NOS Nieuws - Algemeen

De Nederlandse producer en Grammy-winnares Roselilah heeft opnieuw nominaties in de wacht gesleept voor de belangrijkste Amerikaanse muziekprijzen. De 28-jarige, die voluit Roshwita Larisha Bacha heet, dingt mee in de categorieën Beste Nummer en Beste Opname voor haar bijdrage aan de hit Luther van de Amerikaanse rapper Kendrick Lamar.

Dat nummer maakt onderdeel uit van Lamars album GNX, volgens hiphopkenners een "genreoverstijgend meesterwerk". Het nummer is de grootste hit ooit van de rapper: dertien opeenvolgende weken voerde het de Billboard Hot 100 aan. Met de notering behaalde Roselilah haar eerste nummer 1-hit in de VS.

De producer uit Utrecht maakte al eerder internationaal furore en won in 2022 als eerste Nederlandse vrouw een Grammy voor beste rapnummer. Dat was voor haar coproductie van het nummer Family Ties van, wederom, Kendrick Lamar en Baby Keem.

Beats opgestuurd

"Ik had contact met het neefje van Kendrick, rapper Baby Keem", vertelt Roselilah aan de NOS. "Hij heeft mij regelmatig om beats gevraagd." Eén van de beats die zij naar Baby Keem opstuurde, heeft Lamar ook gehoord. Uiteindelijk vond hij de drumproductie dusdanig opvallend dat hij die graag wilde gebruiken in Luther.

Alleen al op YouTube is een van de video's van het nummer ruim 148 miljoen keer bekeken:

Pas kort voordat het album GNX vorig jaar november werd gelanceerd, wist Roselilah dat Lamar haar drumproductie wilde gebruiken, vertelt ze. Ze volgde vandaag live de bekendmaking van de Grammy-nominaties en zegt trots en vereerd te zijn.

Trapbaby

Haar werk maakt ook onderdeel uit van de nominaties van Lamar in de categorieën Beste Melodische Rapuitvoering, Beste Album en Beste Rapalbum. Bij winst in die categorieën ontvangt ze daar een certificaat voor; ze krijgt geen officiële Grammy. Die krijgt een muzikant alleen bij een groter aandeel in het produceren van een album. In totaal maakt zij dus kans op vijf onderscheidingen.

Eerder werkte de Nederlandse producer ook voor rappers 21 Savage, Lil Durk en GloRilla. Online staat Roselilah ook bekend onder bijnaam 'Trapbaby', verwijzend naar trapmuziek, een hiphopgenre.

De Utrechtse zal op 1 februari op het muziekprijsgala in Los Angeles zijn, in de hoop vijf onderscheidingen in ontvangst te nemen.

In Marokko is de nationale feestdag ter ere van de Groene Mars uitbundiger gevierd dan ooit. Tijdens de festiviteiten in Laayoune, de hoofdstad van het Sahara-gebied, waren de straten volgepakt met mensen in hun mooiste kleren.

Vijftig jaar geleden trokken zo'n 350.000 Marokkanen naar het gebied dat internationaal bekend staat als de Westelijke Sahara. Het was de bedoeling om het gebied, dat ligt ingeklemd tussen Marokko, Algerije en Mauritanië, te ontdoen van de Spaanse koloniale bezettingsmacht.

Deze gebeurtenis wordt in Marokko vooral gezien als de bevrijding van de Sahrawi-bevolking in het gebied en als het opeisen van grondgebied dat voor de kolonisering door Frankrijk en Spanje onderdeel was van het koninkrijk. Maar lang niet alle Sahrawi's zagen de ingreep van Marokko in 1975 als een bevrijding.

In het gebied was ook de verzetsbeweging Polisario actief. Door gewapende strijd probeerden zij van het Spaanse bewind af te komen en een eigen staat te stichten. Marokko werd simpelweg gezien als de volgende bezetter, en zo ontstond een conflict met Marokko dat nu nog steeds gaande is.

Einde aan conflict?

Niet alleen het 50-jarig jubileum maakt de herdenking van de Groene Mars dit jaar bijzonder. Marokko behaalde vorige week een diplomatieke overwinning in de VN-Veiligheidsraad. Daardoor zien vooral de inwoners van de Westelijke Sahara een einde aan het conflict met Polisario een stuk dichterbij komen.

Jaarlijks wordt er in de Veiligheidsraad gestemd over het mandaat van de speciale vredesmacht die is ingezet in het gebied. Dit orgaan werd in 1991 opgericht door de Verenigde Naties en had als doel om een referendum te organiseren. Daarin zou de bevolking van de Westelijke Sahara mogen stemmen voor een onafhankelijke staat of voor een vereniging met Marokko.

In 2007 kwam Marokko met een eigen voorstel, het Marokkaanse autonomieplan. De bevolking zou een hoge mate van zelfbestuur krijgen, maar het gebied zou dan officieel wel onderdeel worden van Marokko. In de afgelopen achttien jaar heeft Marokko kosten nog moeite gespaard om zo veel mogelijk internationale steun te krijgen voor dit voorstel.

Steun van de VS

Vanaf 2020 begonnen deze inspanningen hun vruchten af te werpen. De Amerikaanse president Trump ondertekende een decreet waarin de VS erkent dat de Westelijke Sahara bij Marokko hoort. Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk spraken hun steun uit voor het autonomieplan.

Begin deze maand werd er in de VN-Veiligheidsraad voor het eerst een resolutie aangenomen waarin niet langer het referendum maar het autonomieplan het belangrijkste uitgangspunt is voor de vredesonderhandelingen.

De 28-jarige ondernemer Mohammed El Moutaouakil, een Sahrawi uit Laayoune, ziet deze ontwikkelingen als een grote kans voor zijn generatie. "Sinds de erkenning van de VS en Frankrijk zijn er hier volop bedrijven en projecten uit deze landen aanwezig", vertelt hij.

Welwillend

Over het algemeen zijn de inwoners van Laayoune er niet happig op om diepgaande gesprekken te voeren over het conflict, is op straat te merken. Mohammed wil wel praten en vertelt dat een deel van de oorspronkelijke bevolking van het gebied welwillend staat tegenover het idee om deel uit te maken van Marokko.

Zo legt hij uit dat de verschillende Sahrawi-stammen hun eigen keuze hebben gemaakt in het steunen van Marokko of het streven naar een eigen staat. Maar zelf wil hij als jonge ondernemer vooral ook kijken naar de kansen die er liggen voor de mensen in deze regio.

Zijn zakenpartner Saadani Al Ansari is ook optimistisch. "Ik zie een grote toekomst voor steden als Laayoune en Dakhla. Er is nu continuïteit voor zowel buitenlandse als Marokkaanse bedrijven en handel. Dat zal ook voor meer werkgelegenheid zorgen binnen de regio."

Ook vertelt hij dat het conflict sommige families uit elkaar heeft gedreven. Bij het Algerijnse dorpje Tindouf, vlak aan de grens met de Westelijke Sahara, wonen nog altijd ongeveer 170.000 Sahrawi-vluchtelingen. Dit zijn vooral de nakomelingen van de mensen die het gebied vanwege het oorlogsgeweld in de jaren 70 zijn ontvlucht

De Rijksrecherche doet onderzoek naar de dood van een man in Rozenburg bij Rotterdam. Hij is door de politie neergeschoten.

Agenten waren rond 18.00 uur naar de vierde verdieping van een flatgebouw gestuurd, zegt een woordvoerder van de politie tegen regionale omroep Rijnmond. Daar werden ze geconfronteerd met een man met een mes. De agenten openden daarop het vuur.

Er zijn hulpdiensten opgeroepen, maar het is onduidelijk of de man nog leefde toen zij bij de flat aankwamen.

De Rijksrecherche is ingeschakeld om vast te stellen wat er precies is gebeurd. Dat is een standaardprocedure als een of meerdere agenten hun vuurwapen hebben gebruikt.

James Watson, die medeverantwoordelijk was voor de ontdekking van de structuur van DNA, is op 97-jarige leeftijd overleden. Volgens The New York Times overleed de Amerikaanse moleculair bioloog in een hospice, nadat hij eerder in een ziekenhuis was opgenomen met een ontsteking.

Watson was pas 24 toen hij samen met drie anderen in 1953 de structuur ontdekte van DNA, waarin de erfelijke eigenschappen van levend materiaal vastliggen. Watson, Francis Crick en Maurice Wilkins kregen daarvoor in 1962 de Nobelprijs voor Geneeskunde. De vierde ontdekker, Rosalind Franklin, was een paar jaar daarvoor overleden.

"We hebben het geheim van het leven ontdekt", zeiden ze toen ze de Nobelprijs wonnen. De vier ontdekten dat de erfelijke eigenschappen liggen opgeslagen in desoxyribonucleïnezuur (afgekort DNA), dat een structuur heeft van twee gedraaide strengen, een zogeheten dubbele helix. Hun ontdekking geldt als een van de grootste wetenschappelijke doorbraken van de 20ste eeuw.

Memoires

In 1968 publiceerde Watson zijn veelbesproken wetenschappelijke memoires in The Double Helix. Zijn mede-onderzoekers bekritiseerden het boek. Watson zou zijn eigen rol in het project een stuk groter en die van zijn collega's een stuk kleiner hebben gemaakt dan die in werkelijkheid was.

Maar er was ook veel lof voor het boek dat een fascinerend inkijkje gaf in een ontdekking die de wetenschap ingrijpend veranderde. The Double Helix kwam op een lijst met belangrijkste Amerikaanse literaire werken.

Racistisch

Watson was betrokken bij het menselijk genoomproject, waarvan hij van 1988 tot 1992 directeur was. Doel van dat programma was om de structuur van het menselijke DNA volledig op te helderen.

De wetenschapper was ook omstreden. Hij veroorzaakte opschudding met racistische uitspraken, waarin hij er openlijk aan twijfelde of zwarte mensen dezelfde intelligentie hadden als witte. Watson werd vanwege dit interview ook uit meerdere functies ontslagen.

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) zegt "zeer verbaasd" te zijn over uitlatingen van demissionair asielminister Keijzer (BBB). De minister zei vanmiddag na afloop van de ministerraad dat ze ervan baalt dat het maar niet lukt om het aantal asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel tot 2000 te beperken.

Volgens Keijzer blijven elders in Nederland honderden COA-bedden leeg. Dat is volgens haar schadelijk voor het vertrouwen in de overheid. "Ze zijn een zelfstandig bestuursorgaan, maar ik word erop aangekeken", aldus de minister.

Volgens het COA is het ministerie van Asiel en Migratie tot in detail op de hoogte van de mogelijkheden en beperkingen van het COA. De organisatie heeft in heel Nederland 76.000 bedden tot haar beschikking. "Als er bedden leegstaan, is dat in principe voor één nacht en komt de nieuwe bewoner de volgende dag", zegt een woordvoerder. "Het gaat dan om minder dan 1 procent van het geheel."

Daar komt bij dat het COA ook afspraken met gemeenten heeft. "In sommige gevallen zijn de beschikbare plaatsen niet bedoeld voor nieuwe asielzoekers uit Ter Apel, maar voor andere doelgroepen, zoals statushouders en jongeren. Daar houden we ons aan."

Ook het COA vindt het belangrijk dat het aantal asielzoekers in Ter Apel tot 2000 beperkt blijft. Dat lukt lang niet elke nacht. Elke nacht dat dit niet lukt, moet het COA 50.000 euro boete aan de gemeente Westerwolde betalen. Het boetebedrag is inmiddels opgelopen tot een bedrag van meer dan 1 miljoen euro.

Het COA wil zo snel mogelijk met de minister in gesprek. De asielketen is verstopt; handhaving van de spreidingswet en de doorstroming van statushouders naar gemeenten kunnen helpen om dat probleem op te lossen, aldus het opvangorgaan. "Daarvoor hebben wij de minister nodig."

Een Spaans marineschip heeft voor de kust van Somalië piraten van een gekaapte tanker verjaagd. De 24 bemanningsleden van de tanker zijn bevrijd en veilig, zegt de eigenaar van het Maltese schip. De piraten zijn gevlucht. Het was de eerste keer in anderhalf jaar tijd dat een commercieel schip werd gekaapt.

De tanker, de Hellas Aphrodite, was onderweg van India naar Zuid-Afrika, toen het gisteren rond het middaguur op ruim 1000 kilometer van de Somalische kustlijn werd aangevallen. De piraten schoten met machinegeweren en draagbare raketwerpers, zegt de maritieme inlichtingendienst Ambrey.

Er waren geen gewapende beveiligers aan boord. De bemanningsleden sloten zich tijdens de aanval op, waarna piraten de tanker enterden.

Europees samenwerkingsverband

De Europese Unie heeft in 2008 een missie opgezet om piraterij rond de Hoorn van Afrika te bestrijden: Operatie Atalanta. Bij de operatie van vandaag waren naast het fregat ook een helikopter, een drone en een ander vliegtuig betrokken.

De antipiraterijmissie zegt dat de piraten na "vroeg machtsvertoon" door het Spaanse fregat de tanker ontvluchtten. Het is de Europese mariniers niet gelukt de piraten op te pakken.

De piratenaanval maakt deel uit van een toegenomen reeks aanvallen, of pogingen daartoe, voor de Somalische kust. Scheepvaartmaatschappijen stonden daardoor voor het enteren van de Hellas Aphrodite al op scherp. Op maandag was een schip dat vaart onder de vlag van de Kaaimaneilanden aangevallen. Op dat schip zaten wel gewapende beveiligers. Zij raakten verwikkeld in een schietpartij met de piraten.

Houthi-aanvallen

Verschillende maritieme informatiediensten vermoeden dat het om leden van dezelfde piratengroep gaat. De groep zou eerder in de week een Iraanse vissersboot hebben gekaapt en als uitvalsbasis gebruiken, aldus inlichtingendienst Ambrey. Iran heeft de kaping van de vissersboot, de Issamohamadi, niet bevestigd.

Dat Somalische piratenaanvallen de afgelopen tijd in een hoger tempo worden hervat, is deels het gevolg van de onveiligheid in de Rode Zee. De Houthi's in Jemen, bondgenoten van Hamas, voeren inmiddels zo'n twee jaar aanvallen uit op (commerciële) schepen die een mogelijke connectie met Israël hebben.

Somalië ligt langs belangrijke commerciële scheepvaartroutes. Kapingen en aanvallen door piraten zijn daarmee een bedreiging voor de wereldeconomie. Autoriteiten en internationale krijgsmachten proberen al decennia piraterij de kop in te drukken, maar de Indische Oceaan en de Golf van Aden zijn vanwege hun grootte moeilijk te patrouilleren.

De kustbewaking in het Oost-Afrikaanse land is verwaarloosd. Somalië kampt met een instabiele regering en terreuraanvallen op het vasteland. Ook Somaliërs maken zich zorgen over de piratenaanvallen. Ze zijn bang dat vissers onterecht voor piraten worden aangezien, met alle mogelijke gevolgen van dien.

Een bonus van 1000 miljard dollar. Dat is een 1 met 12 nullen. Tesla-baas Elon Musk mag deze gigantische bonus krijgen, zo besloten de aandeelhouders. Vijf vragen en antwoorden over dit 'extraatje'.

Wat moet Musk doen om de megabonus te krijgen?

Musk krijgt de bonus als hij bepaalde doelen haalt. Zo moet het bedrijf de komende tien jaar 20 miljoen auto's per jaar afleveren. Ook wordt van hem verwacht dat hij in die tien jaar miljoenen robottaxi's en AI-robots verkoopt.

Maar het grootste doel is verbonden aan de beurswaarde: die moet stijgen van 1500 miljard naar 8500 miljard dollar. Als Musk al die doelen weet te halen, krijgt hij de megabonus van 1000 miljard dollar. Als hij een deel van de doelen haalt, krijgt hij een lagere bonus.

Waarom is de bonus zo hoog?

Hoogleraar corporate governance Mijntje Lückerath noemt de hoogte van de bonus "absoluut absurd". In euro's komt het neer op zo'n 865 miljard euro. Ter vergelijking: dat is zo'n 200 miljard euro minder dan de omvang van de hele Nederlandse economie per jaar (zo'n 1000 miljard euro).

Dat de aandeelhouders hiermee instemmen komt volgens hoogleraar Lückerath door de Amerikaanse manier van denken. "Er wordt gedacht: bestuurders zijn opportunistische mensen. Daarom zetten ze een bonus op iets wat een aandeelhouder wil bereiken, namelijk hogere winst. De bestuurder gaat dan iets achterna wat hij wil bereiken, namelijk de bonus", legt Lückerath uit.

Daarbij wil Tesla voorkomen dat Musk de komende tien jaar vertrekt. Zo'n hoge bonus moet een extra motivatie zijn om te blijven, vertelt Joost Schmets van de Vereniging van Effectenbezitters. "Beleggers denken dat Elon Musk dingen gaat verzinnen die de wereld gaan veranderen. Het gaat niet zozeer om Tesla, maar om Musks ideeën over bijvoorbeeld robots en zelfrijdende auto's", zegt Schmets.

Waarom zijn de aandeelhouders akkoord gegaan?

75 procent van de aandeelhouders is akkoord gegaan en dat heeft vooral te maken met de doelstellingen. "Beleggers denken: als hij het bedrijf zoveel meer waard weet te maken, dan is het voor ons meeprofiteren", vertelt Schmets van de belangenvereniging. "Ze beleggen in de fantasie en genialiteit van één man, het zijn ook gelovigen."

Tegelijkertijd plaatst hij ook een grote kanttekening. "Musk denkt dat het bedrijf niet zonder hem kan. Uiteindelijk krijgt hij zoveel macht dat hij op allerlei manieren het belang van andere aandeelhouders kan schaden. Zo zou hij Tesla als pinautomaat voor zijn andere bedrijven kunnen gaan gebruiken."

Waarom heeft 25 procent tegengestemd?

Voor sommige aandeelhouders is dat een beleidskwestie. Zo stemden twee grote Nederlandse pensioenfondsen tegen. Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT), dat voor een half miljard euro aan aandelen heeft, stemde tegen omdat het fonds het een "excessieve beloning" vindt. Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW), met een aandeel van 200 miljoen euro in Tesla, noemt het "buitensporig".

Daar komt nog eens bij dat het aandeel van Musk in Tesla groter zou kunnen worden. Als hij zijn doelen haalt, verdubbelt zijn aandelenbelang en zou hij bijna een kwart van alle aandelen in handen hebben.

Dat één iemand zoveel macht heeft binnen een bedrijf baart sommige aandeelhouders ook zorgen. Voor PMT en PFZW was dat ook een extra reden om tegen te stemmen.

Jeroen Veldman, hoogleraar corporate governance aan Nyenrode Business Universiteit, deelt die zorgen. "We moeten ons afvragen wat we vinden van zo'n superster-CEO. Zoveel macht bij één persoon leidt tot autocratische verhoudingen in het bestuur en minderheidsaandeelhouders krijgen minder te zeggen. Dat gaat ook onze pensioenfondsen direct aan."

Eerder stapte het grootste Nederlandse pensioenfonds ABP al uit Tesla na een eerder beloningsvoorstel voor Musk.

Hoe groot is de kans dat Musk de doelen haalt?

Dat valt nog moeilijk te zeggen, maar dat het - op z'n zachts gezegd - een uitdagende klus wordt, is wel duidelijk. Als Musk de beurswaarde echt weet te vergroten naar 8500 miljard dollar, wordt Tesla het waardevolste bedrijf ooit.

"Het is moeilijk om daar iets over te zeggen", zegt Veldman. "In het verleden heeft hij hele hoge doelen gekregen en behaald. Hij moet het bewijzen, maar hij heeft wel laten zien dat hij zaken die andere mensen niet voor mogelijk hielden wist te bereiken."

Een brug over het Van Starkenborghkanaal bij het Groningse Dorkwerd is beschadigd geraakt doordat er een schip tegenaan is gevaren. Als gevolg van de aanvaring blijft de brug de komende dagen afgesloten voor wegverkeer, meldt Rijkswaterstaat.

Het schip botste rond 10.00 uur op de Dorkwerderbrug. Zowel het schip als de brug raakten daarbij beschadigd. Rijkswaterstaat kwam ter plaatse voor onderzoek en om de schade vast te stellen. Tijdens de inspectie werd duidelijk dat de brug niet helemaal naar behoren werkte.

De Dorkwerderbrug is een zogenoemde tafelbrug, waarbij het wegdek omhoog wordt getild. "Bij de inspectie aan wal is de brug opgetild", legt een woordvoerder van Rijkswaterstaat uit. "Bij het naar beneden gaan is de brug vast komen te zitten, waardoor het wegdek momenteel 5 centimeter hoger ligt."

Brug dagen afgesloten

Hoelang de brug blijft afgesloten, is nog niet duidelijk. "De stremming duurt in elk geval tot en met maandag, waarschijnlijk langer", aldus Rijkswaterstaat.

Hoe de aanvaring heeft kunnen gebeuren is niet duidelijk. Rond de tijd van het ongeluk was het in Groningen erg mistig. Of de dichte mist er iets mee te maken heeft, durft Rijkswaterstaat niet te zeggen. "Scheepvaart is gewend om in het donker te varen, ook wel met mist", zegt een woordvoerder tegen RTV Noord.

In Groningen veroorzaakte de dichte mist al de hele dag problemen. Zo zijn op Groningen Airport Eelde diverse vluchten geannuleerd.

Een toestel van TUI, dat onderweg was van Schiphol naar Eelde om passagiers op te halen op weg naar Gran Canaria, kon vanmiddag vanwege de mist niet landen en keerde terug naar Schiphol, meldt RTV Drenthe.

Code geel

Een woordvoerder van Groningen Airport Eelde liet rond 18.00 uur weten dat de situatie op de luchthaven nog altijd hetzelfde is. "Het is nog erg mistig, dus per vlucht moet bekeken worden wat mogelijk is." Volgens de woordvoerder is het niet zo dat alle vluchten zijn geannuleerd.

In het noorden van het land geldt code geel vanwege dichte mist. Het zicht is plaatselijk minder dan 200 meter, wat kan leiden tot verkeershinder. De waarschuwing geldt voor de provincies Friesland, Groningen en Drenthe.

De Mobiele Eenheid mag voor een tweejarige proef een waterkanon met traangas inzetten als demonstraties uit de hand lopen. Ook krijgen ME'ers op korte termijn busjes met pepperspray met een bereik van zes en zeven meter.

Minister Van Oosten van Justitie en Veiligheid geeft toestemming voor deze proef met zwaardere wapens na gesprekken met de politie na de rellen op het Malieveld in Den Haag. Een anti-immigratiedemonstratie liep uit de hand en de Mobiele Eenheid had moeite om de relschoppers in de hand te houden.

De politie heeft ook gevraagd om de inzet van luchtdrukwapens en verf in waterkanonnen. Die komen er voorlopig nog niet, omdat er nog technische proeven mee gedaan moeten worden.

Vanaf december kan de proef met de waterkanon en de pepperspraybusjes gestart worden.

Bij een ongeluk tijdens werkzaamheden aan het spoor in Malden is een dode gevallen. Het gaat volgens de politie Gelderland om een ongeval met twee machines die op het spoor kunnen rijden. De dode was een van de bestuurders.

Op foto's is te zien dat het gaat om een hoogwerker en een graafmachine. Over de oorzaak van het ongeluk is nog niets bekend.

Al sinds vorige week zaterdag wordt er op het traject aan het spoor gewerkt en rijden er geen treinen. Dat duurt nog zeker tot maandag, meldt de NS op zijn website.

De ene drone na de andere ontregelt het luchtruim in Europa. Afgelopen dagen in België, in Brussel en Luik. En ook in Gothenburg in Zweden zijn gisteravond drones gezien. Verschillende landen zeggen dat Rusland erachter zit. In Nederland zijn tot nu toe geen drones opgedoken, maar mocht dat gebeuren: wie houdt ons luchtruim nu eigenlijk in de gaten?

Tot nu toe gebeurde dat altijd door de luchtverkeersleiding. Vanuit Amsterdam en Maastricht, en door defensie vanuit het militaire centrum in Nieuw-Milligen, bij Apeldoorn.

Naast vliegtuigen kunnen die op de radar wel heel grote drones zien, maar de kleinere drones zien ze niet. De luchtverkeersleidingen bij andere vliegvelden, zoals bijvoorbeeld Eindhoven en Groningen, letten hier niet specifiek op. Zij houden zich vooral bezig met het landen en opstijgen van vliegtuigen.

Grote hoeveelheid

Hoe krijgen ze de kleinere drones dan toch in beeld? Vaak is dat lastig, omdat ze lager vliegen dan grotere drones. En er zijn er veel meer van. Voor allerlei beroepen als dakdekkers, agrariërs en cameramensen zijn meer dan vijftigduizend drones geregistreerd in Nederland.

Daarnaast zijn er nog tienduizenden kleinere hobbydrones (onder de 250 gram) waar geen registratie voor nodig is. Als al die drones vanuit een centraal punt in de gaten zouden worden gehouden, krijg je wel heel veel stippen op je scherm en is het moeilijk om een overzicht te krijgen.

Daarom worden drones meestal lokaal in de gaten gehouden op belangrijke plekken, zoals bijvoorbeeld vliegvelden. Rond vliegvelden geldt een no-flyzone. Als kleinere drones in de buurt van vliegvelden vliegen kunnen ze bijvoorbeeld worden gezien door piloten. Die geven dat door aan de luchtverkeersleiding.

Politie of marechaussee

Vervolgens is het aan de marechaussee om de drones op te sporen. In de eerste negen maanden waren er volgens de marechaussee 22 meldingen van drones in de no-flyzones rond de vliegvelden. Maar dat waren niet allemaal drones. Zo werd eind september de Polderbaan van Schiphol tijdelijk gesloten. Na onderzoek van de marechaussee bleek het niet om een drone te gaan, maar vermoedelijk om een ballon.

Om vitale infrastructuur te beschermen zoekt de marechaussee daarom zelf actief naar drones. Bij vliegvelden en militaire terreinen ligt de beveiliging bij de marechaussee. Die zet daar dronedetectie in, zodat drones die op plekken komen waar dat verboden is, snel worden opgemerkt.

Op andere plekken is het aan de politie om te handhaven. Die heeft zelf ook materieel om drones te detecteren. In overleg met de burgemeester en het Openbaar Ministerie wordt bepaald wat er moet gebeuren. Wat dat is, hangt af van de dreiging.

Defensie?

Het handhaven op drones is dus vooral een taak van politie en marechaussee. Maar wanneer komt defensie in beeld? Dat is als er sprake is van schending van het luchtruim door een land (bijvoorbeeld met raketten of straaljagers).

Het Nederlandse leger heeft wel spullen om drones op te sporen en zo nodig uit te schakelen. Maar die worden dan ingezet ter ondersteuning van de politie of de marechaussee.

Bij dit bedrijf in België hebben ze apparatuur ontwikkeld waarmee je drones kan detecteren:

Rusland eist opheldering van de VS over "tegenstrijdige signalen" over het hervatten van kernproeven. President Trump zei vorige week dat de VS daar onmiddellijk mee zou beginnen, om zo op gelijke voet met andere kernmachten te staan. "Ik wil niet het enige land zijn dat niet test."

Dat is opvallend, want de VS heeft al meer dan dertig jaar geen kernproef meer uitgevoerd. Ook Rusland heeft sinds 1991 geen kernproeven meer gedaan. Alleen Noord-Korea doet kernproeven.

Volgens het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken is het onduidelijk of Trump met zijn aankondiging doelde op het testen van raketten met een nucleaire lading of op het hervatten van kernproeven. Rusland zegt zich gedwongen te voelen tot actie. President Poetin gaf woensdag het Russische ministerie van Defensie opdracht voorstellen te doen voor het uitvoeren van kernproeven.

Oplopende spanningen

Volgens experts lopen de spanningen tussen de VS en Rusland op. "Je moet de dreigingen serieus nemen en het kan uit de klauwen lopen", zegt defensiedeskundige Rob de Wijk. Hij stelt dat "Trump niet weet waar hij het over heeft, en Poetin maakt daar gebruik van en zet juist een aantal stappen vooruit. Dat is altijd gevaarlijk in tijden van crisis."

Rusland heeft de afgelopen jaren tijdens de oorlog tegen Oekraïne geregeld gezinspeeld op de inzet van kernwapens. 'Als we ertoe gedwongen worden, deinzen we er niet voor terug kernwapens in te zetten', is de boodschap van Poetin.

Maar nu is de wereldorde anders, met Trump aan de macht. "Hij is onvoorzichtig en onvoorspelbaar", zegt De Wijk. "Hij heeft geen idee van afschrikking, en maakt onzorgvuldige opmerkingen waar Poetin weer gebruik van maakt, zodat hij Amerika zelf onder druk kan zetten. Daardoor escaleert het verder."

Supertorpedo

Deze week bracht Poetin naar buiten dat Rusland de nucleair aangedreven onderwaterdrone Poseidon 'met succes' heeft getest. De supertorpedo heeft een bereik van 10.000 kilometer en kan volgens Russische media een enorme golf en een radioactieve wolk veroorzaken.

Daarnaast heeft Rusland nog twee nieuwe rakettypes getest: de kruisraket Burevestnik ('de Stormvogel'), die nucleaire vervuiling achterlaat, en de Orenistik ('de Hazelaar'), die ook een kernkop kan dragen.

Persbureau Reuters toonde een animatie van het nieuwe wapen:

Volgens Bob Deen, Oost-Europa deskundige van het Instituut Clingendael, wil Rusland met het nucleaire machtsvertoon twee doelen bereiken. "Rusland wil het Westen eraan herinneren dat het een kernmacht is", zegt hij. "Het land is bezorgd dat Europa en VS het Russische kernwapenarsenaal niet meer serieus nemen."

Ook wil Poetin Europeanen en Amerikanen afschrikken on nog veel meer steun te geven aan Oekraïne, inclusief langeafstandsraketten, zoals de Amerikaanse Tomahawks, en de mogelijke stationering te zijner tijd van een Europese troepenmacht in Oekraïne.

"Zowel de Verenigde Staten als Rusland praten veel meer over hun kernwapenarsenalen en ze nemen ook stappen die de ander als bedreigend kan ervaren", zegt Deen. Volgens Deen wil Rusland met het spierballenvertoon de nucleaire afschrikking tegenover de VS herstellen en behouden. Dat moet ook worden gezien in de context van de ontwikkelingen in de VS, zoals het raketschild in wording Golden Dome, waar Rusland niet blij mee is.

Dit luchtverdedigingssysteem, dat zo'n 155 miljard euro gaat kosten, zou de VS moeten beschermen tegen ballistische, hypersonische kruisraketten. Al jaren waarschuwt het Pentagon dat de nieuwste raketten van China en Rusland zo geavanceerd zijn dat tegenmaatregelen nodig zijn.

Dreiging steeds concreter

De Amerikaanse energieminister Wright, die verantwoordelijk is voor kernproeven, zei zondag in een interview met Fox News dat het niet om nucleaire explosies gaat. "Ik denk dat de tests waar we het nu over hebben systeemtests zijn." Deen zegt dat het momenteel bij woorden blijft, maar dat de dreiging steeds concreter wordt. "Het is machtsvertoon van Trump. Ik kan me voorstellen dat Rusland gemengde signalen krijgt."

De spanningen tussen de twee landen zijn de afgelopen weken opgelopen. Overleg tussen Trump en Poetin in Alaska over Oekraïne bleef zonder resultaat en een topoverleg tussen de twee leiders in Boedapest werd geschrapt. Twee weken geleden stelde de VS sancties in tegen Russische oliemaatschappijen. Dat was voor het eerst sinds zijn aantreden in januari. De sancties zijn bedoeld om Rusland onder druk te zetten om stappen te zetten naar beëindiging van de aanvalsoorlog tegen Oekraïne.

De Iraanse president Pezeshkian zegt dat voor hoofdstad Teheran een ongekende water- en energiecrisis dreigt. "Als het voor eind november niet regent, moet het water op rantsoen. En als het nog langer duurt, moeten we de bevolking evacueren", aldus de president.

Teheran kampt met een nooit eerder vertoond watertekort. De niveaus in waterbekkens hebben na zes jaar van droogte een historisch laag niveau bereikt, waardoor een tekort aan drinkwater dreigt te ontstaan en waterkrachtcentrales stil kunnen komen te liggen. De stad is voor een groot deel van zijn elektriciteitsvoorziening afhankelijk van die centrales.

Teheran telt meer dan 9 miljoen inwoners, de gelijknamige provincie waarin de hoofdstad ligt ongeveer 14,5 miljoen. Sommige bedrijven liggen stil omdat ze niet genoeg koelwater kunnen innemen.

Het watertekort kan niet alleen aan de klimaatverandering worden toegeschreven. De Iraanse autoriteiten krijgen al langer kritiek dat grote industrieën zoveel water uit rivieren verbruiken, dat die droogvallen. Maar ook in de landbouw wordt inefficiënt met water omgegaan.

In 2021 vielen in de zuidwestelijke provincie Khuzestan doden bij protesten tegen het falende waterbeleid.

"Nederland komt thuis. Even bijkomen, dit is De 5 Uur Show. Vandaag met: Viola Holt." Wie in de jaren 90 eind van de middag tv keek, zal deze intro waarschijnlijk bekend voorkomen. In die jaren was de gisteren overleden Holt (76) een van de boegbeelden van de nog jonge commerciële televisie.

Viola Holt werd in 1949 geboren in Den Haag. Haar vader, Ad van Emmenes, was een bekende voetbalverslaggever op radio en televisie. Ze begon in 1967 als omroepster bij de AVRO, een inmiddels verdwenen functie waarbij iemand tussen de programma's door vertelde wat er op televisie zou komen.

Ze moest er na een jaar weg. "Ik ben daar ontslagen omdat ik te veel op een jongere versie van de vrouw van de directeur leek", stelde ze later. "Hij zag mij wel zitten, zijn vrouw kon dat niet aan en weg was ik." Vervolgens ging ze als omroepster aan de slag bij de NOS, om in 1981 over te stappen naar de TROS.

Erotisch programma

Haar grootste roem vergaarde ze als een van de gezichten van RTL 4. Holt stapte in 1989 over van de publieke omroep naar het net opgerichte eerste commerciële tv-station van Nederland, RTL Véronique. Aanvankelijk presenteerde ze er naast De 5 Uur Show ook TV Romantica. Dat was de eerste erotisch getinte talkshow die op de late avond werd uitgezonden in Nederland.

Dat programma werd na een jaar van de buis gehaald, maar de middagshow bleef bestaan. Het grote succes van het programma kwam toen de zender van concept veranderde en RTL 4 ging heten. Afwisselend met Catherine Keyl was Holt in het dagelijkse televisieprogramma te zien, dat een lossere stijl had dan wat kijkers gewend waren van de meeste talkshows bij de publieke omroep.

Holt praatte net zo makkelijk een dierenrubriek aan elkaar als dat ze interviewde over zwaardere onderwerpen. Tot haar hoogtepunten rekende ze zelf haar interview met de Amerikaanse tv-ster Oprah Winfrey en dat met de markante journalist Willem Oltmans over zijn strijd tegen de Nederlandse overheid.

"Ik denk dat ze een goed luisterend oor had, wat nodig was aan de talkshowtafel", zegt Privé-hoofdredacteur Evert Santegoeds tegen De Telegraaf. "En ze wist het programma gezellig te maken."

Sponsors

De toon van het programma bleef voornamelijk licht, wat later veel navolging kreeg bij middagprogramma's. "Het was natuurlijk een commercieel programma met veel entertainment", zei Holt er in 2020 over in het NPO Radio 1-programma De Perstribune.

Een aflevering van 'De 5 Uur Show' met Holt uit 1996:

Holt moest in haar talkshow ook regelmatig producten van sponsors tonen. "Dat is niet prettig, maar je moet het doen", stelde ze. "Ik weet nog dat een sponsor had bedacht dat ik een vaginale douche in de hand moest houden om die te tonen. Ik vond dat niet te doen om 17.00 uur. Dus toen heb ik er vrolijk de plantjes water mee gegeven in de uitzending. Had ik hem toch even laten zien."

Ze omschreef zichzelf in de radio-uitzending als "een werkpaard" dat alles deed wat haar baas John de Mol van haar vroeg. "Als hij zei 'ga naar links', dan ging ik naar links. Ik heb respect voor die man en ik heb veel verdiend aan hem en hij aan mij."

'Had eerder willen stoppen'

In 1998 kwam een einde aan De 5 Uur Show in de oorspronkelijke opzet. "Ik had veel eerder willen stoppen", zei Holt hier vorig jaar over in het Noordhollands Dagblad. "Maar ja: als John de Mol belde, deed je meteen wat hij vroeg. Maar dat is nu voorbij. Door de tijd en vrijheid die ik nu heb, kan ik me volledig storten op wat ik écht leuk vind."

Ze presenteerde in 1999 nog een nieuwe versie van Klasgenoten, maar dat programma stopte na een jaar. Ze ging zich toeleggen op schilderen en runde een restaurant in Mexico. Ook verdiepte ze zich in de alternatieve behandelmethode reiki.

Holt keerde nog meerdere malen terug op televisie. Op de geflopte commerciële zender RNN7 presenteerde ze in 2007 het programma RNN-vandaag. Ook was ze als gast te zien in meerdere realityprogramma's zoals Hotel Big Brother en Bobo's in the Bush. En ze schoof drie seizoenen aan als panellid bij Ranking the Stars.

Met ouder worden leek Holt weinig moeite te hebben. "Ik doe alles wat God heeft verboden; morgen kan het afgelopen zijn", stelde ze vorig jaar in een interview met Privé. "Nou ja, dat is dan ook niet erg. Mijn naam komt toch wel op het journaal en meer wil ik niet."

De nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, gaat de gevolgen van het wisselende overheidsbeleid met betrekking tot boeren onderzoeken. Van Zutphen kijkt onder meer of de overheid de afgelopen tien jaar betrouwbaar heeft gehandeld tegenover de agrariërs.

De ombudsman wijst erop dat boeren al jaren te maken hebben met veel regels, die vaak veranderen. "Dat leidt tot onzekerheid, frustratie en stress."

Van Zutphen heeft in de afgelopen jaren veel gesprekken gevoerd met boeren uit verschillende provincies. De zorgen die de boeren met hem deelden, vormen nu de aanleiding om breder in kaart te brengen wat er gebeurt als de overheid burgers in onzekerheid laat, zegt hij. "Besluiteloosheid heeft gevolgen."

In het onderzoek kijkt hij naar de zorgen van agrariërs en hun gezinnen, en naar wat nodig is. "Iedere keer vertelden boeren mij hetzelfde: er is gewoonweg geen perspectief."

Het uitblijven van duidelijk beleid heeft volgens de ombudsman gevolgen. Zo zijn er boeren met financiële zorgen, boeren die met pensioen willen en dat niet kunnen, boeren die bedrijven willen verkopen of overnemen, of die willen innoveren. "De toekomst is voor iedereen onzeker", zegt hij.

Landbouworganisatie

LTO-Nederland is blij met met het onderzoek. De belangenorganisatie zegt ook in gesprek gaan met de ombudsman en hem in contact brengen met hun leden.

Volgende week stuurt Van Zutphen een brief met de aankondiging van het onderzoek aan demissionair landbouwminister Wiersma (BBB). In de eerste helft van volgend jaar wil Van Zutphen met concrete aanbevelingen komen voor de betrokken overheidsinstanties.

"Moe van dit bedrijf", "wat een grap" en "mijn psycholoog gaat hiervan horen", klinkt het online onder gamers na het nieuws dat ontwikkelaar Rockstar Games de release van het zesde deel van Grand Theft Auto opnieuw heeft uitgesteld. Maar ook voor concurrerende gameontwikkelaars is het uitstel een flinke domper.

De opvolger van GTA V, een van de meest verkochte games aller tijden, zou aanvankelijk dit najaar uitkomen, maar de release werd eerder al uitgesteld naar mei volgend jaar. Ook die datum komt nog te vroeg, blijkt nu. Als de ontwikkeling van het spel geen verdere vertraging oploopt, komt GTA VI nu op 19 november volgend jaar op de markt.

Tien jaar op teren

Gamejournalisten zeggen tegen de NOS dat ze al rekening hielden met een nieuwe releasedatum, omdat de betrokken gameontwikkelaar vaker spellen uitstelt. "Voor Rockstar Games is er veel aan gelegen", zegt journalist Jan Meijroos, die erop wijst dat GTA V inmiddels twaalf jaar geleden uitkwam en nog steeds ongekend populair is.

Volgens hem kan Rockstar Games het zich niet veroorloven om een afgeraffelde nieuwe game uit te brengen, "want ze moeten er nog tien jaar op teren".

Meijroos noemt GTA VI de grootste entertainmentrelease van volgend jaar. "Ze gaan gewoon niets aan het toeval overlaten." Power Unlimited-hoofdredacteur Martin Verschoor gaat nog een stap verder en noemt het de grootste uitgave van de komende tien jaar. "Ook al staat Michael Jackson op uit zijn dood, dat wordt niet zo groot als dit."

Door het nieuwe uitstel lopen de kosten wel weer verder op. Honderden mensen werken tegelijkertijd aan de game in studio's over de hele wereld, vertelt Verschoor. Het bedrijf had volgens hem al van alles in gang gezet voor de marketing van een van de populairste spelreeksen ooit. "Dat kan weer de prullenbak in. Een game ontwikkelen kost klauwen met geld. Uitstel ook."

Het komt volgens Verschoor regelmatig voor dat games onder druk van aandeelhouders worden uitgebracht terwijl ze nog niet af zijn. Een voorbeeld is de game Cyberpunk 2077 die vijf jaar geleden aanvankelijk vol fouten op de markt kwam. Zo zagen gamers hun geslacht door de broek van hun karakter heen schijnen. "Die game hadden ze nog moeten uitstellen", vindt Verschoor.

Ondersneeuwen

Rockstar weet die druk vooralsnog te weerstaan, wat volgens Meijroos te maken heeft met de "bizarre unieke positie" van de spelontwikkelaar. "Ze verkopen er niet minder spellen door. Iedereen mort en iedereen is boos, maar als het spel uitkomt, gaat iedereen het kopen."

In kantoren van andere gameontwikkelaars is waarschijnlijk niet bepaald opgetogen gereageerd op het nieuwe uitstel van GTA VI, zeggen de gamewereldkenners. "Die zijn volledig in paniek en kijken of ze hun game kunnen uitstellen", zegt Verschoor. "Toen GTA VI de eerste keer werd uitgesteld zaten ze ook met de handen in het haar."

"GTA is zo groot", legt gamejournalist Ron Vorstermans uit. "Als je in dezelfde maand een game uitbrengt, sneeuw je onder. Het maakt dan niet eens uit of de game goed of slecht is." Meijroos beaamt dat. "GTA VI gaat vanaf 19 november volgend jaar alles domineren."

Ontwikkelaars beleggen volgens hem spoedberaden over de vraag of games naar voren of naar achteren moeten worden geschoven. "Zonder dat wij het weten zullen games door het uitstel pas in 2027 worden uitgebracht."

Vakantie aanvragen

Voor GTA-fans blijft het de vraag of ze voor volgend jaar november vakantie moeten aanvragen om uren in Leonida te kunnen spenderen, de fictieve staat gebaseerd op Miami waar GTA VI zich afspeelt. Vorstermans sluit niet uit dat Rockstar Games opnieuw met slecht nieuws voor gamers komt. "Er hangt zoveel vanaf. Ik zou niet verrast zijn als het 2027 wordt."

Het Openbaar Ministerie eist een gevangenisstraf van 11 jaar en tbs met dwangverpleging tegen beide Vlaardingse pleegouders. Johnny van den B. en Daisy W. worden verdacht van zware mishandeling en vrijheidsberoving van een meisje, dat inmiddels bekend staat als het pleegmeisje, en mishandeling van drie andere kinderen.

"De zaak is uniek in zijn gruwelijkheid", zei de officier van justitie. "Het vraagt om vergelding voor het leed dat het meisje en de andere kinderen is aangedaan."

Dit mag nooit meer gebeuren, vervolgde de officier. "Met een op te leggen straf kan nooit voor 100 procent het gedrag van anderen in de toekomst worden voorkomen. Maar alles moet gedaan worden om te voorkomen dat deze twee ooit nog kinderen tot slachtoffer kunnen maken."

De pleegouders uit Vlaardingen werden opgepakt nadat in mei vorig jaar een 10-jarig meisje zwaargewond in het ziekenhuis was beland. Ze had botbreuken, overal littekens en hersenletsel. Bij de opname woog ze 19 kilo. Een normaal gewicht voor haar leeftijd was zo'n 34 kilo.

Ook het zusje van het pleegmeisje en twee Syrische broertjes, die eerder in het pleeggezin zaten, zouden zijn mishandeld.

Eerder werden de pleegouders ook verdacht van poging tot doodslag, maar van die verdenking is het OM teruggekomen. Justitie kan niet bewijzen dat het meisje van de trap is geduwd door de pleegouders.

Opsluiten

De pleegvader gaf gisteren toe het pleegmeisje te hebben opgesloten, naar eigen zeggen om het meisje tegen zichzelf en anderen in het gezin te beschermen. Ze is opgesloten in een kooi, werd vastgebonden aan een ketting en de klink van haar slaapkamerdeur is weggehaald.

Ook zei de pleegmoeder dat Van den B. het pleegmeisje hard heeft geslagen. De pleegvader ontkent die en andere vormen van mishandeling van het pleegmeisje en van andere pleegkinderen.

Afhankelijk van zorg

Het pleegmeisje zal haar hele leven afhankelijk blijven van zorg. Door het (niet aangeboren) hersenletsel functioneert ze op het niveau van een peuter.

Ze wordt door twee hulpverleners verzorgd. "Sporten, spelen, paardrijden, knutselen. Ze kan het allemaal niet," zei een curator tijdens de zitting. "Ze heeft niet de regie over haar eigen leven, alles moet voor haar besloten worden."

Een half miljoen euro wordt gevraagd als compensatie voor wat het pleegmeisje is overkomen. Voor haar zusje wordt 15.000 euro geclaimd en voor beide Syrische broertjes 10.000 euro.

Vervolging van anderen

Misschien worden organisaties of individuele hulpverleners rondom de pleegouders nog vervolgd door het OM. Bij de laatste voorbereidende zitting, een maand geleden, zei het Openbaar Ministerie van niet. Maar in dat oordeel was een onderzoek van de inspectie naar individuele hulpverleners niet meegenomen. Vervolging kan daarom alsnog.

Dinsdag is de laatste dag van de strafzaak tegen de pleegouders. De advocaten zullen dan reageren op wat het OM vandaag heeft gezegd.

Het Kremlin ontkent dat minister van Buitenlandse Zaken Lavrov in ongenade is gevallen bij de Russische president Poetin. Berichten daarover "komen niet overeen met de realiteit", volgens woordvoerder Peskov, die zegt dat de minister nog gewoon aan het werk is.

Speculaties over de toekomst van Lavrov begonnen op dinsdag, toen bekend werd dat Poetin zich bij de G20-vergadering in Zuid-Afrika later deze maand laat vertegenwoordigen door iemand uit zijn presidentiële staf. Bij eerdere edities was dat nog Lavrov geweest. Poetin zelf beperkt zijn buitenlandreizen, uit angst voor een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof.

Woensdag kwam Lavrov bovendien niet opdagen bij een vergadering van de nationale veiligheidsraad. Hij was het enige vaste lid dat ontbrak bij die vergadering. Bronnen zeiden tegen de Russische krant Kommersant dat dat "in goed overleg" was, zonder verdere uitleg.

Lavrovs afwezigheid zou volgens Kremlinwatchers in verband zijn te brengen met de vruchteloze poging om een nieuwe topontmoeting tussen Trump en Poetin te organiseren. Die had vorige maand in Boedapest moeten plaatsvinden, maar ondanks zijn eerdere enthousiasme blies de Amerikaanse president die nog geen week later af.

Voet bij stuk

De Financial Times schreef recent dat de houding van Lavrov een belangrijk struikelblok was geweest in de voorbereiding van de topontmoeting. Hij zou de Amerikanen in een memo hebben laten weten dat Rusland bleef bij zijn strikte eisen voor een einde aan de oorlog in Oekraïne, zoals het afstaan van Oekraïens grondgebied aan Rusland, het verkleinen van het Oekraïense leger en een verbod op NAVO-lidmaatschap voor het land.

De onverzettelijkheid van Lavrov zou volgens de Britse krant tot een gespannen telefoontje met zijn Amerikaanse ambtsgenoot Rubio hebben geleid. Daarna zegde Trump de top af. In Moskou wordt nu gefluisterd dat Lavrov daarvoor de zwartepiet krijgt toegespeeld.

Onzin, zegt ook Lavrovs eigen woordvoerder Zacharova. Volgens haar is de Financial Times eropuit om een wig te drijven tussen de VS en Rusland. "Het is een onzinverhaal, vergelijkbaar met het werk van Agatha Christie."

"De Britse politieke elite en veiligheidsdiensten willen de situatie rond Oekraïne verergeren", vervolgde Zacharova. "Daarom is dit gepubliceerd, om onrust te veroorzaken." Over de rol van haar eigen land als aanstichter van de oorlog zweeg ze.

Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp:

"Dat Lavrov afwezig was op de jongste vergadering van de Russische nationale veiligheidsraad en ook niet de delegatie naar de G20-top zal leiden is alleszins opmerkelijk. Maar harde bewijzen dat hij in ongenade is gevallen zijn er vooralsnog niet.

De in sommige media daartoe aangevoerde verklaring dat Lavrov in het contact met zijn Amerikaanse tegenhanger de bal al te hard zou hebben gespeeld klinkt niet heel overtuigend, want voor zover valt op te maken uit Lavrovs eigen woorden heeft hij daar vooral de bekende standpunten van het Kremlin herhaald.

Rusland wil geen staakt-het-vuren, maar alleen 'een duurzame vrede' en Trump heeft volgens Lavrov ingestemd met dat idee, zei hij kort na zijn telefoongesprek met Rubio. Ook moeten de 'onderliggende oorzaken van het conflict' worden weggenomen, aldus Lavrov. Niets dat indruist tegen de traditionele retoriek van het Kremlin.

Volgens Kremlinwoordvoerder Peskov is Lavrov nog "gewoon aan het werk". We zullen dus moeten afwachten of en wanneer hij weer voor het oog van de camera's verschijnt. Zijn afwezigheid kan natuurlijk ook een simpeler reden hebben. Lavrov is inmiddels 76 en heeft eerder wel gegrapt dat zijn levensstijl niet bevorderlijk is voor een goede gezondheid."

Sergej Lavrov geldt al jaren al een trouwe bondgenoot van Poetin. Als topdiplomaat is hij als geen ander het gezicht van het buitenlandbeleid van het land en verdedigt hij onvermoeibaar het Russische standpunt. In september was hij nog als belangrijkste Russische afgevaardigde aanwezig bij de Algemene Vergadering van de VN, een maand eerder vergezelde hij Poetin bij diens topontmoeting met Trump in Alaska.

Lavrov maakte tijdens de Koude Oorlog carrière als diplomaat en buitenlandadviseur, om in 1994 de VN-vertegenwoordiger van zijn land te worden. Na tien jaar werd hij door Poetin teruggehaald om buitenlandminister te worden. Met zijn diensttijd van ruim 20 jaar in die functie is hij de langstzittende minister in het huidige kabinet.

Bij de Partij voor de Dieren in de Eerste Kamer is een stevige ruzie uitgebroken over wie de leiding houdt van de driekoppige fractie. Vandaag is de fractie uiteengevallen in twee kampen: Nico Koffeman en senator Peter Nicolaï enerzijds en fractievoorzitter Ingrid Visseren-Hamakers anderzijds.

Koffeman is na een conflict over de koers van de partij al geen lid meer van de Partij voor de Dieren, maar hij zegt wel dat hij en Nicolaï de fractie in de Eerste Kamer blijven aansturen. Berichten dat ze zich afsplitsen, worden door NicolaI tegengesproken. Hij heeft ook een brief aan de voorzitter van de Eerste Kamer Vos geschreven dat Visseren-Hamakers weg is en een eigen fractie moet beginnen.

Overgebleven

Maar het bestuur van de partij kijkt er heel anders tegenaan. In een mail aan de leden schrijft het bestuur dat Koffeman zijn lidmaatschap heeft opgezegd, dat Nicolaï zich bij hem heeft aangesloten en dat ze als niet-lid van de partij niet in de fractie kunnen blijven. In hun ogen is Visseren-Hamakers het enige overgebleven fractielid in de Eerste Kamer. Nicolaï is ook geroyeerd door de partij.

Het conflict draait om de koers van de partij onder leiding van Esther Ouwehand. De partij steunt sinds kort extra investeringen in Defensie en profileert zich in het Gaza-debat. Koffeman en Nicolaï vinden dat die koers te ver afdrijft van het bestrijden van dierenleed, waar de partij voor is opgericht.

Kandidatenlijst

Uit onvrede met de bredere koers van Ouwehand werd Vrede voor Dieren opgericht. Op de kandidatenlijst van deze partij staan ook Ewald Engelen en oud-PvdD-voorzitter Ruud van der Velden. Partijleider Ouwehand zegt trots te zijn op Visseren. "Zij zal in de Eerste Kamer onze unieke en krachtige stem zijn voor de dieren, natuur en klimaat."

Senator Nicolaï zegt in een reactie zich niet bij zijn royement neer te leggen en dit aan te vechten. Een woordvoerder van de Eerste Kamer noemt het een "uitzonderlijke kwestie" en zegt dat er maandag verder over wordt gepraat.

Aan de vooravond van de klimaattop zijn premier Schoof en andere regeringsleiders bijeen in het Braziliaanse Belém. Niet aanwezig is de Amerikaanse president Trump. Toch kunnen de onderhandelaars niet om de Verenigde Staten heen.

Na zijn aantreden stapte Trump uit het klimaatverdrag van Parijs. Dat verdrag wil de opwarming van de aarde beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius, en liever nog onder de 1,5 graad. Omdat het uitreden pas in januari officieel wordt, mogen de Verenigde Staten in Belém nog meepraten.

Onder Trumps leiding zetten de Verenigde Staten weer volop in op olie, gas en steenkool. Klimaatbeleid moet daarvoor wijken. Het is de vraag in hoeverre Trump de wereldwijde onderhandelingen over klimaat nog wil beïnvloeden.

Invloed tot dusver beperkt

Eerder zei de Amerikaanse minister voor energie Chris Wright dat hij ervoor openstond om op de top de Amerikaanse visie op klimaat uit te dragen. Conservatieve staten en organisaties oefenden juist druk uit op Trump om de top te negeren.

Uiteindelijk meldde het Witte Huis dat er geen hoge vertegenwoordigers worden gestuurd. Mocht er toch een ambtelijke afvaardiging komen, dan zullen dat andere mensen zijn dan onder Trumps voorganger Joe Biden. De afdeling voor klimaatdiplomatie is opgeheven, en cruciale ambtenaren zijn ontslagen.

Tot dusver lijkt de impact van de Amerikaanse koerswijziging op de klimaatdiplomatie beperkt. Bij een overleg in Bonn eerder dit jaar lieten de Verenigde Staten verstek gaan. In de gesprekken was de sfeer constructief, zegt Hilde Stroot van Oxfam Novib. Ook stapten er geen andere landen uit het klimaatverdrag. Stroot: "Er ging echt een zucht van verlichting door de conferentiezaal."

VS waren nooit voorloper

Maar de Amerikanen hoeven ook niet aanwezig te zijn om invloed te hebben. "Als de Verenigde Staten helemaal niet meedoen, dan heeft dan impact op de andere spelers", zegt Stroot. Dat was al merkbaar op de vorige top in Azerbeidzjan. Trump was toen nog niet aangetreden maar al wel gekozen als president.

Rijke landen waren terughoudender met toezeggingen over klimaatsteun aan opkomende landen. Ze wisten dat ze de komende jaren niet hoefden te rekenen op een Amerikaanse bijdrage. En door de houding van de Verenigde Staten kunnen andere landen achterover leunen. Er ligt minder druk op de twijfelaars om bij te dragen.

Maar dat effect moeten we ook niet overdrijven, zeggen experts. "In de klimaatdiplomatie zijn de Verenigde Staten nooit een voorloper geweest", zegt Linda Kalcher van denktank Strategic Perspectives. Ook onder Biden groeide de export van fossiele brandstoffen en trapte het land regelmatig op de rem.

Deals over vloeibaar gas

Wel is de opstelling van Trump anders dan in zijn eerste termijn, toen hij ook uit het klimaatverdrag van Parijs stapte. "Ze zijn veel assertiever en beter voorbereid", zegt Kalcher. Destijds hielden de Verenigde Staten zich vooral afzijdig. Nu wordt er actief gewerkt om landen te beïnvloeden, bijvoorbeeld door handelsdeals te sluiten.

Zo hebben de Europese Unie, Japan en Zuid-Korea beloofd grote hoeveelheden vloeibaar aardgas (lng) te kopen van Amerikaanse bedrijven. En energieminister Chris Wright zette de Europese Unie onder druk om klimaat- en duurzaamheidsregels te versoepelen.

En als de Verenigde Staten vinden dat hun belangen gevaar lopen, laten ze hun spierballen rollen. Dat bleek enkele weken geleden in de onderhandelingen bij de Internationale Maritieme Organisatie. Bij dit VN-orgaan wordt al jaren gepraat over de verduurzaming van de internationale scheepvaart.

Harde dreigementen

"De Verenigde Staten hebben geen grote vloot", zegt Constance Dijkstra van pressiegroep Transport & Environment. En vóór Trump speelde het land een bescheiden rol in de onderhandelingen.

In oktober lag er een plan over verduurzaming dat alleen nog aangenomen hoefde te worden. Met daarin ook straffen voor schepen die niet aan de eisen voldoen. Op de valreep begon de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Marco Rubio een felle campagne om het voorstel van tafel te krijgen.

Daarbij werd niet alleen geschermd met mogelijke strafmaatregelen. Volgens diverse internationale media werd tegen individuele diplomaten, ook Europese, gedreigd dat ze persoonlijk zouden worden aangepakt, bijvoorbeeld door het intrekken van visa.

Uiteindelijk werd de stemming met een jaar uitgesteld. En het is de vraag of het voorstel ooit nog in deze vorm wordt aangenomen. President Trump nam op zijn eigen platform Truth Social stelling tegen het verduurzamingsplan voor de scheepvaart. "Het was echt een pestkop- of cowboyaanpak", zegt Dijkstra. En volgens Dijkstra zeer ongebruikelijk: omdat de discussies altijd heel technisch zijn, bemoeien regeringsleiders zich er vrijwel nooit mee.