Na zijn bezoek aan het vrijwel geheel islamitische Turkije reist paus Leo XIV vandaag door naar Libanon. Daar wacht hem een totaal andere situatie. Libanon is een land waar vele religieuze groepen, onder wie moslims, christenen en druzen, al heel lang samenleven.
Christenen vormen ongeveer een derde van de bevolking. Volgens een ongeschreven regel is de president van Libanon altijd een christen, de voorzitter van het parlement een sjiitische moslim en de premier een soenniet.
Het motto van Leo's apostolische reis is "Gelukkig zijn zij die vrede bewerkstelligen". Dat is raak gekozen, want het door oorlog en politieke instabiliteit geteisterde Libanon heeft grote behoefte aan vrede, ook om uit de sociale en economische malaise te komen.
Vanwege de moeilijke veiligheidssituatie bezoekt Leo XIV niet het zuiden van Libanon. Vanaf de zomer van 2024 voerde Israël vooral daar aanvallen uit op de sjiitische beweging Hezbollah. Ongeveer een jaar geleden kwam het tot een staakt-het-vuren, maar precies een week voor de aankomst van de paus werden bij een gerichte Israëlische luchtaanval in een zuidelijke buitenwijk van Beiroet een Hezbollah-commandant en vier anderen gedood.
Hoewel in Zuid-Libanon ook christelijke gemeenschappen zijn die hem graag zouden ontvangen, staat een bezoek van Leo XIV aan die regio dus niet op het programma.
Sommigen wijzen erop dat paus Franciscus in 2021 op zijn reis naar Irak wel het zeer onveilige Mosul bezocht. Achteraf bleek dat twee aanslagen tegen hem waren verijdeld. Veiligheidsdiensten achten een uitstapje van Leo naar het zuiden nu niet verstandig.
Correspondent Midden-Oosten Daisy Mohr over de verwachtingen in Beiroet:
"Het zal niemand hier zijn ontgaan dat de paus komt. De stad is versierd, overal hangen posters met teksten om hem te verwelkomen en grote geelwitte vlaggen van het Vaticaan hangen samen met de Libanese vlag aan gebouwen. Morgen en overmorgen zijn vrije dagen, zodat de paus zich gemakkelijk door het land kan verplaatsen.
Libanon heeft veruit de grootste en actiefste christelijke gemeenschap in deze regio. Ook is het de plek waar christenen uit andere landen naartoe vluchten als ze zich niet langer veilig voelen. En dus zijn hier Syrische, Iraakse en Armeens- christelijke gemeenschappen.
Paus Johannes Paulus II noemde Libanon tijdens zijn bezoek in 1997 een boodschap, een symbool van vrijheid en pluralisme in een land waar achttien verschillende religieuze gemeenschappen samenleven. Verschillende pausen hebben dit idee sindsdien bevestigd en benadrukten dat Libanon een universele boodschap van vrede en broederschap uitstraalt.
Dat gevoel houden ze hier, ondanks alle spanningen, graag vast en velen zijn dan ook vereerd met dit bezoek. Maar er zijn ook kritische geluiden. Is het logisch voor een land in een ongekende economische crisis om nu miljoenen aan dit bezoek te besteden?"
Net als in Turkije beweegt Leo XIV zich in Libanon op verschillende niveaus: politiek, oecumenisch en interreligieus. De Amerikaans-Peruaanse paus besteedt veel tijd en aandacht aan de geestelijken en gelovigen van de Maronitische Kerk, een Oosters-Katholieke kerk met een eigen liturgie die de paus als geestelijk leider erkent.
De invloed van de maronieten binnen de Libanese maatschappij is groot. De paus bezoekt het graf van monnik en priester Charbel Makhlouf, een heilige die zowel onder christenen als moslims grote verering geniet. Een vijfde van de kosten van het pausbezoek wordt betaald door de kerk in Libanon. De rest komt van Libanese emigranten uit andere delen van de wereld. De Libanees-christelijke diaspora is enorm.
Zonder twijfel zal Leo XIV tijdens zijn bezoek herhaaldelijk spreken over vrede en ontwapening, vanaf het begin kernthema's van zijn boodschap. Velen hopen dat hij, nu hij zo dichtbij is, zich ook zal uitspreken over diplomatiek gevoelige zaken als de situatie in Gaza en Israël.
Voorafgaand aan de afsluitende mis in Beiroet, waar dinsdag 100.000 mensen worden verwacht, brengt Leo een bezoek aan twee betekenisvolle plekken. Geheel in de geest van zijn voorganger Franciscus bezoekt hij eerst staf en patiënten van een door de katholieke kerk gerund psychiatrisch ziekenhuis.
Vervolgens gaat hij naar de plek van de ontploffing in de haven van Beiroet in augustus 2020. Niet voor een toespraak, maar voor een kort gebed en vooral als getuigenis van zijn nabijheid aan de vaak christelijke slachtoffers van de ramp. Ter plekke ontmoet hij enkele overlevenden en familieleden. Na de mis keert hij dinsdagmiddag terug naar Rome.
Correspondent Midden-Oosten Daisy Mohr:
"Het bezoek aan de haven zal voor veel inwoners van Beiroet een emotioneel moment worden. Nog altijd wachten nabestaanden op gerechtigheid en antwoorden. Zeker 220 mensen verloren hun leven, 7000 mensen raakten gewond en een groot deel van de omgeving kwam in puin te liggen.
De paus komt hier met een vredesboodschap en dat zal omarmd worden. Het laatste waar Libanezen op zitten te wachten is een terugkeer naar een volledige escalatie tussen Hezbollah en Israël. We horen dat Hezbollah de paus een brief zal aanbieden; onduidelijk is nog even hoe en wanneer. Velen houden hun hart vast voor wat er hierna komen gaat, de angst is dat het na zijn bezoek bergafwaarts zal gaan.
De christelijke gemeenschap in Libanon voelt zich wel eens vergeten, maar één ding is zeker: ze snakken naar vrede, stabiliteit en een beter toekomstperspectief. Zodat niet ook zij hun geliefde Libanon noodgedwongen zullen moeten verlaten zoals zovelen al hebben gedaan."
