NOS Nieuws - Algemeen

De emoties liepen vandaag hoog op in de rechtbank in Den Bosch. Daar stonden Jumbo, de op een na grootste supermarkt van het land, en een van zijn huisbakkers, Amarant, tegenover elkaar. Het zijn de zeldzame momenten waarop het publiek iets meekrijgt van normaal gesproken geheime onderhandelingen over contracten en prijzen.

Ruim 20 jaar was Koninklijke Amarant Bakkers, een familiebedrijf uit het Noord-Hollandse Avenhorn, een belangrijke huisbakker van Jumbo. Totdat de supermarkt dit jaar aankondigde per januari over te stappen naar de grootste bakker van Nederland, Goedhart Borgesius. Jumbo wil zo de inkoopkosten drukken.

Amarant zegt een langere overgangsperiode nodig te hebben. De advocaat van de bakkerij stelt dat de jarenlange samenwerking eenzijdig is beëindigd en waarschuwt dat de bakkerij nu flink in de problemen kan komen. "Door de jaren heen zijn partijen steeds meer met elkaar vervlochten geraakt", aldus de advocaat. "Die vervlechting heeft partijen afhankelijk van elkaar gemaakt."

Amarant bezit vier bakkerijen, waarvan er twee exclusief voor Jumbo bakken, waaronder de grootste van de vier. Deze bakkerijen leveren dagvers brood aan de supermarktketen. Jumbo heeft daarnaast nog andere broodleveranciers, waarvan Goedhart Borgesius verreweg de grootste is.

'Redden van de ondergang'

Jumbo zegt in de rechtbank dat de overeenkomst tussen de supermarkt en de bakker volledig duidelijk is en dat de einddatum al langer bekend was. "In het contract staat een spijkerharde einddatum, dus hier is geen sprake van een opzegging vanuit Jumbo, maar van het aflopen van een contract voor een bepaalde tijd", aldus de advocaat van Jumbo.

"Het kost Jumbo niet veel moeite om een transitieperiode toe te staan en daarmee redt het Amarant van de ondergang", zegt de advocaat van Amarant. De opzegging van Jumbo heeft al grote gevolgen gehad voor de bakker. Die heeft een van zijn bakkerijen "noodgedwongen" verkocht. Die is "voor een spreekwoordelijke appel en een ei aan een derde verkocht".

"Het voelt alsof we van de markt worden gedrukt", zegt directeur Renee Pater van het bakkersbedrijf. De bakkerij moest volgens haar door Jumbo verder onderhandelen met de grootste concurrent, Borgesius. "Die heeft er als leverancier van zowel Jumbo als Albert Heijn geen baat bij dat de overgangsperiode voor Amarant wordt verlengd", zegt Pater.

Amarant levert ook brood aan Albert Heijn, maar het is nog niet zeker of het daar meer brood kan gaan leveren. Dat regelen kost veel tijd, zegt het bakkersbedrijf. Om die periode te kunnen overbruggen is een langere transitieperiode voor het Noord-Hollandse bedrijf van levensbelang, zegt de bakkerij.

Jumbo blijft in de rechtszaal benadrukken dat het zich aan de contractuele afspraken houdt en dat Amarant een transitieperiode die eerder is aangeboden, heeft geweigerd. Directeur Pater was geëmotioneerd tijdens haar slotwoorden: "Juist van Jumbo, een familiebedrijf bij uitstek, mag je verwachten dat het zich laat leiden door redelijkheid en billijkheid, maar dat is hier niet gebeurd."

Meer rechtszaken

Het is niet de eerste keer dat Jumbo in de rechtbank tegenover een van zijn leveranciers staat. Dit jaar spande ook Heineken een kort geding aan tegen de supermarkt, omdat het biermerken uit de schappen zou houden. Heineken verloor dit kort geding.

Daarnaast was er onenigheid tussen Jumbo en JDE Peet's, het moederbedrijf van Douwe Egberts, over de prijs van koffie. Jumbo kreeg sinds begin dit jaar geen DE-producten en Pickwick-thee meer geleverd. Daardoor waren de producten een tijd niet verkrijgbaar bij de supermarkt.

Jumbo is niet de enige supermarkt die de laatste tijd in conflict raakt met zijn leveranciers. Albert Heijn en Picnic voerden ook stevige onderhandelingen met de koffieleverancier.

Supermarkten onderhandelen jaarlijks met leveranciers en producenten over de prijzen van hun producten. Die onderhandelingen worden steeds harder gevoerd omdat supermarkten de prijzen laag willen houden, maar leveranciers die juist vanwege de inflatie en hogere productiekosten willen verhogen.

Over twee weken doet de rechter uitspraak in de zaak tussen Jumbo en Amarant.

Het Nederlands-Belgische spoorbedrijf European Sleeper laat vanaf volgend jaar zomer een nachttrein rijden naar Milaan. Vanaf 18 juni kunnen passagiers drie keer per week opstappen in Amsterdam of Brussel. In Duitsland worden beide treindelen gekoppeld. Daarna rijden ze met tussenstops in Keulen, Bern, Brig, Stresa (Lago Maggiore) door naar Milaan.

"De dienstregeling is nog niet helemaal definitief, maar het vertrek uit Amsterdam is waarschijnlijk rond 19.00 uur", zegt Chris Engelsman van European Sleeper. "De bedoeling is dat hij voor 10.00 uur in Milaan aankomt, maar we hebben nog geen definitieve tijden in Italië."

De trein vertrekt op maandag, donderdag en zaterdag uit Amsterdam en Brussel. Terugreizen vanuit Milaan kan op woensdag, vrijdag en zaterdag. Per rit kunnen er 500 tot 600 mensen mee, afhankelijk van het aantal rijtuigen. Het treinstel waarmee wordt gereden, bestaat uit zit- en slaaprijtuigen. Bij de slaaprijtuigen is er keus tussen drie- en vijfpersoonscoupés. Die eerste coupés bieden meer luxe.

Enkeltje voor 80 euro

Net als bij luchtvaartmaatschappijen betalen reizigers minder als ze vroeg boeken. Engelsman verwacht dat een enkeltje Milaan met een eenvoudige slaapcoupé gemiddeld 80 euro gaat kosten. Doelgroep is zowel de toerist als de zakelijke reiziger.

European Sleeper rijdt sinds 2023 met nachttreinen op het traject Brussel-Amsterdam-Berlijn-Dresden-Praag. Vanaf eind maart rijdt het bedrijf ook op het traject Parijs-Berlijn. In 2027 of 2028 wil het een nachtverbinding met Barcelona opzetten.

Nieuwe verbindingen naar Duitsland

Het is de derde internationale treinverbinding die Nederland er volgend jaar bij krijgt. Gisteren werd bekend dat vervoerder GoVolta in maart begint met treindiensten naar Berlijn en Hamburg. Die treinen beginnen in Amsterdam.

Naar Hamburg bestaat nu nog geen directe verbinding. Op de route Amsterdam-Berlijn gaat GoVolta de concurrentie aan met European Sleeper en met de NS. Die rijdt samen met Deutsche Bahn zeven keer per dag tussen beide hoofdsteden.

De Amerikaanse zanger Raul Malo is op 60-jarige leeftijd overleden. Hij was frontman van de country- en americanaband The Mavericks.

In Nederland is de band vooral bekend van de hit Dance The Night Away, dat in 1998 acht weken in de Top 40 stond, met plek 23 als hoogste notering. In het door Malo geschreven nummer, dat nog altijd geregeld te horen is, wordt country vermengd met pop en zijn ook Latin-invloeden te horen.

Raul Malo werd in Miami geboren en had Cubaanse ouders. In 1989 was hij medeoprichter van The Mavericks. Malo en zijn bandgenoten waren bewonderaars van onder anderen Roy Orbison en Elvis Presley, wat ook in hun muziek was terug te horen.

De groep bracht in 1990 bij een relatief kleine platenmaatschappij debuutalbum The Mavericks uit en brak door na een optreden in Nashville een jaar later. In het hart van de Amerikaanse countrymuziek sloeg de sound aan en ze tekenden een contract bij het bekende countrylabel MCA Nashville.

Countrywereld

In de jaren die volgden kreeg de groep vooral in de countrywereld steeds meer bekendheid. Meerdere nummers eindigden hoog in de hitlijsten voor countrymuziek in de VS en ook in Canada deden de nummers van The Mavericks, met de karakteristieke baritonstem van Malo, het goed. Het nummer Here comes the rain werd in dat land hun grootste hit, met een vierde plaats in de countryhitlijsten als hoogtepunt.

In Europa kwam de doorbraak met het album Trampoline in 1998. Het nummer Dance the night away bleek in Europa populair, maar werd ook in de VS gewaardeerd. Daarna verscheen de groep niet meer in de Europese hitlijsten. The Mavericks gingen weg bij MCA Nashville en had in verschillende samenstellingen meerdere comebacks.

Meerdere prijzen

De groep won verschillende countryprijzen, met als hoogtepunt de Country Music Association-prijs voor beste zanggroep van 1995. De CMA's worden gezien als de meest prestigieuze prijzen voor country-artiesten. Het jaar erop won de groep ook een Grammy Award voor het beste country-optreden met Here comes the rain.

Als soloartiest was Malo onderdeel van het collectief Los Super Seven, een groep die in wisselende samenstelling met bekende latino artiesten muziek opnam. Hij zong mee op het album Canto in 2001.

Darmkanker

Vorig jaar was Malo nog aan het touren met The Mavericks. Op meerdere podia trad hij op met country-artiest Dwight Yoakam. Die tour maakte hij niet af; hij maakte bekend uitgezaaide darmkanker te hebben. Het laatste album van de groep, Moon & Stars, kwam ook in dat jaar uit.

"Niemand belichaamde het leven en de liefde, vreugde en passie, familie, vrienden, muziek en avontuur op de manier zoals onze geliefde Raul dat deed", laat zijn vrouw Bettty weten aan Amerikaanse media. Zijn band prijst zijn inzet "voor behoud van het meertalige Amerikaanse muzikale repertoire" en de manier "waarop hij opkwam voor muziekonderwijs voor ieder kind in de VS en de rest van de wereld".

De Oekraïense president Zelensky zegt dat zijn land klaar is voor verkiezingen, ook als de oorlog nog niet ten einde is gekomen. Wel wil hij dan garanties van de Verenigde Staten en Europa dat de stembusgang eerlijk en veilig zal verlopen.

"Ik vraag nu in het openbaar de hulp van de VS", zei hij tegen een groep journalisten, melden meerdere media, waaronder Kyiv Independent en persbureau Reuters. "Samen met onze Europese partners kunnen we de veiligheid garanderen die nodig is om verkiezingen te houden. Als dat gebeurt, is Oekraïne klaar om binnen 60 tot 90 dagen verkiezingen te houden."

Volgens de Oekraïense krant stelde Zelensky dat hij het parlement gaat vragen om met wetvoorstellen te komen die moeten regelen dat er in oorlogstijd kan worden gestemd.

Correspondent Midden- en Oost-Europa Christiaan Paauwe:

"Het voorstel roept nog veel vragen op, maar Zelensky maakt hier een bijzondere draai die vergaande gevolgen kan hebben voor zijn land. Verkiezingen in oorlogstijd sloot hij tot nu toe steeds uit, en de meeste Oekraïners waren het daarmee eens. Want hoe zorg je ervoor dat de verkiezingen democratisch en veilig verlopen, als het land continu wordt aangevallen en als een deel van de bevolking onder Russische bezetting leeft? Bovendien is er de zorg dat verkiezingen kunnen leiden tot verdeeldheid die Rusland weer zou kunnen uitbuiten.

Maar de Amerikaanse president Trump heeft sinds hij aan de macht kwam er bij Zelensky meerdere keren op aangedrongen om verkiezingen te houden. Deze eis kwam ook terug in het 'vredesplan' dat de VS met Rusland opstelde. Zelensky laat met deze aankondiging zien dat hij bereid is ver te gaan om Amerika tevreden te stellen. Ook zal hij hiermee kritiek dat Oekraïne steeds autoritairder wordt van de hand kunnen doen.

Bovendien is de timing opvallend. Oekraïne is nog aan het bijkomen van een vergaand corruptieschandaal in de energiesector, waardoor Zelensky's rechterhand Jermak gedwongen werd om te vertrekken. Hierdoor heeft de populariteit van de president een grote deuk opgelopen. Als er daadwerkelijk verkiezingen komen, zou dat voor hem en zijn partij zomaar slecht kunnen uitpakken."

Zelensky werd in 2019 met 73 procent van de stemmen gekozen als president. Zijn ambtstermijn zat er officieel in mei van vorig jaar op, maar de huidige Oekraïense wet staat geen verkiezingen toe in oorlogstijd. Zelensky stelt nu "zelf de wil en bereidheid te hebben" om zich hard voor te maken voor een wijziging van die wet.

Mochten er daadwerkelijk verkiezingen komen, dan is ook de vraag hoe Oekraïners op de vlucht hun stem zouden kunnen uitbrengen. Naar schatting hebben ruim 5 miljoen Oekraïners hun land verlaten sinds de grote Russische invasie van begin 2022. Verder zijn nog eens zo'n 4 miljoen Oekraïners in hun eigen land ontheemd. In Nederland verblijven zo'n 135.000 Oekraïense vluchtelingen.

Overleg in Londen

Amerikaanse en Russische diplomaten stelden eerder een 28-puntenplan op voor beëindiging van de oorlog in Oekraïne. Daarin stond onder meer dat binnen honderd dagen nieuwe verkiezingen in Oekraïne moeten komen. Tot ontstemming van Oekraïne was het zelf niet betrokken bij de totstandkoming van dat plan.

Het bevat voor het land zeer ongunstige punten, waaronder dat de door Rusland bezette gebieden in de Donbas Russisch grondgebied worden en dat ook delen die Rusland niet bezet Russisch zouden worden. Voor veel Oekraïners komt dat neer op capitulatie.

Als tegenreactie spreekt Zelensky met zijn Europese bondgenoten over een alternatief voorstel. Hoe dat Europese voorstel eruitziet, is nog niet bekend. Na overleg in Londen, hamerden Zelensky, de Britse premier Starmer, de Duitse bondskanselier Merz en de Franse president Macron gisteren op het belang van harde veiligheidsgaranties tegen verdere Russische agressie.

Het zeehondencentrum in Lauwersoog maakt zich grote zorgen over het aantal zeehonden dat verstrikt raakt. Dit jaar zijn 45 verstrikte zeehonden gemeld die soms forse snijwonden hadden opgelopen. Een aantal overleefde het niet.

Het zeehondencentrum slaat alarm naar aanleiding van de vondst van Django (Unchained), afgelopen vrijdag op Terschelling. De grijze zeehond zat vast in een visnet en had diepe snijwonden in haar nek.

De zeehondenwachters van Terschelling konden Django meteen bevrijden, maar vonden het door de ernst van de verwondingen onverantwoord om haar vrij te laten. Om op krachten te komen en te worden behandeld is ze overgebracht naar zeehondencentrum WEC in Lauwersoog.

Lijden door afval

"Onschuldige zeehonden zoals Django lijden door het afval dat mensen in de natuur achterlaten", zegt strandingscoördinator Emmy Venema bij Omrop Fryslân. "Django heeft geluk gehad dat ze tijdig werd gevonden."

Django verblijft nu op de intensive care, waar bezoekers haar ook kunnen zien. "Het is heftig om te aanschouwen, maar het benadrukt hoe menselijk handelen ingrijpende gevolgen kan hebben", aldus het zeehondencentrum.

Django is de vierde verstrikte zeehond die dit jaar is opgenomen in Lauwersoog. Twee van hen overleefden hun verwondingen niet.

Verviervoudigd

Volgens Venema is het aantal verstrikte zeehonden dat wordt gemeld bij de drie zeehondencentra in Nederland in tien jaar tijd verviervoudigd. "De vraag is: waar komt dat door? Is het mooi weer en zijn er meer mensen die het zien? Of komt het doordat mensen een telefoon hebben en het daardoor makkelijker melden?"

Het zeehondencentrum doet een oproep: "Ruim je afval op, en neem ook mee wat je onderweg tegenkomt. Daarmee voorkom je leed en houden we de Waddenzee veilig voor zijn bewoners."

De provincie Zeeland zit opnieuw zonder aannemer die de iconische Zeelandbrug wil opknappen. Vandaag werd bekend dat de provincie het contract met aannemerscombinatie BAM/Spie voor de renovatie van de brug heeft opgezegd.

De opknapbeurt zou "heel fors" duurder worden dan het budget van 5,5 miljoen euro, zegt gedeputeerde Harry van der Maas bij Omroep Zeeland. Hij wil begin volgend jaar een nieuw plan presenteren voor de renovatie.

De basculebrug in de Zeelandbrug, het deel dat open en dicht gaat voor de scheepvaart, is hoognodig toe aan een opknapbeurt. De beweegbare brug werd geopend in 1965 en kampt met metaalmoeheid. Door het toegenomen aantal zware voertuigen is scheurvorming ontstaan in het stalen brugdek. Ook moet de Zeelandbrug over de volledige lengte worden voorzien van nieuw asfalt.

Samen aan het werk

Maar toen de provincie in januari op zoek ging naar een aannemer, wilde niemand de klus doen. Pas twee maanden na het verlopen van de inschrijftermijn, in juli, meldden BAM Infra Nederland en SPIE Nederland dat ze samen aan het werk wilden.

Het is nooit bekendgemaakt waarom de aannemerscombinatie zo laat in het project stapte. Maar vorige week ging het mis. In het bouwteam werd toen een nieuwe kostenraming gepresenteerd. "En die heeft me onaangenaam verrast", aldus gedeputeerde Van der Maas.

Hij zegt teleurgesteld te zijn. "Het is niet onlogisch dat er kostenoverschrijdingen zijn als je een definitief plan maakt, maar dit was heel fors."

Meer dan twintig procent

Hoe hoog de extra kosten waren, wil de gedeputeerde niet zeggen. "Maar het was meer dan 20 procent."

Bezuinigen op het ontwerp is onmogelijk, volgens Van der Maas. Dat gaat in tegen de regels voor aanbestedingen van projecten. "Als we dat zouden doen, kunnen andere bedrijven zeggen: onder die voorwaarden hadden we dat werk ook wel willen uitvoeren", legt hij uit. Die bedrijven kunnen dan naar de rechter stappen om dat alsnog af te dwingen.

Hoe het provinciebestuur verder wil, is niet duidelijk. "We verkennen de mogelijkheden", zegt Van der Maas. Begin januari wil hij een nieuw plan voorleggen aan Provinciale Staten.

Dertig jaar veilig mee

BAM en Spie laten weten dat uit gezamenlijk onderzoek met de provincie gaandeweg is gebleken dat het beschikbare budget onvoldoende is om de werkzaamheden in de gestelde periode van zes weken gelijktijdig uit te voeren. Beide bedrijven wijzen erop dat door het onderzoek wel duidelijk is geworden wat er technisch moet gebeuren aan de Zeelandbrug zodat deze weer dertig jaar veilig mee kan.

"De provincie kan deze kennis gebruiken bij de ontwikkeling van verdere plannen. Vanuit BAM en SPIE blijven wij bereid om de provincie te ondersteunen met onze kennis en ervaring en wij overwegen verder geen juridische stappen", aldus de bedrijven in een gezamenlijke verklaring.

De Drentse gemeente Westerveld gaat voortaan uitleggen waarom bomen moeten worden gekapt. In plaats van de ouderwetse gele stip komt er een QR-code op de boom die verwijst naar informatie.

"Het kappen van een boom geeft altijd emotie", aldus Patrick Brouwer van de gemeente Westerveld bij RTV Drenthe. "De een is er blij mee en ziet het als openhaardhout. De ander wil de boom juist graag behouden. We geven nu inzicht aan de voorkant waarom je een boom moet kappen."

De gemeente, waar onder meer de dorpen Havelte, Diever, Dwingeloo en Vledder onder vallen, is bij de invoer van het systeem niet over een nacht ijs gegaan. Wie de QR-code scant, krijgt niet alleen informatie over de boom zelf, maar ook een interactieve bomenkaart van de hele omgeving.

Sterretjes en bolletjes

Op die kaart staan sterretjes en bolletjes. De bolletjes staan voor te planten bomen, de sterretjes voor de bomen die worden geveld. Wie vervolgens op de boom zelf klikt, krijgt informatie over de leeftijd, dikte en soort, alsmede de reden waarom de boom niet kan blijven staan.

In de Vlasstraat in Diever staat inmiddels een aantal bomen met een QR-code op de stam. De bomen zijn onlangs afgekeurd door een onafhankelijk bureau, meldt het systeem. De reden: "Een slechte conditie en einde levenscyclus".

De methode met de QR-codes is niet helemaal nieuw. De gemeente Rotterdam begon er eerder mee en ook enkele andere gemeenten gingen Westerveld voor.

Man met de zaag

Brouwer is er blij mee omdat bomenkap in het verleden soms tot lastige gesprekken leidde. "Dan kwam er de bekende gele stip op", zegt Brouwer. "Alleen was het dan vaak zo dat als de man met de zaag kwam, hij de vraag kreeg: waarom moet die boom weg?"

De gemeente hoopt dat het nieuwe systeem meer begrip oplevert. Binnenkort worden in de bebouwde kommen van de Drentse gemeente meer bomen die weg moeten van QR-kaartjes voorzien.

Brouwer benadrukt dat voor de kaartjes waarop de QR-code staat geen boom is gekapt. De kaartjes zijn gemaakt van gerecycled materiaal en gaan lang mee. "De aannemer haalt het kaartje eraf en geeft dat aan ons terug zodat we deze het volgende jaar opnieuw kunnen gebruiken", stelt hij.

Wanneer een omroep klinkt uit de luidsprekers op station Lozova staan de mensen in de wachtruimte op. Niet omdat hun trein eraan komt, maar omdat het luchtalarm in de Oost-Oekraïense stad is afgegaan. Het verkeer is stilgelegd, wordt omgeroepen. Iedereen moet het station verlaten en schuilen in de kelder.

Op het perron is duidelijk te zien waarom het luchtalarm hier zo serieus wordt genomen. Afgelopen zomer hebben Russische kamikazedrones een groot deel van het oude stationsgebouw zwaar beschadigd.

Spoor als nationale trots

Sinds het begin van de oorlog zijn de spoorwegen met regelmaat doelwit geweest, maar dit jaar zijn de aanvallen fors toegenomen. Dat werd afgelopen weekend opnieuw duidelijk, toen een belangrijk knooppunt ten zuiden van de hoofdstad Kyiv werd verwoest.

De spoorwegen zijn een punt van nationale trots in Oekraïne. Na bijna vier jaar oorlog blijven treinen door het hele land rijden. Het is een levensader voor de export van graan, voor personenvervoer, en natuurlijk voor wapenleveranties en andere steun vanuit het Westen. Dat weten ze in Moskou ook.

In de schuilkelder in Lozova zitten spoormedewerkers en een paar treinreizigers. Reizen doe je alleen als het echt moet, zegt een vrouw die op een houten bankje zit te wachten. "Als je op reis bent, weet je nooit wat er kan gebeuren in een minuut of twee."

Verwoest station

Als het luchtalarm voorbij is, laat stationsdirecteur Nina Zabjela de schade van de aanval van begin augustus zien. Het is een wonder dat het gebouw nog staat, zegt ze. Door de hoge ramen en neoklassieke zuilen van begin 20ste eeuw kijk je zo de blauwe hemel in.

De aanval bestond uit twee golven, zegt Zabjela. Het gebouw werd tientallen keren geraakt door drones. "Gelukkig was iedereen op tijd gaan schuilen en waren er geen slachtoffers."

Station Lozova is volgens de directeur een doelwit omdat het een belangrijk knooppunt is. Hier komen vier spoorlijnen samen: naar Dnipro in het zuiden, naar de Donbas in het oosten, naar Charkiv in het noorden en naar het westen. "Hiervandaan kan je naar alle delen van Oekraïne reizen", zegt de directeur.

Binnen en buiten zijn bouwmaterialen opgesteld voor het herstel. Maar dat gaat langzamer dan ze zou willen, zegt Zabjela. Het werk moet steeds onderbroken worden als het luchtalarm afgaat.

Aanvallen op energie-infrastructuur

Ook blijft het een uitdaging om de treinen op tijd te laten rijden. Niet alleen vanwege de aanvallen op de spoorwegen, maar omdat de energie-infrastructuur in de tussentijd net zo goed de ene na de andere klap te incasseren heeft. Grote delen van Oekraïne zitten steeds zonder stroom, en daardoor zijn treinen ook vaak vertraagd.

De nationale spoorwegmaatschappij Oekrzaliznitsja noteerde van begin augustus tot oktober 300 aanvallen. In dezelfde periode vorig jaar waren het er 217. In totaal waren er de afgelopen jaren 4200 aanvallen op hun infrastructuur en werden 40 treinstations beschadigd of verwoest.

Het grootschalige luchtoffensief gaat door terwijl druk wordt gesproken over een mogelijk eind aan de oorlog. Kyiv ziet de luchtaanvallen als een poging van het Kremlin om de wil van Oekraïners te breken en om zo vergaande concessies af te dwingen bij een bestand. Moskou eist onder meer dat Oekraïne de hele Donbas opgeeft.

Ook de trein naar Barvinkove, een plaatsje verder naar het oosten, is deze dag vertraagd. Reizigers wachten op het perron, meerdere militairen staan met bloemen in de hand. Als de trein aankomt, is duidelijk waarom. Vriendinnen, vrouwen en zelfs een heel gezin stappen uit en vallen de mannen in de armen.

Verbindingen ingekort door oorlog

Lviv-Kramatorsk staat als route op de wagons, alleen is die informatie achterhaald. Naar Kramatorsk, de belangrijkste stad in de Donbas die nog in Oekraïense handen is, rijdt de trein niet meer. Daar is het front en zijn de Russische aanvalsdrones te dichtbij gekomen.

Ze kunnen alleen nog tot Barvinkove rijden, zegt een militair die even uitstapt en een vape rookt. Daarna moeten ze per bus de Donbas in. Hij is net op familiebezoek geweest. "Ik heb de commandant moeten zeggen dat ik te laat ben, anders maakt hij zich zorgen", zegt de militair. Gezond en wel aankomen, dat is volgens hem belangrijker dan op tijd zijn.

De 19-jarige Ivan woont in Barvinkove en is ook gewend geraakt aan de vertraging. Hij is blij dat de treinen ondanks alle aanvallen nog rijden, zegt hij voordat hij instapt. Dat reizen gevaarlijker is geworden, wuift hij nonchalant weg. "Dat is wonen in Oekraïne ook."

Een team van archeologen heeft in Jeruzalem de opgraving afgerond van een aaneengesloten stuk van de oude stadsmuur. De ommuring van de stad dateert uit de tweede eeuw voor Christus.

Het archeologische werk, dat jaren heeft geduurd, is sinds vorige week klaar, zegt het team tegen persbureau AP. Het zijn fundamenten van de muur die om heel toenmalig Jeruzalem liep, een veel groter gebied dan de huidige Oude Stad.

De tien meter hoge muur met 60 wachttorens werd opgericht tijdens de dynastie van de Hasmoneeën, een onafhankelijk Joods koninkrijk dat over Judea heerste van 141 tot 37 voor Christus. De huidige muur rond de Oude Stad is pas enkele eeuwen oud.

De vondst werd gedaan onder een 19de-eeuws gevangenisgebouw dat tegenwoordig deel uitmaakt van het Tower of David Museum. Archeologen begonnen daar in 1999 te graven, maar vanwege het geweld in Jeruzalem tijdens de Tweede Intifada (2000-2005) werd het werk stilgelegd.

Twee jaar geleden werden de schepjes, troffels en borsteltjes weer tevoorschijn gehaald. Met de hand werden twee olympische zwembaden aan zand en puin verwijderd voordat de muur tevoorschijn kwam.

'Archeologisch bewijs'

Het gevonden stuk muur is bijna 50 meter lang en vijf meter breed. Waar de archeologen zich het meeste over verbaasden was de hoogte: de muur bleek over een groot stuk tot op hetzelfde niveau te zijn afgebroken en de vraag is: waarom?

Experts hebben twee theorieën. De meest aansprekende gaat terug op het verhaal over de belegering van Jeruzalem rond 132 voor Christus door de Hellenistische koning Antiochus VII, die is beschreven door de Romeinse historicus Flavius Josephus. De Joodse verdedigers van de stad zaten in het nauw en hun koning besloot een deal te sluiten met Antiochus. Onderdeel daarvan was dat de stedelingen de fortificaties rond Jeruzalem "met de grond gelijk zouden maken".

"We denken dat we daar nu archeologisch bewijs voor hebben gevonden", zegt Amit Re'em, een van de archeologen. "Het is wonderlijk, archeologie en oeroude verhalen die bij elkaar komen, dat is de magie van Jeruzalem."

Koning Herodes

Maar die theorie wankelt. Op andere plekken in de stad zijn namelijk stukken antieke stadsmuur teruggevonden die helemaal niet zijn afgebroken. Daarom zien sommige deskundigen meer in een andere theorie. Mogelijk is ruim een eeuw na de belegering van Antiochus alleen een klein deel van de oude muur neergehaald om plaats te maken voor het paleis van Herodes, de beruchte Romeinse koning uit het Nieuwe Testament.

Het is volgens de experts onwaarschijnlijk dat de stad een eeuw lang, tot aan de Romeinse overheersing, zonder de bescherming van een omwalling zat.

Nu de archeologische fase is afgerond, wil het Tower of David Museum een glazen vloer installeren boven de resten van de stadsmuur. De renovatie gaat volgens plan zo'n twee jaar duren.

De aanleg van een waterstofnetwerk dat in 2030 de vijf grote industrieclusters in Nederland en de buurlanden met elkaar moet verbinden, loopt vertraging op. Ook is er veel te weinig geld beschikbaar, zo concludeert de Algemene Rekenkamer na onderzoek.

De Gasunie begon onlangs met de aanleg van het netwerk. Groene waterstof is een alternatief voor industrieën die nu nog afhankelijk zijn van aardgas. Er wordt dan geen CO2 meer uitgestoten.

De kosten voor de aanleg van het waterstofnetwerk werden vier jaar geleden geraamd op 1,5 miljard euro. Inmiddels zijn de ramingen opgelopen naar 3,8 miljard euro.

Niet alleen gaan de kosten omhoog, er kan ook minder gebruik gemaakt worden van bestaande gasleidingen. De reden daarvoor is dat de industrie minder snel van het gas af gaat dan eerder verwacht. Daardoor blijven gasleidingen langer in gebruik. Het gevolg is dat er meer nieuwe leidingen voor waterstof moeten worden aangelegd.

Financiële controle onder de maat

Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei was eerder op de hoogte van kostenoverschrijdingen dan aan de Tweede Kamer werd gemeld, schrijft de Algemene Rekenkamer. "Wij vinden dat de minister scherper op de kwaliteit van de kostenraming had moeten zijn, omdat deze bepalend is voor de hoogte van de subsidie."

De 750 miljoen euro aan toegezegde subsidie is bij lange na niet voldoende om het waterstofnetwerk aan te leggen. De rekenkamer schat dat de overheid nog zeker 2,5 miljard euro moet bijpassen. Dat is 1,8 miljard euro meer dan aan subsidie is toegezegd.

Voor de verduurzaming van de Nederlandse industrie is de overgang van aardgas naar elektriciteit niet genoeg. Er zijn voor de -chemische- industrie naast elektronen ook moleculen nodig in de vorm van gas. De meest duurzame manier om dat te realiseren is groene waterstof. Dat is een vorm van gas die gemaakt wordt van duurzaam opgewekte elektriciteit en water.

Er wordt al tientallen jaren gebruik gemaakt van waterstof in de industrie, maar die is meestal gemaakt van aardgas. Dit wordt grijze waterstof genoemd. Als bij het gebruik van grijze waterstof de CO2 in de fabriekspijp afgevangen wordt, wordt gesproken van blauwe waterstof.

Om het hele netwerk te laten draaien op groene waterstof is er veel duurzaam opgewekte elektriciteit nodig.

Bedrijven zijn huiverig

Omdat er op dit moment nauwelijks groene waterstof beschikbaar is, is groene waterstof heel erg duur. Vanwege de hoge prijs durven bedrijven de overgang naar groene waterstof niet aan. Hierdoor lijkt ook de aan te leggen infrastructuur voorlopig niet rendabel. Ook in andere landen doet dit probleem zich voor.

Op dit moment is Shell het enige bedrijf dat in Nederland een investering in een grote waterstoffabriek heeft aangedurfd. Gasunie is begonnen met de verbinding van de Hydrogen 1 van Shell op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij in Pernis.

Afgesproken is dat voor ieder onderdeel van het waterstofnetwerk bekeken wordt of het rendabel is. Voor de aanleg van de overige onderdelen zijn er nog geen definitieve investeringsbesluiten genomen. In totaal gaat het om 1200 kilometer aan waterstofleidingen.

Duidelijkheid nodig over extra geld

De Algemene Rekenkamer adviseert het kabinet om voor het vervolg van de aanleg betere afspraken te maken over de financiering. Dat betekent een keuze uit meer overheidssubsidie, een lager rendement voor de Gasunie of hogere kosten voor de gebruikers van het waterstofnetwerk.

Net als Nederland kampt Duitsland met een snel toenemende woningnood. Een recordaantal van 1 miljoen mensen is dakloos of heeft geen vaste woning. Tegelijkertijd worden er steeds minder huizen gebouwd. De Duitse regering wil de wooncrisis aanpakken met een nieuw middel: de 'Bau-Turbo'.

Bouwen moet eenvoudiger worden. Wanneer een stad of gemeente de turbo inzet, mag er van de normale bouwregels worden afgeweken. Zo mag er gebouwd worden op plekken waar het bestemmingsplan dat niet toestaat en is een bouwvergunning voor kleine projecten niet altijd nodig.

Als een bouwaanvraag niet binnen drie maanden wordt behandeld, geldt die voortaan automatisch als goedgekeurd. Een ingrijpende maatregel, want zo'n procedure kan nu jaren duren.

Veel kansen

Lokale overheden mogen zelf bepalen of en hoe de bouwturbo wordt ingezet. Het snelst groeiende stadsdeel van Berlijn, Pankow, grijpt het wapen met beide handen aan. "De stad is in enkele jaren met 350.000 mensen gegroeid, terwijl er nauwelijks beschikbare woningen zijn. Daardoor zit de woningmarkt helemaal vast", zegt districtbestuurder Cornelius Bechtler.

Door de maatregel kan de nieuwbouw eenvoudig worden opgevoerd, ziet hij. "We kunnen nu appartementen bouwen op een plek waar volgens het bestemmingsplan eengezinswoningen horen." Ook ziet hij kansen voor het toevoegen van woningen, bijvoorbeeld boven een supermarkt.

De grote woningbouwklappers zijn aan de stadsrand, op grote nieuwbouwlocaties. Even verderop in Pankow, op een deels braakliggend terrein, moet een autoluwe wijk met 8600 woningen verrijzen. "Hier komen houten woningen, die elders al gebouwd zijn en hier als Playmobilhuizen worden neergezet", zegt stadsontwikkelaar Heiko Ruddigkeit.

Andere uiterste

Niet iedereen is enthousiast. "Bouwturbo klinkt leuk, maar het is niet realistisch", zegt Theresa Keilhacker, architect en lid van de Berlijnse klimaatraad. Bouwen is nu eenmaal complex en tijdrovend. "Het duurt lang omdat allerlei belangen moeten worden afgewogen. Om dan maar regels te omzeilen en naar niemand te luisteren? Dan vervallen we van het ene uiterste in het andere."

Zij vreest dat de laatste groene plekken in steden worden bebouwd, zoals in de Grüner Kiez in Pankow. "Hier verzetten bewoners zich tegen bouwplannen op hun groene binnenplaats", zegt ze bij het afgezette hofje. Hier zijn bijna honderd woning gepland. De bouwturbo kan de omwonenden daarbij buitenspel zetten, vreest Keilhacker. "Milieuwetgeving kan worden omzeild en burgerinspraak is niet meer nodig."

De architect wil liever een 'ombouwturbo', waarbij slimmer gebruik wordt gemaakt van de gebouwen die er zijn. "In de hoogte uitbreiden kan ook, zonder de ziel van de wijk aan te tasten."

Andere critici denken dat de bouwturbo vooral dure woningen voor de hogere middenklasse zal opleveren. Zo vervalt in Berlijn met de turbo de eis om minstens 30 procent betaalbaar te bouwen, zegt oppositiepoliticus Julian Schwarze (De Groenen).

Stadsdeelbestuurder Bechtler temt de zorgen. "Het is niet zo dat nu alles zo maar mag. We zijn nog steeds gebonden aan allerlei bouwregels." Ook houdt de overheid voldoende grip om het 'juiste' te bouwen, denkt hij. Voor bouwprojecten groter dan twee hectare blijven inspraakavonden bovendien bestaan.

De woningnood in Duitsland

Duitsland heeft een geschat tekort van 2 miljoen betaalbare appartementen in steden. Vorig jaar werden 251.900 woningen opgeleverd, het laagste aantal sinds 2015. Dat wordt geweten aan gestegen bouwkosten, hogere rentes en een terughoudende opstelling van investeerders. Duitsland kent niet zoals Nederland een hoge stikstofuitstoot, dus dat vormt geen belemmering.

De huurprijzen stijgen flink, met name in de grote steden. In Berlijn, Hamburg en Frankfurt steeg de gemiddelde huur vorig jaar met 10 tot 12 procent. Duitsland is een huurland: het is het enige EU-land waar meer mensen huren (53 procent) dan een huis bezitten. Door immigratie en expats neemt de vraag naar huurwoningen toe. Bijna nergens in Europa wordt zo'n groot deel van het inkomen besteed aan woonlasten als in Duitsland: ongeveer een kwart.

Bechtler verwacht dat het turbopakket de bouwkosten zal verlagen. "De planningstijd duurde in Duitsland altijd lang en dat maakt het ook kostbaar. Als je de procedures verkort, wordt het ook kostentechnisch aantrekkelijker om in woningbouw te investeren."

Andere Berlijnse stadsdelen zijn terughoudender met de inzet van de bouwturbo, mede omdat die tot nieuwe juridische uitdagingen leidt. Bouwbedrijven vrezen dat lokale overheden daarom koudwatervrees hebben.

Stadsontwikkelaar Ruddigkeit vindt de hele bouwturbo wel een spannend middel. "Ik zie het als een experiment. We moeten het gewoon uitproberen. Als je niets probeert, blijft alles hetzelfde."

Pensioenuitvoerder APG gaat flink snijden in het personeelsbestand. In 2030 moeten tussen de 1000 en 1200 voltijdsbanen verdwenen zijn. Dat is iets minder dan een derde van de huidige 3700 voltijdsbanen.

Een pensioenuitvoerder zorgt onder andere voor de administratie, beantwoordt vragen van deelnemers, int de premie bij werkgevers en beheert beleggingen. APG, de grootste pensioenuitvoerder van Nederland, wil tussen de 240 en 270 miljoen euro besparen.

De banen verdwijnen als onderdeel van de nieuwe strategie van het bedrijf dat 'sneller, efficiënter en slagvaardiger' wil zijn na de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel. Kunstmatige intelligentie, automatisering en standaardisering moeten verder bijdragen aan het efficiënter maken van het bedrijf.

Natuurlijk verloop

Een deel van de banen zal verdwijnen door natuurlijk verloop en het aflopen van flexibele contracten, zegt directeur Annette Mosman. "Maar gezien de omvang kunnen we reorganisaties niet voorkomen de komende jaren." Voor kerst worden er in ieder geval geen werknemers ontslagen.

Er werken nu 4300 werknemers bij APG, waarvan 300 tot 400 in het buitenland werken. De hardste klappen zullen dan ook vallen in Nederland waar APG vestigingen heeft in Amsterdam en in Heerlen. De banen zullen aan alle kanten van het bedrijf verdwijnen, zowel bij vermogensbeheer als bij pensioendienstverlening.

"Er verandert veel op de markt en we hebben nu zicht op hoe de pensioensector eruit ziet na de transitie. APG moet relevant zijn in de nieuwe pensioenwerkelijkheid die dan ontstaat. En dan moet je naar je kosten kijken."

APG stopt de komende jaren ook met het vermogensbeheer van drie fondsen. Alleen voor ABP blijft het bedrijf dit nog doen. APG wil zijn pensioendienstverlening juist uitbreiden. "Na afronding van de transitie staat APG open voor nieuwe opdrachtgevers."

In Australië is het verbod op sociale media voor kinderen onder de zestien jaar van kracht geworden. Sinds middernacht moeten de grote socialemediaplatforms in het land kinderen onder de zestien weren.

Jongeren mogen geen accounts meer hebben op Facebook, Instagram, Kick, Reddit, Snapchat, Threads, TikTok, X, YouTube en Twitch. Als platforms niet actief stappen ondernemen om accounts van kinderen te verwijderen, riskeren zij boetes tot 49,5 miljoen Australische dollar, omgerekend zo'n 28 miljoen euro.

Meta, dat Facebook, Instagram en Threads bezit, was vorige week het eerste grote techbedrijf dat begon met het weren van kinderen onder de zestien. Het bedrijf meldt dat het zo'n 500.000 accounts blokkeert. Het verbod houdt de techbedrijven verantwoordelijk. Een kind dat de platforms blijft gebruiken, krijgt geen boete.

Isolatie

De Australische regering stelt dat socialemediagebruik door kinderen onder meer kan leiden tot een sociaal isolement en een slechte nachtrust. "Te vaak zijn sociale media helemaal niet sociaal", zei premier Albanese vorig jaar in november. "In werkelijkheid schaadt het onze kinderen. Dat moet afgelopen zijn."

Andere, minder bekende socialemediaplatforms zoals Yope, Lemon8 en RedNote blijven voorlopig buiten schot. Volgens de Australische nieuwszender ABC News zijn er signalen dat kinderen naar deze en andere kleinere platforms over willen stappen. Maar dat zou van korte duur kunnen zijn: in het oorspronkelijke verbod bleven YouTube, Whatsapp, Reddit, Kick en Twitch nog buiten schot, maar die werden ook toegevoegd aan de wet.

Ander land

Toch stellen critici dat het verbod in de praktijk mogelijk niet gaat werken. Zo kunnen jongeren nog altijd gebruikmaken van VPN's, waarbij het lijkt alsof zij vanuit een ander land het platform gebruiken.

Australië is het eerste land ter wereld dat een leeftijdsbeperking oplegt aan sociale media. Regeringen in onder meer Denemarken, Noorwegen, Griekenland, Frankrijk en Maleisië zeggen een soortgelijk beleid te overwegen en ook de Europese Commissie overweegt dat.

In Nederland riep een groep van 1400 artsen, wetenschappers en deskundigen in mei de politiek op om met leeftijdsregels te komen voor gebruik van smartphones en sociale media. Volgens hen zouden kinderen pas een smartphone moeten krijgen vanaf hun veertiende en zouden jongeren tot hun zestiende geweerd moeten worden van sociale media.

Na Utrecht en Gelderland wil ook Drenthe een 'probleemwolf' afschieten. Daarvoor wordt een vergunning voorbereid, meldt de provincie. De afgelopen weken zijn in Beilen vijf keer schapen aangevallen, waarvan vier keer door hetzelfde dier uit een roedel die leeft in het Nationaal Park Drents-Friese Wold, blijkt uit DNA-onderzoek.

De wolf is bij de aanvallen steeds langs een wolfwerend raster gegaan. Het raster van stroomdraden werd geïnstalleerd om vee te beschermen. De provincie schrijft op basis van het landelijke IPO Wolvenplan dat een wolf die meerdere keren een wolfwerend raster passeert, "uit de populatie moet worden gehaald". In het vijfde geval bleek overigens sprake van een aanval door een hond.

De provincie zegt niet te weten of de wolf zich nog in het gebied bevindt, of dat het dier "op zoek is naar een eigen territorium en verder is getrokken". Dezelfde wolf, GW4890m genoemd, heeft ook in Friesland schapen gedood.

Om probleemdieren te kunnen afschieten, moet een provincie aantonen dat een probleemwolf herhaaldelijk voorbij een raster is gekomen. Ook moet de provincie aantonen dat er genoeg aanvullende maatregelen zijn genomen. Daarom werden eerder in de regio linten opgehangen. Die bewegen in de wind en kunnen de wolven enkele weken lang afschrikken, daarna raken ze eraan gewend. De linten zijn inmiddels weer weggehaald.

Probleemwolf Bram

Vorige week werd op de Utrechtse Heuvelrug een wolf doodgeschoten. Uit DNA-onderzoek moet blijken of dat het probleemwolf Bram was, die volgens deskundigen een gevaar vormt voor mensen. De provincie verleende eerder dit jaar een vergunning om dat dier af te schieten.

Ook de provincie Gelderland wil een probleemwolf laten afschieten. De rechtbank in Arnhem beslist vrijdag over het verzoek van de Faunabescherming en Animal Rights om de vergunning om Hubertus af te schieten niet te verlengen.

"De zalen zitten te vol, er zijn niet genoeg wc's, er is weinig eten en beperkte medische zorg." Jihan Abu Shmala vertelt aan de NOS wat ze van advocaten te horen krijgt over de verblijfplek van haar man, arts Omar Ammar, die al bijna twee jaar vastzit in een Israëlische gevangenis.

Ammar (67) verdween in maart 2024 toen het Israëlische leger de stad Khan Younis, in het zuiden van Gaza, omsingelde. Maandenlang wist niemand waar de gepensioneerde gynaecoloog was, totdat zijn vrouw en dochters hem herkenden op een foto op sociale media. Op de foto zit een rij gevangenen geblinddoekt op de grond, naast hen staan Israëlische militairen.

Via hulporganisaties zoals Al-Dameer kunnen advocaten af en toe bij Ammar langs in de gevangenis. Contact met zijn vrouw of dochters heeft hij niet.

Ook de vader van Musab Fakhr Semaan krijgt alleen informatie over zijn zoon via een advocaat. De arts werd in februari 2024 opgepakt. "Mijn zoon is jong en er is geen aanklacht tegen hem. Hij heeft niets verkeerd gedaan en toch wordt zijn detentie steeds weer verlengd", zegt zijn vader.

"Vanaf het begin van de oorlog tot het moment dat hij werd gearresteerd, was mijn zoon in het ziekenhuis aan het werk. Hij ging nooit weg. Ik ben mijn hele familie kwijtgeraakt in deze oorlog. Ik heb alleen mijn zoon nog."

Meer dan 700 dagen vast

Fakhr Semaan is een van de tachtig Palestijnse zorgmedewerkers uit Gaza die vastzitten in Israëlische gevangenissen. Sommige artsen zitten al meer dan 700 dagen vast, zonder aanklacht en zonder proces. Ze hebben geen contact met de buitenwereld. Zelfs hun advocaten zien ze zelden.

"Palestijnen worden al veel langer op deze manier vastgehouden", zegt Marjon Rozema, woordvoerder van Amnesty International. "Dit is onderdeel van wat wij zien als het systeem van apartheid waarmee Israël Palestijnen onderdrukt."

Via onder andere verklaringen van vrijgelaten Palestijnse gevangenen is bekend dat de omstandigheden in de gevangenissen slecht zijn. De Palestijnen krijgen te maken met fysiek geweld, de medische zorg is beperkt en er is vaak weinig te eten.

Een half jaar geleden las hulporganisatie Physicians for Human Rights Israel een statement voor van de gearresteerde dokter Nahed Abu Teima waaruit ook bleek hoe ernstig het gebrek aan medische zorg in de gevangenissen is: "Soms voer ik operaties uit op andere gevangenen met een stukje plastic en chloor."

Stem uit Gaza

Het is deze maand een jaar geleden dat het Israëlische leger het Kamal Adwan-ziekenhuis in het noorden van Gaza binnenviel. De militairen dwongen iedereen het ziekenhuis te verlaten en zetten delen in brand. Meerdere zorgmedewerkers werden gedood, anderen werden gearresteerd, onder wie directeur Hussam Abu Safiya.

Abu Safiya (52) stond volgens Israëlische media op een 'reservelijst' bij de gevangenenruil in oktober, maar kwam uiteindelijk toch niet vrij. De dokter was tijdens de oorlog een belangrijke stem uit Gaza. Er wordt wereldwijd gedemonstreerd voor zijn vrijlating.

"We voeren al bijna een jaar actie voor hem", zegt Rozema van mensenrechtenorganisatie Amnesty. "We maken ons grote zorgen over zijn veiligheid en welzijn. Zijn advocaat vertelt dat hij in de gevangenis is mishandeld. Het is onacceptabel dat deze arts is gearresteerd, en onder onmenselijke omstandigheden wordt vastgehouden."

Ook Fikr Shalltoot van hulporganisatie Medical Aid for Palestinians is bezorgd. "We maken ons veel zorgen om de veiligheid van alle vastzittende zorgmedewerkers. We roepen op tot de vrijlating van alle willekeurig vastgehouden zorgverleners."

Bekend doelwit

De gezondheidszorg in Gaza was tijdens de oorlog doelwit van Israëlische aanvallen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is ruim 90 procent van de ziekenhuizen beschadigd en is de meerderheid niet langer operationeel. Meer dan 1700 zorgmedewerkers zijn in de afgelopen twee jaar gedood.

Naast de tachtig zorgmedewerkers die nog vastzitten, zijn er vijf omgekomen of gedood in Israëlische detentie. Die lichamen zijn nog niet teruggegeven aan de families, zoals het lichaam van Adnan Al-Bursh.

Chirurg Al-Bursh (50) zat vier maanden vast in de Ofer-gevangenis toen bewakers hem naakt en bebloed in een gevangenistuin achterlieten. Niet veel later overleed hij aan verwondingen die hij waarschijnlijk had opgelopen door verkrachting, blijkt uit een statement van de Israëlische mensenrechtenorganisatie HaMoked.

Nog vijf andere zorgverleners zijn vermist. Het is onduidelijk of ze dood zijn of ook vastzitten in Israëlische gevangenissen.

In Tsjechië is de nieuwe premier beëdigd. De populist en miljardair Andrej Babis gaat voor de tweede keer zijn land leiden.

De 71-jarige Babis won in oktober de parlementsverkiezingen met zijn partij ANO. Samen met de twee uiterst rechtse partijen SPD en de Motoristen zal hij een coalitie vormen. Babis was van 2017 tot 2021 ook premier van Tsjechië.

In een toespraak bij zijn beëdiging zei de nieuwe premier dat hij niet alleen in eigen land, maar overal ter wereld wil opkomen voor de belangen van Tsjechen. Ook zei Babis dat hij "er alles aan zal doen om van Tsjechië de beste plek te maken op de planeet".

In zijn verkiezingscampagne beloofde Babis onder meer te breken met de Europese klimaatplannen. Ook wil hij minder militaire steun geven aan Oekraïne.

Meer dan 200 bedrijven

Op verzoek van president Pavel had Babis vorige week beloofd afstand te doen van zijn bedrijf Agrofert. Dat is nodig om belangenverstrengeling te voorkomen. Binnen dat conglomeraat bezat Babis meer dan 200 bedrijven in verschillende sectoren.

Zijn bedrijven zijn ondergebracht in een trustfonds dat na zijn dood door zijn kinderen zal worden beheerd.

Controversiële kandidaten

In Tsjechië is discussie ontstaan over de kandidaten van de Motoristen. Zo werden eerder partijleider Petr Macinka en oud-autocoureur Filip Turek naar voren geschoven als minister van Milieu en van Buitenlandse Zaken.

Petr Macinka ontkent dat de mens klimaatverandering veroorzaakt en zegt dat hij "groen bloed zal laten vloeien" op het ministerie.

Turek is beschuldigd van racistische, seksistische en homofobe uitspraken op Facebook. Hij bood zijn excuses aan voor sommige berichten maar ontkende enkele andere berichten zelf te hebben geschreven.

Het is nog niet bekend of president Pavel de omstreden politici zal benoemen. Eerder zei zijn adviseur dat Pavel geen kandidaten zal goedkeuren die tegen de grondwet ingaan. Op 15 december zal naar verwachting de nieuwe regering worden benoemd.

In België is de Antwerpse kickbokser Jamal Ben Saddik veroordeeld tot een celstraf van 4 jaar in een zaak die draait om de ontvoering van een havenarbeider.

De man werd vorig jaar zomer gedwongen in een auto te stappen. Daarbij werd gedreigd met een wapen. In de auto werd de man zwaar onder druk gezet om mee te werken aan de doorvoer van drugs in de Antwerpse haven. De man weigerde.

Het slachtoffer werd uiteindelijk vrijgelaten nadat diens zus de politie had ingeschakeld.

Drijvende kracht

De rechtbank van Antwerpen oordeelt dat Ben Saddik de drijvende kracht was achter de ontvoering. Hij kreeg de hoogste straf van de vier verdachten.

Jamal Ben Saddik werd bekend vanwege zijn successen in het kickboksen. Hij behoorde lange tijd tot de besten in het zwaargewicht en nam het meerdere keren op tegen Rico Verhoeven.

Incidenten

Maar de laatste jaren was de 35-jarige Ben Saddik vooral op een andere manier in het nieuws. Afgelopen zomer nog werd hij veroordeeld vanwege witwassen. Ook werd zijn fitnessclub eens door de burgemeester van Antwerpen tijdelijk gesloten wegens "dreiging voor de openbare orde".

Twee jaar geleden werd Ben Saddik bovendien voor de derde keer geschorst vanwege dopinggebruik en ooit spuugde hij bij een staredown Verhoeven in het gezicht.

Ben Saddik werd door vechtsportorganisatie Glory ook eens voor een half jaar geschorst toen hij Verhoeven tegen het hoofd probeerde te trappen bij een kickboksgevecht waarbij hij niet als vechter, maar als begeleider aanwezig was.

Gevonden botresten op het strand van Schoorl zijn van een Belgische man die al zeven jaar vermist werd, meldt de politie. DNA-onderzoek heeft dat uitgewezen.

De botresten werden in april gevonden door een vrouw die langs het strand wandelde. De vrouw, die arts is, zag al snel dat het ging om menselijke resten. Ze stelde het materiaal veilig en lichtte de politie in.

Het bot werd daarna onderzocht in het lab van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Daar liggen DNA-profielen uit de databank opgeslagen en kunnen matches worden gemaakt met mensen die ooit hun DNA hebben afgestaan.

DNA-match

Op basis van al deze gegevens kon worden vastgesteld dat het stoffelijke resten waren van de vermiste Belgische man. Familieleden van hem hadden na zijn verdwijning DNA afgestaan. Dat kwam terecht in een internationale databank van Interpol, waardoor de match mogelijk was.

Het bot is door een begrafenisondernemer naar de nabestaanden gebracht. De doodsoorzaak is niet duidelijk.

"Dankzij dit soort meldingen over aangetroffen botresten kunnen dus DNA-matches met langdurig vermiste personen worden gemaakt", zegt de politie tegen NH Nieuws. "Dit is echt wel een doorbraak."

Schedel opgevist

Een ander voorbeeld daarvan is de vondst in juli van een menselijke schedel . Die werd bij Schiermonnikoog opgevist door Urker vissers. Ze maakten foto's van de schedel en droegen hem over aan de Stichting Identiteit Gezocht. Deze stichting helpt bij het opsporen van vermiste mensen op zee.

Via de stichting is het menselijke materiaal bij de politie terecht gekomen. Op basis van het DNA-profiel kon het materiaal gelinkt worden aan iemand uit Den Haag die al geruime tijd vermist werd.

Melden bij politie

De politiewoordvoerder benadrukt het belang van het melden van materiaal dat mogelijk van mensen is. "Elke vondst kan een verhaal bevatten. Soms zelfs een heel leven", zegt de woordvoerder.

Het had zo een aflevering van de dramaserie Succession kunnen zijn. De Amerikaanse filmmaatschappij Paramount is bezig om de deal tussen streaminggigant Netflix en Warner Bros. te torpederen en wil zelf de filmproducent overnemen. De biedingenstrijd die maandenlang achter de schermen woedde, gaat nu in volle omvang door in het openbaar.

Afgelopen vrijdag werd bekend dat Netflix de filmstudio Warner Bros. en streamingdienst HBO Max wil overnemen. De tv-tak van het bedrijf, met zenders als CNN en Discovery Channel, zou dan afgesplitst worden en zelfstandig verder gaan. Netflix legde een bedrag van 83 miljard dollar op tafel om de deal met succes binnen te hengelen.

'Respect en bewondering'

Dat de twee partijen een deal sloten, leidde waarschijnlijk tot teleurstelling op het hoofdkantoor van Paramount. Dat bedrijf had in twaalf weken tijd zes biedingen gedaan, zo blijkt uit reconstructies van Financial Times en The Wall Street Journal.

Slechts een paar uur voordat de deal tussen Warner Bros. en Netflix wereldkundig werd, stuurde Paramount-topman David Ellison nog een appje naar zijn evenknie bij Warner Bros., David Zaslav. "Weet dat ik, ondanks de ruis de afgelopen 24 uur, respect en bewondering heb voor jou en het bedrijf. (...) Het zou een eer zijn om jouw partner en de eigenaar van deze iconische merken te zijn", zo citeren de twee kranten hem. Een reactie bleef uit.

Het was niet de eerste keer dat de Paramount-topman Ellison probeerde om Zaslav te overtuigen. Ellison bezocht de Warner Bros.-bestuurder ook in zijn woning in Hollywood. Daar deed hij zijn eerste bod, maar dat was voor Zaslav niet genoeg. Gestaag ging Ellison omhoog met de prijs, maar het lukte hem niet om de deal te verzilveren.

Toen bleek dat Warner Bros. voor Netflix had gekozen, opende Paramount publiekelijk de aanval. Het kwam met een bod van 108,4 miljard dollar voor het hele bedrijf en dus ook voor de tv-afdeling van Warner Bros.

Trumps schoonzoon

Daarbij vallen de financiers achter het voorstel van Paramount op. Naast banken zijn het staatsinvesteringsfondsen uit Qatar en Saudi-Arabië en twee Amerikaanse investeringsfondsen, waarvan een wordt geleid door Trumps schoonzoon Jared Kushner. Verder legt Larry Ellison, de vader van de Paramount-topman, een groot bedrag in. Eerder dit jaar was hij korte tijd de rijkste man op aarde omdat de aandelen van zijn IT-bedrijf snel waren gestegen.

Het bestuur van Warner Bros. is nu aan zet om een afweging te maken tussen de twee biedingen. "Als het management van Warner Bros. vindt dat het bod van Paramount beter is, kan het ook Netflix vragen om een nieuw bod te doen", vertelt Dyaran Bansraj van de Erasmus School of Economics in Rotterdam. Hij deed eerder onderzoek naar grote overnames.

Als Netflix niet met een nieuw bod komt, wil dat niet meteen zeggen dat de streaminggigant is uitgespeeld. "Het bestuur van Warner Bros. kan ervoor kiezen om bij de deal met Netflix te blijven, maar de aandeelhouders kunnen dan alsnog voor Paramount kiezen", vertelt Bansraj.

Dat het bestuur bij de deal met Netflix blijft, is zomaar mogelijk. "Bij Paramount komt de financiering van de deal voor een groot deel uit het buitenland. De toezichthouder kan dat afkeuren, omdat ze geen buitenlandse invloeden in het medialandschap wil", zegt Bansraj.

Paramount probeert die mogelijke zorgen bij de toezichthouder al weg te nemen door erop te wijzen dat de buitenlandse investeerders hebben beloofd geen stem te willen in het bestuur. Ze hebben daardoor in principe geen invloed op de koers van het bedrijf.

Hoogste bod

Bij een vijandig bod gaat het bestuur van Warners Bros. een advies uitbrengen aan de aandeelhouders. Een groot deel van de aandeelhouders in de Verenigde Staten kijkt vooral naar de hoogste prijs. "Je ziet zelden dat er een brede afweging wordt gemaakt: wat is het beste voor de vennootschap? Dat gebeurt niet", vertelt Marnix Holtzer, advocaat op het gebied van ondernemingsrecht.

Daarnaast gaat het ministerie van Justitie ook kritisch naar de deal kijken. En hoewel het ongebruikelijk is dat de Amerikaanse president zich bemoeit met het goedkeuren ervan, zegt Trump dat hij er wél bij betrokken is. Dus proberen de topmannen van alle bedrijven Trump te paaien. Sinds de biedingsstrijd losbarstte hebben ze alle drie contact gehad met het Witte Huis.

Waarschijnlijk is er pas in het nieuwe jaar duidelijkheid over deze grote Hollywooddeal. Tot die tijd kunnen de bedrijven nog tegen elkaar opbieden.

Artikel 1 van de Grondwet, waarin staat dat iedereen gelijk behandeld moet worden, gaat boven de vrijheid die ouders hebben om scholen op te richten met een religieuze grondslag. Dat vindt een meerderheid van de Tweede Kamer, die een motie van VVD-Kamerlid Kisteman daarover steunt.

In de motie wordt het kabinet verzocht te onderzoeken hoe het discriminatieverbod uit artikel 1 "nooit kan worden geschonden door de levensbeschouwelijke richting van een school". Op sommige reformatorische en islamitische scholen wordt bijvoorbeeld onderwezen dat vrouwen niet in alles gelijk zijn aan mannen en dat homoseksualiteit een zonde is.

In september berichtte Nieuwsuur over scholen die boodschappen uitdragen die botsen met democratische waarden als gelijkheid en verdraagzaamheid. Leerlingen die worstelen met hun seksualiteit vertelden dat ze zich niet veilig voelden om daarvoor uit te komen.

CDA-leider Bontenbal verdedigde tijdens de verkiezingscampagne in Nieuwsuur de onderwijsvrijheid en stelde dat grondrechten wat hem betreft mogen botsen. Achteraf vond hij dat geen goede reactie, hij had te weinig begrip getoond voor de leerling.

De Kamer vindt nu dat scholen ruimte moeten hebben en houden voor een eigen identiteit, maar dat dat "nooit mag leiden tot uitsluiting of het beperken van de vrijheid, gelijkwaardigheid of veiligheid van leerlingen".

Christelijke partijen tegen

De motie haalde het na een hoofdelijke stemming met een zeer klein verschil: 72 Kamerleden stemden voor, 70 tegen. Die tegenstemmen kwamen van christelijke partijen als CDA, SGP en ChristenUnie, maar ook PVV, JA21 en Denk stemden tegen.

De tegenstanders vinden het principieel onjuist om het ene grondrecht belangrijker te maken dan het andere. Ook de onderwijsvrijheid is geregeld in de Grondwet, in artikel 23. En alle artikelen van de Grondwet zijn even belangrijk, stellen zij. En dat betekent dat de verschillende grondrechten soms zullen schuren.

"Klassieke vrijheden worden per motie bij het oud vuil gezet", concludeerde SGP'er Diederik van Dijk in een stemverklaring. "Dat staat haaks op onze Grondwet." Hij noemde het voorstel van de Kisteman "een nieuw dieptepunt".

'Onliberaal'

Net als de ChristenUnie en JA21 vindt de SGP dat de VVD met een "onliberaal" plan komt. "Als de VVD verschillen in opvattingen niet meer durft te verdragen, dan maak ik mij grote zorgen over het besef van vrijheid en democratie", zei Kamerlid Ceder van de ChristenUnie.

Demissionair staatssecretaris Becking van Onderwijs heeft toegezegd dat hij in het voorjaar een brief aan de Kamer zal sturen over hoe artikel 1 en 23 van de Grondwet zich tot elkaar verhouden.

Tegenstanders hopen dat Becking dan tot de conclusie zal komen dat er niets hoeft te veranderen.