NOS Nieuws - Algemeen

De dalai lama zelf voorspelt dat hij 113 jaar zal worden en dat maakt nadenken over zijn opvolging als leider van de Tibetaanse boeddhisten misschien voorbarig. Toch is zijn opvolging vlak voor de 90ste verjaardag van de dalai lama precies wat iedere Tibetaanse boeddhist bezighoudt.

Vanaf morgen gaat een groep hoge leiders van verschillende scholen binnen het Tibetaanse boeddhisme in gesprek met de dalai lama over zijn positie. Zo willen ze Chinese inmenging voorkomen. "De Chinese overheid is al jaren aan het plannen wat er moet gebeuren als de dalai lama overlijdt", zegt Berthe Jansen, universitair docent Tibetaanse Studies van de Universiteit Leiden.

Hoe de dalai lama zelf Chinese inmenging wil ondervangen, maakt hij mogelijk morgen duidelijk in een aangekondigde videoboodschap.

Reïncarnatie

Een dalai lama wordt aangewezen via reïncarnatie. Lama's moeten eerst sterven, zodat de nieuwe incarnatie, vaak in een jong kind, geïdentificeerd kan worden. Zo werd de huidige dalai lama, de veertiende, als 2-jarige jongen gevonden toen zoekteams door verschillende windstreken van Tibet trokken.

Onder leiding van Tenzin Gyatso, zoals de veertiende dalai lama heet, moesten veel Tibetanen vluchten toen de Chinezen Tibet in 1959 bezetten. Sindsdien leeft een groot deel van de Tibetanen met hem in ballingschap in het Noord-Indiase Dharamsala en ziet de gang van zaken rond zijn opvolging er heel anders uit.

"Er zijn zorgen bij het Tibetaanse volk dat onder druk van China de nieuwe dalai lama niet voldoende erkenning zal krijgen in de westerse wereld", zegt directeur Wangpo Tethong van de Internationale Campagne voor Tibet.

Door China gekozen

Controle krijgen over de meer dan 7 miljoen Tibetaanse boeddhisten is belangrijk voor China. Dat bleek al bij de opvolging van de op een na hoogste lama, de panchen lama, in 1989. China accepteerde de jongen die in bezet Tibet werd aangewezen niet en wees een eigen reïncarnatie aan. Van de eerste jongen en zijn familie is sinds 1995 niets meer vernomen.

Toch zegt Tethong dat de Chinezen gefaald hebben: " Geen Tibetaan gelooft dat deze door China gekozen jongen echt belangrijk is voor de religie".

Onder de huidige dalai lama is de strijd voor autonomie altijd vreedzaam gevoerd, maar bij versplintering van de gemeenschap kan er nieuw en radicaler verzet ontstaan. "Tibetanen zijn vreedzaam, maar ze worden ook al heel lang onderdrukt door de Chinese overheid, daarom kan ik hun reactie niet voorzien als China een eigen dalai lama uitroept", zegt Tethong.

Verschillende opties

In 2011 nam Tenzin Gyatso als politiek leider al afstand van de Tibetaanse volk. Bij zijn terugtreden zei hij dat hij een definitief besluit over zijn opvolging neemt als hij 90 is. Dat is op 6 juli, maar morgen al is er een speech aangekondigd waarin hij mogelijk meer duidelijkheid geeft.

"Hij heeft lang verschillende opties geopperd, zonder definitief een conclusie te trekken", zegt Jansen, die denkt dat hij op deze manier vooral wilde testen hoe verschillende uitkomsten vielen bij zijn achterban.

Want dat er opties zijn, is binnen het boeddhisme een compleet nieuw begrip, juist omdat de opvolging van de dalai lama altijd via reïncarnatie gaat. Eén van de opties die al eens voorbijkwam, is dat er geen nieuwe dalai lama zal zijn, maar daar lijkt Gyatso de laatste jaren van terug te komen. "Hij gaat morgen officieel aankondigen dat er een vijftiende dalai lama komt en dat hij geboren zal worden in een vrije wereld", denkt Jansen.

Een derde optie zou een overdracht van geest bij leven zijn. Ook dat is nog nooit eerder voorgekomen, maar het is geopperd om een mogelijk machtsvacuüm dat een zoektocht naar een nieuwe dalai lama tot gevolg kan hebben, te voorkomen. "Het kost minimaal negen maanden, want je moet een zwangerschap afwachten na de dood van de lama." Volgens Jansen kan dat bewustzijn er zelfs voor kiezen om nog jaren te wachten met reïncarneren.

Spannende dag

De leider van de Tibetaanse overheid Penpa Tsering zei eerder tegen The Economist dat China sinds enkele jaren de regering polst over het tijdspad van opvolging. "Als er een ding is waar China niet tegen kan, is het onduidelijkheid" zegt Tsering.

Voor de Tibetanen is het vooral belangrijk dat er voor de Tibetaanse keuze voor opvolging van de dalai lama internationale steun is, vooral vanuit de VS en India, hoe die opvolging er ook uitziet. "Ik ben jaloers op jonge Tibetanen die de groei van een nieuwe dalai lama op het wereldtoneel gaan meemaken", zegt de 60-jarige Tethong. Zoals zo veel Tibetanen kende hij nooit een andere leider. Morgen wordt daarom een extra spannende dag voor hem.

Deense vrouwen die 18 worden, kunnen na vandaag opgeroepen worden om te dienen in het Deense leger. Dat leger komt personeel tekort. Het aantal vrijwilligers dat zich meldt, is niet voldoende.

Om dat aan te vullen, kunnen al langer mannen die 18 worden worden opgeroepen om in het leger te dienen. Vanaf morgen geldt dat ook voor vrouwen. Wie zich moet melden en wie niet wordt bepaald door loting.

Tegelijkertijd wordt de diensttijd voor opgeroepen dienstplichtigen verlengd van vier naar elf maanden.

Russische dreiging

De regeling zou eigenlijk begin 2027 ingaan, maar dat is vanwege de "huidige veiligheidssituatie" vervroegd, zegt de kolonel die voor de dienstplicht verantwoordelijke is tegen persbureau AP. Hij doelt daarmee op de dreiging die van Rusland uitgaat. "Door het aantal dienstplichtigen te vergroten, verhoog je de gevechtskracht."

Opgeroepen dienstplichtigen ondergaan eerst een training van vijf maanden. Daarna volgt een periode van zes maanden actieve dienst en aanvullende opleidingen.

Denemarken volgt het voorbeeld van de buurlanden Noorwegen en Zweden. Noorwegen kent al sinds 2013 militaire opkomstplicht voor vrouwen, Zweden sinds 2017.

Niet in Nederland

Ook het Nederlandse leger heeft meer mensen nodig. De minister en staatssecretaris van Defensie kondigden vorig jaar maatregelen aan. De oude dienstplicht keert "niet direct" terug, schreven ze in de Defensienota, maar er wordt wel gezocht naar "een dienmodel dat voorziet in maatregelen met een (gradueel) meer verplichtend karakter".

Een groot deel van de vijftigplussers zegt dat er onvoldoende waardering is voor ouderen in de samenleving, staat in een onderzoek van Stichting Ideële Reclame (SIRE). Vijftigplussers hebben te maken met vooroordelen, waardoor ze zich naar die vooroordelen gaan gedragen en dat heeft volgens SIRE negatieve gevolgen.

Volgens SIRE is seniorisme, discriminatie op basis van leeftijd, een groeiend probleem in de samenleving.

De stichting heeft daarom de campagne Je bent nooit te oud om te leven in het leven geroepen, om vooroordelen te ontkrachten en om te laten zien dat vijftigplussers nog volop in het leven staan.

'Kwetsbaar'

De meest gehoorde vooroordelen waar vijftigplussers volgens SIRE mee te maken hebben, zijn het niet openstaan voor nieuwe dingen, eenzaam zijn en dingen minder zelf kunnen. Ook dat ouderen kwetsbaar zijn en vaker hulp nodig hebben, zijn hardnekkige vooroordelen volgens SIRE.

"Het idee dat alle ouderen kwetsbaar zijn, is een misvatting met verstrekkende gevolgen" legt hoogleraar Richard Ridderinkhof van de Universiteit van Amsterdam uit. Hij doet onderzoek naar onder meer seniorisme. "Als je vaak hoort dat je 'op' bent, ga je je ernaar gedragen."

Dat heeft volgens de onderzoeker veel gevolgen voor de fysieke en mentale gezondheid. "Mensen met een negatieve kijk op hun eigen ouder worden leven zelfs gemiddeld 7,5 jaar korter", aldus Richard Ridderinkhof.

De campagne roept ouderen dan ook op om zich te blijven uitdagen, want de komende jaren zal de vergrijzing verder toenemen in Nederland. Het is volgens SIRE daarom belangrijk dat er wordt nagedacht over hoe iemand gezond en prettig oud wordt.

Vergrijzing

Belangenvereniging voor ouderen ANBO-PCOB is blij met de bewustwordingscampagne. Volgens de vereniging zal in 2040 een kwart van de Nederlandse bevolking 65 jaar of ouder zijn. Omdat ouderen steeds essentiëler worden voor de samenleving moeten ze daarom ook betrokken blijven, zegt ANBO-PCOB.

"Ouderen leveren een enorme bijdrage in de samenleving en daar wordt soms makkelijk aan voorbijgegaan. Ze doen bijvoorbeeld veel vrijwilligerswerk en passen op de kinderen."

Ouderen hebben bovendien ook veel kennis, zegt ANBO-PCOB. "Je ziet bij bedrijven dat 65-plussers langer blijven werken. 65 is een soort getal waarbij het beeld is ontstaan dat mensen zijn afgeschreven, terwijl de levensverwachting met tien jaar is gestegen", legt een woordvoerder uit.

Geen creditcard

Vooral 65-plussers hebben te maken met seniorisme, zegt de vereniging. Bedrijven houden volgens ANBO-PCOB vast aan een maximumleeftijd voor hun producten waardoor ouderen worden buitengesloten. "Ouderen kunnen bijvoorbeeld geen creditcard aanvragen vanaf een bepaalde leeftijd of betalen meer voor een verzekering, terwijl daar geen goede onderbouwing voor is."

Volgens de vereniging voor ouderen kan iemand van 75 jaar megavitaal zijn: "Wij zeggen: kijk niet naar het getal, maar naar wie je voor je hebt."

De snelweg A7 op de Afsluitdijk is vanmiddag in beide richtingen enige tijd dicht geweest vanwege "technische problemen bij de Stevinsluizen". Na ongeveer een uur meldde Rijkswaterstaat dat de weg weer open is.

Over de oorzaak van de storing is nog niets bekend. Het is dus ook niet duidelijk of het met de hitte te maken heeft.

Automobilisten kregen het advies om te rijden via de A6 door de Flevopolder. Aan beide kanten ontstond een kilometerslange file.

Vorig weekend was de Afsluitdijk ook enige tijd afgesloten door een actie van Extinction Rebellion tegen gasboringen in de Waddenzee.

Het openluchtzwembad in Wateringen (Zuid-Holland) neemt maatregelen na overlast door jongeren. Gisteren werd het zwembad zelfs ontruimd vanwege ongeregeldheden.

Leo Zwinkels, manager van het bad, baalt enorm: "We werden gisteren overlopen door groepen jongeren. Ze bedreigden andere mensen, pikten spullen. Toen twee groepen van 25 á 30 man achter elkaar aan renden, konden we het niet meer managen en is de politie gebeld", zegt hij bij Omroep West.

Begeleiding van ouders

Medewerkers zijn vanochtend bij elkaar gekomen om te praten over de ongeregeldheden en maatregelen te bedenken. Het zwembad heeft nu een bord bij de ingang gehangen met daarop de tekst: 'Onder 18 jaar zonder ouder (of voogd) geen toegang'. Het bad kan zo groepen die eerder overlast gaven bij de deur weren.

"Dit geldt voor iedereen, ook voor meiden. We willen op zijn minst een ouder bij de toegang zien. Jongeren zijn welkom, mits ze zich gedragen."

1600 mensen

Zeker met het warme weer is het druk in het onlangs gerenoveerde bad. Er is plek voor zo'n 1600 bezoekers.

Minder mensen binnenlaten, is geen optie, zegt een medewerker. Het zwembad verkoopt geen tickets meer aan de deur, maar alleen vooraf online. "We hebben een maximum aantal kaartjes beschikbaar en daardoor voorkomen we dat het echt te druk wordt."

Na de excuses voor het slavernijverleden die premier Rutte en de koning twee jaar geleden maakten, moet er een vervolg komen om een eind te maken aan de achterstelling van de nazaten van tot slaaf gemaakten. Dat was de centrale boodschap bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden in het Oosterpark in Amsterdam.

Ook wezen verschillende sprekers erop dat nog lang niet iedereen het belang van de herdenking inziet en dat het "witte superioriteitsgevoel" niet weg is en weer de kop opsteekt.

De Amsterdamse burgemeester Halsema zei dat de geschiedenis helaas geen rechte weg vooruit is, maar dat er ondanks tegenwerking "uiteindelijk maar één uitkomst kan zijn: de inlossing van de universele menselijke belofte van vrijheid voor allen".

Olifant in de kamer

Wendeline Flores van NiNsee (Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis) en voormalig minister-president van Sint-Maarten Silveria Jacobs zeiden dat er ook geld nodig is om een eind te maken aan de structurele achterstelling waar nabestaanden van tot slaaf gemaakten mee te maken hebben.

Zo werd in Amsterdam stilgestaan bij het afschaffen van het slavernijverleden:

Volgens Flores worden de kosten anders nog veel hoger, denk bijvoorbeeld voor de zorg die nodig is voor mensen die als gevolg van hun achterstelling kampen met een slechte gezondheid.

Jacobs sloeg een felle toon aan. Ze toonde zich dankbaar voor de excuses, maar "er wordt niet gepraat over hoe we gecompenseerd worden voor de schade die we tot vandaag ervaren. Dat blijft de roze olifant in de kamer".

Nicolaas Beets

Demissionair premier Schoof zei er in zijn toespraak niets over, al zei hij wel dat we als samenleving doorgaan op het pad dat is ingeslagen door zijn voorganger en door de koning. Hij herinnerde eraan dat er de laatste twee jaar tal van initiatieven zijn geweest. Schoof wees er onder meer op dat het voor nabestaanden van tot slaaf gemaakten gemakkelijker is geworden om hun achternaam te veranderen. Dit soort initiatieven gaat door, verzekerde hij. "We zijn onderweg."

Om te illustreren dat de verwerking van het slavernijverleden een zaak van iedereen is, citeerde hij de Nederlandse dichter, schrijver en dominee Nicolaas Beets, die in 1853 dichtte: 'Laat de ketens vallen. Breekt, verbreekt het juk!'. Tien jaar later schafte Nederland de slavernij af. Wel volgde daarop een periode van zogenoemd staatstoezicht waarbij de voormalige tot slaaf gemaakten nog tien jaar op de plantages moesten doorwerken.

Martin Bosma

Na de toespraken werden er kransen gelegd bij het Nationaal Slavernijmonument. Namens de Tweede Kamer deed ondervoorzitter Tom van der Lee (GroenLinks/PvdA) dat. Voorzitter Martin Bosma was ook dit jaar niet bij de herdenking.

De herdenking was vanwege de hitte vervroegd en er waren witte paraplu's en flesjes water uitgedeeld. Ondanks de hitte waren honderden mensen naar het Oosterpark gekomen. Vandaag is het 162 jaar geleden dat de slavernij in Suriname werd afgeschaft. Het Keti Koti-festival waar dit herdacht wordt, gaat nog de hele dag door.

Premier Paetongtarn Shinawatra is door het Thaise grondwettelijke hof geschorst zolang er een gerechtelijk onderzoek naar haar loopt. De kans bestaat dat ze moet aftreden.

Het onderzoek werd ingesteld nadat 36 senatoren een klacht tegen haar hadden ingediend vanwege een uitgelekt telefoongesprek met de Cambodjaanse oud-premier Hun Sen. Daarin bespraken ze het grensconflict tussen Cambodja en Thailand dat de afgelopen weken hoog is opgelopen.

In het telefoongesprek sprak Paetongtarn de 72-jarige voormalige leider van Cambodja aan als "oom" en beschreef ze een hoge Thaise militair in de grensregio als haar "tegenstander". Dat laatste ligt heel gevoelig in Thailand, waar het leger veel macht heeft.

Bevriend met vader

Ook zei ze tegen Hun Sen, die bevriend is met haar vader, de voormalige premier van Thailand, dat hij haar moest laten weten wat hij nodig had en dat ze zou proberen dat te regelen.

De premier heeft laten weten dat ze haar schorsing accepteert en heeft ook haar excuses aangeboden voor het telefoongesprek, dat ze "een onderhandelingstactiek" noemde.

Paetongtarn mag voorlopig wel aanblijven als minister van Cultuur. In aanloop naar de uitspraak van het hof had ze de samenstelling van het kabinet gewijzigd en zichzelf naast premier ook minister van Cultuur gemaakt in de hoop na een schorsing toch in het kabinet te kunnen blijven.

Vicepremier Suriya Juangroongruangkit neemt naar verwachting haar premierstaken over.

Motie van wantrouwen

In Thailand is het al langer politiek onrustig. Naar aanleiding van het telefoongesprek trok een grote partij zich terug uit de coalitie, waardoor de regering nog maar een krappe meerderheid heeft. De oppositie bereidt een motie van wantrouwen voor tegen Paetongtarn.

Uit een recente opiniepeiling zou blijken dat ook nog maar 9,2 procent van de Thaise bevolking haar steunt. Zaterdag gingen in Bangkok duizenden mensen de straat op om Paetongtarns aftreden te eisen.

In een appartementencomplex in Amsterdam-West is vannacht brand uitgebroken na een explosie. Vier bewoners sprongen vanaf de eerste verdieping naar beneden om aan het vuur te ontsnappen. Een van hen raakte daarbij gewond aan zijn voet.

De vier bewoners hadden ook rook ingeademd en moesten worden behandeld in de ambulance.

Rond 00.30 uur was een harde knal te horen in de wijk De Baarsjes, meldden omwonenden aan stadszender AT5. De voordeur van een complex aan de Orteliusstraat raakte beschadigd. Vervolgens ontstond brand in de trappenhal. Door het vuur en de rook konden bewoners van de bovengelegen woningen niet meer naar buiten zonder te springen.

Bewoners niet terug

Meerdere appartementen zijn ontruimd. Hoeveel mensen het gebouw moesten verlaten is niet precies duidelijk. Het ambulancepersoneel heeft zo'n tien mensen nagekeken.

Nadat het vuur geblust was, is nog een gaslek ontdekt. Bewoners konden daarom vannacht nog niet terug naar huis. Het is onduidelijk of zij vandaag weer naar huis kunnen.

Over de explosie is verder nog niets bekend. De politie doet onderzoek.

Op verschillende plaatsen in het land wordt vandaag om 12.00 uur een minuut lang getoeterd, geloeid en ander lawaai gemaakt. Bedrijven, vakbonden en werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vragen daarmee aandacht voor de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie. Zij maken zich daar grote zorgen over.

Belangrijk hierin zijn de hoge energiekosten voor de Nederlandse industrie. Voor grote Nederlandse industriebedrijven liggen die volgens de actievoerende partijen "tot wel tientallen procenten hoger dan in bijvoorbeeld Duitsland".

Eerlijk speelveld

"We gaan ervan uit dat het een behoorlijk lawaai is", zegt Victor van der Chijs, voorzitter van belangenbehartiger van bedrijven in de Rotterdamse haven Deltalinqs. "Van schepen met scheepshoorns hebben we er natuurlijk veel in Rotterdam. Maar zelfs op de Coolsingel gaat het alarm luiden, want de burgemeester en wethouder gaan daar voor het stadhuis de bel luiden."

"Nederlandse bedrijven hebben echt moeite om te concurreren met het buitenland. Dat heeft te maken met hoge energiekosten hier. Het is net alsof er een penalty op elektriciteit is in Nederland", zegt van der Chijs.

Hij vertelt dat er hier in vergelijking met het buitenland extra energiebelastingen zijn en dat bedrijven moeite hebben om aansluitingen te krijgen. "Ook worden door het stikstofprobleem vergunningen traag verleend en is er wisselend overheidsbeleid waardoor bedrijven onzeker zijn over wat de toekomst brengt."

Het is niet zo dat buitenlandse industrie geen problemen ondervindt, zegt Van der Chijs. "Maar in Duitsland zorgt de nieuwe regering bijvoorbeeld voor belastingmaatregelen en verlaging van de energiekosten, zodat de industrie goed kan concurreren. Daar hebben ze gezegd dat ze de industrie zo'n belangrijk onderdeel vinden van de economie en maatschappij."

Niet alleen in de Rotterdamse haven, maar ook bij bijvoorbeeld Chemelot in Geleen en bij goederentreinen van DB Cargo klinkt vandaag protestgeluid. Vooraf werden omwonenden gewaarschuwd niet te schrikken van de actie: er dreigt geen gevaar.

Klimaatpakket

In april presenteerde minister Hermans van Klimaat en Groene Groei nog haar klimaatpakket. Die plannen helpen de Nederlandse industrie, onder meer door procedures rond het aanleggen van stroomkabels en het opslaan van CO2 te versimpelen. Ook kondigde Hermans aan de plasticheffing te schrappen. Industriebedrijven reageerden hier enthousiast op, maar wezen ook toen al op het heetste hangijzer: de hoge energiekosten.

"Ze heeft een aantal stevige maatregelen genomen, die zijn zeer nodig en welkom", zegt Van der Chijs. Maar hij benadrukt dat dit lang niet genoeg is. "Dat pakket zorgt ervoor dat de kloof met buurlanden niet groter wordt, maar ook zeker niet kleiner."

Demissionair minister Van Hijum wil dat er een einde komt aan een sluiproute waarmee arbeidskrachten van buiten de EU naar Nederland worden gehaald. Hij vindt dat zij eerst drie maanden moeten hebben gewerkt in het land waar zij een werk- en verblijfsvergunning krijgen, voordat zij hier aan de slag kunnen.

Mensen van buiten de Europese Unie mogen alleen in een EU-land werken met een werk- en verblijfsvergunning. Nederland is zeer terughoudend in het afgeven van dergelijke vergunningen. Maar bijvoorbeeld Polen en Litouwen zijn daar gemakkelijker in, schrijft Van Hijum in een brief aan de Tweede Kamer.

Volgens hem kwamen er in 2024 zeker 27.304 mensen uit landen als Georgië, Oezbekistan en Azerbeidzjan naar Nederland, nadat ze waren ingehuurd door een uitzendbureau in een ander Europees land. Het zou zelfs voorkomen dat ze daar niet eens een tussenstop maken, maar in het kader van vrij verkeer in Europa linea recta hiernaartoe komen.

Europese regels

Van Hijum wil dat hij er duidelijker regels komen, in Nederland en in Europa. Zo wil hij een termijn van ten minste drie maanden afspreken voor werknemers van buiten de EU. Daarnaast vindt hij dat zij alleen nog mogen werken in de branche waarvoor zij een werkvergunning hebben gekregen. Nu komt het nog voor dat mensen met een vergunning voor de zorg in een Nederlands slachthuis terechtkomen.

Van Hijum zegt in februari namens zeven landen al gevraagd te hebben om "schimmige constructies" in de Europese wetgeving aan te pakken. Hij wil dat Nederland zich blijft inzetten voor het onderwerp.

In De Telegraaf zei hij vanochtend dat de klus waarschijnlijk zal moeten worden afgemaakt door zijn opvolger. "Ik hoop zeer dat het heel serieus wordt voortgezet. Ik heb wel het gevoel dat er brede consensus is om misstanden in de arbeidsmigratie aan te pakken."

De kustwacht heeft urenlang gekampt met een netwerkstoring waardoor geen gebruik gemaakt kon worden van de radiosystemen. Hierdoor kon de kustwacht niet meer meeluisteren met het scheepvaartverkeer en dus ook geen noodmeldingen ontvangen via dit systeem.

De storing werd rond 06.00 uur opgemerkt. Rond 13.24 meldde de kustwacht dat de storing verholpen was. "De storing werd veroorzaakt door een probleem met een 'routeringsprotocol'. Dat is een onderdeel in het netwerk dat zorgt dat gegevens (berichten) de juiste weg volgen", schrijft de kustwacht.

De storing was alleen bij de kustwacht. Schepen konden onderling nog wel communiceren en ook Rijkswaterstaat en de kustwachten van buurlanden België en Groot-Brittannië konden nog noodmeldingen ontvangen.

Rijkswaterstaat

De Nederlandse kustwacht had onder meer Rijkswaterstaat, de Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij (KNRM) en rederijen gevraagd om de meldingen goed in de gaten te houden en via de telefoon door te spelen.

Het is zeer uitzonderlijk dat het systeem er zo lang uit ligt, meldt een woordvoerder. "We hebben wel eens een storing gehad, maar dan was een reset voldoende."

Volgens de woordvoerder is het vandaag ondanks het mooie weer niet extreem druk met pleziervaart voor de kust. "Het is een doordeweekse dag en het is nog geen vakantietijd."

Steeds meer mensen met kanker zijn vier jaar na de diagnose nog in leven. De groep is gegroeid van 51 procent in 1995 naar 72 procent in 2023, blijkt uit de nieuwste cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie. Jongeren overleven de ziekte vaker dan ouderen.

Ieder jaar nemen de overlevingskansen met gemiddeld 1 procentpunt toe, zegt het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Tumoren die het meest succesvol worden behandeld zijn onder andere huidkanker, borstkanker, prostaatkanker en zaadbalkanker.

Bij alvleesklierkanker is de kans op overleving het kleinst, minder dan 10 procent. Dat geldt ook voor uitgezaaide kanker waarvan niet wordt ontdekt waar in het lichaam de ziekte is ontstaan.

Leeftijdsverschil

Patiënten die jonger zijn dan 65 jaar overleven de ziekte vaker dan ouderen, maar de laatste jaren nemen ook voor ouderen de overlevingskansen toe. Toch blijft er een duidelijk verschil te zien tussen de leeftijdscategorieën,

Otto Visser van het IKNL pleit daarom voor meer onderzoek naar behandelingen bij oudere kankerpatiënten. "Veel verbeteringen in behandelingen, zoals betere operaties of ruimere toepassing van chemotherapie of stamceltransplantatie zijn aanvankelijk gericht op jongere patiënten, die dit soort zware behandelingen vaak beter kunnen verdragen dan oudere patiënten."

Visser noemt het bemoedigend dat de overlevingskansen van ouderen de laatste jaren iets groter zijn worden. Dat heeft volgens hem waarschijnlijk te maken met de komst van nieuwe geneesmiddelen die ook door ouderen goed te verdragen zijn.

Ook spelen andere factoren een rol. Ouderen kunnen niet alle behandelingen even goed aan als jongeren omdat ze minder fit zijn. Daarnaast krijgen ouderen te maken met andere vormen van kanker.

Verdubbeling

Het aantal nieuwe gevallen van kanker is door de jaren heen flink toegenomen. In 1995 werden jaarlijks zo'n 66.000 gevallen ontdekt, nu zijn dat er bijna 130.000. In mei stelde IKNL vast dat kanker steeds vaker bij jongvolwassenen voorkomt.

In 2023 overleden ruim 46.000 mensen aan kanker. Dat aantal blijft sinds 2016 ongeveer gelijk, terwijl het aantal gevallen van kanker wel is toegenomen.

Na bijna veertig jaar verdwijnt de naam SNS Bank definitief uit het straatbeeld. Alle 1,5 miljoen klanten van de Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken, kortweg SNS, bankieren vanaf vandaag bij de Algemene Spaarbank voor Nederland: ASN Bank.

De afgelopen dagen werden alle 116 kantoren van SNS in snel tempo omgebouwd tot ASN-kantoren. De paarse kleur is nu rood en het logo met een caleidoscoop een eekhoorn. Tegelijk is in Utrecht het blauwe logo van moederbedrijf de Volksbank van de gevel gehaald. Ook die heet vanaf nu ASN Bank.

Daarmee zet de vierde bank van het land, al twaalf jaar volledig in staatshanden, een bezuinigingsplan door dat politiek niet onomstreden is. In december kondigde de Volksbank aan zijn naam te veranderen in ASN. Hierbij zouden de andere merken SNS, RegioBank en BLG Wonen verdwijnen.

De naamsverandering zou gepaard gaan met het verdwijnen van veel banen, werd meteen gezegd. Vandaag meldt de bank dat in een halfjaar tijd meer dan 700 fulltimers zijn vertrokken.

Helft kantoren weg

De verandering in ASN gaat ook ten koste van bijna de helft van de kantoren. Er blijven er 320 tot 360 over, mede omdat SNS- en Regiobank-kantoren bij elkaar in de buurt samengaan. Die stap wordt pas begin volgend jaar gezet, als ook Regiobank opgaat in ASN. Daarna verdwijnt hypotheekdochter BLG Wonen.

De transformatie naar ASN Bank is tegen het zere been van een meerderheid van de Tweede Kamer. Die wilde dat er niets zou veranderen en dat de Volksbank gewoon de Volksbank bleef heten. Ook mochten er van die Kamermeerderheid geen kantoren sluiten, zo stond in een motie.

Demissionair minister Heinen van Financiën legde vorige maand het wensenlijstje van de Kamer naast zich neer. Hij stelde dat de Staat zich niet mag bemoeien met de commerciële strategie van de Volksbank, ook al heeft de Staat alle aandelen in handen.

SNS Reaal

De Volksbank is het laatste deel van voormalig bankverzekeraar SNS Reaal, die tijdens de kredietcrisis failliet dreigde te gaan. Om het geld van spaarders te redden, werd SNS Reaal in februari 2013 genationaliseerd.

De verzekeringstak, tegenwoordig Athora geheten, werd na twee jaar verkocht. De vastgoedbank die SNS Reaal tijdens de crisis ten val bracht, werd al in 2014 verkocht. In 2017 veranderde de bankdivisie de naam in de Volksbank.

De naam SNS Bank ontstond in 1987 toen de Gelders Utrechtse Spaarbank en de Spaarbank Limburg opgingen in de Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken, afgekort tot SNS. Hun voorgangers hebben een veel langere historie. In 1818 werd met de Maatschappij tot nut van 't Algemeen de eerste nutsspaarbank in Nederland opgericht.

Burger leren sparen

Het doel van de nutsspaarbanken was om de 'gewone burger' te leren sparen. Het aantal spaarbanken groeide sindsdien als kool, tot zij vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw steeds vaker fuseerden.

SNS Bank groeide sinds 1987 snel uit tot de vierde bank van het land doordat meer spaarbanken zich onder de SNS-vlag schaarden. In 1997 fuseerde SNS Groep met verzekeraar Reaal tot SNS Reaal.

Met de naamsverandering krijgen de 800.000 klanten van ASN er nu ook een kantoor bij. ASN, opgericht in 1960 als 'duurzame' bank door de voorloper van de vakbond FNV, heeft nooit eerder gewerkt met filialen.

Een hoogbejaarde Brit is schuldig bevonden aan een moord en verkrachting van ruim een halve eeuw oud. De 92-jarige Ryland Headley werd in november opgepakt voor wat hij Louisa Dunne in 1967 aandeed. Het is volgens de Britse politie de oudste coldcase die ze ooit hebben opgelost.

De 75-jarige weduwe Dunne werd op 28 juni 1967 thuis in Bristol overvallen. Buren meldden later dat ze een angstschreeuw in de nacht hadden gehoord, maar ze hadden pas door dat het mis was toen Dunne die ochtend haar krant niet oppikte. Agenten vonden haar gewurgd met een sjaal in de woonkamer.

"Een meedogenloze en wrede daad van een ontaarde man", omschreef de rechter de misdaad vandaag toen hij Headley tot levenslang veroordeelde. "U zult nooit meer vrijkomen. U sterft in de gevangenis."

Handafdruk

Omdat er indertijd geen verdachten waren, zette de politie een groot onderzoek op. Vanwege de vondst van een gedeeltelijke handafdruk moesten 19.000 mannen en jongens in een straal van 1,5 mijl rond het plaats delict palmafdrukken laten maken. Headley, toen 34, woonde op dat moment 1,6 mijl van Dunne's huis.

Een buurtonderzoek waarbij 8000 huizen werden aangedaan en 2000 verklaringen werden afgenomen, mocht ook niet baten. Het bewijsmateriaal werd uiteindelijk opgeslagen en de vrees bestond dat de lustmoord nooit zou worden opgelost.

DNA-match

In 2023 besloot een coldcaseteam toch nog een poging te wagen. Naast alle verklaringen en politiefoto's bleef ook de kleding bewaard die Dunne die nacht had aangehad. Het lukte rechercheurs om DNA-sporen veilig te stellen, een techniek die indertijd nog niet bestond.

Ze kregen een match door DNA-materiaal dat Headley in 2012 had afgestaan, toen hij was beschuldigd van geweld. "Een kippenvelmomentje", zegt onderzoeker Joanne Smith. Ze noemt het het bewijs dat moordenaars "nooit kunnen stoppen met over hun schouder te kijken". Hoewel na zijn arrestatie ook zijn handpalm overeen bleek te komen, weigerde Headley een bekentenis af te leggen.

Headley, die indertijd geen strafblad had, bleek zich later nog vaker schuldig te hebben gemaakt aan "huiveringwekkende soortgelijke misdaden", aldus de onderzoekers. Hij had in 1978 schuld bekend aan verkrachting van twee vrouwen van 79 en 84 in Ipswich, ook weer twee kwetsbare slachtoffers. Hij had daar zeven jaar cel voor gekregen.

Joanne Smith erkent dat Headly inmiddels een kwetsbare oude man is, maar werkte toch keihard om hem nog voor de rechter te krijgen. "Als je leest wat hij de vrouwen aandeed die hij in de jaren 70 aanviel, dan besef je wat voor gruwelijke dingen hij hen heeft aangedaan."

Dunne's kleindochter, inmiddels even oud als haar oma ten tijde van haar dood, had zich er al bij neergelegd dat de zaak nooit opgelost zou worden. "Ik heb gemerkt dat er een stigma rust op verkrachting en moord, dus praatte ik er nauwelijks over", vertelde ze de politie. "Mijn moeder is er nooit van hersteld, de angst beheerste de rest van haar leven."

Ze noemt het emotioneel zwaar dat zij nu op deze leeftijd nog de verantwoordelijkheid krijgt te spreken voor overleden dierbaren. "Het is spijtig dat al die mensen die Louisa kenden en liefhadden er niet meer zijn om het recht te zien zegevieren."

Op de wegen rond Amsterdam is vanochtend veel vertraging vanwege een ongeval en werkzaamheden.

Het zuidelijke gedeelte van de A10 is vanwege geplande werkzaamheden afgesloten. Ook de A9 tussen Raasdorp en Badhoevedorp was tot ongeveer 07.45 uur afgesloten voor een spoedreparatie en politieonderzoek.

Daar is de weg beschadigd door een aanrijding van gisteren tussen een vrachtwagen en zeker twee auto's. Gisteren werd gemeld dat er een persoon om het leven was gekomen. Vandaag meldt de politie dat ook een tweede persoon om het leven is gekomen. De slachtoffers zaten in aparte auto's.

De bestuurder van de vrachtwagen is na controle in het ziekenhuis aangehouden. Hij zit vast op verdenking van betrokkenheid bij een ongeval met zwaar lichamelijk letsel of overlijden.

Omdat de A10 Zuid is afgesloten, is de A9 aangewezen als omleidingsroute. Vanwege het ongeval kon verkeer hier echter ook geen gebruik van maken. Op het hoogtepunt was er een vertraging van zo'n 45 minuten.

De A9 is inmiddels weer open, maar het asfalt moet wel later op de dag verder worden hersteld. Er geldt voor de gehele dag een snelheidsbeperking van 70 kilometer per uur.

Het herstel van het asfalt gaat na 21.00 uur gebeuren, meldt een woordvoerder van Rijkswaterstaat aan de NOS. Het is nog onduidelijk of de gehele weg tussen Raasdorp en Badhoevedorp wordt afgesloten of dat er een rijstrook beschikbaar blijft.

De visdeurbel in Utrecht gaat na ruim drie maanden weer uit vandaag. Het trekseizoen van de vissen is voorbij en daarom neemt de livestream een pauze tot volgend jaar. De afgelopen maanden keken er volgens RTV Utrecht 2,3 miljoen mensen naar de stream, goed voor 30 miljoen bezoeken.

Via een onderwatercamera op visdeurbel.nl kunnen mensen meekijken en de sluiswachter inschakelen als er vissen wachten voor de Weerdsluis bij het centrum. De visdeurbel is bedoeld om de migratie van vissen te bevorderen.

In totaal werd er ruim 200.000 keer 'aangebeld' om vissen te helpen de sluis veilig te passeren. Via de website kunnen maximaal 2000 bezoekers tegelijkertijd aanbellen. In maart was de site zelfs overbelast omdat zoveel mensen tegelijk wilden helpen.

Populair in het buitenland

Ook buiten Nederland is de visdeurbel populair. De meeste bezoekers kwamen dit jaar, naast Nederland, uit de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk.

De vispassage was dit jaar te zien in het Amerikaanse satirische nieuwsprogramma Last Week Tonight with John Oliver en op het journaal in Hongkong. Ierse kinderen volgden de stream via een scherm in de bibliotheek.

Utrechts icoon

"De visdeurbel is inmiddels niet alleen een Utrechts icoon, maar ook ver daarbuiten is deze niet meer weg te denken", zegt wethouder Linda Voortman van Groen en Dierenwelzijn. "Het maakt mij heel trots, omdat het laat zien hoeveel mensen plezier ervaren van de visdeurbel, maar ook hoe belangrijk deze is."

Op 2 maart 2026 gaat de visdeurbel weer aan.

Gisteren was het heet en vandaag en morgen wordt het nog heter. Vanwege de extreme hitte geldt vandaag in Noord-Brabant, Limburg en Gelderland zelfs code oranje voor gevaarlijk weer, iets wat slechts vier keer eerder gebeurde en nog nooit zo vroeg in het jaar.

Maar hoe bijzonder is dat nou helemaal, die "extreme hitte"? Het is toch gewoon juli, de zomer is begonnen en bij zomerweer horen toch gewoon hoge temperaturen? Klimaatonderzoeker Hylke de Vries van het KNMI beantwoordt vijf vragen over het warme weer en wat de rol van klimaatverandering hierbij is.

Waarom is het hier nu zo warm?

"De huidige hitte komt doordat er warme lucht vanuit de Sahara, met een oorsprong ver ten zuiden van ons, geleidelijk via Spanje en Frankrijk over Nederland is uitgespreid. Koelere lucht ligt natuurlijk op de Atlantische Oceaan altijd op de loer en afhankelijk van hoe snel die zich opdringt, hebben wij deze week te maken met de extreme hitte. Dat betekent vandaag en morgen in ieder geval nog hitte. Daarna koelt het waarschijnlijk af."

'Extreme hitte' noem je het. Zo bijzonder is het toch niet dat het heet is in de zomer?

"Nee, dat het 's zomers heet is, hoort er inderdaad bij. Het Nederlandse klimaat is heel variabel en wordt voor een belangrijk deel bepaald door de opeenvolging van hoge- en lagedrukgebieden. Als de wind uit het noorden komt is het meestal kouder dan wanneer de wind uit het zuiden komt.

En soms wordt het dus zo warm dat er sprake is van een hittegolf. Hiervoor moet de maximumtemperatuur in een tijdsbestek van vijf dagen minimaal 25 graden halen, en op drie daarvan tenminste 30. Als dit criterium gehaald wordt in De Bilt is er sprake van een nationale hittegolf. Doordat de aarde vrijwel overal opwarmt door klimaatverandering, warmen hittegolven 'automatisch' mee op en duren ze langer.

Dat zit zo: in de meest eenvoudige benadering van klimaatverandering worden alle dagen wat warmer. Als je dan turft hoe vaak het 30 graden wordt, dan neemt dat aantal dagen toe. In werkelijkheid warmen de warmste dagen nog sneller op dan het gemiddelde. Hierdoor nemen de extremen aan de warme kant relatief gezien dus ook nog sneller toe."

Op wat voor manier speelt klimaatverandering een rol?

"Om de rol van klimaatverandering bij een weerverschijnsel en de intensiteit ervan te achterhalen is een wetenschap ontwikkeld die we 'klimaatattributie' noemen. Daarmee kunnen we aan de hand van waarnemingen, klimaatmodellen en statistische analyses aantonen of klimaatverandering een rol had en hoe groot die rol was.

Bij het KNMI maken we daarnaast gebruik van een techniek genaamd Future Weather, waarmee we de huidige warme periode in een model kunnen laten plaatsvinden in een koeler of warmer klimaat. Daar zie je, niet al te verrassend wellicht, dat deze minder warm is in het koelere klimaat, maar ook een stuk heter in een warmer klimaat.

Om een voorbeeld te geven: de afgelopen weken werd het al regelmatig behoorlijk warm in Maastricht, maar was daar tot deze week nog geen sprake van een regionale hittegolf. Maar als je kijkt naar een scenario waarin het wereldwijd drie graden warmer dan nu is, dan zou er lokaal in Maastricht al 22 dagen op rij sprake zijn van een hittegolf, met temperatuuruitschieters vandaag en morgen tot ruim boven de 40 graden."

Vroeger was het toch ook wel heet?

"Ja. Ook in een stationair klimaat, een stabiel klimaat zonder opwarming, heb je af en toe een enorme uitschieter. Maar vroeger had je daarna meestal een heel jaar de tijd om ervan te herstellen. Nu komt het gewoon vaker en heftiger voor."

Wat zegt deze hitte over de rest van de zomer?

"Na woensdag lijkt de warmte bij ons voorbij. Althans voor nu. Of het daarna weer zo heet wordt, en droog blijft of dat we een omslag krijgen naar koeler en natter weer, dat durf ik eigenlijk niet te zeggen. Maar omdat het op dit moment erg droog is in veel gebieden in West-Europa, ligt hitte altijd op de loer, en kan de temperatuur onder de juiste omstandigheden weer heel snel stijgen.

Daarom zie je nu ook zo vroeg in het jaar dat het al warm wordt: omdat een groot deel van Frankrijk heel droog is, verspreidt die hitte zich razendsnel over een groot gebied. Zolang die grond heel droog blijft, blijven de omstandigheden heel gevoelig voor dit soort hittegolven. Normaal gesproken zien we dat wat we nu zien pas later in het seizoen."

Op Keti Koti, de jaarlijkse viering van de afschaffing van de slavernij, dragen veel mensen deze kleurrijke outfit: de koto, wat kleding betekent. De koto zal vandaag op 1 juli, de dag dat het bevrijdingsfeest wordt gehouden, veel te zien zijn. Maar waar staat die eigenlijk voor?

Over het ontstaan ervan zijn verschillende verhalen bekend die samen een orale geschiedenis vormen van doorvertelde ervaringen, zo zeggen kenners.

"De traditionele koto wordt gedragen om de voorouders te herdenken", vertelt Andy Arduin van Sanisa, expert op het gebied van Afro-Surinaamse klederdracht. De outfit bestaat uit ten minste drie belangrijke onderdelen.

Angisa

Een van de opvallendste is de angisa, oftewel de hoofddoek. "Die ontstond in Suriname tijdens de slavenperiode. Het was toen verplicht om het hoofd te bedekken met een katoenen lap stof", zegt Arduin. "Tot slaaf gemaakten die op plantages werkten, mochten vaak niet met elkaar communiceren."

"Door de angisa op een bepaalde manier te knopen, konden vrouwen toch boodschappen naar elkaar versturen", vertelt Arduin. Zo ontstond de Feda-knoopstijl. "Dat is een hele simpele knoop, die je snel kan doen. Zo communiceerde iemand naar anderen dat die klaar was om het gevecht aan te gaan met de slavenhouder, om in opstand te komen."

Volgens hem ontstonden er na de slavernij nieuwe manieren van knopen. "Je hebt bijvoorbeeld de Let-Them-Talk en Meet-Me-At-The-Corner", zegt Arduin. "Maar mensen gingen ook voorwerpen uit hun omgeving navouwen. Zo werd de Oto Baka, gebaseerd op de bumper van een auto, op een gegeven moment de meest gedragen stijl." Toch zie je die volgens Arduin nu niet héél veel op Keti Koti. "Het is een hele lastige bindwijze. Maar iedereen die het ziet, zegt wel: wow, dit droeg mijn oma."

Michelle Piergoelam van Tailors & Wearers, een platform dat zich inzet voor het behoud van Afro-Surinaamse mode, wijst op onderzoek van Christine van Russel-Henar waarin naar voren komt dat de angisa niet tijdens maar juist na de slavernijperiode ontstond. "Door een stijfproces gaat de doek als papier aanvoelen en kan de doek in verschillende vormen worden vastgezet. Vrouwen ontwikkelden toen verschillende knoopstijlen om met elkaar te communiceren."

Yaki

Het jasje heet een yaki, een kort jasje met mouwen dat net onder de borst uitkomt. "Via de lintjes aan de achterkant, kun je zien of iemand vrijgezel is, getrouwd, of nog een vriendje erbij zoekt", zegt Arduin.

Volgens Piergoelam worden de linten nu vooral modieus gebruikt, maar hadden ze vroeger een andere betekenis. "Als alleen het onderste gedeelte gevouwen is, is de vrouw in kwestie nog vrijgezel. Is het lint over de gehele lengte geplooid, dan heeft ze een man. En is het een beetje door elkaar gedaan, dan heeft ze wel een man, maar bevindt hij zich ver weg", zegt Piergoelam.

Maar het opvallendst is misschien wel de schouderdoek. "Die kan op twee manieren worden gedragen: links of rechts", zegt Arduin. "Links gaat de doek over je hart, dus dat betekent dat je hart bezet is. Rechts ben je vrijgezel." Toch ziet Piergoelam dat veel mensen hem nu links dragen, zonder dat ze daar iets mee bedoelen.

Koto

Ook de rok heet een koto. Er zijn zeker twee soorten rokken: de bigi koto, wat grote rok betekent. En de broko bere koto, wat gebroken buik betekent. Volgens Piergoelam van Tailors & Wearers kan de rok tot wel drie meter lang zijn.

"De lengte van een bigi koto is gemiddeld zo lang als de draagster zelf. Aan de bovenkant wordt de rok dan omgeslagen. Bij de broko bere koto kan de lengte verschillen en naar wens worden aangepast. In plaats van een brede rand boven, wordt er soms een gaatje gemaakt voor een touwtje, waardoor iemand geen hulp van anderen nodig heeft om hem aan te doen."

Ook is er een verschil tussen een moderne en traditionele koto, vertelt Piergoelam. "Een moderne koto valt vaak maar tot de knie. In het traditionele model wordt ook een koj gedragen. Dat is een kussen op de rug voor meer volume aan de achterkant."

Niet veel mensen dragen de traditionele koto nog, vertelt Arduin. "Er zijn inmiddels veel moderne varianten met veel prang prang erop, oftewel blingbling." Volgens Arduin dient de 'prang prang' ook om te communiceren.

Zo borduren mensen bijvoorbeeld kaas of ontbijtkoeken op hun kleding om te laten zien waar ze vandaan komen. "En je ziet ook veel glitters, bloemen, pauwenveren en kleuren. Terwijl het vroeger alleen om de kwaliteit van de stoffen ging."

Pangi

Omdat de traditionele koto zo ingewikkeld is en gestijld moet worden, lopen de meesten volgens Arduin vandaag met een pangi, oftewel een lendendoek. "Die brachten Joden vanuit Jeruzalem naar Suriname toen ze als gastarbeiders kwamen." De verschillende pangi's dragen ook boodschappen uit. "Ze zijn veelgebruikt in de winti-cultuur. Roodkleurige pangi's staan voor water, blauwe voor bossen, wit en zwart voor lucht. En gele staan voor de aarde", vertelt Arduin.

Voor de herdenking van het slavernijverleden werd dit jaar een speciaal muziekstuk gecomponeerd:

Coalitiepartij NSC wil de impasse rond het landbouwbeleid doorbreken met een pleidooi voor een 'agrarische hoofdstructuur'. Die moet gaan bestaan uit vruchtbare gebieden waar nog veel vee welkom is en uit zones waar meer ruimte is voor natuur. Boeren die hieraan meewerken moeten daarvoor worden beloond.

NSC-Kamerlid Holman had in Kamerdebatten al gezegd dat zijn partij werkt aan een initiatiefwet. Nu zegt hij in grote lijnen wat erin staat. NSC loopt hiermee vooruit op minister Wiersma (BBB) die vermoedelijk eind deze maand duidelijk maakt wat ze van plan is met de 'grondgebonden veehouderij'.

Het gaat daarbij om de vraag welke maatregelen nodig zijn om ervoor te zorgen dat bedrijven genoeg grond hebben om hun mest op kwijt te kunnen. Met andere woorden: hoeveel koeien kunnen er op een verantwoorde manier worden gehouden per hectare grasland.

'agrarische hoofdstructuur'

Holman denkt met zijn plannen voor een 'agrarische hoofdstructuur' de mest- en vergunningsproblemen aan te kunnen pakken en jonge melkveehouders perspectief te bieden.

Nu produceren boeren vaak meer mest op hun bedrijf dan ze kwijt kunnen. Door te bepalen hoeveel dieren per hectare zijn toegestaan, hoopt Holman dat de ruimte van boeren die met hun bedrijf stoppen, terechtkomt bij boeren die hun werk voortzetten, zonder dat dit leidt tot verdere schaalvergroting.

En hij krijgt steun van maatschappelijke organisaties. VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuur & Milieu en Natuurmonumenten laten weten positief te zijn over het voorstel. "Dit zijn de noodzakelijke keuzes die ruimte bieden om de vergunningverlening weer op gang te brengen. Keuzes die jarenlang zijn uitgesteld. Dit biedt het langverwachte perspectief voor boeren, bouwers, ondernemers en de natuur. We rekenen op brede steun in de Tweede Kamer", aldus de organisaties.

Gevoelig onderwerp

Het is een gevoelig onderwerp waar al jaren over gesteggeld wordt. Nederland beloofde de EU eerder om per 2032 toe te werken naar zogenoemde 'grondgebonden landbouw' of kringlooplandbouw. Maar over wat dit precies is, werden partijen het niet eens.

Het stuklopen van het landbouwakkoord in 2023 kwam zelfs grotendeels door onenigheid hierover en ook het huidige demissionaire kabinet worstelt ermee. Het heeft namelijk gevolgen voor bedrijven met veel vee op weinig land. Als er minder dieren per hectare zijn toegestaan dan moeten zij dieren inleveren, of grond zien bij te kopen.

Minister Wiersma wilde tot nu toe nog niet laten weten wat ze gaat doen, omdat ze het een "ingrijpende keuze" noemt. Zij heeft extra onderzoek laten doen, omdat ze zich zorgen maakt over de gevolgen voor boeren met veel vee.

Twee normen

Maar volgens NSC'er Holman dringt de tijd, omdat als er geen keuzes gemaakt worden kleinere bedrijven niet zullen overleven. In zijn voorstel staan twee normen.

De ene norm, die lijkt op een norm die eerder al eens is voorgesteld, komt neer op ongeveer drie dieren per hectare grasland. Die norm moet volgens NSC gelden op door de provincie aan te wijzen vruchtbare landbouwgrond, de 'agrarische hoofdstructuur'.

Daarnaast moet er een ongeveer twee keer zo strenge norm per hectare komen voor wat NSC maatschappelijke gronden noemt. Dat zijn bijvoorbeeld kwetsbare veengebieden. Daar moeten boeren dan extra geld krijgen als beloning voor 'diensten' aan de natuur.

De Wageningen Universiteit berekende eerder dat meer dan twee derde van de melkveehouders al aan de eerste norm voldoet. Door uitzonderingen toe te staan, bijvoorbeeld voor bedrijven die een akkoord sluiten met akkerbouwers over hun mestafzet, hoopt NSC de impact ook voor anderen te beperken.

NSC-Kamerlid Holman hoopt dat de sector tot 2034 de tijd krijgt om zich aan te passen. In de afspraken die met de EU zijn gemaakt wordt het jaartal 2032 genoemd.

'Perspectief bieden'

Holman hoopt "dat dit ook weer perspectief kan bieden aan jonge boeren. Door duidelijk te maken waar landbouw juist wél in de toekomst mogelijk is. En aan de andere kant ook duidelijk te maken dat boeren in andere gebieden fatsoenlijke compensatie krijgen voor maatschappelijke diensten."

Na het zomerreces wil NSC de initiatiefwet naar de Kamer sturen. Door de val van het kabinet ziet Holman zijn kans om het voorstel zelf door de Kamer te loodsen in rook opgaan.

Hij gaat ervan uit dat collega's, eventueel van andere partijen, de wet in de Kamer zullen verdedigen. Want hij heeft zelf al aangekondigd bij de volgende verkiezingen niet mee te doen; hij gaat met pensioen.

Goedemorgen! Het is vandaag Keti Koti, de viering van de afschaffing van de slavernij. En een aantal nieuwe regels en wetten gaan in. Zo gaat het minimumloon omhoog en wordt een nieuwe wet van kracht die regelt dat persoonsgegevens van slachtoffers niet meer standaard in strafdossiers komen.

Eerst het weer: vandaag wordt het een hete zomerdag met temperaturen van 32 tot 37 graden. Vanmiddag komen landinwaarts enkele stapelwolken tot ontwikkeling, maar het blijft waarschijnlijk droog. Komende nacht koelt het niet verder af dan 15 tot 21 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Israëlische leger erkent dat er Palestijnse burgers zijn omgekomen door Israëlische beschietingen in de buurt van distributiepunten in de Gazastrook. Dat melden Israëlische media. Het Israëlische leger spreekt van "drie tragische incidenten" en claimt dat militairen alleen hebben geschoten omdat zij zich bedreigd voelden.

Volgens Hamas zijn bijna 550 Palestijnen doodgeschoten terwijl ze een hulppunt probeerden te bereiken. De VN noemt een dodental van "meer dan 400". Israëlische militairen vertelden onlangs aan de krant Haaretz dat zij opdracht krijgen om op Palestijnen te schieten bij de hulppunten zonder dat sprake was van een acuut gevaar. Premier Netanyahu deed dat af als een "bloedsprookje".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de tuin van Paleis Huis ten Bosch poseerden koning Willem-Alexander, koningin Máxima en hun dochters Amalia, Alexia en Ariane gisteren voor het halfjaarlijkse fotomoment van het Koninklijk Huis. Prinses Amalia beantwoordde er vragen over haar gebroken arm en koning Willem-Alexander blikte terug op de NAVO-top.

Fijne dinsdag!