NOS Nieuws - Algemeen

Een Spaanse provincie die afgelopen zomer grotendeels werd verwoest door bosbranden, is in de prijzen gevallen bij de jaarlijkse kerstloterij El Gordo. Bewoners van het dorp La Bañeza in de provincie Léon zijn de grootste winnaars: zij mogen in totaal 468 miljoen euro verdelen.

Het dorp, met zo'n 13.000 bewoners, werd in augustus getroffen door de zwaarste bosbranden uit de Spaanse geschiedenis. Tienduizenden hectaren in de provincie werden in de as gelegd en er vielen ook enkele doden.

Daarnaast moest een grote suikerfabriek in La Bañeza dit jaar sluiten, waardoor duizend mensen hun baan verloren. De burgemeester van het dorp sprak van een "geschenk uit de hemel voor een gebied dat dit zo erg nodig heeft".

De leden van de lokale voetbalclub La Bañeza FC waren de grootste winnaars: zij ontvangen samen 268 miljoen euro. "Nu kunnen we Kylian Mbappé contracteren", zei een van de leden over de wereldberoemde Franse aanvaller tijdens de uitzending van omroep RTVE.

El Gordo (Spaans voor: 'de dikke') is een wereldberoemde loterij die al sinds 1812 door de Spaanse overheid wordt georganiseerd. Het is daarmee een van de oudste loterijen ter wereld. Elk jaar wordt uitgekeken naar de trekking, waar veel Spanjaarden traditioneel met vrienden, collega's of familie aan meedoen en die live op tv wordt uitgezonden.

Een heel lot kost 200 euro, maar veel deelnemers kopen een décimo, een tiende lot. De hoofdprijs, waarbij een heel lot vier miljoen euro oplevert, werd dit jaar 198 keer uitgekeerd. Dit jaar werd meer dan 2,77 miljard euro uitgedeeld aan deelnemers, 70 miljoen meer dan vorig jaar.

De tweede prijs van 1,25 miljoen euro per heel lot ging naar bewoners van de wijk Chueca in Madrid. Direct na de bekendmaking verzamelden zich juichende mensen voor de winkel waar alle 198 winnende loten waren verkocht en werd champagne ontkurkt. "Dit is ongelooflijk. De kopers zijn voornamelijk gewone mensen uit de buurt", aldus de eigenaar van de winkel tegen de Spaanse zender RTVE.

Een van de verdachten van een strafzaak over een drugslab in het Friese Aldwâld is vrijdag door de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) uitgeleverd aan Nederland. Dat heeft het Openbaar Ministerie bekendgemaakt.

De 38-jarige man uit Leiden werd na de ontmanteling van het lab in Friesland niet thuis gevonden. Hij bleek naar Dubai te zijn gevlucht en werd daar later aangehouden.

Volgens het OM heeft de verdachte mogelijk leiding gegeven aan een criminele organisatie die cocaïne uit Zuid-Amerika naar Nederland haalde en deze drugs vervolgens verwerkte in een tot drugslab omgebouwde melkfabriek.

Twaalf arrestaties

De politie ontmantelde het drugslab in december vorig jaar en viel tegelijkertijd binnen bij loodsen in Nederland en in België. In totaal werden acht verdachten gearresteerd. Later werden nog eens vier anderen aangehouden.

Vijf van de arrestanten werden 16 december veroordeeld, onder wie drie Colombianen die 25 maanden cel kregen. Twee andere mannen werden veroordeeld tot een taakstraf van 168 en 240 uur. Zij hadden hun celstraf al in voorarrest uitgezeten.

Het OM had met de vijf verdachten procesafspraken gemaakt. Tegen zes anderen lopen nog strafzaken.

Wat zijn procesafspraken?

Een procesafspraak is een overeenkomst tussen het OM en een verdachte. Ze spreken af wat bewezen kan worden en welke straf daarbij hoort.

Het OM mag maximaal een derde minder straf eisen. In ruil daarvoor voeren advocaten geen verweer, vragen ze niet om extra onderzoek en gaat de verdachte niet in hoger beroep.

De rechtbank moet akkoord geven voor de deal. Rechters kijken eerst of er genoeg bewijs ligt tegen de verdachte en daarna of het een eerlijke afspraak is.

De politie vermoedde al langer dat de verdachten deeluitmaakten van een groep drugscriminelen uit Nederland en Zuid-Amerika. Deze groep produceerde cocaïne op grote schaal en hield zich bezig met de handel in ketamine en BMK. Dat laatste is een verboden stof die gebruikt wordt voor het maken van methamfetamine, ook bekend als crystal meth.

Cocaïne wordt vaak in andere materialen gesmokkeld, waarna het vervolgens weer verwerkt wordt tot 'bruikbare' drugs, zoals gebeurde in het drugslab in Friesland. In de oude melkfabriek werd op de dag van de inval 1,7 kilo uitgewassen cocaïne gevonden. Daarnaast trof de politie nog eens 360 kilo materiaal aan waarin de cocaïne was verwerkt.

De uitgeleverde verdachte is vandaag voorgeleid aan de rechter. Die heeft bepaald dat hij nog zeker veertien dagen blijft vastzitten. De man wordt ook verdacht van drugshandel en witwassen.

De douane heeft tijdens een standaardcontrole in de haven van Vlissingen 13 kilo hasj aangetroffen. De drugs zaten verstopt in pakken wasmiddel en hadden Suriname als bestemming.

Het is de derde keer in een paar weken tijd dat de douane hasj onderschept in de haven van Vlissingen, meldt Omroep Zeeland. Op 14 november en 5 december werd er ook al eens respectievelijk 49 en 21 kilo hasj gevonden. Ook die pakketten waren bestemd voor Suriname.

De hasj is inmiddels vernietigd, meldt het Openbaar Ministerie.

Het is een onwelkome verschijning door het hele land: de reuzenberenklauw. Wie met de plant in aanraking komt, kan jeuk, ontstekingen of zelfs brandwonden oplopen. Om de oprukkende exoot te bestrijden, worden nu in Almere varkens ingezet.

De varkens zijn vooral dol op de jonge scheuten van de plant. Daarnaast ploegen ze met hun neus de grond om, waardoor de zaden sneller omhoog komen en de kiemen worden opgegeten.

Er trekken nu zestien varkens door het Waterlandse bos bij Almere Haven. "Wat ze het allerliefste doen is wroeten. Als je dit proces herhaalt over een aantal jaar dan put je de plant uit en verdwijnt die", vertelt initiatiefnemer Arthur Rosenboom van de organisatie Bosvarken tegen Omroep Flevoland.

Bestrijding belangrijk

De strijd tegen de berenklauw is hard nodig, want de ongenode gast wint snel terrein. "Eén plant kan wel twintigduizend zaden bevatten en het kan wel zeven jaar duren voor zo'n zaadje ontkiemt", zegt Amy Zeeman van Staatsbosbeheer. "Dus je hebt een heel lange periode nodig om de plant goed uit te roeien."

Het gebied waar de varkens momenteel aan het werk zijn, is afgezet met schrikdraad. Dit om de veiligheid van de dieren en van eventuele bezoekers te borgen. Nu zijn het nog zestien varkens, uiteindelijk zullen dat er vijftig worden.

De natuurvriendelijke bestrijding van de reuzenberenklauw is een proef en zal een jaar duren. Als de resultaten goed zijn, zullen de varkens op meer locaties in de provincie worden ingezet.

De online diensten van het Franse postbedrijf La Poste zijn maandagochtend getroffen door een cyberaanval. Ook banken in het land werden het doelwit. Daarmee zouden in totaal miljoenen Fransen zijn getroffen door de aanval.

La Poste bevestigt de ddos-aanval in een verklaring. Er zijn geen gevolgen voor de klantgegevens, benadrukt het bedrijf. Wel verstoort de aanval de bezorging van pakketten en post in de drukke kerstperiode. Drie dagen voor kerst klagen veel klanten op sociale media, bijvoorbeeld dat ze hun pakketten niet kunnen 'volgen'.

Bankzaken

Ook klanten van La Banque Postale, de banktak van het bedrijf, ondervinden problemen. Ze kunnen bijvoorbeeld geen betalingen goedkeuren in de app. Via sms kunnen ze alsnog geld overmaken, zegt de bank. Ook betalingen met een bankpas zijn mogelijk. Lokale media melden problemen bij de banken Caisse d'Epargne en Banque Populaire.

Bij een ddos-aanval worden grote hoeveelheden internetverkeer een bepaalde kant op gestuurd, zodat servers overbelast raken.

Omroep Max stopt vanwege de bezuinigingen op de NPO volgende zomer met het tv-programma Carrie op Vrijdag, heeft de omroep bekendgemaakt. Ook het programma Het Hoge Noorden van Dionne Stax verdwijnt na twee seizoenen van de buis.

De vrijdaguitzending van de doordeweekse talkshow Tijd voor Max vervalt per 2027 ook en maakt eerder een zomerstop. Volgens de omroep zullen zo'n veertig uitzendingen per jaar minder worden gemaakt.

Omroep Max meldt dat de bezuinigingen ook gevolgen hebben voor het personeel en de radioprogramma's. Hoeveel banen er komen te vervallen is nog niet bekend.

156 miljoen

De Nederlandse Publieke Omroep (NPO) krijgt vanaf 2027 156 miljoen euro minder van de overheid. Eerder maakten BNNVARA, KRONCRV en AVROTROS bekend dat er programma's zullen verdwijnen vanaf 2027.

"Het doet pijn dat politiek Den Haag deze enorm forse bezuiniging heeft opgelegd, waardoor we afscheid moeten nemen van belangrijke, goed bekeken en hooggewaardeerde uitzendingen en programma's", zegt directeur Jan Slagter. "Het treft de makers, maar vooral ook onze kijkers. We houden hoop dat het toekomstige kabinet dit besluit herroept of in ieder geval een deel van de bezuinigingen terugdraait."

De Amerikaanse president Trump heeft zich de woede van Denemarken en Groenland op de hals gehaald met de aanstelling van een speciale gezant voor Groenland, dat een autonoom gebied is van het koninkrijk Denemarken.

Gisteravond zei Trump op zijn platform Truth Social aan dat hij de gouverneur van de staat Louisiana hiervoor heeft aangezocht. De Deense minister van Buitenlandse Zaken Lars Løkke Rasmussen zei tegen de Deense televisiezender TV2 dat hij daarover "zeer ontstemd" is.

Rasmussen noemt zowel de aanstelling als de verklaring van de Amerikaanse president "onaanvaardbaar" en stelt dat de benoeming van de speciale gezant "uit het niets" komt.

Gouverneur Landry begrijpt volgens Trump "hoe essentieel Groenland is voor onze nationale veiligheid en het behartigen van de belangen van ons land". Landry zelf zegt op X dat hij "vereerd is om als vrijwilliger te werken aan het inlijven van Groenland". Hij voegde eraan toe dat zijn nieuwe rol geen invloed heeft op zijn gouverneurschap.

Minister Rasmussen heeft de Amerikaanse ambassadeur in Denemarken op het matje geroepen. Die moet tekst en uitleg geven over de aanstelling.

Territoriale integriteit

Trumps aankondiging geldt als een nieuwe stap in het Amerikaanse streven om Groenland bij de VS te voegen. De Amerikaanse president wil dat land inlijven omdat Groenland onder meer militair strategisch gelegen is tussen de VS en Rusland. Ook zijn de scheepvaartroutes in het gebied door de opwarming van de aarde steeds belangrijker. Daarnaast heeft Groenland veel mineralen, metalen en andere grondstoffen voor onder meer industrie en energie.

In een gezamenlijke verklaring zeggen de Deense premier Mette Frederiksen en haar Groenlandse evenknie Jens-Frederik Nielsen dat "nationale grenzen en soevereiniteit van staten geworteld zijn in het internationale recht" en dat het annexeren van andere landen niet kan. "Ook niet met een argument over internationale veiligheid."

Ook de Europese Unie sluit zich daarbij aan. Een woordvoerder van de EU stelt dat "de territoriale integriteit en soevereiniteit van het Deense koninkrijk, inclusief Groenland, moet worden gewaarborgd." De Groenlandse premier Nielsen reageerde vanochtend al dat Groenlanders "zelf hun toekomst bepalen en dat hun territoriale integriteit gerespecteerd moet worden."

'Buitenlandse inmenging'

In maart verhoogde de VS de druk op Groenland door er een delegatie naartoe te sturen. Zo bracht de Amerikaanse vicepresident Vance een bezoek aan een militaire basis in het noordwesten van het land, waar zowel de Denen als de Groenlanders zich boos over maakten.

De toenmalige premier van Groenland noemde het bezoek een vorm van machtsvertoon en "buitenlandse inmenging". De Deense premier veroordeelde de Amerikaanse acties als "onaanvaardbaar."

In augustus riep de Deense regering de diplomaat van de VS ook al op het matje. Dat gebeurde nadat zeker drie Amerikanen, die banden hebben met de regering-Trump, volgens de omroep DR hadden geprobeerd om de publieke opinie in Groenland te beïnvloeden.

Onafhankelijkheid

Groenland hoort al zo'n 200 jaar bij het Deense koninkrijk, maar heeft sinds 1979 enige autonomie. Het heeft ook een eigen overheid, maar Denemarken gaat nog wel over onder meer defensie en buitenlandse zaken. Groenlanders hebben wel de wens om onafhankelijk te worden, maar ze zijn het nog niet eens over hoe snel dat onafhankelijkheidsproces in gang gezet moet worden. Sinds 2009 heeft Groenland de mogelijkheid om via een referendum de onafhankelijkheid uit te roepen, maar dat is nog niet gebeurd.

De Britse zanger en gitarist Chris Rea is op 74-jarige leeftijd overleden, heeft zijn familie bekendgemaakt. Hij is onder meer bekend van zijn kerstklassieker Driving home for Christmas. Andere bekende nummers zijn Josephine en I can hear your heartbeat.

Met zijn kenmerkende hese stemgeluid had hij vooral succes in de jaren 80. Hij nam 25 soloalbums op en verkocht meer dan 30 miljoen platen.

Rea werd in 1951 geboren als zoon van een Italiaanse vader en een Ierse moeder, in een gezin met zeven kinderen. De familie was plaatselijk bekend door de ijszaken van zijn vader. Rea dacht voorbestemd te zijn om de zaak uit te bouwen tot een wereldwijd concern, "maar ik bracht mijn tijd al slidegitaar-spelend door in het magazijn".

In zijn jonge jaren was hij actief bij verschillende bands, maar uiteindelijk ging hij solo verder. Het leidde in 1974 tot zijn debuutsingle, So much love.

Hotel in Düsseldorf

In 1985 nam hij Josephine op, dat in eigen land niet hoog kwam in de hitlijsten maar in Nederland zijn grootste succes tot dan toe betekende. Rea schreef het lied in een hotel in de Duitse stad Düsseldorf toen hij heimwee had naar zijn oudste dochter Josephine. Later kreeg ook zijn andere dochter Julia een nummer naar zich vernoemd.

Driving home for Christmas werd uitgebracht in 1986 op de B-kant van de single Hello Friend en was ook niet meteen een klapper. In Nederland kwam het in de hitlijsten niet verder dan de tipparade.

In december 1986 werd het nummer gespeeld in het Nederlandse programma AVRO's Toppop, voorzien van beelden van wegen rond Hilversum.

Het succes in het Verenigd Koninkrijk kwam pas nadat het nummer in licht aangepaste versie in 1988 op een compilatiealbum was uitgebracht. In de decennia daarna groeide het uit tot een echte kerstklassieker. Zo is het een vaste waarde in de Top 2000.

In interviews vertelde Rea dat hij Driving home for Christmas in 1978 al had geschreven. De inspiratie voor het nummer kwam toen zijn platencontract afliep en hij met zijn vrouw vanaf Londen in winterse omstandigheden op de terugweg was naar huis.

"We stonden steeds in de file en ik keek naar de andere automobilisten, die er allemaal zo ellendig uitzagen", zei hij in 2016 tegen The Guardian. "Bij wijze van grap begon ik te zingen: We're driving home for Christmas... En elke keer als een straatlantaarn in de auto scheen, schreef ik de tekst." Hij zong het nummer voor het eerst live in 2014.

Alvleesklierkanker

Rea kampte een groot deel van zijn leven met gezondheidsklachten. Zo werd bij hem alvleesklierkanker vastgesteld, waardoor in 2001 zijn alvleesklier en delen van zijn maag en dunne darm werden verwijderd. Als gevolg daarvan ontwikkelde hij diabetes.

In 2016 kreeg Rea een beroerte en in 2017 zakte hij tijdens een concert in Oxford op het podium in elkaar. Hij moest een aantal optredens annuleren. Vijf jaar geleden vertelde hij in een interview dat hij 34 pillen per dag moest slikken. In een ander vraaggesprek zei hij dat hij niet bang was om te sterven.

De zanger overleed volgens zijn familie na een kort ziekbed in het ziekenhuis. Hij was getrouwd met Joan Lesley, die hij op zijn zeventiende had ontmoet.

Op een kanaal in het westen van Engeland zijn bij een dijkdoorbraak twee boten in een gat gestort. Er zijn geen gewonden.

Een derde schip hangt deels over de rand, is te zien op beelden:

Het gat bij de plaats Whitchurch is zo'n vier meter diep en circa vijftig meter lang. De hulpdiensten spreken van een zinkgat.

Vannacht begaf een van de oevers van het Llangollen-kanaal het door nog onbekende oorzaak. De brandweer kreeg rond 04.22 uur een melding dat het water uit het kanaal het omliggende land op stroomde.

Aardbeving

Er waren geen mensen op de boten die in het gat zijn gestort, wel op de twee vaartuigen die dicht bij het gat liggen. Zij zijn door de brandweer in veiligheid gebracht. Zo'n twaalf bewoners zijn elders opgevangen.

Sommige omwonenden dachten dat er een aardbeving was toen de oever instortte, schrijft de BBC. Het geluid was zo hard dat bewoners hun schip ontvluchtten.

Harde klap

"We werden rond 04.20 uur wakker van een harde klap. Er vielen ook spullen uit de kasten. We zijn daarna van boord gegaan", zegt de bewoner van een boot die op zo'n tachtig meter van de instorting lag. Volgens een lokale politicus is het "een wonder" dat er geen slachtoffers zijn.

De brandweer heeft in het kanaal een dam geplaatst om te voorkomen dat er nog meer water wegloopt.

Een Russische generaal die in Moskou gedood wordt door een autobom, een drone-aanval op een Russische haven bij de Krim en eentje op een olietanker in de Middellandse Zee. Oekraïne lijkt de afgelopen dagen flink toe te slaan met mediagenieke aanvallen op Russische doelen, al is de aanslag met de autobom nog niet opgeëist. De aanvallen zijn ver weg van de frontlinie in Oost-Oekraïne.

Zulke aanvallen vinden al jarenlang plaats en zijn niet nieuw, zegt defensie-expert Patrick Bolder van het The Hague Centre for Strategic Studies. "In 2022 had je al de aanval op de Kertsj-brug, en daarna drone-aanvallen op Russische schepen in de Zwarte Zee."

Wat wél nieuw is, is dat Oekraïne er in slaagt om steeds verder van het eigen land Russische doelen te treffen, zoals de tanker uit de Russische 'schaduwvloot' bij Libië. "Om dat te bereiken heeft Oekraïne óf een drone gebruikt die op duizenden kilometers afstand kan toeslaan, of ze zijn ook drones gaan gebruiken die gelanceerd worden van reguliere koopvaardijschepen", zegt defensie-expert Erik Stijnman van Instituut Clingendael. "Hoe dan ook is het een bijzondere ontwikkeling."

Geen game-changer

Zulke aanvallen zullen de situatie aan de frontlinie niet direct doen kantelen, benadrukken defensie-deskundigen tegenover de NOS. "Ik ben niet zo van de gamechangers", zegt oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. Maar ze hebben wel degelijk effect op het vermogen van Rusland om oorlog te voeren, zegt hij: "Met zulke 'diepe operaties' in vijandelijk gebied slaagt Oekraïne er al langer in om de logistieke lijnen van het Russische leger aan te tasten. En nu beschadigen ze dus ook het verdienmodel van de Russen: de productie en export van olie."

De Russische capaciteit om olie te produceren is door Oekraïense aanvallen al met zo'n 20 procent afgenomen, zegt Bolder. En dat levert niet alleen problemen op voor de Russische oorlogsmachine. "Het is een gigantisch land, en ze hebben nu al moeite alle regio's van benzine te voorzien. De prijzen zijn gestegen, er staan rijen bij tankstations, en de economie staat er in zijn algemeen slecht voor. Dat vergroot de angst onder gewone Russen: welke gevolgen gaan wij op een gegeven moment voelen?"

Uitputtingsslag

Alle experts die de NOS sprak hebben het over een 'uitputtingsoorlog' die nu woedt tussen beide landen. Rusland teistert de Oekraïense energievoorziening en valt burgerdoelen aan, in de hoop de ruggengraat van burgers en bestuurders te breken. Oekraïne doet hetzelfde bij de Russische olie-industrie. Ze móeten wel, want aan het front verschuift er weinig meer. "Op de grond krijgt Oekraïne de oorlog niet gewonnen", zegt Stijnman, "en dus grijpen ze naar doelen op afstand."

Nieuwsuur onderzocht de impact van die Oekraïense aanvallen:

"Aan de andere kant zijn de Russen ook nauwelijks meer in staat om terrein te winnen", zo zegt De Kruif. "Dat zie je bij steden als Koepjansk en Slovjansk, die ze maar niet veroverd krijgen."

Bij de stad Siversk hebben de Russen 40 maanden nodig gehad om 20 kilometer vooruit te komen, vult Bolder aan. "Rusland heeft nu bijna 1,2 miljoen militairen verloren. Het land heeft nog steeds minder Oekraïens grondgebied in handen dan vlak na de invasie in 2022. Ze hebben de oorlog eigenlijk al verloren, maar Poetin wil en kan niet meer terug."

Onderhandelingen

Van de 'vredesonderhandelingen' die nu onder Amerikaanse druk gevoerd worden met Oekraïne en Rusland, los van elkaar, hoeven we in ieder geval weinig te verwachten. "Poetin heeft zichzelf aan de onderhandelingstafel gebluft door te verwijzen naar militaire successen die er niet zijn", aldus de Kruif, "en te suggereren dat een doorbraak van Russische kant aanstaande is. Als die bluf uitkomt, krijg je weer een heel ander verhaal."

Hoe dan ook slaan de onderhandelingen nergens op, stelt Bolder: "De onderhandelingen tussen Russen en Amerikanen worden gevoerd tussen zakenlui onderling, die het vooral hebben over zakelijke belangen. Met Oekraïne wordt vooral onderhandeld over militaire zaken, over het afstaan van grondgebied en dergelijke. Ze hebben het over totaal verschillende zaken, en die werelden zullen nooit bij elkaar komen."

Welke kant gaat de oorlog dan op, blijft het de patstelling die het nu is? "Ergens komt er een keer een 'culminatiepunt'", zegt Stijnman, een moment waarop al die losse aanvallen ineens optellen tot een doorbraak. "Het is alleen lastig te voorspellen wanneer en aan welke zijde."

China voert voorlopige importheffingen van bijna 22 tot ruim 42 procent in op bepaalde Europese zuivelproducenten. FrieslandCampina behoort tot de zwaarst getroffen bedrijven. De Chinese maatregel vloeit voort uit een Chinees onderzoek naar Europese zuivelproducten, waarschijnlijk uitgevoerd in een reactie op Europese heffingen op Chinese elektrische auto's.

Volgens het Chinese ministerie van Handel heeft de binnenlandse zuivelindustrie "substantiële schade" ondervonden door gesubsidieerde Europese zuivel. Het onderzoek loopt sinds augustus vorig jaar en kijkt specifiek naar kazen en ongezoete room. Het grootste zuivelexportproduct van Nederland naar China, babymelkpoeder, valt er niet onder.

Elektrische auto's

Het onderzoek is destijds gestart om Europese landen tegen elkaar uit te spelen, zeggen diplomaten en experts. De Europese Commissie kondigde in 2024 heffingen aan op Chinese elektrische auto's, waarover toen nog gestemd moest worden door de lidstaten. Door anti-subsidieonderzoeken te starten tegen Europese voedselproducten zoals zuivel, varkensvlees en cognac, probeerde China de stemming te beïnvloeden. De heffingen op Chinese elektrische auto's kwamen er wel vorig jaar.

Het afgelopen jaar is de handelsrelatie tussen de EU en China zwaar onder druk komen te staan. China produceert meer dan de eigen markt kan opnemen en dumpt goederen op de Europese markt, wat de Europese Commissie ziet als een groot probleem. Bovendien zette het land de monopoliepositie op het gebied van zeldzame aardmetalen in als wapen tijdens de onderhandelingen dit jaar.

Maar ook tussen Nederland en China liep de spanning op, nadat demissionair minister Karremans ingreep bij Nexperia en zich de woede van Peking op de hals haalde.

FrieslandCampina is het enige Europese zuivelbedrijf dat na deelname aan het onderzoek de hoogste importheffing heeft gekregen. Een woordvoerder van FrieslandCampina zegt kennis te hebben genomen van het onderzoek en zich te kunnen voorstellen dat ook andere handelsfactoren een rol speelden bij de beslissing om het Nederlandse bedrijf de hoogste heffing toe te kennen.

Eigen zuivel eerst

Europese zuivelbedrijven heffingen opleggen is ook een uitgelezen kans om meer vaart te zetten achter de ontwikkeling van de eigen zuivelsector in China. Zuivelproducten worden door de Chinese overheid al lange tijd gezien als een sleutel voor economische ontwikkeling. Omdat de productie ervan relatief weinig middelen vereist vergeleken met vlees, vormt de zuivelsector een belangrijke pijler voor voedselzekerheid. Daarom zet China al jaren in op het vergroten van de binnenlandse zuivelproductie en consumptie, om zo minder afhankelijk te zijn van importen.

In algemene zin lijkt dat te lukken. De Chinese import van zuivel piekte in 2021, sindsdien is het aandeel van buitenlandse zuivel in de totale consumptie gedaald van ongeveer 10 naar 6 procent. Voor kaasproducten ligt dit echter anders. De consumptie van buitenlandse kaas in China steeg vorig jaar fors, zo komt naar voren uit cijfers van het Japanse onderzoeksbureau Ashu.

Varkensvlees importheffing

In juni vorig jaar startte China ook een anti-subsidieonderzoek naar geïmporteerde bijproducten van varkensvlees en varkens afkomstig uit de Europese Unie. In september stelde het Chinese ministerie van Handel voorlopige heffingen van 15,6 tot 62,4 procent in. De hoogte van de heffing werd per bedrijf bepaald.

Na onderhandelingen met de betrokken partijen kondigde China vorige week definitieve antidumpingheffingen van bijna 5 tot bijna 20 procent aan. Die heffingen zijn dus flink omlaag gegaan ten opzichte van wat er eerst werd aangekondigd. Ze zijn nu van kracht voor een periode van vijf jaar.

China zal op 21 februari de definitieve antidumpingheffingen voor zuivelproducten bekendmaken.

Moet een verkoper van een huis wel of geen inzicht hebben in de biedingen, al tijdens de biedingstermijn? Daarover is onenigheid in de woonsector. De NVM, de grootste makelaarsvereniging van Nederland, vindt van wel. Maar veel andere partijen in de sector willen er juist vanaf. De overheid vindt dat de partijen er met elkaar uit moeten komen.

Afgelopen week kwam de NVM met een nieuwe, eigen richtlijn. Daarin blijft de mogelijkheid bestaan voor verkopers en makelaars om tussentijds naar de biedingen te kijken. Mensen die een huis willen kopen, krijgen die toegang niet.

Dat is oneerlijk, vindt Vereniging Eigen Huis (VEH), de belangenorganisatie die opkomt voor bestaande en toekomstige huizenbezitters. "De verkoopmakelaar kan te makkelijk informatie doorspelen aan de aankoopmakelaar", zegt een woordvoerder van VEH. "Makelaars kunnen elkaar onderling bellen om biedingsbedragen uit te wisselen en hun klant te informeren hoe ze daarmee een iets beter bod kunnen doen."

Opdrijving prijzen

"Daarvan profiteren de makelaars en de verkoper, omdat het de prijzen opdrijft", zegt VEH. Daarom wil Vereniging Eigen Huis dat makelaars en verkopers van woningen alleen naar de biedingen kunnen kijken nadat de biedingstermijn is afgelopen. Daarin worden zij onder andere gesteund door Vastgoed Nederland, een andere makelaarsvereniging.

"Dat verkopers en makelaars al tijdens de biedingstermijn inzicht hebben in de biedingen, kan bij ons niet door de beugel," zegt Tristan Bons van Vastgoed Nederland. "Dat is juist waar de meeste klachten over komen. Dit is waar handjeklap en kartelvorming plaatsvindt", zegt hij.

Drie manieren om een huis te verkopen

Sinds 2023 moet er een 'biedlogboek' worden bijgehouden. Daarin staan alle biedingen die op een huis worden gedaan. Verkopers kunnen verschillende manieren kiezen om hun huis te verkopen.

De NVM wil dat er ook nog een vierde methode blijft bestaan. Die is vergelijkbaar met eerstgenoemde, maar verkopers en makelaars kunnen tussentijds de biedingen inzien. De NVM is voor, veel sectorgenoten zijn juist tegen.

Eerder dit jaar kwam de woonsector met een gezamenlijk plan om de koop en verkoop van huizen "transparanter en eerlijker" te maken. Maar de NVM tekende die niet.

Regie houden

De grootste makelaarsvereniging vindt dat biedingen inzichtelijk moeten blijven voor de verkoper en zijn of haar verkoopmakelaars: "Zo hebben de verkoper en de makelaar meer zicht en regie tijdens het verkoopproces."

"Het merendeel van de verkopers wil zien hoeveel biedingen er binnenkomen", zegt een woordvoerder van de NVM. "Als er weinig biedingen binnenkomen, kunnen ze hun verkoopstrategie aanpassen. Bijvoorbeeld door meer te adverteren of mee te doen aan een Open Huizen Dag." Volgens de NVM kan het verkoopproces anders onnodig lang duren.

Nabieden

Over één ding zijn de partijen het eens: met nabieden blijft het mogelijk om na de biedingstermijn alsnog een hoger bod te doen. Die mogelijkheid is wettelijk verplicht. Voor de NVM is dat een reden om vast te houden aan de eigen richtlijn. "Met nabieden is er alsnog sprake van een gelijk speelveld."

Het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) heeft tot nu toe zijn handen afgehouden van wetgeving. Demissionair woonminister Keijzer vindt dat de branche eerst zelf met een oplossing moet komen.

"Een groot kunstenaar", "één brok dansgeschiedenis", "een geniale man". Familie, vrienden, collega's en bewonderaars namen vandaag afscheid van choreograaf Hans van Manen, die woensdag op 93-jarige leeftijd overleed. "De hele Nederlandse danswereld is ondenkbaar zonder Hans van Manen."

Behalve een besloten afscheidsbijeenkomst was er vanochtend voor iedereen de gelegenheid om een laatste groet te brengen aan de grootmeester van de Nederlandse dans, "vanwege een overstelpende hoeveelheid reacties", zegt directeur Ted Brandsen van de Nationale Opera & Ballet in Amsterdam. Daar lag Hans Van Manen opgebaard en konden mensen langs zijn kist lopen en een condoleanceregister tekenen.

Om half negen op maandagochtend, bij "niet echt een Hanswaardige entree", stonden toch al tientallen mensen te wachten voor de deuren openden. De hoofdingang van het theater wordt verbouwd. Langs de bouwhekken liepen mensen naar de tijdelijke ingang. In totaal ruim tweehonderd mensen.

'Fan dankzij hem'

Onder hen veel mensen die hem persoonlijk kenden. Maar ook bewonderaars komen afscheid nemen, zoals oud-politicus Dick Benschop. "In de jaren 80 ben ik een keer de schouwburg ingelopen om te kijken wat ballet was. Sindsdien ben ik fan, dankzij hem." Een andere bezoeker heeft jarenlang met hem gewerkt, en is hier "uit respect voor wat hij heeft gedaan, in zijn werk en als mens. Hij zal door heel veel mensen gemist worden."

Bijna iedereen die het wordt gevraagd, noemt de iconische voorstelling Live als meest memorabele stuk. "Die met die danseres die over de Amstel loopt", herinneren aanwezigen zich. De voorstelling ging in 1979 in première, maar kwam nog vijftien seizoenen terug, tot in 2021.

In première op de uitvaart

De besloten afscheidsbijeenkomst was te volgen via YouTube. Daar keken ruim 1300 mensen mee. Van Manen had grotendeels zelf bepaald hoe de bijeenkomst eruit moest zien. Zo kregen de aanwezigen onder meer een deel uit de voorstelling Simple Things te zien, die het Nationale Ballet vanaf volgend jaar september opvoert. "Dan heb ik een première op mijn uitvaart", zei Van Manen daarover.

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema vertelde in een toespraak hoe ze als puber met tegenzin werd meegesleept naar een voorstelling van Van Manen. "Ik dacht iets tuttigs te gaan zien, maar werd diep ontroerd door de schoonheid en de vrijheid die het uitademde."

Dat Hans van Manen niet altijd een heilige was, is ook algemeen bekend, vertelt directeur Brandsen, die het "Nee nee nee! Ziet er niet uit, stop!" dat Van Manen nog wel eens kon roepen, citeert. Maar dat hij een unieke manier van dans maken had, daar zijn alle aanwezigen het vandaag over eens. "Hopelijk kan ik nog heel lang naar zijn balletten blijven gaan", zegt een bezoeker. Dat kan in elk geval komend voorjaar: dan organiseert het Nationale Ballet een groot eerbetoon aan Hans van Manen in Carré.

De vertraging bij het bevolkingsonderzoek borstkanker neemt weer toe. Dat blijkt uit recente brieven van staatssecretaris Judith Tielen van Volksgezondheid aan de Tweede Kamer. Dat betekent dat er minder sterfgevallen kunnen worden voorkomen.

Vrouwen tussen de 50 en 75 jaar moeten eigenlijk om de twee jaar een uitnodiging krijgen voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. Op die manier worden eventuele tumoren eerder opgespoord. Dat is volgens het ministerie van Volksgezondheid en het RIVM van groot belang. Het zorgt ervoor dat behandelingen vaker succesvol zijn en minder belastend, bijvoorbeeld omdat chemotherapie in een aantal gevallen niet nodig is. Ook leidt het tot minder sterfte.

'Alle mogelijkheden ingezet'

De termijn van twee jaar wordt sinds 2019 niet meer gehaald, vooral vanwege personeelstekort. In 2022 moesten vrouwen gemiddeld 2 jaar en 8 maanden wachten op hun volgende uitnodiging. De afgelopen twee jaar werd de tijd tussen twee uitnodigingen teruggedrongen tot gemiddeld 2 jaar en 4 maanden. Maar dat gaat dus weer toenemen, verwacht Tielen.

Want personeel blijft moeilijk te vinden, ondanks alle inspanningen om bijvoorbeeld mensen intern op te leiden. "De problemen op de arbeidsmarkt houden aan", zegt Tielen. En verder zijn "alle mogelijkheden al ingezet". Zo wordt personeel in regio's waar de wachttijden minder lang zijn, tijdelijk ingezet in drukkere regio's. Ook worden de 58 'borstkankerbussen' minder vaak verplaatst om meer tijd over te houden voor het doen van screenings, en de bussen beter te kunnen bemannen.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) liet eerder weten hier bezorgd over te zijn omdat het een belemmering voor deelname kan zijn voor minder validen en vrouwen met een lagere sociaal-economische status.

Het RIVM berekende eerder dat de vertragingen op termijn leiden tot tussen de 30 en 60 sterfgevallen per jaar die anders voorkomen hadden kunnen worden.

Minder vrouwen willen meedoen

Aan de andere kant neemt het aantal vrouwen dat op de uitnodiging ingaat nog altijd af. Vorig jaar lieten zo'n 875.000 vrouwen een mammografie maken in de borstkankerbus, dat is bijna twee derde van alle vrouwen die een uitnodiging kregen. Het jaar ervoor lag dat nog iets hoger.

Het is nog onduidelijk of het datalek bij het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker dat in augustus bekend werd, dit jaar een negatief effect heeft gehad op de deelname.

Ontwikkelingen

Er zijn veel ontwikkelingen rond het bevolkingsonderzoek borstkanker. Zo krijgen vrouwen vanaf 2030 een aanvullende MRI bovenop de normale mammografie als zij dicht klierweefsel hebben. Deze vrouwen, ongeveer 1 op de 12 in de bevolkingsonderzoeksleeftijd, hebben een grotere kans op borstkanker, terwijl juist bij hen tumoren lastig te zien zijn op een mammografie.

Op zijn vroegst in 2028 wordt bij het onderzoek kunstmatige intelligentie ingezet. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat AI helpt om eerder en sneller tumoren te vinden bij het bevolkingsonderzoek.

Bevolkingsonderzoek borstkanker

Vrouwen in de leeftijd van 50 tot 75 jaar kunnen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. In 2019 is de maximale tijd die tussen twee uitnodigingen mag zitten, tijdelijk opgerekt van twee naar drie jaar. Die termijn werd in 2022 nog bij een op de acht vrouwen overschreden; die moesten dus langer dan drie jaar wachten op hun volgende uitnodiging. Vorig jaar ging dat nog maar om 1 op de 63 vrouwen.

Doel van het bevolkingsonderzoek is om borstkanker zo vroeg mogelijk op te sporen zodat de behandeling minder zwaar is en de kans op genezing groter. In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Jaarlijks overlijden meer dan 3000 vrouwen aan borstkanker.

Vrouwen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek, hebben gemiddeld een 50 procent kleinere kans om te overlijden aan borstkanker dan vrouwen die niet meedoen. Door het bevolkingsonderzoek overlijden ieder jaar 1300 vrouwen minder aan borstkanker.

Presentatoren van podcast De Dag Elisabeth Steinz en Marco Geijtenbeek trekken deze week het land in om mensen te spreken die in 2025 iets bijzonders maakten of meemaakten. Vandaag: het jaar van hoofdduider van het NOS Achtuurjournaal Marleen de Rooy.

Marleen volgde in het voorjaar van 2025 Xander van der Wulp op als politieke hoofdduider van de NOS. Tijd om aan die nieuwe rol te wennen was er niet, want al na een paar weken viel het kabinet en volgde er een jaar vol politiek nieuws. "Het was het meest interessante en bizarre jaar uit mijn carrière."

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie, montage, redactie: Elisabeth Steinz en Marco Geijtenbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Het kabinetsplan om de stikstofdoelen uit de wet te halen, is in de huidige vorm geen goed idee. Dat staat in een advies van de Raad van State (RvS). Het plan was een speerpunt van de BBB tijdens de verkiezingen.

Het voorstel van demissionair minister Wiersma is om de stikstofdoelen uit de Omgevingswet te halen. Nu is Nederland verplicht om overbelasting door stikstof in stikstofgevoelige natuur te stoppen. In 2025, 2030 en 2035 moet respectievelijk 40, 50 en 74 procent van de stikstofgevoelige natuur daaraan voldoen.

Wiersma (BBB) wil de drie stikstofdoelen uit de wet halen. In plaats daarvan zou de uitstoot van stikstof in 2035 "aanzienlijk minder" moeten zijn dan in 2019. Later zou een plan moeten volgen om dat doel te halen.

Dat is de Raad van State, het hoogste adviesorgaan van het kabinet, te vaag. Het is onduidelijk wat "aanzienlijk minder" concreet betekent en hoe Wiersma dat alternatieve doel wil halen. Europese regels schrijven voor dat beschermde Natura 2000-gebieden hersteld moeten worden en al helemaal niet mogen verslechteren. Hoe Wiersma daaraan wil voldoen, is niet duidelijk, zegt de RvS.

Doorn in oog van Wiersma

Nu wordt nog vastgesteld of beschermde natuur overbelast is door stikstof aan de hand van de 'kritische depositiewaarde' (KDW). Die waarde geeft de maximale hoeveelheid stikstof aan die de natuur aankan en is een doorn in het oog van Wiersma.

Dat komt doordat de KDW's kunnen veranderen. Wetenschappers stellen ze elke tien jaar vast na uitgebreid onderzoek. Dat gebeurde voor het laatst in 2023: veel stikstofgevoelige natuur bleek nog gevoeliger dan gedacht, waarna de KDW's werden aangepast. Dat leidde ertoe dat het nog moeilijker werd om de wettelijke stikstofdoelen van 2025, 2030 en 2035 te halen.

Daarom wil Wiersma van de KDW af. Ze omschreef het als een "bewegend doel" waar maar moeilijk op te sturen valt. Ook Wiersma's voorganger Van der Wal wilde er vanaf, maar haar zoektocht leverde destijds geen goed alternatief op.

Alternatief

Toen Wiersma het wetsvoorstel naar de Raad van State stuurde, stelde de demissionaire landbouwminister dat het wel mogelijk was. "De juridische check is gedaan, dit is een houdbaar alternatief", zei ze er in juli over.

De Raad van State ziet dat dus anders. In het vandaag gepubliceerde advies is te lezen dat de bezwaren over het wetsvoorstel zo serieus zijn dat het niet naar de Tweede Kamer gestuurd zou moeten worden.

In het advies is ook te lezen dat de RvS bedenkingen heeft bij het plan om de focus van neerslag van stikstof te verleggen naar de uitstoot ervan. Veel boeren zijn daar voorstander van, omdat ze veel meer invloed hebben op uitstoot dan op waar stikstof neerdaalt.

Daar heeft de Raad van State niets op tegen, maar dan moet Wiersma wel aantonen dat zo'n nieuw systeem voldoet aan Europese natuurbeschermingsregels. Die motivering is "niet overtuigend", staat in het advies.

De Raad van State sluit niet uit dat het voorstel later alsnog naar de Tweede Kamer kan. Daarvoor zijn wel stevige aanpassingen nodig. Wiersma zegt in een reactie het advies te gaan bestuderen en te bekijken of het meegenomen kan worden "in de verdere uitwerking van het wetsvoorstel".

Thailand en Cambodja gaan later deze week weer in gesprek om tot een staakt-het-vuren te komen. Twee weken geleden escaleerde een grensconflict dat al decennia speelt.

In juli van dit jaar sloten beide landen al een staakt-het-vuren nadat het conflict in mei voor het eerst in tijden weer oplaaide. Volgens de Thaise minister van Buitenlandse Zaken Phuangketkeow moest destijds echter zeer gehaast onderhandeld worden omdat de Amerikaanse president Trump erbij aanwezig was en hij bij de ondertekeningsceremonie wilde zijn.

Phuangketkeow zegt dat er toen alleen op hoofdlijnen is gesproken en dat het daarom moeilijk was om het bestand te handhaven. "Hoe eerder er een akkoord is, hoe beter natuurlijk, maar soms moeten we echt even de tijd nemen", zegt de buitenlandminister. "Zodat de dingen die we afspreken echt standhouden en gerespecteerd worden."

Het voorstel voor de nieuwe gesprekken werd gedaan door Cambodja. Het doel is om tot een duurzame oplossing te komen. Thailand zegt de gesprekken "te verwelkomen".

Tientallen doden

De afgelopen weken zijn bij de gevechten zeker dertig doden gevallen. Meer dan een half miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen.

Het conflict draait om drie tempelcomplexen in het grensgebied. De grens werd in de koloniale tijd door Frankrijk bepaald. De tempels liggen volgens het internationaal recht op Cambodjaans grondgebied. De Thaise regering zegt dat de tempels en het omliggende gebied bij Thailand horen. Het conflict speelt al meer dan honderd jaar. Eerdere confrontaties waren beperkt en van korte duur.

Beide landen beschuldigen elkaar van bombardementen en artilleriebeschietingen. Cambodja zegt dat Thaise gevechtsvliegtuigen doelen in Cambodja hebben gebombardeerd. Thailand beschuldigt Cambodja van het afvuren van raketten en het leggen van landmijnen op Thais grondgebied.

Marwa Far'an staat muurvast in een file in Al-Eizariya, op de bezette Westelijke Jordaanoever. Ze is onderweg naar een school in de buurt waar ze haar kinderen naartoe moet brengen en waar ze zelf ook werkt. Verderop heeft het Israëlische leger een checkpoint opgezet, met een kilometerslange verkeerschaos tot gevolg.

Haar raam staat open en door het getoeter van alle auto's heen roept ze: "Normaal doe ik er een kwartier over, maar nu staan we hier al twee uur. Ik ben vanmorgen om 06.00 uur vertrokken en we komen pas rond 10.00 uur aan. Ik mis zo twee lesuren."

De grote vertragingen zijn dagelijkse kost voor Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever. Sinds 7 oktober 2023, de dag dat Hamas Israël aanviel, worden steeds meer wegen op de Westoever afgesloten met checkpoints, hekken of stenen en modder.

Volgens Israël gebeurt dat om veiligheidsredenen. Maar de afsluitingen maken het dagelijks leven voor mensen die naar werk of studie moeten zwaar en soms zelfs onmogelijk.

Kankerbehandeling

Ondertussen komt er bij de file in Al-Eizariya een ambulance aan. De sirene en zwaailichten brengen geen beweging in de kilometerslange opstopping.

Verderop staat een taxi met een rode koffer op het dak gebonden. Die is van Omar El Namura uit de stad Hebron, in het zuiden van de Westoever.

Hij moet naar Jordanië, de grens over dus. Hij heeft kanker en krijgt speciale behandelingen in het ziekenhuis in de Jordaanse hoofdstad Amman. "We zijn al drieënhalf uur onderweg terwijl we over dit stuk maar een uurtje zouden moeten doen. En we zijn er nog niet. Er zijn veel mensen die opgeven en omkeren", zegt El Namura.

Want voor veel mensen in de rij is dit niet de eerste file vandaag. Een paar kilometer terug was er ook al een Israëlisch checkpoint waar mensen uren vaststonden. "Ik ben al een half uur geen meter vooruitgekomen", zegt vrachtwagenchauffeur Hathim Shahid. "De situatie is heel erg moeilijk. Sinds 7 oktober hebben ze alles afgesloten en zijn overal Israëlische militairen. Niet normaal wat hier gebeurt."

Vliegende checkpoints

Inmiddels zijn er bijna 900 checkpoints en andere wegafsluitingen over de hele bezette Westelijke Jordaanoever. Palestijnen worden afgesloten van de snelste routes die voornamelijk door Israëliërs worden gebruikt.

Naast de permanente controlepunten zijn er ook 'vliegende checkpoints'. Die komen onverwachts op allerlei locaties. Militairen stoppen er auto's en controleren rijbewijzen en ID-kaarten. Soms worden er ook foto's van gemaakt. Niemand weet waar en wanneer het leger besluit zo'n checkpoint op te zetten en voor hoe lang.

Deze kaart toont een overzicht van de controlepunten op de Westelijke Jordaanoever:

Via een speciale app en groepen op WhatsApp proberen mensen elkaar te informeren over de situatie op de weg. "Elke keer als ik de stad verlaat check ik de apps om te kijken welke wegen wel of niet open zijn", zegt Khalil Abu Alaa. Hij laat de app zien met alle wegen waar een rode balk voor staat, afgesloten dus. Maar soms is er zoveel afgesloten dat er geen andere routes mogelijk zijn, zoals vandaag.

Hekken

Israël heeft ook metalen hekken geplaatst bij toegangswegen tot Palestijnse dorpen. Voertuigen kunnen er niet meer door en dus moeten mensen omrijden of te voet verder. Ook bij het dorpje Beit Einun zijn toegangswegen afgezet door het Israëlische leger.

Vrouwen uit het dorp worden door een taxibusje bij het hek afgezet. Met hun boodschappen gaan ze lopend langs het hek het dorp in.

Vrachtwagens moeten weg

Een vrachtwagen staat geparkeerd met de laadruimte naar het hek toe. Vanuit het dorp heeft een andere vrachtwagen hetzelfde gedaan om de lading zo makkelijk over te laden van de ene in de andere wagen. Het is een stuk sneller dan helemaal omrijden, zeker met de vele opstoppingen.

Maar dan komt er een Israëlisch legervoertuig aan. Drie gewapende militairen stappen uit en lopen naar de vrachtwagens. Het overladen moet stoppen en als beide trucks niet binnen vijf minuten vertrekken wordt alles in beslag genomen, is de boodschap. Wat de veiligheidsreden van Israël is om het dorp deels af te sluiten, weet niemand.

"Overal staan hekken, bij wegen waarvan we nooit gedacht hadden dat ze die zouden afsluiten, waarvan we ook niet snappen wat daar het punt van is", zegt vrachtwagenchauffeur Shahid gefrustreerd. "Nog even en ze komen een hek bij mijn voordeur zetten."

Kweekvleesmaker Meatable uit Leiden gaat stoppen. De Britse investeerder Agronomics laat weten dat het bedrijf wordt ontbonden vanwege tegenvallende financiële resultaten.

De Leidse start-up werkte sinds 2018 aan de ontwikkeling van echte stukken vlees, waar geen dier voor hoefde te sterven. Afgenomen stamcellen van bijvoorbeeld een varken kunnen in een lab worden opgekweekt tot een spier- of vetcel. Als je er daar genoeg van hebt, kun je een stukje vlees maken. Ook zou er op deze manier minder water en land nodig zijn dan bij de reguliere veehouderij.

Een in het lab gekweekte hamburger ligt nog lang niet in de schappen van de Nederlandse supermarkt. Het maken van kweekvlees is nog erg duur en de Europese toestemming voor de productie ervan laat op zich wachten.

Chef-kok Ron Blaauw en de NOS proefden vorig jaar op uitnodiging kweekvleesworstjes:

Dit jaar kreeg Meatable te maken met "diverse voorzienbare en onvoorzienbare risico's en onzekerheden", staat in het persbericht. Het lukte niet om structureel geld te krijgen van bestaande aandeelhouders of nieuwe investeerders. Daarom heeft Agronomics besloten het bedrijf op te heffen.

"Hoewel de uitkomst teleurstellend is, geloven we dat de beslissing op een verantwoordelijke manier is genomen en in het belang is van alle belanghebbenden", laat Agronomics weten in de verklaring.

Hoeveel mensen hun baan verliezen door de sluiting, vermeldt de verklaring niet. In 2023 waren er meer dan negentig mensen werkzaam bij Meatable.

Niet alle klinieken die tatoeages verwijderen beschikken over de juiste papieren. Dat zegt Monique van Bekkum, directeur van de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten (NVH), tegen de NOS na berichtgeving van het AD.

Volgens Van Bekkum schieten de klinieken als paddenstoelen uit de grond, maar is een groot deel niet gecertificeerd. Daarom wil ze dat er nieuwe regels komen waarin wordt vastgelegd wie bevoegd is om de behandelingen uit te voeren.

"We zien een enorme toename aan klinieken die licht- en laserbehandelingen doen", legt Van Bekkum uit. "In principe mag dat nu. In de wet is niet geregeld wie de behandelingen mag uitvoeren." Daardoor staan niet alle behandelaars geregistreerd.

Volgens Van Bekkum is zo een vrije markt ontstaan waarin mensen zelf apparatuur kunnen aanschaffen die niet altijd is goedgekeurd, met alle gevolgen van dien. "Zeker bij tatoeageverwijdering zie je dat je daar forse verbrandingen bij krijgt, dus enorme blaarvorming, littekenvorming en daarbij ook blijvende littekens of pigmentverkleuringen."

Te weinig meldingen

De complicaties ontstaan vaak door een verkeerde behandeling. "Als je te weinig kennis hebt van de huid of van de techniek dan is het moeilijk om de apparatuur goed in te stellen", legt Van Bekkum uit. "En als de apparatuur niet gekeurd is, is de techniek vaak niet correct."

Ze adviseert mensen die een tatoeage willen laten verwijderen goed te zoeken in registers. Daarin staat wie de juiste papieren heeft. Dat kan via het kwaliteitsregister paramedici en via de website van de NVH.

Na dertien jaar proberen is het volgens Van Bekkum nog altijd niet gelukt om niet gekwalificeerde bedrijfjes aan te pakken. "De overheid ziet tot nu toe onvoldoende meldingen bij het Landelijk Meldpunt Zorg. Daarom heeft de Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten vorig jaar zelf een meldpunt ingericht. Daar komen wekelijks meldingen binnen.

Jeuk en pijn

In een onderzoek dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) in september publiceerde staat dat drie op de tien Nederlanders een tatoeage heeft. De gemiddelde leeftijd waarop mensen een tatoeage laten zetten is 27 jaar. Favoriete lichaamsdelen voor tatoeages zijn armen en handen, het liefst in zwart en grijstinten.

Een op de drie Nederlanders heeft na het zetten van een tatoeage klachten als jeuk, pijn en zwellingen. Meestal verdwijnen die klachten binnen twee weken.

Van alle mensen met een tatoeage, zegt 19 procent daar spijt van te hebben. Jongeren tot 24 jaar hebben vaker spijt; bij deze groep gaat het om een derde. Na het verwijderen van een tatoeage zegt zo'n 80 procent gezondheidsklachten te hebben. Het gaat dan vooral om pijn, bulten, bloedingen en zwelling. Die klachten verdwijnen voor een groot deel binnen drie maanden.