Vandaag is het proces tegen Damen gestart. De Nederlandse scheepsbouwer wordt verdacht van corruptie en het omzeilen van sancties tegen Rusland. In de rechtszaal sprak Damen alle beschuldigingen tegen.
Vijf vragen over de zaak tegen Damen.
Waarom wordt deze zaak met zoveel belangstelling gevolgd?
Met 35 scheepswerven wereldwijd is het Nederlandse familiebedrijf Damen een grote speler op het gebied van scheepsbouw. Naast schepen voor de commerciële vaart, is Damen de belangrijkste bouwer van schepen voor de Nederlandse marine.
Nederland kent tal van kleinere defensiebedrijven, maar Damen wordt beschouwd als een van de weinige Nederlandse producenten die in staat zijn om grote eindproducten te maken voor de krijgsmacht.
Voor marineschepen kan de Nederlandse staat maar moeilijk om Damen heen, maar bij een eventuele veroordeling voor corruptie komen opdrachten in gevaar.
Waar wordt Damen van verdacht?
Vandaag, bij de start van de zaak, is vooral stilgestaan bij de verdenking van corruptie. Damen zou bij handel in Azië, Afrika en Zuid-Amerika hebben gerommeld met de administratie. Daarmee zouden forse betalingen aan tussenpersonen zijn afgedekt.
"Damen betaalt agenten. Die handelwijze draagt het risico in zich dat commissiebetalingen deels worden gebruikt voor het betalen van lokale ambtenaren", zei het Openbaar Ministerie in de rechtbank Overijssel. In Brazilië en op Curaçao zouden steekpenningen zijn betaald aan ambtenaren.
Ook zegt het OM dat Damen misleidende informatie over deze betalingen gaf aan zijn verzekeraar. Grote deals in de scheepsbouw zijn risicovol en worden in Nederland verzekerd door Atradius. Om corruptie niet in de hand te werken, bepalen internationale richtlijnen dat er niet te veel mag worden betaald aan tussenpersonen. Atradius kijkt ook naar die richtlijn, maar zou dus op verkeerde been zijn gezet door Damen.
Hoe zit het met het omzeilen van sancties tegen Rusland?
In 2022, maar ook in de jaren daarna, zou Damen hebben gehandeld met Rusland. Dit ondanks Europese sancties tegen Rusland die waren aangescherpt nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen.
Volgens het OM heeft Damen opzettelijk goederen en technologie verkocht die kunnen bijdragen aan de versterking van Rusland. Het gaat om vaartuigen of onderdelen daarvan die direct of indirect werden verkocht. Damen zou dit doelbewust hebben gedaan: door onjuiste goederencodes te vermelden werd geprobeerd de sanctie te omzeilen.
"Damen heeft alleen nog geleverd waar het contractueeltoe verplicht was", zegt de advocaat van het bedrijf. Het zou juist geld zijn misgelopen door de sancties.
Wat zegt Damen?
Al sinds bekend is dat Damen voor de rechter moet verschijnen, zegt het bedrijf onschuldig te zijn. De scheepsbouwer denkt dat de zaak jaren gaat duren en heeft vertrouwen in een goede afloop. Wel verwijt Damen het OM dat het al acht jaar de tijd heeft genomen voor deze zaak.
De advocaat van Damen vergeleek het bedrijf met proefdieren in een lab. Het OM zou er op uit zijn om een groot bedrijf aan te pakken en ten voorbeeld te stellen. De advocaat stelt verder dat in de afgelopen maanden de beschuldigingen zijn afgezwakt, omdat er te weinig bewijs zou zijn.
Waarom komen de topbestuurders zelf voor de rechter?
Volgens het OM zijn onder andere vader en zoon Damen in de loop der jaren op de hoogte geweest van het gerommel met betalingen aan tussenpersonen. De bestuurders zouden in "toenemende mate kennis van de risico's" hebben gekend.
Het OM zei vandaag wél dat er geen concreet bewijs is gevonden waaruit blijkt de bedrijfstop zich persoonlijk bemoeide met de betalingen aan tussenpersonen of ambtenaren.
De persoonlijke beschuldigingen aan de topbestuurders zijn, in de ogen van Damen, misplaatst. "Het is met de haren erbij gesleept", zegt de advocaat. "Mensen worden vervolgd omwille van hun functie. Dit huiswerk gaat nooit een voldoende halen."
De verdediging van Damen heeft nog geprobeerd de zaak achter gesloten deuren te laten behandelen, omdat anders de verdachten "teveel persoonlijke schade oplopen" De rechter heeft het verzoek van de hand gewezen.
Er is nog geen datum bekendgemaakt voor de verdere inhoudelijk behandeling van de twee zaken. Wel verwacht het OM dat de zaak over de Russische sancties sneller zal gaan dan de corruptiezaak. "Die zaak is zeer omvangrijk vanwege het internationale karakter. Dat zal enige tijd in beslag nemen", zegt het OM.