NOS Nieuws - Algemeen

Het Openbaar Ministerie ziet geen aanknopingspunten om in beroep te gaan in de zaak van de dodelijke steekpartij bij de Erasmusbrug in Rotterdam. Vorig jaar september stak Ayoub M. uit Amersfoort daar willekeurig in op aanwezigen, waarbij een 32-jarige Duitser om het leven kwam en een 33-jarige man uit Zwitserland zwaargewond raakte.

Het Openbaar Ministerie had twintig jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist voor moord en poging tot moord met terroristisch oogmerk. De rechtbank ging daar vorige week niet in mee; die oordeelde dat de man volledig ontoerekeningsvatbaar was en legde alleen tbs op. De rechtbank acht wel bewezen dat M. met een terroristisch motief handelde, maar ook dat zijn daden hem niet kunnen worden aangerekend.

Het OM zegt daar nu over dat het het vonnis heeft bestudeerd en dat een hoger beroep "geen reëel uitzicht biedt op een andere uitkomst". Toch benadrukt het OM dat het nog altijd vindt dat de man slechts deels ontoerekeningsvatbaar was.

Daarbij houdt het vast aan het rapport van het Pieter Baan Centrum, de observatiekliniek die Ayoub M. uitvoerig heeft onderzocht. De conclusie was dat M. weliswaar aan psychoses leed, maar deels toerekeningsvatbaar was.

Jihadistisch materiaal

In een van de politieverhoren heeft M. gezegd dat ongelovigen gedood moesten worden. Op zijn laptop en telefoon werd jihadistisch materiaal gevonden, zoals video's van terreurorganisatie Islamitische Staat over zelfmoordaanslagen en het leven in het kalifaat.

Op het moment van de mesaanval stond M. onder toezicht vanwege een ander incident met een mes. Hij had zijn moeder een paar jaar geleden aangevallen en was veroordeeld tot tbs met voorwaarden.

Het Openbaar Ministerie pakt nog net voor het einde van het jaar 82 miljoen af van een groep vermeende fraudeurs. Daarmee ontneemt het in een klap bijna net zoveel crimineel geld als normaal gesproken in een heel jaar.

Afgelopen jaar werd er bijvoorbeeld door het Openbaar Ministerie (OM) en het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) samen voor 99 miljoen euro aan crimineel vermogen afgepakt.

Het kan daarbij gaan om geld, maar ook om bijvoorbeeld luxe auto's, dure horloges of bitcoins. Of het gaat om waardepapieren, zoals aandelen of obligaties. Dat was bij de verdachten in deze zaak het geval.

Oude verdachten

De zaak kwam aan het rollen na onderzoek van de Belastingdienst. Tussen 2006 en 2009 gebruikten de verdachten vervalste contracten. Het geld dat ze binnenhaalden ging naar Zwitserse bankrekeningen. De miljoenen waren afkomstig van een buitenlandse multinational. Zeker 111 miljoen dollar werd via een stichting in buitenlandse waardepapieren geïnvesteerd.

Inmiddels zijn de verdachten oud en ziek. "Sommigen kampen met ernstige gezondheidsproblemen, diverse betrokkenen hebben hun werkzaamheden inmiddels neergelegd en een aantal is overleden", schrijft het Openbaar Ministerie.

Dat de zaak en de verdachten inmiddels zo oud zijn, heeft ertoe geleid dat het OM niet naar de rechter is gestapt, maar afspraken heeft gemaakt met de groep verdachten. De zogenoemde strafbeschikkingen leveren een stuk sneller resultaat op.

Tips gevraagd

Het nadeel van de route buiten de rechter om is dat veel feiten niet naar buiten komen. Welke bedrijven en stichtingen de fraudeurs gebruikten, is onbekend. Dat geldt ook voor de waardepapieren en waar de miljoenen precies vandaan komen. Het OM wil geen details geven over deze zaak.

Weet u meer over deze fraudezaak? Tips mogen naar economie@nos.nl

Nieuwe afpakwet op komst?

Afpakken van crimineel geld kan in de toekomst mogelijk veel makkelijker gaan. Nu is er een veroordeling nodig, of moet de crimineel afspraken willen maken. Maar een voorgestelde nieuwe wet moet afpakken ook mogelijk maken zonder veroordeling.

Dat wetsvoorstel is nu in consultatie, wat betekent dat iedereen er een reactie op mag geven. "De nieuwe wet zou echt een schokgolf onder criminelen veroorzaken", zegt een woordvoerder van het OM. Justitie hoopt dan ook dat wet er komt.

In de reacties is niet iedereen even positief. Verschillende mensen vrezen dat de overheid te makkelijk vermogen kan afpakken van mensen van wie niet is bewezen dat ze crimineel zijn.

Een emotionele oproep van de 11-jarige Vlaamse Hafsa in de Vlaamse versie van Het Glazen Huis heeft zo'n 2000 nieuwe stamceldonoren opgeleverd, waaronder ook 600 in Nederland. Dat bevestigde Mirjam Fechter van de stichting Matchis gisteren in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen.

De oproep van Hafsa werd massaal gedeeld, zowel in Nederland als in België. In Vlaanderen hebben zich 1335 nieuwe donoren aangemeld en in Wallonië 135, meldt VRT Nieuws.

Hafsa is een meisje van Marokkaanse afkomst. Ze lijdt aan bèta-thalassemie major, een levensbedreigende bloedziekte waarbij lichaamscellen niet genoeg zuurstof krijgen. Dat leidt tot een zeer ernstige vorm van bloedarmoede. Om te overleven heeft zij elke twee weken een bloedtransfusie nodig.

Noord-Afrikaanse donor

Hafsa's enige kans op genezing is een stamceltransplantatie met stamcellen van een donor van Marokkaanse of Noord-Afrikaanse afkomst. Die zijn er bijna niet. "Dat komt voornamelijk omdat Noord-Afrikaanse landen en Marokko geen stamceldonorbanken hebben, waardoor dus ook geen stamceldonoren worden geregistreerd", zei Fechter in het Oog.

Haar stichting koppelt donoren aan patiënten die stamcellen nodig hebben. Begin deze maand deed Matchis zelf ook een oproep voor Hafsa. De stichting registreert de etnische achtergrond van de donoren niet, maar vermoedt dat er onder de aanmeldingen relatief veel Nederlanders met Marokkaanse wortels zitten, gezien de piek in aanmeldingen.

Juiste match

De honderden nieuwe aanmeldingen betekenen niet dat Hafsa nu geholpen is, ook niet als daar donoren met de juiste afkomst tussen zitten. Voorwaarde is dat stamcellen van de donor matchen met die van een patiënt.

Eerst wordt gezocht naar een donor binnen de familie, broers en zussen. In 30 procent van de gevallen vindt men daar een geschikte donor. Zo niet, dan wordt in het wereldwijde donorbestand gezocht.

Etnische achtergrond speelt daarbij een grote rol. Hoe meer mensen met dezelfde etnische achtergrond in het bestand zitten, des te groter de kans dat een geschikte donor wordt gevonden, maar zekerheid is er niet.

Een pro-Russische hackersgroep zit achter de cyberaanval op het Franse postbedrijf La Poste, melden de Franse autoriteiten. De online diensten werden maandag, drie dagen voor Kerstmis, getroffen door de cyberaanval.

Daardoor raakte de bezorging van pakketten en post verstoord. Zo konden medewerkers van het postbedrijf pakketbezorgingen niet volgen. Miljoenen Fransen zouden getroffen zijn door de aanval. De Franse krant Le Figaro meldt dat de online diensten van het postbedrijf inmiddels gedeeltelijk zijn hersteld.

Ook de banktak van het postbedrijf, La Banque Postale, werd geraakt. Klanten konden geen betalingen goedkeuren in de app. De bank meldt vandaag dat de storing is verholpen.

Noname057

De aanval zou volgens de Franse autoriteiten zijn opgeëist door Noname057. De groep wordt in verband gebracht met meerdere aanvallen in andere Europese landen, ook in Nederland.

Zo viel de pro-Russische hackersgroep in mei meer dan vijftig Nederlandse websites aan. Ook legde die dit jaar meerdere Franse websites plat met ddos-aanvallen. Bij zo'n aanval wordt een website bestookt met een enorme hoeveelheid dataverkeer, waardoor de site trager of onbereikbaar wordt.

Tijdens een internationale politieoperatie in juli werden meer dan honderd servers offline gehaald die door Noname057 werden gebruikt om ddos-aanvallen uit te voeren.

De groep is sinds de invasie van Rusland in Oekraïne in 2022 actief en heeft het voornamelijk gemunt op bedrijven en overheden van landen die bondgenoot zijn van Oekraïne.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft ruim een kwart van het consumentenvuurwerk afgekeurd. Het was niet veilig. De importeurs moeten ervoor zorgen dat het uit de winkels wordt gehaald, zodat het rond oud en nieuw niet wordt afgestoken.

De inspectie test het zogeheten F2-vuurwerk ieder jaar. Dit keer bleek 25,8 procent onveilig. Dat is veel minder dan vorig jaar, toen 40,9 procent werd afgekeurd. De jaren ervoor lag het percentage iets boven 20 procent.

Dit jaar viel op dat er veel mis was met de zogenoemde lontvertraging. Sommige lonten waren te kort, andere juist te lang. Het gevolg is dat vuurwerk te snel afgaat of juist onverwacht laat. Ook zag de inspectie vuurwerk dat niet volledig afging, waardoor er blindgangers achterbleven, en bleef het vuurwerk te lang nabranden. Het moet na twee minuten uit zijn.

"De consument moet ervan uit kunnen gaan dat vuurwerk uit de winkel veilig is. Dus natuurlijk zien we het liefst 0 procent afkeur ", zegt de inspectie. "Ten opzichte van 2024 ligt het afkeurpercentage een stuk lager, maar een kwart afkeur is nog steeds te hoog."

186 risicovolle soorten

Voor de test zijn 186 verschillende vuurwerkproducten uitgeprobeerd. Daarbij kiest de inspectie bewust voor de risicovolste soorten, zoals batterijen en meerdere batterijen die gecombineerd worden. Een batterij is relatief zwaar vuurwerk in een doos waarbij je een keer een lont aansteekt. Uit de doos schieten over een langere tijd lichtkogels de lucht in.

Vuurwerk dat is goedgekeurd, mag dit jaar worden verkocht op maandag 29 december, dinsdag 30 en woensdag 31 december.

In Australië is een man aangehouden in verband met antisemitische berichten die een paar uur na de aanslag op Bondi Beach in Sydney op sociale media verschenen. De 39-jarige man wordt ervan verdacht te hebben geschreven dat "de twee schutters het recht hadden om zichzelf te verdedigen tegen Joden en alle toekomstige Joden". Dat steunde hij "100 procent", staat in een bericht.

Bij een huiszoeking in de woning van de 39-jarige verdachte werden zes geweren en zo'n 4000 patronen gevonden. Ook had de man vlaggen van terreurorganisaties Hamas en Hezbollah in zijn bezit.

In notitieblokjes die werden gevonden stonden antisemitische uitspraken, verwijzingen naar Adolf Hitler en de Holocaust, en de benodigdheden voor het maken van een bom. Alle spullen zijn in beslag genomen.

De man wordt verdacht van illegaal wapenbezit en racistische intimidatie. Hij verscheen vandaag voor de rechter in de westelijke stad Perth en blijft voorlopig vastzitten.

Visa ingetrokken

Daarnaast hebben de Australische autoriteiten vandaag het visum van een Britse man ingetrokken nadat hij een hakenkruis had gedeeld op sociale media. De 43-jarige man werd op 8 december aangeklaagd voor het oproepen tot geweld op platform X en het tonen van het nazisymbool.

De man is aangehouden en wordt beschuldigd van het hebben van "een pro-nazi-ideologie met een specifieke haat tegen de Joodse gemeenschap, en het oproepen tot geweld tegen deze gemeenschap". Bij zijn aanhouding in zijn woning werden wapens gevonden, waaronder zwaarden met hakenkruizen erop.

"Als je met een visum naar Australië komt, ben je hier als gast", zei minister van Binnenlandse Zaken Burke tegen Australische media. Soortgelijke woorden gebruikte hij vorige maand, toen Australië het visum van een Zuid-Afrikaan introk nadat de man zich in Sydney bij een neonazibetoging had gevoegd.

Aangescherpte wetten

Naar aanleiding van de aanslag op Bondi Beach heeft het parlement van de Australische deelstaat New South Wales eerder deze week nieuwe wapen- en antiterreurwetgeving aangenomen. Inwoners kunnen nog voor maximaal vier wapens een vergunning krijgen; voor boeren worden dat er tien. Verder komt er een verbod op het in het openbaar tonen van terreursymbolen, zoals vlaggen van organisaties als IS, Hamas of Hezbollah.

De nieuwe wetgeving regelt ook dat protesten tot drie maanden na een terroristische aanval kunnen worden ingeperkt. Deelstaatpremier Minns noemt de wapenwetten "de strengste in Australië".

Geïnspireerd door IS

De aanpassingen volgen op de aanslag in Sydney, waar een vader en zoon op 14 december het vuur openden op mensen die samenkwamen voor Chanoeka, het joodse lichtjesfeest. Daarbij vielen vijftien doden.

De 50-jarige vader werd doodgeschoten door de politie. De 24-jarige zoon zit vast. Volgens Australische autoriteiten werden de twee geïnspireerd door terreurgroep IS.

De Tsjechische minister van Defensie mag zich voortaan niet meer uitlaten over Oekraïne. Alleen uitspraken over het eigen leger zijn toegestaan. Dat is de uitkomst van overleg in de eerste regeringscrisis van de nieuwe rechts-populistische coalitie van Andrej Babis.

De onrust begon afgelopen vrijdag, toen de kersverse minister Jaromír Zuna van Defensie zijn steun aan Oekraïne uitsprak. "Oekraïne is een land dat zich verdedigt, Rusland is de agressor", zei hij daarover. Dat waren feitelijke en weinig omstreden woorden, die op brede steun kunnen rekenen in het pro-Oekraïense Tsjechië, maar niet binnen Zuna's eigen partij.

Zijn uiterst-rechtse en pro-Russische SPD vormt samen met de eveneens uiterst-rechtse Motoristen en het populistische ANO van Babis sinds deze maand een coalitie. De SPD voerde campagne tegen steun aan Kyiv, wil Oekraïense vluchtelingen deporteren en ziet Tsjechië het liefst vertrekken uit de EU en de NAVO.

In ruil voor regeringsdeelname liet de SPD zijn meest radicale standpunten varen. Ook schoof de partij 'onafhankelijke experts' naar voren als minister, in plaats van eigen partijprominenten met een radicaler profiel. Zo werd de luitenant-generaal Zuna minister van Defensie en ook vicepremier namens de SPD.

Munitie-initiatief

Zuna leek de bestaande steun aan Oekraïne te willen voortzetten, tot opluchting van de rest van Europa. Tsjechië leidt een belangrijk initiatief waarbij het als tussenpersoon optreedt tussen Oekraïne en leveranciers van munitie. Zo blijft de afzender anoniem, bijvoorbeeld omdat die banden met Rusland onderhoudt. Het initiatief heeft dit jaar naar schatting 1,8 miljoen stuks artilleriegranaten opgeleverd.

Tsjechië betaalt zelf relatief weinig aan het project, maar ontvangt wel belastinginkomsten uit de munitiehandel. Zuna steunt het project, maar zijn eigen partij is tegen. Partijleider Okamura, een Japans-Tsjechische ondernemer, wil dat "geen enkele cent van Tsjechische burgers" meer naar wapens voor Oekraïne gaat.

Ook Zuna's aangekondigde reis naar Oekraïne en de aankondiging om Amerikaanse gevechtsvliegtuigen te kopen, leidden tot onrust binnen de partij. In een crisisoverleg van drie uur werd besloten dat Zuna mag aanblijven, zolang hij zich niet meer uitlaat over deze onderwerpen. Alleen premier Babis mag over Oekraïne spreken. De reis naar Kyiv is afgeblazen.

Monddood gemaakt

De minister en vicepremier lijkt monddood gemaakt. Tsjechische journalisten krijgen geen contact meer met hem, zijn account op X is verwijderd. Wel verscheen hij in een video waarin hij de SPD-fractievoorzitter beloofde niet naar Oekraïne te reizen. "Met de blik van een krijgsgevangene", oordeelde de krant Denik N.

Voor het munitie-initiatief lijkt een kosmetisch compromis bedacht. Het project zou voortaan niet meer onder het ministerie van Defensie vallen, zodat het niet meer de vingerafdruk van de SPD draagt.

Strijd om ministers

Daarmee is, kort voor Kerstmis, de rust weergekeerd in de nieuwe Tsjechische regering. De totstandkoming daarvan ging aanvankelijk soepel: al een maand na de verkiezingen werd een voorlopig regeerakkoord gepresenteerd. Daarna volgde een lange strijd om de ministersposten, die nog altijd niet volledig is beslecht.

President Pavel, die tot de huidige oppositie behoort, weigert de leider van de Motoristen te benoemen tot minister van Milieu. Aanleiding zijn racistische, antisemitische en homofobe Facebookberichten van deze Filip Turek. Daarmee keert hij zich tegen de democratische orde, stelt Pavel. Voorlopig doet de minister van Buitenlandse Zaken de milieuportefeuille erbij.

Ook de benoeming van Babis tot premier liep vertraging op, omdat de president eiste dat hij afstand zou doen van zijn meer dan 200 bedrijven. Dat was nodig om belangenverstrengeling te voorkomen. Inmiddels heeft Babis zijn bedrijven ondergebracht in een trustfonds.

Na de feestdagen hoopt de regering-Babis daadwerkelijk van start te gaan en het definitieve regeerakkoord te presenteren. Dan wordt ook duidelijk in hoeverre Tsjechië Oekraïne zal blijven steunen. Minister Zuna zal zich er in ieder geval niet over uitlaten.

De man die maandagnacht is gearresteerd na de vondst van een dode vrouw in Zaltbommel is de partner van de overledene. Dat heeft de politie bekendgemaakt. De man wordt verdacht van betrokkenheid bij haar dood.

De vrouw werd in de nacht van maandag op dinsdag gevonden in haar huis aan de Wichard van Pontlaan. Medische hulp mocht niet meer baten. Het is niet bekend of de man op hetzelfde adres woonde.

Wat er precies is gebeurd, is nog niet duidelijk. Het onderzoek loopt nog, schrijft Omroep Gelderland. De politie heeft geen verdere details of leeftijden van de verdachte en de vrouw bekendgemaakt.

De Arbeidsinspectie wil maaltijdbezorger Uber Eats in de regio Amsterdam een maand stilleggen. Dat bevestigt het ministerie van Sociale Zaken na een bericht in NRC.

Uber Eats doet volgens de Inspectie te weinig om maaltijdkoeriers zonder werkvergunning te weren bij de bezorging. Bij controles bleken koeriers niet over de benodigde documenten te beschikken.

Uber Eats is een online platform dat koeriers koppelt aan restaurants die maaltijden laten bezorgen.

Identiteitscheck

Uber Eats controleert of de persoon die maaltijden bezorgt echt de persoon is die bij Uber staat ingeschreven. Maar die identiteitscheck is niet waterdicht, tenminste niet tot februari van dit jaar toen de Arbeidsinspectie de laatste controle deed.

Bij die controle bleek dat koeriers een andere bezorger lieten inloggen op het platform om daarna zelf aan het werk te gaan. Bij de verplichte identiteitscontrole met een foto lieten zij een andere bezorger een selfie nemen, of scanden een foto in, in plaats van zichzelf te fotograferen.

De identiteitsfraude werd in de afgelopen jaren al verschillende keren vastgesteld door de Arbeidsinspectie en de politie. Naast het 'lenen' van een account door een maaltijdbezorger zonder papieren werd ook vastgesteld dat een accounthouder zelf niet in Nederland mocht werken. Hij had zijn account aangemaakt met valse of vervalste documenten.

Verscherpen

Uber Eats beloofde herhaaldelijk de identiteitscontroles aan te scherpen en zegt nu dat die echt sluitend zijn. "Wij hanteren een zerotolerancebeleid ten aanzien van illegale accountdeling", zegt een woordvoerder. "Elke bezorger die zijn of haar account deelt, wordt van het platform verwijderd."

"Het onderzoek waar deze zaak over gaat, startte jaren geleden en weerspiegelt niet de uitgebreide verbeteringen die sindsdien zijn doorgevoerd", aldus de woordvoerder. Hij wijst op "strengere controles om te waarborgen dat de juiste bezorger het werk doet en vernieuwde procedures voor documentverificatie".

Maar de hernieuwde belofte van beterschap is dus niet voldoende voor de Arbeidsinspectie.

Laatste waarschuwing

Voor het stilleggen van de bezorgactiviteiten van Uber Eats in de regio Amsterdam moet nog wel een juridische hobbel worden genomen. De Raad van State, de hoogste bestuursrechter, moet bepalen of er voldoende aanleiding was voor de 'laatste waarschuwing' die de Arbeidsinspectie aan Uber Eats gaf.

Die waarschuwing is nodig om daarna de bezorgactiviteiten stil te kunnen leggen. De rechtbank vernietigde eerder echter die waarschuwing, omdat de Arbeidsinspectie niet goed genoeg had gekeken naar de verbeteringen in de identiteitscontroles door Uber Eats.

De Raad van State beoordeelt die waarschuwing nu opnieuw. Het ministerie van Sociale Zaken brengt in deze procedure de resultaten in van de laatste controle, in februari, door de Arbeidsinspectie. Daarbij bleek dat de helft van de aangehouden bezorgers onder een geleend account werkten.

Als de Raad van State de laatste waarschuwing aan Uber Eats alsnog goedkeurt, kan de Arbeidsinspectie het stilleggen van de bezorging doorzetten. Daarmee zouden naast Uber Eats ook duizenden restaurants gedupeerd raken, die van de bezorgdienst gebruikmaken.

De Raad van State doet naar verwachting in februari uitspraak.

Veel minder baby's met het RS-virus komen dit jaar op de intensive care terecht dan in voorgaande jaren. Dat blijkt uit cijfers van het RIVM. Het lijkt een direct gevolg van de prik tegen het virus, die sinds september in Nederland beschikbaar is.

Voor harde conclusies over het directe effect van de prik is het nog te vroeg, legt kinderarts-infectioloog Joanne Wildenbeest uit. "Het seizoen lijkt iets later op gang te komen dan normaal en we weten nog niet welke baby's de prik hebben gehad, maar de inenting lijkt zijn vruchten af te werpen."

Pas over een maand is er meer over te zeggen, maar Wildenbeest is optimistisch. Ze werkt in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht en ziet de afname met eigen ogen. "Normaal zagen we toch wel tientallen kinderen met RS-virus op de IC, nu maar een handjevol."

Jaarlijkse cijfers

Het RIVM publiceert sinds een paar jaar wekelijkse cijfers over het RS-virus, waaronder het aantal opnames op de zeven kinder-IC's die Nederland heeft. Vergeleken met de afgelopen jaren zijn dat er nu beduidend minder, terwijl het virus wel aan de gebruikelijke winteropmars bezig is.

In week 50 en 51 werden in totaal 6 baby's op de IC opgenomen. In vorige winterseizoenen waren dat er in dezelfde twee weken ongeveer 40. Daarmee komt het totale aantal baby's dat dit najaar op de IC terechtkwam op 22. Vorig jaar om deze tijd, toen het virus ook vrij laat begon rond te gaan, waren dat er 66.

Vaccinatie of immunisatie?

De prik tegen het RS-virus die baby's krijgen, is geen vaccinatie, maar een zogeheten immunisatie. Dat betekent dat de antistoffen tegen het virus al in de prik zitten en niet door de baby zelf hoeven te worden aangemaakt. Daarom zijn er ook bijna nooit bijwerkingen. Met een prik is een baby zes maanden beschermd tegen het RS-virus.

Er is ook een vaccinatie tegen het RS-virus. Die wordt gegeven aan zwangere vrouwen. Zij maken antistoffen aan die dan via de placenta bij de baby terechtkomen. Ook dat biedt zes maanden bescherming tegen het virus.

Het respiratoir syncytieel-virus levert voor oudere kinderen en volwassenen niet veel meer dan een gewone verkoudheid op, maar bij baby's leidt het tot ernstige benauwdheid. Ze kunnen dan zelf niet meer voldoende zuurstof binnenkrijgen. Wereldwijd is het RS-virus de tweede doodsoorzaak bij zuigelingen, na malaria.

Hoewel in Nederland sterfte door het RS-virus zeldzaam is, kwamen jaarlijks wel enkele duizenden baby's in het ziekenhuis terecht. Elk jaar belandden 150 tot 200 van hen op de intensive care. Ziekenhuizen in buurlanden hebben wel eens moeten bijspringen om alle zieke baby's te helpen. Ook afgelopen winter leverden volle IC's problemen op.

Alle baby's een prik

Sinds september kunnen baby's in Nederland een prik krijgen tegen het virus. Die werd in 2023 goedgekeurd door het Europese geneesmiddelenbureau EMA. Begin 2024 adviseerde de Gezondheidsraad om zo snel mogelijk alle baby's een inenting te geven.

In Nederland was dat vanwege geldgebrek niet direct mogelijk. Andere landen, zoals Frankrijk en Luxemburg, deden dat wel. Het RIVM meldde dat het aantal ziekenhuisopnames in die landen met 80 procent is gedaald.

Een voormalig Eurocommissaris en vier Europese activisten van non-profitorganisaties die zich inzetten tegen desinformatie hebben een Amerikaans visumverbod opgelegd gekregen. Dat betekent dat ze de VS niet meer in mogen.

De regering-Trump beschuldigt hen ervan Amerikaanse socialemediaplatformen te censureren. Het meest prominente doelwit van de Amerikaanse regering is de Franse zakenman Thierry Breton. Hij was van 2019 tot 2024 Europees commissaris voor de interne markt.

De visumverboden volgen op de zogenoemde nationale veiligheidsstrategie van de Amerikaanse regering die deze maand werd gepresenteerd. Hierin werd het buitenlandbeleid van de VS voor de komende jaren uit de doeken gedaan. Het bevestigde dat Europa veel minder belangrijk is geworden voor de VS en dat de regering-Trump veel kritiek heeft op de EU.

'Bedreiging van Musk'

Een van de zaken waarop de Amerikanen hun pijlen richten, is de Digital Services Act (DSA) van de Europese Unie. Deze "digitaledienstenwet" stelt (Amerikaanse) techbedrijven zelf verantwoordelijk voor onder meer het tegengaan van desinformatie, beïnvloeding van verkiezingen en het verspreiden van haatberichten op hun platform. Ze zijn verplicht de risico's hierop te beperken.

Amerikaanse media meldden al eerder dat Amerika sancties overwoog tegen functionarissen die verantwoordelijk waren voor de DSA.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio noemde de vijf niet bij naam. Wel zei hij dat ze een visumverbod hebben gekregen omdat ze "georganiseerde pogingen hebben ondernomen om Amerikaanse platforms te dwingen Amerikaanse standpunten die zij afwijzen te censureren, te devalueren en te onderdrukken."

Onderminister voor publieke diplomatie Sarah Rogers identificeerde de vijf wel. Op X noemde Rogers ex-EU-commissaris Breton "het brein achter de DSA". Ook zei ze dat hij ooit X-eigenaar Elon Musk had "bedreigd" voorafgaand aan een interview van Musk met Trump. Waarschijnlijk refereert Rogers aan een waarschuwingsbrief die Breton schreef aan Musk in 2024. In de brief waarschuwde de Fransman Musk om geen gevaarlijke inhoud te verspreiden.

Democratisch gelegitimeerd

Breton heeft verontwaardigd gereageerd op het visumverbod: "Is McCarthy's heksenjacht terug?", zegt hij, verwijzend naar de jacht op communisten in het Amerika van de jaren 50 door de Republikeinse senator Joseph McCarthy.

"Ter herinnering: 90 procent van het Europees Parlement, ons democratisch gekozen orgaan, en alle 27 lidstaten hebben unaniem voor de DSA gestemd. Aan onze Amerikaanse vrienden: censuur bevindt zich niet waar jullie denken dat die zich bevindt", zegt Breton in het Engels op X.

De visumverboden treffen ook de Brit Imran Ahmed, die leiding geeft aan het Center for Countering Digital Hate, dat in de VS is gevestigd. Rogers zegt op X dat Ahmeds organisatie online platforms heeft opgeroepen om twaalf Amerikaanse 'anti-vaxxers' te verwijderen. Eén van hen was Robert F. Kennedy, de huidige minister van Gezondheidszorg en daarvoor jarenlang een drijvende kracht binnen de antivax-beweging.

'Onwettig en on-Amerikaans'

Daarnaast noemt Rogers Anna-Lena von Hodenberg en Josephine Ballon van de Duitse non-profitorganisatie HateAid. Hodenberg en Ballon noemen de visumverboden in een verklaring een poging om de handhaving van de Europese wetgeving voor Amerikaanse bedrijven in Europa te belemmeren.

"We laten ons niet intimideren door een regering die beschuldigingen van censuur gebruikt om degenen die opkomen voor mensenrechten en vrijheid van meningsuiting het zwijgen op te leggen", zeggen ze.

De laatste die een visumverbod heeft gekregen is Clare Melford, medeoprichter van de Global Disinformation Index (GDI). Het Amerikaanse persbureau Reuters citeert een woordvoerder van GDI die de Amerikaanse actie "immoreel, onwettig en on-Amerikaans" noemt en "een autoritaire aanval op de vrijheid van meningsuiting en een flagrante daad van overheidscensuur".

Visumbeperkingen VS

Het opleggen van visumbeperkingen door de VS is een uitzonderlijke maatregel. In het verleden zijn ze opgelegd aan mensen die beschuldigd zijn van wijdverbreide corruptie en mensenrechtenschendingen. Dan gaat het bijvoorbeeld om Yahya Jammeh, voormalig president van Gambia.

Een ander voorbeeld is de Chinese partijsecretaris in Xinjiang Chen Quanguo. Hij werd gesanctioneerd vanwege het schenden van de mensenrechten van de Oeigoeren.

President Zelensky heeft het Oekraïense 20-puntenplan voor een einde aan de oorlog met Rusland gepresenteerd. Oekraïne is onder meer bereid om zijn troepen uit de regio Donetsk terug te trekken als Rusland dat bij een vergelijkbaar stuk bezet gebied ook doet.

Op die manier kan er een gedemilitariseerd gebied ontstaan dat wat Zelensky betreft onderdeel moet zijn van een vredesakkoord dat hij met Rusland zou kunnen sluiten. Een internationale troepenmacht zou in die bufferzone beide legers uit elkaar moeten houden.

Wachten op antwoord van Poetin

De president heeft ook de overige punten uit het plan, dat is opgesteld in samenwerking met de VS, opgesomd tegenover journalisten. Op basis daarvan hebben nationale en internationale media er een lijst van gemaakt. Het is nu aan Rusland om te reageren, zei Zelensky. Hij verwacht vanavond een antwoord.

President Poetin is op de hoogte gesteld van het plan, zo laat een woordvoerder van het Kremlin weten. Er wordt gewerkt aan een officiële reactie op het 20-puntenplan.

De voor Oekraïne belangrijke steden Kramatorsk en Slovjansk zouden volgens Zelensky in de bufferzone moeten komen te liggen. Zelensky stelt verder als voorwaarde dat de inwoners van Oekraïne in een referendum instemmen met de terugtrekking uit Donetsk.

De verovering van de regio is een van de belangrijkste oorlogsdoelen van Poetin. Rusland heeft het overgrote deel al in handen. Voor Zelensky waren afspraken over het resterende gebied tot nu toe taboe, ook omdat Oekraïne het nodig heeft voor de verdediging van het land.

Zo ziet de huidige frontlinie in Oekraïne eruit:

Tot dusver blijkt uit niets dat Rusland bereid is om af te zien van annexatie van de hele regio Donetsk, laat staan dat het zich uit het al bezette deel wil terugtrekken. Moskou heeft ook steeds herhaald dat een toezichthoudende internationale troepenmacht met NAVO-militairen op Oekraïense grondgebied onbespreekbaar is.

Ook wat betreft de controle over de kerncentrale in de regio Zaporizja staan de landen nog recht tegenover elkaar. De centrale ligt in gebied dat door Rusland is ingenomen. Oekraïne wil die centrale samen met de VS gaan beheren, maar Rusland is tot dusver absoluut niet bereid om de controle op te geven.

Legermacht in vredestijd

In het plan van Zelensky staat verder dat bij een akkoord alle ondertekenaars, dus ook Rusland, de soevereiniteit van Oekraïne erkennen en dat Oekraïne en Rusland plechtig beloven dat ze elkaar niet meer zullen aanvallen.

Voor zijn veiligheid zou Oekraïne in vredestijd een legermacht op de been mogen houden van 800.000 militairen die door de EU wordt gefinancierd. De VS, de NAVO en de EU zouden moeten beloven dat ze een aanval op Oekraïne als een aanval op allen zullen beschouwen. Ook dit is een voorstel dat door Rusland in het verleden vaker is verworpen.

EU-lidmaatschap 'in 2027 of 2028'

Volgens het 20-puntenplan wordt Oekraïne lid van de Europese Unie. Het land zou ook versneld toegang krijgen tot de interne EU-markt. "EU-lidmaatschap is ook een veiligheidsgarantie", aldus de Oekraïense president. Hij spreekt de hoop uit dat zijn land in 2027 of 2028 onderdeel is geworden van de EU.

Het plan voorziet verder in het houden van verkiezingen zodra het tot een akkoord is gekomen. Rusland wil dat Zelensky uit de Oekraïense regering verdwijnt. Zijn presidentstermijn liep in mei vorig jaar af, maar werd verlengd omdat tijdens de oorlog geen veilige verkiezingen kunnen worden georganiseerd. Ook sluit de huidige Oekraïense wet verkiezingen in oorlogstijd vooralsnog uit.

800 miljard euro voor wederopbouw

In het plan is ook de oprichting van een fonds voor de wederopbouw van Oekraïne opgenomen. De VS en de EU zouden daar elk 100 miljard dollar aan moeten bijdragen. Uiteindelijk zou 800 miljard dollar bijeengebracht moeten worden om de verwoesting door de Russische invasie te compenseren.

Onduidelijk is waar het resterende bedrag vandaan moet komen. Waarschijnlijk zal het voor een groot deel door Europese bondgenoten moeten worden betaald, aangezien de VS onder president Trump geen enkele intentie heeft getoond om nog meer geld te geven aan Kyiv.

De Europese Unie heeft herhaaldelijk geprobeerd om bevroren Russische tegoeden beschikbaar te stellen aan Oekraïne. Vorige week is dat opnieuw mislukt en hebben EU-leiders besloten dat de lidstaten nog eens 90 miljard euro gaan lenen om te geven aan Kyiv.

Op de N366 bij Alteveer, in Groningen, is een ernstig ongeluk gebeurd met zeker drie auto's. Een 25-jarige man uit Winschoten overleed ter plekke, meldt de politie.

Het ongeluk gebeurde vanochtend rond 07.00 uur in een flauwe bocht. Wat er precies is gebeurd, is nog onduidelijk. "Gladheid speelde mogelijk een rol, maar er wordt nog onderzoek gedaan", laat een woordvoerder van de politie weten.

Meerdere hulpdiensten kwamen ter plaatse en er landde een traumahelikopter, maar hulp mocht voor de 25-jarige man niet meer baten.

Weg afgesloten

In totaal liepen drie auto's ernstige schade op. Het is onbekend hoe het met de andere betrokkenen gaat. De N-weg is voorlopig afgesloten.

Bij verschillende brandweerkazernes in Brabant is de afgelopen tijd ingebroken. De laatste inbraak was in Zundert. Daarvoor waren kazernes in Bladel en Heeze het doelwit en ook in Hilvarenbeek zou een poging tot inbraak zijn gedaan, meldt Omroep Brabant.

De brandweer in Zundert liet op Instagram weten dat er is ingebroken in de nacht van zondag op maandag. Daarbij is hydraulisch redgereedschap gestolen. Dat wordt gebruikt om mensen die bekneld zitten, bijvoorbeeld na een verkeersongeval, uit hun voertuig te bevrijden. De brandweer spreekt van een "laffe daad".

Dezelfde methode

Vijf dagen daarvoor werd ingebroken bij de brandweerkazerne in Bladel. Rond vier uur 's nachts werd met een steen het raam van een roldeur ingegooid. Daarbij werden redgereedschap en accu's van een brandweerwagen meegenomen.

Op 6 december werd er ingebroken in Heeze. Ook daar werd bij de kazerne aan de Oude Stationsstraat een ruit van de deur vernield.

De Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant zegt geschrokken te zijn. "Het is onacceptabel dat materiaal wordt gestolen dat nodig is om mensen en dieren in nood te helpen", laat de regio weten. Er is aangifte gedaan en samen met de politie wordt onderzoek gedaan en worden extra maatregelen genomen.

Maatregelen aangescherpt

Ook de Veiligheidsregio Zuidoost-Brabant, waar Heeze en Bladel onder vallen, maakt zich zorgen. Volgens de regio heeft een inbraak directe gevolgen voor de inzetbaarheid van een brandweerpost. Om herhaling te voorkomen zijn interne maatregelen aangescherpt, zoals een snellere en betere reactie wanneer een alarm afgaat.

Het Oekraïense leger heeft zich moeten terugtrekken uit Siversk, een stadje in de regio Donetsk. Het ligt zo'n 30 kilometer ten oosten van Slovjansk en na een maanden durende strijd is er bijna niets meer van over.

Voor de oorlog telde Siversk ongeveer 10.000 inwoners. De terugtrekking van de Oekraïense troepen brengt de Russen iets dichter bij Slovjansk en Kramatorsk, de belangrijkste doelen van het Russische offensief in de regio Donetsk.

"De indringers konden dankzij een groot numeriek voordeel, de inzet van kleine aanvalsgroepen en moeilijke weersomstandigheden vooruitgang boeken", zegt de Oekraïense legerleiding. Om levens en materieel te sparen zou besloten zijn om de eigen militairen terug te trekken.

'Grote Russische verliezen'

De Russen zouden wel grote verliezen hebben geleden. Het Oekraïense leger blijft de Russen in Siversk bestoken en de aanvoerlijnen naar de stad vanuit de lucht onder vuur nemen.

Zo'n 135 kilometer ten zuidwesten van Siversk ligt de stad Pokrovsk die deze maand ook al grotendeels in Russische handen viel. De strijd is ook daar nog niet voorbij, zegt de Oekraïense legerleiding. Vooral ten noorden van het centrum gaan de gevechten door.

Ook bij de plaats Myrnohrad, even ten oosten van Pokrovsk, wordt nog altijd gevochten.

Rusland probeerde in februari 2022 met een groot offensief de Oekraïense regering ten val te brengen. Na aanvankelijke successen werden de Russen ver teruggeslagen. Op dit moment hebben ze zo'n 20 procent van Oekraïne in handen. Daaronder vallen vrijwel de hele regio Loehansk en het overgrote deel van de regio Donetsk.

Correspondent Christiaan Paauwe maakte begin deze maand deze reportage in Kramatorsk:

De zorg in het ziekenhuis in Weert wordt stapsgewijs hervat. De stroomvoorziening werd gisteren preventief afgesloten vanwege waterschade, door lekkages vlak bij technische installaties, maar alle geplande spreekuren, operaties en andere afspraken gaan vandaag weer door. De spoedzorg werd gisteravond al hervat.

Gisteren leek het erop dat de stroom deels was uitgevallen door de waterschade. Nu blijkt dat het Sint Jans Gasthuis er zelf voor koos om de stroom gedeeltelijk uit te schakelen. Daardoor moesten operaties worden uitgesteld en werd ook de Spoedeisende Hulp gesloten. Ook ambulances moesten doorrijden naar andere ziekenhuizen in de regio.

De noodstroom kon niet worden ingeschakeld, omdat die zich in dezelfde ruimte bevond als de reguliere stroomvoorziening en de lekkage. Buiten het ziekenhuis werd daarom een aggregaat geplaatst.

Patiënten verplaatst

Uit voorzorg werden drie IC-patiënten overgebracht naar andere ziekenhuizen. "We kunnen ons voorstellen dat deze situatie voor patiënten en naasten emotioneel impact heeft, des te meer omdat het vlak voor de kerstdagen speelt", zei SJG-bestuurder Marc Rouppe van der Voort. Hij bedankte de ziekenhuizen en het personeel voor hun inzet.

Voor andere patiënten die al in het ziekenhuis lagen, ging de zorg gewoon door.

Het Sint Jans Gasthuis neemt contact op met patiënten van wie de afspraak niet kon doorgaan, om een nieuwe afspraak in te plannen.

Presentatoren Elisabeth Steinz en Marco Geijtenbeek trekken deze week het land in om voor podcast De Dag mensen te spreken die in 2025 iets bijzonders maakten of meemaakten. Vandaag: het jaar van traumachirurg in Gaza en 'Woman of the Year' Geertje Govaert.

Govaert werkte dit jaar drie periodes van ongeveer zes weken in Gaza voor het internationale Rode Kruis en werd vanwege dat werk door Harper's Bazaar uitgeroepen tot 'Woman of the Year'. Ze vindt dat soort persoonlijke aandacht ongemakkelijk en vertelt in deze podcast liever over haar werk.

Als traumachirurg werkte ze ook al in andere oorlogsgebieden, maar zo erg als in Gaza heeft ze het niet eerder gezien, zegt ze. Hoe verwerkt ze al die beelden en gebeurtenissen?

Komend jaar wordt Govaert militair chirurg bij Defensie en zal ze dus niet terugkeren naar Gaza. Ze strijkt voorlopig neer in Rotterdam, waar ze een oude kerk heeft gekocht om in te wonen. Tijdens de rondleiding komen we vast te zitten in de kerktoren. Hoe loopt dit kerstverhaal af? En welk cijfer geeft ze aan dit intensieve jaar? Daar hoeft ze niet lang over na te denken.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie, montage, redactie: Elisabeth Steinz en Marco Geijtenbeek

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Goedemorgen! Het is de laatste dag van Serious Request, paus Leo houdt zijn eerste nachtmis en in Maleisië staan gesprekken gepland tussen Thailand en Cambodja over een nieuw staakt-het-vuren.

Eerst het weer: flink wat zon en slechts af en toe wat bewolking. De maximumtemperatuur is 1 tot 4 graden, maar door de matige tot krachtige wind uit oost tot noordoost ligt de gevoelstemperatuur ruim onder nul.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Kerken willen hun inkomen uit donaties een zetje geven met behulp van niet-christenen. De Actie Kerkbalans, een inzamelingsactie in januari, wil zich gaan richten op de nieuwe doelgroep. "Niet-christenen en andere mensen die minder betrokken zijn bij de kerk zijn vaak best bereid om geld te geven voor de kerk in hun wijk of dorp", zegt Anna Kruse van de organisatie.

Donaties die kerken ontvangen, blijven door het jaar heen stabiel, maar zijn niet genoeg om de inflatie bij te benen. Met de inzamelingsactie kunnen geloofsgemeenschappen extra kosten dekken.

Naast niet-christenen richt de actie zich ook op nieuwe en trouwe donateurs, ouderen en jongeren. "Voor sommige gemeenschappen is deze actie de levensader van de kerk", zegt Joost Schelling van VKB Kerkrentmeesters.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

In Purmerend is gisteravond een kat gered die gedurende een autorit van 70 kilometer vastzat onder de motorkap. De baasjes waren hun huisdier kwijt en besloten de locatietracker om het halsbandje van de kat te checken. Ze zagen het dier over de A2 bewegen.

Fijne dag!

Al sinds 2004 is het een vast gegeven in de dagen voor Kerst: 3FM Serious Request, beter bekend als het Glazen Huis. De benefietactie die een paar jaar geleden nog ten dode leek opgeschreven, is gereanimeerd tot een succesvol evenement.

De actie stevent bij de ontknoping vanavond af op een recordopbrengst. Volgens de laatste tussenstand is er al meer dan 12 miljoen euro opgehaald. De dag ervoor was dat nog ruim 10 miljoen euro.

Het geheim? Serious Request is met zijn tijd meegegaan. Waar het vroeger vooral kijken was naar dj's die een groot radio-evenement tot een succes maakten, heeft het nu veel meer weg van een festival en komen influencers in actie.

Op de Markt in Den Bosch, waar het Glazen Huis deze week staat, zijn dagelijks optredens van artiesten als Guus Meeuwis, Pommelien Thijs, Kensington en K3. Dat trekt een constante stroom bezoekers, die ook doneren aan het goede doel van dit jaar: kinderen met een spierziekte.

Veel publiek

De nieuwe opzet brak bij het publiek door bij de editie van vorig jaar in Zwolle. Die gemeente keek tevreden terug op het evenement. Uit onderzoek bleek dat tijdens de actieweek 740.000 unieke bezoekers de binnenstad bezochten, ruim 300.000 meer dan in dezelfde periode een jaar eerder.

De aanloop was op sommige momenten zo groot dat het Rodetorenplein in Zwolle, waar de studio stond, enkele keren werd afgesloten voor bezoekers. De eindshow met een optreden van Chef'Special werd zelfs geannuleerd vanwege de verwachte hoeveelheid publiek.

Terug bij het oude

Het concept van Serious Request is sinds 2021 weer terug bij hoe het in 2004 begon: deejays laten zich zes dagen opsluiten in een glazen radiostudio, ergens in Nederland. Daar eten ze niet, maar draaien verzoekplaatjes en zamelen zo geld in voor het goede doel.

In het begin was jarenlang een stijgende lijn te zien in de opbrengst, tot in 2014 de populariteit van radiozender NPO 3FM begon te dalen. Het record van aanvankelijk 12,25 miljoen euro in 2014, dat later opliep tot bijna 14 miljoen, zakte terug tot ruim 5 miljoen in 2017. Daarna ging het format op de schop en probeerde het radiostation nieuwe acties uit.

Dat werd niet het succes dat het Glazen Huis ooit was en daarom keerde de glazen studio vier jaar geleden terug. Hoewel de luistercijfers van 3FM nog altijd ver achterblijven bij de aantallen uit de beste jaren van de actie, worden er toch weer miljoenen euro's ingezameld, onder meer via sociale media.

In 2020 stopte Serious Request de samenwerking met het Rode Kruis. De acties daarvoor waren vooral gericht op noodhulp in het buitenland. Sindsdien werd vier van de vijf keer gekozen voor goede doelen dichter bij huis: coronaslachtoffers (2020), het vergeten kind (2022), ALS-patiënten (2023), kinderen met metabole ziekten (2024) en dit jaar kinderen met een spierziekte.

Regionale inzamelingen

Het lijkt erop dat het evenement nu vooral regionaal veel teweegbrengt. Cijfers zijn er nog niet, maar een blik op de actiepagina van 3FM laat zien dat de succesvolste inzamelingen dit jaar voor een groot deel uit de regio Den Bosch komen.

Ook de inzet van Louis van Gaal, die al jaren betrokken is bij Spieren voor Spieren, en de donatie van een half miljoen euro door een golfbaan van een Brabantse miljardair gaven het evenement vanaf dag één de nodige media-aandacht.

Daarnaast heeft de gaststad geprobeerd om in de weken voorafgaand aan het evenement de hele gemeente te mobiliseren en te verbinden door mensen samen te laten dansen.

'Supergoede sfeer'

Dat onderstreept Menno de Boer, zendermanager van NPO 3FM. Hij verklaart het succes van dit jaar door een sneeuwbaleffect. "Mensen kwamen vroeg in actie. Daarnaast kolkte en bruiste Den Bosch al vanaf het eerste moment dat bekend werd dat Serious Request hierheen kwam. Ik denk dat dat heeft geholpen."

De gemeente Den Bosch spreekt van een "supergoede sfeer" en noemt het evenement een warm plein vol muziek, verhalen en verbondenheid.

Als andere succesfactoren noemt De Boer het aansprekende goede doel van dit jaar en het samen genieten van muziek. "We zijn wel toe aan wat warmte in Nederland", legt hij uit.

Serious Request komt vanavond tot een ontknoping. Deejays Barend van Deelen, Sophie Hijlkema en Mart Meijer mogen dan het Glazen Huis verlaten en horen hoeveel geld ze hebben ingezameld.

De Amerikaanse president Trump mag de Nationale Garde niet tegen de zin van de burgemeester naar Chicago sturen. Dat heeft het Hooggerechtshof geoordeeld, nadat een lagere rechter er maanden geleden al een stokje voor had gestoken. Volgens een meerderheid van het hof heeft het Witte Huis nog niet goed aannemelijk gemaakt dat de inzet van de Garde echt nodig is.

Volgens Trump is de afdeling reservisten van het Amerikaanse leger nodig om de "wetteloosheid" in de stad te bestrijden, omdat de lokale Democratische bestuurders daar niet in slagen. Burgemeester Johnson en gouverneur Pritzker zeggen dat dat onzin is, omdat er geen wetteloosheid heerst en de misdaad al jaren sterk afneemt in de stad. Zij hebben daarbij de cijfers aan hun zijde.

Veel ruimte

Het gebeurde het afgelopen jaar zelden dat het Hooggerechtshof Trump terugfloot. Zes van de negen rechters zijn conservatief en door een Republikeinse president benoemd. Zij zijn geneigd om Trump veel ruimte te geven in het uitvoeren van zijn plannen tegen migranten en tegen progressief beleid van zijn voorgangers. Zo gaven ze Trump eerder de ruimte om transgender mensen te weren uit het leger, tegen het advies van militair deskundigen en burgerrechtenorganisaties in.

Drie conservatieve rechters stemden dan ook tegen het besluit om de president in toom te houden: Alito, Thomas en Gorsuch. Daarentegen stemden andere conservatieve rechters zoals Kavanaugh en Coney Barrett, die beiden werden benoemd door Trump, tegen het plan. Zij maken in hun vonnis wel duidelijk dat ze misschien in een later stadium toch Trump zijn zin zullen geven, als die beter aannemelijk kan maken dat de inzet van de Garde nodig is.

Trump stuurde de Nationale Garde ook al naar progressieve en overwegend Democratische steden als Washington DC, Portland en New Orleans, waar veel protest is tegen het harde immigratiebeleid van Trump. Die inzet had geen noemenswaardig effect op de misdaadcijfers in de steden.