NOS Nieuws - Algemeen

Vier op de tien Nederlanders hebben een te hoge verwachting van zichzelf bij het herkennen van online oplichting. Ze denken nep en echt beter te kunnen onderscheiden dan in werkelijkheid zo is. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid.

Verder blijkt uit het onderzoek dat mensen onder de 34 jaar gevoeliger zijn voor online oplichting dan mensen die ouder zijn. Terwijl mensen jonger dan 34 jaar wel het vaakst denken online misleiding goed te kunnen herkennen.

De achttienhonderd deelnemers kregen voor het onderzoek een e-mail, sms, WhatsApp-bericht, website en een videobericht voorgelegd. De ene helft kreeg de echte variant te zien, bij de andere helft waren er signalen van misleiding toegevoegd. Een van de voorbeelden was een korte video van illusionist Victor Mids, met daarbij een deepfake-variant waaraan met behulp van AI een namaak-boodschap was toegevoegd.

De illusionist vond het verbijsterend dat de mensen daarin trapten, hoewel hij beroepshalve weet dat mensen gemakkelijk te misleiden zijn. "Je brein maakt ergens in je besluitvorming een verkeerde aanname, en voor je het weet heb je bijvoorbeeld geklikt op een foutieve link."

Zelfoverschatting

Het ministerie en de onderzoekers willen de voorbeelden die ze in het onderzoek gebruikten niet naar buiten brengen, om online oplichters niet op ideeën te brengen. Die worden steeds slimmer en geraffineerder, stellen ze.

Bij de beoordeling tussen nep en echt letten de onderzochte personen vooral op taalgebruik, de afzender en onlogische verzoeken. Een groot gedeelte van de Nederlanders verwacht dat online oplichting alleen maar vaker zal voorkomen en dat die steeds moeilijker te herkennen zal zijn.

Met het onderzoek 'Laat je niet Interneppen' wil de overheid burgers waarschuwen. "Doordat het verschil tussen echt en nét echt zo klein is, en veel mensen zichzelf overschatten, lopen we meer risico dan we vaak denken. En juist daarom kan het iedereen overkomen", zegt demissionair minister van Justitie en Veiligheid Van Oosten.

Tips

Yoanne Spoormans, cybercrime-specialist bij de politie, heeft wel wat tips om de steeds geraffineerdere aanpak van online oplichters door te prikken.

"Ze proberen je te overtuigen snel te handelen, bijvoorbeeld om een noodsituatie af te wenden, of omdat een product bijna uitverkocht is. Door deze tijdsdruk kun je niet meer kritisch nadenken", legt zij uit. "Dus moet er per se snel gehandeld worden? Wees dan alert en doe een stap terug. Bouw tijd in om de feiten en de afzender te controleren."

Ook kan het helpen of iemand die je vertrouwt er even naar te laten kijken of om advies te vragen. Spoormans: "Klopt het niet of twijfel je? Klik dan weg."

De omgeving op en rond het station in Emmen wordt het komende half jaar een veiligheidsrisicogebied. Dat is volgens de gemeente nodig vanwege aanhoudende overlast door met name zogeheten veiligelanders, asielzoekers met weinig kans op een verblijfsvergunning.

Bewoners, reizigers en ondernemers klagen al langer over overlast en onveilige situaties in het stationsgebied, veroorzaakt door onder meer daklozen, drugsverslaafden en veiligelanders. Raadsfracties VVD en 50Plus hadden een voorstel ingediend, waarin zij pleiten om het gebied aan te merken als veiligheidsrisicogebied. Dat voorstel is gisteren aangenomen door het college van B&W.

Volgens de gemeente worden veel incidenten veroorzaakt door veiligelanders die zich langs het station bewegen richting het dorp Nieuw-Weerdinge en het aanmeldcentrum Ter Apel. "Wij erkennen dat het veiligheidsgevoel in en om het station de afgelopen periode verder onder druk is komen te staan", schrijft het gemeentebestuur in een raadsbrief. Volgens de gemeente wonen er momenteel zo'n 400 tot 650 veiligelanders in het aanmeldcentrum in Ter Apel.

In het veiligheidsrisicogebied mag straks preventief gefouilleerd worden, meldt RTV Drenthe. Ook worden er 's avonds tijdelijk extra boa's ingezet en gaat de gemeente extra verlichting plaatsen. Het besluit kan de komende zes maanden teruggedraaid worden als de dreiging voor de openbare orde afneemt.

De Verenigde Staten stoppen per direct met het verwerken van alle asielverzoeken van Afghanen. De Amerikaanse immigratiedienst zegt dat dit voor onbepaalde tijd geldt, zolang een onderzoek naar de veiligheidsprotocollen loopt. Er gold al een inreisverbod voor Afghanen.

Het nieuwste besluit is een reactie op de aanval in Washington gisteren, waarbij iemand twee leden van de nationale garde neerschoot. Zij liggen in kritieke toestand in het ziekenhuis. Ook de schutter raakte gewond.

Dit zijn beelden van de arrestatie van de verdachte:

De verdachte is een 29-jarige man uit Afghanistan, die vier jaar geleden naar de VS kwam nadat de Taliban de macht hadden overgenomen. CIA-directeur Ratcliffe zegt tegen Fox News dat Rahmanullah Lakanwal met de Amerikanen samenwerkte in Kandahar, onder meer met zijn inlichtingendienst. NBC News meldt op basis van een familielid dat Lakanwal tien jaar in het Afghaanse leger diende, zij aan zij met de Amerikaanse commando's.

Uitzonderingsbeleid

De Verenigde Staten hadden een speciaal immigratiebeleid voor Afghanen die hadden samengewerkt met de Amerikanen en vreesden voor hun leven na de machtsgreep door de Taliban. Circa 76.000 Afghanen zijn dankzij deze 'Operatie bondgenoten welkom' naar de Verenigde Staten gekomen.

President Trump en zijn aanhangers zijn al jaren uiterst kritisch op dit beleid, omdat veel mensen de VS zouden zijn binnengekomen zonder dat hun achtergrond was gecontroleerd. "Niemand wist wie er binnenkwam, niemand wist ergens van", zei Trump in een videoboodschap vannacht.

#AfghanEvac, een samenwerkingsverband dat Afghaanse migranten in de VS helpt, zegt dat de controles juist uiterst grondig zijn. De groep veroordeelt het geweld in Washington en benadrukt dat dit gaat om de acties van een individu. "Zijn geweldsdaad mag niet worden gebruikt als excuus om een hele gemeenschap weg te zetten."

Extra troepen naar Washington

Persbureau AP sprak met de voormalige huisbaas van de verdachte, die zegt dat hij in 2021 kwam wonen in de stad Bellingham in het uiterste noordwesten van de VS. Hij had zijn vrouw en vijf kinderen bij zich.

Zijn motief voor de aanslag is onbekend. Volgens Trump was het een terroristische daad. Hij heeft het Pentagon gevraagd om 500 extra gardisten naar de hoofdstad te sturen. Daar lopen sinds de zomer leden van de nationale garde op straat. Het zijn er nu meer dan 2000.

Correspondent Verenigde Staten Rudy Bouma:

"Nu de verdachte een Afghaanse immigrant blijkt, haalt Trump uit naar zijn voorganger Joe Biden. Onder zijn presidentschap mocht Rahmanullah Lakanwal naar de VS komen in het kader van Operation Allies Welcome.

Volgens Trump zouden mensen als de verdachte niet in de VS moeten zijn. Maar volgens CNN was het de regering-Trump die de Afghaan in april dit jaar asiel heeft verleend.

Trump wil nu dat alle Afghaanse migranten opnieuw gescreend worden, een proces dat al in gang was gezet. Immigratie-aanvragen van Afghanen worden per direct voor onbepaalde tijd stopgezet."

Nederlandse bedrijven exporteerden de eerste helft van dit jaar minder naar China. De export daalde met 15 procent in vergelijking met een jaar eerder, blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De krimp komt mede door de verminderde export van chipmachines naar China. "Dat zou te maken kunnen hebben met aanscherpingen van de export", vertelt Marjolijn Jaarsma, econoom bij het CBS. "Sommige specifieke technologieën mogen niet meer naar China." De prijs van geëxporteerde producten lag wel 4 procent hoger.

De import van Chinese producten steeg juist met 6 procent in de eerste zes maanden van 2025. Er werden bijvoorbeeld meer elektronische apparaten zoals laptops hierheen gehaald. "Dat is typisch iets wat we uit China halen. Een deel van die import gaat vanuit Nederland ook naar andere Europese landen, zoals Duitsland." Deze import compenseerde de daling van geïmporteerde telefoons, modems en routers.

Dure bloemen

De gehele handel lijkt wat gestabiliseerd te zijn na wat onrustigere handelsjaren. In totaal was zowel de Nederlandse invoer als uitvoer 1,6 procent hoger. "We hebben de afgelopen jaren hele sterke prijsstijgingen gezien, bijvoorbeeld bij grondstoffen. Dit kwam onder meer door geopolitieke spanningen, de oorlog in Oekraïne en de coronacrisis", zegt Jaarsma. "Het is een goed teken dat de handel nu weer wat aantrekt."

Van de spanningen rond Trumps importheffingen was maar weinig terug te zien in de cijfers van het eerste halfjaar, vertelt Jaarsma. "We zien in het eerste kwartaal juist wat groei in goederen die naar de VS gingen. Wij vermoeden dat dit een soort hamsteren was, een beetje voorraadvorming, voordat die heffingen zouden ingaan."

Maar toen de heffingen werden aangekondigd in april, drukte Trump ook al snel op de pauzeknop, benadrukt ze. "We zien de effecten dus nog niet."

Polen meest gegroeid

Het exportvolume was de eerste helft van 2025 groter dan in dezelfde periode in 2019, voor corona dus. Dit komt vooral doordat er meer handel wordt gedreven, niet zozeer door hogere prijzen. Er waren wel flinke prijsstijgingen, bijvoorbeeld bij cacao, maar die werden grotendeels gecompenseerd door lagere prijzen voor minerale brandstoffen.

Het importvolume blijft met 0,5 procent verschil nog wel iets achter.

Verder viel op dat vooral de Nederlandse exportwaarde naar Polen steeg deze maanden, met 12,7 procent. Er gingen meer duurdere bloemen, planten, fruit en noten naar Polen. Daarnaast daalden Ierse geneesmiddelen en farmaceutische producten in prijs. Hierdoor daalde de invoer uit Ierland behoorlijk in prijs.

In het zuiden van China zijn elf spoorwegmedewerkers omgekomen bij een ongeluk met een trein. Er vielen twee gewonden.

De trein botste in de vroege donderdagochtend (Chinese tijd) op het spoorpersoneel in een bocht op een station in Kunming, de hoofdstad van de provincie Yunnan. De trein werd gebruikt voor het testen van aardbevingsapparatuur langs het spoor: Kunming ligt in een gebied dat regelmatig wordt getroffen door aardbevingen.

Het is nog niet duidelijk hoe het ongeluk kon gebeuren of waarom de spoorwegmedewerkers op het spoor waren. De oorzaak wordt onderzocht, schrijft staatspersbureau Xinhua.

Het is het ergste spoorwegongeluk in ruim tien jaar in China. In 2011 kwamen 40 mensen om het leven bij een botsing in de provincie Zhejiang.

Het aantal huurwoningen dat verkocht wordt door particuliere investeerders neemt nog verder toe, ziet het Kadaster. Investeerders deden meer woningen van de hand dan ze kochten. Hierdoor daalde het aantal woningen dat in handen is van deze particuliere verhuurders.

In het derde kwartaal van dit jaar verkochten investeerders 15.800 woningen, 37 procent meer dan in hetzelfde kwartaal vorig jaar. Aan de andere kant kochten ze er 6000. "Het is verrassend om te zien dat die trend blijft doorzetten'', zegt Matthieu Zuidema, onderzoeker bij het Kadaster.

Kopers

Meer dan de helft van de verkochte woningen ging naar kopers die zelf in het huis gaan wonen. Volgens het Kadaster profiteerden zij van lagere prijzen, vaak omdat aan een voormalig huurhuis veel moet gebeuren. Gemiddeld wordt bijna 130.000 euro minder betaald voor een huis van een investeerder.

Van de 6000 gekochte woningen werd 59 procent gekocht van een andere investeerder. Vastgoed Belang, de branchevereniging voor de private verhuurmarkt, wijst erop dat die huizen de komende tijd alsnog van de markt verdwijnen. Het gaat namelijk om huizen die worden gekocht met als doel om weer te worden doorverkocht.

Dat er meer huurwoningen op de markt komen, is goed nieuws voor starters, stelt het Kadaster. "Zo hebben starters meer kans om op de koopmarkt te komen", stelt Zuidema. Aan de andere kant daalt het aanbod van huurwoningen, waardoor de zoektocht voor potentiële huurders steeds lastiger wordt.

Regels en Wet Betaalbare Huur

Vooral in de grote vier steden Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag neemt het aantal woningen van particuliere investeerders af. Dit komt in de eerste plaats door de Wet betaalbare huur. Hierdoor geldt voor veel huurwoningen een maximale huur, op basis van een puntensysteem. "In de vier grote steden zaten veel beleggers met hun huurprijzen boven de norm. Buiten de grote steden is dat veel minder."

Daarnaast spelen nieuwe belastingregels, ook buiten de grote steden. De nieuwe regels voor de box-3-belasting hebben een groot effect op de verhuurders. Door de belastingverhoging in box-3 is het voor particuliere beleggers minder aantrekkelijk om in woningen te investeren. "Zolang die onzekerheid over box-3 er is, lijkt hier ook weinig verandering in te komen."

Steeds minder huizen in de vier grote steden zijn dus in handen van particuliere investeerders. "Het zijn vooral veel studentenwoningen die worden verkocht en voor de huizen die verdwijnen, komen niet dezelfde woningen terug", vertelt Zuidema. "Een huis waar eerst vier studenten woonden kan bijvoorbeeld veranderen in een aantal kleine studio's of een ander type woning."

Hoe raakte de Nederlandse woningmarkt vast? Ontdek het in de onderstaande special:

Goedemorgen! De rechtszaak tegen de broers en vader van de vermoorde Syrische 18-jarige vrouw Ryan start en paus Leo begint aan zijn eerste buitenlandse bezoek. Hij gaat eerst naar Turkije.

Eerst het weer: het is grotendeels bewolkt, met van tijd tot tijd lichte regen en een matige tot vrij krachtige wind uit het zuiden. Het wordt 6 tot 8 graden, maar door de regen en wind voelt het aanzienlijk kouder aan.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De VS schort alle immigratieaanvragen voor Afghanen op na de aanslag op leden van de Nationale Garde gisteren. De 29-jarige verdachte Rahmanullah Lakanwal zou in 2021 uit Afghanistan naar de VS zijn gekomen. De Amerikaanse immigratiedienst zegt daarom alle protocollen nog eens tegen het licht te willen houden, omdat "de bescherming en veiligheid van het Amerikaanse volk onze belangrijkste missie is".

Twee leden van Nationale Garde werden gisteren neergeschoten op zo'n 400 meter van het Witte Huis in Washington. Hun toestand is kritiek, zegt FBI-baas Kash Patel. De gouverneur van West-Virginia, waar de twee vandaan komen, meldde aanvankelijk dat ze zijn overleden, maar zei later dat hij "wisselende berichten" krijgt over hoe de twee gardisten eraan toe zijn.

De schutter is aangehouden. Er zijn geen andere verdachten, zegt een hoge politiefunctionaris.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De politie heeft dit jaar al ruim 500 verdachten aangehouden die zich voordeden als agenten. Dat is een enorme stijging in vergelijking met voorgaande jaren. De nepagenten hebben het vooral gemunt op ouderen die ze willen bestelen. In onderstaande video geeft de politie tips hoe een nepagent te herkennen.

Fijne dag!

Ruim een half jaar na zijn verkiezing begint paus Leo XIV aan zijn eerste buitenlandse reis. Alle ogen zijn gericht op de in de Verenigde Staten geboren en in Peru gevormde Robert Francis Prevost. De belangstelling bij journalisten om mee te vliegen was zo groot dat er meteen een wachtlijst ontstond om mee te mogen in het pauselijke vliegtuig.

Leo XIV gaat eerst naar Turkije voor een uitgebreid programma dat zowel oecumenisch, interreligieus als politiek is. De reis was gepland voor paus Franciscus, maar nu gaat zijn opvolger naar Turkije voor de herdenking van een belangrijke mijlpaal uit het vroege christendom: het Concilie van Nicea in 325, dit jaar 1700 jaar geleden.

Dat was een bijeenkomst van bisschoppen uit het Romeinse Rijk onder leiding van keizer Constantijn de Grote om meningsverschillen over de basisprincipes van het geloof op te lossen. Het grote twistpunt was de vraag of Jezus een mens met bijzondere gaven was, of dat hij God was.

In Nicea werd bepaald dat hij van dezelfde orde was als God. Daarmee werd de geloofsbelijdenis vastgesteld die nu nog steeds in bijna alle kerken van kracht is. Ook besloten de bisschoppen hoe de datum van christelijk Pasen moest worden bepaald.

Paus Leo zal in Nicea, dat nu Iznik heet, het Concilie herdenken samen met zijn orthodoxe tegenpool Bartholomeus, de patriarch van Constantinopel. De ontmoeting illustreert de goede relatie tussen katholieken en orthodoxen.

Christenen vormen in het islamitische Turkije een minuscule minderheid en zij hebben het niet gemakkelijk. De verwachting is dan ook dat Leo bij zijn ontmoetingen om meer vrijheid van godsdienst zal vragen en zich zal uitspreken tegen christenvervolging in een regio die ooit de bakermat was van het christendom.

Gulsah Ercetin, correspondent Turkije

"Turkije is een seculier land waarvan het overgrote deel van de bevolking moslim is. In heel Turkije wonen naar schatting 180.000 christenen, op een bevolking van bijna 86 miljoen. De meeste christenen wonen in Istanbul. Het is een kleine maar diverse groep. Denk aan Armenen, Assyriërs, Turkse christenen en Grieks-orthodoxe christenen.

Het is ook een land met veel christelijke heiligdommen. Zo staat in de stad Antakya een van oudste kerken ter wereld. Het is een plek waar de eerste christenen samenkwamen.

Turkse media noemen het bijzonder dat de eerste buitenlandse reis van de paus naar Turkije gaat. Leo bezoekt vandaag het mausoleum van Mustafa Kemal Ataturk, de eerste president en grondlegger van de Turkse republiek. Daarna heeft hij een ontmoeting met president Erdogan. Verwacht wordt dat verschillende onderwerpen aan bod komen. Van de positie van christenen in de regio en de dialoog met de islam tot Gaza.

Er zijn ook berichten dat het zal gaan over de mogelijke heropening van het Grieks-orthodoxe seminarie, een theologisch instituut, op het eiland Heybeliada, vlak voor de kust van Istanbul. Priesters werden daar opgeleid, maar de school werd in 1971 gesloten vanwege een wet die particulier hoger onderwijs beperkte. In september werd de kwestie nog besproken in het Witte Huis toen Erdogan daar op bezoek was. De Turkse president zei dat hij "zijn deel" zou doen om de school te heropenen.

Tijdens het bezoek staat ook de dialoog met de islam hoog op Leo's agenda. Net als zijn voorgangers Benedictus XVI en Franciscus bezoekt hij de Blauwe Moskee in Istanbul. Ook zal aandachtig worden gekeken en geluisterd naar de ontvangst door president Erdogan in Ankara en Leo's toespraak tot de Turkse autoriteiten.

Door naar Libanon

Het is geen geheim dat de paus Vaticaanstad graag als neutrale plek wil promoten voor vredesonderhandelingen. Erdogan werpt zich nu ook op als bemiddelaar bij internationale conflicten. Zelf verkondigt Leo dat vrede en verzoening de kern van zijn boodschap zijn. Ook pleit hij voor meer dialoog en ontwapening, van Oekraïne tot het Midden-Oosten.

Zondag reist Leo door naar Libanon met diezelfde vredesboodschap. Het is een tweede etappe die hij, op uitnodiging van de Libanese bisschoppen, op eigen initiatief heeft toegevoegd aan zijn reisplan. Dinsdagmiddag keert hij weer terug naar Rome.

In Hongkong zijn brandweerlieden nog steeds bezig met het blussen van de wolkenkrabbers waar gisteren brand uitbrak. Drie mensen zijn gearresteerd op verdenking van grove nalatigheid. Het zijn leidinggevenden bij het aannemersbedrijf dat verantwoordelijk was voor de renovatie van de woontorens.

De brand die gistermiddag lokale tijd uitbrak, is de dodelijkste in decennia in Hongkong. Het dodental staat nu officieel op 55, maar waarschijnlijk loopt het dodental nog veel verder op. Er zijn bijna driehonderd vermisten. In de ruim dertig verdiepingen tellende woontorens zitten circa 2000 appartementen.

In vier van de zeven flats waar het vuur woedde, is de brand onder controle. Onder de dodelijke slachtoffers is een 37-jarige brandweerman die als een van de eersten op de plek van de brand was.

Beelden van de brand, waarop te zien is hoe de steigers instorten:

Hoe het vuur is ontstaan, is nog niet duidelijk. De woontorens werden sinds vorig jaar zomer gerenoveerd. Aan de buitenkant van de gebouwen waren steigers vastgemaakt van bamboe, bekleed met gaas.

De autoriteiten vermoeden dat sommige van de gebruikte materialen niet aan de brandveiligheidseisen voldeden, waardoor het vuur zich snel kon verspreiden. Ook was er licht ontvlambaar piepschuim bevestigd aan de ramen bij de liften op alle verdiepingen.

De South China Morning Post, een krant gevestigd in Hongkong, schrijft dat alle publieke renovatiewerken in Hongkong nu geïnspecteerd zullen worden. Hongkong-leider John Lee heeft dat besloten.

Campagne opgeschort

Tal van Chinese bedrijven hebben na de brand inmiddels donaties gedaan, goed voor vele miljoenen euro's, om zo slachtoffers te helpen en hulpverlening en de reddingswerkzaamheden te ondersteunen. Zo geeft Alibaba-oprichter Jack Ma omgerekend zo'n 3 miljoen euro voor noodhulp en doneert elektronicabedrijf Lenovo ruim een miljoen euro.

Datzelfde bedrag doneert ook automaker BYD, dat daarnaast tien elektrische auto's ter beschikking stelt als 'mobiele laadpalen' voor getroffenen en reddingswerkers.

Vanwege de grote brand is de campagne voor de verkiezingen van volgende week opgeschort. Het is niet bekend of de verkiezingen van volgende week zondag worden uitgesteld.

Voor de Australische oostkust is een vrouw om het leven gekomen bij een haaiaanval. Een man raakte zwaargewond en is per helikopter naar het ziekenhuis gebracht. Zijn toestand is stabiel. De slachtoffers waren volgens de politie aan het zwemmen toen ze werden aangevallen.

Rond 06.30 uur lokale tijd kregen hulpdiensten een melding over een aanval in het nationale park Crowdy Bay in de deelstaat New South Wales. De twee slachtoffers zouden in de twintig zijn. Voor de vrouw kwam hulp te laat, zij overleed ter plaatse.

Geïmproviseerd knelverband

De man raakte zwaargewond aan zijn been, meldt The Sydney Morning Herald. De Australische publieke omroep ABC schrijft dat een omstander op geïmproviseerde wijze een knevelverband om het been van de man heeft aangelegd. Mogelijk heeft dat het leven van de man gered, zeggen de hulpdiensten.

Het strand in het Crowdy Bay National Park en stranden in de omgeving werden na de aanval gesloten voor zwemmers.

Haaiaanvallen

In heel Australië komen jaarlijks ongeveer twintig haaiaanvallen voor. In de Australische database voor haaienincidenten worden de aanvallen bijgehouden. Met de aanval van vandaag meegerekend zouden er dit jaar tot nu toe achttien incidenten zijn geweest. In vier gevallen had de aanval een dodelijke afloop.

In Leiden zijn negen pro-Palestijnse betogers aangehouden na een urenlange bezetting in een universiteitsgebouw. De actievoerders willen dat de universiteit alle banden met Israël verbreekt vanwege de oorlog in Gaza. De politie greep rond 20.30 uur in toen de demonstranten weigerden het pand te verlaten.

De actievoerders gingen rond 13.00 uur een universiteitsgebouw aan het Rapenburg binnen en hielden daar uren een ruimte bezet. Buiten scandeerden een stuk of veertig actievoerders leuzen als "death to the IDF", het Israëlische leger. Ook hielden ze toespraken.

Politicoloog Hélène Landemore zou in het gebouw aan het Rapenburg de Cleveringalezing geven, vernoemd naar de hoogleraar die in de Tweede Wereldoorlog protesteerde tegen het ontslag van Joodse collega's. De jaarlijkse lezing werd vanwege de demonstratie naar een ander gebouw verplaatst.

De negen arrestanten zijn naar het politiebureau gebracht.

De Hongaarse dirigent en componist Iván Fischer krijgt de Concertgebouw Prijs 2026. Hij krijgt hem vanwege zijn uitzonderlijke bijdrage aan het artistieke profiel van Het Concertgebouw, zo maakte de Amsterdamse concertzaal bekend.

Fischer (74) dirigeert al sinds 1987 met regelmaat in Het Concertgebouw. Hij heeft er al meer dan 150 keer op de bok gestaan. Ook voor dit seizoen staan nog acht concerten geprogrammeerd. Hij dirigeerde er vooral het Concertgebouworkest en zijn eigen Budapest Festival Orchestra, dat hij in 1983 oprichtte.

Hij staat bekend om zijn originele aanpak. Zo liet hij het publiek in het orkest plaatsnemen en presenteert hij theatrale programma's. Ook hield hij 'chocomelconcerten' voor kinderen en Midnight Music-concerten voor jongeren.

Directeur Simon Reinink van Het Concertgebouw zegt over de toekenning van de prijs: "Iván Fischer is een rasartiest. Wars van routine. Alles wat hij aanraakt verandert in iets nieuws, alsof het voor de eerste keer klinkt. En altijd met een fijn gevoel voor humor. Een concert met Iván is meer dan een concert, het is een totaalervaring."

Veelzijdig

Fischer studeerde piano, viool, cello en compositie in Boedapest en orkestdirectie in Wenen. Dat toont al zijn veelzijdigheid. Behalve een orkest richtte hij ook een operagezelschap op, de Iván Fischer Opera Company, en een aantal festivals. Hij is gespecialiseerd in muziek van Bach, Mozart, Brahms, Mahler en Bartók.

Het Concertgebouworkest benoemde hem in 2020 tot honorair gastdirigent voor zijn verdiensten. Ook internationaal kreeg hij veel prijzen.

Fischer woonde lange tijd in Amsterdam en spreekt Nederlands. Hij is de vader van voormalig zangeres Nora Fischer.

De uitreiking van de prijs is op 16 maart 2026. Het is de vijftiende keer dat de prijs is toegekend. Eerder ging hij naar onder anderen sopraan Cecilia Bartoli (in 2004), dirigent Bernard Haitink (2007), violist Janine Jansen (2013), trompettist Wynton Marsalis (2021) en mezzosopraan Joyce DiDonato (2024).

De prijs bestaat uit een kunstwerk en een naamsvermelding op het eretableau in de Grote Zaal.

Een schip ligt al weken stil op het kanaal in Weert (Limburg) vanwege een aanvaring enkele honderden meters verderop. Het schip moet nog tot minstens eind januari op de Zuid-Willemsvaart blijven. "Ik heb het hier inmiddels wel gezien", zegt de schipper tegen L1 Nieuws.

Schipper Willem Kulka ging op 5 november een lading lossen toen een binnenvaartschip even verderop tegen de ophaalbrug in Weert botste. Alle scheepvaart is sindsdien gestremd. Auto's en fietsers kunnen al wel weer over de Stadsbrug.

De brug heeft schade opgelopen aan de kabels en katrollen en hangt sinds de aanvaring scheef. Een aantal onderdelen van de brug moet vervangen worden en de levertijd daarvan is lang. Ook is reparatie volgens Rijkswaterstaat ingewikkeld. Omdat de kerstdagen er aankomen, duurt de klus nog wat langer, aldus een woordvoerder.

Vervelend nieuws voor Kulka, die de feestdagen nu op het kanaal doorbrengt. Hij kan in principe naar huis maar kiest daar niet voor. "Ik wil mijn schip niet onbemand achterlaten. We zullen kerst op het schip moeten vieren", zegt de schipper tegen de regionale omroep.

Niet opwinden

Zijn schip is het enige dat sinds de aanvaring stilligt. Andere, kleinere schepen kunnen gebruikmaken van de omvaarroute. Zijn schip van 63 meter past niet door de sluizen op die route. "Het is wat het is. Als schipper ben je liever onderweg dan dat je hier ligt te kijken naar andere, kleinere schepen die wel kunnen lossen en via de andere kant weer verdwijnen. Maar het heeft geen zin me op te winden. Daar gaat de brug niet sneller van open."

De schipper had op 5 november überhaupt niet op het kanaal moeten zijn. "Ik zou pas de maandag erna lossen in Weert maar er werd gevraagd of ik eerder kon. Had ik dat maar niet gedaan." Hij is al lange tijd schipper, maar dit heeft hij nog nooit meegemaakt. "We hebben wel eens ergens een paar weken moeten wachten vanwege ijs of hoogwater. Maar drie maanden? Dat nog nooit."

De aanvaring ontstond door een bedienfout, maakte Rijkswaterstaat eerder al bekend. De nadere toedracht wordt nog onderzocht.

Het 15-jarige meisje uit Tilburg waarvoor de politie woensdagavond een Vermist Kind Alert had uitgegeven, is terecht. Ze is in goede gezondheid teruggevonden, meldt de politie donderdagochtend.

Het meisje was op eigen initiatief vertrokken. Aanvankelijk gaf de politie op de website aan dat het een Amber Alert betrof, maar dat bleek niet te kloppen. In het geval van een Vermist Kind Alert is er volgens de politie nog geen sprake van levensgevaar.

Sinds eind vorige week wordt via diverse kanalen koortsachtig overlegd over nieuwe voorstellen die na bijna vier jaar een eind moeten maken aan het bloedvergieten in Oekraïne. De intensiteit van het overleg voedt de hoop dat een oplossing voor het eerst binnen bereik is.

Zo kwam de coalition of the willing, de coalitie van vooral Europese landen die bereid zijn Oekraïne te steunen, met een antwoord op de voorstellen.

En in Abu Dhabi vonden achter gesloten deuren gesprekken plaats tussen Amerikaanse, Russische en Oekraïense delegaties. Het zou hier gaan om een al geplande ontmoeting tussen vertegenwoordigers van Russische en Oekraïense veiligheidsdiensten, onder meer over de ruil van krijgsgevangenen. Maar in aanwezigheid van de Amerikaanse staatssecretaris voor Defensie Dan Driscoll zouden ook andere thema's zijn aangesneden. Moskou wilde aanvankelijk bevestigen noch ontkennen dat er in Abu Dhabi rechtstreeks met de Oekraïners werd gepraat.

Over de inhoud van al dat overleg is weinig bekend, en vanuit Moskou blijft het angstvallig stil. Het zoveelste bezoek van de Amerikaanse gezant Steve Witkoff aan Moskou volgende week en zijn beoogde ontmoeting met Poetin lijken vooral bedoeld om af te tasten wat de Russen er nu echt van vinden.

Bloombergs publicatie van gelekte telefoongesprekken tussen Witkoff en Kremlin-adviseur Joeri Oesjakov enerzijds en tussen Oesjakov en de Russische gezant Kirill Dmitriëv anderzijds heeft opnieuw bevestigd dat althans een deel van het oorspronkelijke 28-puntenplan van Trump uit een Russische koker komt. Oesjakov spreekt tegen Dmitriëv de vrees uit dat de Amerikanen de tekst kunnen wijzigen om vervolgens te zeggen dat de definitieve versie is overeengekomen met het Kremlin.

'Denazificatie'

Inderdaad is het onmiskenbaar Russische verlanglijstje voor een akkoord aangevuld met eisen die niet stroken met de wensen van Moskou, zoals een weliswaar ingekrompen, maar voor de Russen nog altijd veel te groot leger dat Oekraïne in de toekomst zou mogen behouden.

Het Kremlin zal er hoe dan ook op blijven hameren dat Oekraïne zich moet neerleggen bij de belangrijkste Russische eisen.

In de eerste plaats moet Oekraïne zich van Rusland terugtrekken uit de hele Donbas en daarmee een gebied prijsgeven waar jarenlang heel zwaar om is gevochten. Rusland is er sinds begin 2022 niet in geslaagd het met militaire middelen in handen te krijgen. Alle pogingen daartoe hebben geleid tot enorme verliezen aan mensen en materieel. Dat Rusland erin zal slagen het op eigen kracht te bezetten is twijfelachtig en zal mogelijk jaren en nog eens tienduizenden mensenlevens vergen.

Daarnaast mag Oekraïne van het Kremlin nooit lid worden van de NAVO, en moet het Oekraïense leger worden gedecimeerd.

Vorige week bezocht Poetin in militaire outfit een commandocentrum van het Russische leger. Daarbij benadrukte hij nogmaals dat Rusland alle gestelde doelen in Oekraïne zal bereiken. Hij bedoelt daarmee ook de demilitarisering en 'denazificatie' van Oekraïne, doelstellingen die hij formuleerde op de dag dat het Russische leger Oekraïne binnentrok.

'Oekraïne ligt dwars'

Een dag later zei Poetin voor de camera dat het vredesplan van Trump nog niet serieus met de Amerikanen is besproken, maar wel kan dienen als startpunt voor verdere gesprekken. Rusland is bereid tot die gesprekken, zei Poetin, Oekraïne is volgens hem de dwarsligger.

Hij voegde er opnieuw aan toe dat Rusland op het slagveld aan de winnende hand is. "Misschien niet zo snel als we zouden willen, maar dat is onvermijdelijk." Poetin gaf ook aan dat Rusland zijn doelen hoe dan ook zal bereiken. "Maar we zijn ook bereid tot vredesbesprekingen."

Dat woordje 'ook' geeft aan dat het Kremlin nog niet van plan is water bij de wijn te doen. In de optiek van Moskou is het Oekraïne dat aan de verliezende hand is en dus belang heeft bij onderhandelingen, niet Rusland. Moskou wil het onderste uit de kan halen en probeert dat met hulp van Washington te bereiken. Lukt dat niet, dan zullen de gevechten en de luchtaanvallen op Oekraïne onverminderd doorgaan.

Dat neemt niet weg dat ook Moskou uiteindelijk belang heeft bij een onderhandelde vrede of een bestand en daar misschien ook wel naar op zoek is, met het oog op de trage opmars aan het front en de sombere economische perspectieven. Ook een verwachte verdere daling van olieprijzen baart de Russische leiding zorgen. Dat zal het geleidelijk lastiger maken de huidige oorlogsinspanningen te handhaven.

Gevangenen die een straf moeten uitzitten van minder dan een jaar worden nu twee weken voor het einde van hun straf vrijgelaten en dat blijft voorlopig zo. Het kabinet zei eerder zo snel mogelijk van deze noodmaatregel af te willen, maar ambtenaren gaan ervan uit dat het eerder vrijlaten in elk geval ook volgend jaar zomer nog zal doorgaan.

Dat blijkt uit een intern document van het ministerie van Justitie en Veiligheid dat in handen is van de NOS. Er zijn te weinig plekken in de gevangenissen en wat het meest knelt: er zijn te weinig cipiers om gevangenen in de gaten te houden. Niet alle gestraften kunnen daardoor hun volledige straf uitzitten.

Daarom heeft het kabinet noodmaatregelen genomen om de druk op de gevangenissen wat te verlichten. Gevangenen worden, als ze aan voorwaarden voldoen, twee weken eerder vrijgelaten. Daardoor ontstaan meer vrije plekken. Zwaargestraften en zedendelinquenten zijn uitgesloten van de regeling.

Zelfmelders op wachtlijst

Ook worden sommige veroordeelden, die niet als heel gevaarlijk worden ingeschat, niet opgeroepen om hun straf uit te zitten. Deze zogeheten 'zelfmelders' moeten zich alsnog bij een gevangenis melden als de wachtlijst is weggewerkt en zij hun straf kunnen uitzitten. Op die wachtlijst staan inmiddels 3.281 personen.

Verantwoordelijk staatssecretaris Arno Rutte (VVD) zei eerder dat hij ervan baalt dat gedetineerden eerder vrijgelaten worden. "Ik doe er alles aan om dat in te trekken", zei hij twee maanden geleden. Maar uit interne stukken blijkt dat zijn ambtenaren niet geloven dat dat snel kan.

De ambtenaren rekenen voor dat als de noodmaatregelen zo doorgaan de bezetting van de gevangenissen in de zomer van 2026 toch nog licht is gestegen. Als het vervroegd vrijlaten wordt ingetrokken, worden de problemen alleen maar nog groter.

'Holt rechtsstaat uit'

"Onder dit kabinet wordt het cellentekort alleen maar erger", reageert D66-Kamerlid Sneller op de stukken. Hij wil dat de staatssecretaris daar een eerlijk beeld over schetst. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Abdi wijst erop dat dit probleem al langer bekend is, maar er nog steeds niet genoeg wordt geïnvesteerd in meer cellen en cipiers om het op te lossen. "Als straffen niet meer worden uitgevoerd, holt dat de rechtsstaat uit."

"De maatregelen die we al langere tijd moeten nemen, zijn en blijven zuur", zegt staatssecretaris Rutte er zelf over als hem het verhaal uit het document wordt voorgelegd. Gezien de situatie kunnen we "voorlopig nog niet af van dit lelijke paardenmiddel", zegt de VVD'er.

Rutte was vandaag ook in debat met de Kamer over het gevangeniswezen. De VVD'er beloofde daar nog eens dat hij snel met een 'menukaart' komt waarin beschreven staat waar we "op afstevenen" als er geen geld bijkomt.

In die menukaart komen verschillende oplossingen te staan en wat ze kosten, zoals het heropenen van de gevangenis in Almere. Daar heeft de bewindspersoon nu niet genoeg geld voor, erkende hij. Ook gaf hij toe dat de problemen alleen maar erger worden als er geen geld bij komt, omdat de komende jaren gevangenissen onderhouden moeten worden en daarom niet gebruikt kunnen worden.

Op zo'n 400 meter van het Witte Huis in Washington zijn twee leden van de Nationale Garde neergeschoten. Hun toestand is kritiek, zegt FBI-baas Kash Patel.

De gouverneur van West-Virginia, waar de twee vandaan komen, meldde aanvankelijk dat ze zijn overleden, maar zei later dat hij "wisselende berichten" krijgt over hoe de twee gardisten eraan toe zijn.

De schutter is aangehouden. Er zijn geen andere verdachten, zegt een hoge politiefunctionaris. CBS News meldt op basis van bronnen dat de verdachte de 29-jarige Rahmanullah Lakanwal uit Afghanistan is. Hij zou in 2021 naar de Verenigde Staten zijn gekomen.

President Trump, die op zijn buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida reageerde, zegt dat de schutter zwaargewond is. Hij spreekt van een "gruwelijke aanval" en een "daad van terreur". De schutter is volgens Amerikaanse media neergeschoten door een ander lid van de Nationale Garde.

Op de plek van de schietpartij zijn veel hulpverleners en militairen aanwezig:

De beschieting vond om 14.20 uur lokale tijd plaats bij een metrostation. CNN meldt op basis van bronnen dat de schutter op de twee militairen afliep en vervolgens begon te schieten. Ook de burgemeester van Washington spreekt van een "gerichte beschieting".

Op beelden die online circuleren is te zien dat een man in militair uniform op de grond ligt, en dat twee politieagenten hem lijken te verzorgen. De bron van CNN stelt dat er geen anderen zijn geraakt bij de beschieting.

Het Witte Huis is in lockdown, meldt de woordvoerder van het Witte Huis. Net als Trump is ook vicepresident JD Vance niet in Washington.

Correspondent Verenigde Staten Rudy Bouma:

"Nu de verdachte een Afghaanse immigrant blijkt, haalt Trump uit naar zijn voorganger Joe Biden. Onder zijn presidentschap mocht Rahmanullah Lakanwal naar de VS komen in het kader van Operation Allies Welcome, nadat de Taliban de macht had gegrepen in Afghanistan.

Volgens Trump zouden mensen als de verdachte niet in de VS moeten zijn. Maar volgens CNN was het de regering-Trump die de Afghaan in april dit jaar asiel heeft verleend. Trump wil nu dat alle Afghaanse migranten opnieuw gescreend worden, een proces dat al in gang was gezet. Immigratie-aanvragen van Afghanen worden per direct voor onbepaalde tijd stopgezet."

Het nationale vliegveld van Washington was vanwege veiligheidsredenen tijdelijk afgesloten voor binnenkomende en uitgaande vluchten, meldt Reuters. De afsluiting duurde ongeveer een halfuur.

In verschillende Amerikaanse steden heeft de regering-Trump de Nationale Garde ingezet. Volgens de Amerikaanse president zijn deze militairen daar gestationeerd om "de orde in de stad te herstellen". Burgemeesters zijn daartegen; zij vinden dat Trump zijn macht op deze manier misbruikt.

Correspondent Verenigde Staten Rudy Bouma:

"De inzet van de Nationale Garde is van het begin af aan uiterst controversieel geweest. Een rechter heeft vorige week nog geoordeeld dat Trump zijn boekje te buiten gaat, en heeft de regering drie weken gegeven om de troepen terug te trekken of in hoger beroep te gaan.

Het incident van vandaag zal het felle debat over Trumps gebruik van de Garde in verschillende Amerikaanse steden verder doen oplaaien.

Critici vreesden al dat het ergens tot een confrontatie zou komen en Trump dat als rechtvaardiging zou gebruiken om nog meer gardisten te sturen. Dat is precies wat er nu in Washington gebeurt: de president heeft minister van Defensie Pete Hegseth de opdracht gegeven 500 extra militairen naar de hoofdstad te sturen, boven op de ruim 2000 al aanwezige reservisten.

Anderen vrezen dat Trump de Insurrection Act zal inroepen, een wet die hem verregaande zeggenschap geeft over de inzet van het leger in het binnenland."

De Peruaanse oud-president Martin Vizcarra is veroordeeld tot 14 jaar gevangenisstraf voor corruptie. Jaren voor hij president werd, zou hij steekpenningen hebben aangenomen. Vizcarra werd in 2018 gekozen en moest twee jaar later aftreden toen de fraude aan het licht kwam en er een onderzoek naar hem werd gestart.

In 2021 probeerde hij opnieuw aan de macht te komen, maar het parlement legde hem een verbod op van tien jaar op het uitoefenen van bestuurlijke functies.

Niet alleen in de gevangenis

Vizcarra heeft volgens de rechter omgerekend 583.000 euro aangenomen van buitenlandse bouwbedrijven in ruil voor contracten voor de overheid. Hij deed dat in 2014, toen hij gouverneur was van de zuidelijke regio Moquegua. Hij hield vol dat hij onschuldig is en zei dat hij slachtoffer is geworden van politieke vervolging.

Vizcarra is niet de eerste Peruaanse leider die in de gevangenis belandt voor corruptie. Er zitten nog drie voormalig presidenten in de cel. Alejandro Toledo (president van 2001 tot 2006) en Ollanta Humala (2011-2016) zitten een straf uit voor corruptie, Pedro Castillo (2021-2022) vanwege een poging tot staatsgreep. Voormalig president Fujimori zat meer dan 15 jaar vast voor omkoping. Hij werd in 2023 vrijgelaten en overleed een jaar later.

Politieke chaos

Vizcarra's oudere broer Mario is van plan om volgend jaar april mee te doen aan de presidentsverkiezingen voor de partij die zijn broer in 2021 heeft opgericht, Perú Primero, met Martin als belangrijkste adviseur. Deze partij steunde de protesten tegen president Dina Boluarte, die vorige maand door het parlement werd afgezet. Zij wordt verantwoordelijk gehouden voor de toegenomen criminaliteit in het land.

Peru verkeert al jaren in een politieke chaos. Sinds het aftreden van Vizcarra heeft het land al vijf presidenten gehad. Na het aftreden van Dina Boluarte is parlementsvoorzitter José Jeri tot president benoemd. Ook tegen zijn regering is al geprotesteerd.

De 21-jarige Oussama el G. heeft tijdens een pro forma-zitting toegegeven dat hij tijdens een beroving een 80-jarige vrouw uit Amsterdam om het leven heeft gebracht.

Hoewel de zaak nog niet inhoudelijk behandeld werd, waren veel familieleden van het slachtoffer aanwezig in de rechtszaal, schrijft stadsomroep AT5. De vrouw werd in augustus slachtoffer van een babbeltruc door nepagenten, waarbij ze werd beroofd en mishandeld in haar woning. Ze overleed ter plekke aan haar verwondingen.

Oussama el G. wordt onderzocht in het Pieter Baan Centrum, bleek vandaag. Op 4 februari is de volgende pro-formazitting.

Vijftig minuten

De vrouw werd voorafgaand aan haar dood vijftig minuten aan de lijn gehouden door een andere verdachte, de 23-jarige Benjamin H. Hij wordt verdacht van oplichting en gewelddadige diefstal met de dood tot gevolg. Hij zou haar wijs hebben gemaakt dat haar woning doelwit was van inbrekers en zei dat hij een medewerker stuurde om haar sloten te controleren.

H. is vermoedelijk nooit in de woning geweest. Hij stelt daarom dat hij niets met haar dood te maken heeft. "Ik heb ook de foto's van mevrouw Winkel zojuist gezien en daar krijg ik gewoon rillingen van", zei hij in de rechtszaal.

De andere verdachte, El G., wordt vervolgd voor gekwalificeerde doodslag, een vorm van doodslag die zwaarder kan worden bestraft. Volgens het Openbaar Ministerie heeft El G. de vrouw gedood om de diefstal te verbergen of te voorkomen dat ze werden betrapt.

Hij verklaarde dat hij haar niet wilde doden en het slachtoffer één keer heeft geslagen. "Ik heb mevrouw nooit iets willen aandoen, een babbeltruc eindigt nooit zo", las zijn advocaat voor. El G. zelf was niet aanwezig in de rechtszaal.

Nepagenten

Dit jaar heeft de politie ruim 500 mensen aangehouden die zich hebben voorgedaan als nepagent met het doel ouderen te beroven. In heel 2024 waren er 357 arrestaties, in 2023 127.

De daders werken vrijwel altijd volgens een vast stramien. Ouderen krijgen een brief of een telefoontje met de mededeling dat er in de buurt wordt ingebroken en dat ook hun spullen gevaar lopen. De daders bieden aan langs te komen om uit voorzorg de kostbare bezittingen van de ouderen 'in veiligheid te brengen'. Het gebeurt geregeld dat ze namen van echte agenten of een politie-uniform gebruiken.

Voor de laatste keer kunnen Netflix-kijkers vanaf morgen meeleven met de avonturen van een groepje jongeren in de jaren tachtig dat woont in een stadje waar mysterieuze dingen gebeuren. De populaire serie Stranger Things gaat het vijfde en laatste seizoen in. Een 'magische formule' die handig teruggrijpt op het verleden en meerdere generaties samenbrengt.

"Het heeft alles wat mensen die in de jaren 80 en 90 jong waren kennen uit de films van hun jeugd", zegt VPRO- en NRC-recensent Anke Meijer. De voorbeelden zijn legio: in de serie komen beelden en verhaallijnen voorbij die doen denken aan onder meer films van filmregisseurs Steven Spielberg (E.T., Close Encounters of the Third Kind) en John Carpenter (The Thing, Halloween) en boeken van schrijver Stephen King (It, Carrie).

Wat is het verhaal van Stranger Things?

Het verhaal volgt een vriendengroep van middelbare scholieren in het fictieve Amerikaanse stadje Hawkins. Ze besteden hun tijd onder meer met het spelen van het fantasyspel Dungeons & Dragons.

Hun levens veranderen als een van hen verdwijnt en ze stuiten op een duistere parallelle dimensie die zij "the upside down" noemen. Met behulp van onder anderen hun telekinetische vriendin Eleven proberen ze Hawkins te redden van de ondergang.

Maar juist ook onder een jongere generatie is Stranger Things populair. "De serie heeft een brugfunctie", zegt mediawetenschapper aan de Universiteit Utrecht Dan Hassler-Forest. "Ouders kregen de gelegenheid om samen met de volgende generatie te genieten en iets door te geven van wat ze uit hun jeugd kennen."

Meijer: "Toen de serie uitkwam, bleek het voor Netflix de magische formule voor tieners en hun ouders." En de serie drijft op 'buitenbeentjes'. Hassler-Forest: "Het is een serie die laat zien: je bent leuk als je een buitenbeentje bent. De hoofdpersonen zijn nerds en outcasts." Dat kreeg onder meer navolging bij de streamingdienst met de fantasyserie Wednesday: die ook over buitenbeentjes gaat en door ouders samen met hun tienerkinderen kan worden bekeken.

Bekijk een trailer van het vijfde seizoen van Stranger Things:

Het succes verraste de jonge hoofdrolspelers in eerste instantie, zeggen ze in een interview dat morgen te zien is op de website en socialemediakanalen van NOS Stories. "Het voelde in het begin als een soort korte film zoals ik die met mijn zusje maakte", zegt Noah Schnapp (21), die de rol van Will Byers vertolkt. "Nee, we hadden in het begin niet door dat het zo groot zou worden", valt Gaten Matarazzo (23), die Dustin Henderson speelt, hem bij. "Pas na het tweede seizoen zagen we door alle persaandacht hoe populair het was geworden."

En die populariteit is dus deels te danken aan het nostalgische beeld van de jaren 80 dat de serie oproept. Iets wat ook gebeurt in andere recente series die zich in dat decennium afspelen zoals Glow (2017-2019) en The Goldbergs (2013-2022). Het zorgt onder meer voor een revival van de mode uit die tijd en van nummers van Metallica en Kate Bush.

'Geen compleet beeld'

Maar, zegt Hassler-Forest: dat is niet een compleet beeld van vroeger. Volgens hem wordt er een te romantisch beeld opgeroepen. "Je ziet met name in tijden waarin conservatieve politiek de hoofdmoot voert dat de generatie van ouders heel erg wordt geromantiseerd."

Hij vergelijkt het met eind jaren 70 en de jaren 80, waarbij films en series zoals Grease, Back to the future en Happy Days teruggrepen naar de jaren 50. "Er ontstaat een rooskleurig beeld van een oudere tijd als een onschuldige, lieve en meer authentieke tijd vol jukeboxen en diners". Die tijd wordt volgens hem dan vaak aangehaald als een periode voordat alles politiek correct werd.

En nu gebeurt dat met de jaren 80, zegt hij. "Die tijd wordt gezien als rustig en de huidige tijd als een tijd 'waarin iedereen woke is'. En dat de problemen die moeten worden bestreden vooral van buitenaf komen."

Als tegenhangers noemt hij onder meer series als Chernobyl of The Americans die een rauwer beeld van die tijd geven en zich niet richten op "filmbeelden van fantasy- en horrorfilms die wij ons kunnen herinneren".