NOS Nieuws - Algemeen

Een ongekende hittegolf, een tropische storm die afzwaait naar Nederland of extreem lage waterstanden in de Rijn. In een nieuw rapport schetst het KNMI hoe weersextremen ons land kunnen raken. En wat daarvan de gevolgen zouden zijn.

De risico's zijn niet onbekend maar het rapport zoekt de randen op van wat voorstelbaar is in Nederland. "Het moet prikkelen om ons beter voor te bereiden op crisissituaties", zegt Maarten van Aalst, hoofddirecteur van het KNMI. Zolang het KNMI statistieken bijhoudt zijn de extremen, zoals ze in het rapport beschreven staan, niet in werkelijkheid voorgevallen.

Het rapport moet ertoe leiden dat ons land beter voorbereid raakt. Allereerst wil het KNMI graag in gesprek met organisaties als waterschappen en veiligheidsregio's die met zulke weersextremen te maken zouden krijgen. Gasunie, Rijkswaterstaat en netbeheerder Tennet werkten al mee.

De scenario's uit Een extreem rapport van het KNMI

- Zeer zware hittegolf
- Nauwelijks wind- en zonnestroom door grauw, windstil weer (dunkelflaute of duisterluwte)
- Westnijlvirus verspreidt zich in Nederland
- Extreem lage waterstanden in de Rijn
- Grootschalige natuurbrand
- Wekenlange koudegolf
- Ongekend zware regenval
- Tropische storm zwaait af richting Nederland
- Zware orkaan treft Bonaire, Saba of Sint Eustatius

Om de scenario's te schetsen, begonnen de onderzoekers meestal met recente extremen. Die situaties stopten ze met kleine variaties in een weermodel. Computers rekenden vervolgens tientallen keren uit wat ook had kunnen gebeuren. Elk van die opties is in principe even waarschijnlijk. In sommige hiervan waren die weersomstandigheden nog heviger dan in werkelijkheid.

Een van de scenario's gaat uit van de hittegolf die Nederland trof in juli 2018. Daar kwam na enkele dagen een einde aan door de komst van koele lucht en regen. De weermodellen lieten zien dat die verkoeling Nederland ook had kunnen missen. In dat geval was de hittegolf nog vijf dagen langer doorgegaan, en zou ongekend intens zijn geweest.

Het rapport keek ook naar de afgezwaaide tropische storm Kirk die in 2024 over Spanje en Frankrijk trok. De weermodellen lieten zien dat de storm ook de Noordzee had kunnen bereiken. In dit scenario zwol de storm daar aan, waarna hij urenlang over Nederland trok met windsnelheden tot wel 180 kilometer per uur. Dit had volgens berekeningen van de Vrije Universiteit tot wel 2,7 miljard euro schade aan gebouwen kunnen leiden.

Nu al in gesprek

Met dit rapport vol concrete voorbeelden van potentiële extremen hoopt het KNMI dat het makkelijker wordt te praten over hoe we ons moeten voorbereiden. Het KNMI kan dan waarschuwen op een manier waarop waterschappen en andere organisaties er ook echt wat mee kunnen.

Wanneer het KNMI een extreem ziet aankomen is de kans vaak beperkt dat het werkelijk gebeurt. Maar mocht het gebeuren, dan is de impact enorm. Organisaties moeten nu al bedenken hoe ze hiermee omgaan, zegt Van Aalst. "Wanneer wil je gewaarschuwd worden? Vanaf hoeveel procent kans dat iets extreems gebeurt? En hoelang van tevoren heb je nog handelingsperspectief?"

Niet wezenloos schrikken

Hoewel het KNMI niet voor het eerst naar extreme scenario's kijkt, gebeurde dat niet eerder zo uitgebreid. Het rapport is niet bedoeld om gewone mensen die dit lezen zich wezenloos te laten schrikken. "Ik kan me voorstellen dat het dat effect heeft", zegt Van Aalst, "en voor een deel moeten we ons ook bewust zijn dat de risico's echt zijn toegenomen. Maar aan de andere kant zijn we als Nederland op veel risico's ook heel goed voorbereid. En het doel van dit rapport is dit nog wat op te plussen."

De opwarming van de planeet leidt ertoe dat de kans op sommige weersextremen groeit, zoals hittegolven. "Klimaatverandering is hier en nu", zegt Van Aalst. En het rapport moet duidelijk maken dat extremen nu al vaker voorkomen, wat bijvoorbeeld bij hittegolven heel duidelijk is.

Soms is het verband juist andersom. Door de energietransitie wekt Nederland een steeds groter deel van zijn stroom op met windturbines en zonnepanelen. Waar winterse periodes zonder wind en zon vroeger ongemerkt voorbij gingen, zoals in de winter eind 1997, kan dat in de toekomst leiden tot een tekort aan stroom.

De Nederlandse Vissersbond vreest voor het imago van Nederlandse vissers in buurlanden. Het gebeurt nog wel eens dat vissers de verplichte volgapparatuur uitzetten. De bond doet een dringende oproep om dat voortaan niet meer te doen.

Binnen de visserijwereld worden volgsystemen regelmatig uitgeschakeld, bijvoorbeeld om visrijke gronden niet prijs te geven aan concurrerende schepen, schrijft Omroep Flevoland. Nederlandse vissers raakten eerder in opspraak omdat het uitzetten van systemen ook in verband werd gebracht met drugssmokkel en illegale visserij.

Dat bleek onlangs ook uit een tv-reportage van de Duitse omroep NDR. Die filmde op de kotter van een Duitse garnalenvisser, die op een toegestane plek aan het vissen was. Een Nederlands schip dat daar in de buurt voer, was niet zichtbaar op de radar.

'Illegale concurrentie'

Het Nederlandse schip had de zogeheten AIS (Automatic Identification System) uitgeschakeld. Dat was waarschijnlijk omdat er op een plek werd gevist waar ze niet mochten zijn. Daar staat een boete op van een paar honderd euro, al zouden Duitse vissers die graag verhoogd willen zien.

De garnalenvisser deed melding bij de autoriteiten van de "onzichtbare" collega's uit Nederland. "Ten eerste vangen ze mijn vangst weg", zei hij daarover. "Ten tweede wordt de vangst op de markt aangeboden, waardoor het aanbod toeneemt." Dat drukt de prijs.

De Nederlandse vloot heeft vaak modernere en krachtigere schepen, zegt Peter Breckling van de Duitse vissersbond. "Als ze ook nog eens illegaal concurreren met Duitse kotters, is dat een probleem voor de lokale vissers en dat moet worden opgelost."

'Grote gevolgen'

Het uitzetten van volgsystemen kan grote gevolgen hebben, zegt de Nederlandse vissersbond nu. De bond wijst de vissers op hun verantwoordelijkheid - ze hadden zich als gasten in Duitse wateren verantwoord en transparant moeten gedragen. "Dit schaadt het imago van de gehele Nederlandse vloot: iedereen wordt over één kam geschoren."

De imagoschade staat nog los van de juridische problemen die erbij komen kijken, zegt voorzitter Johan Nooitgedagt. "Het uitschakelen van AIS kan ertoe leiden dat een schip niet aan de wettelijke eisen voldoet. Het recht op beperking van aansprakelijkheid kan vervallen. Het kan worden gezien als aanwijzing voor mogelijke overtredingen zoals ontwijking van toezicht of illegale visserij."

En mocht er een ongeluk gebeuren terwijl de volgapparatuur uitstaat, dan kunnen verzekeraars volgens Nooitgedagt weigeren geld uit te keren. "Er zijn binnen de Europese visserij geen valide redenen om AIS uit te schakelen. Verantwoord gedrag op zee is in ieders belang."

Drugssmokkel

Het is niet de eerste keer dat Nederlandse vissers in het buitenland in opspraak raken door vermeend 'illegaal' en 'onzichtbaar' vissen. In Denemarken wezen lokale vissers beschuldigend naar Nederlandse kotters die niet op de radar gevolgd konden worden.

Urker kotters zouden betrokken zijn geweest bij een grootschalige drugssmokkel in Deense wateren, meldde de Deense omroep TV2 in 2023.

De rechter in New York heeft de gevallen cryptomagnaat Do Kwon veroordeeld tot 15 jaar cel vanwege een enorme fraude. Kwon is verantwoordelijk voor het verlies van 40 miljard dollar toen de koers van zijn cryptomunten instortte en zijn bedrijf een grote zwendel bleek te zijn.

De Zuid-Koreaan Kwon (34) had in 2018 Terraform Labs opgericht, dat een zogenoemde stablecoin op de markt had gebracht. Met TerraUSD beloofde hij aan cryptobeleggers stabiliteit, omdat de waarde ervan zou zijn gekoppeld aan de Amerikaanse dollar. 1 TerraUSD stond zogenaamd gelijk aan 1 dollar.

Munt stort in

Maar toen de waarde van Terra in 2021 onder de 1 dollar dook, loog Kwon over hoe de koers weer op peil was gebracht. Hij beweerde dat een speciaal algoritme dat had gedaan, maar stiekem had hij een investeringsfirma bereid gevonden om voor miljoenen aan Terra te kopen. Daarmee hield hij de schone schijn op bij zijn klanten, die dachten dat zijn stablecoin inderdaad een veilige belegging was.

Toen de instroom van nieuw geld ophield, stortte Terra in mei 2022 alsnog in. Ook de daaraan gelinkte Luna-munt was weinig meer waard. Kwon probeerde te redden wat er te redden viel, maar vluchtte uiteindelijk naar Montenegro. Daar werd hij in maart 2023 gearresteerd en later uitgeleverd aan de VS.

Spaargeld verdampt

Volgens een schatting van de rechter zijn een miljoen mensen slachtoffer geworden van de fraude. Enkele van hen kwamen tijdens de rechtszaak aan het woord. Gedupeerden vertelden dat ze hun spaargeld, waar ze jaren over hadden gedaan om bij elkaar te krijgen, plots kwijtraakten. "Dat geld in rook zien opgaan, letterlijk van het ene op het andere moment, was een van de angstigste momenten in mijn leven", zei iemand.

"Dit gaat om echte mensen en echt geld, niet om een papieren werkelijkheid", hield de rechter Kwon voor. Hij noemde het een fraude op "epische schaal, die eens in een generatie plaatsvindt". Hij vond de strafeis van 12 jaar dan ook te laag en veroordeelde Kwon tot 15 jaar cel.

Inwoners van het noordwesten van de Verenigde Staten en het westen van Canada hebben te maken met overstromingen door aanhoudende hevige regenval. Hierdoor zijn een aantal rivieren buiten hun oevers getreden.

In de VS en Canada zijn evacuatiebevelen van kracht voor tienduizenden mensen, en de autoriteiten hebben gewaarschuwd dat er meer regen op komst is.

In Canada zijn belangrijke snelwegen naar Vancouver afgesloten vanwege overstromingen en puin. In de Amerikaanse staat Washington zijn de Skagit- en Snohomish-rivier overstroomd.

Er vinden in de hele staat reddingsacties plaats, waarbij gebruik wordt gemaakt van opblaasboten en helikopters.

De brandweer van Eastside in het westen van Washington heeft een video vrijgegeven van het moment waarop twee automobilisten per helikopter werden gered.

Nadat de bestuurders in overstroomd gebied waren terechtgekomen, moesten ze vluchten naar hoger gelegen terrein. Een van hen klom op het dak van zijn auto, terwijl de ander zijn toevlucht zocht in een boom, aldus de autoriteiten.

Noodtoestand

De gouverneur van de staat Washington, Bob Ferguson, heeft de noodtoestand uitgeroepen voor de hele staat. Hij heeft de federale overheid gevraagd om hulp. Naar schatting moeten 100.000 mensen geëvacueerd worden. "Als u van uw lokale autoriteiten de opdracht hebt gekregen om te vertrekken, ga dan alstublieft", benadrukte Ferguson op een persconferentie.

Er zijn geen dodelijke slachtoffers gevallen door het noodweer, maar de gouverneur waarschuwde dat het gevaar nog niet geweken was. "Op de Skagit-rivier bereikt het waterpeil morgenochtend rond het middaguur zijn hoogste punt. Dat zal naar verwachting een historisch hoog niveau voor die rivier zijn", zei hij tegen nieuwszender CNN.

Ook aan de andere kant van de grens, in Brits-Columbia in Canada, gelden evacuatiebevelen. Lokale autoriteiten hebben gemeld dat ze verwachten dat de Nooksack-rivier buiten zijn oevers zal treden. Veel snelwegen naar de regio Lower Mainland in het zuidwesten zijn afgesloten.

Met een hamertje in de vorm van een blad sloeg de Franse voorzitter op tafel. In de voormalige vliegtuighangar buiten Parijs klonk applaus, en afgematte diplomaten omhelsden elkaar. Het klimaatverdrag van Parijs was een feit.

Dat moment is vandaag precies tien jaar geleden. Bijna alle landen spraken af de opwarming van de planeet ruim onder de 2 graden Celsius te houden. En het liefst onder de 1,5 graad. Tien jaar later is nog niet te zeggen of dat gaat lukken. Maar het klimaat is wel op de agenda gezet.

Erg dwingend is 'Parijs' in ieder geval niet. Concrete plannen om minder broeikasgassen uit te stoten, staan er niet in. Die mogen landen zelf maken. Meteen was duidelijk dat de ingediende plannen bij lange na niet genoeg waren. En dus spraken landen af deze elke vijf jaar aan te scherpen. Een middel om ze hieraan te houden is er niet. En dan kunnen landen ook nog straffeloos uittreden, wat de Verenigde Staten al twee keer deden.

"Toch is de zeggingskracht enorm geweest", zegt energie-expert Remco de Boer. "Het heeft wereldwijd, en met name in de Europese Unie, een enorme impuls gegeven aan het klimaatbeleid." Hij heeft zich hier regelmatig over verbaasd; opeens stonden in zaaltjes mensen op om vurige pleidooien voor klimaat te houden.

"Het heeft een enorme energie losgemaakt", zegt ook Heleen de Coninck, hoogleraar klimaatbeleid aan de Technische Universiteit Eindhoven. "Klimaat is van politiek buitenbeentje naar het hart van de politiek gegaan." Enkele jaren na het klimaatverdrag kwam de Europese Unie met de Green Deal, een maatregelenpakket om de economie ingrijpend te verduurzamen. Ook daarbuiten schroefden landen hun ambities op.

Hierbij is niet altijd een rechte lijn te trekken naar 'Parijs', zegt De Coninck. Vaak is er een wisselwerking. Sommige landen nemen in de wet op dat ze in 2050 netto geen broeikasgassen meer willen uitstoten. Dat leidt tot druk op andere landen. Door de investeringen die loskomen, verbetert duurzame technologie en wordt deze goedkoper. Ook dan volgen anderen weer.

Uitstoot blijft stijgen

In de statistieken is de invloed minder goed zichtbaar. Op dit moment verbrandt de wereld meer olie, steenkool en gas dan in 2015. En daarmee nam ook de uitstoot toe van broeikasgas CO2. Wel is de stijging afgevlakt en gaat niet meer zo snel als tussen 2000 en 2010.

Aanvankelijk is er na 'Parijs' de hoop dat de uitstoot snel een piek bereikt en dan gaat dalen. "We hoopten dat dat in 2020 zou zijn, maar in 2025 weten we nog steeds niet of we hebben gepiekt. Dat is erg teleurstellend", zegt Niklas Höhne van het New Climate Instituut in Duitsland. De Europese Unie en de Verenigde Staten zijn wel over hun piek. En zelfs in China groeit de uitstoot al 1,5 jaar niet meer.

Wel enorm verbeterd zijn de verwachtingen voor de toekomst. Voor 'Parijs' was het idee dat de uitstoot gestaag zou blijven toenemen. De temperatuur zou deze eeuw dan met een dramatische 3,6 graden Celsius toenemen. Met de huidige koers komt de wereld uit op circa 2,6 graden. Dat is nog ruim meer dan de doelen va het verdrag, maar wel flink afgenomen.

De belangrijkste verklaring die Höhne hiervoor heeft, is dat de enorme prijsdaling van zonnepanelen, windturbines, batterijen en elektrische auto's hun opkomst dramatisch hebben versneld. Landen hoeven dus niet alleen meer naar olie, steenkool en gas te grijpen als ze meer energie nodig hebben omdat hun economie groeit, zegt Höhne. "Dat idee, die optie: het bestond 10 jaar geleden gewoon niet. Olie, steenkool en gas waren de enige optie de ze hadden."

Er klinkt ook wel kritiek op deze visie. Volgens sommige experts waren de verwachtingen over uitstoot en opwarming in 2015 simpelweg te pessimistisch. Nu er een realistischer beeld is van de toekomstige opwarming, lijkt het vooral alsof er enorme vooruitgang is geboekt. Maar Höhne is het daar niet mee eens. "Dat was destijds de beste informatie de we hadden. Al het bewijs wees in de richting."

Hoe dan ook zal het niet meer genoeg zijn om onder de 1,5 graad opwarming te blijven. Vorig jaar was de temperatuur voor het eerst 1,5 graad hoger, en op de klimaattop in Brazilië werd afgelopen maand voor het eerst erkend dat het ook op de lange termijn uit zicht is. Toch denkt Höhne dat er nog mogelijkheden zijn om onder de 2 graden te blijven. "Ik heb er enorm veel vertrouwen in dat we van fossiele brandstoffen gaan afstappen", zegt hij. "De vraag is niet of, maar wanneer. Je kunt het niet tegenhouden, alleen vertragen."

Ook hoogleraar klimaatbeleid Heleen de Coninck denk dat het verdrag heeft bijgedragen. "Je kunt heel veilig de conclusie trekken dat het een effect heeft gehad", zegt De Coninck. "Al heb je natuurlijk geen twee werelden, met en zonder 'Parijs', die je met elkaar kunt vergelijken."

Goedemorgen! Vandaag wordt de uitslag bekend van het DNA-onderzoek naar de gedode wolf op de Utrechtse Heuvelrug. En de Nederlandse handbalsters spelen in Rotterdam de halve finale van het WK tegen Noorwegen.

Eerst het weer: veel bewolking en soms een klein beetje regen of motregen. De wind komt uit het zuiden en het is vrij zacht, met 9 tot 11 graden. Ook na vandaag blijft het vrij zacht. Wolkenvelden overheersen, maar soms breekt de zon even door. Het blijft zo goed als droog.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In zeker elf gemeenten brengen mensen volgend jaar bij de gemeenteraadsverkiezingen hun stem uit via een kleiner stembiljet. Bij vier gemeenten die dit jaar al meededen met de proef tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, hebben Den Bosch, Leiden, Meijerijstad, Nijmegen, Noordoostpolder, Soest en Gouda zich aangesloten.

Bij de verkiezingen van oktober deden vijf gemeenten mee aan de proef: Alphen aan den Rijn, Boekel, Midden-Delfland, Tynaarlo en Borne. Die laatste gemeente is afgehaakt omdat men het aantal ongeldige stemmen te hoog vond.

Het kleine stembiljet heeft een A3-formaat, oftewel een kleine 30 bij 42 centimeter. Op de bovenste helft staan de logo's en namen van alle partijen. Daaronder staat een lijst met nummers om de kandidaat te kiezen. Volgens de Kiesraad en het minister van Binnenlandse Zaken maakt het kleine stembiljet het stem- en telproces een stuk makkelijker.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

De formatie verloopt stroef, maar D66, CDA en VVD gaan verder praten en proberen op meerdere onderwerpen overeenstemming te bereiken. Wat vinden andere partijen daarvan? In Rondje Binnenhof bespreken Marleen, Jorn en Simone het onder de kerstboom van de Tweede Kamer.

Fijne dag, bijna weekend!

In zeker elf gemeenten brengen mensen volgend jaar hun stem uit via een kleiner stembiljet. Naast vier gemeenten die dit jaar al meededen met de proef tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, hebben ook Den Bosch, Leiden, Meierijstad, Nijmegen, Noordoostpolder, Soest en Gouda zich aangesloten bij de proef tijdens de gemeenteraadsverkiezingen in maart volgend jaar.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van oktober deden vijf gemeenten mee aan de proef: Alphen aan den Rijn, Boekel, Midden-Delfland, Tynaarlo en Borne.

Borne besloot zich als enige terug te trekken uit het experiment en doet bij de komende gemeenteraadsverkiezingen niet meer mee, werd vorige week bekend. Afgelopen dinsdag ging de raad van Borne daar definitief in mee, ondanks een voorstel van GroenLinks/PvdA, D66 en de SP om het besluit van het college terug te draaien, schrijft RTV Oost.

Ongeldige stemmen

Borne nam dat besluit onder meer omdat ze het percentage ongeldige stemmen te hoog vindt. Dat is opvallend, want andere gemeenten hadden bij de recente Tweede Kamerverkiezingen een vergelijkbaar of zelfs hoger percentage ongeldige stemmen dan de gemeente in Twente.

In Borne ging het om 76 ongeldige stemmen, ofwel 0,46 procent van het totale aantal. In Alphen aan den Rijn was 0,5 procent van de stemmen ongeldig en in Midden-Delfland 0,47 procent. In Boekel bleek 0,63 procent van de stemmen ongeldig.

De Kiesraad - het orgaan dat adviseert over verkiezingen - vindt het voor het experiment jammer dat Borne niet langer meedoet. "Hun deelname is ook belangrijk omdat 'terugvallen' op het oude stembiljet misschien verwarrend is voor de kiezers in deze gemeente", laat een woordvoerder weten.

Sneller en handzamer

Burgemeester Jan Pierik van Borne was in eerste instantie juist erg enthousiast over de proef. "Deze proeven maken het mogelijk om in de toekomst nog sneller tot een uitslag te komen. Het stembiljet kan door een scanner en dan kunnen alle stemmen heel snel geteld worden", zei burgemeester Pierik eerder over de deelname.

De kleinere stembiljetten resulteren nu nog in meer ongeldige stemmen dan voorheen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 en 2023 (zonder proef dus) was het aantal ongeldige stemmen 0,22 procent. Dit jaar was dat 0,27 procent.

Maar sinds de start van de proef neemt het aantal ongeldige stembiljetten wel af. Bij de Europese Verkiezingen vorig jaar was het aantal ongeldige stemmen in alle testgemeenten nog 0,74 procent. Bij de verkiezingen dit jaar was dat nog 0,47 procent.

Een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zegt dat een verandering altijd wennen is. "Juist door het testen komen we erachter wat de eventuele beperkingen zijn."

Zowel de Kiesraad als het ministerie blijft enthousiast over de proef: "Een kleiner, als handzaam ervaren stembiljet maakt het stem- en telproces in veel opzichten makkelijker", aldus de woordvoerder van de Kiesraad.

Geen namen

De gemeenteraad van Borne vond het overigens ook een nadeel dat de namen van de kandidaten niet op het kleinere stembiljet staan. Daar is geen ruimte voor vanwege het A3-formaat. De gemeente vindt dat dat ten koste gaat van de herkenbaarheid, schreef RTV Oost deze week.

In plaats daarvan staat er een lijst met nummers op het stembiljet dat correspondeert met een boekje met namen van de kandidaten dat in het stemhokje ligt. Ook dit woog mee in het besluit om te stoppen.

Zo ziet het kleinere stembiljet eruit:

De Kiesraad hoopt dat het aantal ongeldige stemmen bij de volgende verkiezingen afneemt. "Het vervolg van het experiment bij de komende gemeenteraadsverkiezingen, in meer gemeenten, zal hopelijk bijdragen aan meer inzicht in hoe we het aantal ongeldige stemmen kunnen verminderen en hoe we kunnen komen tot een zorgvuldige invoering van het nieuwe stembiljet."

De gemeenteraadsverkiezingen zijn op woensdag 18 maart 2026.

Voor het eerst in meer dan dertig jaar gaat China weer belasting heffen op voorbehoedsmiddelen. Het besluit past in het streven van Peking om gezinnen te stimuleren meer kinderen te krijgen nu de bevolking krimpt en snel vergrijst.

China voerde in 1979 de eenkindpolitiek in om te voorkomen dat de bevolking explosief zou groeien en er tekorten zouden ontstaan. Vrouwen werden gedwongen tot abortus als ze al een kind hadden en stellen in overtreding kregen hoge boetes. Later verviel ook het btw-tarief van 13 procent op bijvoorbeeld condooms en andere voorbehoedsmiddelen.

Meer kinderen tegen vergrijzing

De Chinese regering probeert al langer om mensen te stimuleren om meer kinderen te krijgen. Sinds 2015 mogen stellen al twee kinderen krijgen, in 2021 werden dat er drie. Boetes op het krijgen van 'te veel' kinderen werden afgeschaft. Toch zal de vergrijzing de komende jaren alleen maar erger worden.

Vorig jaar werden in China 9,5 miljoen kinderen geboren, een van de laagste aantallen in meer dan 60 jaar. De huidige groep werkenden is te klein om de monden van de grote groep ouderen te voeden. Er zijn meer jonge mensen nodig om onder meer de pensioenen en zorgkosten van de ouderen te betalen en om de economie draaiende te houden.

Deskundigen vrezen dat minder condoomgebruik risico's voor de volksgezondheid kan vergroten. Zo kan het leiden tot meer ongewenste zwangerschappen en soa's, wat weer leidt tot meer abortussen en hogere zorgkosten.

China was sinds mensenheugenis het land ter wereld met de meeste inwoners. Sinds 2023 is dat India. In beide landen wonen ruim 1,4 miljard mensen. India heeft bijna 48 miljoen inwoners meer.

Kilmar Abrego Garcia, de man die uitgroeide tot het symbool van het harde migratiebeleid van de regering-Trump, is op last van de rechter vrijgelaten door migratiedienst ICE. Volgens de rechtbank was hij vastgezet zonder wettelijke grond.

De vrijlating is een belangrijke overwinning voor Abrego Garcia, die in maart ten onrechte door de VS werd uitgezet naar El Salvador. Zijn zaak leidde tot veel beroering in de Verenigde Staten, toen bleek dat de 30-jarige Salvadoraan was gedeporteerd naar zijn geboorteland, onder meer op basis van ongefundeerde beschuldigingen.

In El Salvador kwam hij in een beruchte gevangenis terecht, waar hij volgens zijn advocaten fysiek en mentaal is gemarteld. Het Amerikaanse hooggerechtshof oordeelde dat de regering hem direct moest terughalen. Dat gebeurde uiteindelijk pas maanden later. Bij aankomst in de VS werd hij direct weer gearresteerd. Amerikaanse regeringsfunctionarissen hebben herhaaldelijk gezegd dat hij in de VS nooit meer een vrij man zal zijn.

Bekijk hieronder beelden van de beruchte gevangenis CECOT:

Het ministerie van Binnenlandse Veiligheid reageerde dan ook fel op de vrijlating van Abrego Garcia en kondigde aan in hoger beroep te gaan. Een woordvoerder noemde de beslissing "openlijk juridisch activisme" van een rechter die was benoemd onder president Obama. "We zullen dit tot het uiterste aanvechten."

De rechter schrijft in een verklaring over de vrijlating dat de Amerikaanse regering de rechtbank "niet alleen heeft tegengewerkt", maar haar zelfs "bewust heeft misleid". Zo zouden de autoriteiten onder meer in een verklaring hebben gezegd dat vier Afrikaanse landen waar ICE Abrego Garcia naar zou willen uitzetten, hun medewerking hadden toegezegd. Dit bleek niet waar.

Gevlucht

Abrego Garcia kwam symbool te staan voor het harde uitzettingsbeleid van Trump. Hij vluchtte in 2011 vanuit El Salvador naar de VS, maar hij heeft formeel nooit asiel gekregen. Inmiddels is hij getrouwd met een Amerikaanse vrouw, met wie hij een jonge zoon heeft.

Hij werd eerder dit jaar gearresteerd, omdat hij lid zou zijn van de bende MS-13. De Amerikaanse overheid ziet MS-13 als een terroristische organisatie. Abrego Garcia heeft naar eigen zeggen niets te maken met de bende.

Via een zaak bij de immigratierechter probeert Abrego Garcia alsnog asiel aan te vragen.

Meer dan 1,4 miljoen inwoners van de Braziliaanse stad São Paulo zitten al urenlang zonder stroom. Door zeer harde wind vielen meerdere bomen op elektriciteitskabels, waardoor die afbraken.

Het is al de tweede keer deze week dat de inwoners van de grootste stad van Brazilië zonder stroom zitten door aanhoudend noodweer.

Volgens de lokale autoriteiten vielen er geen gewonden, wel zijn er bijna 400 vluchten geschrapt. Volgens de netbeheerder is het nog niet duidelijk wanneer de stroomvoorziening weer volledig is hersteld. Het energiebedrijf heeft honderden extra medewerkers opgeroepen om de schade te verhelpen.

Verwijt aan energiebedrijf

Volgens de gemeente zijn in totaal 231 bomen omgevallen in de stad. Burgemeester Nunes verwijt energiebedrijf Enel dat het "niet alles op alles zet" om de problemen te verhelpen. "Telkens als er iets gebeurt, zitten wij zonder stroom," aldus Nunes. Hij noemt Enel dan ook "onverantwoordelijk."

São Paulo is met 12 miljoen inwoners veruit de grootste stad van Zuid-Amerika. De stad is ook het economisch centrum van Brazilië.

Rusland waarschuwt Polen voor de gevolgen van de aanhouding van een Russische archeoloog. Aleksandr Boetjagin werd vrijdag in Warschau op verzoek van Oekraïne aangehouden. Dat land beschuldigt hem van het doen van illegale opgravingen bij een voormalige Griekse nederzetting op de Krim.

De Krim hoort bij Oekraïne maar is in 2014 door Rusland geannexeerd, nadat Russische militairen daar de macht hadden overgenomen.

"We hopen dat Polen inziet dat het absurd is om een gerespecteerde Russische archeoloog te beschuldigen van het vernielen van cultureel erfgoed op Russische grondgebied", zegt een woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Zij zei ook dat "zulke politieke acties niet goed kunnen aflopen en niet onbestraft zullen blijven".

Griekse kolonie Myrmekion

Boetjagin werkt voor het Hermitage Museum in Sint-Petersburg en is tevens hoofd oude archeologie in het noordelijk deel van het Zwarte Zeegebied. Daar valt ook de Krim onder.

Volgens Oekraïne leidde hij tussen februari 2014 en november van dit jaar opgravingen op het terrein van de voormalige Griekse kolonie Myrmekion, uit de 6e eeuw voor Christus. Hij zou voor meer dan 4 miljoen euro schade hebben aangericht.

Boetjagin reisde door Europa om lezingen te geven onder de titel "De laatste dagen van Pompeï" en was daarom in Polen. De rechtbank in Warschau heeft de aanhouding met veertig dagen verlengd.

Demissionair staatssecretaris Becking van Onderwijs denkt dat één centrale doorstroomtoets niet ingevoerd kan worden voor het schooljaar 2028-2029. De eerste afname is dan in februari 2029. Er zijn nu zes verschillende doorstroomtoetsen die bepalen of een leerling van groep 8 het juiste advies heeft gekregen voor de middelbare school.

Op die verschillende doorstroomtoetsen is alleen zoveel kritiek dat veel partijen in de Tweede Kamer en onderwijsorganisaties er snel van af willen. De doorstroomtoets leidt tot grote verschillen tussen leerlingen en scholen en sommige scholen vinden dat de toets te veel gericht is op taal en rekenen.

Maar één doorstroomtoets is er niet zo snel, zei de staatssecretaris in een debat in de Tweede Kamer. "We moeten het goed en zorgvuldig doen en dat kost tijd", aldus Becking. "We willen geen wiebelbeleid."

Vervanging

Pas twee jaar geleden, in het schooljaar 2023-2024 is de doorstroomtoets ingevoerd als vervanging van de eindtoets (de oude Cito-toets). Deze toets dient als een onafhankelijke aanbeveling naast het schooladvies. Als een leerling bijvoorbeeld goed scoort en een vwo-niveau haalt, moet een leraar zijn of haar schooladvies voor de havo aanpassen.

Het leek de Tweede Kamer destijds een goed idee om scholen zelf te laten kiezen tussen verschillende doorstroomtoetsen, passend bij het type school en leerlingen. En er zou geen monopolie ontstaan, zoals voor 2015 de Cito bijvoorbeeld had.

Stoppen

Maar de praktijk pakte anders uit. Sommige doorstroomtoetsen zouden 'gemakkelijker' zijn dan anderen en zo tot een hoger advies leiden. Partijen in de Kamer, bijvoorbeeld D66, maar ook GroenLinks-PvdA, SP en toenmalige NSC, schrokken en willen stoppen met dit gevarieerde aanbod.

De demissionaire staatssecretaris zegt "welwillend" te staan tegenover deze wens. Maar hij wil nog wel een aantal rapporten afwachten, een inventarisatie hebben van de exacte wensen van de scholen en de wet moet ook aangepast worden. Ook wil hij dat er gekeken wordt of er meer getoetst moet worden, zoals wereldoriëntatie. "Het snelste schema is een invoering vanaf augustus 2028".

Invoering

D66-Kamerlid Rooderkerk, die al langer pleit voor de invoering van één doorstroomtoets, vindt het wel heel lang duren en hoopt op een invoering vanaf het schooljaar 2027-2028.

Het is nog maar de vraag of dat gaat lukken. Wat ook nog meespeelt is dat die verschillende aanbieders contracten hebben afgesloten om vier jaar zulke toetsen te maken. Daar kan niet zomaar een streep door gezet worden.

Nemo, de Zwitserse winnaar van het Eurovisie Songfestival vorig jaar, stuurt de trofee terug naar de European Broadcasting Union (EBU) vanwege de deelname van Israël. Dat meldt de artiest op Instagram. De EBU is de organisatie achter het Songfestival.

Nemo Mettler (26), zoals de artiest voluit heet, won het Songfestival met het nummer The Code.

"Eurovisie zegt dat het staat voor eenheid, inclusie en gelijkwaardigheid voor iedereen. Deze waarden zorgden ervoor dat de wedstrijd betekenisvol voor mij was", schrijft de non-binaire artiest.

"Maar de aanhoudende deelname van Israël tijdens een genocide, die zo door de Onafhankelijke Internationale Commissie van de VN is bestempeld, staat haaks op die idealen en de besluiten van de EBU. Wanneer landen zich terugtrekken, zou het duidelijk moeten zijn dat er iets fundamenteel mis is", aldus Nemo.

Vijf landen trekken zich terug

Israëls deelname aan het Eurovisie Songfestival heeft de Europese omroepen binnen de EBU sterk verdeeld. Rond de evenementen waren de afgelopen twee jaar al protesten tegen de deelname van Israël.

Vorige week maakte omroep AVROTROS bekend dat Nederland volgend jaar niet meedoet aan de wedstrijd. Dat gebeurde nadat EBU-landen na een bijeenkomst in Genève hadden besloten om Israël niet uit te sluiten van deelname komend jaar.

Ook Spanje, Slovenië, IJsland en Ierland besloten zich terug te trekken vanwege de Israëlische deelname komend jaar. Andere landen, waaronder Duitsland en Oostenrijk, hadden juist gedreigd zelf niet deel te nemen als Israël zou worden uitgesloten.

Hulporganisaties die actief zijn in de Gazastrook waarschuwden er al langer voor: noodweer dreigt de humanitaire situatie nog verder te verslechteren. Door storm Byron is dat nu een feit; het Rode Kruis waarschuwt dat de risico's van onderkoeling, luchtweginfecties en ziektes als cholera snel toenemen.

Het is al de derde winter op rij dat Palestijnen in Gaza het moeten doen met tenten die bedoeld zijn voor tijdelijk gebruik. De tenten lopen door het noodweer vol met water. Met dekens en kleding worden scheuren gerepareerd.

Zeker 90 procent van de mensen in Gaza woont in deze tenten. De weinige spullen die mensen nog hebben raken door de regen doorweekt en onbruikbaar.

Ook de sanitaire voorzieningen in de Gazastrook zijn slecht en brengen nu nog meer gezondheidsrisico's met zich mee door de regenval. In de tentenkampen is er geen riool en worden er zelf toiletten gemaakt. Dat water vermengt zich nu met het regenwater, waardoor ziektes zich sneller kunnen verspreiden.

Mensen proberen met emmers en pannen hun tenten droog te maken:

Vrachtwagens van de Egyptische Rode Halve Maan zijn onderweg naar Gaza met dekens, winterkleding en tenten. Maar hoewel Israël inmiddels beperkte hoeveelheden noodhulp Gaza in laat, lijkt het er niet op dat de humanitaire situatie snel zal verbeteren.

Carlotte Teunissen van het Rode Kruis ziet dat de hoeveelheid hulp die Gaza binnen mag komen van dag tot dag verschilt. De afgesproken 600 vrachtwagens per dag, worden in elk geval niet gehaald, zegt Teunissen.

Een analyse door het Amerikaanse persbureau AP van cijfers afkomstig van de Israëlische dienst Cogat bevestigt dat. In de periode van 12 oktober tot 7 december waren het volgens AP gemiddeld 459 vrachtwagens.

Materieel om riolering aan te leggen of waterdichte tenten, wordt niet of onvoldoende binnengelaten. Dat terwijl de goederen van levensbelang zijn. Zeker met dit noodweer, legt Teunissen uit. "Er moeten nieuwe tenten, dekens en kleding komen. Maar er het leveren van schoon drinkwater en voeding blijft ook noodzakelijk."

Het veldhospitaal van het Rode Kruis in Gaza bestaat ook uit tenten. "Daar blijft het nu gelukkig nog droog", vertelt Teunissen. "Maar het wordt steeds kouder. De aankomende dagen verwachten we nog hevige regenval en naarmate dat langer duurt, worden de nood en het risico dat mensen ziek worden nog hoger."

Overleden baby

Vooral voor mensen met een kwetsbare gezondheid, zoals kinderen en mensen met een beperking, kunnen de omstandigheden dodelijk zijn.

In het zuiden van Gaza, in Khan Younis, is vannacht een baby van acht maanden overleden door onderkoeling, nadat de tent waarin ze sliep was overstroomd door de regenval. Het risico op onderkoeling neemt heel snel toe, omdat mensen in Gaza al langer kampen met ondervoeding en gebrek aan schoon drinkwater.

Voor hulporganisaties als het Rode Kruis is het duidelijk: om dit leed enigszins te verzachten moet er veel meer noodhulp worden toegelaten. Teunissen: "Honderden vrachtwagens moeten er per dag consistent naar binnen. Mensen lijden nu al zo lang."

Activistische boeren van de Farmers Defence Force (FDF) hebben vandaag de deurwaarder op een groot aantal Brabantse politici afgestuurd. De deurwaarder bezorgde een aangetekende brief waarin de FDF stelt dat politici "medeplichtig zijn aan een strafbaar feit" als ze morgen instemmen met de landbouw- en veeteeltplannen van de provincie.

"Het is intimiderend", reageert D66-fractievoorzitter Matthijs van Miltenburg bij Omroep Brabant.

Van Miltenburg had vandaag, net als alle andere politici van de Brabantse coalitiepartijen, een deurwaarder op de stoep van zijn huis staan. "Die zei overigens zelf al dat het klinkklare onzin is, wat er in de brief staat", aldus de D66-fractievoorzitter. Toch is hij ontstemd. "Het is bizar dat politici hiermee te maken krijgen", zegt hij.

Een aangetekende brief versturen per deurwaarder is de meest zekere verzendmethode, omdat de deurwaarder exact vastlegt wanneer en aan wie de brief is bezorgd. De ontvanger kan dan nooit zeggen dat hij of zij de brief niet heeft ontvangen. Bij gewone aangetekende post kan dat wel.

Gezamenlijk aangifte

Vanavond was er naar aanleiding van de actie een extra bijeenkomst van fractievoorzitters in het provinciehuis in Den Bosch. Daar is onder andere gesproken over het gezamenlijk doen van aangifte tegen FDF. Het is nog onbekend of dat gaat gebeuren. Later, waarschijnlijk morgenochtend, wordt een gezamenlijk statement van alle statenleden verwacht.

De plannen die Provinciale Staten morgenochtend bespreken gaan onder meer over een beperking van de stikstofuitstoot, het gebruik van bestrijdingsmiddelen en het gebruik van grondwater.

Brabant ontwikkelt ook een 'aangepast stalbeleid'. Wanneer dat nieuwe beleid wordt ingevoerd, krijgen veehouders stapsgewijs een eigen stikstofdoel en kunnen ze zonder vergunning hun stallen verduurzamen. Daar staat tegenover dat ze geen extra dieren mogen nemen om die verduurzamingen te betalen.

Demonstreren

De FDF is fel tegen de plannen en roept boeren op om naar het provinciehuis te komen en daar morgenochtend buiten te demonstreren tegen de beraadslagingen binnen.

Er komt ook een levensgrote kerstboom waarin boeren hun 'boodschap aan de politiek' kunnen hangen.

Op Aruba en Bonaire zitten ruim 250 reizigers vast nadat hun vlucht naar Amsterdam was geannuleerd vanwege een rat in het vliegtuig. Dat bevestigt een woordvoerder van KLM na berichtgeving van De Telegraaf.

De rat werd ontdekt aan boord van een KLM-toestel dat vanaf Amsterdam naar Aruba en Bonaire zou vliegen. De piloot besloot door te vliegen naar Aruba en niet terug te keren naar Schiphol, zegt de KLM-woordvoerder. Hoe het knaagdier aan boord is gekomen, is niet bekend.

Grondige reiniging

Het vliegtuig vloog vanaf Aruba niet meer verder omdat het toestel volgens de woordvoerder grondig gereinigd en gecontroleerd moest worden. Daardoor is de vlucht van vandaag met de ruim 250 terugkerende reizigers geannuleerd. Het is niet bekend hoeveel mensen op doorreis waren naar Bonaire.

"We vinden het heel erg vervelend voor al die mensen die daar nu zijn en erop gerekend hadden terug te vliegen naar Amsterdam. We doen er alles aan om deze mensen op de juiste bestemming te krijgen", aldus de KLM-woordvoerder. Voor de gestrande reizigers is inmiddels verblijf geregeld.

Het moederbedrijf van de socialemediaplatforms WhatsApp, Facebook en Instagram heeft de afgelopen weken stilletjes zo'n 50 accounts verwijderd of geblokkeerd die draaien om lhbti-, queer- of abortus-onderwerpen. Daarbij zegt het techbedrijf dat die accounts de regels van de platforms hebben overtreden, maar levert daarbij geen hard bewijs, zo meldt The Guardian op basis van een eigen inventarisatie.

Onder de slachtoffers zit ten minste één Nederlands account, het Amsterdamse The Queer Agenda. Dat brengt nieuws over queer-feestjes en foto-exposities. Oprichter Jackie van Gemert zegt dat hun Instagram-account ineens geblokkeerd werd door Meta, zonder dat er uitleg gegeven werd over de reden. Niet veel later was het account zelfs helemaal verwijderd, net als het privé-account van Van Gemert en een van haar oud-collega's. De organisatie is daarmee ineens 11.000 volgers verloren. Van Gemert: "Je bent ineens je werk en de toegang tot je community kwijt."

Mensenhandel?

Uit een screenshot dat Van Gemert deelde met de NOS blijkt dat een geautomatiseerd systeem van Meta The Queer Agenda heeft aangemerkt als een account dat de regels overtrad, zoals het "promoten van mensenhandel voor seksuele doeleinden". Zij zelf denkt dat het systeem is aangeslagen op foto's van mensen in een club met weinig kleding aan. Maar, zo zegt ze, "ik weet niet wat daar anders aan zou zijn dan influencers in bikini op het strand." En die worden op Insta gewoon toegestaan.

Meta zegt in een reactie aan The Guardian dat de regels op zijn sociale media voor iedereen gelijk zijn, en ook zo worden gehandhaafd. Maar het lijkt er toch op dat Meta het specifiek gemunt heeft op queer- en lhbti-accounts en accounts die beheerd worden door sekswerkers of die informatie bieden over toegang tot abortus. Dat zegt Repro Uncensored, een organisatie die gevallen van censuur bijhoudt op sociale media, vooral op het gebied van gender en seksualiteit.

Het probleem is daarbij, zo zegt die organisatie, dat Meta een systeem van kunstmatige intelligentie gebruikt om overtredingen van de eigen regels vast te stellen, bijvoorbeeld als het gaat om naakt of mensenhandel. Maar dat systeem wordt gemanipuleerd doordat tegenstanders van abortus of genderdiversiteit campagnes aan het voeren zijn om zulke accounts massaal te rapporteren als accounts die de regels overtreden.

Conservatieve koerswijziging

Lotje Beek van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom (BOF) noemt het in een reactie "schandalig" dat er tientallen accounts zoals The Queer Agenda de afgelopen tijd zijn geblokkeerd, maar zegt dat het "in lijn ligt met wat we vaker zien bij Meta. Vlak na de verkiezing van Trump bleek al dat mensen niet meer konden zoeken op de term '#democrats', en bepaalde abortus-accounts werden eerder ook al verwijderd."

Net als Van Gemert legt zij de link met het tweede presidentschap van Trump, en de conservatieve koerswijziging die Meta-topman Mark Zuckerberg begin dit jaar aankondigde.

Voor de duidelijkheid, zegt Beek, "Meta mag regels stellen op de eigen platforms, zo lang dat in lijn is met de wet. Als het gaat om bijvoorbeeld kinderporno móet het bedrijf zelfs ingrijpen. Maar ook zaken die wettelijk toegestaan zijn, zoals bijvoorbeeld naaktfoto's, mogen geweerd worden als het bedrijf dat niet passend vindt op de eigen platforms."

Maar, zo zegt Beek, als er accounts worden geblokkeerd moet dat wel altijd goed gemotiveerd worden. Én er moet een mogelijkheid zijn voor de eigenaars van zulke accounts om bezwaar te maken. En dat doet het bedrijf nu niet goed.

'Europese Commissie moet ingrijpen'

Beek wijst erop dat de blokkade van sommige queer- en abortus-accounts weer werd opgeheven, nadat de eigenaars hadden geklaagd bij Meta. In zulke gevallen gaf het bedrijf vaak de eigen automatische controle op overtredingen de schuld van zulke onterechte verbanningen. Beek wijst erop dat "het wel erg vaak progressieve platforms zijn, die de dupe worden van zulke 'technische fouten".

Hoe dan ook is het in strijd met Europese wetgeving als socialemedia-accounts of posts met een bepaalde ideologische of politieke insteek strenger beoordelen dan andere. "De Europese Commissie moet hier ingrijpen: de wet moet worden nageleefd, en anders moeten er sancties worden opgelegd aan Meta."

'Vertrouw niet op andermans platform'

Dat kan nog wel even duren, erkent Beek, en haar tip aan organisaties zoals The Queer Agenda is dan ook: "Probeer niet te afhankelijk te zijn van één platform, en probeer mensen te trekken naar je eigen platform of site, zodat je je bereik zelf in de hand hebt."

Dat is ook exact wat The Queer Agenda van plan is, zegt Van Gemert: die organisatie heeft inmiddels een eigen website in de lucht, en denkt nu ook aan groepen op Signal, een non-profitconcurrent van WhatsApp. "Daarnaast willen we offline beginnen, doormiddel van bijvoorbeeld een magazine."

Temperaturen van 13 of 14 graden: dat is voor deze tijd van het jaar echt heel uitzonderlijk. En het was ook nog eens meerdere dagen op rij het geval. De gemiddelde maximumtemperatuur in december is net iets minder dan 7 graden.

De wind komt al een tijdje uit het zuiden. Daardoor kan heel zachte lucht vanuit Spanje en Portugal richting Nederland stromen. Het is dus de windrichting die voor de hoge temperatuur zorgt, maar klimaatverandering speelt ook een grote rol. De maand december is de afgelopen jaren steeds warmer geworden. De gemiddelde temperatuur is gestegen van 2,9 naar 4,9 graden.

Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, in Noord-Amerika, is het weer op dit moment compleet het tegenovergestelde. In grote delen van Canada en ook in het noordoosten van de Verenigde Staten is er veel sneeuw gevallen en komt er nog meer sneeuw aan. Het is daar volop winterweer met temperaturen die overdag niet meer boven het vriespunt komen.

Wat veroorzaakt dat enorme verschil en zit er op de lange termijn verandering aan te komen?

Warme zuidenwind door golvende straalstroom

Op het onderstaande plaatje zie je die temperatuurverschillen goed. De blauwe kleuren boven Noord-Amerika laten zien waar het op dit moment heel koud is. De oranje, gele en lichtgroene kleuren geven aan waar de warme lucht aanwezig is.

De straalstroom golft op dit moment over de Atlantische Oceaan van Amerika naar Europa. Dit vormt de begrenzing tussen deze verschillende luchtsoorten.

In de 'inhammen' kan koude lucht afzakken naar het zuiden of warme lucht juist naar het noorden stromen. In West-Europa hebben we op dit moment dus met het laatste te maken.

Het onregelmatige en golvende patroon van de straalstroom kan mogelijk gelinkt worden aan de poolwervel. Dit is een smalle strook met heel hoge windsnelheden die hoog in de atmosfeer zit boven de polen van onze aarde. Elke winter komt de poolwervel boven de Noordpool tot ontwikkeling. Je kan het zien als een lint om de extreem koude lucht boven de poolgebieden te houden.

Stel je voor dat een lint niet strak, maar losjes om een cadeautje geknoopt is. Er komen plooien in en soms valt het lint helemaal naar beneden. Dat kan ook gebeuren in het geval van een zwakke en golvende poolwervel. Het gevolg: koude lucht die kan gaan afzakken naar het zuiden. Als dit samenvalt met een zwakkere straalstroom krijg je dus een veel grilliger patroon met uitgesproken warme en koude gebieden.

Ik ga de winterliefhebbers waarschijnlijk teleurstellen met de volgende zinnen. De komende dagen komt er geen verandering aan de zuidelijke windrichting. Het blijft hierdoor bovengemiddeld zacht met temperaturen rond 10 graden. Geregeld is er veel bewolking en af en toe breekt de zon door. Neerslag valt er daarbij niet of nauwelijks.

Een 35-jarige man uit Drachten die werd verdacht van meerdere verkrachtingen is vanmiddag vrijgesproken. De rechtbank stelde dat er onvoldoende bewijs was om tot een veroordeling te komen.

De man werd wel veroordeeld tot vijf maanden cel voor ontucht met een minderjarige omdat er in dat geval wel voldoende bewijs was, meldt Omrop Fryslân. Die vijf maanden heeft hij in voorarrest gezeten. Hij is nu dus vrij.

Het Openbaar Ministerie (OM) had acht jaar cel en tbs met dwangverpleging tegen de man geëist.

Volgens het OM stond vast dat verdachte tussen 2013 en 2021 zes kwetsbare jongens of jonge mannen seksueel heeft misbruikt en verkracht. Hij zou veelvuldig feestjes hebben georganiseerd bij hem thuis en op zijn boot. Daar kwamen vooral jonge jongens over de vloer en werd veel drugs gebruikt, aldus het OM.

"Verdachte deed het voorkomen dat er sprake was van een vriendschappelijke relatie en dat hij een luisterend oor bood, alsmede onderdak, eten en drinken", aldus het OM. "Vervolgens heeft hij de jongens seksueel misbruikt. De man was zich van de jonge leeftijd en de kwetsbaarheid bewust en heeft daar misbruik van gemaakt."

Consistent

Het OM stelde dat de verklaringen van de jongens die aangifte deden "gedetailleerd, consistent en betrouwbaar" zijn. De man uit Drachten heeft het misbruik en de verkrachtingen altijd ontkend.

Al tijdens de rechtszitting bleek dat het moeilijk was om het bewijs rond te krijgen. Bij seksueel geweld zijn meestal geen getuigen: het is het woord van de een tegen het woord van de ander. Het OM drong daarom aan op het opvoeren van zogenoemd schakelbewijs. Eenvoudig gezegd: als meer slachtoffers hetzelfde zeggen, is er bewijs dat de man daadwerkelijk schuldig is.

Geen schakelbewijs

Maar in zijn oordeel vandaag stelt de rechtbank dat er geen schakelbewijs is omdat de jongens die soms na lange tijd aangifte deden steeds andere verklaringen aflegden bij de politie.

"De verklaringen van aangevers over en weer kunnen niet als schakelbewijs gebruikt worden vanwege de onbetrouwbaarheid van de verklaringen, de (al dan niet bewuste) beïnvloeding door derden en het grote tijdsverloop", aldus het vonnis.

Volgens de rechtbank waren getuigenissen soms tegenstrijdig, een van de vermeende slachtoffers kon zich niet herinneren wat er precies was gebeurd.

Zo is bijvoorbeeld niet vast te stellen waar iets heeft plaatsgevonden. Van vier slachtoffers vindt de rechtbank dat ze wel betrouwbaar zijn.

De raadsman van de 35-jarige man, Ralph Titahena, zegt positief te zijn over de vrijspraak van zijn cliënt voor de zwaarste verdenkingen. Hij noemde de rechtszaak al eerder "veel geschreeuw en weinig wol".

Er zijn meer vragen dan antwoorden na de onderschepping van een olietanker en zijn lading Venezolaanse olie door de VS gisteravond. De Skipper, zoals de tanker heet, is door Amerikaanse troepen en FBI-agenten voor de Venezolaanse kust overgenomen.

Waar het schip en de bemanning zich nu bevinden, is onduidelijk. Volgens het Witte Huis gaat de tanker naar een Amerikaanse haven en is het de bedoeling dat de olie in beslag wordt genomen.

De actie is een dramatische escalatie na de massale Amerikaanse troepenopbouw in de Caribische Zee en het ultimatum van president Trump aan de Venezolaanse leider Maduro om op te stappen. "We zijn terug bij het recht van de jungle", zegt Ben Bekkering, onderzoeker bij Instituut Clingendael en voormalig viceadmiraal bij de marine. "Amerika handelt unilateraal."

De Amerikaanse minister van Justitie Bondi liet gisteren een video zien van de actie, uitgevoerd door een klein team van mariniers, kustwacht-officieren en federale agenten:

Waar de onderschepping precies plaatsvond, is niet bekendgemaakt, maar The New York Times heeft een kaart gepubliceerd met daarop de laatst bekende locatie van de tanker, zo'n 250 kilometer ten noordoosten van de Venezolaanse kust, tussen de Caribische eilanden Grenada en Tobago.

De Skipper voer onder de vlag van Guyana, buurland van Venezuela, maar staat in dat land niet geregistreerd. The New York Times meldt op basis van satellietbeelden en foto's dat het schip dit jaar vaak tussen China, Iran en Venezuela heeft gevaren.

De tanker zou op 4 of 5 december zijn vertrokken vanaf de Venezolaanse oliehaven Puerto José met bestemming ergens in Azië. De lading bestond uit 1,8 miljoen vaten ruwe olie, waarvan een deel al was overgeslagen op een andere tanker voordat de Amerikanen aan boord kwamen, meldt persbureau Reuters. De BBC schat de waarde van de lading op mogelijk meer dan 80 miljoen euro.

Venezuela noemt de actie "internationale piraterij" en beschuldigt president Trump van een poging om de olievoorraden van het land in te pikken. De regering-Trump zegt dat de tanker onderdeel is van een schaduwvloot die wordt gebruikt om olie te verschepen die onder Amerikaanse sancties valt.

Ook het schip zelf wordt genoemd in een sanctie door het Amerikaanse ministerie van Financiën. De Skipper, die eerder onder andere namen heeft gevaren, zou mede olie-inkomsten hebben gegenereerd voor het Iraanse elitekorps - de Revolutionaire Garde - en Hezbollah, die allebei door de VS als terroristische organisaties worden beschouwd.

"Mogen de grote landen alles bepalen en moet de rest zich eraan houden?", zegt Ben Bekkering. "In het verleden voerde de VS anti-drugsoperaties uit volgens de principes van rechtshandhaving. Daar zijn ze van afgestapt. Het lijkt nu meer op oorlogsvoering, maar hoe ze de laatste tijd handelen in dat gebied is ook niet volgens het oorlogsrecht." Hij verwijst daarmee naar de dodelijke Amerikaanse aanvallen op vermeende drugsboten in de Caribische Zee en de oostelijke Stille Oceaan.

Twee weken geleden heeft een federale rechter in de VS het bevel gegeven voor de inbeslagname van de Skipper, melden Amerikaanse functionarissen. Aanleiding zou de smokkel zijn van Iraanse olie door de tanker in het verleden.

Volgens de bron van The New York Times worden Maduro en zijn regering in het bevel niet genoemd. Maar het bevel is niet openbaar gemaakt, waardoor de juridische gronden van de actie van gisteravond schimmig blijven.

Op de knieën krijgen

"Er is onder journalisten en onder het publiek grote verwarring over de juridische aspecten ervan", zegt Peter van der Kruit, adviseur van het juridisch adviesbureau voor maritiem recht JNAB. "Amerika maakt gebruik van de verwarring door de aard van deze inbeslagname onduidelijk te maken."

Hij verwijst naar het feit dat er zowel militaire als civiele handhavingsofficieren betrokken zijn bij de actie. Dat zou een grijs gebied creëren tussen een oorlogshandeling en rechtshandhaving.

Voormalig viceadmiraal Bekkering ziet dat anders. "De Amerikanen zijn voorbij de discussie of dit oorlog is of rechtshandhaving. Voor mij is het klip en klaar wat ze willen. Ze hebben besloten dat ze Venezuela op de knieën moeten krijgen."

Volgens Bekkering heeft de VS een zwak argument, omdat ze optreden om hun eigen sancties te handhaven. Er bestaan geen VN-sancties tegen het land. "De VS heeft voor zichzelf een juridisch kader geschetst en zichzelf een mandaat gegeven. Ze vinden dat Maduro weg moet. Maar of het juridisch houdbaar is, betwijfel ik."