"Een nieuw tijdperk van vrede" en "het begin van een nieuw Midden-Oosten". Zo typeerde de Amerikaanse president Trump de dag waarop de twintig nog levende gijzelaars herenigd werden met hun families in Israël en bijna 2000 Palestijnen uit Israëlische gevangenissen werden vrijgelaten.
Trump sprak vanmiddag de Knesset, het Israëlische parlement, toe over zijn twintigpuntenplan dat tot de wapenstilstand tussen Israël en Hamas heeft geleid. Ook vertelde hij hoe de Israëlische "overwinning op terroristen" moet uitmonden in vrede en welvaart voor het Midden-Oosten.
Hij bedankte daarbij premier Netanyahu en ook Arabische landen en de islamitische wereld, die volgens hem druk op Hamas hebben uitgeoefend om de gijzelaars vrij te laten.
738 dagen
Naar die vrijlating werd vanochtends al heel vroeg uitgekeken door de duizenden Israëliërs die zich op het 'Gijzelaarsplein' in Tel Aviv hadden verzameld. Op dat plein tikte een speciale klok vandaag 738 dagen aan sinds 251 gijzelaars op 7 oktober 2023 door terreurorganisatie Hamas werden ontvoerd naar Gaza.
Gespannen werd uitgekeken naar het moment dat een eerste groep gijzelaars aan het Rode Kruis zou worden overgedragen. Toen dat even na 07.00 uur gebeurde, was de ontlading groot. Op het plein werd gejuicht, geklapt en gezongen.
De eerste zeven vrijgelaten gijzelaars arriveerden rond 08.30 uur op Israëlisch grondgebied. Zij werden eerst naar de militaire basis Re'im aan de rand van de Gazastrook gebracht voor de hereniging met hun families. Daarna werden de mannen doorgevlogen naar ziekenhuizen elders in Israël om aan te sterken.
Zo zagen die herenigingen eruit:
Rond het moment dat de eerste gijzelaars terugkeerden landde president Trump met zijn regeringsvliegtuig op de luchthaven van Tel Aviv. Samen met first lady Melania Trump, speciaal gezant Steve Witkoff, zijn dochter Ivanka Trump en schoonzoon Jared Kushner werd hij ontvangen door de Israëlische president Herzog en premier Netanyahu.
Terwijl hij met families van gijzelaars sprak, werd kort na 10.00 uur de resterende groep van dertien nog levende gijzelaars vrijgelaten door Hamas.
Wie zijn de vrijgelaten gijzelaars?
Onder de twintig mannen die vandaag werden vrijgelaten zijn meerdere bezoekers en beveiligers van het Nova-festival, enkele militairen en bewoners van kibboetsen die door Hamas werden overvallen.
Het zijn voornamelijk twintigers en dertigers, de oudste is 48 jaar. Onder hen zijn twee broers en een tweeling, een Servisch-Duitse Israëliër en verschillende gijzelaars die de afgelopen tijd door Hamas werden gefilmd voor propagandavideo's, zoals een gijzelaar die zei zijn eigen graf te hebben gegraven.
Tegen de tijd dat Trump onder groot applaus de Knesset betrad, kwamen de eerste bussen met vrijgelaten Palestijnen aan in Ramallah op de bezette Westoever.
Met Palestijnse sjaals kwamen mannen, vrouwen en minderjarigen uit de bussen, verwelkomd door een grote mensenmassa. Ze werden daar, soms na vele jaren gevangenschap, in de armen gesloten door familieleden. Ook bij het Nasser-ziekenhuis in Gaza kwamen colonnes van bussen aan met vrijgelaten Palestijnen.
Een kleinere groep arriveerde rond 14.00 uur in Egypte. Het ging om 154 Palestijnen die waren veroordeeld tot lange of zelfs levenslange gevangenisstraffen. Het was vooraf bekend dat een klein deel van de gevangenen niet naar de Palestijnse Gebieden zou worden uitgezet maar naar het buitenland.
De massaal bezochte aankomst van vrijgelaten Palestijnen in Khan Younis in Gaza:
Rond 16.30 uur landde Trump in Egypte voor een top met wereldleiders over de toekomst van Gaza. In de badplaats Sharm el-Sheikh had hij eerst een ontmoeting met de Egyptische president Sisi. Hij bedankte Sisi voor zijn bijdrage aan het akkoord tussen Israël en Hamas en zei dat "de tweede fase van de onderhandelingen" over het bestand is begonnen.
"Iedereen zei dat vrede in het Midden-Oosten onmogelijk was", zei Trump op de persconferentie. "Maar het gebeurt nu voor onze ogen."
Ondertekening
Vervolgens verwelkomde hij de leiders van meer dan twintig landen en ging met ze op de foto. Onder anderen de Franse president Macron, de Britse premier Starmer, de Duitse kanselier Merz en de Nederlandse premier Schoof waren aanwezig, net als de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Guterres.
Op de top werd een document over het bestand in Gaza ondertekend. Voor het oog van talloze camera's zetten Trump en Sisi samen met de Turkse president Erdogan en de Qatarese emir Tamim bin Hamad al Thani hun handtekening. Dat was vooral symbolisch; voor zover bekend zijn er nu geen aanvullende afspraken gemaakt. Na de top vloog Trump terug naar huis.
Aan het eind van de middag werden ook de eerste twee lichamen van dode gijzelaars door Hamas overgedragen aan het Rode Kruis. Aan het begin van de avond kwamen daar nog twee lichamen bij. De stoffelijke overschotten werden vervolgens overgedragen aan het Israëlische leger.
Hamas moet volgens de afspraken 28 lichamen van in Israël ontvoerde mensen vrijgeven. De militanten hadden vooraf al gezegd dat dit lastig zou worden, mede door de verwoestingen in de Gazastrook.
Dat er vandaag maar vier stoffelijke overschotten zijn overgedragen, leidt tot afschuw bij de belangenorganisatie van de gijzelaarsfamilies. De families eisen dat het bestand met Hamas wordt opgeschort totdat de terreurbeweging alle lichamen heeft overgedragen.
Duurzame vrede?
Hoe het de komende dagen verdergaat is onduidelijk. De wapenstilstand met de bijbehorende eisen is pas de eerste stap in het twintigpuntenplan van Trump voor Gaza. Er moeten ingewikkelde gesprekken worden gevoerd om tot een duurzame vrede te komen.
Zo wil Israël dat Hamas zich volledig ontwapent, en Hamas wil op zijn beurt dat Israëlische troepen zich volledig terugtrekken uit Gaza. Er moeten harde noten worden gekraakt over wie Gaza gaat besturen. In het Amerikaanse plan staan bovendien geen garanties over de oprichting van een Palestijnse staat.
Hulporganisaties maken zich in ieder geval op om de komende periode veel meer noodhulp te bieden in de Gazastrook. De verwoesting in Gaza is groot en veel inwoners hebben geen huis meer om naar terug te keren. Sinds gisteren komen er zo'n 600 vrachtwagens per dag binnen met voedsel en andere hulpgoederen. Een deel komt vanuit Egypte.