Dagen nadat orkaan Ditwah het eiland over trok, gaat in Sri Lanka de zoektocht naar overlevenden verder. Door zware regenval hebben grote delen van het Zuid-Aziatische land nog steeds te maken met hoogwater en aardverschuivingen. Terwijl hulpverleners dag en nacht doorwerken is er langzaam ook ruimte voor kritische vragen over hoe het zo kon misgaan.
"Er zijn nog steeds duizenden mensen die vastzitten in overstromingsgebieden die moeilijk te bereiken zijn", zegt Ahmed Yasir, die de hulpverlening coördineert voor de Serendib Foundation, een ngo. Het dodental is inmiddels opgelopen tot boven de 400 en honderden mensen worden nog vermist.
Te laat
Volgens Yasir kwam de evacuatie laat op gang, omdat het leger een tekort aan boten had. Burgers waren daardoor op zichzelf aangewezen. Met eigen boten en gehuurde boten probeerde zij zo veel mogelijk mensen te redden.
Een van hen is Amodya Alwis: "Er was vooraf geen enkele centrale planning, vooral de eerste dagen was het de gemeenschap die samenkwam. Pas op zaterdag kwam het leger in actie."
Het is de zwaarste overstroming die de 32-jarige Alwis heeft meegemaakt. "Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat vaar ik op mijn boot op zoek naar mensen en dieren die vechten voor hun leven."
Ook Yasir ziet hoe de Sri Lankaanse gemeenschap in deze crisis samenkomt, maar het compenseert het tekort aan middelen niet.
"Mensen koken massaal, dus er is voor nu genoeg eten, maar we hebben een groot tekort aan schoon water, medicijnen en verzorgingsproducten", legt Yasir uit.
Beide mannen zijn voorzichtig met kritiek uiten op de overheid. In Sri Lanka, zeggen ze, zijn burgers nou eenmaal vaak op zichzelf aangewezen.
Nieuwe crisis
President Dissanayake zegt dat zijn land momenteel een van de grootste natuurrampen meemaakt sinds jaren. Hij wordt als nieuwe president, net een jaar aan de macht, nu op de proef gesteld.
Na jaren van wanbeleid en corruptie onder president Rajapakse kwam Sri Lanka in 2022 in een economische crisis terecht. Na de verkiezingswinst van Dissanayake was er veel hoop onder de bevolking dat hij het land uit het economische slop zou trekken. Voor orkaan Ditwah lag de Sri Lankaanse economie op koers om met 4,6 procent te groeien dit jaar. Economen stellen dat, door de impact van de ramp, nu bij naar ongeveer 4 procent.
Nog meer dan bij de tsunami in 2004 is de infrastructuur door Ditwah geraakt. Herstel daarvan vergt veel nieuwe investeringen van de overheid. Daarnaast is er de langetermijnschade aan landbouw en de toeristenindustrie.
Ditwah is een nieuwe klap voor een land dat net weer aan het opklimmen was. Daarom willen veel Sri Lankanen nu niet al te kritisch zijn op de overheid.
Tegelijkertijd waarschuwen critici dat deze regering fouten uit het verleden herhaalt. Bijvoorbeeld door minder aandacht te hebben voor de noden van de Tamil-gemeenschap, die een minderheid vormt in Sri Lanka.
Wie wordt gewaarschuwd
"Het viel mij op dat mensen klaagden over het gebrek aan weeralarmen, informatie over overstromingsgevaar en wegafsluitingen in het Tamil via overheidskanalen", zegt onderzoeker Sanjana Hatutowa die gespecialiseerd is in sociale media en politiek.
Hatutowa bekeek 68 berichten die de nationale centrale voor rampenbestrijding in de dagen voorafgaand aan de orkaan verstuurde op haar Facebookpagina. Dat is een belangrijke bron van informatie voor Sri Lankanen.
"In Tamil is er geen enkele waarschuwing verstuurd over aardverschuivingen terwijl dat wel gedaan werd in het Singalees, dat door de meerderheid van de Sri Lankanen wordt gesproken", aldus Hatutowa.
Singalees-sprekers werden in real-time van informatie voorzien over wegafsluitingen. Tamil-sprekers die dezelfde routes moesten afleggen, hadden geen idee welke alternatieve routes veilig waren om te nemen.
"Wij maakten ons ook zorgen over de berichten die de eerste dagen alleen in het Singalees en het Engels beschikbaar waren", zegt hulpverlener Yasir. "Nadat er klachten waren binnengekomen, zag ik dat er inmiddels Tamil-sprekende vrijwilligers zijn om de hulplijnen te bedienen."
Tropisch eiland
Hoewel er begrip is voor de moeilijke situatie waarin de overheid zich nu bevindt, vinden Sri Lankanen dat er geleerd moet worden van deze ramp. Daarom moet er ruimte zijn voor kritische vragen over het missen van inclusieve waarschuwingssystemen vooraf en de paraatheid van de overheid bij dit soort rampen.
"Sri Lanka is een tropisch eiland dat elke paar jaar overstromingen meemaakt, ze zullen door klimaatverandering alleen maar vaker voorkomen", zegt Alwis.