NOS Nieuws - Algemeen

De Jamaicaanse reggaezanger Jimmy Cliff is overleden. Hij gold als een van de invloedrijkste reggaemuzikanten ooit, die samen met Bob Marley reggae, ska en rocksteady populair maakte buiten Jamaica. Cliff was 81 jaar.

Hij begon zijn lange loopbaan in de jaren 60. Cliff werd bekend met hits als Reggae night, sunshine in the music, en een cover van Cat Stevens' Wild world. Ook was hij de zanger van de alternatieve versie van het Lion King-nummer Hakuna matata.

Zijn vrouw maakte zijn overlijden bekend op Facebook. Cliff is overleden aan de gevolgen van een beroerte en een longontsteking. "Ik ben dankbaar voor alle familie, vrienden en collega-artiesten die zijn reis met hem hebben gedeeld."

Cliff brak in 1968 door met de single Wonderful world, beautiful people. Met de cover van Wild world werd hij ook in Nederland bekend.

Cliff werd in 1944 geboren als James Chambers in Jamaica, op het moment dat er een orkaan over het land trok. Hij was het achtste kind in een gezin van negen en groeide op in armoede. Op 6-jarige leeftijd begon hij te zingen in de kerk in zijn buurt, waar al snel bleek dat hij een opvallend zoete stem had.

Toen hij 14 jaar oud was, verhuisde hij naar de hoofdstad Kingston en nam hij de achternaam Cliff aan, het Engelse woord voor steile rots. Daarmee wilde hij aangeven dat hij van plan was dat zijn carrière tot grote hoogte zou stijgen. In Kingston kwam Cliff in contact met Leslie Kong, die later een van de belangrijkste reggaeproducenten ter wereld zou worden.

Cliff bracht enkele singles uit voordat hij op 17-jarige leeftijd nationale bekendheid verwierf met zijn zelfgeschreven nummer Hurricane Hattie, over een orkaan die het voormalige Brits-Honduras, het huidige Belize, in puin legde.

Zijn carrière kwam echt van de grond toen hij in 1965 tekende bij het label Island Records in Londen, waar begin jaren 70 ook Bob Marley en The Wailers een contract tekenden.

Twee Grammy's

Cliff had in 1972 een rol in het misdaaddrama The harder they come, de eerste Jamaicaanse speelfilm ooit. Hij schreef daar ook de soundtrack voor. De film speelde een belangrijke rol bij het introduceren van reggae in de VS. "De film opende een deur voor Jamaica", zei Cliff ooit. "De film liet zien waar reggae vandaan komt."

In de jaren 80 werkte hij samen met The Rolling Stones aan hun album Dirty work. Later bestormde hij opnieuw de Amerikaanse hitlijsten met zijn cover van het nummer I can see clearly now van Johnny Nash. In 1986 won hij een Grammy Award voor het beste reggae-album met Cliff hanger, en later ontving hij nog een tweede Grammy voor zijn album Rebirth.

In 2010 werd hij opgenomen in de Rock & Roll Hall of Fame, als tweede reggae-artiest ooit, na Bob Marley.

Ineens kwamen de plannen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne vorige week in een stroomversnelling. Ogenschijnlijk uit het niets presenteerden de Verenigde Staten een 28-puntenplan. In de dagen daarna werd een tegenvoorstel gedaan door Europa na gesprekken met de VS en Oekraïne in Genève.

De bal ligt nu bij Rusland, zeggen verschillende experts. In het oorspronkelijke Amerikaanse plan kon het Kremlin zich wel vinden. Rusland had immers een grote vinger in de pap. Zo stond er in het plan dat Oekraïne onder meer de Donbas moet opgeven en de eigen krijgsmacht moet inkrimpen. "Het lijkt er zelfs op dat delen van het plan letterlijk zijn vertaald uit het Russisch", zegt Oost-Europadeskundige Bob Deen van het instituut Clingendael.

Anders is dat bij de aangepaste Europese versie. Daarin staat onder meer dat grenzen niet met geweld worden verlegd. Ook wordt Oekraïens NAVO-lidmaatschap niet expliciet uitgesloten.

Het plan is "totaal niet constructief" en daarom voor Rusland onwerkbaar, reageert Kremlin-topadviseur Oesjakov. Zo'n reactie had Clingendael-deskundige Deen al verwacht. "En dan ben je terug bij af."

Van slagveld naar diplomatie

Naar verwachting gaan de Amerikanen wel aan de slag met het Europese tegenvoorstel voordat er contact wordt gezocht met de Russen. "Poetin kan het geheel dan verwerpen of terugkomen met een ander voorstel", zegt Deen. "Zo wordt er onderhandeld."

Volgens hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit Leiden Frans Osinga probeert Rusland via de diplomatieke banden met het Witte Huis te bereiken wat op het slagveld niet lukt. "Ze willen gewoon de Donbas en andere delen van Oekraïne bezetten. Vergeet niet dat Rusland ook haast heeft. Het gaat slecht met de economie, ze hebben al 1,1 miljoen militairen verloren en winnen heel weinig terrein."

Hoewel een akkoord of zelfs een staakt-het-vuren nog altijd ver weg lijkt, is Deen wel voorzichtig optimistisch over de gesprekken die er nu gevoerd worden. "Dit voorstel probeert het conflict op alle niveaus aan te pakken. Begin dit jaar ging het alleen over een staakt-het-vuren. Nu hebben de Amerikanen bijvoorbeeld ook de Russische zorgen meegenomen over NAVO-Rusland relaties en strategische stabiliteit, bijvoorbeeld door weer een dialoog over nucleaire wapenbeheersing te starten."

"De grootste winst zit hem erin dat er doorgepraat blijft worden. Dat is al een stapje verder. Toch blijf ik sceptisch over de kansen of Rusland akkoord gaat. Zij willen vergaande concessies. En Oekraïne wil dingen die voor Rusland onbespreekbaar zijn."

Osinga is nog minder hoopvol dan zijn collega. "Poetin wil vooral de VS en Europa uit elkaar drijven. Ook wil hij gewoon afwachten tot Europa zijn interesse verliest. Hij is aan het tijdrekken. De aanpassingen aan het plan die Europa heeft gedaan zijn heel realistisch, daar moeten ze op verder."

Angel uit plan Trump

Beide experts zijn wel te spreken over de reactie van Europa op het oorspronkelijke plan. Ze zien dat de Europese leiders hebben geleerd van eerdere rondes. "Ze hebben heel erg hun best gedaan om behoudend te reageren", zegt Deen. "Als je Trumps plan meteen verwerpt, wordt hij kwaad. Er zijn beleefdheden naar Washington gegaan, maar achter de schermen zijn er met spoed aanpassingen gedaan. En die lijken klein, maar eigenlijk halen ze de angel uit het plan van Trump."

Osinga ziet dat Europa vooral heel snel gereageerd heeft. "De agenda's werden gelijk vrijgespeeld. Ook is de chemie onderling goed en wordt er goed samengewerkt met de Europese Commissie en de NAVO. Ze hebben heel slim de scherpe kantjes ervan afgehaald. Trump heeft ze een kapstok gegeven en daar hebben zij dingen aangehangen en extra haakjes aan toegevoegd."

Uiteindelijk zal de komende tijd veel afhangen van de houding van Trump, denken de experts. "De laatste die Trump gesproken heeft heeft vaak zijn oor. Als dat Poetin is, kunnen we weer opnieuw beginnen", zegt Osinga.

Onberekenbaar

Zolang Trump geen duidelijke keuze maakt, blijven we vastzitten in deze vicieuze cirkel, ziet Deen. "Beide partijen proberen constructief over te komen en hopen dat Trump daardoor uiteindelijk de andere partij zwaar onder druk zal zetten."

"Rusland hoopt dat Trump Oekraïne als het probleem zal zien en zal stoppen het land te bewapenen, terwijl Oekraïne en Europa hopen dat Trump vooral Rusland zwaardere sancties zal opleggen. Maar Trump blijft maar steeds van koers wisselen en het is ook niet duidelijk wat de verschillende groepen binnen de VS nu echt willen. Dat maakt dit hele proces erg onberekenbaar", zegt Deen.

In Terschuur is voor een tweede keer in een week tijd vogelgriep vastgesteld bij een pluimveebedrijf met legkippen. Om verspreiding van het virus te voorkomen worden de 28.000 hennen op het bedrijf afgemaakt, meldt het ministerie van Landbouw.

Terschuur ligt midden in de Gelderse Vallei, een gebied met veel pluimveebedrijven. Binnen een straal van 10 kilometer rond het getroffen bedrijf liggen 217 andere pluimveebedrijven. Een aantal van deze bedrijven ligt ook in de beperkingszone van een ander leghennenbedrijf in hetzelfde dorp, waar vorige week dinsdag ook al vogelgriep werd vastgesteld.

Voor alle bedrijven in de aangegeven zone geldt vanaf nu een vervoersverbod, wat inhoudt dat er geen pluimvee en eieren vervoerd mogen worden. Ook mag onder meer de mest van vogels niet worden afgevoerd, meldt Omroep Gelderland.

Burgemeester Jacco van der Tak van de gemeente Barneveld, waar Terschuur onder valt, maakt zich zorgen. Op X laat hij weten zijn hart vast te houden voor de komende periode.

In het Groningse dorp Holwierde is vogelgriep vastgesteld bij een vleeskuikenbedrijf, meldt RTV Noord. 48.000 kippen zijn geruimd en rondom het bedrijf geld een beschermingszone van 3 kilometer.

In een straal van 10 kilometer is ook hier een vervoersverbod voor vogels en eieren ingesteld. De Duitse autoriteiten zijn ingelicht omdat het bedrijf dicht bij de grens ligt.

Vogelgriep is een besmettelijke ziekte waarvan varianten dodelijk kunnen zijn. Bij besmettingen onder pluimvee worden doorgaans veel dieren ziek, omdat dieren als kippen dicht bij elkaar zitten. Vanwege de vogelgriep geldt sinds vorige maand een landelijke ophokplicht.

In Ethiopië is een vulkaan uitgebarsten die voor zover bekend duizenden jaren inactief was. Het gaat om de Hayli Gubbi, in het noorden van het land. De vulkaan ligt in een gebied met meerdere actieve vulkanen, maar was zelf dus lange tijd slapend.

De uitbarsting begon gisteren. Op beelden is een kilometershoge aswolk te zien.

Het gebied rond de vulkaan is zeer dunbevolkt. Lokale autoriteiten en Ethiopische media maken geen melding van schade of slachtoffers. De uitbarsting is inmiddels gestopt.

Het Toulouse Volcanic Ash Advisory Center, dat na uitbarstingen wereldwijd aswolken monitort, zegt dat asdeeltjes tussen 7 en 13 kilometer de lucht in zijn geslingerd. De aswolk trekt over Jemen en Oman de Indische Oceaan op. Het Franse instituut verwacht dat de wolk morgen de Himalaya bereikt.

De Hayli Gubbi ligt in de buurt van de Erta Ale. Die vulkaan is geregeld actief en trekt daardoor ook toeristen naar het gebied in Noord-Ethiopië. Dat ligt op de zogeheten Grote Slenk, waar twee tektonische platen uit elkaar bewegen.

Al 351 jaar recht in het midden van een museumstuk, en toch nu pas ontdekt: een unieke tatoeage op een groepsportret uit de 17e eeuw. Het Amsterdam Museum denkt hiermee de oudste afbeelding van een tatoeage op een Nederlands schilderij in handen te hebben, uit een tijd dat een dergelijke lichaamsversiering nog taboe was.

"Ik heb veel 17e-eeuwse portretten bekeken maar nog nooit zoiets gezien", zegt Judith van Gent van het museum. "Ik ben ook meteen naar andere portretten gaan kijken maar we hebben verder helemaal niets gevonden. Dit is echt uniek voor zover we nu weten."

De oppercommissarissen der Walen uit 1674, toegeschreven aan Wallerant Vaillant, is als sinds de 19e eeuw in het bezit van het Amsterdam Museum. Het toont de notabelen die toezicht hielden op de havens van het IJ in de stad.

De tatoeage werd ontdekt nadat het schilderij van 3 bij 2 meter terugkwam van een tentoonstelling in museum H'Art, ook in Amsterdam. Bij de grondige inspectie viel een detail op dat eeuwenlang over het hoofd was gezien. Omdat de afbeelding in de oorspronkelijke verflaag zit, weet het museum zeker dat het geen latere toevoeging is.

"In de 19e eeuw heeft dit ook op tentoonstellingen gehangen, maar toen hadden ze er helemaal geen belangstelling voor", legt Van Gent uit, die toevoegt dat het stuk in depot ook lang buiten zicht van het publiek was, of vrij hoog was opgehangen. "En je ziet het ook niet op foto's, je moet er echt met je neus bovenop staan."

Van Gent ploos uit dat de afgebeelde man Wessel Smits was, een rijke koopman. Uit de archieven bleek dat hij in 1644 op 25-jarige leeftijd was getrouwd, en dus in 1618 of 1619 geboren moest zijn. Dat was juist de periode dat er een komeet prominent aan de hemel was te zien - precies wat er op zijn pols is afgebeeld.

"Staartsterren" werden in die tijd nog als onheilspellende voortekenen van oorlog en pestilentie beschouwd, maar Smits lijkt er trots op te zijn geweest onder dit gesternte te zijn geboren. Van Gent denkt dat Smits niet hechtte aan het bijgeloof: "Hij kwam uit een intellectueel milieu. Zijn stiefvader zat in een netwerk van allerlei wetenschappers en Jacob Cats, die ook een pamflet over die komeet schreef, was indirect familie."

Blijft het raadsel waarom een vrome protestant toch een tattoo liet zetten. Tattooartiest Henk Schiffmacher wist van Franse en Duitse portetten uit die tijd waarop personen met tatoeages stonden (bewijs van een pelgrimage naar het Heilige Land), maar dat waren katholieken. Waarom hield Smits zich als devoot protestant niet aan het gebod uit het Bijbelboek Leviticus dat het aanbrengen van "schrift van een ingedrukt teken" strikt verbiedt?

"Het is een raadsel welk verhaal Smits als opdrachtgever van het schilderij wil vertellen met deze afbeelding midden op het schilderij. Het gekke is ook dat de drie andere koopmannen van gereformeerde huize er blijkbaar akkoord mee gingen. Daar moet een verhaal achter zitten, maar misschien komen we er wel nooit achter."

Onduidelijk is ook waar en wanneer Smits zijn komeet aanbracht. Schiffmacher wees erop dat de inkt blauw verkleurd is en dus al jaren eerder moet zijn aangebracht. Op een zeereis misschien? Toch op een tocht naar Jeruzalem? Of ooit eens tijdens een handelsreis naar Azië? Er is nog niet genoeg bekend over de levensloop van Smits om daar antwoord op te geven.

Het schilderij is de komende maanden te zien in Huis Willet-Holthuysen aan de Herengracht. Geïnspireerd door de vondst zal Schiffmacher volgende maand gratis vijf komeettatoeages zetten bij liefhebbers die de beste motivatie insturen.

De Duitse acteur Udo Kier is gisteren op 81-jarige leeftijd overleden, meldt de Amerikaanse entertainmentsite Variety. Kier heeft in meer dan 250 films gespeeld en is vooral bekend van zijn bijrollen in onder meer Ace Ventura: Pet Detective en Armageddon.

Kier werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1944 in Keulen geboren. Het ziekenhuis waar hij ter wereld kwam, werd enkele uren na zijn geboorte gebombardeerd. Met zijn moeder werd hij gered van onder het puin.

Ontdekt in koffiezaak

Zijn jeugd in het naoorlogse Duitsland noemde hij verschrikkelijk. In 2002 zei hij in het Britse dagblad The Guardian dat hij en zijn alleenstaande moeder erg arm waren. "We hadden tot mijn 17e geen warm water."

Om de armoede te ontsnappen werkte de jonge Kier in een fabriek om geld te verdienen. Zijn carrière als acteur begon in de jaren 60 toen hij naar Londen verhuisde om daar Engels te studeren. In een koffiezaak werd hij ontdekt door een castingdirector.

Kier werkte in meerdere Europese producties, zoals Lili Marleen en Lola van de Duitse regisseur Rainer Werner Fassbinder. In de jaren 90 maakte hij de oversteek naar Hollywood waar hij bijrollen had in grote filmproducties, waaronder Blade. Ook was hij te zien in de videoclips Erotica en Deeper and Deeper van Madonna.

In Deeper and Deeper (1992) speelde Kier de geliefde van Madonna:

Kier speelde graag de schurk in films en series omdat het publiek, zoals hij zei in een interview, je dan beter onthoudt. Hij was bevriend en werkte vaak samen met grote regisseurs als Lars von Trier, Andy Warhol en Gus van Sant. Von Trier strikte hem onder meer voor rollen in Melancholia, Nymphomaniac en Dogville.

In 2006 speelde hij Dokter Lawrence in de verfilming van het Nederlandse boek Kruistocht in spijkerbroek.

Kier overleed in een ziekenhuis in zijn woonplaats Palm Springs in de Amerikaanse staat Californië.

72 uur zonder elektriciteit. En dat in een weekend waarin de winter zich voor het eerst echt liet zien. Zes huishoudens in Roermond deden mee aan een experiment en zaten sinds vrijdagochtend zonder stroom.

De pilot was een initiatief van de gemeente Roermond en de Veiligheidsregio Limburg-Noord om te onderzoeken hoe het is als de stroom uitvalt en hoe de samenleving daar beter op voorbereid kan worden. In die dagen was het ook niet toegestaan om buitenshuis gebruik te maken van elektriciteit.

Carolien Edixhoven was een van de deelnemers. In haar huis stond de kachel uit, brandden kaarsen en ze droeg twee dikke truien. "Het was geweldig en heel leuk om mee te doen. Je loopt tegen dingen aan die je van tevoren niet hebt bedacht."

Ze zegt dat ze het hele weekend vooral de sociale contacten heeft gemist. "Geen telefoon, geen app, internet, televisie. Dat was wel even lastig hoor."

Om toch een beetje op de hoogte te blijven bood de radio uit het noodpakket uitkomst:

De zes huishoudens hadden zich aangemeld voor het experiment en werden goed voorbereid. Ze kregen allemaal een noodpakket, veiligheidsinstructies en werden begeleid.

Voor de deelnemers was de kou van afgelopen weekend misschien wel de grootste uitdaging. Edixhoven gebruikte een steen op een gasbrander. "Die steen wordt heel warm en geeft veel warmte af." Op het brandertje kon ze ook eten koken. "Het lijkt een beetje op kamperen."

Burgemeester Yolanda Hoogtanders spreekt van een geslaagd experiment. "Je hoort hoeveel praktijkervaring mensen hebben opgedaan. En ik vind het belangrijk dat mensen het er met familie en vrienden over hebben."

Max Verstappen

Iets na 09.00 uur vanochtend ging de hoofdschakelaar weer om. "Er gebeurt van alles! De koelkast, de waterkoker, alles springt weer aan. Internet!", zegt Edixhoven opgetogen.

Ze zegt dat ze tijdens die 72 uur niet vals gespeeld heeft, op één moment na. "Nou.. ik ben zondag om vijf uur 's ochtends naar de buurman gegaan om Formule 1 te kijken."

Pinkpop heeft de eerste namen voor de editie van volgend jaar bekendgemaakt. Foo Fighters, The Cure en Twenty One Pilots zijn de headliners van het festival.

Daarnaast treden onder meer Editors, Yungblud, Zara Larsson, Teddy Swims en Idles op. Wat betreft Nederlandse inbreng zijn Suzan & Freek, Roxy Dekker en Di-Rect volgend jaar op de weide in Landgraaf te zien.

Foo Fighters stonden voor het laatst in 2018 op Pinkpop. De rockband van frontman Dave Grohl keert voor het eerst sinds het overlijden van drummer Taylor Hawkins terug naar Nederland en sluit het festival op zondag af.

Heropleving

Een andere oude bekende is The Cure, die in juni precies veertig jaar na zijn Pinkpopdebuut weer in Landgraaf te zien is. De Britse newwaveband, onder meer bekend van A Forest, Friday I'm in Love en Boys Don't Cry, was al jaren een populaire boeking op festivals en maakt recent een heropleving door onder Gen Z'ers.

Twenty One Pilots maakt zijn debuut als headliner op Pinkpop, waar ze een paar jaar geleden nog voor de toenmalige hoofdact Metallica optraden. De Amerikanen hadden tien jaar geleden hits met Ride en Stressed Out, waarvan de laatste nog steeds in de Top 2000 staat. Het is van de drie headliners de best beluisterde band op de streamingdiensten.

Pinkpop wordt volgend jaar gehouden op 19, 20 en 21 juni. De kaartverkoop voor trouwe bezoekers is vanochtend begonnen. Zaterdag komen de kaarten voor het brede publiek op de markt.

Meerdere grote gemeenten hebben sinds de dood van de 17-jarige Lisa afgelopen zomer maatregelen getroffen om de veiligheid van vrouwen en meisjes op straat te vergroten. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS en Nieuwsuur onder tientallen gemeenten. Het gaat specifiek om maatregelen die gemeenten kunnen nemen in de publieke ruimte.

Lisa werd op 20 augustus aangevallen toen ze 's nachts van Amsterdam naar Abcoude fietste. Ze belde de politie, maar hulp kwam te laat. Haar lichaam werd gevonden aan de Holterbergweg in Ouder-Amstel. De verdachte, een man die in een asielzoekerscentrum verbleef, staat morgen voor het eerst voor de rechter. De zaak wordt nog niet inhoudelijk behandeld.

Aandacht veiligheid

De gewelddadige dood van Lisa veroorzaakte een golf van afschuw in de samenleving. Met de campagne 'Wij eisen de nacht op' kwam landelijke aandacht voor de veiligheid van vrouwen en meisjes op straat. Ook kwamen er demonstraties en werden bekende gebouwen oranje verlicht ter nagedachtenis aan de tiener.

De gemeente Ouder-Amstel hing naar aanleiding van de moord op Lisa extra camera's op langs de Holterbergweg. Ook werden er extra handhavers ingezet, de verlichting verbeterd en bosschages gesnoeid. Met de gemeente Amsterdam wordt aan veiliger fietsroutes gewerkt. Maar ook andere gemeenten hebben maatregelen genomen.

Rotterdam

Veiligheid is al jaren een belangrijk thema, maar sinds deze zomer worden donkere, verlaten plekken met extra aandacht bekeken vanuit het oogpunt van een vrouw, zegt Wieke van de Haterd. Zij is in het Rotterdamse gebied IJsselmonde 'stadsmarinier', een door de gemeente aangestelde burgerambtenaar op het gebied van veiligheid.

"Door samen met vrouwen naar locaties te kijken, hoorden we bijvoorbeeld dat alleen verlichting simpelweg niet genoeg is", zegt Van de Haterd. "Het gevoel van onveiligheid zit ook in dichte begroeiing, of het feit dat er helemaal niemand te bekennen is op de route. We kijken daarom ook naar sociale veiligheid: waar kun je terecht als er iets is?"

'Veiligheid van vrouwen op straat is een mannenprobleem'

Eerder dit jaar maakten we een artikel over wat mannen kunnen doen voor de veiligheid van vrouwen: 'Veiligheid van vrouwen op straat is een mannenprobleem'

Amsterdam trok in september 6 miljoen uit voor maatregelen om de veiligheid te vergroten. Zo komt er een platform Stop Geweld Tegen Vrouwen waar dertig agenten gaan werken. Dat moet het voor vrouwen makkelijker maken om aangifte van geweld te doen. Ook krijgen agenten training in het herkennen van signalen van (seksueel) geweld en aanwijzingen voor dreigende femicide.

Den Haag heeft een meldpunt gelanceerd. Veel gemeenten plaatsen meer lantaarnpalen op donkere plekken of extra camera's.

Nieuwegein werkt aan een 'lichtscan' om te zien waar meer verlichting nodig is. De Noord-Hollandse gemeente Waterland bekijkt de inzet van een app waarmee inwoners de straatverlichting zelf kunnen aanzetten.

In onder meer Helmond, Maastricht en Ede brengen gemeenten in kaart waar hun inwoners het onveilig vinden. De gemeente Hilversum ontving onlangs zo'n 150 reacties van bewoners op de vraag waar het 'niet oké' is. De antwoorden worden vergeleken met eerdere meldingen en gegevens van bijvoorbeeld de politie.

Volgens de Hilversumse burgemeester Van den Top is het onhaalbaar om de hele gemeente volledig te verlichten en al het groen weg te snoeien. Het is bovendien onmogelijk om alle risico's weg te nemen. "Maar we willen wel graag weten waar vrouwen het onveilig vinden en wat wij daar zelf aan kunnen doen. Je zou ook aan extra surveillance kunnen denken."

Een gruwelijk misdrijf is helaas niet te voorkomen, benadrukt ook Van de Haterd. "Maar we kunnen wel luisteren naar de onveiligheid die vrouwen ervaren. Wij hadden geen verlichting in een donker park waar vleermuizen leven. Na gesprekken met vrouwen die na een avonddienst door dat park moeten lopen, zijn we nu toch voor lantaarnpalen gegaan."

De Belgische regering heeft na maanden onderhandelen een akkoord gesloten over de begroting voor de komende jaren. Dat meldt premier De Wever vanochtend aan de VRT. Daar was een laatste onderhandelingsronde van bijna 20 uur aan voorafgegaan.

De vijf regeringspartijen zijn overeengekomen dat het begrotingstekort in 2029 9,2 miljard euro minder moet zijn dan nu. Dat wordt onder meer bereikt door een belastingverhoging op de aankoop van aandelen, vliegtickets en aardgas, schrijft dagblad De Tijd. Salarissen boven de 4000 euro bruto worden niet langer volledig gecompenseerd voor prijsstijgingen, de salarissen van ministers en parlementsleden helemaal niet meer.

De begroting voor de komende jaren wordt in België normaal gesproken gepresenteerd op de tweede dinsdag van oktober. Maar de drie Vlaamse (N-VA, Vooruit en CD&V) en twee Waalse regeringspartijen (MR en Les Engagés) konden het lange tijd niet eens worden over de vraag hoe ze het bezuinigingsdoel van 10 miljard euro zouden halen.

Vooral de voorstellen over verhoging van de btw en het loslaten van de inflatiecorrectie riepen weerstand op. Met name het sociaaldemocratische Vooruit en de liberale MR stonden lijnrecht tegenover elkaar.

Vandaag stakingen

Premier De Wever stelde de regeringspartijen begin deze maand de kerst als deadline. Als ze er voor het nieuwe jaar niet uit zouden zijn, zou namelijk het systeem van 'voorlopige twaalfden' in werking treden. Dat betekent dat de regering elke maand maximaal een twaalfde mag uitgeven van wat er in het jaar daarvoor in totaal werd uitgegeven.

Juist vandaag begint in België een staking tegen de bezuinigingsplannen. Er rijden minder treinen en bussen, dinsdag en woensdag zijn er ook stakingen in het onderwijs op luchthavens en bij de overheid zelf. Die stakingen gaan door. Ze zijn onder meer gericht tegen hervorming van het pensioenstelsel, waar het kabinet het in de zomer al over eens werd.

Een vondst op een Australisch strand brengt meer duidelijkheid over een eeuwenoud VOC-mysterie. Onderzoekers hopen eindelijk te kunnen ophelderen wat er gebeurde met tientallen schipbreukelingen die hier ruim 350 jaar geleden strandden.

Het gaat om opvarenden van de Vergulde Draeck, die in 1656 van Texel onderweg was naar Batavia. Op 28 april van dat jaar sloeg het 41 meter lange schip op de klippen van de West-Australische kust en verging. Van de 193 opvarenden wisten slechts 75 het land te bereiken, een onherbergzaam gebied waar nauwelijks nog Europeanen waren geweest.

De overlevenden besloten een klein bootje met zeven bemanningsleden naar Batavia (nu Jakarta) te sturen voor redding. Dat lukte, maar de hulp kwam te laat: de vijf schepen die in drie jaar tijd naar de rampplek werden gestuurd, troffen geen overlevenden meer aan. Bij de reddingsactie raakten nog eens elf personen vermist toen een sloep niet terugkeerde.

Scherven, passer en vislood

Het wrak van de Vergulde Draeck werd in 1963 door vissers teruggevonden, drie kilometer uit de kust van Ledge Point in de deelstaat West-Australië. Zelfs toen bleef echter onduidelijk wat er met de overlevenden was gebeurd.

Vorig jaar vond een belangstellende echter enkele eigendommen van de schipbreukelingen: scherven aardewerk, een navigatiepasser, een bronzen sluiting en een vislood. De vinder, die anoniem wil blijven, had interesse in de Vergulde Draeck omdat zijn oma enkele oude Nederlandse munten had die van het wrak afkomstig zouden zijn.

De man had zijn eerste vondst bijna weggegooid: hij dacht dat het om een modern vislood ging, totdat een buurman hem erop wees dat het leek op een museumstuk van de Vergulde Draeck in het WA Shipwrecks Museum te Fremantle. Daarop besloot de vinder zijn stukken in te leveren.

"De ontdekking van dit kamp van overlevenden is bijzonder belangrijk", zegt directeur Alec Coles van het museum. "Dit soort plekken kunnen ons veel vertellen over de mensen die deze vroege scheepsrampen overleefden."

Het museum heeft daarom dit jaar verder onderzoek gedaan op de vindplek en nog meer spullen aangetroffen, zoals een nog intacte pijp. Omdat het werk nog niet klaar is, heeft West-Australië de opgraving tot beschermd gebied verklaard. Zoeken door amateurs is daarmee strafbaar.

"Dit is een bijzondere archeologische ontdekking die ons meer kan vertellen over de Nederlandse ontdekkingsreizen en het overleven op de West-Australische kust in de 17e eeuw", zegt erfgoedminister Simone McGurk. "Door deze plek te beschermen blijft een onvervangbaar deel van onze gedeelde geschiedenis bewaard voor toekomstige generaties."

De nieuw gevonden voorwerpen worden inmiddels tentoongesteld in het museum in Fremantle.

De vraag naar voedsel, water en medische zorg in en rond conflictgebieden is op dit moment groter dan ooit. Dat zegt het Rode Kruis, dat wijst op de vele gewapende conflicten in de wereld die op dit moment spelen. De hulporganisatie heeft gironummer 7244 geopend voor slachtoffers van die conflicten.

Volgens het Rode Kruis is het aantal gewapende conflicten "historisch" hoog. De organisatie spreekt van een verdubbeling in 15 jaar tijd tot meer dan 130. "Over sommige conflicten horen we dagelijks, zoals Gaza en Sudan. Maar ook in Mali, Ethiopië en Syrië zijn miljoenen mensen alles kwijtgeraakt door geweld", zegt directeur Harm Goossens van de Nederlandse tak.

Met name in Sudan is de situatie schrijnend. Daar hebben meer dan 30 miljoen mensen humanitaire hulp nodig. De oorlog in het Afrikaanse land wordt gezien als de grootste humanitaire crisis ter wereld. Eerder deze maand constateerde het IPC, de voedselwaakhond van de VN, dat er in twee delen van het land hongersnood is.

Het IPC spreekt van hongersnood als minstens 20 procent van de bevolking geen toegang heeft tot eten, een op de drie kinderen aan acute ondervoeding lijdt en er per dag twee mensen per 10.000 mensen doodgaan door honger.

Onlangs viel de stad Al-Fasher in handen van de RSF-milities, die gruwelijk te werk gaan. Bekijk hier onze special daarover:

Het Rode Kruis zegt dat ook veel mensen op de vlucht zijn uit conflictgebieden en hulp nodig hebben in landen als Nigeria en Zuid-Sudan. Het geld wordt uitgegeven aan voedsel, onderdak en medische en psychosociale hulp voor slachtoffers van conflicten in de wereld.

De hulporganisatie opent vaker een gironummer voor noodsituaties in de wereld. Vorig jaar gebeurde dat nog voor de slachtoffers van natuurrampen, in 2023 voor de slachtoffers van de zware aardbevingen in Marokko en in 2021 voor de honderden miljoenen mensen met honger in de wereld.

Volgens woordvoerder Daniëlle Brouwer is er nu bewust gekozen voor een breed doel, door zich te richten op alle conflicten in de wereld. "Als we nu een gironummer openen voor bijvoorbeeld alleen Gaza, kunnen mensen zeggen: 'Waarom niet voor Sudan of Oekraïne?'."

Ze zegt dat het Rode Kruis "op basis van jarenlange ervaring" goed kan inschatten op welke plek hulp op dat moment het hardst nodig is.

Goedemorgen! Scheepsbouwer Damen staat terecht na een langdurig FIOD-onderzoek en informateur Buma spreekt verder over de financiën van ons land.

Eerst het weer: Veel bewolking en zo nu en dan een bui. Maximumtemperatuur rond 5 graden in het noordoosten van het land tot 7 graden in het zuiden. De komende dagen weinig verandering. Vooral in de nacht naar woensdag komt het landinwaarts tot een graadje vorst.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Witte Huis is positief over gesprekken met Oekraïne in Genève. Volgens de Amerikaanse buitenlandminister Rubio is er al veel vooruitgang geboekt in de gesprekken over een einde aan de oorlog en zijn de nog openstaande punten "niet onoverkomelijk".

De Amerikanen spraken in Genève met Oekraïne en Europese landen over een 28-puntenplan dat Trump had opgesteld in samenspraak met Rusland. Europese landen kwamen gisteren met een tegenvoorstel in reactie op het plan van de VS.

Volgens Rubio moet er vooral nog verder gesproken worden over de rol van de EU en de NAVO. Wat er voor aanpassingen zijn aan het Amerikaanse 28-puntenplan is onduidelijk. Rubio benadrukte wel dat de Russen uiteindelijk ook akkoord moeten gaan met het voorgelegde voorstel.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Bij het Regionaal Archief Alkmaar is onlangs een bijzondere schenking binnengekomen. Uit een roestig blikje met een verzuurde, korrelige filmband kwamen bijzondere beelden uit de Tweede Wereldoorlog: hoge Duitse officieren die in Hotel Proot in Alkmaar een feestje vieren, samen met het hotelpersoneel.

"In de 26 jaar dat ik dit werk doe, heb ik dit soort beelden nog nooit gezien", zegt onderzoeker Harco Gijsbers van het NIOD.

Fijne dag!

Een roestig blikje met daarin een verzuurde, korrelige filmband uit de Tweede Wereldoorlog. Bij het Regionaal Archief Alkmaar is onlangs een bijzondere schenking binnengekomen. Op de beelden staan hoge Duitse officieren die in Hotel Proot in Alkmaar een feestje vieren, samen met onder anderen het hotelpersoneel.

Er wordt gerookt, gedronken, muziek gemaakt en gelachen:

"Dat er tijdens de oorlog goed werd gefeest, is wel bekend", zegt Jesse van Dijl van het archief in Alkmaar. "Maar daar waren eerder geen bewegende beelden van."

Dat zegt ook onderzoeker Harco Gijsbers van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. "In de 26 jaar dat ik dit werk doe, heb ik dit soort beelden nog nooit gezien. Er waren alleen wat foto's van."

Collaboratie

Gijsbers denkt dat de komst van een hoge SS-functionaris naar Alkmaar aanleiding was voor het feestje. Verschillende rangen van de nazi's zijn aanwezig. "Er zijn SS'ers, leden van de Wehrmacht en ik zie ook een hele hoge marineofficier", zegt Gijsbers. Volgens de onderzoeker zag je die verschillende geledingen niet vaak samen. "Want dat kon nog wel eens botsen." Wie het waren, wordt nog onderzocht.

Het personeel van Hotel Proot feest met de Duitsers mee. De eigenaar van het hotel is te zien op de beelden, net als verschillende medewerkers.

Het feit dat er werd gecollaboreerd met de Duitsers is geen verrassing voor conservator Van Dijl. "Dat gebeurde aan de lopende band in het hele land. Voor veel mensen was het een manier om door de beroerde situatie heen te komen", zegt hij.

Wel is het opvallend dat deze beelden bewaard zijn gebleven. "Met het naderen van de bevrijding zijn veel beelden in de kachel verdwenen. Mensen waren bang dat het als bewijs tegen hen zou worden gebruikt als de oorlog voorbij zou zijn."

Mussert

In het Alkmaarse hotel waren tijdens de oorlog veel vaker nazi-bijeenkomsten. "NSB-leider Mussert heeft er weleens gegeten en de NSB had er film- en kameraadschapsavonden", zegt Gijsbers. Vermoedelijk waren er ook geregeld feestjes. "De eigenaar was nogal Duitsgezind."

Van Dijl voegt daaraan toe dat in Alkmaar iedereen wist dat het "niet pluis" was in het hotel. "Het was algemeen bekend dat de Duitsers hier meer dan welkom waren. En dat is nu voor het eerst ook echt in beeld."

Nabestaanden

Nabestaanden van de voormalige hoteleigenaar hebben de beelden ook gezien. "Dat vonden ze pijnlijk en aangrijpend", zegt Van Dijl, die contact heeft met de kleinkinderen. "Zij hebben hun opa, die een flinke straf heeft gekregen na de oorlog, leren kennen als een aardige man."

Toch vindt de familie het belangrijk dat de beelden naar buiten komen. "Zij zien ook in dat het bijzondere, historische beelden zijn. Maar het is voor hen erg dubbel."

Wanneer de film is gemaakt is onduidelijk, net als wie er gefilmd heeft. "Het enige dat we weten, is dat het gefilmd is in opdracht van de Duitsers. Dat kan niet anders, het was streng verboden om zomaar te filmen", zegt Van Dijl. "Daar stond de doodstraf op."

Alkmaar op Film is vanaf 11 december te zien in Fimhuis Alkmaar, ter gelegenheid van het honderdjartig bestaan van de Historische Vereniging Alkmaar. De film is samengesteld uit oude, originele amateurfilmpjes van 100 jaar dagelijks leven in Alkmaar. In de film zitten ook de bijzondere WOII-beelden.

Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog?

Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.

Voormalig premier David Cameron wil dat de Britse regering meer doet om prostaatkanker in een vroeg stadium op te sporen. Cameron heeft in een interview onthuld dat hij zelf prostaatkanker heeft gehad en dat hij zijn diagnose pas kreeg nadat hij zelf op een screening had aangedrongen. Hij kon zich tijdig laten behandelen.

De 59-jarige oud-premier sluit zich met zijn oproep aan bij een groeiend aantal prominente Britten die willen dat prostaatkanker eerder wordt opgespoord, zodat patiënten sneller kunnen worden behandeld. Bij prostaatkanker is het belangrijk dat de ziekte zo snel mogelijk wordt ontdekt.

De Britse Nationale Screeningcommissie doet waarschijnlijk dit jaar nog aanbevelingen over de kwestie. Daarna neemt de regering van premier Keir Starmer een beslissing.

Situatie Nederland

In Nederland kregen in 2024 ruim 15.000 mannen te horen dat ze prostaatkanker hebben. Omdat prostaatkanker in het begin meestal geen klachten geeft, wordt het vaak pas opgemerkt als er uitzaaiingen zijn.

In de Servische deelrepubliek van Bosnië en Herzegovina zijn de presidentsverkiezingen gewonnen door de rechterhand van de vorige president. Sinisa Karan krijgt in de voorlopige uitslag een nipte meerderheid van 50,9 procent van de stemmen, meldt de kiescommissie. Zijn voornaamste tegenstander Branko Blanusa haalde bijna 48 procent.

Ongeveer 1,2 miljoen inwoners van de Republika Srpska mochten stemmen, maar de meeste mensen bleven thuis. Volgens voorlopige cijfers lag de opkomst van de vervroegde verkiezingen op 35 procent. De nieuwe president Karan is voor een jaar gekozen. Volgend jaar worden nieuwe parlements- en presidentsverkiezingen gehouden.

Daytonakkoorden

Karan is een bondgenoot van de vorige president Milorad Dodik, die afgelopen zomer uit zijn functie werd ontheven omdat hij de vredesakkoorden van Dayton saboteerde. Met die akkoorden werd Bosnië in 1995 na de burgeroorlog onderverdeeld in de Federatie Bosnië en Herzegovina, met vooral Bosniakken (Bosnische moslims) en etnische Kroaten, en de Republika Srpska.

De Duitser Christian Schmidt houdt als vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap toezicht op de afspraken maar Dodik erkent hem niet. Hij noemt Schmidt "illegaal" en "een toerist" en zegt dat de hoge vertegenwoordiger de Republika Srpska onder de duim probeert te houden.

In zijn overwinningstoespraak zei Sinisa Karan dat hij door zal gaan waar Dodik mee bezig was. "Een grote dank aan Milorad Dodik en alle parlementsleden die de Republika Srpska hebben verdedigd", zei hij.

Dodik pleitte tijdens zijn ambtstermijn voor meer autonomie voor Republika Srpska en stuurde meermaals aan op een afscheiding van Bosnië en Herzegovina. De spanningen in het land liepen daardoor de afgelopen jaren steeds hoger op.

In België rijden vandaag veel minder treinen en bussen vanwege een staking. Leden van de christelijke vakbond ACV en die van de socialistische ABVV en liberale ACLVB leggen tot en met woensdag het werk neer. Ze zijn ontevreden over de hervormingsplannen van de Belgische regering.

De staking treft vandaag vooral het openbaar vervoer. Op dinsdag en woensdag zal ook in het onderwijs, op luchthavens en bij de overheid zelf gestaakt worden, ook bij de politie.

Pensioenen

De vakbonden protesteren met de staking tegen plannen van de regering van premier Bart De Wever, die afgelopen zomer een akkoord sloot over ingrijpende hervormingen. Die zijn volgens De Wever nodig om de gezondheidszorg en de pensioenen op de lange termijn te kunnen blijven betalen.

Het Belgische bedrijfsleven verwacht dat de schade door de driedaagse staking honderden miljoenen euro's zal bedragen door bijvoorbeeld verstoringen van productie bij bedrijven.

Ook het Nederlandse treinverkeer heeft last van de staking. Er rijden minder internationale treinen en de NS raadt reizigers aan de website van NS International te raadplegen. Maastricht Aachen Airport verwacht de komende dagen extra vluchten, omdat luchtvaartmaatschappijen Belgische luchthavens zullen mijden.

Veel mensen werden vanochtend al wakker in een wit wintertafereel, vanavond is het in het noorden van het land opnieuw raak. Op sommige plekken is zo'n 5 centimeter sneeuw gevallen. De sneeuwval heeft ook tot ongelukken geleid.

Problemen waren er vooral in Groningen, Drenthe en Friesland. Op de N993 bij Ten Boer raakten twee auto's van de weg. Dat gebeurde op een paar honderd meter afstand van elkaar. Beide auto's belandden in de sloot.

Ook bij het Groningse Spijk gleed een auto een sloot in. Bij Froombosch reed een auto tegen een boom. Alle inzittenden bleven ongedeerd, net als in Emmen waar twee auto's op een besneeuwde weg tegen elkaar botsten.

Uit Friesland kwamen 's middags al meldingen van gladde wegen. Zo belandde in Grou een auto op zijn kop in de sloot.

150.000 kilo zout

Het KNMI heeft code geel afgekondigd in het noorden van Nederland, vanwege gladheid door sneeuwresten. Die waarschuwing geldt in Drenthe en Groningen tot middernacht. Rijkswaterstaat meldt op een speciale strooiwebsite dat er vanavond in een paar uur zo'n 150.000 kilo zout is gestrooid op de Nederlandse wegen.

Inmiddels sneeuwt het niet meer. Vannacht gaat het niet meer vriezen en lopen de temperaturen geleidelijk op. De komende dagen wordt er geen sneeuw meer verwacht.

Europese landen hebben in Genève een tegenvoorstel gedaan voor het 28-puntenplan van de Amerikaanse president Trump om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne. In de Zwitserse stad waren Amerikaanse, Oekraïense en Europese delegaties bij elkaar om het deze week gepresenteerde plan van Trump te bespreken.

Het tegenvoorstel is gepubliceerd door Reuters en komt volgens het persbureau uit de koker van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland. Het is gebaseerd op het Amerikaanse plan, maar punt voor punt zijn wijzigingen aangebracht of is voorgesteld om zaken te schrappen.

Verschillen

De voornaamste verschillen tussen de twee plannen gaan over de voorgestelde beperkingen van de aantallen Oekraïense strijdkrachten en het opgeven van grondgebied.

Zo staat in het Europese voorstel om het Oekraïense leger "in vredestijd" te beperken tot 800.000 militairen in plaats van een algemene beperking tot 600.000 militairen, zoals de VS voorstelt.

De Europeanen schrijven ook dat Oekraïne het door Rusland bezette grondgebied niet militair zal heroveren en dat onderhandelingen over het eventueel afstaan van grondgebied plaatsvinden met de "huidige gevechtslinie als uitgangspunt". De Amerikanen hebben in het 28-puntenplan staan dat bepaalde gebieden al vóór de onderhandelingen aan Rusland worden toegewezen.

Een ander belangrijk punt uit het Europese tegenvoorstel is dat Oekraïne veiligheidsgaranties van de VS krijgt. Er staat expliciet bij dat die in de geest van artikel 5 van het NAVO-verdrag moeten zijn. Dat artikel bepaalt dat elke militaire aanval op een NAVO-lidstaat een aanval op alle lidstaten is, en dat ze elkaar te hulp komen.

Verder blijft het in het tegenvoorstel mogelijk dat Oekraïne lid wordt van de NAVO, als de lidstaten daarover eensgezind zijn (die consensus is er op dit moment niet). Het Amerikaanse punt dat "de NAVO niet verder wordt uitgebreid" is geschrapt. Ook is in het voorstel opgenomen dat er NAVO-troepen en -gevechtsvliegtuigen worden gestationeerd in Polen.

EU- en NAVO-correspondent Kysia Hekster:

"De Europeanen proberen Trump zo veel mogelijk tegemoet te komen met hun ideeën over een einde aan de oorlog in Oekraïne. Ze willen Trump niet tegen het hoofd stoten en boos maken. En dus lijken de voorstellen op het eerste gezicht op elkaar. Maar schijn bedriegt. Wie beter kijkt, ziet dat het Europese plan veel gunstiger is voor Oekraïne.

De EU en het VK trekken drie duidelijke rode lijnen. Grenzen mogen niet met geweld worden verlegd. Ook mogen er geen beperkingen komen voor het Oekraïense leger waardoor het land kwetsbaar is voor toekomstige aanvallen, want daarmee komt de hele Europese veiligheid in gevaar. Tot slot moet de EU een centrale rol spelen bij het veiligstellen van de vrede in Oekraïne.

Dit zijn punten die de EU al langer naar voren brengt, en die in het Europese 28-puntenplan centraal staan. Het is onder hoge druk tot stand gekomen, na haastig ingelast crisisoverleg.

De schok over het Amerikaanse 28-puntenplan was groot. Het wordt gezien als capitulatie voor Oekraïne en een cadeau voor de Russische president Poetin. Europese leiders werden erdoor overvallen, niet voor de eerste keer. Ze weten inmiddels ook dat het belangrijk is om kalm te blijven en tijd te rekken in de hoop Trump weer in het Europese en Oekraïense kamp te krijgen. Maar de zorgen zijn groot of het dit keer zal lukken."

Vijftig van de schoolkinderen die deze week werden ontvoerd bij een katholieke kostschool in Nigeria zijn ontsnapt. Dat meldt een christelijke organisatie die verbonden is aan de kostschool.

Volgens de organisatie ontkwamen de kinderen vrijdag en zaterdag los van elkaar. Ze zijn weer bij hun families.

In totaal werden in de nacht van donderdag op vrijdag 303 kinderen tussen de 10 en 18 jaar oud en twaalf leraren ontvoerd door een gewapende groep mannen. Dat gebeurde op de katholieke St. Mary's school in Papiri. Dat is een plaats in de deelstaat Niger in het westen van Nigeria.

Het is ondanks de tientallen ontsnappingen nog niet duidelijk waar de slachtoffers worden vastgehouden. Er is vrees dat de ontvoerders hen hebben meegenomen de wildernis in. Volgens de Nigeriaanse autoriteiten worden er speciale teams ingezet om de resterende 253 kinderen en hun leraren te bevrijden. De verantwoordelijkheid voor de ontvoering is nog niet opgeëist.

De Nigeriaanse bevolking maakt zich zorgen over de ontvoerde kinderen en leraren:

In Nigeria komen ontvoeringen vaker voor. Kinderen en vrouwen zijn het vaakst slachtoffer, omdat die voor criminele organisaties het meeste losgeld opleveren. Deze ontvoering was de derde in de afgelopen week in Nigeria.

Eerder waarschuwde de overheid van de deelstaat Niger voor verhoogd risico op ontvoeringen. Zij zeiden dat scholen daarom dicht moesten blijven. De St. Mary's school ging toch open. Volgens de deelstaat "stelde de school de kinderen en het personeel bloot aan een vermijdbaar risico".