met spanning uitgekeken. Ook de huidige regering van Meloni voert een streng migratiebeleid. Zo voerde de premier de regel in dat ngo-schepen per missie nog maar een migrantenschip mogen redden, waarna ze meteen moeten terugkeren naar Italië. Dat maakt reddingsmissies duurder en minder efficiënt.

"Vrijspraak zou ruimte laten voor hardere maatregelen", zei hoogleraar politicologie Emanuele Massetti in voorbeschouwing op het proces tegen persbureau Reuters.

Huidig minister van Binnenlandse Zaken Piantedosi, die ook over migratie gaat, ontkende dat vanmiddag. Hij zei stellig dat de uitspraak tegen Salvini het beleid van de regering niet zou veranderen.

Of Israël genocide pleegt in Gaza is over het algemeen geen discussie die in Israël zelf wordt gevoerd. Veel Israëliërs herinneren zich 7 oktober 2023 - de dag dat Hamas aanviel - als de dag van gisteren. De focus ligt vooral op het terugkrijgen van de gijzelaars, en Israëlische media berichten niet of nauwelijks over wat er zich in Gaza afspeelt.

Toch is er heel langzaam iets aan het veranderen in het publieke debat, zegt historicus Lee Mordechai. Hij documenteert wat zich in Gaza afspeelt door foto's, video's, artikelen en rapporten te verzamelen in een database.

"Het begon als een soort dagboek, omdat ik merkte dat er een groot verschil zat tussen hoe er in Israël naar de oorlog werd gekeken en hoe de rest van de wereld ernaar keek." Maar inmiddels is de database een enorm document met zo'n 1500 links, online open voor publiek.

Mordechai: "In het begin vond ik niet dat het om genocide ging, maar dat veranderde naarmate ik meer zag en las. Want als je één voorbeeld ziet dan denk je: dit is verschrikkelijk, maar je kan het proberen uit te leggen als een incident. Maar dan zie je meer en meer en meer voorbeelden. Je kan dan niet meer zeggen dat het om een oorlogsmisdaad gaat, het is meer dan dat."

Vernedering en mishandeling

De voorbeelden die in de database staan heeft hij onderverdeeld in verschillende categorieën, zoals etnische zuivering en dehumanisering van Palestijnen. Zo staan er linkjes in naar foto's en video's waarin Israëlische militairen Palestijnen vernederen en mishandelen.

Maar er zijn ook beelden van uithongering of het doden van ongewapende mensen. Zoals een video van Palestijnse vrouwen en kinderen die proberen te vluchten naar veiliger gebied. Met witte vlaggen lopen ze in een groep over straat, dan klinkt er een harde knal. Een vrouw valt levenloos neer op de grond en het jongetje dat aan haar zijde liep, rent weg richting andere volwassenen.

Mordechai scrolt door zijn database en laat een video zien van een kinderlijk, of wat daarvan over is. "Er zijn video's van skeletten en menselijke resten die op straat liggen en veel daarvan worden aangevreten door dieren."

Het is vooral de hoeveelheid aan materiaal die hem van gedachte deed veranderen: "Ik kon op een gegeven moment persoonlijk niet meer verdedigen dat het niet om genocide gaat."

En hoewel Mordechai een van de weinigen is die dit in Israël uitspreken, is hij niet de enige Israëliër die dat doet. Onder anderen hoogleraar Holocaustgeschiedenis Amos Goldberg, hoogleraar Holocaust- en genocidestudies Omer Bartov en universitair hoofddocent Holocaust- en genocidestudies Raz Segal trekken dezelfde conclusie. Volgens hen is het duidelijk: Israël pleegt genocide in Gaza.

Maar zij zijn in het land een kleine minderheid die er zo over denkt. Voor veel Israëliërs doet hun leger wat het moet doen om Hamas te verslaan en gijzelaars terug te halen. Bovendien kent iedereen door de dienstplicht wel iemand die in het leger zit, en wordt het Israëlische leger door velen nog steeds gezien als het moreel meest hoogstaande leger ter wereld.

Dat er in Gaza zo veel doden vallen is voor veel mensen te verklaren, doordat het nu eenmaal een dichtbevolkt gebied is en Hamas zich onder de bevolking verstopt. En door het gebrek aan berichtgeving door de media krijgt het publiek relatief weinig mee van de precieze situatie in Gaza.

Toch heeft Mordechai het gevoel dat het publieke debat wel aan het veranderen is. "Je kan dit nu in ieder geval uitspreken, dat was voorheen niet zo. De meeste mensen zijn het er niet mee eens, maar er is in ieder geval een verschuiving gaande in het debat."

Al zou de focus van de discussie volgens hem niet moeten liggen op de vraag of het om genocide gaat. "Of het nu wel genocide is, of bijna, of net niet: dat maakt niet uit, want het is allemaal afschuwelijk. Het belangrijkste voor mij is het stoppen van de oorlog."

Met de database wil hij vooral ook vastleggen wat er op welk moment bekend was over de situatie in Gaza. "Ik zie het als een publieke taak", zegt hij. "Ik heb de skills en ruimte om dit te doen. En zo kan men achteraf niet zeggen dat we het niet wisten."