Aggregator

Voor het eerst is in Nederland een marmeren beeld van de renaissancekunstenaar Michelangelo (1475-1564) te zien. Vandaag opent in het Teylers Museum in Haarlem een grote tentoonstelling over de Italiaanse meester, met het beeld Apollo David als hoogtepunt. In de tentoonstelling staat zijn fascinatie voor het mannelijk lichaam centraal.

De expositie De mannen van Michelangelo heeft als kern 22 originele Michelangelo-tekeningen die het oudste museum van Nederland al sinds 1790 in bezit heeft.

Het museum kocht ze destijds in Rome uit de nalatenschap van koningin Christina van Zweden, samen met tekeningen van andere grootheden als Bernini en Rafaël. Voor die hele collectie werd destijds 10.000 gulden betaald.

Hoe Michelangelo het mannelijk lichaam onderzocht

"De tekeningen vormen het hart van de tentoonstelling," zegt conservator Terry van Druten. "Daarmee kunnen we laten zien hoe Michelangelo stap voor stap het mannelijk lichaam onderzocht, tekende en verbeeldde."

Zijn onderzoek van het menselijk lichaam komt samen in de Apollo-David. "Het is bijzonder dat dit beeld nu voor het eerst naar Nederland komt", zegt kunsthistoricus Wouter Wagemakers van de Universiteit Leiden. "Het komt niet vaak voor dat zulke oude en kwetsbare beelden worden ingevlogen."

Apollo-David

Op de tentoonstelling zijn ook veertig bruiklenen te zien uit onder meer het British Museum in Londen, het Louvre in Parijs en het Uffizi in Florence. Het beeld Apollo-David is ook overgevlogen uit Florence, maar is niet van het Uffizi, maar van het Nationaal Museum Bargello

Michelangelo begon rond 1530 aan het marmeren beeld in opdracht van de Florentijnse gouverneur Baccio Valori. De kunstenaar voltooide het nooit omdat hij Florence moest verlaten om in Rome aan het Laatste Oordeel in de Sixtijnse Kapel te werken. "De achterkant van het beeld is onaf", zegt Van Druten. "Daardoor kun je letterlijk zien hoe hij werkte om het ruwe blok marmer tot levend vlees in marmer om te vormen."

Michelangelo was schilder, architect, dichter en beeldhouwer. Hij staat vooral bekend om zijn beheersing van de anatomie. Die kennis deed hij op door zelf lichamen te ontleden.

"De kennis die hij had door deze ontledingen gaven zijn figuren overtuigingskracht", zegt kunsthistoricus Wagemakers. "Door het ontleden wist hij precies hoe spieren en pezen zich onder de huid bewegen. Dat maakt zijn beelden levensecht."

Ook Leonardo's tijdgenoot Leonardo da Vinci deed anatomisch onderzoek. Samen behoorden zij volgens conservator Van Druten tot de eersten die deze kennis toepasten in hun kunst.

Hoe Michelangelo toegang kreeg tot de lichamen is niet helemaal bekend. Vermoedelijk speelde zijn netwerk in ziekenhuizen een rol. "Het ontleden gebeurde in een tijd zonder koelkasten", legt Van Druten uit. "Dat moet dus een gruwelijk en vies werk zijn geweest."

Maar waarom toont het werk van Michelangelo vooral mannen? "Michelangelo was diep religieus en zag het mannelijk lichaam als het hoogtepunt van de schepping, het dichtst bij God", zegt Van Druten.

Tegelijk wijzen Michelangelo's brieven en gedichten erop dat hij waarschijnlijk op mannen viel. De beeldhouwer schreef liefdevolle verzen en schonk tekeningen aan jonge mannen, onder wie de edelman Tommaso dei Cavalieri. "Die persoonlijke gevoelens hebben ongetwijfeld meegespeeld in zijn kunst", denkt Van Druten.

Michelangelo beeldde ook vrouwen af, vaak met gespierde en bijna mannelijke trekken. Volgens Wagemakers hangt dat samen met een discussie uit zijn tijd over hoe de ideale mens eruit zou zien. "Voor Michelangelo was het ideaal een combinatie van mannelijke en vrouwelijke kenmerken, een androgyne figuur. Dat stond voor goddelijke perfectie."

"Hij wist heel goed hoe hij een vrouw als vrouw kon tekenen", zegt Wagemakers, "maar zijn keuze om vrouwen mannelijk weer te geven was bewust en religieus geïnspireerd. Daarnaast speelde praktisch mee dat vooral mannen werkzaam waren als model."

Klassieke inspiratie

De tentoonstelling toont ook hoe Michelangelo zich liet inspireren door de klassieke oudheid. "Dat zie je vooral terug aan de interesse van Michelangelo voor antieke beelden, de dynamische lichaamshoudingen en de emotionele expressie in het steen. Zoals bij het antieke beeld van de Laocoön, de priester van Appollo, dat in 1506 in Rome werd opgegraven", vertelt Wagemakers.

Ook komen in de expositie hedendaagse thema's terug, zoals gender, seksualiteit en schoonheidsidealen. "Het mooie is dat het allemaal nog steeds relevant is", zegt Van Druten. "Hoe wij naar zijn mannen kijken, zegt ook iets over onze tijd."

Risico

Het museum is zich sinds de kunstroof in het Drents Museum in Assen des te meer bewust van het risico dat de komst van zo'n extreem waardevol kunstwerk met zich meebrengt. Een woordvoerder wil daar niet veel over zeggen, alleen dat "het goed geregeld is".

While some of us may have learned C in order to interact with embedded electronics or deep with computing hardware of some sort, others learn C for the challenge alone. …read more

De Amerikaanse president Donald Trump heeft de Presidential Medal of Freedom postuum uitgereikt aan de vorige maand vermoorde radicaal-rechtse activist Charlie Kirk. De weduwe van Kirk nam de onderscheiding in ontvangst. De ceremonie viel samen met wat de 32-ste verjaardag van Kirk zou zijn geweest.

De onderscheiding is de hoogste burgerlijke onderscheiding van het land.

"Vandaag zijn we hier om een onverschrokken strijder voor vrijheid te eren en te herdenken, een geliefde leider die de volgende generatie heeft geïnspireerd", zei Trump tijdens de ceremonie.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken maakte na de ceremonie bekend dat het visa gaat intrekken van buitenlanders die kritisch waren op Charlie Kirk.

Doodgeschoten op campus

Charlie Kirk werd in september op de campus van de Utah Valley University doodgeschoten tijdens een bijeenkomst met studenten. Kirk was een invloedrijke conservatieve activist en vertrouweling van de Amerikaanse president Trump. De president noemde Kirk een van de belangrijkste redenen waarom hij herkozen is.

Tyler Robinson, de man die ervan wordt verdacht dat hij Kirk heeft doodgeschoten, wordt aangeklaagd voor moord. De Amerikaanse openbaar aanklager in de staat Utah is voornemens om de doodstraf te eisen tegen de 22-jarige Robinson.

Medal of Freedom

De Presidential Medal of Freedom werd in 1963 door president John F. Kennedy ingesteld voor mensen die uitzonderlijke bijdragen leveren "aan de veiligheid of nationale belangen van de Verenigde Staten, de wereldvrede, culturele of andere belangrijke publieke of private ondernemingen". Eerder kregen onder andere Steve Jobs, Elvis Presley, Rosa Parks en turnster Simone Biles de onderscheiding.

Over on his YouTube channel the inimitable [Ben Eater] takes a look at an electronic altimeter which replaces an old mechanical altimeter in an airplane. The old altimeter was entirely …read more

Voor de kust van Venezuela is opnieuw een speedboot opgeblazen door de Amerikaanse strijdkrachten. President Trump zegt dat zes opvarenden zijn gedood. Hij beweert dat het drugssmokkelaars waren, maar leverde daarvoor geen bewijs.

Het is de vijfde dodelijke aanval van de Amerikaanse marine op een schip in het Caribisch gebied sinds vorige maand. Latijns-Amerikaanse landen vrezen de groeiende militaire agressie die de VS vertoont. Een juridische basis voor de Amerikaanse aanvallen in internationale wateren lijkt te ontbreken.

Trump heeft een aantal drugskartels tot terreurorganisaties bestempeld en spreekt van een oorlog tegen "narcoterroristen". De aanval van vandaag zou zijn uitgevoerd op basis van informatie van inlichtingendiensten.

Volgens Trump vervoerde het schip drugs. Het is een patroon dat de VS dit soort bootjes aanvalt zonder bewijs te leveren over wie of wat er aan boord was.

Venezuela vreest Amerikaanse aanval

Amerika heeft extra oorlogsschepen en gevechtsvliegtuigen verzameld in het Caribisch gebied. Venezuela stelt dat de VS plannen heeft voor militaire aanvallen op Venezolaans grondgebied met het doel om president Maduro ten val te brengen. Het Zuid-Amerikaanse land heeft vorige week de VN-Veiligheidsraad gevraagd om een spoedzitting over de Amerikaanse militaire acties.

Trump stelt dat militair ingrijpen tegen drugssmokkelaars nodig is om de VS te beschermen. "Als je onze mensen probeert te vergiftigen, zullen we je opblazen. Dat is de enige taal die ze echt verstaan", zei de president onlangs in een toespraak voor generaals.

Ook in de VS zet Trump steeds vaker de strijdkrachten in tegen al dan niet vermeende criminelen, en ook om demonstraties de kop in te drukken. De Nationale Garde wordt tot nu toe alleen ingezet in steden met Democratische burgemeesters. Juristen zeggen dat Trump zich steeds autocratischer opstelt.

In Houten en Uithoorn zijn demonstraties rond de komst van een azc vanavond uitgelopen op ongeregeldheden. Bij beide protesten heeft de Mobiele Eenheid (ME) mensen aangehouden.

In Houten waren er in ieder geval drie aanhoudingen, in Uithoorn tot nu toe vier, meldt NH Nieuws. Ook is in beide plaatsen de Prinsenvlag gezien, die in de oorlog door de NSB werd gebruikt.

Zowel in Houten als in Uithoorn werd de ME ingezet:

In Houten greep de ME in bij het gemeentehuis toen er nog zo'n honderd demonstranten waren. Eerder op de avond waren er ongeveer driehonderd demonstranten aanwezig.

Vlakbij hielden zo'n dertig voorstanders van het azc een tegendemonstratie. De ME werd ingezet om die twee groepen uit elkaar te halen.

Een deel van de anti-azc-demonstranten gooide vuurwerk en eieren naar de tegendemonstratie en de politie. Ook werd met stenen gegooid, zag een ANP-verslaggever.

De wijk in

In Uithoorn waren ook een paar honderd betogers. Ook daar stonden ze bij het gemeentehuis, omdat daar een vergadering over asielopvang was.

Na een tijdje werd de sfeer grimmig. Demonstranten trokken een woonwijk in, en de ME achtervolgde ze, zag een ANP-verslaggever. De politie verrichtte meerdere arrestaties.

Op het plein gooiden anti-azc-demonstranten met vuurwerk en eieren naar een klein groepje tegendemonstranten. Ook naar de politie werd met vuurwerk gegooid.

De burgemeester van Uithoorn betreurt dat de demonstratie in zijn gemeente is uitgelopen op ongeregeldheden. Hij zegt dat de gemeente zich niet laat meeslepen door de luidste of felste stemmen.

'Vluchtelingen welkom, nazi's niet', stond op een de borden van de mensen die voor een azc zijn:

In Uithoorn staat een opvang van ongeveer 250 mensen gepland, meldt NH Nieuws. Daar kan nog bezwaar tegen worden ingediend. Ook demonstreerde de groep tegen een azc in buurgemeente Amstelveen.

In Houten zijn er plannen voor een azc voor 337 mensen op een bedrijventerrein aan de rand van de gemeente. Ook daar is nog geen definitief besluit over genomen.

Rustig in Urk

Ook in Urk is vanavond een raadsvergadering over de komst van een azc, maar daar is het rustig. De politie laat weten dat er wel wat demonstranten buiten staan en dat de situatie na gisteren scherp in de gaten wordt gehouden.

Gisteren waren er in Urk ongeregeldheden toen tientallen jongeren bij elkaar kwamen, meldt regionaal dagblad De Noordoostpolder.

Tubes! Not only is the internet a series of them, many projects in the physical world are, too. If you’re building anything from a bicycle to a race cart to …read more

De wereldeconomie lijkt tot dusver niet al te hard geraakt te worden door de handelsoorlog. Toch zijn de daadwerkelijke gevolgen nog niet te overzien en blijft onzekerheid op termijn overheersen. Dat meldt het Internationaal Monetair Fonds in zijn nieuwe groeivoorspelling.

Voor de tweede keer op rij wordt de wereldgroei voor dit jaar licht naar boven bijgesteld - met een extra 0,1 procent naar 3,2 procent.

Het hielp dat de hoge aangekondigde heffingen van de Amerikaanse president Trump in veel gevallen zijn verlaagd door handelsakkoorden, ook al zijn details hiervan nog niet altijd even duidelijk. Ook de Europese Unie sloot zo'n akkoord met de VS.

Ook de flexibiliteit van de private sector droeg bij aan de gematigde gevolgen, zegt IMF-hoofdeconoom Pierre-Olivier Gourinchas. De sector haalde import naar voren en was snel in het verleggen van toeleveringsketens.

Blijvende onzekerheid

Toch blijft de onzekerheid over de stabiliteit en de koers van de wereldeconomie kritiek, benadrukt het IMF.

"Landen, instellingen en markten hebben zich aangepast aan een landschap dat gekenmerkt wordt door toenemend protectionisme en fragmentatie", aldus het IMF.

Dit gaat volgens de organisatie gepaard met sombere groeivooruitzichten en op een gegeven moment ook de roep om verandering van het macro-economische beleid van landen.

De gevolgen van Trumps heffingen zijn ook verder nog niet helemaal te overzien, zegt Gourinchas. "De gevolgen van deze spanningen kunnen toenemen wanneer bedrijven de heffingen gaan doorberekenen aan klanten en handelsroutes permanent via andere landen worden gelegd. Dan wordt de wereldeconomie langzaamaan minder efficiënt."

Ook benadrukt het IMF de gevolgen van strenger migratiebeleid. Dit zorgt er bijvoorbeeld in de Verenigde Staten voor dat er minder arbeiders het land inkomen, wat slecht kan zijn voor de productieketen. Op dit moment daalt ook de vraag naar arbeid, waardoor het nog niet zo'n probleem is.

In juli en augustus heeft Oekraïne fors minder militaire hulp gehad van bondgenoten dan eerder dit jaar. Het gaat volgens onderzoekers om 43 procent minder wapens, munitie en ander legermaterieel in vergelijking met de eerste zes maanden van het jaar.

Het Duitse onderzoeksbureau Kiel Institute noemt het een verrassende ontwikkeling waar het geen verklaring voor heeft. "Europa schaalt zijn totale militaire steun af", zegt hoofdonderzoeker Christoph Trebesch van de Ukraine Support Tracker. "Het wordt cruciaal hoe deze cijfers zich in de herfst ontwikkelen."

Effect onduidelijk

Het is nog te vroeg om te spreken van een trend. Ook valt nog niet te zeggen of Oekraïne iets van de recente daling zal merken op het slagveld. Het land leunt sowieso al meer op zijn eigen oorlogsindustrie, bijvoorbeeld voor de productie van drones en raketten. Onder meer voor luchtafweer is Kyiv nog wel afhankelijk van bondgenoten.

In juli en augustus werd vanuit het buitenland gemiddeld per maand voor ruim 2 miljard euro aan militaire middelen geleverd en toegezegd. De zes maanden ervoor was dat bijna 4 miljard per maand.

Ter vergelijking: in de eerste jaren van de oorlog werd er maandelijks gemiddeld zo'n 3,5 miljard euro aan wapens en materieel geleverd en toegezegd.

Over de Ukraine Support Tracker

Het Kiel Institute houdt sinds het begin van de Russische invasie van 2022 bij welke steun landen hebben toegezegd of geleverd. De cijfers zijn niet compleet en alleen gebaseerd op informatie die landen willen vrijgeven. Toch wordt de database beschouwd als het gedetailleerdste overzicht van militaire leveringen aan Oekraïne.

Sinds het aantreden van Trump geeft de VS vrijwel niets meer aan Oekraïne. In de eerste helft van 2025 waren Europese bondgenoten in dat gat gesprongen, zo bleek eerder uit cijfers van de Duitse onderzoekers.

Nieuw systeem voor aanschaf wapens uit VS

In juli is een nieuw mechanisme ingevoerd voor NAVO-landen die wapens in de VS willen kopen voor Oekraïne: de Prioritised Ukraine Requirements List (PURL). Dat is simpel gezegd een lijst waarop Oekraïne aangeeft welke luchtverdediging, munitie en andere zaken het hardst nodig zijn.

Via PURL hebben zeker acht landen, waaronder Nederland, inmiddels wapens gekocht voor Kyiv. Afgaand op de totaalcijfers van militaire hulp over de twee zomermaanden, is het mechanisme niet populair onder NAVO-lidstaten.

Overigens is het niveau van financiële hulp aan Oekraïne wel stabiel gebleken. In juli en augustus werd gemiddeld evenveel geldsteun gegeven als in de overige maanden van de ruim 3,5 jaar durende oorlog.

Amerikaanse Tomahawk-raketten voor Oekraïne?

Vrijdag is president Zelensky weer op bezoek in het Witte Huis. Trump heeft onlangs de suggestie gewekt dat de VS Tomahawk-raketten wil leveren aan Oekraïne. Met deze raketten kan het Oekraïense leger doelwitten diep in Rusland raken.

Aan het begin zijn presidentschap was Trump nog uitermate lovend over president Poetin. Hij heeft de Russische president in augustus ontvangen in Alaska. De Amerikaanse leider was aanvankelijk zeer positief over het vooruitzicht op vrede tussen Oekraïne en Rusland, maar daar is in de praktijk niets van terechtgekomen. Trump heeft sindsdien herhaaldelijk kritiek geuit op Poetin, zonder dat dit tot veel praktische consequenties leidde.

Rusland rukt beperkt op

Ondertussen wordt in het zuiden en oosten van Oekraïne nog altijd hard gevochten. Rusland heeft de afgelopen maanden ten koste van zware verliezen meer gebied veroverd, maar gemeten aan de enorme schaal van Oekraïne blijft het toch nog zeer beperkt. Grote doorbraken zijn er dit jaar niet geweest.

Rusland voert dagelijks zware luchtaanvallen uit op Oekraïense steden. Over schade aan militaire installaties maakt Oekraïne niets bekend, maar duidelijk is dat civiele infrastructuur op grote schaal wordt getroffen. Op zijn beurt voert Oekraïne drone en raketaanvallen uit op olieraffinaderijen in Rusland.

When we think of a motor controller it’s usual to imagine power electronics, and a consequent dent in the wallet when it’s time to order the parts. But that doesn’t …read more

De regering-Trump lijkt bezig de Amerikaanse samenleving te militariseren en politieke tegenstanders dwars te zitten.

Trump gaf zichzelf een militaire parade cadeau toen hij 79 werd. In Democratische steden zet hij de Nationale Garde in, ook al is die daar niet welkom. Trump wil verder het ministerie van Defensie omdopen tot het ministerie van Oorlog, en onlangs zinspeelde de president tijdens een uitzonderlijke bijeenkomst met honderden Amerikaanse topmilitairen op de inzet van het leger tegen 'binnenlandse vijanden', met name in de steden.

"Dit toenemende militaire machtsvertoon past bij een regering die zich met de dag autocratischer opstelt", zegt jurist en Amerikadeskundige Kenneth Manusama. "Hij wil daarmee laten zien dat hij een daadkrachtige en sterke leider is."

Oorlogsgebieden

Na Los Angeles en Washington, afgelopen zomer, zijn er nu ook troepen van de Nationale Garde gestationeerd in een militair trainingscentrum in de buurt van Chicago. Ze mogen nog niet de straat op omdat een rechter dat voorlopig heeft geblokkeerd. Ook in de stad Portland mogen ze nog niet worden ingezet.

Trump heeft het over 'oorlogsgebieden' waar gevochten moet worden tegen criminele bendes en hard moet worden opgetreden bij protesten tegen zijn anti-immigratiebeleid. "Maar de echte reden is dat hij controle wil over de oppositie", zegt Manusuma.

Staten zijn zelf verantwoordelijk voor ordehandhaving en hebben meestal geen behoefte aan ondersteuning. "Door federale troepen in te zetten zet hij lokale democratische bestuurders klem. Hij wil laten zien wie de baas is."

Amerikaanse grondwet

In de VS zweren militairen trouw aan de grondwet en beloven ze het Amerikaanse volk te dienen - niet een leider of een partij. Het beleid van Trump, die ook trouw heeft gezworen aan de grondwet, staat daarmee op gespannen voet.

Volgens Manusama gaat de militarisering verder dan de inzet van de Nationale Garde op plekken waar dat niet nodig is: "Het gaat om symboliek, om wat het leger uit moet stralen", zegt hij. Zo zijn er al veel vrouwelijke militairen, transgenders en medewerkers van kleur ontslagen. "Het leger moet traditionele mannelijkheid ademen en loyaal zijn aan de opperbevelhebber, de president", zegt Manusama.

Politisering krijgsmacht

Dit is hoe de politisering van de Amerikaanse krijgsmacht eruit ziet", zegt een andere Amerikadeskundige, Casper Thomas. "Het Witte Huis zet het leger steeds vaker en zichtbaarder in om politieke doelen te bereiken."

Trump zegt dat hij vecht tegen 'de vijand van binnenuit'. Wat hij daarmee bedoelt, laat hij bewust in het midden, zegt Thomas. "Op deze manier kan het begrip breed worden ingezet."

Volgens Manusama gaat het om allerlei soorten politieke tegenstanders, zoals wetenschappers, atheïsten, democraten, journalisten en mensen van kleur. "Uiteindelijk willen ze een soort wit christelijk nationalisme verspreiden", denkt hij. "Met het christelijk geloof als bron van normen en waarden, het gezin als hoeksteen van de samenleving en een traditionele rolverdeling tussen man en vrouw."

"Ik ben nog nooit een kamer ingelopen waar het zó stil is", zei Trump op de bijeenkomst met de topmilitairen. "Die stilte was veelzeggend, een vorm van verzet", zegt Manusama. "Want als ze zouden doen wat Trump het liefste wil, dan zouden ze hard voor hem applaudisseren. Iets dat helemaal niet bij het Amerikaanse leger past."

Geregeld wordt een besluit van de regering-Trump in de rechtbank aangevochten en hier en daar zijn er demonstraties. "Maar grootschalige protesten blijven tot nu toe uit", zegt Manusama.

Veel Amerikanen vinden het volgens hem prettig om een sterke, zichtbare leider te hebben. "Daarbij denk ik dat het gewone burgers nog te weinig raakt in hun dagelijks leven. Ze halen hun schouders op en vinden het overdreven als gezegd wordt dat hun land afglijdt naar een dictatuur."

De Democratische partij levert nog weinig weerwerk, al zijn er Democratische bestuurders die het openlijk opnemen tegen Trump, zoals de gouverneur van Californië, Gavin Newsom. "Ze zoeken een manier om met de huidige machthebbers om te gaan", zegt Thomas. "Ze kunnen ook nauwelijks tegenwicht bieden omdat de Republikeinen ook het Congres in handen hebben."

Politieke agenda

Trumps tweede termijn is eigenlijk pas net begonnen, maar de snelheid waarmee hij veranderingen doorvoert roept de vraag op waar het militaire machtsvertoon toe kan leiden. Amerikadeskundige Thomas: "Misschien doorlopen ze een uitgewerkt stappenplan, maar er wordt ook geïmproviseerd."

Volgens Manusama laten de afgelopen maanden zien dat Trump de strijdkrachten naar zijn hand probeert te zetten. Mogelijk probeert hij ook om het juridisch makkelijker te maken om militairen in het binnenland te gebruiken "om zijn eigen politieke agenda door te drukken", zegt Manusama.

Bijna dagelijks neemt Oekraïne Russische olie-installaties onder vuur. Met langeafstandsdrones doet het Oekraïense leger vernietigende aanvallen tot diep in Siberië. President Zelensky mag daar graag over opscheppen. Minder bekend is dat een aantal van deze drones worden gemaakt door een Nederlands bedrijf: Destinus.

De NOS mocht kijken bij een van de vestigingen van deze jonge defensieonderneming, in Hengelo.

"In 2023 hebben we onze eerste drones geproduceerd en die zijn ook ingezet in Oekraïne. Dat ging toen over tientallen, inmiddels gaat het over duizenden." En het moeten er nog meer worden. Commercieel directeur Wouter van Beek wil liever geen cijfer noemen, maar het bedrijf mikt op een veelvoud.

Verslaggever Wessel de Jong mocht in de fabriek kijken hoe de drones gemaakt en getest worden:

De drones zelf mogen we niet filmen, maar wel de motoren die worden gemaakt en getest. Het algemene beeld van een drone is een zoemend apparaat met propellers aan vier uitstekende armen. Maar die maken ze hier niet: "We produceren grote drones met vaste vleugels. Sommige worden ook aangedreven door turbojet engines. Dan moet je denken aan een motor vergelijkbaar met die van een vliegtuig. En deze kan een drone met een behoorlijk zwaar gewicht over grote afstanden vervoeren."

Dat gewicht is de springlading, of in jargon, de 'warhead'. De Ruta, zoals de drone heet, heeft een bereik van een paar honderd kilometer en kan een lading vervoeren van ettelijke tientallen kilo's. Exacte cijfers zijn niet te noemen. Het doelwit is leidend: hoe verder weg, hoe lichter de lading, want meer brandstof betekent minder springlading.

Tomahawk

Deze drone is eigenlijk een kleine kruisraket, maar dan voor een tiende van de prijs van de befaamde Amerikaanse Tomahawk-raket die twee miljoen dollar kost. Het voordeel van zo'n relatief goedkope drone is dat er snel veel van gemaakt kunnen worden: "Een golf van drones verhoogt de kans op succes," zegt de commercieel directeur over de tactiek van het sturen van grote aantallen drones om het Russische luchtafweer te overspoelen.

De 'opschaalbaarheid' van de productie moet ook interessant zijn voor landen die niet in oorlog zijn, zoals Nederland. Het ministerie van Defensie hoeft dan geen grote voorraden aan te houden. Maar er kan snel meer geproduceerd worden als dat nodig is, in het geval van een conflict.

Elektronische oorlogvoering

De kleine kruisraket en ook de andere langeafstandsdrones die Destinus produceert, maken gebruik van kunstmatige intelligentie om doelen te kunnen raken. Grote afstanden vliegen over Rusland betekent weerbaar moeten zijn tegen verstoring door elektronische oorlogsvoering.

Van Beek: "Met behulp van een camera aan de onderzijde herkent hij het landschap. En door middel van AI-technologie bepaalt hij zijn positie. Je kunt dan navigeren, terwijl er geen GPS-signaal beschikbaar is."

De AI komt van een Zwitsers bedrijf dat onlangs is overgenomen. Behalve in Hengelo heeft Destinus inmiddels vestigingen in een groot aantal Europese landen, zoals Spanje, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en niet in de laatste plaats Oekraïne. Wat dat betreft kan het jonge bedrijf dan ook geen start-up meer genoemd worden. Het telt inmiddels ruim 600 werknemers.

Oekraïne is heel belangrijk voor dit defensiebedrijf, want daar wordt de proef op de som genomen. Staand voor een werkbank met kabels vertelt Van Beek: "Pas als je een systeem test onder de druk van een echte oorlogssituatie zie je of systemen een papieren exercitie zijn, of dat ze ook echt werken."

De directeur kan weinig zeggen over het Oekraïense gebruik van de drones: "Dit zijn inderdaad de drones die lange-afstandsmissies uitvoeren, maar ik kan geen details geven over type missies."

Vuurballen

De Oekraïners lijken er wel vaak in te slagen om beelden te verkrijgen van de aanvallen op de Russische olie-installaties. Die delen ze maar wat graag. Op sociale media barst het van de vuurballen en gigantische branden, als er weer een doel is getroffen. Zelensky noemt de aanvallen de meeste effectieve en directe sanctie tegen de olie-industrie, de belangrijkste inkomstenbron van de Rusland.

Het is een bedrijf dat voor velen tot deze week onbekend was, maar nu in het middelpunt van de belangstelling staat. Chipfabrikant Nexperia blijkt een speelbal te zijn van belangen die zich uitstrekken tot Amerika en China.

Uit rechtbankstukken en een Kamerbrief van minister Karremans, wordt duidelijk hoe dit heeft geleid tot handelsbeperkingen en een uitzonderlijke ingreep van de Nederlandse overheid.

Al jarenlang maakt het bedrijf 'eenvoudige' chips, bedoeld voor bijvoorbeeld telefoons, zonnepanelen en auto's. In 2019 kwam Nexperia in Chinese handen toen het werd overgenomen door het Chinese Wingtech. Een jaar later werd Zhang Xuezheng CEO. Het hoofdkantoor bleef wel in Nijmegen.

Zorgen over Chinees bestuur

Sinds de Chinese overname groeiden de zorgen. Bestuurders van Nexperia namen eind 2023 contact op met het ministerie van Economische Zaken. Ze maakten zich er zorgen over dat Nexperia in handen was van een Chinese eigenaar, en vroegen om volledige erkenning als Nederland/Europees bedrijf. Ze drongen hierop aan, omdat ze negatieve gevolgen ervoeren in Europa en de Verenigde Staten.

Daarop volgden maandenlange gesprekken tussen het ministerie en Nexperia. Het bedrijf deed daarbij toezeggingen. Zo werd een raad van commissarissen beloofd die zou gaan toezien op het inperken van de invloed van de Chinese topman. Maar daar kwam weinig van terecht, blijkt uit rechtbankstukken.

Roekeloosheid

Ondertussen bleef de onrust over de topman groeien. Zo deed hij namens Experia een miljoenenbestelling bij het Chinese bedrijf WSS, een zusterbedrijf dat financieel in de klem zat, en waar hij zelf een belang in had. Die bestelling was volgens de rechtbank niet nodig en te groot.

Daarbovenop trok de Chinese topman vorige maand de betalingsbevoegdheden in van belangrijke financieel bestuurders van het bedrijf. In plaats daarvan liet hij de bankzaken regelen door personen zonder financiële ervaring, onder wie iemand die nog niet bij Nexperia werkte. De rechtbank bestempelde dit als een handelwijze die grenst aan roekeloosheid.

Medewerkers van Nexperia stapten daarom naar de Ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam, die Xuezheng vervolgens wegstuurde.

Druk vanuit Amerika

Terwijl het ministerie en Nexperia in gesprek waren, werd de druk van buiten opgevoerd.

Wingtech kwam namelijk eind 2024 op een Amerikaanse 'zwarte lijst' terecht, en vanwege de bijbehorende handelsbeperkingen kon Nexperia daar vanaf september ook last van krijgen. Om met bedrijven of personen uit de lijst zaken te doen moet er een speciale vergunning aangevraagd worden, maar die wordt bijna nooit verleend. Om een vrijstelling te krijgen voor deze handelsbeperking zou het nodig zijn om de Chinese topman te vervangen, die zelf ook op de lijst stond.

Uit rechtbankstukken blijkt nu dat Xuezheng, door aan te blijven als bestuurder, handelde tegen het belang van Nexperia in.

Nederland grijpt in

"Het lijkt er toch wel op dat de VS het signaal heeft afgegeven dat zij een regel invoeren waardoor Nexperia - als onderdeel van Wingtech - onder handelsbeperkingen valt. En dat de Nederlandse overheid toen heeft besloten om bij Nexperia de controle over te nemen", zegt Sebastiaan Bennink, advocaat internationaal handelsrecht.

Minister Karremans benadrukt in zijn brief aan de Tweede Kamer juist dat zijn besluit is genomen "zonder last of ruggespraak met welk land dan ook". Maar volgens de rechtbankstukken had het ministerie wel degelijk contact met de VS over de handelsbeperkingen voor Nexperia, en de eis om de topman te vervangen.

Volgens Karremans is sprake van een 'noodsituatie' en hij zegt verontrustende signalen te hebben ontvangen over het handelen van de Chinese topman.

Bennink denkt dat nu de aandelen niet meer worden beheerd door de Chinese CEO, de VS alsnog een exportvergunning zal afgeven. "Omdat ze zeker weten dat er geen Chinese invloed meer is binnen het bedrijf."

Tegenmaatregel

De Chinese regering reageerde met een exportverbod op chips uit de Chinese fabriek van Nexperia.

Nexperia en Karremans schrijven beide dat er gesprekken plaatsvinden met Chinese autoriteiten. Nexperia zet in op een zo snel mogelijke vrijstelling van de beperkingen om de impact ervan zo klein mogelijk te houden.

De Amerikaanse R&B-zanger D'Angelo is op 51-jarige leeftijd overleden. De zanger, wiens echte naam Michael Eugene Archer is, stierf aan de gevolgen van alvleesklierkanker, heeft zijn familie laten weten.

De artiest brak in 1995 op 21-jarige leeftijd door met het album Brown Sugar. Hij maakte vijf jaar daarna zijn tweede album, Voodoo. Na het grote succes van dit album trok hij zich terug uit het openbare én muzikale leven.

D'Angelo had lange tijd een relatie met zangeres Angie Stone, die dit jaar overleed bij een auto-ongeluk. Hij kampte enkele jaren met drugsproblemen en kwam meermaals in het nieuws vanwege verkeersovertredingen en arrestaties. Ook had hij in 2005 een ernstig auto-ongeluk, dat hij wonder boven wonder overleefde.

Black Messiah

In 2010 begon hij weer met optreden, en in 2012 trad hij op bij het North Sea Jazz Festival in Rotterdam. In 2014 bracht hij zijn derde album uit, Black Messiah, dat deels was geïnspireerd door politiegeweld en de straatprotesten daartegen die de VS toen in hun greep hadden. Het was tevens zijn laatste album.

Met zijn kenmerkende falsetstem, barokke en zoetgevooisde funkproducties en zijn wens om muzikaal alles in eigen hand te houden, werd de multi-instrumentalist D'Angelo gezien als de muzikale opvolger van Prince, iemand die hij zelf ook als groot voorbeeld zag.

Alle drie zijn albums worden beschouwd als meesterwerken in de genres neo-soul en R&B, voor de laatste twee won hij ook een Grammy voor beste R&B-album.

De bekendste videoclip van D'Angelo, How Does It Feel uit 2000:

Na zijn tweede album in 2000 verdween D'Angelo ruim tien jaar lang uit beeld, tot hij comebackshows aankondigde. In 2012 speelde hij in Paradiso.

De Nederlandse documentairemaker én fan Carine Bijlsma was van de partij. Zij wist het voor elkaar te krijgen dat ze twee jaar lang met D'Angelo en zijn band mee de wereld over mocht touren. Daar maakte ze de film Devil's Pie over, met beelden van achter de schermen en gesprekken met D'Angelo en zijn bandleden.

'Boven zichzelf uitstijgen'

Het is niet zomaar dat Bijlsma zo lang meereisde, vertelde ze aan 3voor12. "Dat had ook een praktische reden: op tour weet je dat hij er gewoon ís, dat hij je niet dagenlang kan laten wachten", legde ze in 2019 uit. In dat jaar verscheen de documentaire.

"Maar ik vind het vooral mooi om te laten zien hoe hij terug stapt in een arena waar hij twaalf jaar lang niet te zien was", zei de documentairemaker. "Hij had er eerder al ongelooflijke prestaties neergezet, maar dat had ook grote gevolgen. Ik wilde voor de film een moment uitkiezen waar spanning is, waar iemand boven zichzelf uitstijgt."

Ook na het verschijnen van Devil's Pie belde ze nog wel eens met hem. "De sfeer op tour is zoals je in de film ziet: een warm familiegevoel, mensen geven heel veel om elkaar. Het gaat om een groep muzikanten met een hele bijzondere diepe relatie."

De trailer van de documentaire:

I modified a printer a few years ago to handle multiple filaments, but I will admit it was more or less a stunt. It worked, but it felt like you …read more

De mammoetboom in het Abraham Ledeboerpark in Enschede is uitgeroepen tot Boom van het Jaar 2025. Dat maakte het SBNL Natuurfonds bekend. De mammoetboom, of reuzensequoia, kreeg 2716 stemmen.

Het exemplaar is zo'n 35 meter hoog, heeft een omtrek van bijna 8,5 meter en is naar schatting rond de 160 jaar oud.

"Zijn omvang, zijn standplaats en de hele verschijningsvorm zoals die daar zo majestueus staat", zegt bomenkenner Maarten Windemuller tegen RTV Oost. "Het is echt een boom waarvan je denkt als je het park opkomt: wauw, wat is dat daar?"

Over de exacte leeftijd bestaat wat twijfel. Zo staat op een bordje bij de boom dat die rond 1890 is geplant, maar volgens sommigen is hij ouder. Zo zou op een zwart-witfoto uit 1887 te zien zijn dat de boom toen al tientallen jaren oud was.

Zaden meegenomen uit Californië

De boom werd in de 19e eeuw geplant op initiatief van de familie Ledeboer, die zaden meebracht uit de Amerikaanse staat Californië. De mammoetboom werd dit jaar aangemeld ter ere van 700 jaar stadsrechten voor Enschede.

Buurtbewoners voelen zich verbonden met de boom:

De reuzensequoia is volgens Windemuller niet de grootste van het land. "In de buurt staat er eentje van 37 meter hoog, maar die staat in een bos en valt dus niet op. En er zit er nog een in Brummen die geloof ik nog hoger is."

Dankzij de winst is de Enschedese boom de Nederlandse inzending voor de Europese Tree of the Year 2026. Die verkiezing wordt in februari gehouden.

Vertegenwoordigers van Facebook, TikTok, X en Google willen niet naar de Tweede Kamer komen om daar uitleg te geven over hun activiteiten in verkiezingstijd. Een uitnodiging daarvoor is door de bedrijven afgeslagen of niet beantwoord.

De fracties van onder andere GL-PvdA, PVV, NSC, D66, BBB en Volt wilden nog deze week met de bedrijven in gesprek over "algoritmen en inmenging" tijdens de verkiezingscampagne. De partijen willen weten in hoeverre de Nederlandse kiezers op een ongeoorloofde manier worden beïnvloed, en wat deze platforms daar aan doen.

"Overal zie je in Europa dat verkiezingen onder druk staan", zegt GL-PvdA-Kamerlid Kathmann. Zij haalt het voorbeeld aan van de presidentsverkiezingen in Roemenië, waar volgens de Roemeense autoriteiten sprake was van beïnvloeding. "Wij willen weten wat de techbedrijven kunnen doen zodat het hier niet misgaat."

Ook BBB wilde het gesprek, met nog een paar weken te gaan tot de verkiezingen op 29 oktober. "Alle informatie die op mensen afkomt heeft natuurlijk invloed, de traditionele kanalen ook. Maar die algoritmes proberen mensen in een fuik te brengen."

Verdienen heel veel geld

De techbedrijven hebben er kennelijk niet veel belang bij om in de Kamer langs te komen, want ze verdienen heel veel geld met dit soort boodschappen, concludeert Kamerlid Van der Werf (D66). "Maar wij willen onze democratie schoon houden."

Volt-Kamerlid Koekkoek vindt het moeilijk te begrijpen dat de bedrijven niet willen komen of zeggen dat ze geen tijd hebben. "Het zijn grote multinationals waar heel veel mensen werken, en het gaat over onze democratie. Wij vragen dit niet zomaar."

Uit de uitnodiging aan de techbedrijven blijkt dat de Kamerleden zich zorgen maken na "mogelijke manipulatie van de Roemeense verkiezingen" en rapporten van de NCTV en AIVD dat "radicalisering in alle vormen" online wordt aangewakkerd, mogelijk door de werking van "aanbevelingsalgoritmen".

Die algoritmen spelen een grote rol. Die bepalen - mede gebaseerd op de interesse van de kiezer, maar ook op wat op dat moment populair is - wat iemand ziet. Je bepaalt het dus niet helemaal zelf, al lijkt dat soms zo.

Kort dag

Tiktok en X reageerden tot nog toe niet, ook niet op verzoeken van de NOS. Google laat de Kamer weten dat de uitnodiging "pas deze week" binnenkwam en dat het "te kort dag" is om dit in de agenda op te nemen.

Het was inderdaad kort dag, erkent initiatiefnemer Kathmann: "Maar je wordt uitgenodigd voor een gesprek over de veiligheid van onze verkiezingen. Het zijn allemaal bedrijven met meer dan 10.000 medewerkers; ik lees het zo dat je dan te belazerd bent om te komen."

Ook Vermeer kan niet plaatsen dat de bedrijven geen afgevaardigde willen sturen. "Een gemiste kans, want ze klagen soms ook dat ze moeite hebben om in contact te komen met Kamerleden. Ik kan niet in hun agenda kijken, maar is er iets belangrijkers dan met Nederlandse volksvertegenwoordigers in gesprek gaan?"

Telefoon opnemen

Koekkoek zegt dat het ook geen verrassing kan zijn voor de bedrijven dat de Kamer zich hier zorgen over maakt. "We zijn hier al jaren mee bezig", zegt zij. "Maar het feit dat we dit gesprek hebben geprobeerd, leidt misschien toch ook wel weer tot bewustwording over hoe het werkt."

Voor jonge kiezers die hun informatie vooral van sociale media halen heeft zij een eenvoudig advies. "Vraag je altijd af 'waarom zie ik dit en wie zit hierachter? 'En als je denkt 'hé dit is raar': check je feiten."

Kathmann: "En ik hoop wel dat ze de telefoon opnemen als premier Schoof belt dat er iets niet in de haak is."

Regels voor 'bigtech'

In Nederland bewaakt, voor zover dat gaat, de Autoriteit Consument en Markt (ACM) de aanbieders van sociale media. In juli heeft de ACM nog twaalf grote online platforms, zoals Facebook, TikTok en X geïnformeerd over de aankomende Tweede Kamerverkiezingen en ze gewezen op hun verantwoordelijkheden.

Ze moeten "een betrouwbaar online publiek debat in verkiezingstijd in Nederland" garanderen en mogen niet zomaar accounts blokkeren of inhoud verwijderen zonder duidelijke onderbouwing. Illegale haatzaaiende content, "malafide buitenlandse inmenging" en desinformatie rond de verkiezingen moeten ze verwijderen.

In de EU moet de Digital Services Act consumenten beschermen en de macht van internetgiganten als Google en Meta inperken. Bijvoorbeeld door transparanter te zijn over hun algoritmes en een verbod op gerichte advertenties op basis van religie of politieke opvattingen.

Vier mannen die vannacht probeerden in te breken bij agrarische bedrijven in Espel in Flevoland, zijn daarbij op heterdaad betrapt. Ze werden opgemerkt door boeren die aan het patrouilleren waren in de omgeving.

De boeren houden het uitgestrekte gebied zelf in de gaten, omdat het aantal inbraken stijgt en het gebied te groot is voor de politie om goed te controleren. Bij het patrouilleren gebruiken de boeren bijvoorbeeld nachtkijkers om goed in het donker te kunnen zien.

Zo konden ze ook afgelopen nacht goed volgen waar de verdachte mannen heen gingen en dit doorgeven aan de politie. Die zette een zoekactie op met verschillende eenheden, een politiehelikopter en twee politiehonden.

Op de vlucht

Toen de mannen in de gaten kregen dat ze waren opgemerkt, probeerden ze te vluchten.

Een woordvoerder van de politie zegt tegen Omroep Flevoland dat de actie voelt als een overwinning. "Wij werken in het buitengebied maar dat is enorm uitgestrekt. Als basisteam kun je het dan niet alleen. Dat bleek wel vannacht: door goede communicatie met de burgers konden we vier aanhoudingen verrichten."

Waar de verdachten precies op uit waren kan de politie nog niet zeggen.

De politie in Groningen zoekt getuigen die meer weten over een poging tot aanranding tijdens een protest tegen seksueel geweld. Eind augustus demonstreerden Dolle Mina's in verschillende steden, waaronder in Groningen. De slogan van het protest was 'De nacht is ook van ons'.

De aanranding zou zijn gebeurd rond 22.30 uur in de Groningse binnenstad. "Een onbekende man probeerde tussen het Zuiderdiep en de Folkingedwarsstraat een jonge vrouw aan te randen", meldt de politie. De vrouw deed aangifte.

"Dat dit incident plaatsvond tijdens een demonstratie die juist in het teken stond van veiligheid voor vrouwen, maakt de maatschappelijke impact groot."

De politie sprak getuigen en bekeek videobeelden, maar is op zoek naar aanvullende informatie. Mensen die meer weten of nog beelden hebben, wordt gevraagd dat te delen.

Verdachte

"Omdat het incident plaatsvond tijdens een drukbezochte mars met duizenden deelnemers, is het goed mogelijk dat er mensen zijn die beelden hebben gemaakt waarop de verdachte mogelijk te zien is", schrijft de politie. Ook is zijn signalement gedeeld.

Begin september werd aangifte gedaan van aanranding bij het Groningse protest. Een vrouw werd door een onbekende man vastgepakt en op haar mond gezoend. Het is niet duidelijk of dit om hetzelfde incident gaat als waar de politie nu de informatieoproep voor doet. De politie kon dat desgevraagd nog niet bevestigen.

Deelnemers lastiggevallen

Het was al bekend dat de protesten eind augustus niet vlekkeloos waren verlopen. Zowel in Maastricht als in andere steden waren incidenten, meldden de Dolle Mina's. Daarbij waren voornamelijk mannen betrokken. Zo werd in Eindhoven de route aangepast, omdat omstanders de stoet blokkeerden en deelnemers lastigvielen. In Maastricht werden vrouwen onder meer nagefloten, bedreigd en in de billen geknepen.

"Helaas zijn er landelijk te veel verhalen en nare ervaringen gedeeld over seksuele intimidatie die plaatsvond tijdens onze rustige, maar luide actie", schreef de Limburgse tak van de feministische beweging.

First person view (FPV) quadcopter drones have become increasingly more capable over the years, as well as much smaller. The popular 65 mm format, as measured from hub to hub, …read more