NOS Nieuws - Algemeen

Het vaccinatietempo is de afgelopen tijd omhoog gegaan. Over de laatste zeven dagen zijn gemiddeld meer dan 100.000 prikken per dag gezet. Maar of dat tempo kan worden vastgehouden, hangt mede af van de vraag of het Janssen-vaccin kan worden ingezet.

Het Europees Geneesmiddelenbureau EMA komt aan het einde van de middag met een oordeel over het Janssen-vaccin. Uit voorzorg wordt dit vaccin in Nederland nu niet gebruikt, vanwege een aantal trombosegevallen in de Verenigde Staten. Ook de leveringen van het vaccin aan de Europese Unie liggen stil; er zijn eerder wel al bijna 80.000 doses geleverd aan Nederland.

Als dit vaccin voorlopig niet inzetbaar blijft, kan het de vaccinatiecampagne in Nederland in de war schoppen en zeker met een aantal weken vertragen. Tot juli verwacht Nederland 3 miljoen dosis van het Janssen-vaccin. Daarmee hoeft maar één prik te worden gezet voor een goede werking.

Er zijn tot en met gisteren volgens cijfers op het coronadashboard van de Rijksoverheid 4,5 miljoen prikken gezet. Het gaat dan om ruim 3,5 miljoen mensen die tenminste één keer zijn ingeënt en daarmee een eerste bescherming hebben tegen het coronavirus.

Begin mei alle 60+

Inmiddels moeten volgens het kabinet alle medewerkers van verpleeghuizen volledig zijn gevaccineerd, net als een deel van het ziekenhuispersoneel in de directe covidzorg en huisartsen. Dat moet ook gelden voor de meeste bewoners verpleeghuizen en mensen met verstandelijke beperking in instellingen.

Aan het einde van volgende week verwacht het RIVM dat veel mensen van boven de 60 jaar een uitnodiging hebben ontvangen voor een vaccinatie. Alleen in Gelderland, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Limburg zijn er dan mogelijk nog mensen van 60, 61 en 62 jaar (en niet-mobiele thuiswonende 60-plussers) die wachten op een brief van de huisarts. Zij worden uiterlijk in week 19 uitgenodigd; dat is begin mei.

Een uitnodiging op de mat betekent nog niet dat iedereen zijn vaccinatie ook al binnen heeft. Vorige week hebben het kabinet en het RIVM nieuwe verwachtingen uitgesproken over welke groepen de komende maanden gevaccineerd zullen worden.

Het is de bedoeling dat begin mei alle ouderen van 70 jaar en ouder de eerste prik hebben gehad. In de tweede helft van mei moet dat gelden voor alle mensen van boven de 60 jaar en iedereen met een hoog medisch risico. Het gaat dan onder anderen om mensen met het syndroom van Down en ernstig overgewicht.

Medio juni wil het kabinet dat iedereen van boven de 50 jaar en alle mensen met een medische indicatie de eerste prik heeft gehad. Bij die laatste groep, de zogenoemde 'griepprikgroep', is dit drie weken later dan gepland en daarmee de grootste wijziging ten opzichte van eerdere beloftes. Mogelijk gaat hier na vandaag alsnog iets veranderen.

In de tweede helft van juni moet iedereen van boven de 40 jaar oud de eerste prik hebben gehad. Het streven is nog altijd dat dan begin juli alle volwassenen die dat willen dan ten minste één ronde achter de rug hebben. De verwachting is dat dit neerkomt op zo'n 82 procent van alle inwoners van 18 jaar of ouder.

Leveringen

De vaccinatieplanning blijft vooral afhankelijk van de wekelijkse leveringen. Van het Pfizer-BioNTech-vaccin komen er naar verwachting veel meer vaccins dan eerder gedacht, maar daar staat dus tegenover dat de inzet van 3 miljoen Janssen-vaccins vooralsnog onzeker is.

De leveringen van AstraZeneca blijven ook een onzekere factor. Volgens het RIVM zijn er deze week opnieuw fors minder doses geleverd dan verwacht: zo'n 42.000 in plaats van 172.000.

In de rechtbank in Zwolle is het proces begonnen tegen twee mogelijke hoofdrolspelers in een onderwereldoorlog. De broers Idris (27) en Abas (26) M. uit Zwolle worden verdacht van betrokkenheid bij twee moordpogingen, drugshandel en het voorbereiden van een liquidatiepoging.

De broers zouden deel uitmaken van de drugsbende Ali 24/7, die ruzie had met een andere groep. De rechtbank trekt drie dagen uit voor het proces. Volgende maand staan er nog eens vier verdachten terecht.

De vete tussen de twee bendes begon in 2016. Volgens justitie probeerden de groepen de Zwolse drugsmarkt onderling te verdelen, maar mislukte dat. Idris en Abas M. zouden daarna vanuit een rijdende auto op een busje met twee leiders van de concurrerende groep hebben geschoten. De twee overleefden de aanslag.

Kogelregen in de kinderrijke wijk

In september 2019 was Idris M. het doelwit. In de wijk Stadshagen werd het vuur op hem geopend. Kogels uit een machinegeweer raakten huizen en auto's, maar M. wist te ontkomen met slechts lichte verwondingen aan een arm.

Een maand later werd leider Emin Y. van de concurrerende groep beschoten. Volgens justitie was Abas M. de schutter. Zijn vuurwapen zou slechts één kogel hebben afgevuurd en daarna dienst hebben geweigerd. Y. raakte lichtgewond en nam wraak door op de auto van M. te schieten. M. overleefde de aanslag. Y. werd niet veroordeeld voor het terugschieten, omdat hij volgens de rechter handelde uit noodweer.

Handlangers gearresteerd

Idris en Abas M. werden in oktober 2019 gearresteerd en zitten sindsdien vast. Toch waren er in 2019 en 2020 nog enkele schietpartijen en autobranden als gevolg van het conflict.

In het voorjaar van 2020 werd een aantal mogelijke handlangers van de broers opgepakt. Een van hen is Fabienne van den R., een vrouw van in de twintig. Zij zou de dagelijkse leiding over de drugslijn hebben gehad. Het proces tegen haar en drie andere verdachten begint volgende maand, meldt RTV Oost.

Emin Y. en twee andere leiders van de concurrerende groep werden eerder dit jaar veroordeeld tot celstraffen tot 14 maanden voor drugshandel.

Een kleine 200 mensen die op het terrein van de Rotterdamse haven werken en mogelijk betrokken waren bij drugssmokkel, hebben nog steeds onbeperkt toegang. Dat concluderen de politie, douane en containerterminal ECT na een langdurige, gezamenlijke controle, meldt De Telegraaf.

De krant schrijft dat de politie en de douane eind vorig jaar 2,5 maand lang 24 uur per dag op het ECT-terrein waren. "Het gebied werd hermetisch afgesloten en iedereen die op het terrein kwam werd gecontroleerd." De Telegraaf spreekt van een proef die informatie opleverde waarbij de opsporingsdiensten meerdere keren vraagtekens zetten bij gecontroleerde personen die legaal op het terrein waren.

Veroordeling

Uit die controle zou blijken dat 72 vrachtwagenchauffeurs, vijftien bunkeraars of serveyors, acht onderhoudsleden, 46 sjorders of stackeraars, achttien terminalmedewerkers, negen beveiligers of brandwachten en twaalf mensen met andere beroepen al een keer bij de politie in beeld zijn geweest voor incidenten met drugssmokkel.

Al deze mensen zijn in ieder geval eerder aangehouden voor activiteiten die in verband gebracht worden met drugssmokkel, zegt de politie tegen de NOS. "Zo'n aanhouding leidt helaas niet altijd tot een veroordeling voor drugssmokkel. Het gaat dus niet altijd om een veroordeling, maar kan ook om alleen een aanhouding gaan."

Afgesloten terrein

Jan Janse, districtschef van de Zeehavenpolitie in Rotterdam, snapt niet hoe dit kan. "Het toont aan dat wij als overheid onvoldoende aandacht hebben voor de veiligheid op het haventerrein", zegt hij in de krant.

Volgens hem moet de wet- en regelgeving worden aangepast. "Bijvoorbeeld in het geval van de vrachtwagenchauffeurs. In een aantal gevallen waren achter de chauffeur allerlei schimmige bedrijfjes te vinden. Maar ze hebben allemaal wel een transportvergunning en komen het terrein op."

Hij stelt onder meer voor om van het haventerrein een afgesloten terrein te maken, net zoals Schiphol. Dat zou het makkelijker kunnen maken om mensen die niets in de havens te zoeken hebben ook niet het terrein op te laten.

Janse ziet de afgelopen drie jaar meer drugssmokkel. "Voorheen zagen we een paar honderd kilo, nu zitten we al op duizenden kilo's. Er wordt ook steeds meer onderschept, maar we weten niet exact hoeveel partijen er worden opgestuurd."

Het Museumplein in Amsterdam krijgt na twintig jaar een nieuwe grasmat. De werkzaamheden beginnen vandaag. Er komt nieuw gras en ook wordt de afvoer van water in de ondergrond verbeterd. De gemeente verwacht dat de werkzaamheden in juni klaar zijn. Dan is het plein weer toegankelijk voor recreatie. Evenementen en demonstraties, zoals 'koffiedrinken' tegen corona, zijn volgens de stad dit jaar niet meer mogelijk.

Met bouwhekken wordt het plein afgesloten voor publiek. "Dit onderhoud stond al langer op de planning en een grasmat kan alleen in dit seizoen worden aangepakt", zegt een gemeentewoordvoerder. "Met het oog op de heropening van de samenleving hebben we besloten om de hele grasmat in een keer te vervangen en niet in delen, zoals eerst het plan was."

Grasspecialist Piet Kranendonk is verantwoordelijk voor het vervangen van de grasmat. "Het was echt toe aan een opknapbeurt", zei hij in het NOS-radioprogramma Met het oog op morgen. "Net als het doelgebied op een voetbalveld werd ook het gras op het Museumplein heel intensief gebruikt. Om te zorgen dat de ondergrond en het gras dit aankunnen worden er plaggen van veldbeemdgras en Engels raaigras gelegd."

Op de grasvelden van het Museumplein waren al langere tijd kale plekken te zien. De geregelde inzet van een waterkanon van de politie, bij de demonstraties tegen het coronabeleid die wekelijks op het plein worden gehouden, heeft de staat verder verslechterd.

Afhankelijk van het weer kan het Museumplein in juni weer open voor recreatie, maar de ondergrond is dan nog te kwetsbaar voor evenementen en demonstraties, zegt de gemeente. Voor de zondagse demonstraties tegen het coronabeleid heeft de stad al vaker het Westerpark als locatie aangeboden. "We gaan er niet van uit dat de demonstranten aankomend weekend toch het ingezaaide Museumplein zullen betreden."

De vervanging van de grasmat is onderdeel van een grotere renovatie van het Museumplein. Zo worden het plein en de buurt groener gemaakt en komen er nieuw straatmeubilair en sport- en speeltoestellen. Ook wordt de openbare verlichting verbeterd en krijgen voetgangers en fietsers meer ruimte.

Denk-fractieleider Azarkan wil aan het einde van de week een antwoord hebben op de vraag "wie vertrouwen heeft in wie?" In zijn gesprek met informateur Tjeenk Willink heeft hij naar voren gebracht dat de vertrouwensvraag, die aanvankelijk als belangrijkste op tafel lag, wat hem betreft te snel naar de achtergrond is verdwenen.

"Het is natuurlijk leuk dat we het nu over allerlei thema's gaan hebben", zei Azarkan na afloop. "Maar de slachtoffers van de toeslagenaffaire bijvoorbeeld gaat het niet om thema's, maar om de vraag wie met wie kan regeren en de zaak goed kan afwikkelen." Hij noemt het onderlinge vertrouwen, dat na het debat met premier Rutte over CDA-Kamerlid Omtzigt zwaar gehavend was, de basiskwestie in deze fase van de formatie.

Ook fractievoorzitter Van der Plas van de BoerBurgerBeweging (BBB) vindt het vreemd dat de vertrouwensvraag in de gesprekken van vandaag niet de hoogste prioriteit heeft. "Naar mijn idee ging het erom dat de informateur het vertrouwen tussen de fracties zou herstellen. Dat was de opdracht van de Tweede Kamer. En bij ons zit dat in elk geval nog niet goed."

Herstelbeleid coronacrisis

De informateur spreekt voor de tweede keer met alle zeventien fractievoorzitters. De vorige gespreksronde was twee weken geleden. Net als toen komen eerst de kleine fracties aan de beurt. Gisteren liet Tjeenk Willink weten dat de fractievoorzitters het eerst eens moeten worden over vier of vijf grote onderwerpen die met voorrang moeten worden aangepakt. Het herstelbeleid na de coronacrisis hoort daar in elk geval bij.

Hij vraagt de fractieleiders vandaag welke thema's zij verder belangrijk vinden. Daar zit tot nu toe geen lijn in. 50Plus-leider Den Haan noemde het thema 'ouder worden'. Dat de groep ouderen groeit heeft volgens haar grote consequenties voor allerlei onderwerpen, zoals de woningmarkt, het pensioenstelsel en de gezondheidszorg. Daar moeten partijen bij de vorming van een nieuw kabinet wat haar betreft afspraken over maken.

SGP-leider Van der Staaij vindt dat er meer aandacht moet komen voor veiligheid: "Defensie, de tekorten in de aanpak van zedencriminaliteit, mensenhandel, de georganiseerde criminaliteit." Hij heeft er geen moeite mee dat er in deze fase van de formatie al over de inhoud wordt gesproken. "Maar in het eindverslag van de informateur hoop ik wel iets meer te lezen over het vertrouwen, want dat is ook een deel van de opdracht."

'Dichten van de kloven'

Het spits werd vanmorgen afgebeten door Bij1-leider Simons. Zij vindt dat het bij de formatie moet gaan over "het dichten van de economische en sociaal-maatschappelijke kloven die er voor corona al waren en door de pandemie enorm gegroeid zijn". Die kloven ontstaan volgens haar met name door discriminatie, zoals bijvoorbeeld naar voren kwam bij het onderzoek naar de affaire bij de kinderopvangtoeslag.

De planning is dat de informateur eind volgende week met zijn eindverslag komt. Daarna volgt een debat in de Tweede Kamer. Dat zou moeten gaan over de belangrijkste kwesties die uit de gesprekken naar voren zijn gekomen. Daarna moet bepaald worden hoe die problemen aangepakt moeten worden en welke partijen daarbij willen samenwerken.

Een voor een hebben ze zich gemeld met hun eigen variant op Clubhouse: van Twitter, LinkedIn tot Spotify en nu ook Facebook en forum Reddit. Allemaal willen ze een plek creëren waar mensen in een virtuele 'kamer' over een onderwerp kunnen praten. Daarmee is het duidelijk dat Clubhouse iets heeft ontdekt met veel potentie. In zekere zin zijn de plannen van concurrenten dan ook een compliment voor het platform. Maar dat gaat gepaard met de boodschap aan de bedenkers: zet je schrap.

Het zijn weliswaar allemaal verschillende apps, die mensen om verschillende redenen gebruiken. Maar in de kern willen Facebook en co hetzelfde: dat gebruikers bij hén zoveel mogelijk tijd doorbrengen. Dat kan zijn om ervoor te zorgen dat je zoveel mogelijk advertenties kunt verkopen (Facebook), of zodat de waarde van abonnement steeds groter wordt (Spotify).

Interesse lijkt af te nemen

Het betekent dat Clubhouse nog meer zijn best zal moeten doen. Het is weliswaar de geestelijk vader van het concept live audio op sociale media, maar dat betekent niet dat Clubhouse daarin ook de grootste gaat worden. Een paar jaar geleden had Snapchat succes met foto's en video's die na 24 uur verdwijnen. Het concept, dat inmiddels bekend is als Stories, werd vervolgens gretig overgenomen door onder meer Instagram. Het bleek daar een enorm succes en voorkwam dat gebruikers een reden hadden om over te stappen.

De belangstelling in Clubhouse lijkt ondertussen wat te af te nemen. Volgens cijfers van marktonderzoeker Sensor Tower is het aantal downloads sinds maart flink gedaald; in april (tot en met afgelopen zaterdag 616.000 downloads wereldwijd) is er vooralsnog geen stabilisering zichtbaar, maar juist een verdere daling. Hoeveel mensen de app daadwerkelijk gebruiken is niet duidelijk.

Na een piek in februari is het aantal downloads in maart flink afgenomen:

Investeerders lijken nog altijd vertrouwen te hebben in de app. Dit weekend werd bekend dat de app een nieuwe investeringsronde heeft binnengehaald. Naar verluidt wordt de app nu gewaardeerd op 4 miljard dollar (omgerekend 3,3 miljard euro). Dat is een verviervoudiging van de waarde bij een investeringsronde in januari.

Daarnaast zou Twitter volgens persbureau Bloomberg interesse hebben getoond in het overnemen van de app voor datzelfde bedrag.

Voor Clubhouse, maar net zo goed voor de concurrentie, zal het de komende tijd de uitdaging worden om genoeg gebruikers aan zich te binden. Daarbij hebben de andere apps een belangrijk voordeel: die hebben al vele miljoenen gebruikers die elke maand of zelfs elke dag inloggen. Daar moet de audio-app nog aan werken.

Beperkingen Clubhouse

Dat is overigens niet onmogelijk. Je kunt Clubhouse nog steeds alleen gebruiken als je een uitnodiging hebt, die overigens wel steeds breder worden uitgedeeld. Daarnaast is er ook nog steeds geen Android-variant, wat de potentiële doelgroep kleiner houdt. Als die twee dingen veranderen, kunnen er opeens veel meer mensen gebruik van maken.

Maar het allerbelangrijkste is misschien nog dat gebruikers genoeg interessante gesprekken moeten ontdekken om naar de app terug te keren. Facebook hoopt dat te doen door met hun variant te focussen op groepen. Daar komen mensen vaak al samen, omdat ze een gedeelde interesse hebben en is de kans groter dat je elkaar al kent. Daardoor is het gesprek al snel interessant en de drempel mogelijk lager om deel te nemen. Reddit wil in feite hetzelfde doen en is van plan het in te zetten bij de zogeheten 'subreddits'.

Zo gaat Facebooks alternatief voor Clubhouse eruit zien:

Ook wil Facebook, in tegenstelling tot Clubhouse en Twitter, dat gesprekken naderhand bewaard kunnen blijven. En het idee is om deze vervolgens in podcastvorm aan te bieden. Waardoor, als je om welke reden dan ook een gesprek mist, je het nog kunt terugluisteren.

Plek schoonhouden

Tot slot wacht al deze apps ook een andere uitdaging: een extra plek waar ze moeten modereren. Clubhouse heeft al laten zien dat het soms lastig is om ongewenste gesprekken snel offline te halen.

Met name Facebook heeft hier al heel veel ervaring mee. Tegelijkertijd zijn Facebook Groepen juist een plek gebleken waar discussies snel kunnen radicaliseren; ook is live audio modereren weer iets anders dan een stuk tekst of een video.

Winkeliers gaan ervan uit dat een doorsnee winkel vanaf 28 april weer 8 tot 10 klanten tegelijk mag ontvangen, zonder dat daar een afspraak voor nodig is. Winkeliersorganisatie INretail zegt er vrij zeker van te zijn dat die versoepeling vanavond op de persconferentie wordt aangekondigd.

Ingewijden meldden eerder dat het kabinet die maatregel mogelijk vanavond aankondigt, samen met andere versoepelingen.

"Ik ben er vrij zeker van dat het gaat gebeuren", zegt INretail-directeur Udo Delfgou in het NOS Radio 1 Journaal. "We hebben veel contact en de signalen zijn dusdanig dat we denken dat het vanavond gaat gebeuren."

Kom alleen

Niet-essentiële winkels mogen maximaal 1 klant per 25 m2 ontvangen. Voor een gemiddelde winkel komt dat neer op 8 tot 10 klanten die tegelijk in de zaak mogen zijn. Vorig jaar zomer mochten 2,5 keer zoveel klanten tegelijk binnenkomen (toen waren er wel veel minder besmettingen).

Bij meer winkels komt er personeel bij de deur te staan dat controleert wie er binnenkomt. Dat is verplicht voor winkels waar tien personeelsleden in de winkel staan. Het advies aan klanten wordt: kom alleen. Op dat advies wordt niet gehandhaafd.

Voor de lockdown was het op sommige dagen te druk in winkelcentra. Rond black friday moesten bijvoorbeeld in sommige steden winkels eerder dicht vanwege de grote drukte. "We moeten dat natuurlijk goed organiseren", zegt Delfgou. "Vandaar de oproep om alleen te komen. En daarnaast maken we afspraken met parkeergarages en met gemeenten om het in tientallen drukke gebieden heel goed te organiseren."

Rek eruit

Als de versoepelingen doorgaan, komt er na een kleine twee maanden een einde aan het winkelen op afspraak. "Daar was de rek wel uit, dat was een doekje voor het bloeden", zegt INretail-directeur Udo Delfgou. "Wat we krijgen, is nog altijd open met beperkingen, maar het is een stap vooruit."

Hij verwacht dat winkels dezelfde openingstijden mogen houden als nu het geval is. Dat betekent dat niet essentiële winkels uiterlijk om 20.00 uur moeten sluiten.

Op een verlaten veldje in een woonwijk aan de zuidkant van Minneapolis staan zeven rijen witte bordjes opgesteld. Het zijn er zeker honderd in totaal, met erop de namen van zwarte Amerikanen die door geweld om het leven kwamen. Het veldje ligt om de hoek van het kruispunt waar George Floyd stikte onder de knie van agent Derek Chauvin. Een paar kilometer verderop oordeelt een jury op dit moment over Chauvins lot.

Het kruispunt is afgezet door activisten, de straten er omheen ook. Het ligt bezaaid met bloemen, spandoeken, kransen en leuzen. Het zijn de overblijfselen van een jaar van acties en protesten die zich uitbreidden van dit kruispunt naar heel Amerika, en ver daarbuiten. 'George Floyd' kwam te staan voor racisme, politiegeweld, scheve machtsverhoudingen overal in de wereld.

Maar het begon bij dat moment op 25 mei 2020, toen Derek Chauvin een poging deed Floyd te arresteren en daarbij bijna negen minuten lang op zijn nek bleef zitten. Ook toen Floyd zelf zei dat hij niet meer kon ademen en zelfs toen Floyd niet meer bewoog, omdat hij al gestikt was.

Het kruispunt is nagenoeg leeg, op de laatste dag van het proces tegen Derek Chauvin. Maar de vraag die boven Minneapolis hangt is des te dwingender: gaat deze zaak eindigen in een gevoel van gerechtigheid? Komt er een veroordeling voor moord? En wat gaat er gebeuren met alle opgebouwde emoties als Chauvin toch vrijuit zou gaan?

Jury bijeen, spanning stijgt

Het antwoord op die vragen ligt vanaf vandaag dus in handen van een select groepje: de twaalf juryleden in de zaak. Zij gaan nu in beraad, volledig geïsoleerd van de buitenwereld. Als een van juryleden vindt dat niet onomstotelijk vaststaat dat George Floyd is omgekomen door moord, komt er geen veroordeling.

Dat betekent dat vandaag de spannendste dag is in dit proces. Blijft het de hele dag stil, dan betekent het dat er tenminste één iemand in de jury is die twijfelt. In dat geval zullen de juryleden elkaar moeten gaan overtuigen, wat meerdere dagen of zelfs weken kan gaan duren. De jury mag er net zolang over doen als nodig is om tot een unaniem oordeel te komen.

Als ze er echt onderling niet uitkomen, zal de rechter ze eerst onder druk zetten toch nog door te gaan en alles opnieuw te overwegen. Uiteindelijk kan de rechter beslissen dat er geen unanimiteit te bereiken is. Dan moet de zaak helemaal over, met een nieuwe jury.

Buiten, op de stoep van de rechtbank, staat ook een jury: het publiek, de bevolking van Minneapolis, en eigenlijk die van heel Amerika. Die is al sinds 25 mei vorig jaar bezig met de vraag of er gerechtigheid komt.

"Alles is gefilmd, iedereen kan zien wat er is gebeurd," zegt Michael Jones, die voor de rechtbank op zijn telefoon de slotpleidooien meekijkt. Hij heeft een grote speaker aan zijn rolstoel hangen, zodat iedereen kan meeluisteren. "Die video maakt dat er in deze zaak een unieke kans is op gerechtigheid." Het was alsof de president was neergeschoten, zegt Jones; alles is tot in het kleinste detail vastgelegd.

"De vraag in deze zaak is of het mogelijk is te negeren wat je met je eigen ogen ziet. We zien een moord, zo eenvoudig is het", vindt Jones. Hij verwacht gerechtigheid, omdat het volgens hem haast niet mogelijk is tot een andere conclusie te komen. "Het zou totaal bizar zijn als hier geen veroordeling uitkomt."

'Nog een moord'

Jones komt in een debat terecht met een jongere jongen, Robert Mitchell, die ook is komen kijken. "Jij bent veel ouder dan ik, jij wacht al veel langer op gerechtigheid zonder dat het er komt", zegt Mitchell. "Je zou beter moeten weten."

Mitchell vindt dat binnen in de rechtbank niet wordt bepaald of er gerechtigheid is. "Ze hebben eerder ook weleens een moordenaar veroordeeld", zegt hij, "maar dat heeft het moorden niet gestopt." Hij doelt op de dood van Daunte Wright, vorige week. Ook in Minneapolis, ook door een politiekogel.

"Nog voor de ene moordenaar is veroordeeld, heeft de volgende alweer toegeslagen", zegt Mitchell. "Dat is hoe dan ook geen gerechtigheid."

Aan het begin van de avond wordt het steeds drukker op de stoep voor de rechtbank. Er ontstaat, zoals al zoveel keren dit jaar, een kleine demonstratie. Twee vrouwen staan toe te kijken, moeder en dochter. "Het moet gewoon een veroordeling worden", zegt de moeder scherp. "Anders geldt het recht in dit land niet voor zwarte Amerikanen."

Volgens haar komt er een uitbarsting van geweld als Chauvin vrijuit gaat. "Als we niet in staat zijn iemand te veroordelen die vol in beeld een ander ombrengt, wanneer is het dan wel een misdaad? "Als dat gebeurt, dan gaat het echt mis", zegt ze. "Maar dat hebben we dan verdiend."

Goedemorgen! Vandaag komt het Europees Geneesmiddelenbureau EMA met een oordeel over het Janssen-vaccin, geeft het kabinet weer een coronapersconferentie en krijgt het Museumplein na twintig jaar nieuw gras.

Eerst het weer: perioden met zon, maar vanmiddag landinwaarts ook kans op een bui. Er staat weinig wind en met 15 tot 17 graden is het vrij zacht. Na vandaag steekt er weer een koude noordwestenwind op.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In de VS is een jury in beraad over de vraag of ex-agent Derek Chauvin schuldig is aan de dood van George Floyd. De man van 45 drukte vorig jaar bijna tien minuten zijn knie in Floyds nek, die op de grond lag.

Hoe lang de jury met twaalf mensen nodig heeft om tot een oordeel te komen, is lastig te voorspellen: dat kan uren zijn, maar ook dagen. Floyds dood leidde in de hele wereld tot demonstraties tegen racisme en politiegeweld.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Het Dolfinarium in Harderwijk wil een nieuwe weg inslaan, met meer oog voor educatie en dierenwelzijn. Ze laten de dieren geen kunstjes meer doen tijdens de shows, omdat dat gedrag onnatuurlijk is.

Om de dieren meer ruimte te geven verhuist een aantal dieren binnenkort naar een dierentuin in China.

Fijne dag!

143 dagen waren de vestigingen van Holland Casino vorig jaar gesloten vanwege de coronacrisis. En dat heeft geleid tot een recordverlies: het bedrijf eindigde 80,7 miljoen euro (voor vennootschapsbelasting) in het rood. Dat had nog een veel groter verlies kunnen zijn als er geen steun was gekomen van de eigenaar van het bedrijf, de Nederlandse Staat.

Ter vergelijking: in 2019 werd er nog 90 miljoen euro winst gemaakt. Het slechtste jaar in de historie van het bedrijf was tot nu toe 2013 toen er 22 miljoen euro verlies werd geleden. "We zijn de enige staatsdeelneming die echt nul omzet heeft door de coronamaatregelen", zegt bestuursvoorzitter Erwin van Lambaart. "Hoewel we de kosten onder controle hebben gezet, hard hebben ingegrepen, krijg je dan toch zo'n ontzettend naar resultaat."

Bij de casino's halveerde ruwweg het aantal bezoekers. De omzet daalde met 54 procent naar 333 miljoen euro.

Geen winstuitkering

Om het omzetverlies op te vangen kwam er steun van de overheid. Na KLM is Holland Casino de grootste ontvanger van loonsteun via de NOW-regeling. In 2020 ging het om 94 miljoen euro. Daarnaast kreeg het bedrijf uitstel voor het betalen van 132 miljoen aan belastingen en werd het uitbetalen van de winst over 2019 geschrapt.

Ook dit jaar krijgt de overheid geen winstuitkering van het casino en voor volgend jaar ziet het er somber uit. De casino's zijn in 2021 nog geen dag open geweest. Op z'n vroegst zou de Nederlandse overheid in 2023 weer winst van Holland Casino krijgen uitgekeerd. "Ik denk dat we over twee tot drie jaar weer terug kunnen zijn op het niveau waar we in 2019 waren", zegt Van Lambaart. "We zullen er alles aan doen om dat te bereiken zodat we dan ook weer winst kunnen overmaken naar de aandeelhouder."

Eind 2019 werkten er nog bijna 4000 mensen bij het bedrijf. Vanwege de crisis is tien procent van de banen geschrapt. "We hebben inmiddels een behoorlijke schuld bij de Belastingdienst opgebouwd. We hebben naar ons huishoudboekje gekeken en gekeken wat wel en wat niet kan. Het is publiek geld waar we mee omgaan. Dat moeten we verantwoord doen en we hebben nu een organisatie die echt toekomstbestendig is."

Tandenknarsend

In tegenstelling tot buitenlandse casino's had Holland Casino geen mogelijkheid om online geld te verdienen. De Nederlandse kansspelwet staat dat nog niet toe. "Dat is best frustrerend, zeker als je ziet dat er allerlei illegale activiteiten zijn", zegt Van Lambaart. "Criminelen gebruiken ons logo om mensen online te laten spelen. Dat doet pijn en je moet tandenknarsend toekijken."

De nieuwe wet is deze maand van kracht geworden en als Holland Casino een vergunning krijgt, mag het vanaf oktober ook online actief zijn.

Dit weekend gaan voor het eerst zes casino's een dag open voor bezoekers die een negatief testresultaat kunnen laten zien. De middagen en de avonden zijn volgeboekt. Ook in de ochtend zijn de casino's open en daar is nog niet alles vol. "We kijken reikhalzend uit naar dit weekend, als we weer een dagje open mogen", zegt Van Lambaart. "We hopen natuurlijk dat we de komende weken meer vestigingen mogen openen, met restricties."

EU-buitenlandchef Josep Borrell heeft gewaarschuwd dat de situatie aan de grens met Oekraïne snel kan escaleren. Hij refereerde aan het feit dat Rusland massaal troepen heeft samengetrokken. Daarbij noemde hij een aantal van 150.000 manschappen, om later door zijn eigen ambtenaren te worden gecorrigeerd: het zou gaan om ruim 100.000 manschappen.

De spanningen in de regio zijn afgelopen weken verder opgelopen en volgens Borrell kan "een vonk" het conflict opnieuw laten escaleren. Hij deed een oproep aan Rusland om zijn troepen terug te halen.

Na de annexatie van de Krim door Rusland in 2014 brak in het oosten van Oekraïne een oorlog uit. Separatisten loyaal aan Rusland wilden zich afscheiden en kregen daarbij hulp van de Russen. In 7 jaar tijd zijn zo'n 14.000 mensen omgekomen in de strijd.

Swipe door de afbeeldingen voor een overzicht van het conflict tot nu toe:

Volgens Borrell zijn er nu meer Russische militairen in de grensregio dan op enig ander moment, een claim die de Verenigde Staten onderschrijven. Ook in de Zwarte Zee is de Russische vloot nadrukkelijk aanwezig, wat de VS bracht tot de aankondiging twee oorlogsschepen naar de Zwarte Zee te sturen. De Amerikanen schortten de plannen na felle protesten van Moskou op, maar ook de Britten zouden nu voorbereidingen treffen om volgende maand oorlogsschepen te sturen.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Kuleba roept de EU op tot meer sancties tegen Rusland. Borrell zei daarover dat daar op dit moment geen plannen voor zijn.

Gezondheid Navalny

Borrell sprak ook nog over de Russische oppositieleider Aleksej Navalny, die vastzit in een strafkamp. Na drie weken in hongerstaking te zijn geweest, werd gisteren bekend dat hij is overgebracht naar een ziekenhuis in een andere strafkolonie. Navalny's eigen mensen, onder wie zijn arts, vrezen voor zijn leven.

Borrell zei dat Navalny's toestand "kritiek" is. Hij waarschuwde dat de EU-lidstaten het Kremlin verantwoordelijk houden voor zijn gezondheid en veiligheid.

De voormalige Amerikaanse vice-president Walter Mondale (93) is overleden. De Democraat was vice-president onder president Jimmy Carter, van 1977 tot en met 1981.

Mondale deed in 1984 ook zelf een gooi naar het presidentschap, maar hij moest het afleggen tegen zittend president Ronald Reagan. Mondale won alleen zijn thuisstaat Minnesota en District of Columbia.

In zijn campagne had Mondale de kiezer onomwonden verteld dat ze een belastingverhoging tegemoet konden zien als ze hem zouden kiezen. Jaren later zou hij daarop terugkomen. "De geschiedenis heeft me gelijk gegeven. Het was niet populair, maar het was wel juist", zei hij over de belastingverhoging.

Mondale was voor zijn politieke carrière onder meer officier van justitie van Minnesota. In 1964 werd hij senator, en later dus vice-president. Na zijn mislukte poging Reagan op te volgen, werd hij weer advocaat. Onder president Clinton was hij in de jaren 90 ook nog ambassadeur in Japan.

In 2002 leed hij een pijnlijke nederlaag in zijn thuisstaat Minnesota. In dat jaar verongelukte de Democratische senator Paul Wellstone bij een vliegtuigongeluk. Op aandringen van de Democratische Partij nam Mondale twee weken later deel aan de verkiezing voor de Senaat. Hij verloor, terwijl hij altijd trots had verkondigd dat hij nog nooit een verkiezing in zijn eigen staat had verloren.

Carter zegt in een eerste reactie dat Mondale de beste vice-president in de geschiedenis van de VS was. Hij is volgens hem een groot voorbeeld voor iedereen die een publieke functie bekleedt.

Oud-president Clinton zegt dat Mondale er vast in geloofde dat de overheid een positief verschil kan maken in het leven van mensen. Volgens Clinton had Mondale veel kennis, was hij onvermoeibaar en was hij bovendien ongewoon fatsoenlijk.

Oud-president Obama benadrukt dat Mondale de functie van vice-president definitief veranderde en meer invloed gaf. Ook prijst hij hem voor het kiezen van Geraldine Ferraro als running mate. Het was voor het eerste dat een presidentskandidaat van een grote partij koos voor een vrouw als kandidaat voor het vice-presidentschap.

In Lunteren zijn gisteravond een persfotograaf en zijn vriendin aangevallen tijdens het filmen van een autobrand, meldt Omroep Gelderland. Ze werden belaagd door een groep omstanders en vervolgens met auto en al door een shovel (een graafmachine) omgekiept, zegt een andere persfotograaf die erbij aanwezig was.

De man en vrouw kwamen vast te zitten in het omgeslagen voertuig en werden bevrijd door de brandweer. Ze zouden lichtgewond zijn geraakt en hoefden niet naar het ziekenhuis.

Getuigen melden dat er twee mensen zijn aangehouden in verband met de aanval. De politie kon tegen Omroep Gelderland alleen bevestigen dat er een melding van het incident was binnengekomen. De woordvoerder zei dat er later inhoudelijk op het voorval wordt ingegaan.

Toen de journalisten bij het incident aankwamen, sloeg de sfeer al snel om:

De persfotografen waren afgekomen op de melding van een autobrand aan de Krommehoekseweg. Volgens de aanwezige journalist van Persbureau Heitink stonden er ongeveer zes omstanders bij de brand. "Die reageerden direct zeer fel en begonnen op een gegeven moment met stokken op de fotografen in te slaan."

Andere fotografen konden naar eigen zeggen ontsnappen aan de woedende omstanders. Een persoon reed met een shovel in op de auto van de persfotograaf en zijn vriendin. Het voertuig kwam ondersteboven in een opgedroogde sloot terecht.

Vorig jaar in september werd ook een persfotograaf mishandeld bij een autobrand. "Je ziet de agressie tegen journalisten toenemen en nu dit", zegt de betreffende man tegen Omroep Gelderland.

In Duitsland heeft het bestuur van de christendemocratische CDU Armin Laschet aangewezen als kanselierskandidaat. Na een overleg van zo'n zes uur kreeg de partijvoorzitter 31 stemmen, tegen negen voor zijn tegenstrever Markus Söder, de voorzitter van CDU's Beierse zusterpartij CSU. Er waren zes onthoudingen.

Daarmee lijkt de machtsstrijd tussen Laschet (60) en Söder (54) beslist, maar helemaal rond is het nog niet. Tegenstander Söder moet nog laten weten of hij de uitslag accepteert. Die heeft nog niet op de stemming gereageerd; eerder zei hij wel zich bij de wens van de grotere zusterpartij te zullen neerleggen.

Hoewel ook de partijtop de voorkeur had uitgesproken voor Laschet, was Söder tot nu toe strijdbaar. Hij benadrukte daarbij dat hij volgens peilingen populairder is dan Laschet en dat het alle hens aan dek is voor de CDU/CSU-combinatie. "We staan er heel slecht voor. Het gaat er dit jaar niet om wie van de CDU/CSU gaat regeren, maar of we wel in de regering komen", zei hij.

Trekt Söder zich terug?

"Er wordt hier wat afwachtend gereageerd, en dat is niet zonder reden", zegt NOS-correspondent Judith van de Hulsbeek. "Eerder heeft Söder ook gezegd dat hij zich zou neerleggen bij het besluit van de CDU en toen heeft hij dat toch niet gedaan, omdat hij vond dat het besluit van het bestuur een 'achterkamertjesbesluit' was. Maar na zijn toezegging van gisteren, moet hij wel met een heel creatieve uitweg komen, om zich toch niet terug te trekken."

Opmars Groenen

Of de Kanzlerkandidat van de CDU/CSU ook daadwerkelijk Merkel zal opvolgen als kanselier is inderdaad allerminst zeker. In peilingen zijn de Groenen bezig aan een opmerkelijke opmars. De partij doet het dusdanig goed dat er rekening mee wordt gehouden dat de gisteren naar voren geschoven lijsttrekker Annalena Baerbock de nieuwe Duitse bondskanselier wordt.

De Duitsers gaan op 26 september naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen.

Brian Sicknick, de agent die gewond raakte bij de bestorming van het Capitool in Washington, is overleden door een beroerte. Dat concludeert een lijkschouwer. Er is sprake van een natuurlijke dood: verwondingen opgelopen tijdens de bestorming speelden geen rol bij zijn overlijden, luidt de conclusie.

Tot nu toe werd gedacht dat Sicknick (42) was overleden doordat hij met een brandblusser op zijn hoofd was geslagen. Ook werd de mogelijkheid open gehouden dat hij was overleden doordat hij door de bestormers van het Congres was bespoten met een chemische substantie. Sicknick overleed op 7 januari, een dag na de bestorming door Trump-aanhangers.

De lijkschouwer constateert dat er geen sprake was van een allergische reactie als gevolg van een chemische stof. Ook had Sicknick geen inwendige of uitwendige verwondingen.

De politiedienst van het Capitool zegt in een reactie de bevindingen te accepteren. Wel blijft de politie benadrukken dat Sicknick "in het harnas" is gestorven, terwijl hij het Congres, het Capitool, de democratie verdedigde.

Het Amerikaanse parlementsgebouw werd op 6 januari bestormd door boze aanhangers van president Trump. Een terugblik:

Er zijn twee verdachten aangeklaagd voor de dood van Sicknick. Ze zouden een chemische stof op de agent hebben gespoten. Door het onderzoek van de lijkschouwer wordt het voor aanklagers moeilijker om de twee verantwoordelijk te houden voor de dood van de agent.

Het lichaam van Sicknick werd na zijn dood een dag lang opgebaard in de rotunda, de hal onder de beroemde witte koepel van het Capitool.

In de VS is het overleg tussen juryleden begonnen over de vraag of ex-agent Derek Chauvin schuldig is aan moord op George Floyd. Hoelang de twaalfkoppige jury daarvoor nodig heeft, valt op voorhand niet te zeggen.

De jury zondert zich in principe af totdat er een unaniem oordeel is. Dat kan een kwestie van uren zijn, maar mogelijk ook van dagen of zelfs enkele weken. Als de juryleden het onderling niet eens worden, moet het proces worden herhaald.

De aanklagers en verdediging brachten vandaag hun slotpleidooi in de zwaar beladen rechtszaak. Floyds dood leidde vorig jaar tot wereldwijde demonstraties tegen racisme en politiegeweld.

Zelfs een kind kan volgens aanklagers inzien dat de zwarte arrestant is gestikt door toedoen van Chauvin. De 45-jarige drukte vorig jaar in mei bijna tien minuten zijn knie in Floyds nek, die op de grond lag. Na het incident werd Chauvin ontslagen bij de politie.

'Volgens het boekje'

De verdediging stelt dat het een arrestatie volgens het boekje was. Volgens Chauvins advocaat is de 46-jarige Floyd overleden aan een onderliggende medische aandoening en illegaal drugsgebruik. De verdachte weigerde deze week een verklaring af te leggen; hij beriep zich daarbij op het vijfde amendement.

Chauvin wordt specifiek verdacht van moord zonder voorbedachten rade, doodslag en derdegraadsmoord, een term in het Amerikaanse strafrecht die wordt gebruikt als iemand onopzettelijk wordt gedood als gevolg van een gevaarlijke daad. De verdachte kan in het zwaarste geval veertig jaar celstraf krijgen.

Het aantal fysieke winkels is in coronajaar 2020 met bijna 900 afgenomen. Eind 2020 waren er nog 85.500 winkels over in Nederland, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Al jarenlang krimpt het aantal winkels in Nederland. De afname met ongeveer één procent vorig jaar is, ondanks de coronacrisis, ietsje lager dan het gemiddelde van de voorgaande jaren. Sinds 2010 daalde het aantal winkels met bijna 14 procent. Tegelijkertijd verviervoudigde het aantal webwinkels.

Minder lectuur, schrijfwaren

De afname was vorig jaar het grootst bij winkels in lectuur en schrijfwaren, hun aantal daalde met bijna 5 procent. Van alle boekwinkels verdween 2,5 procent en ook het aantal kleding-, schoen- en groentewinkels daalde relatief hard.

In sommige branches groeide het aantal winkels, zoals de computer- en softwarewinkels (+2,5 procent) en warenhuizen (+2,2 procent). Ook in de categorie 'overige voedingsmiddelen' was er sprake van een toename, evenals bij de (banket)bakkers.

Vlieland hoogste winkeldichtheid

Vlieland is de gemeente met de hoogste winkeldichtheid, namelijk 19 winkels per duizend inwoners. Daarna volgen de andere Waddeneilanden Terschelling (14,7), Schiermonnikoog (13,7), Ameland (13,2) en Texel (13). De Waddeneilanden tellen ten opzichte van een klein aantal vaste inwoners veel vakantiegangers.

Van de 25 grootste steden had Maastricht de hoogste winkeldichtheid: 7,1 per duizend inwoners. Daarna volgen Amsterdam (6,2) en Den Bosch (5,9).

De twee grootste Fieldlab-evenementen tot dusver gaan niet door, na aanhoudende protesten vanuit de samenleving en een dreigende staking bij de politie. De 538 Oranjedag, komende zaterdag in Breda, krijgt geen vergunning van de gemeente. Het Startschotgala in Lichtenvoorde (1 mei) besloot om het festival voor onbepaalde tijd uit te stellen. Beide evenementen verwachtten zo'n 10.000 bezoekers.

Voorzitter Gerrit van de Kamp van politievakbond ACP is tevreden met het resultaat. "Deze aanpak past niet bij deze tijd", zegt hij over de opzet van de Fieldlabs. "Als we kijken naar de situatie waarin agenten zitten, maar ook andere hulpverleners. Die worden nog niet gevaccineerd, maar ze lopen wel een bovengemiddeld risico op besmetting."

Een andere steen des aanstoots is volgens Van de Kamp het bedrag dat gemoeid is met de organisatie van testevenementen. "Die negenhonderdzoveel miljoen euro kunnen beter naar bonussen in de zorg", zegt hij, verwijzend naar de veelbesproken 925 miljoen euro die de regering heeft vrijgemaakt voor het opzetten van snelteststraten voor proefevenementen. "Bij de politie hebben we het al niet breed, maar in de zorg worden ze helemaal slecht behandeld."

Volgens burgemeester Paul Depla van Breda was er één demonstratieverzoek ingediend tegen de Oranjedag in zijn stad. Daarnaast kwamen er volgens hem veel "informele signalen via sociale media" binnen over protesten tegen het feest. "In de zes jaar dat ik hier burgemeester ben, is het de eerste keer dat ik van de politie een negatief advies over een evenement heb gekregen", zei Depla maandag tegen persbureau ANP.

'Wij zijn er niet om tweespalt te zaaien'

Hoogleraar infectiepreventie Andreas Voss, hoofdonderzoeker bij het Fieldlab-project, zegt het jammer te vinden dat de evenementen in Breda en Lichtenvoorde niet doorgaan. "Het had bijgedragen aan onze kennis over het heropenen van de maatschappij. Maar onder deze omstandigheden kan het niet: er was grote maatschappelijke onrust, er was protest van horecamensen, sporters, zorgmedewerkers enzovoort. Terwijl wij er zijn om de maatschappij meer perspectief te bieden, niet om tweespalt te zaaien."

Voss stoort zich aan het feit dat het bedrag van 925 miljoen euro veelvuldig ter sprake wordt gebracht bij de kritiek op de Fieldlabs. Dat gaat om een ander project, benadrukt hij, het 'testen voor toegang'. "Dat draait om het ontwikkelen van een testsysteem voor evenementen, met in de komende maanden honderden evenementen voor honderdduizenden bezoekers. Met Fieldlab hebben we nu 21 evenementen gehad of in de planning, en dat kostte in totaal iets meer dan 2,7 miljoen euro."

De afgelopen weken kwam er van wetenschappelijke collega's kritiek op de grotere Fieldlab-evenementen: de onderzoeksopzet zou onduidelijk zijn en er zouden veel meer bezoekers welkom zijn dan nodig is voor een wetenschappelijk relevant resultaat. "Nu zijn er 10.000 mensen die een gezondheidsrisico vormen, terwijl je zo'n concert of festival ook met duizend personen had kunnen doen", zei de Groningse hoogleraar statistiek Casper Albers tegen radiozender BNR.

Volgens Voss zijn critici vaak niet goed op de hoogte van de Fieldlab-proeven: "Wij doen geen medisch-wetenschappelijk onderzoek, maar gedragsonderzoek. We zijn aan het modelleren: hoeveel contacten zijn er op zo'n evenement tussen mensen, en waar vinden die plaats? Wat gebeurt er als je het aantal mensen aanpast, als je de beschikbare ruimte aanpast? Bij de eerste evenementen, met tussen 500 en 1500 bezoekers, hebben we gezien dat het veilig kan, en ook bij het enige grote evenement tot nu toe, de voetbalwedstrijd Nederland-Letland met 5000 bezoekers. Dus nu is de vraag: hoe kunnen we op een grotere schaal toepassen wat we geleerd hebben?"

'Eerste Fieldlabs werden toegejuicht'

Waar wel een probleem zit, erkent Voss, is de snelheid waarmee nieuwe evenementen zijn gestart en de communicatie daaromheen. "Dat kunnen we onszelf wel verwijten: we hebben niet goed uitgelegd wat we doen. Bij de eerste, kleine Fieldlabs werden we eigenlijk alleen maar toegejuicht, en daarna zijn we enthousiast gaan opschalen. Misschien iets te enthousiast."

Toch betekent het afgelasten of uitstel van de twee grote evenementen niet dat andere grote Fieldlabs op de tocht staan, zegt Voss. Komende maand worden er bijvoorbeeld 3500 bezoekers verwacht bij het Eurovisie Songfestival, en zo'n 9000 deelnemers aan de sportwedstrijd Mudmasters in Haarlemmermeer.

"We moeten nu het kind niet met het badwater weggooien, dan zouden er alleen maar verliezers overblijven. Ik zou het buitengewoon jammer vinden als er nu andere dingen niet doorgaan. Dit helpt uiteindelijk om het leed van de coronacrisis dragelijk te maken."

iPhone-gebruikers kunnen binnenkort het sociale netwerk Parler weer downloaden. Apple laat het omstreden Twitter-alternatief weer toe in de App Store, omdat de app is aangepast. Android-gebruikers blijven vooralsnog verstoken van Parler; Google heeft nog geen goedkeuring gegeven voor terugkeer in de Play Store.

Parler werd na de bestorming van het Capitool in januari door grote techbedrijven als Apple, Google en Amazon in de ban gedaan. Waar Twitter en Facebook steeds strenger optreden tegen onwelgevallige en extremistische berichten, probeerde Parler zich te onderscheiden door juist alles toe te staan.

In het kader van absolute vrijheid van meningsuiting moet alles gezegd en gedeeld kunnen worden, was de filosofie. Veel conservatieve, rechtse Amerikanen, maar ook extreemrechtse groeperingen voelden zich daarom aangetrokken tot Parler. Gebruikers deelden veelvuldig complottheorieën en plaatsten bedreigingen. In aanloop naar de bestorming van het Capitool werden op Parler oproepen tot geweld van Trump-aanhangers amper gemodereerd.

Moderatie van berichten

Na de bestorming van het Capitool liep de maatschappelijke druk op grote techbedrijven om Parler te blokkeren hoog op. Het sociale medium draaide op servers van Amazon en werd daarvan verbannen. Apple en Google haalden de app uit hun appwinkels. Eind januari moest topman John Matze van Parler van het bestuur vertrekken.

Inmiddels heeft het bedrijf volgens Apple voldoende veranderingen doorgevoerd in de app om de verbanning terug te draaien. Wat de veranderingen precies inhouden, is onduidelijk, maar het heeft onder meer te maken het modereren van berichten die geplaatst worden op Parler, staat in een brief van Apple aan twee Republikeinse politici.

Zodra de aangepaste app klaar is, kunnen gebruikers die meteen downloaden, zegt Apple. Wanneer dat het geval is, is nog niet bekend.

Een schikking van 480 miljoen euro en drie oud-topmannen die verdacht zijn: ABN Amro gaat diep door het stof, omdat uit onderzoek blijkt dat tussen 2014 en 2020 criminelen misbruik konden maken van rekeningen. Wat ging er precies mis?

Het draait allemaal om de wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). In die wet staat dat banken en andere instellingen de 'poortwachters' zijn die het financiële stelsel tegen witwassen en het financieren van terrorisme moeten beschermen.

In praktijk betekent dit onder meer dat banken voordat ze iemand als klant aannemen, naar hem of haar onderzoek moeten doen. Als iemand eenmaal klant is geworden, moet die persoon ook daarna nog gecontroleerd worden. Daarnaast moeten ongebruikelijke transacties gemeld worden bij de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU).

Voornaam onbekend

Hier ging het volgens het Openbaar Ministerie mis. Zo werden nieuwe klanten niet genoeg gescreend en waren bestaande klantdossiers, waar onder meer de identificatiegegevens in moeten zitten, niet op orde.

Uit een steekproef in 2018 bleek bijvoorbeeld dat de voornaam van zo'n 8000 klanten niet bij de bank bekend was.

Om in te schatten of klanten risico vormen, worden ze door banken ingedeeld in verschillende risicoklassen: neutraal, medium, verhoogd of onacceptabel. Die classificatie is belangrijk, omdat bijvoorbeeld bij een 'onacceptabel risico' de bank iemand niet als klant mag aannemen.

De Nederlandsche Bank (DNB) constateerde in 2018 dat ABN Amro miljoenen klanten na een automatische check in de 'neutrale', dus de minst risicovolle klasse, indeelde. Die klanten werden vervolgens minder vaak gecontroleerd en vielen dus minder snel op als zij zich toch met witwassen bezighielden.

Daarnaast nam ABN het gebruik van contant geld niet genoeg mee als risicofactor. Opmerkelijke cashtransacties werden gezien als girale overboekingen en gaven daarom geen alerts in het monitoringssysteem.

Waarschuwingen die wél uit het systeem rolden, werden niet altijd snel afgehandeld door een medewerker. Daardoor werden ongebruikelijke transacties niet op tijd doorgegeven aan de FIU. Van klanten met een 'onacceptabel risico' werd ook geen afscheid genomen, omdat medewerkers het te druk hadden om naar hun dossiers te kijken.

Problemen gemeld

Uit het onderzoek van het OM bleek dat de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen van ABN Amro op de hoogte moeten zijn geweest. Zo hebben de interne afdelingen Compliance en Audit én DNB meerdere keren de tekortkomingen aan hen gemeld. Herstelprogramma's losten het probleem niet op.

Om deze reden zijn drie voormalige topbestuurders, onder wie Gerrit Zalm, aangemerkt als verdachten. Of ze ook vervolgd gaan worden, moet nog blijken. Omdat ABN Amro echt had kunnen weten dat afwijkende transacties niet genoeg werden gemonitord, verwijt het OM de bank schuldwitwassen. Dat betekent dat ABN redelijkerwijs had moeten weten dat geld dat op een rekening van de bank stond, of via een ABN-rekening werd overgemaakt, afkomstig was uit een misdrijf.

ABN heeft intussen beterschap beloofd. In 2019 is een nieuwe centrale afdeling opgericht die moet toezien op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme. Volgens de bank zijn er in totaal 3800 medewerkers, dat zijn er één op de vijf, fulltime mee bezig. 90 procent van de klanten is inmiddels opnieuw bekeken, dat moet volgens de bank bij tien procent nog gebeuren.