NOS Nieuws - Algemeen

America first gaat vanaf komend jaar ook gelden voor de toegang tot nationale parken in de VS. Buitenlandse toeristen moeten dan minstens 100 dollar extra betalen om parken als de Grand Canyon, Yellowstone en Yosemite te bezoeken. Op dagen waarop Amerikanen gratis naar de parken mogen, betalen buitenlandse toeristen wel.

De prijsverhogingen volgen op financiële tegenslagen voor de National Park Service. Het inmiddels opgedoekte Department of Government Efficiency (DOGE), dat onder leiding stond van techmiljardair Elon Musk, legde de parken zware bezuinigingen op. Tegelijk liepen de parken tijdens de langste overheidsshutdown in de Amerikaanse geschiedenis veel inkomsten mis.

Daarbij was het ook een wens van president Trump zelf om de prijzen voor buitenlandse bezoekers omhoog te gooien. In juli ondertekende hij een decreet waarin hij de nationale parken opdroeg duidelijk onderscheid te maken tussen de tarieven voor Amerikanen en buitenlanders. Dit onder de noemer "American families first".

'Eerlijke bijdrage'

Volgens minister van Binnenlandse Zaken Burgum moeten de prijsverschillen ertoe leiden dat Amerikaanse belastingbetalers, die al bijdragen aan de parken, "blijven genieten van betaalbare toegang, terwijl internationale bezoekers een eerlijke bijdrage leveren aan het onderhouden en verbeteren van onze parken voor toekomstige generaties".

Concreet gaan buitenlanders vanaf volgend jaar 250 dollar betalen voor de kaart waarmee ze gedurende een jaar alle parken mogen bezoeken. Nu kost die kaart voor iedereen nog 80 dollar. Voor Amerikanen blijft dat volgend jaar de prijs.

Buitenlandse bezoekers zonder jaarkaart kunnen tegen betaling van 100 dollar per persoon elf populaire nationale parken in de VS bezoeken. Ze moeten per park ook de standaard entreeprijs betalen.

De prijs voor een ESTA-reisvergunning ging in september al omhoog, van 21 naar 40 dollar per persoon.

Gratis toegang op Trumps verjaardag

In de aankondiging van het ministerie wordt ook gesproken van "resident-only patriotic fee-free days", oftewel dagen waarop Amerikanen gratis toegang hebben tot de parken en buitenlandse toeristen wel moeten betalen. Komend jaar zijn er tien van zulke dagen, onder andere op 16 februari (President's Day), 25 mei (Memorial Day) en 14 juni (Flag Day én Trumps verjaardag).

Daarmee wijst de regering-Trump andere vrije dagen aan dan Biden deed voor dit jaar. Zo zijn onder andere Martin Luther King Jr. Day (20 januari) en Juneteenth (19 juni) komend jaar niet langer dagen met vrije toegang.

Minder belangstelling

Jaarlijks ontvangen de nationale parken in de VS miljoenen buitenlandse toeristen. In 2018 ging het om meer dan 14 miljoen bezoekers, becijferde de U.S. Travel Association. Van de bezoekers aan Yellowstone kwam vorig jaar bijna 15 procent uit het buitenland, meldde het park. Een flinke daling ten opzichte van 2018, toen 30 procent van de bezoekers internationaal was.

De Nederlandse reisbranche ziet de belangstelling voor reizen naar de VS afnemen en wijst daarbij op de gestegen prijzen in Amerika en Trumps presidentschap dat potentiële bezoekers tegenstaat. Toeristen vragen zich bijvoorbeeld af of ze het land wel binnenkomen en geven bij reisbureaus aan enkel naar Democratische staten te willen afreizen.

Een Belarussische oppositieleider die eerder dit jaar na gratie op vrije voeten kwam, zit opnieuw in een gevangenis. Dat heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken in Belarus bevestigd aan de vrouw van Nikolaj Statkevitsj, meldt zij aan persbureau AP. Volgens het ministerie zit Statkevitsj "zijn straf verder uit".

De oud-presidentskandidaat gold als vermist sinds september, nadat hij onder druk van de Amerikaanse president Trump met tientallen andere politieke gevangenen gratie had gekregen van de autoritaire Belarussische president Loekasjenko.

De tegenstanders van de president werden na hun vrijlating uit de gevangenis per bus overgebracht naar de grens met Litouwen, waar Statkevitsj weigerde Belarus te verlaten. Hij sprak van "gedwongen deportatie", trapte de deur van de bus open en werd na een aantal uur in het niemandsland tussen beide landen afgevoerd door de Belarussische politie. Sindsdien hadden zijn naasten niets meer van hem vernomen.

Verblijfplaats onbekend

Belarus heeft volgens zijn vrouw, Maryna Adamovitsj, nu bevestigd dat Statkevitsj is teruggebracht naar een gevangenis en daar zijn opgelegde celstraf uitzit. De politicus werd in 2021 veroordeeld tot veertien jaar cel wegens het, volgens de rechter, organiseren van massale onrust. Mensenrechtenorganisaties beschouwen die zaak als politiek gemotiveerd.

Het was de derde veroordeling voor Statkevitsj, die decennia actief is in de Belarussische politiek en inmiddels al meer dan twaalf jaar in de gevangenis heeft doorgebracht. In 2010 deed hij namens de democraten in het land mee aan de presidentsverkiezingen.

Het is niet bekend waar Statkevitsj nu verblijft, vertelde zijn vrouw aan verslaggevers. Ze reisde af naar de strafkolonie waar hij eerder vastzat, maar kreeg daar niet te horen of haar man er opnieuw was opgesloten. "Vroeger wist ik tenminste waar hij was, maar nu weet ik dat niet eens meer. Ik maak me grote zorgen om Nikolajs gezondheid."

Volgens mensenrechtenorganisatie Viasna is de gevangenisstraf van Statkevitsj in principe komen te vervallen na het presidentiële decreet van september en zou de politicus ook in Belarus een vrij man moeten zijn. Advocaat Pavel Sapelka, werkzaam bij de door de oppositie in het land opgerichte organisatie, spreekt van "juridische chaos".

Banden aanhalen

Loekasjenko is al meer dan dertig jaar aan de macht in Belarus en probeert de laatste tijd de banden met het Westen aan te halen. Na een telefoongesprek met Trump in augustus ging hij over tot de vrijlating van 52 gevangenen, voornamelijk oppositieleden. In ruil zag het land sancties tegen de nationale luchtvaartmaatschappij Belavia opgeheven worden.

Volgens Viasna zitten momenteel 1246 politieke gevangenen vast in Belarus. Onder hen is ook Ales Bialiatski, de activist die in 2022 de Nobelprijs won, samen met mensenrechtenorganisaties in Oekraïne en Rusland. Bialiatski richtte in 1996 Viasna op, dat wordt beschouwd als belangrijkste organisatie voor de mensenrechten in Belarus. Een jaar na het winnen van de Nobelprijs kreeg hij tien jaar celstraf opgelegd, na wat de oppositie een schijnproces noemde.

Een Thaise vrouw die op het punt stond gecremeerd te worden, is door medewerkers van een boeddhistische tempel levend aangetroffen in de kist waarin ze lag. Nadat ze zacht geklop hoorden vanuit de kist, werd besloten de kist te openen.

Daarop zagen ze dat de vrouw "haar ogen lichtjes opende en op de zijkant van de kist klopte", vertelde directeur Pairat Soodthoop van de Wat Rat Prakhong Tham-tempel aan persbureau AP. De tempel ligt aan de rand van hoofdstad Bangkok.

De broer van de 65-jarige vrouw heeft verteld dat hij zijn zus de laatste jaren verzorgde en dat haar gezondheid steeds verder achteruit ging. Op zaterdag leek ze te zijn gestopt met ademhalen. Daarop legde de broer haar in een kist om vervolgens met familie naar Bangkok af te reizen, 500 kilometer verderop.

Overlijdensakte

De vrouw had eerder aangegeven haar organen te willen doneren aan een ziekenhuis in de Thaise hoofdstad. Dat ziekenhuis wees het aanbod af omdat de broer niet over een overlijdensakte beschikte. Daarop wendde de broer zich op zondag tot de boeddhistische tempel, die gratis crematies aanbiedt.

Volgens de directeur van de tempel was hij de man net aan het uitleggen hoe hij een overlijdensakte kon regelen voor zijn zus, toen het geklop hoorbaar was. Toen duidelijk was dat de vrouw nog in leven was, werd ze onmiddellijk naar het ziekenhuis overgebracht.

Een arts meldde later dat de vrouw een ernstige hypo had gehad, een aandoening waarbij de bloedsuikerspiegel extreem laag wordt. De tempel heeft laten weten haar ziekenhuiskosten te zullen vergoeden.

De Bangkok Times schrijft dat er een livestream gaande was en de ontdekking van de levende vrouw daarop ook te zien was. De tempel heeft op Facebook beelden geplaatst van hoe de vrouw in een ambulance naar het ziekenhuis is overgebracht.

Een Spaanse gouden munt uit 1609 heeft op een veiling in het Zwitserse Genève omgerekend ruim drie miljoen euro opgebracht. Dat is volgens het Zwitsers veilinghuis Numismatica Genevensis een Europees record.

De munt is een zogeheten centén met een waarde van 100 escudos - beide oude Spaanse munteenheden - en is geslagen in de stad Segovia onder koning Filips III (1578-1621). De munt is gemaakt van goud dat de Spanjaarden uit Amerika hadden meegenomen.

Dat het goudstuk zoveel waard is heeft te maken met zijn "historische karakter" en zijn "absolute zeldzaamheid", meldt het veilinghuis.

Koninklijke gift

De grote munt weegt zo'n 340 gram, is een van de grootste in zijn soort en was begin 17de eeuw al een paar gemiddelde jaarsalarissen waard.

Het geldstuk was dan ook niet bedoeld voor dagelijks gebruik, maar eerder een symbool van macht, zegt Alain Baron, de oprichter van het veilinghuis. "Het was echt een koninklijke gift, iets dat koningen en koninginnen elkaar gaven." De verwachtingen voor de veiling waren daarom al hoog: de startprijs was 2 miljoen Zwitserse frank, omgerekend 2,1 miljoen euro.

Vorige record

Waar de munt zich door de eeuwen heen bevond is niet helemaal bekend. Het goudstuk dook in de jaren 50 op in de VS. Een verzamelaar uit New York kocht hem in die tijd en deed de munt tien jaar later weer van de hand. De gouden centén kwam toen terecht bij een Spaanse koper, en later via een veiling bij een onbekende verzamelaar.

In wiens handen dit bijzondere object nu is overgegaan is ook niet bekend. Volgens het Zwitserse veilinghuis was er in de aanloop naar de veiling interesse getoond vanuit de VS, Europa en het Midden-Oosten, zowel van verzamelaars als organisaties.

Het vorige record was volgens het veilinghuis nog maar enkele dagen oud. Toen werd een muntstuk met de beeltenis van Ferdinand III (1608-1657) geveild werd voor zo'n 1,95 miljoen Zwitserse frank (ongeveer 2,1 miljoen euro).

"We zijn jarig" en "Niemand bepaalt meer voor ons", zeggen feestende Surinamers in de hoofdstad Paramaribo. Ze vieren dat het land precies vijftig jaar geleden onafhankelijk werd van Nederland.

De festiviteiten op 'Srefidensi Dey', Onafhankelijkheidsdag, begonnen om middernacht (lokale tijd) met een vuurwerkshow. Overdag werd stilgestaan bij de onafhankelijkheid met onder meer een militaire parade, kransleggingen en een receptie op het presidentieel paleis.

Demissionair premier Dick Schoof is namens Nederland in Suriname. "Er zijn natuurlijk ook veel Surinamers in Nederland en daarom vond ik het belangrijk om hier te zijn", zei Schoof na de receptie op het paleis.

Van vuurwerk tot een militaire parade, Suriname vierde op veel manieren feest:

Suriname viel onder Nederlands bewind van 1667 tot 25 november 1975. Op die dag ondertekenden de Surinaamse gouverneur Ferrier, de Nederlandse premier Den Uyl en koningin Juliana het verdrag dat de onafhankelijkheid regelde.

"Suriname zette de eerste stap naar zelfstandigheid, gedragen door het geloof en vertrouwen in eigen kracht", zei de Surinaamse president Jennifer Simons vandaag in het parlement. Toch is het land volgens haar nog niet volledig onafhankelijk.

"Om echt op onze eigen benen te staan, zullen we economische en psychologische zelfstandigheid moeten realiseren." Ze stelt dat er vijftig jaar geleden door interne strijd geen toekomstplan is opgesteld en dat het daar nu echt tijd voor is. "Vandaag gaan we feest vieren, maar morgen moeten we beginnen aan die roadmap."

Suriname verwacht veel geld te verdienen met de winning van olie. Simons stelt dat het land daarom "grote kansen" heeft, maar zegt ook dat de rest van de wereld daar nog niet op is ingericht. "We moeten onze weg vinden in een wereld die wij niet sturen. Een wereld waaraan wij ons moeten aanpassen en waarin wij voorzichtig moeten navigeren."

Ook in Nederland is de Surinaamse onafhankelijkheid gevierd. Zo werden op verschillende plekken vlaggen gehesen en concerten en dansfeesten georganiseerd.

In Amsterdam werd het Suriname Museum officieel geopend door koning Willem-Alexander. Hij feliciteerde Suriname met de onafhankelijkheid en zei dat hij zich verheugde op het staatsbezoek van volgende week.

De Braziliaanse oud-president Jair Bolsonaro is begonnen aan het uitzitten van zijn gevangenisstraf voor het leiden van een couppoging. Hij kreeg 27 jaar celstraf opgelegd omdat hij probeerde een staatsgreep te plegen na het verliezen van de presidentsverkiezingen in 2022.

Hij zit zijn straf uit in het federale hoofdkantoor van politie in Brasilia. Daar werd hij zaterdag naartoe gebracht nadat hij had geprobeerd zijn elektronische enkelband open te breken. Volgens het hooggerechtshof was hij van plan om te vluchten. Bolsonaro zelf zei dat hij het deed omdat hij hallucinaties had.

Bolsonaro (70) werd in september door het hooggerechtshof veroordeeld en mocht het beroep onder huisarrest afwachten. Vorige week werd het vonnis in hoger beroep bevestigd. Het verzoek van zijn advocaten om de straf onder huisarrest te mogen uitzitten omdat zijn gezondheid slecht zou zijn, werd gisteren afgewezen. Alle juridische opties zijn nu uitgeput.

Criminele organisatie

Het hooggerechtshof besloot dat Bolsonaro zijn straf op het politiebureau moet uitzitten in plaats van in de gevangenis. Hij zal daar niet in contact komen met de weinige andere gevangenen die daar zijn. Volgens de politie is zijn cel van twaalf vierkante meter voorzien van een eigen badkamer, airco, een bed, een tv en een tafel.

Bolsonaro werd niet alleen veroordeeld voor de couppoging, maar ook voor het leiden van een gewapende criminele organisatie en voor een poging tot het met geweld omverwerpen van de democratische rechtsstaat.

Twee medeplichtige generaals zijn naar de militaire gevangenis overgebracht om hun straf uit te zitten. De voormalige minister van Justitie Torres zit in de gevangenis in de hoofdstad Brasilia, waar ook Bolsonaro's beoogde vicepresident en oud-minister van Defensie Braga Netto zit. Een admiraal moet zijn straf uitzitten in de marinegevangenis. De laatste medeplichtige, parlementslid en voormalig hoofd van de veiligheidsdienst Ramagem, is voortvluchtig. Hij verblijft in de Verenigde Staten.

Populair

Bolsonaro is ondanks zijn veroordeling nog populair bij een deel van de bevolking. De oud-president is een bondgenoot van de Amerikaanse president Trump, die het proces tegen Bolsonaro een heksenjacht noemde. Het proces was een van de redenen voor de VS om de Braziliaanse importtarieven te verhogen naar 50 procent.

Inmiddels zijn de relaties tussen de twee landen verbeterd na een ontmoeting van president Lula met Trump op de Asean-top en zijn de meeste tarieven weer verlaagd.

De problemen met de rioolwaterzuivering in het Brabantse dorp Haps duren nog zeker tot morgenmiddag. Waterschap Aa en Maas meldt dat er dan pas een noodoplossing kan komen. Door stroomuitval bij de waterzuivering moeten zo'n 90.000 huishoudens op hun watergebruik letten.

"Ik hoop dat het zo snel mogelijk weer werkt, maar wanneer dat is durf ik niet te zeggen", zegt een woordvoerder van het waterschap tegen de NOS. "Het zou goed nog een dag of twee kunnen duren." Momenteel is het waterschap bezig om noodaggregaten te plaatsen, om de zuivering weer aan te kunnen zetten.

Door een stroomstoring vielen waterpompen uit, en liep een kelder onder water. Het waterschap heeft toen de netbeheerder gevraagd om de stroomvoorziening volledig uit te schakelen, om erger te voorkomen. Daardoor kan het rioolwater nu niet worden gezuiverd.

Inwoners van de gemeente Land van Cuijk en de dorpen Odiliapeel en Zeeland is gevraagd om zo min mogelijk water te gebruiken dat vervolgens de riolering inloopt, en om zo min mogelijk de wc door te spoelen.

Water loopt nu ongezuiverd de Maas in

Normaal gesproken zuivert de rioolwaterzuivering het rioolwater, waarna het beken of rivieren instroomt, zoals de Maas. "Nu loopt het rioolwater direct de Maas in", legt de woordvoerder uit. Het waterschap heeft dat met Rijkswaterstaat afgesproken. "Dat zal vast gevolgen hebben voor de Maas, maar in de situatie waarin we zitten is dat de beste en meest veilige oplossing." Bewoners hadden anders harder getroffen kunnen worden, bijvoorbeeld door riooloverstromingen.

"Voor bewoners betekent het nog even minder lang douchen en niet iedere keer de wc doorspoelen", zegt de woordvoerder. "Hoe minder water bij de rioolwaterzuivering terechtkomt, hoe makkelijker het is om het water te verwerken."

Drinkwater blijft wel gewoon beschikbaar, en is ook veilig om te drinken en te gebruiken.

De Oekraïense president Zelensky zegt dat zijn land bereid is verder te praten over het Amerikaanse voorstel om een einde te maken aan de oorlog met Rusland. Hij wil de gevoelige punten bespreken met president Trump - in het bijzijn van Europese bondgenoten. Er moet volgens Zelensky nog veel werk worden verzet.

Het 28-puntenplan dat Amerika en en Rusland hebben gepresenteerd voor een einde aan de oorlog in Oekraïne is op een aantal punten aangepast na gesprekken met Zelensky en Europese leiders. Volgens het Witte Huis gaat het om "details".

Eerder werd duidelijk dat Rusland en Oekraïne vooral over het opgeven van bezet gebied en het verkleinen van het Oekraïense leger ver uit elkaar liggen; Oekraïne heeft altijd gezegd dat het nooit formeel zal instemmen met het opgeven van Oekraïens grondgebied. Toch zegt president Trump dat een deal heel dichtbij is. Waar hij dat op baseert is onduidelijk.

Zelensky had een videogesprek met onder meer Europese bondgenoten, waaraan voor het eerst ook de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio deelnam. Zelensky roept de Europese leiders op om een plan uit te werken voor de inzet van een internationale stabilisatiemacht voor Oekraïne.

Ook vraagt hij hen om zijn land te blijven steunen zolang Moskou nog geen aanstalten maakt om de oorlog te beëindigen. Europese leiders hebben afgelopen dagen herhaald dat er geen sprake van kan zijn dat grenzen met geweld worden verlegd.

Druk op Rusland

De Europese leiders hebben er in het gesprek op aangedrongen Rusland onder druk te houden door middel van sancties. Frankrijk en andere landen werken aan het vrijmaken van bevroren Russische tegoeden om financiële steun aan Oekraïne te verzekeren. En er zou een taskforce moeten komen van de VS en de coalitielanden om veiligheidsgaranties te waarborgen.

De afgelopen dagen heeft een Amerikaanse delegatie gesproken met zowel Oekraïne als Rusland. Het is nog niet bekend of Rusland bereid is concessies te doen; vanuit Moskou werd het Europese tegenvoorstel eerder als "niet constructief" getypeerd. Trump zegt dat hij zijn speciale gezant Steve Witkoff binnenkort naar Rusland stuurt om met president Poetin te praten.

Volgens het plan dat de VS oorspronkelijk lanceerde, moet Oekraïne extra grondgebied opgeven boven op de bijna 20 procent die Rusland nu bezet. Het zou gaan om een deel van de Donbas dat niet wordt bezet door Rusland. Ook moet Oekraïne zijn leger verkleinen en ermee instemmen dat het nooit lid zal worden van de NAVO.

Oekraïne zou samen met zijn bondgenoten aanpassingen hebben voorgesteld op cruciale punten: van het formeel afstaan van grondgebied zou geen sprake kunnen zijn, wel zouden frontlinies 'bevroren' kunnen worden. Ten aanzien van het inkrimpen van het leger zou Oekraïne bereid zijn tot een beperktere krimp dan voorgesteld.

De BBC heeft een kritische zin over de Amerikaanse president Trump uit de uitzending van een integrale lezing van schrijver Rutger Bregman verwijderd. De lezing werd deze week op de Britse radio uitgezonden. Bregman zegt "ontzet" te zijn over de actie van de Britse omroep, hij spreekt van censuur.

In de eerste van zijn vier Reith Lectures, een serie lezingen die jaarlijks door de BBC wordt georganiseerd, had Bregman Trump "de meest openlijk corrupte president in de Amerikaanse geschiedenis" genoemd. Die zin bleek niet meer in de versie van de lezing te beluisteren die uiteindelijk werd uitgezonden.

"Dit is tegen mijn wil gebeurd en ik ben er oprecht ontzet over", schrijft Bregman op sociale media. "Niet omdat mensen het niet oneens mogen zijn met mijn woorden, maar omdat zelfcensuur uit angst ons allemaal zorgen zou moeten baren."

Bregman gaf de bewuste speech, getiteld A Time of Monsters, vier weken geleden voor een paar honderd luisteraars in het BBC Radio Theatre. Pas deze week werd de lezing uitgezonden op de radio en online gezet.

De NOS heeft de BBC om een reactie gevraagd. De Britse omroep bevestigt dat er in de radioversie van Bregmans lezing is geknipt. "Al onze programma's moeten voldoen aan de hoofdredactionele richtlijnen, en we hebben de beslissing genomen om een zin uit de lezing te verwijderen na juridisch advies", aldus een woordvoerder van de omroep.

'Integriteit argumenten centraal'

De BBC-woordvoerder voegt eraan toe dat Bregman de lezing voor publiek gaf en dat "de integriteit van zijn argumenten centraal blijft staan in de uitzending". Daarnaast heeft de BBC "de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat alle inhoud redactioneel en juridisch voldoet aan de voorschriften in alle rechtsgebieden waar deze wordt verspreid".

De Britse omroep staat sinds begin deze maand onder druk vanuit de VS. President Trump dreigde de omroep voor 5 miljard dollar (4,3 miljard euro) aan te klagen vanwege een bewerking van een van zijn toespraken door een aflevering van Panorama. Een ruzie over de bewerking leidde uiteindelijk tot het ontslag van de algemeen directeur van de BBC en de hoofdredacteur van BBC News.

Het is niet duidelijk of de beslissing om de gewraakte zin uit de opname van Bregmans lezing te schrappen iets te maken heeft met de controverse over de Panorama-aflevering. Wanneer de bewuste uitzending van de Reith Lectures is bewerkt door de BBC, en wat de precieze reden daarvoor was, is onbekend.

De BBC schrijft inmiddels ook zelf over de commotie, maar noemt daarin de betreffende zin nog steeds niet, "vanwege hetzelfde juridische advies".

Lafheid

In een video op sociale media zegt Bregman dat hij de BBC heeft gevraagd naar de reden. "Eerst konden ze geen antwoord geven. Afgelopen woensdag kreeg ik te horen dat de zin werd besproken met Amerikaanse advocaten en op het hoogste niveau binnen de BBC."

De schrijver denkt dat de beslissing van de BBC te maken heeft met de druk vanuit Amerika en noemt dat ironisch, omdat "de lafheid van de elites van vandaag" volgens hem centraal stond in zijn lezing. Het ging over "universiteiten, bedrijven en ja, mediaorganisaties die op de knieën gaan voor autoritarisme", aldus Bregman.

De Reith Lectures hebben een rijke geschiedenis. De BBC nodigde eerder illustere sprekers als Bertrand Russell, Robert Oppenheimer, Stephen Hawking en koning (toen nog prins) Charles uit. Er volgen de komende weken nog drie lezingen van Bregman op BBC Radio 4.

De rechtbank heeft een man en een vrouw veroordeeld tot 18 en 15 jaar cel voor de dood van een autohandelaar in Venlo. Het slachtoffer werd op kerstavond 2023 met bruut geweld om het leven gebracht.

Het slachtoffer (41) werd die bewuste avond naar de woning van Sandra K. gelokt. Medeverdachte Florian S. uit Polen was die avond bij haar. De verdachten hadden een relatie en volgens de rechtbank was S. jaloers op de manier waarop het slachtoffer met K. praatte en wilde hij hem daarop aanspreken.

Eenmaal in de woning werd het slachtoffer aangevallen door S. en doodgeslagen met een hamer. Daarna hebben de verdachten het lichaam in de berging verstopt.

Het tweetal sloeg vervolgens op de vlucht, maar werd op Eerste Kerstdag opgepakt. Tijdens zijn arrestatie bekende S. meteen dat hij het slachtoffer om het leven had gebracht, meldt L1 Nieuws.

'Slachtoffer had geen schijn van kans'

De rechtbank acht bewezen dat S. (40) het slachtoffer heeft gedood. Volgens de rechters heeft hij het slachtoffer met gruwelijk geweld om het leven gebracht.

Uit onderzoek bleek dat de verdachte minstens 24 keer op het hoofd van het slachtoffer insloeg. "Het slachtoffer werd totaal overvallen door het geweld en hij heeft geen schijn van kans gehad", aldus de rechtbank.

Doodslag

De rechtbank heeft beide verdachten veroordeeld voor doodslag. Hoewel de vrouw (42) zelf geen geweld heeft gebruikt, kan haar rol als gelijkwaardig aan die van S. worden beschouwd, stellen de rechters.

Zo werkten de verdachten samen bij het versturen van berichten naar het slachtoffer om hem naar haar woning te lokken. "Ze heeft een cruciale rol gespeeld voorafgaand aan het feit, tijdens het feit en erna. Haar handelingen zijn van voldoende gewicht om van medeplegen van doodslag te spreken."

Ook rekent de rechtbank beide verdachten aan dat ze het lichaam van de autohandelaar probeerden te verstoppen. "Ze zijn volkomen respectloos met zijn lichaam omgegaan", aldus de rechters.

Hij heeft geen nieuwe baan, zijn termijn loopt niet af en ook privé lijkt er geen reden voor. Toch koos burgemeester Erik van Merrienboer van Terneuzen er gisteren voor op te stappen. Aan zijn vertrek ligt een conflict over de komst van een asielzoekerscentrum ten grondslag. Een bijzondere situatie, misschien wel uniek, zeggen experts.

"De burgemeester voelt zich duidelijk pootje gelicht", zegt Geerten Boogaard, hoogleraar Staats- en Bestuursrecht in Leiden. Hij is gespecialiseerd in lokale democratie en heeft zoiets niet vaak meegemaakt. Volgens hem zijn mensen zo'n ontslag meestal voor. Ze gaan dan niet voor een tweede termijn of ze krijgen "opeens" een andere baan.

Het draait in Terneuzen dus om de komst van een asielzoekerscentrum. Burgemeester Van Merrienboer maakte zich hard voor de komst ervan, maar vertrekt nu omdat een meerderheid van de gemeenteraad en de wethouders tegenstemt.

Lange tijd leek Terneuzen juist vóór de komst van het azc, om zo te voldoen aan de spreidingswet. Dat er nu toch anders is besloten, zette de burgemeester aan het denken. In zijn brief aan de gemeenteraad is Merrienboer zeer kritisch. Hij vraagt zich expliciet af of het wisselende stemgedrag van de raadsleden "zonder last" is verlopen, "zoals de wet en uw eed of belofte dat vraagt".

Ook Hilde Westera, directeur van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters, heeft nog nooit meegemaakt wat nu in Terneuzen speelt. "Er stappen weleens burgemeesters op na een vertrouwensbreuk of een privékwestie maar niet na zo'n politiek besluit rond het azc in Terneuzen."

Westera weet zeker dat dit de burgemeester zwaar valt. "Het is de rol van de burgemeester om goed bestuur te waarborgen. Het brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Het ambt van burgemeester is geen baan maar een bestaan."

Commissaris van de Koning Hugo de Jonge heeft de burgemeester gevraagd aan te blijven, in ieder geval tot duidelijk is wat er speelt in Terneuzen. Volgens De Jonge zijn er inderdaad raadsleden die hebben gezegd dat ze onder druk zijn gezet om tegen het azc te stemmen.

"Er zijn daardoor verschillende stemmingen geweest met een verschillende uitslag. Ja, dan is de democratie in het geding", aldus De Jonge. Ook hoogleraar Boogaard stelt dat de democratie onder druk staat. "Als er inderdaad sprake is van bedreiging van raadsleden is dat natuurlijk zeer schadelijk voor de democratie en gemeentepolitiek."

Maar helaas gebeurt dat vaker, vult Boogaard aan. In 2024 kreeg bijna de helft van alle decentrale politieke ambtsdragers - onder wie raadsleden - te maken met agressie, blijkt uit cijfers van ProDemos. De organisatie noemt het zorgwekkend dat agressie steeds vaker op de persoon is gericht én online plaatsvindt. In slechts zes procent van de gevallen werd aangifte gedaan.

Omroep Zeeland heeft gesproken met enkele raadsleden die zich onder druk gezet voelen rond de besluitvorming van het azc. Ook zou er een 'smoelenboek' op sociale media geplaatst zijn van raadsleden die vóór de komst van het asielzoekerscentrum waren. De kop onder de foto's: 'Deze ratten stemden voor'.

Ingrijpen

Om dit soort situaties te voorkomen, moet er voortdurende waakzaamheid zijn van een burgemeester en een griffier, legt hoogleraar Boogaard uit. "Zij moeten letten op mogelijke signalen van beïnvloeding van raadsleden. Bijvoorbeeld als iemand opeens van mening verandert." En in het ergste geval een stemming ongeldig maken of justitie inschakelen, stelt hij.

Ook de commissaris van de Koning, in dit geval dus Hugo de Jonge, heeft een belangrijke rol. Volgens Boogaard is het zijn taak om te kunnen interveniëren als er een conflict is. "Zeker als de burgemeester in de vernieling dreigt te draaien."

Het zou Boogaard dan ook verbazen als De Jonge niet al op de hoogte was van de situatie. "Dat zit zo kort op elkaar, dat belt elkaar voortdurend. Zeker als het om een bedreigingssituatie zou gaan."

De Jonge heeft een besloten vergadering met de gemeenteraad aangevraagd.

Het is de grootste reorganisatie in meer dan vijftien jaar: ruim 5200 banen verdwijnen bij ABN Amro, zo werd vanochtend bekend. "Een personeelsreductie bij ABN Amro was verwacht, maar dat het er zo veel zouden zijn slaat in als een bom", zegt vakbond De Unie. Een reorganisatie van "ongekende omvang", zo oordeelt de FNV en het CNV spreekt van een "onaangename verrassing".

De reactie op de beurs was positief. Op de AEX won het aandeel ABN Amro vandaag zo'n zes procent en sloot op ruim 28 euro.

Nog altijd heeft de Nederlandse Staat na de nationalisatie van de bank een rekening openstaan van bijna 8,3 miljard euro.

Om quitte te spelen, zouden de nog resterende 164 miljoen overheidsaandelen voor zeker 50 euro per aandeel verkocht moeten worden. Begin dit jaar kostte het aandeel ABN Amro nog zo'n 15 euro.

Een op de vijf weg

ABN Amro wil een vijfde van het aantal banen schrappen. De bank verwacht zo zijn positie in Europa te verstevigen. Mensen die hun baan verliezen, krijgen hulp bij het vinden van ander werk.

"We zijn keihard geraakt, onze leden zijn geschrokken", zegt voorzitter Reinier Castelein van De Unie. De FNV noemt het "onbegrijpelijk dat een bank die jaar op jaar miljardenwinsten maakt" opnieuw op zo'n grote schaal werknemers de laan uitstuurt.

Unie-voorzitter Castelein zegt dat voor de bank een tijdperk is aangebroken van meer winst maken ten koste van het personeel. "ABN wil zich losmaken van de overheid en daar hoort een stevige koers bij. Dat betekent rendement maken en dat doe je dus met minder mensen."

Positie verstevigen

ABN Amro doet dit ook om de eigen positie in de Europese bankenwereld te versterken, zegt Harald Benink, hoogleraar Banking en Finance op de Universiteit van Tilburg.

Verschillende Nederlandse ministers van Financiën hebben de afgelopen jaren buitenlandse banken buiten de deur gehouden die belangstelling toonden in een overname van ABN Amro. In september deden nog geruchten de ronde dat het Belgische KBC zijn oog op ABN Amro had laten vallen.

Volgens Benink zal de buitenlandse interesse in een overname van ABN Amro de komende jaren alleen maar groter worden. "En dan moet je als bank zorgen dat je zo sterk en efficiënt mogelijk bent, en geen doelwit wordt voor overnames."

De nieuw aangetreden bestuursvoorzitter Marguerite Bérard herhaalde vanmorgen in gesprek met de NOS dat ABN Amro een "erg sterke bank is die nog sterker kan worden en zelfstandig zal blijven."

Een concurrent die ABN Amro wil kopen kon dat lange tijd relatief goedkoop doen. Dat komt doordat de beurswaarde van ABN Amro ongeveer 20 procent lager ligt dan de werkelijke waarde van de bank. Bij ING is dat juist andersom. Daar ligt de beurswaarde juist zo'n 25 procent boven de werkelijke waarde van de bank.

Hoge kosten

De reden voor de lage waardering is de winstgevendheid van ABN Amro, die flink gedrukt wordt door de hoge kosten. Tegenover elke verdiende euro staan zo'n 60 cent aan kosten. Bij de Nederlandse divisie van ING worden per euro iets meer dan 42 cent aan kosten gemaakt.

"De hele sector verandert. Banken moeten wel efficiënter worden, anders hebben ze geen kans van slagen", zegt Benink. "Als je een zwakkere bank bent, is de kans dat je zelf overgenomen wordt groter. Als je je kosten dan drukt, door personeel te laten gaan, maak je jezelf sterker, en je waardering op de beurs dus hoger", zegt Benink.

ABN Amro is intussen zelf ook bezig om zijn eigen positie te verstevigen zodat de kans op overnames steeds kleiner wordt. Dit jaar deed de bank zelf al twee grote overnames. In Duitsland werd de bank Hauck Aufhäuser Lampe gekocht, en deze maand werd het Nederlandse NIBC overgenomen.

Een moeder en dochter uit Boxtel zijn onwel geworden nadat ze nietsvermoedend bonbons hadden gegeten waar cannabis in bleek te zitten. De chocolade was achtergelaten door gasten in een B&B van de dochter. "Ik dacht: ik ga dood."

De 73-jarige Mieke van Vugt en haar dochter Katja vonden de bonbons tijdens het schoonmaken van de B&B. De accommodatie was onlangs nog gebruikt door gasten. Terwijl Mieke in de keuken bezig was, zag ze iets in de koelkast liggen. "Ik zag twee bonbons liggen en dacht dat de mensen ze waren vergeten. Die waren dus mooi voor ons, dacht ik", vertelt ze aan Omroep Brabant.

Moeder en dochter namen even pauze, dronken een bakje koffie en namen allebei een van de gevonden bonbons. "Ik dacht dat mijn moeder ze van huis meegenomen had", vertelt dochter Katja van Vugt.

De vrouwen kunnen inmiddels lachen om hun trip:

Kort daarna gingen ze weer aan de slag. Maar na een uurtje voelde Mieke zich steeds slechter worden. "Ik werd helemaal slap en zakte door mijn benen", vertelt ze. "Ik voelde me akelig en zei tegen Katja: 'Ik ben niet goed, ik ben niet goed.'" Na wat aarzelen besloten ze de huisarts te bellen en daar konden ze direct terecht.

Eenmaal in de spreekkamer spookte er van alles door haar hoofd, zegt Mieke. "Ik dacht: ik ga dood, dit red ik niet. Ik moet mijn ogen zeker niet sluiten, want dan is het afgelopen. Ik zag alleen maar mijn zus, die al overleden is." Ook bij Katja, die ook een bonbon op had, sloeg de paniek toe. "Die werd echt versterkt op een manier die ik niet ken bij mezelf."

De dokter dacht eerst aan hyperventilatie, maar dat geloofde Mieke niet. "Daar heb ik nooit last van gehad." Later kreeg ze een helder moment en dacht aan de bonbons. "Zou daar iets mee zijn?", vroeg ze zich af.

Lachkicks

Ze vertelt het haar dochter, die daarop de app van de B&B opent en een bericht van de gasten ziet: "Beste Katja, we hebben een geweldig verblijf gehad. We zijn twee bonbonnetjes vergeten in de koelkast. Wees hier voorzichtig mee, er zit cannabis in", schreven ze.

Voor beide vrouwen vielen de puzzelstukjes in elkaar en was er opluchting. "We zaten gewoon in een keiharde trip. Toen we thuis waren, hebben we verschillende lachkicks gekregen. We bleven maar lachen", zegt Katja. "We hebben gelijk friet met mayonaise en frikandellen gehaald. Vettig eten blijkt goed te zijn", zegt Mieke.

Moeder en dochter zijn blij dat het goed afliep en zien er samen de humor van in. Mieke: "Ik ben 73 jaar en dan in een trip belanden. Ik heb het meegemaakt! Maar absoluut nooit en nooit meer."

Ze neemt het de gasten wel kwalijk. "Ik vind het onverantwoord van de mensen die hier gezeten hebben en dit hebben achtergelaten. Dat is het eerste waar je aan moet denken als je vertrekt. Stel je voor dat hier kinderen waren", zegt ze.

Koning Willem-Alexander heeft in Amsterdam het Suriname Museum officieel geopend. De koning onthulde een plaquette en prees het doorzettingsvermogen van de mensen die het nieuwe museum door "vier jaar keihard werken" mogelijk hebben gemaakt.

"Het is een heel bijzondere dag", zei Willem-Alexander, die daarbij benoemde dat Suriname vandaag precies vijftig jaar geleden onafhankelijk werd van Nederland. De koning feliciteerde het land met vijftig jaar onafhankelijkheid en zelfstandigheid.

Na de opening kreeg hij een korte rondleiding. In het 1300 vierkante meter grote museum in Amsterdam-Oost is aandacht voor de flora en fauna en cultuur van Suriname, en ook voor de geschiedenis, zoals de jarenlange slavernij en de koloniale overheersing.

In de kelder staat een nagebouwd slavenschip, dat laat zien hoe tot slaaf gemaakten onder erbarmelijke omstandigheden vanuit Afrika werden verscheept. De bovenste verdieping toont de recentere geschiedenis, zoals de onafhankelijkheid vanaf 1975 en de decembermoorden van 1982 (de moord op vijftien tegenstanders van het militaire regime van Desi Bouterse).

Het museum is al sinds september open voor het publiek en hoopt 50.000 bezoekers per jaar te trekken. "We leven met elkaar samen en die geschiedenis is onlosmakelijk verbonden met die van Nederland", zei museumdirecteur Jan Gerards eerder.

'Een sprong vooruit'

Bij de officiële opening vandaag zei de Amsterdamse burgemeester Halsema dat die geschiedenis ook zichtbaar is in Amsterdam. "Onze hele binnenstad getuigt van onze koloniale geschiedenis en de slavernij waar de stad en vele stadsbestuurders eeuwenlang verantwoordelijk voor waren."

"Voor de geschiedenis van Surinaamse tot slaaf gemaakten en hun nazaten was heel lang geen plek in ons land. Dat is gelukkig aan het veranderen", zei ze. "En met dit museum maken we daarin nog een sprong vooruit."

Het museum laat volgens haar zien dat Suriname "niet gereduceerd kan worden tot een slachtoffer van kolonialisme alleen, maar culturen heeft die alle stormen overleefd hebben. En bestaat uit sterke gemeenschappen. Uit schrijvers en kunstenaars die onze blik verruimen. Activisten die strijden voor rechtvaardigheid. Uit wetenschappers en ondernemers die vooruitgang brengen, in Suriname en hier."

Staatsbezoek

Volgende week brengen koning Willem-Alexander en koningin Máxima een staatsbezoek aan Suriname. "Wij verheugen ons daar erg op", zei de koning. Hij wil onder meer bijdragen aan "volwassen relaties tussen Suriname en Nederland, die gestoeld zijn op gelijkwaardigheid en onze gezamenlijke geschiedenis."

"Een geschiedenis met mooie en minder mooie kanten, die ons wel met elkaar verbindt en voor eeuwig samenhoudt", zei Willem-Alexander.

Het verbod op speelgoed met gevaarlijke stoffen wordt verder uitgebreid. Het gaat om hormoonverstorende stoffen, stoffen die schadelijk zijn voor de huid en ademhaling en om PFAS. Het Europees Parlement heeft daarmee ingestemd.

Er was al een verbod op speelgoed met CMR-stoffen, stofjes die kanker kunnen veroorzaken, het DNA kunnen beschadigen of een schadelijke invloed kunnen hebben op de vruchtbaarheid. Dat verbod wordt nu verder uitgebreid, mede gezien de online aankopen van speelgoed van buiten de EU.

In een persbericht zegt het parlement dat kinderen nog steeds gevaarlijke producten in handen krijgen.

Verder is bepaald dat speelgoed een digitaal paspoort moet krijgen. "Dankzij dit paspoort wordt speelgoed makkelijk te traceren en worden markttoezicht en douanecontroles eenvoudiger en efficiënter", zo meldt het Europees Parlement.

Waarschuwingen voor speelgoed uit China

De export van speelgoed naar de EU had in 2023 een waarde van 6,5 miljard euro. Tachtig procent van dat speelgoed was afkomstig uit China. Eerder dit jaar waarschuwde de Consumentenbond voor producten van de Chinese e-commerceplatforms Shein en Temu.

Uit onderzoek bleek dat zeventig procent van de producten van deze platforms niet voldoet aan EU-veiligheidsnormen. Een kwart kreeg de kwalificatie 'ronduit gevaarlijk'.

Bij een test van peuterspeelgoed van Europese consumentenbonden werden gevaarlijke stoffen aangetroffen. Ook bevatte dat speelgoed kleine onderdelen die kinderen kunnen inslikken.

Het Rode Kruis heeft het lichaam van een gijzelaar opgehaald in Gaza, bevestigt het Israëlische leger. Het lichaam werd overgedragen door Hamas en Islamitische Jihad. Deze laatste groep zou de stoffelijke resten gisteren hebben gevonden in Nuseirat, een vluchtelingenkamp in Midden-Gaza.

Het Rode Kruis brengt de kist met het lichaam naar een Israëlische legerpost in de Gazastrook. Daarvandaan wordt het na een korte ceremonie, geleid door een legerrabbijn, naar Israël gebracht. Daar wordt door DNA-onderzoek bepaald of het inderdaad het lichaam van een van de gijzelaars is. De lichamen van twee Israëliërs en een Thai waren nog in Gaza.

Wankel bestand

Het overdragen van de lichamen van de dode gijzelaars is onderdeel van het bestand tussen Israël en Hamas dat op 10 oktober van kracht werd. Het is een wankel bestand, beide partijen beschuldigen elkaar ervan dat ze het schenden.

Hamas zegt dat het niet alle lichamen kan bereiken, omdat ze onder het puin liggen. Israël beschuldigt Hamas er anderzijds van de overlevering bewust te vertragen en dreigt met het hervatten van de aanvallen of het stopzetten van de humanitaire hulp als niet alle lichamen worden teruggegeven.

Tot vandaag waren de lichamen van 25 gijzelaars overgedragen. Israël heeft sinds het ingaan van het bestand de lichamen van 330 Palestijnen teruggegeven aan Gaza. Slechts 95 daarvan konden worden geïdentificeerd, doordat er in Gaza een tekort is aan materieel om DNA te onderzoeken. Israël heeft niets bekendgemaakt over de identiteit van de dode Palestijnen.

Tekort aan hulpgoederen

Gaza kampt momenteel met de gevolgen van zware regenval, waardoor duizenden vluchtelingen opnieuw verdreven werden uit hun onderkomen. De levensomstandigheden van honderdduizenden mensen zijn verslechterd door het weer. Volgens hulporganisaties is er ook nog steeds een groot tekort aan voedsel en spullen om de winter door te komen. Ze roepen Israël op de beperkingen op het toelaten van hulpgoederen op te heffen.

Sinds het ingaan van het bestand is het dodental in Gaza verder opgelopen. Deels komt dat doordat het nu mogelijk is om lichamen onder het puin van gebouwen vandaan te halen, maar ook vallen er nog steeds doden bij Israëlische aanvallen.

Het ministerie van Gezondheid in Gaza meldt dat er bijna 70.000 doden en zo'n 171.000 gewonden zijn geteld sinds 7 oktober 2023. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers en Hamasstrijders, maar de meerderheid zijn volgens het ministerie vrouwen en kinderen.

De Franse politie heeft nog eens vier verdachten opgepakt in het onderzoek naar de juwelenroof uit het Louvre in Parijs. Dat meldt de Franse hoofdaanklager.

De opgepakte verdachten zijn twee mannen en twee vrouwen afkomstig uit de Parijse regio. Een van de mannen behoorde volgens de Franse krant Le Parisien tot de vier die de roof hebben uitgevoerd.

De krant schrijft dat de man tijdens de roof buiten op de uitkijk stond. De drie andere die vandaag zijn gearresteerd, zijn mensen uit zijn netwerk.

Vluchten naar Algerije

Op 26 oktober, een week na de juwelenroof, werden de eerste twee hoofdverdachten opgepakt. Volgens Le Parisien zijn deze mannen het museum daadwerkelijk ingegaan. Een van hen werd aangehouden op een luchthaven bij Parijs. Mogelijk wilde hij vluchten naar Algerije.

De aanklager meldde op 29 oktober dat deze eerste twee verdachten een gedeeltelijke bekentenis hadden afgelegd. Wat ze precies hebben verklaard, liet ze in het midden.

Een dag later, op 30 oktober, werden nog eens vijf mensen aangehouden, van wie er drie weer werden vrijgelaten. Een van deze arrestanten zou ook tot de hoofdverdachten horen.

Waarde van 88 miljoen euro

De overval in het Louvre op 19 oktober op klaarlichte dag duurde maar enkele minuten.

Later bleek dat de beveiliging van het museum niet op orde was. Volgens een politiechef veroorzaakten verouderde systemen en trage reparatiewerkzaamheden zwakke plekken in het Louvre.

De waarde van de gestolen schatten is zo'n 88 miljoen euro. Tot op heden zijn de juwelen nog niet teruggevonden.

De Tweede Kamer wil af van de bevoegdheid van de minister van Justitie om tegen het Openbaar Ministerie te kunnen zeggen of iemand wel of juist niet vervolgd moet worden. Een meerderheid heeft voor een initiatiefvoorstel van D66-Kamerlid Sneller gestemd om deze bepaling uit de wet te halen.

Kamerlid Sneller wil de aanwijzingsbevoegdheid schrappen omdat hij vreest voor "onze democratische rechtsstaat". Er is al tientallen jaren geen gebruik meer van gemaakt, maar dat is volgens hem geen garantie.

"We moeten zorgen dat onze wetgeving bestand is tegen iemand die aan de macht komt en kwaad wil." Hij vreest dat zo iemand het OM opdraagt om bijvoorbeeld een tegenstander te vervolgen.

'Niet meer vanzelfsprekend'

In het Kamerdebat over zijn initiatiefwet verwees Sneller vorige week naar een aantal Europese landen en de Verenigde Staten: "We zijn er bijna blind van overtuigd dat onze democratische rechtsstaat welhaast altijd zal blijven voortbestaan. Dat vertrouwen moeten we koesteren. Maar als we om ons heen kijken, dan weten wij dat dat allang niet meer zo vanzelfsprekend is."

Demissionair minister Van Oosten zei in datzelfde debat dat hij het niet eens is met het voorstel. Hij vindt dat "waar macht is", zoals bij het OM, "er ook tegenmacht" moet zijn. Volgens hem verdwijnt met de aanwijzingsbevoegdheid ook "het systeem van checks and balances" dat Nederland heeft opgebouwd. Hij zou dan ook niet meer de mogelijkheid hebben "om in het uiterste geval bij te sturen waar het OM een verkeerde afslag neemt".

Nu de wet door de Tweede Kamer is aangenomen, wordt hij doorgestuurd naar de Eerste Kamer.

De Nederlandse brandweer is onvoldoende voorbereid op de bestrijding van complexe calamiteiten (natuurrampen, branden, zware ongelukken) die zich in meerdere regio's tegelijk of ook landelijk kunnen voordoen. Dat staat in een onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid.

De inspectie noemt een aantal structurele gebreken, zoals een gebrekkige samenwerking tussen de veiligheidsregio's. Ook zijn er regionale verschillen in de beschikbaarheid van mensen en materieel, zegt de inspectie. Die constateert verder dat de bestrijding van grote incidenten ten koste gaat van het 'dagelijkse' werk van de brandweer.

In het onderzoek heeft de inspectie gekeken naar de manier waarop de afspraken over grootschalig en specialistisch brandweeroptreden (GBO) worden uitgevoerd.

"Tot nu toe is het gelukkig goed gegaan bij grote branden in Nederland. Uit ons onderzoek blijkt dat dit bij toeval goed is afgelopen", zegt waarnemend inspecteur-generaal Liestbeth Huijzer. "Als er meerdere natuurbranden in Nederland tegelijk of direct achter elkaar plaatsvinden, vrezen we een uitputtingsslag bij de brandweer."

Structurele problemen

De inspectie spreekt van structurele problemen. In 2012 stelde de brandweer zelf dat het optreden bij grote incidenten beter moest. In het GBO is afgesproken aan welke standaarden brandweerkorpsen bij grote incidenten moeten voldoen. Maar niet overal in Nederland worden deze afspraken in praktijk gebracht.

De inspectie noemt de verschillen tussen de veiligheidsregio's te groot. Zo verschillen per regio het aantal bluswagens, de hoeveelheid personeel, de aanwezigheid van specialistische teams, de kwaliteit van de digitale informatievoorziening en de afspraken over onderlinge samenwerking.

Daarnaast is er een gebrek aan centrale regie. Besluiten over grote incidenten worden nu op lokaal niveau genomen, zegt de inspectie. "Maar grootschalige en specialistische incidenten vragen juist om landelijke coördinatie en regie."

Inspecteur-generaal Huijzer vindt dat zorgelijk. "Het maakt ons kwetsbaar dat bij grote branden en specialistische incidenten in meerdere regio's blijkt dat de brandweer het risico loopt niet of niet goed te kunnen ingrijpen door gebrek aan regie, mensen en materieel."

'Leg optreden landelijk vast'

De Inspectie roept daarom de minister van Justitie en Veiligheid ertoe op duidelijke afspraken te maken over hoe brandweerhulp in het hele land wordt verdeeld, betaald en op hetzelfde kwaliteitsniveau wordt gehouden.

Verder is het belangrijk dat wettelijk wordt vastgelegd wie de leiding heeft bij calamiteiten in meerdere regio's tegelijk, en hoe middelen worden verdeeld bij schaarste.

Daarnaast wordt het Veiligheidsberaad, een overleg van de voorzitters van alle veiligheidsregio's, opgeroepen om de afspraken van het GBO direct overal en volledig in te voeren. "Actuele overzichten van slagkracht moeten zowel regionaal als landelijk worden onderhouden."

'Meer geld en afspraken nodig'

Het Veiligheidsberaad en de Raad van Commandanten en Directeuren Veiligheidsregio (RCDV) onderschrijven de conclusies van het rapport. Ze zeggen dat ze druk bezig zijn om de samenwerking tussen de regio's te verbeteren en ervoor te zorgen dat er centrale regie komt.

Ze benadrukken wél dat er meer geld nodig is om complexe calamiteiten goed te kunnen bestrijden. Daarbij wordt een bedrag genoemd van 200 miljoen euro.

Defensie gaat investeringen voor de bestrijding van drones twee jaar naar voren halen. Het gaat om bedragen tussen de 1 en 2,5 miljard euro. Dat schrijft demissionair staatssecretaris Tuinman aan de Tweede Kamer.

Defensie wil met de versnelde investeringen inspelen op incidenten zoals dit weekend bij Eindhoven en Volkel en op incidenten in andere NAVO-landen. Ook de steeds grotere rol van drones op het slagveld speelt een rol bij het besluit.

Het naar voren halen van de investeringen is nodig om "op korte termijn het eigen grondgebied en kritieke locaties versterkt te beveiligen tegen deze actuele dreiging", staat in de brief.

Dit weekend zette defensie voor het eerst elektronische wapens en vuurwapens in bij de luchtbasis Volkel en rond Eindhoven airport. Onduidelijk is wat voor drone(s) het waren en wie er mogelijk achter zit. Er zijn overigens geen drones teruggevonden.

Staatssecretaris Tuinman zei zondag in het televisieprogramma WNL Op Zondag dat het onder meer kleine drones waren "die gewoon in de MediaMarkt te koop zijn". Later zei minister Brekelmans tegen de NOS dat het waarschijnlijk "verschillende typen drones" waren, maar dat nader onderzoek nodig is.

'Zeer zorgelijk'

Tuinman noemt in zijn brief de recente incidenten met Russische drones in Polen en Roemenië, en de detectie van kleine en goedkope drones boven essentiële infrastructuur van NAVO-bondgenoten. Daardoor lag onder meer het vliegverkeer rond Brussel stil. Tuinman spreekt van "zeer zorgelijke ontwikkelingen".

Een van de anti-dronemaatregelen betreft de inzet van Skyranger30 antidronekanonsystemen, waartoe begin dit jaar al besloten was. Met deze mobiele systemen kunnen onder meer vanaf rupsvoertuigen drones uit de lucht worden geschoten en kan de communicatie tussen de drone en zijn bestuurder worden verstoord. Maar deze systemen zijn er waarschijnlijk pas in 2028.

Vooruitlopend op de aanschaf van Skyranger 30 wil defensie nu investeren in aanvullende mobiele combat C-UAS systemen, om drones te detecteren, identificeren en neutraliseren.

Ook wil defensie extra geld steken in het beter beschermen van marineschepen, want ook daar neemt de dreiging van drones toe, schrijft Tuinman.

In een gezamenlijke brief schrijven Tuinman en Brekelmans dat Nederland niet alleen staat in het versterken van de capaciteiten. Er wordt actief gezocht naar internationale samenwerking met omringende landen en binnen de NAVO en de EU. Dat moet onder meer leiden tot de uitwisseling van kennis en ervaring en een nauwere samenwerking in de bestrijding van drones.