NOS Nieuws - Algemeen

In Brazilië zijn tienduizenden vrouwen de straat op gegaan om te protesteren tegen geweld tegen vrouwen. Het land werd recent opgeschrikt door een reeks geweldsincidenten en heeft te maken met een recordaantal vrouwelijke slachtoffers.

In onder meer Rio de Janeiro en São Paulo riepen vrouwen van alle leeftijden op een einde te maken aan femicide, verkrachtingen en vrouwenhaat. Ze vroegen mannen zich bij het protest aan te sluiten:

Op 28 november werden in Rio de Janeiro twee vrouwelijke medewerkers van een onderwijsinstelling doodgeschoten door een mannelijke collega, naar verluidt omdat hij het niet kon verkroppen dat hij vrouwelijke leidinggevenden had. De zus van het slachtoffer liep mee in de protestmars in Rio de Janeiro.

Dezelfde dag werd een vrouw in São Paulo opzettelijk overreden door haar ex-vriend en honderden meters meegesleurd. De verwondingen van de 31-jarige vrouw waren zo ernstig dat haar benen moesten worden geamputeerd. De man zou jaloers zijn geworden omdat het slachtoffer in een bar in het gezelschap was van een andere man.

Toename geweld

Volgens een rapport van een Braziliaanse denktank is in een jaar tijd meer dan een derde van de vrouwen in het land het slachtoffer geworden van seksueel of gendergerelateerd geweld. Dat is het hoogste aantal sinds 2017, het eerste jaar dat het werd bijgehouden.

Tien jaar geleden werd in Brazilië een wet aangenomen die strafverzwaring mogelijk maakt voor moord op vrouwen en meisjes. Vorig jaar werden 1492 vrouwen slachtoffer van femicide, het hoogste aantal sinds de invoering van de wet. "We zien een toename in cijfers, maar ook in de intensiteit en wreedheid van het geweld", zegt Juliana Martins van denktank Brazilian Forum on Public Safety.

Onlangs nam het parlement in Italië een wet aan die de moord op vrouwen bestraft met een levenslange gevangenisstraf. Het is daarmee het vierde Europese land dat femicide heeft opgenomen in het strafrecht, na Cyprus, Malta en Kroatië. In Nederland valt femicide in het strafrecht onder moord of doodslag.

Op het Spaanse eiland Tenerife zijn drie toeristen om het leven gekomen door hoge golven. Het zijn een 35-jarige man, een 55-jarige vrouw en een man van wie de leeftijd niet is bevestigd. Volgens lokale media zijn onder de doden een Italiaanse en een Slowaakse toerist.

Meerdere mensen raakten gewond. Een vrouw is na een hartstilstand ter plekke gereanimeerd door ambulancepersoneel en in kritieke toestand opgenomen in het ziekenhuis.

Natuurzwembad

Het incident gebeurde in een natuurzwembad bij de plaats Los Gigantes, aan de westkant van het eiland. Meerdere mensen werden door de hoge golven de zee ingesleurd.

Hulpdiensten kwamen massaal ter plaatse en redden enkele mensen uit zee. Sommige slachtoffers konden zelfstandig de kust bereiken. Met onder meer helikopters is boven zee gezocht naar mogelijke andere slachtoffers.

Volgens omroep RTVE hadden de autoriteiten van de Canarische Eilanden tijdig gewaarschuwd voor hoge golven.

Vorige maand kwamen op Tenerife ook drie mensen om het leven door hoge golven, onder wie een 79-jarige Nederlandse vrouw. Nog eens vijftien mensen raakten toen gewond.

In het Louvre in Parijs zijn honderden boeken beschadigd door een lekkage. Het zijn boeken van de museumafdeling Egyptische Oudheid, waarvan de oudste werken dateren van eind 1800.

De lekkage in het Parijse museum was eind november, maar er wordt nu melding van gemaakt in het vakblad La Tribune de l'Art. Waarom nu pas, is niet duidelijk.

De lekkage werd zo'n drie uur na sluitingstijd ontdekt. Medewerkers probeerden de schade te beperken door de boeken te behandelen met wateropnemend vloeipapier.

De boeken hebben geen grote geldwaarde, maar volgens de adjunct-directeur van het museum zijn het "belangrijke werken, tijdschriften en archeologische naslagwerken." Door de lekkage is ook tapijt en kantoormeubilair beschadigd.

Reparatie gepland

De Franse nieuwszender BFMTV meldt dat de lekkage ontstond in het systeem dat de verwarming en ventilatie in de bibliotheek van stroom voorziet.

De slechte staat van de pijpleidingen was al langer bekend bij het museum. Er stond voor volgend jaar een reparatie gepland.

Roof

Het Louvre kwam onlangs in het nieuws door een spectaculaire juwelenroof op klaarlichte dag. Later bleek dat de beveiliging van het Louvre niet op orde was. Zo waren systemen verouderd en zaten er zwakke plekken in de beveiliging.

In het zuidwesten vielen vanmiddag de eerste regendruppels van een uitgestrekt gebied aan neerslag, dat vanavond van Zeeland richting Groningen over Nederland trekt. Het is de voorste begrenzing van zachte lucht en dat gaan we merken.

Op weerstation Westdorpe, in Zeeland, was het om 16.00 uur 12 graden. Daarna is de temperatuur in een gestage lijn verder gestegen, tot boven de 14 graden.

In de Bilt werd het volgens Weeronline met 14 graden de warmste 7 december sinds het begin van de metingen. Het vorige record dateerde uit 2007 met 13,8 graden.

Vannacht is het uiteindelijk op de meeste plaatsen weer droog en hoewel het iets afkoelt, blijft het ook in de nacht aan de zachte kant, met minima tussen de 7 en 11 graden. Wel is de wind behoorlijk, die neemt toe naar windkracht 7, hard, uit het zuidwesten en er kunnen ook windstoten voorkomen, tot ongeveer 70 kilometer per uur.

Geen vorst, wel wind

Morgen beginnen we de dag droog met redelijk wat wolkenvelden, 's middags moet je weer rekening houden met neerslag. Het is opnieuw opmerkelijk zacht. Gemiddeld zouden we rond deze tijd een graad of 7 kunnen verwachten, nu zouden we zomaar op het dubbele uit kunnen komen.

De nachten verlopen voorlopig eveneens zacht. De vorst is ver te zoeken, de minimumtemperaturen liggen de eerste dagen van de week net in de dubbele cijfers.

Dinsdag wordt naar verwachting een natte dag, maar niet voor iedereen: de meeste regen lijkt dan weggelegd voor het midden en noorden van Nederland. Het waait flink, met name aan zee. Woensdag is het al een stuk droger. Dan overheerst wel de bewolking. De wind gaat in de loop van de dag dan ook in de kuststreken iets afnemen.

Donderdag en vrijdag is het wat rustiger weer met meer kans op zon. Het blijft droog en het is geen 14 graden meer, maar met een graad of 10 nog steeds vrij zacht te noemen.

De Britse fotograaf Martin Parr is overleden op 73-jarige leeftijd. Hij werd bekend met zijn iconische foto's van zonnebadende badgasten en fastfood etende gezinnen in het Verenigd Koninkrijk.

Later reisde Parr de wereld rond om foto's te maken van alledaagse taferelen, van Noord-Korea tot Nederland.

"Met groot verdriet melden wij dat Martin Parr (1952-2025) gisteren is overleden in zijn huis in Bristol", meldt zijn stichting in een verklaring. De doodsoorzaak is niet bekendgemaakt, maar in 2021 werd bij Parr kanker vastgesteld.

Ruim honderd boeken

Parr was sinds 1994 lid van de prestigieuze vereniging voor fotografen Magnum Photos. In die periode was hij drie jaar president van het fotopersbureau. Parr heeft ruim honderd (foto)boeken op zijn naam staan. Zijn werk was onder meer te zien in de Kunsthal Rotterdam en het Stedelijk Museum Amsterdam.

"Ik maak serieuze foto's, vermomd als entertainment", zo werd de kunstenaar geciteerd door de Britse krant The Guardian. Hij stak graag de draak met de maatschappij, met name de consumptiemaatschappij.

Zo legde Parr vast hoe recreanten ogenschijnlijk zorgeloos genieten aan het strand, tussen de rommel van voedselverpakkingen en uitpuilende vuilnisbakken:

"We zijn allemaal te rijk", zei de fotograaf eerder dit jaar in een interview met het Franse persbureau AFP. "Het is een grap dat we naar nul CO2-uitstoot gaan - dat gaat nooit gebeuren." Hij maakte dan ook regelmatig foto's van massatoerisme in wereldsteden.

Parr liet zien hoe toeristen elkaars gedrag kopieerden, bijvoorbeeld bij het 'omhooghouden' van de Toren van Pisa op foto's voor het thuisfront:

Parr werd geboren in de plaats Epsom, aan de zuidwestkant van Londen. Geïnspireerd door zijn grootvader, een amateurfotograaf, besloot hij in zijn tienerjaren van fotografie zijn werk te maken. Begin jaren 80 bracht de Brit zijn eerste werk uit, destijds nog in zwart-wit. Halverwege dat decennium ging hij over op kleur.

Parr wordt beschouwd als een pionier in het gebruik van felle kleuren bij documentairefoto's. The Last Resort werd zijn doorbraak.

Deze collectie was het resultaat van drie zomers foto's maken op en bij het strand van New Brighton:

De foto's vielen niet bij iedereen in goede aarde. Parr kreeg kritiek dat hij middenklassegezinnen belachelijk maakte vanuit een bevoorrechte positie. Zijn fans waren juist onder de indruk van zijn rauwe en tegelijkertijd geestige weergaven van Britten in hun vrije tijd.

De volgende stappen in zijn carrière zette Parr in het buitenland. Net als in zijn geboorteland legde hij elders in Europa en onder meer ook in Azië het alledaagse leven vast.

Dood aan de selfie

De opkomst van de smartphone bood Parr de gelegenheid om de draak te steken met toeristen die een selfie maken. De boektitel Dood door een selfie zegt genoeg over zijn visie op dit fenomeen.

Met de komst van de smartphone werd de selfie, tegen de achtergrond van een historisch gebouw of kunstwerk, volgens hem nog belangrijker dan de toeristische trekpleister zelf. "Het is alsof je punten verzamelt in een spel", zei hij over deze trend.

In Nederland maakte Parr onder meer foto's op een carnavalsfeest in Helmond in 2012. Hij poseerde daar voor een persiflage van zijn boek Verveelde Stellen:

Het fotoboek over stellen die op elkaar lijken uitgekeken, dateert uit 1993. Hier is een van de afbeeldingen uit dat boek:

Ondanks, of beter gezegd juist door zijn kankerdiagnose ging Parr de laatste jaren door met fotograferen. "Fotografie houdt me op de been", zei hij eerder dit jaar in een interview met de VPRO Gids.

Hij bleef "jagen" op de zes à acht foto's per jaar waar hij echt tevreden over is. "Ik werk aan mijn archief en aan mijn nalatenschap: een beeld schetsen van het moderne Groot-Brittannië in de tijd dat ik heb geleefd."

"Wat ga ik doen zonder Instagram?" De vraag van de 15-jarige Tom Knight is er een die door veel kinderen in Australië wordt gesteld. Vanaf 10 december geldt voor kinderen tot 16 jaar een verbod op verschillende sociale media. Ruim een miljoen accounts worden geblokkeerd.

Knight, een tiener met een grote bos krullen, komt net uit school en is met zijn vriend Toby Price op weg naar huis. Ook Price, eveneens 15 jaar oud, maakt zich zorgen over het aanstaande verbod. "Het is zo irritant. Ik wil gewoon TikTok kijken en spelletjes spelen", zegt hij. Hij denkt dat zijn leven flink gaat veranderen. "Ik heb straks vast veel meer vrije tijd, maar ik heb geen idee wat ik daarmee ga doen."

Tien platforms

Het verbod geldt voor tien platforms: Facebook, Instagram, TikTok, Snapchat, YouTube, Twitch, X, Reddit, Threads en Kick. Apps als WhatsApp, Messenger en Roblox zijn nog wel toegestaan, maar de regering sluit niet uit dat ze op een later moment ook verboden worden.

Het is de verantwoordelijkheid van de socialemediabedrijven om de leeftijdsgrens te handhaven. Ze moeten laten zien dat ze 'redelijke stappen' zetten om te voorkomen dat kinderen jonger dan 16 op hun platforms terechtkomen. Als ze dat niet doen, riskeren ze forse boetes. Ouders en kinderen krijgen zelf geen boete bij overtreding.

De bedrijven hebben zich verzet tegen het verbod, maar zeggen het wel te zullen naleven. Meta begon afgelopen week al met het verwijderen van accounts van jonge gebruikers. Om de leeftijd te controleren, wordt gevraagd om identificatie, bankgegevens en een gezichtsscan. Ook wordt het gedrag van gebruikers met algoritmes geanalyseerd om een inschatting van de leeftijd te maken.

'We moeten dit proberen'

Tegenstanders van het verbod zijn naar het Hooggerechtshof gestapt om het van tafel te krijgen. De campagnegroep achter de zaak, het Digital Freedom Project, zegt op te treden namens twee 15-jarigen. De zaak komt volgend jaar voor.

Minister Wells geeft toe dat het verbod niet zal betekenen dat kinderen helemaal niet meer op sociale media komen. Ze stelt dat sociale verandering nu eenmaal tijd kost. "Ouders in Australië hebben de regering gevraagd om iets te doen. Zij weten, en wij weten, dat het niet perfect zal zijn. Maar voor de zeven op de tien kinderen die online misbruik meemaken, en voor de generatie die de beste start in het leven verdient, moeten we dit proberen."

VPN's en andere trucs

In hoeverre het gaat werken is de vraag. "Iedereen gaat proberen er onderuit te komen", zegt de 14-jarige Connie Rawson. Ze gebruikt sociale media om in contact te blijven met vrienden die verder weg wonen.

Om onder het verbod uit te komen, gebruiken kinderen onder meer VPN's, waardoor het lijkt alsof ze in een ander land zijn waar het verbod niet geldt. Ook vragen ze ouders of oudere vrienden om de gezichtsscan te doen. Sommige kinderen gebruiken maskers om de gezichtsscanners om de tuin te leiden. Ook Connie wil proberen het verbod te omzeilen. "Er zijn geen gevolgen voor kinderen als je er toch op zit. En het is ook een soort uitdaging. Juist omdat het verboden is, wil je erop", zegt ze.

Minister Wells verwacht geen vlekkeloze overgang. "Kinderen zullen ontwenningsverschijnselen krijgen. Tieners zullen boos zijn en hun best doen om toch hun accounts te behouden. Maar ik geloof dat de voordelen op lange termijn opwegen tegen het ongemak op de korte termijn."

Internationale belangstelling

Het Australische verbod wordt in de rest van de wereld met grote interesse gevolgd. In Denemarken, Griekenland, Roemenië, Frankrijk, Nieuw-Zeeland, Maleisië en bij de Europese Commissie wordt soortgelijk beleid overwogen.

Australische kinderen en tieners maken zich intussen op voor een zomer zonder sociale media. Bij een middelbare school in de wijk Marrickville in Sydney overheerst berusting. "Ik moet telefoonnummers vragen van mijn vrienden, want we kunnen dan niet meer via sociale media met elkaar chatten", zegt Mika Bakota (15). Hij denkt dat hij niet heel veel last krijgt van het verbod. "Ik zie het maar als een detox."

Mensen die binnen 500 meter van een geitenhouderij wonen, hebben 73 procent meer kans op een longontsteking dan andere Nederlanders. Woon je binnen een kilometer van een geitenhouderij, dan heb je 19 procent meer kans op een longontsteking.

Het zijn conclusies uit onderzoek van de Gezondheidsraad in opdracht van het kabinet, waar de NOS inzage in heeft. Het rapport wordt dinsdag gepresenteerd. Eerder trok het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) al soortgelijke conclusies. Maar door onenigheid in het kabinet werd besloten tot nog een onderzoek.

Ook de Gezondheidsraad zegt nu tegen de politiek: bescherm omwonenden tegen de uitstoot van geitenhouderijen, anders krijgen velen van hen een longontsteking. Gemiddeld zijn dat 841 mensen per jaar, binnen een kilometer van een geitenstal. Het grootste risico lopen jonge kinderen, ouderen en mensen met onderliggend lijden.

De Gezondheidsraad noemt drie mogelijke oplossingen: afzuiginstallaties in stallen, bouwbeperkingen (geen nieuwe geitenstallen als er mensen in de buurt wonen en geen nieuwe huizen in de buurt van geitenstallen) en het laten krimpen van de sector. Het onderzoek volgt op een advies van deze zomer. Toen zei de Gezondheidsraad al dat maatregelen nodig zijn.

Geitensector komt zelf met plan

Donderdag lanceerde de geitensector zelf een "sectorplan voor een gezonde leefomgeving en toekomstbestendige geitenhouderij". Daarin staan maatregelen die de uitstoot van bacteriën moeten verminderen.

De geitensector is snel gegroeid en is grotendeels gericht op de export van geitenmelk en geitenkaas. Het aantal geiten nam toe van 350.000 in 2010, vlak na de ruimingen wegens Q-koorts, tot 636.000 in 2024. Dat aantal is daarna niet toegenomen vanwege de geitenstop in de meeste provincies. Meer dan de helft van de geiten wordt gehouden in Noord-Brabant en Gelderland.

LTO Geitenhouderij en de Nederlandse GeitenZuivel Organisatie (NGZO) behartigen de belangen van de sector. "Beleidsmakers moeten zorgvuldig besluiten nemen zolang nog niet duidelijk is wat de oorzaak van de verhoogde longontstekingen is", zeggen zij.

Bronnen: WUR, Rijksoverheid, LTO

Het advies is duidelijk, maar het conflict binnen het kabinet is nog steeds niet opgelost. Het begon in februari toen toenmalig minister van Volksgezondheid Agema (PVV) vond dat er ingegrepen moest worden na onderzoek van het RIVM.

Die onderzoekers concludeerden al dat mensen die binnen een straal van twee kilometer van een geitenboerderij wonen meer kans hebben op een longontsteking. En hoe dichterbij, hoe groter de kans. Hierdoor overlijden jaarlijks tientallen mensen, schatte het RIVM. De verklaring wordt gezocht in bepaalde bacteriën die zowel in de geitenstallen als in de zieke mensen uit de omgeving werden gevonden. Dat zijn andere bacteriën dan Coxiella burnetii, de veroorzaker van Q-koorts.

Agema vond dat dit gezondheidsrisico moest worden aangepakt, maar zij kreeg te maken met een onwillige minister van Landbouw Wiersma (BBB). Wiersma en haar partij vonden de conclusies van het onderzoek niet overtuigend. Daarom werd toen besloten tot het onderzoek door de Gezondheidsraad.

Zakelijke belangen

Maar ook na deze conclusies is Wiersma nog niet overtuigd dat gezondheidsmaatregelen vanuit de overheid nodig zijn, zo vertellen bronnen. In een intern overleg op het ministerie en ook in gesprekken met de nieuwe minister van Volksgezondheid Bruijn (VVD) plaatst Wiersma opnieuw allerlei vraagtekens bij de wetenschappelijk onderbouwde onderzoeksresultaten.

Zij blijft vooral kijken naar de zakelijke belangen van de snel groeiende geitensector, zo melden ingewijden aan de NOS.

Zolang het demissionaire kabinet er niet uit is, hebben negen provincies een bouwmoratorium ingesteld. Dat betekent dat er tijdelijk geen nieuwe stallen gebouwd worden in de buurt van woonhuizen en geen woonhuizen in de buurt van stallen.

Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft minister Wiersma om een (tijdelijke) landelijke bouwstop voor geitenbedrijven gevraagd, met het oog op de volksgezondheid, en ook om achteraf gezien nutteloze investeringen van geitenhouders te voorkomen.

Op 14 januari debatteert de Kamer met de ministers Wiersma en Bruijn over de kwestie, die er dan dus onderling uit moeten zijn. De betrokken ministeries zeggen in een reactie dat zij het rapport zullen "bestuderen" en dat de Kamer dinsdag een brief met een reactie tegemoet kan zien.

De twee Nederlandse gevechtsvliegtuigen die vanochtend reageerden op een alarmmelding vanwege een onbekend object, zijn weer teruggekeerd naar vliegbasis Volkel. Het bleek te gaan om een drone, die geen directe bedreiging vormde en inmiddels het Nederlandse luchtruim weer heeft verlaten, meldt Defensie. Waar de drone vandaan kwam, is niet duidelijk.

De drone had zich niet kenbaar gemaakt aan de luchtverkeerleiding via radioverkeer of een transponder.

Het vliegverkeer heeft geen hinder ondervonden, schrijft Defensie verder.

De inzet van de F-35's was een Quick Reaction Alert (QRA), die wordt ingezet als een onbekend toestel het luchtruim binnenvliegt zonder zich te legitimeren. De Nederlandse toestellen van de QRA staan dag en nacht paraat en kunnen binnen enkele minuten opstijgen.

Het Air Operations Control Station in Nieuw Milligen in Gelderland stuurt de QRA aan. Dit luchtcontrolecentrum staat in contact met het NAVO-controlecentrum voor luchtruimbewaking in het Duitse Uedem.

Nederland en België bewaken afwisselend het luchtruim van de hele Benelux, sinds november is Nederland aan de beurt. De afgelopen maanden waren er meerdere dronemeldingen.

In Den Haag is vanmiddag de dodelijke aanslag aan de Tarwekamp herdacht. Het is vandaag een jaar geleden dat een huizenblok in de wijk Mariahoeve werd getroffen door een verwoestende ontploffing, die zes mensen het leven kostte.

Vier mensen zijn opgepakt voor de aanslag, die gericht was tegen de bruidsmodewinkel van de ex-vriendin van de hoofdverdachte. De strafzaak wordt waarschijnlijk volgend jaar inhoudelijk behandeld.

De herdenking werd bijgewoond door honderden mensen. Vrienden, familie en buurtbewoners kwamen bijeen in de Adventkerk. Ook veel hulpverleners die op 7 december in touw waren, woonden de herdenking bij, schrijft Omroep West.

Er waren toespraken van ondernemers, bewoners en nabestaanden. Aan het einde werden de namen van slachtoffers voorgelezen en was er een moment van stilte.

'Niemand van ons heeft dit gewild'

Ingo Wewer, eigenaar van een wijnwinkel in de buurt, vertelde over de impact van de explosie. "Alle bewoners van de Tarwekamp zijn getroffen, de een meer dan de ander", zei hij. "Het is niet uit te leggen hoe het is om dit leed te moeten delen met anderen. Het is een tragedie om naar je zaak toe te rijden en dan het gat in het pand te zien."

Hij vervolgt: "Niemand van ons heeft dit gewild en veroorzaakt. We moeten verder. Wij kunnen dat nu en daar zijn we dankbaar voor. Het is een wonder dat we de zaak binnen tien maanden weer konden openen."

'Pijn die blijft'

De nabestaanden van de drie gezinsleden die bij de explosie om het leven kwamen, hadden een video gemaakt. Zij vertelden daarin hoe hun leven is veranderd. "Sommigen zeggen dat het verliezen van een dierbare vergelijkbaar is met een storm. Maar het is een pijn die je je hele leven bij zal blijven. Bij iedere verjaardag of feestdag worden we opnieuw geconfronteerd met het verlies."

Ze hopen dat de daders zwaar worden gestraft. "Het enige wat we nog willen, is dat deze tragische zaak zo eerlijk mogelijk wordt behandeld. We hopen dat de criminelen die hiervoor verantwoordelijk zijn de langst mogelijke straf krijgen. Ze hebben het leven van drie jonge mensen verwoest."

Ook burgemeester Van Zanen sprak op de herdenking. "Ik zal 7 december nooit meer vergeten. Wat een jaar geleden gebeurde, is nog altijd niet te bevatten", zei hij. Hij noemde de dood van zes mensen een ongelooflijk groot verlies. "We denken ook aan de vier gewonden, de mensen die een of meer dierbaren verloren, hun huis kwijtraakten of nog elke dag aan de klap worden herinnerd."

De burgemeester roemde de onderlinge saamhorigheid. "Er zijn acties die ons enorm hebben geraakt. Ik denk aan de Chinese gemeenschap, aan lichtpuntjes en aan alle hulpdiensten. Het is een warme deken die over Mariahoeve heen is gekomen."

Bij de explosie een jaar geleden stortte een portiekflat deels in. Zes mensen kwamen om het leven, van wie drie uit één gezin. Vijf mensen raakten gewond. Daarnaast werden woningen en bedrijfspanden verwoest of raakten ernstig beschadigd.

Nieuwsuur keek met een bewoner van de Tarwekamp terug op wat er een jaar geleden gebeurde:

De tweede fase van het bestand tussen Israël en Hamas zal "zeer binnenkort" ingaan, zegt de Israëlische premier Netanyahu. Israël wacht nog op het stoffelijk overschot van de laatste dode gijzelaar die Hamas nog in handen heeft. Het gaat om een politieagent die bij de terreuraanslagen op 7 oktober 2023 werd gedood en door Hamas werd meegenomen naar Gaza.

Volgens Netanyahu kan de tweede fase "mogelijk eind deze maand" beginnen. Hij verwacht dan met de Amerikaanse president Trump te praten over het staakt-het-vuren. Een datum voor die ontmoeting is nog niet bekend.

De volgende stappen van Trumps plan voor Gaza zijn onder meer de oprichting van een interim-bestuur in Gaza, onder toeziend oog van een internationaal bestuur, de ontmanteling van Hamas en de terugtrekking van het Israëlische leger uit delen van Gaza.

Merz in Jeruzalem

Vandaag ontmoette Netanyahu de Duitse bondskanselier Merz in Jeruzalem. Op een gezamenlijke persconferentie zei Merz dat Duitsland Israël zal ondersteunen bij de uitvoering van de tweede fase van het bestand in Gaza. Dit onder meer door officieren en diplomaten te sturen naar een door de VS geleid militair coördinatiecentrum in het zuiden van Israël. Ook zal Duitsland humanitaire hulp naar Gaza sturen.

De Duitse steun voor Israël is onveranderd, herhaalde Merz. Ook zei hij dat Duitsland nog steeds gelooft in een twee-staten-oplossing. Maar Berlijn zal pas een Palestijnse staat erkennen "aan het einde van het proces en niet aan het begin".

"Ik hoop dat er voor de Israëlische bevolking betere tijden aanbreken, na jaren van terreur en oorlog", schreef de bondskanselier later op X. "Hopelijk worden er beslissingen genomen die leiden tot vrede en goede relaties tussen buren. Duitsland staat als vriend aan uw kant." Ook de Israëlische premier deelde foto's van de ontmoeting.

Geweld niet gestopt

De Qatarese premier Thani waarschuwde gisteren voor een kritieke fase in de gemaakte afspraken voor Gaza. Volgens hem is er nog niet eens sprake van een wapenstilstand. Sinds het staakt-het-vuren in oktober van kracht werd, is het Israëlische geweld in Gaza niet gestopt. Vandaag werden nog zes Palestijnen gedood, schrijft persbureau Wafa, onder wie een Palestijns meisje. De driejarige Ahed al-Bayouk zou in Mawasi zijn doodgeschoten door het Israëlische leger.

De Palestijnen in tentenkampen in Gaza leven onder erbarmelijke omstandigheden. De sanitaire voorzieningen zijn gebrekkig en er is een tekort aan schoon drinkwater. Hulporganisaties staan klaar om te helpen, maar daar is toestemming van Israël voor nodig. De VN liet afgelopen maand weten dat Israël sinds de ingang van het bestand meer dan honderd verzoeken voor de invoer van noodhulp heeft afgewezen.

Ran Gvili

Hamas heeft sinds het ingaan van het bestand tussen Israël en Hamas in Gaza op 10 oktober alle twintig gijzelaars die nog in leven zijn vrijgelaten. Ook zijn 27 lichamen van dode gijzelaars overgeleverd, in ruil voor 2000 Palestijnse gevangenen.

Alleen de stoffelijke resten van de 24-jarige politieagent Ran Gvili, worden nog in Gaza vastgehouden. Als ook hij terug is in Israël, kan dat het einde van de eerste fase markeren.

Volgens premier Netanyahu geloofden weinig mensen dat de eerste fase van het staakt-het-vuren stand zou houden, en de tweede fase noemt hij net zo uitdagend. De derde fase is volgens de premier het "deradicaliseren van Gaza", maar daarvoor moet Hamas ontmanteld worden.

De Nederlandse veiligheidsregio's maken zich zorgen over het bereik van NL-Alert in het grensgebied. Mensen die dicht bij de grens wonen en met hun telefoon verbonden zijn met een buitenlandse zendmast, ontvangen het bericht in noodsituaties doorgaans niet.

In een gezamenlijke brief aan het ministerie van Justitie en Veiligheid schrijven de veiligheidsregio's dat de waarschuwingssystemen van Nederland, België en Duitsland met elkaar verbonden moeten worden, zodat een noodbericht in meerdere landen kan worden verstuurd.

Nu gebruikt elk land zijn eigen systeem. In België kent men het BE-Alert en de Duitse overheid hanteert het Modular Warning System (MoWaS) om inwoners te informeren. Die twee landen werken inmiddels al samen aan crisiscommunicatie.

Dat dit hier niet het geval is, baart de veiligheidsregio's zorgen. Ze stellen dat iedereen in het geval van een incident of noodsituatie zo snel mogelijk gealarmeerd moet kunnen worden. "Het NL-Alert is een van de belangrijkste middelen om mensen te waarschuwen en te informeren", legt een woordvoerder van de veiligheidsregio Noord-Limburg uit bij L1 Nieuws. "Er staat in wat er aan de hand is, wat je moet doen en waar je meer informatie kan vinden."

Netwerken koppelen

Om een noodbericht te kunnen ontvangen zonder verbonden te zijn aan een Nederlandse zendmast, moeten mensen de app van NL-Alert op hun telefoon hebben staan. In de brief schrijven de veiligheidsregio's dat deze app lang niet bij iedere inwoner op de telefoon te vinden is.

"Ook in dit kader zou het koppelen van de netwerken dus een positief effect hebben op Nederlandse grensbewoners", stellen ze. "Wanneer een NL-Alert-bericht door de buitenlandse alerteringssystemen kan worden doorgezet, worden deze inwoners alsnog bereikt."

Tijdwinst boeken

Volgens de veiligheidsregio's is het belangrijk dat crisiscommunicatie ook over de landsgrenzen heen snel en adequaat gebeurt. Het is momenteel al wel zo dat de meldkamers in de verschillende landen elkaar zo snel mogelijk op de hoogte stellen bij een incident met impact aan weerszijden van de grens.

Maar als er dan nog een nieuw noodbericht moet worden opgesteld en verstuurd, gaan kostbare minuten verloren, zeggen de veiligheidsregio's. "Er kan een aanzienlijke tijdwinst worden geboekt door de alerteringssystemen aan elkaar te koppelen, waarbij een noodbericht in meerdere landen kan worden verstuurd."

Het ministerie van Justitie en Veiligheid voert momenteel gesprekken met verschillende partijen om te kijken wat mogelijk is voor Nederland. Zo wordt onderzocht of het Nederlandse waarschuwingssysteem aan dat van België en Duitsland gekoppeld kan worden. De veiligheidsregio's hopen snel meer duidelijkheid te krijgen over de uitkomst van deze gesprekken.

De nabestaanden van de twee vrouwen die deze week omkwamen bij een auto-ongeluk in Den Haag noemen het "onbeschrijflijk oneerlijk en niet te bevatten dat zij er ineens niet meer zijn". Dat schrijven ze in een verklaring van de organisatie Namens de Familie. "We zijn intens verdrietig en aangeslagen."

Mara (21) en Doris (20) zaten samen met twee anderen in een auto die in de nacht van woensdag op donderdag op de Bezuidenhoutseweg bij een politie-achtervolging van de weg raakte en tegen een boom botste. Kort daarvoor had de politie de auto een stopteken gegeven, maar de bestuurder reed hard weg.

Na het ongeluk vloog de auto in brand. Behalve Mara en Doris kwam ook de bestuurder om het leven, een man van 24. De vierde inzittende, een vriendin van de twee vrouwen, overleefde het ongeluk. "Lichamelijk gaat het met haar naar omstandigheden goed", schrijft Namens de Familie. "Zij is weer thuis en herstelt daar verder van de klap."

Verjaardag

Alle vier de inzittenden kwamen uit Den Haag. Volgens de nabestaanden waren ze die nacht met vrienden op pad in hun woonplaats Den Haag. Mara vierde haar verjaardag. "De vrouwen zijn op een tragische manier overleden op een dag die feestelijk had moeten zijn. Dat is een zwaar en onverteerbaar gegeven."

Op de plek van het ongeluk kwamen vandaag vrienden en familie samen om de slachtoffers te herdenken en bloemen neer te leggen.

Topman Pieter Elbers van de Indiase vliegmaatschappij IndiGo moet snel tekst en uitleg geven over de problemen bij het bedrijf. IndiGo heeft de afgelopen dagen honderden vluchten geannuleerd vanwege een tekort aan piloten. Duizenden passagiers zijn gestrand.

De Indiase toezichthouder voor de burgerluchtvaart heeft Elbers gisteren 24 uur de tijd gegeven om uitleg te geven en te voorkomen dat er maatregelen tegen de maatschappij worden genomen, meldt persbureau Reuters. Die maatregelen kunnen boetes zijn of schorsing van officials. Het bericht is vertrouwelijk, maar ingezien door Reuters.

Elbers, oud-topman van KLM, heeft sinds 2022 de leiding bij IndiGo. In een interne mail wijt hij de chaos bij de maatschappij aan technische storingen, ongunstige weersomstandigheden en de invoering van nieuwe regels.

De Indiase luchtvaartautoriteit verwijt het bedrijf dat het zich niet voldoende heeft voorbereid op die nieuwe regels, die het aantal werkuren van piloten beperken. Ze moeten minimaal 48 uur per week rust houden in plaats van 36 uur. Ook mogen piloten nog maar twee nachtlandingen per week maken in plaats van zes.

"Als CEO hebt u gefaald door niet tijdig maatregelen te nemen voor het uitvoeren van betrouwbare operaties", schrijft de toezichthouder aan Elbers.

Treinen ingezet

De crisis is de grootste sinds de start van de maatschappij twintig jaar geleden. Gisteren annuleerde IndiGo opnieuw bijna 400 vluchten. Vrijdag waren dat er 1000. Omdat de vraag naar vliegtickets bij andere maatschappijen snel opliep, greep de Indiase overheid in. Er werd een maximum gesteld aan de tarieven.

De invoering van de nieuwe regels voor piloten is voor IndiGo tijdelijk opgeschort vanwege de chaos. Ook zijn er extra treinen ingezet om gestrande reizigers te vervoeren.

IndiGo heeft laten weten dat het vanwege de opschorting van de regels alle vluchten weer normaal kan uitvoeren tussen 10 en 15 december, vanaf woensdag dus.

De luchthaven van de hoofdstad New Delhi liet gisteren weten dat het ontregelde vliegverkeer weer op gang kwam. Veel luchthavens hebben nog te maken met uitgevallen vluchten. De Indiase regering zegt de vliegprijzen continu te volgen en contact te houden met de luchtvaartmaatschappijen.

Vanaf de vliegbasis Volkel zijn vanochtend na een alarmmelding twee F-35-gevechtsvliegtuigen opgestegen.

Er is een zogeheten Quick Reaction Alert (QRA) uitgegeven, zegt de Koninklijke Luchtmacht op X. Dat wordt bijvoorbeeld gedaan wanneer defensiepersoneel opmerkt dat er een onbekend toestel het luchtruim binnenvliegt zonder zich te legitimeren.

De actie loopt nog of is net afgerond. Defensie zegt na afloop met een update te komen over de actie. Rond 14.45 uur meldde een woordvoerder dat er nog geen nieuws te melden was.

Een QRA wordt een paar keer per jaar gegeven, zegt een woordvoerder van het ministerie, die geen details geeft over het voorval. "Het hoeft niks te betekenen. Het is een onbekend object in het luchtruim, en dat onderzoeken we dan."

Knal

De luchtmacht waarschuwt dat de F-35's door de geluidsbarrière kunnen gaan, waardoor een knal hoorbaar kan zijn.

De afgelopen tijd waren er bij de vliegbasis Volkel diverse meldingen van drones die bij de basis werden gezien.

Benelux

Een Quick Reaction Alert is een zeer hoge staat van paraatheid, waarbij gevechtsvliegtuigen worden ingezet om het luchtruim van de NAVO te beschermen. Nederland en België vervullen deze taak voor de Benelux afwisselend voor een aantal maanden. Sinds vorige week is die taak weer voor Nederland.

Volgens Defensie kunnen bij een QRA binnen enkele minuten F-35-gevechtsvliegtuigen de lucht in gaan. Ze vliegen rechtstreeks naar het te onderscheppen vliegtuig. Als de straaljagers het vreemde toestel naderen, blijven ze dicht bij het toestel hangen om te zien welke intenties het heeft, meldt Defensie op zijn website. De luchtgevechtsleiding bepaalt dan wat de vervolgstappen zijn.

De vliegers kunnen bijvoorbeeld met internationale handgebaren aan de bemanning van het onbekende toestel duidelijk maken wat ze moeten doen. Als het onbekende vliegtuig weer volgens de regels vliegt, keren de gevechtsvliegtuigen terug naar hun vliegbasis.

Drones

Op 22 november was er een incident met drones boven vliegbasis Volkel. Defensie meldde toen dat met wapens vanaf de grond is geprobeerd die neer te halen, waarna de drones vertrokken.

Ook bij Eindhoven Airport werden drones waargenomen en nam Defensie maatregelen, meldde het ministerie. Het vliegverkeer werd enkele uren stilgelegd.

In Benin heeft een groep militairen geprobeerd om een staatsgreep te plegen, maar dat is mislukt, meldt het ministerie van Binnenlandse Zaken. Volgens een woordvoerder van president Talon is de situatie onder controle en is de president veilig. Hij roept de bevolking op hun normale bezigheden te hervatten.

Er zijn veertien mensen gearresteerd voor deelname aan de couppoging, meldt de regering.

De militairen maakten vanochtend op de staatstelevisie bekend dat ze de president hadden afgezet en dat de regering en het parlement zouden worden ontbonden. Ook zeiden ze dat ze alle overheidsinstanties zouden overnemen.

De groep, die zichzelf het Militair Comité voor Heroprichting noemt, zei dat er een militaire leider voor het land was aangesteld.

Uitzendingen hervat

Kort na de aankondiging op tv erkende de regering dat er een poging werd gedaan een staatsgreep te plegen, maar een woordvoerder zei dat het om een kleine groep ging en dat het grootste deel van het leger loyaal was aan de president. De groep zou alleen de televisie-uitzending hebben overgenomen. De reguliere uitzendingen zijn inmiddels hervat.

Bekijk hier hoe de aankondiging eruit zag en de reactie van de regering:

Talon is president sinds 2016 en zal volgens planning terugtreden na de presidentsverkiezingen in april volgend jaar.

De Franse ambassade in Benin schreef op X dat er een schotenwisseling was geweest in de buurt van Talons woonhuis in Cotonou. Dat is de belangrijkste stad van het land, waar de regering zetelt. De ambassade riep alle Fransen op binnen te blijven totdat er meer duidelijkheid was.

Afrika-correspondent Saskia Houttuin:

"Aanvankelijk heerste er veel onduidelijkheid over het verloop van deze poging tot staatsgreep. De militairen die vanochtend op de staatstelevisie het woord namen, waren duidelijk: zij stelden dat de veiligheidssituatie in het land onhoudbaar was geworden.

Daarom wilden zij niet alleen president Talon afzetten, maar ook alle politieke partijen ontbinden en de grenzen sluiten. Dat laatste had grote gevolgen kunnen hebben voor de regio; de economische hoofdstad Cotonou is een belangrijke doorvoerhaven voor goederen naar omringende landen.

Hoe dan ook laat deze couppoging zien hoe fragiel de situatie in Benin op dit moment is. Militairen zijn erg gefrustreerd dat terreurgroepen steeds meer voet aan de grond krijgen. Bij grote aanslagen, de meeste gepleegd door het aan al-Qaida gelieerde JNIM, zijn dit jaar tientallen militairen omgekomen."

Benin heeft een lange geschiedenis van staatsgrepen, sinds het land in 1960 onafhankelijk werd van Frankrijk. Vooral de eerste dertig jaar werd geregeld een coup gepleegd. Sinds 1991 is het land politiek redelijk stabiel.

Prinses Amalia is vandaag 22 jaar geworden. Hoe ze deze dag viert is officieel niet bekendgemaakt: de Rijksvoorlichtingsdienst heeft laten weten dat de verjaardag van de prinses "een privéaangelegenheid" is.

Wel werd al eerder duidelijk dat de Marinierskapel der Koninklijke Marine vandaag een verjaardagsoptreden geeft in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Musicalactrice Renée van Wegberg zal er ook optreden, maakte ze vorige maand bekend. Verwacht wordt dat Amalia zelf ook aanwezig zal zijn.

Amalia werd op 7 december 2003 geboren in het Bronovo-ziekenhuis in Den Haag. 22 jaar later doet de prinses de Defensity College-opleiding, waaraan ze afgelopen september begon.

Daar volgt ze de komende twee jaar een werkstudentprogramma waarin ze wordt opgeleid tot militair reservist. Daarmee is ze het eerste vrouwelijke lid van het Koninklijk Huis dat in militaire dienst treedt. Ze combineert dit met de bachelor Nederlands Recht aan de Universiteit van Amsterdam.

Afgelopen jaar heeft Amalia verschillende publieke optredens gehad. Zo was ze onder meer rond de NAVO-top bij het diner met regeringsleiders in Huis ten Bosch. Onder anderen de Amerikaanse president Trump was daarbij aanwezig.

In Iran zijn twee organisatoren van een marathon gearresteerd omdat ze vrouwen hadden laten meedoen zonder hoofddoek. Dat gebeurde nadat er online beelden waren verschenen van vrouwelijke deelnemers van wie het haar was te zien.

De hardloopwedstrijd was vrijdag op het eiland Kish, voor de zuidkust van Iran. In totaal deden 2000 vrouwen en 3000 mannen mee, gescheiden van elkaar.

Online was te zien dat een aantal vrouwelijke deelnemers, in rode kleding, geen hoofddoek droegen. Volgens de lokale aanklager was de manier waarop de marathon is georganiseerd überhaupt "in strijd met de openbare zedelijkheid". De organisatoren zouden vooraf zijn gewaarschuwd om geen vrouwen te laten meedoen zonder hoofddoek.

Conservatieve commentatoren in Iran noemen het sportevenement respectloos en in strijd met de islamitische wetten. Nieuwssite Iran International citeert iemand die de marathon beschreef als "discomarathon".

Ook klinkt er juist lof voor de vrouwen. Volgens voorstanders van verandering in Iran bewijzen de arrestaties dat vrouwen worden beperkt in hun vrijheid.

Het is niet de eerste keer dat sportevenementen in Iran leiden tot controverse: in mei 2023 trad het hoofd van de Iraanse atletiekfederatie af nadat vrouwen zonder hoofddoek hadden deelgenomen aan een sportwedstrijd in de stad Shiraz.

Goedemorgen. In Den Haag wordt de explosie aan de Tarwekamp herdacht en in Abu Dhabi strijdt Max Verstappen in de laatste Formule 1-race van het seizoen om de wereldtitel.

Eerst het weer: overwegend droog met in de ochtend kans op wat zon. Vanmiddag neemt de bewolking toe en gaat het regenen. Het waait flink bij maximaal 14 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Chinese straaljagers hebben gisteren hun vuurleidingsradar gericht en vastgezet op Japanse vliegtuigen. De radarsystemen worden gebruikt om wapens goed te kunnen richten op een doelwit. De Japanse vliegtuigen vlogen boven internationale wateren.

Japan noemt het incident gevaarlijk en wil dat China maatregelen neemt. De afgelopen tijd liepen de spanningen tussen de twee landen al op. Vorige maand zei de nieuwe Japanse premier dat een eventuele Chinese aanval op Taiwan een militaire reactie vanuit Tokio zou kunnen beteken. China reageerde daar woedend op.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog dit:

In Londen hebben activisten in de Tower of London taart op de glazen vitrine van de kroonjuwelen gesmeerd. De jonge actievoerders wilden met de actie aandacht vragen voor financiële ongelijkheid in het Verenigd Koninkrijk. Vier mensen zijn aangehouden. De groep Take Back Power eiste de actie op.

Fijne dag!

Minder dan twee weken na de dodelijkste ramp in decennia mogen de Hongkongers vandaag naar de stembus. Terwijl het stadsbestuur de schuld voor de fatale brand die minstens 159 mensen het leven kostte neerlegt bij de betrokken renovatiebedrijven, wijzen veel Hongkongers naar het gebrekkige toezicht van het stadsbestuur.

Lange tijd was het niet duidelijk of de verkiezingen zouden doorgaan. Maar afgelopen dinsdag stelde de leider van Hongkong, John Lee, dat het juist belangrijk is om nieuwe wetgevers te kiezen. Wetgevers die de hoognodige hervormingen in de bouwsector kunnen doorvoeren en kunnen voorkomen dat een ramp als deze ooit nog zal gebeuren. Maar daar zit nu net de pijn. Zoveel valt er voor de Hongkongers niet meer te kiezen. In plaats daarvan bepaalt Peking de koers van de stad.

Intimidatie

In de aanloop naar de verkiezingen zijn verschillende mensen die zich kritisch uitlieten na de brand aangehouden op verdenking van "opruiing" en "het aanzetten tot haat tegen de regering". De Hongkongse leider Lee waarschuwde dat "exploitatie" van de tragedie, door bijvoorbeeld kritiek te uiten op de regering, niet getolereerd zal worden.

Peking herhaalde deze boodschap en prees de manier waarop Hongkong met zijn nationale veiligheidswet geen ruimte laat voor verzet. Aan de vooravond van de verkiezingen werden ook internationale media op het matje geroepen door de Chinese veiligheidsdiensten en gewaarschuwd geen "lastercampagne" te voeren tegen de manier waarop de regering omgaat met de brand in Hongkong. Dat Peking zich hiermee bemoeit, is niet zo gek, want veel van het verzet richt zich tegen de Chinese invloed in Hongkong.

Rond de verkiezingen zijn in totaal elf mensen gearresteerd voor het aanzetten van anderen om niet te stemmen of ongeldige stemmen uit te brengen. Dat is een strafbaar feit in Hongkong. John Lee riep de mensen eerder met klem op om de verkiezingen op deze manier niet te saboteren.

Regering Hongkong

Hongkong wordt geleid door een Chief Executive, een regeringsleider die niet door de bevolking, maar door een pro-Peking-selectiecommissie wordt gekozen en daarna door Peking wordt benoemd. Daaronder werken ministers die het dagelijks bestuur voeren.

Wetten worden gemaakt door de Legislative Council, het parlement, waar de Hongkongers vandaag voor mogen stemmen. In totaal telt het parlement negentig zetels. Twintig zetels worden door de bevolking gekozen, dertig zetels door beroeps- en sectorgroepen en veertig door de leden van het door Peking gedomineerde Verkiezingscomité. Sinds 2021 geldt dat alleen "patriotten" zich kandidaat kunnen stellen. Dat zijn mensen die door de veiligheidsdiensten tot loyaal aan de staat zijn bestempeld.

Hongkong als brug

Hongkong speelt een cruciale rol in China's economische ontwikkelingsplan. Ondanks stimuleringsmaatregelen van het Chinese vasteland loopt het aantal buitenlandse investeringen al jaren terug. Dit is niet alleen kwalijk voor de economische groei en de werkgelegenheid van China op de korte termijn; op de lange termijn betekent het ook dat er minder kennis en kunde het land in komt.

Hongkong daarentegen is een belangrijk financieel en investeringsknooppunt in de wereldwijde handel en vormt daarmee een essentiële schakel tussen China en de rest van de wereld op het gebied van zowel handel als kennis. Dankzij zijn geavanceerde juridische en financiële structuur, internationale karakter, strategische ligging en sterke kennissector blijft de stad aantrekkelijk voor investeerders en internationaal talent.

Invloed in het parlement

Om gebruik te maken van al deze voordelen hebben steeds meer Chinese bedrijven de afgelopen jaren in Hongkong geïnvesteerd. Zo'n 30 procent van alle buitenlandse investeringen kwam in 2024 uit China. Deze snelle groei van Chinese aanwezigheid in Hongkong is de afgelopen jaren mede mogelijk gemaakt door het parlement.

Uit een analyse van de South China Morning Post blijkt dat het gebruik van woorden als "vasteland", "investeringen" en "talent" de afgelopen regeerperiode in het parlement sterk is toegenomen. Thema's waar de Hongkongers jarenlang over geprotesteerd hebben, zoals de nationale veiligheidswet, werden veel minder genoemd. Dit zal de aankomende regeerperiode niet anders zijn. Bijna een derde van alle verkiesbare kandidaten heeft banden met Chinese bedrijven, een toename van 50 procent ten opzichte van de vorige verkiezingen.

Lage opkomst

In de ogen van Peking dient Hongkong als verlengstuk voor zijn economische ambities. En daar moet, net als op het vasteland, alles en dus ook alle woede over de flatbrand voor wijken. Bij de vorige verkiezingen in 2021 was de opkomst 30 procent, het laagste percentage sinds de teruggave van Hongkong aan China in 1997. De verwachting is dat de opkomst vandaag niet veel beter zal zijn.

Venezuela wacht nog in spanning af wat er gaat gebeuren na de dreigementen van president Trump dat er snel Amerikaanse militaire acties op Venezolaanse bodem komen. Trump zou de Venezolaanse leider Maduro een -inmiddels verstreken - deadline hebben gegeven om op te stappen.

Washington legt de militaire opbouw tegen Venezuela uit als een campagne tegen "narcoterrorisme". De Amerikanen beschuldigen Maduro en zijn regime van leidinggeven aan het Cartel de los Soles, dat op grote schaal drugs naar de VS zou smokkelen. Maar onafhankelijke deskundigen zeggen dat Trump de Venezolaanse rol in de internationale drugshandel overdrijft.

Fentanyl

Een van de misvattingen die door Trump zijn verspreid betreft fentanyl. In september zei hij dat die dodelijke drug werd gesmokkeld aan boord van Venezolaanse drugsboten die door de Amerikaanse krijgsmacht waren opgeblazen.

Experts waren er snel bij om erop te wijzen dat Venezuela geen rol speelt in de export van fentanyl, dat in de VS honderdduizenden doden heeft veroorzaakt. Toch gaan de aanvallen op speedboten door en zijn er intussen 22 incidenten bekend, waarbij in totaal 87 mensen zijn omgekomen.

Smokkelroutes

Cocaïne wordt daarentegen wel verscheept vanuit Venezuela, onder meer naar de VS. Al is het aandeel dat via Venezolaans gebied naar Noord-Amerika wordt vervoerd beperkt in vergelijking met de export uit Colombia en Ecuador.

Het US Southern Command, dat operationeel verantwoordelijk is voor de Amerikaanse strijdkrachten ten zuiden van de VS, meldde in 2022 dat 80 procent van de drugs bestemd voor de Verenigde Staten via de oostelijke Stille Oceaan wordt vervoerd. Dat betekent dat maximaal 20 procent via de Caribische Zee gaat. Daarvan zou een deel vanaf de Venezolaanse kust vertrekken.

Die verhoudingen kloppen in grote lijnen nog steeds, bevestigt criminoloog en onderzoeksjournalist Bram Ebus vanuit zijn standplaats in Colombia. "De Caribische route is moeilijk. Daar patrouilleert ook de Nederlandse marine en zijn er Amerikaanse militaire oefeningen. En het is sowieso niet een belangrijke route voor de smokkel vanuit Venezuela naar de VS. Wel gaan er veel drugs via Venezuela en de Cariben naar Europa."

Daarin speelt de Orinoco-rivier een belangrijke rol, zegt Ebus. Colombiaanse cocaïne wordt vlak voordat de rivier uitmondt in de Caribische Zee op duikboten geladen, die vervolgens doorvaren naar een afgesproken plek op zee. Daar wordt de lading op grote containerschepen overgeslagen.

Ebus: "Dat zijn schepen die niet varen onder de vlag van Venezuela, maar van Brazilië of de Caribische eilanden. Als die drugs in Europese havens worden onderschept, blijft de rol van Venezuela onzichtbaar en daarom zien we dat land weinig terug in de statistieken."

Naast het zeevervoer gaat een veel kleiner deel van de Zuid-Amerikaanse cocaïnesmokkel via de lucht. Ook vanuit Venezuela. "Er zijn daar veel clandestiene vliegveldjes waar kleine toestellen vertrekken richting Midden-Amerika", zegt Ebus. "Op die manier komen drugs toch in de Verenigde Staten terecht."

De Amerikaanse overheid doet schattingen van de totale doorvoer via Venezuela. In 2020 ging het ministerie van Buitenlandse Zaken uit van tussen de 200 en 250 ton cocaïne per jaar, wat zou neerkomen op "10 tot 13 procent" van de wereldwijde cocaïneproductie, meldt het ministerie.

De drugsdoorvoer zou in Venezuela nooit op zo'n schaal lukken zonder medewerking van de overheid en het leger. "Hooggeplaatste officieren zijn zeker actief in de drugsindustrie", zegt Ebus. Hij schetst een beeld van brede corruptie binnen het leger, de politie, de regering en onder staatsgouverneurs en lagere ambtenaren. "Het gaat om individuen. Die heffen een soort belasting die smokkelaars betalen om ongehinderd bepaalde routes via de wegen of de rivieren te kunnen gebruiken. Maar deze individuen zijn soms ook betrokken bij het rechtstreeks regelen van internationale drugsverschepingen."

Tegelijkertijd komt het ook voor dat de Venezolaanse autoriteiten melding maken van inbeslagname van illegale drugs, vooral langs de grens met Colombia. Volgens analist Phil Gunson van de International Crisis Group in Caracas doet dat niets af aan het feit dat er corruptie binnen de overheid plaatsvindt. "Niet alles dat door Venezuela wordt vervoerd is gevrijwaard van inbeslagname, dus drugs worden meegenomen, lichte vliegtuigen vernield en clandestiene landingsbanen onbruikbaar gemaakt. Maar dat kan nog steeds betekenen dat hoge officieren en politici geld aannemen van de narcos", zegt hij.

Maar het Cartel de los Soles, dat volgens de regering-Trump onder leiding staat van president Maduro en als terroristische organisatie geldt, vinden Gunson en onderzoeker Ebus een verzinsel. Ebus stelt dat Venezolaanse overheidsfunctionarissen niet als kartel opereren en dat Washington het als voorwendsel gebruikt om het regime-Maduro als geheel onder druk te zetten. "Het voornaamste doel is niet zozeer om de drugs tegen te houden, maar om te laten zien dat ze de baas zijn in het westelijk halfrond."

Eerder maakten we deze video, toen de VS begon met de troepenopbouw rondom Venezuela: