NOS Nieuws - Algemeen

De Russische president Poetin heeft zijn jaarlijkse vraag-en-antwoordsessie gebruikt om de Russische kijk op de oorlog in Oekraïne opnieuw voor het voetlicht te brengen. De vierenhalf uur durende bijeenkomst in de Gostiny Dvor in Moskou was zoals altijd strak geregisseerd.

Poetin stond journalisten te woord en ook het publiek was opgeroepen om vragen in te dienen. Die gingen van de prijzen van eieren tot problemen met de watervoorziening, hoewel de oorlog in Oekraïne het meest aan bod kwam.

De afgelopen weken voeren Russen en Oekraïners opnieuw gesprekken met de VS om een einde te maken aan de oorlog. Dat heeft nog weinig concreets opgeleverd. Dat is te wijten aan Oekraïne en "onze westerse tegenstanders", zei Poetin vandaag. Hij prees wel de inspanningen van de Amerikaanse president Trump om de oorlog te beëindigen.

Poetin ging verder in op de plannen van een aantal EU-landen om bevroren Russische tegoeden te gebruiken voor steun aan Kyiv. Volgens de Russische president is dat "diefstal op klaarlichte dag" en zal Rusland proberen onafhankelijke rechtbanken te vinden om het geld terug te krijgen. Waar hij dan aan denkt, is onduidelijk.

Binnen de EU is er overigens geen eenheid over het gebruik van de Russische tegoeden. Europese leiders besloten daarom afgelopen nacht in Brussel om met elkaar 90 miljard euro te gaan lenen voor Oekraïne.

Controle over Donbas

Poetin zei ook over de oorlog dat hij er "onmiddellijk mee zou kunnen stoppen" als hij veiligheidsgaranties krijgt. De eisen die Rusland stelt zijn al sinds het begin van de Russische invasie in februari 2022 onveranderd en werden door Poetin nog maar eens herhaald.

Zo wil hij dat Rusland controle krijgt over de volledige Donbas, inclusief het kleinere deel dat niet door Rusland wordt bezet. Tevens moet het Oekraïense leger wat Poetin betreft flink inkrimpen en wil hij de zekerheid dat Oekraïne geen lid wordt van de NAVO. De Oekraïense president Zelensky zei onlangs bereid te zijn om de eis voor het NAVO-lidmaatschap te laten varen, op voorwaarde dat hij veiligheidsgaranties krijgt van zijn westerse bondgenoten.

Amerikaanse veiligheidsstrategie

In de ogen van Poetin is de NAVO het grote gevaar voor Rusland en hij verwees in dat verband naar de Amerikaanse veiligheidsstrategie die eerder deze maand werd gepubliceerd. Daarin richt de VS de pijlen onder meer op Europa. Rusland wordt niet als vijand aangemerkt. "Kun je lezen?", was de vraag van Poetin aan het adres van secretaris-generaal Rutte van de NAVO, die eerder heeft gezegd dat de NAVO zich moet voorbereiden op een oorlog met Rusland.

De Russische president prees de inspanningen van zijn leger, die volgens hem langs de hele frontlinie het initiatief heeft. Zo zei hij dat de Russen verschillende Oekraïense steden hebben ingenomen, waaronder Koepjansk. De Oekraïense president Zelensky was daar onlangs nog op bezoek, maar volgens Poetin was dat in scène gezet. Bewijs voor die bewering leverde hij niet. Kyiv zegt dat Oekraïense troepen het grootste deel van de stad hebben heroverd.

Verkiezingen in Oekraïne

Poetin sprak ook over verkiezingen in Oekraïne, die daar volgens de grondwet niet kunnen plaatsvinden zolang het oorlog is. Volgens de Russische president heeft de regering onder Zelensky geen legitimiteit meer, omdat de ambtstermijn van Zelensky ruim anderhalf jaar geleden is afgelopen. Poetin is overigens zelf aan zijn vijfde ambtstermijn bezig, die hij regelde dankzij een wijziging van de grondwet, in een land waar de oppositie het zwijgen is opgelegd.

De Russische president zei verder dat Oekraïners die in Rusland wonen moeten kunnen meedoen aan die verkiezingen. Daarnaast suggereerde hij om op een eventuele verkiezingsdag even geen luchtaanvallen uit te voeren op Oekraïne.

Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp:

"De 4,5 uur durende inbelsessie annex persconferentie van Vladimir Poetin bevatte de gebruikelijke lofzang op de verrichtingen van het Russische leger en de Russische economie. Dit om opnieuw te laten zien dat het Westen er niet in zal slagen Rusland militair of economisch op de knieën te dwingen, en dat Rusland hoe dan ook alle gestelde doelen van de 'speciale militaire operatie' zal bereiken. Dat betekent dat het Kremlin als voorheen niet van zins is bij onderhandelingen Oekraïne ook maar een strobreed toe te geven.

Poetin ontweek een gerichte vraag van de BBC-correspondent over repressie tegen andersdenkenden, door meteen te beginnen over de wet op buitenlandse agenten, die volgens Poetin simpelweg is gekopieerd van een soortgelijke Amerikaanse wet. Hoewel diverse tot 'buitenlandse agent' verklaarde Russen zijn veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen wegens verspreiding van 'nepnieuws' of het 'discrediteren' van het Russische leger, is er volgens Poetin in Rusland geen sprake van 'repressie en strafrechtelijke vervolging'."

De afgelopen weken was het extreem zacht voor de tijd van het jaar. Bij aanvang van de kerstvakantie is dat nog steeds zo, maar na het weekeinde gaat het roer om. Dat gaat overigens samen met droog weer en geleidelijk ook meer zon.

Het weekeinde verloopt grijs en af en toe valt er wat lichte regen. De hoeveelheden zijn heel beperkt en de grootste kans op wat gespetter is in het zuiden van het land. Onder de wolken is het zaterdag 7 tot 9 graden en zondag nog iets warmer. Daarmee is het weekeinde nog altijd vrij zacht voor de tijd van het jaar. Gebruikelijk is een maximumtemperatuur van een graad of 7.

Onder nul

Later in het weekeinde en begin volgende week waait er een matige wind uit het oosten tot noordoosten. Dat levert een flinke daling van temperatuur op. De eerste dagen zijn er nog veel wolken, waardoor het kwik in de nacht nog net boven nul blijft. Overdag is het 4 tot 6 graden. Vanaf woensdag komt er meer ruimte voor zon. Overdag is het dan 2 tot 4 graden terwijl het tijdens opklaringen in de nacht een paar graden kan vriezen.

Deze lage temperaturen doen mensen misschien hopen op een witte kerst. Dat zou wat temperatuur betreft mogelijk zijn, maar beide kerstdagen blijft het droog, Daardoor is de kans op een witte kerst nihil.

Toch is het wintergevoel er waarschijnlijk wel. De oostenwind is gortdroog en waait stevig door. Dat maakt het buiten voor het gevoel erg schraal en een dikke winterjas is tijdens de kerstdagen dan ook zeker nodig.

De voedselsituatie in Gaza is verbeterd sinds de wapenstilstand van oktober, stelt VN-voedselwaakhond IPC vast in een nieuw rapport. Er is officieel geen hongersnood meer in het gebied, maar de situatie blijft kritiek.

Er komen meer goederen de Gazastrook binnen en het aantal Israëlische luchtaanvallen is aanzienlijk afgenomen in vergelijking met voor het bestand, schrijft IPC, een gerenommeerd samenwerkingsverband van organisaties en ngo's dat wereldwijd voedselcrises monitort.

Minder burgers in Gaza vallen nu in de hoogste categorie van hongersnood, die als levensbedreigend wordt aangeduid. Tussen 16 oktober en 30 november vielen meer dan 100.000 mensen in die categorie en als het bestand aanhoudt, zal dit aantal in april volgend jaar onder de 2000 duiken, verwacht het IPC.

Voedselnood nog hoog

Er is in Gaza nog wel een groot gebrek aan voedsel. De ruim twee miljoen Gazanen hebben moeite om in hun basisbehoeften te voorzien en de beperkte toegang tot hulp maakt de situatie nog ernstiger. Zo is er nog steeds sprake van acute ondervoeding.

Wat doet het IPC?

The Integrated Food Security Phase Classification (IPC) is opgezet met als doel de wereldleiders te voorzien van grondige, op bewijs gebaseerde analyses van de voedselonzekerheid en acute hongersnoden in de wereld. Het IPC bestaat uit negentien organisaties en ngo's die voedselcrises wereldwijd monitoren.

Het IPC hanteert vijf categorieën van voedselonzekerheid. Volgens het IPC is er hongersnood als minstens 20 procent van de bevolking geen toegang heeft tot eten, een op de drie kinderen aan acute ondervoeding lijdt en er per dag twee mensen op de 10.000 doodgaan door honger.

Het IPC benadrukt dat acute hongersnood in Gaza nog steeds op de loer ligt. "In het ergste geval, waarbij geweld opnieuw oplaait en de humanitaire en commerciële toestroom van goederen wordt stopgezet, kan het risico op hongersnood in april 2026 weer terug zijn", schrijft de VN-voedselwaakhond. "Dit benadrukt de ernstige en voortdurende humanitaire crisis."

In augustus riep het IPC in een deel van de Gazastrook officieel hongersnood uit. VN-mensenrechtenchef Volker Türk noemde de hongersnood "een direct gevolg van het handelen van de Israëlische regering". Na een maandenlange blokkade liet Israël heel sporadisch eten en hulpmiddelen toe tot de Gazastrook, maar dat is nog lang niet voldoende, waardoor er elke dag kinderen stierven door ziekte en ondervoeding.

Israël heeft herhaaldelijk ontkend dat er sprake is geweest van hongersnood in Gaza. Premier Netanyahu noemde het vorige IPC-rapport een "regelrechte leugen".

Geen verse groenten en fruit

Het Nederlandse Rode Kruis zei deze maand dat de hoeveelheid hulp die Gaza binnen mag komen van dag tot dag verschilt. De afgesproken 600 vrachtwagens per dag worden in elk geval niet gehaald.

Een analyse door het Amerikaanse persbureau AP van cijfers afkomstig van de Israëlische dienst Cogat bevestigt dat. In de periode van 12 oktober tot 7 december waren het volgens AP gemiddeld 459 vrachtwagens.

Israël controleert nog altijd de toegang tot de Gazastrook en blijft zowel hulpgoederen als internationale medewerkers de toegang tot Gaza ontzeggen. Het IPC schrijft in het rapport dat Israël niet voldoende voedsel toelaat en bovendien weinig soorten voedsel. Zuivel, eieren, vlees, vis en verse groenten en fruit zijn amper verkrijgbaar. Met name kinderen lijden hier extra onder, omdat ondervoeding voor hen blijvende gevolgen heeft.

Het IPC waarschuwt dat het komende jaar meer dan 100.000 kinderen in Gaza tussen de 6 maanden tot 5 jaar oud te maken hebben met acute ondervoeding en behandeling nodig zullen hebben. Ook zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, lopen een hoger risico.

Dagelijks honger

Kinderrechtenorganisatie Save the Children zegt dat ondanks de verbeterde situatie nog steeds vier op de vijf kinderen in de Gazastrook het nieuwe jaar ingaan met ernstige honger.

De organisatie CARE Nederland, die hulp verleent aan Gaza, benadrukt dat blijvende, onbelemmerde toegang voor humanitaire goederen noodzakelijk is. "Zonder die continuïteit blijft honger een vast onderdeel van het dagelijks leven in Gaza."

Het IPC-rapport komt op een moment dat fase 1 van het zogenoemde Trump-plan voor Gaza zijn einde nadert. Hamas heeft nog één lichaam van een Israëlische gijzelaar niet overgedragen. De uitdagende tweede fase moet nog beginnen en richt zich op de toekomst van Gaza, al zitten bij de onderhandelingen daarover de Palestijnen nauwelijks aan tafel.

Duizenden reizigers zijn vandaag vanaf Schiphol zonder koffer naar hun bestemming gevlogen. Door een technische storing in het bagagesysteem moesten naar schatting 20.000 koffers op de luchthaven achterblijven, zegt een woordvoerder van Schiphol.

De storing duurde uren en was aan het eind van de middag verholpen. Door de problemen moest ruimbagage in vertrekhal 2 handmatig worden ingecheckt. "Dat kost meer tijd dan het automatisch inchecken", zegt de woordvoerder. Vertrekhal 2 wordt onder meer gebruikt door KLM. Het lijkt erop dat reizigers op zowel Europese als intercontinentale vluchten zijn getroffen.

Schiphol verwerkt op een dag als vandaag zo'n 150.000 koffers. De luchthaven heeft extra personeel ingezet om zo veel mogelijk ruimbagage alsnog in te checken en met volgende vliegtuigen mee te sturen.

Reizigers die zonder koffer zijn vertrokken krijgen de achtergebleven bagage nagestuurd. Schiphol werkt daarvoor samen met de luchtvaartmaatschappijen. De luchthaven verwacht dat het minstens een aantal dagen gaat duren voor iedereen zijn spullen weer terug heeft.

Demissionair minister Van Weel rondde vandaag een driedaags bezoek aan Mumbai en Delhi af. India en Nederland werken al langer aan een verdieping van de samenwerking op het vlak van onder meer maritieme technologie, defensie en de farmaceutische industrie.

Vooral de uitbreiding op het gebied van chipproductie springt in het oog. Door geopolitieke spanningen en de snelle technologische ontwikkeling rond de halfgeleiderindustrie zijn daar de belangen urgenter geworden. In die context ziet India een rol voor zichzelf.

Hitesh Garg van de Indiase tak van chipontwerper NXP noemt zijn land "nog geen supermacht" op het gebied van chipproductie. "Maar in de komende vijf jaar verwachten we dat de binnenlandse afzetmarkt voor chips naar 110 miljard euro groeit."

Nederland ziet daar kansen. Want hoewel de Indiase chipindustrie zich in een beginfase bevindt, heeft de minister genoeg redenen om de banden aan te halen. "We zien dat we wel erg afhankelijk zijn geworden van de maakindustrie van één land", zegt Van Weel.

Hij noemt niet expliciet China, maar dat is wel het land waar Nederland kortgeleden mee in een diplomatieke ruzie belandde, specifiek over de productie van chips. Demissionair minister Karremans van Economische Zaken nam toen het toezicht van het Chinees- Nederlandse Nexperia om de productie van chips in Nederland en Europa veilig te stellen.

Van Weel benadrukt dat voor een onafhankelijke en sterke productieketen van halfgeleiders Nederland verder over de landsgrenzen moet kijken. "We moeten zorgen dat we op onze eigen benen kunnen staan. Dat betekent niet dat je alles maar in Europa of Nederland kunt doen. Daar hebben we de mensen niet meer voor."

Alternatief voor China en Taiwan

Terwijl Nederland wil diversifiëren door in te zetten op de potentie van India om een grote speler te worden in de chipsector, wil India zich op zijn beurt juist profileren als goed alternatief voor landen als China en Taiwan.

"Als je met een grootmacht op het gebied van chipproductie als Nederland wil samenwerken, moet je binnenlands beleid perspectief bieden voor zo'n samenwerking", zegt Konark Bhandari, technologiespecialist bij de denktank Carnegie India.

Nu is India nog vooral een land van chipontwerpers. Om de omslag te kunnen maken naar een volwaardige productieketen kwam India in 2021 met een beleidsplan dat gepaard ging met een investering van 10 miljard euro. Daarvan worden nu verschillende productiefabrieken gebouwd en er worden bredere investeringen gedaan in infrastructuur.

Bhandari kijkt uit naar de volgende stap. "De financiering uit het eerste beleidsplan is na vier jaar opgebruikt. Een vervolg op het oorspronkelijke plan is nu nodig om duidelijkheid te verschaffen aan buitenlandse investeerders."

Op dit moment is het nog onduidelijk waar dat volgende pakket met overheidssteun zich op richt. Wordt er verder ingezet op de bouw van fabrieken waar chips gemaakt en verpakt worden, of wordt er nu ook meer gekeken naar zeldzame aardmetalen en mineralen?

In aanloop naar de nationale verkiezingen vorig jaar gingen er geruchten over een nieuw investeringspakket van 30 miljard euro. De vraag is of dit soort bedragen nog realistisch zijn omdat de BJP van premier Modi niet de verwachte meerderheid behaalde in het parlement.

ASML

Ondanks de onduidelijkheden over mogelijke nieuwe investeringen van de Indiase regering wees een Wereldbank-rapport India enkele jaren geleden al aan als een van de toplanden om naar uit te wijken voor de productie van chips.

Volgens kenners is het indrukwekkend dat het India de afgelopen vier jaar gelukt is de 10 miljard effectief te besteden aan de opbouw van de productieketen.

"We zien op dit moment echt een versnelling op het gebied van chips in India en ik denk dat de samenwerking met Nederland daardoor steeds sterker wordt", zegt NXP-directeur Garg. Voor India biedt het bovendien een mogelijke toegang tot ASML, dat machines produceert voor de meest geavanceerde chips.

Dat beseft ook minister Van Weel. "Ik denk dat wij een hele interessante partner zijn voor India om te kijken waar zij kunnen instappen in een industrie die ontzettend groot is en nog veel groter gaat worden."

Het Openbaar Ministerie gaat strafrechtelijk onderzoek doen naar dierenmishandeling bij verzamelcentra van vee. Dat gebeurt op basis van filmpjes waarop te zien is hoe koeien en kalfjes onder meer worden geschopt.

De beelden werden begin vorige week gepubliceerd door de groep Ongehoord, die onderzoek doet naar de dierindustrie. Op vijf melkveehouderijen verspreid over het land werd met een verborgen camera gefilmd.

Te zien is hoe de runderen en kalfjes worden geprikt met een prikstok of stroomstootwapen of aan een achterpoot worden weggesleept.

Het OM zegt ook nadrukkelijk te kijken naar de rol van de mensen die op de beelden te zien zijn. Het onderzoek wordt uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) onder het gezag van het Functioneel Parket.

Beelden opgevraagd

De NVWA heeft voor het onderzoek de originele beelden opgevraagd bij Ongehoord. Een lid van die groep zegt tegen de NOS dat ze die niet zullen afstaan, omdat ze niet willen meewerken aan dit onderzoek.

"Het gaat ons er niet om dat er nu vijf of tien mensen worden aangeklaagd, pas nadat er maatschappelijke ophef ontstaan is", zegt het lid. "Want dan blijft het systeem in stand: waarom zijn al deze dieren kreupel? Waarom worden ze zo behandeld?"

Ernstige bedreigingen

Vorige week werden twee mannen aangehouden die een boer hadden bedreigd in de Zuid-Hollandse gemeente Molenlanden. Hij was een van de veehouders bij wie de beelden met de verborgen camera waren gemaakt.

De boer zegt na de publicatie van de beelden dagelijks meerdere ernstige bedreigingen te krijgen, waarbij ook zijn gezin doelwit is. De politie sluit niet uit dat er meer mensen worden aangehouden voor de bedreigingen.

Ondanks talloze campagnes is vaak nog de gedachte dat je met twee glazen alcohol nog wel kan rijden. Dat merkt cursusleider Robert Mazier van Trafieq, dat in opdracht van het CBR alcohol- en drugscursussen geeft. Vandaag maakte het CBR bekend dat er dit jaar 26 procent meer cursisten waren dan vorig jaar.

"Wat twee glazen zijn, hangt volledig af van hoe je schenkt", vertelt Mazier, terwijl hij kijkt naar een wijnglas dat voor iets meer dan de helft gevuld is met water. "Dit glas heb ik zelf ingeschonken, zo zou ik hem op een gezellige avond drinken, maar dit zijn al twee eenheden."

Eyeopener

Tijdens de cursussen blijkt hoe weinig mensen weten over wat alcohol en drugs daadwerkelijk met hun lichaam doen. "Een borrel, een glas wijn of een glas bier is in principe één eenheid", legt Mazier uit. "Maar in een flesje bier zit vaak al meer dan één eenheid. Dat is voor veel cursisten een eyeopener."

Even verrast zijn cursisten als het gaat over de tijd die het duurt voor een eenheid alcohol is afgebroken. Ongeveer een half uur na het drinken van een glas komt het aan bij je lever. Het lichaam doet er vervolgens anderhalf uur over om één eenheid alcohol af te breken. Cursusleider Mazier rekent voor: "Drie eenheden betekent al snel vijf uur voordat het uit je systeem is."

Cursus

Een van de cursisten wil alleen anoniem zijn verhaal doen, hij volgde vijf jaar geleden een alcoholcursus. Toch zat daar voor hem niet de impact: "Je wordt meegenomen door de politie, moet blazen en bent je rijbewijs kwijt. En dat terwijl ik in een autogarage werkte. Dat wil ik nooit meer."

Over de inhoud van de cursus is hij niet heel enthousiast. "Ik denk dat 90 procent van de mensen er ook geen zin in had. Maar je moet zo'n cursus nu eenmaal doen om je rijbewijs terug te krijgen."

Toch merkt hij wel dat er in zijn vriendengroep nog steeds mensen zijn die na festivals rijden, terwijl ze hebben gedronken of drugs hebben gebruikt. Zelf is hij strenger. "Ik doe het niet meer. Je weet nooit wat er kan gebeuren, en je bent niet verzekerd als het misgaat. Voor mij is het een no-go."

Combinatiegebruik

Behalve voor alcohol worden automobilisten in toenemende mate op cursus gestuurd vanwege drugsgebruik. Volgens Frits Lindeman, projectleider Verkeer bij de politie, is het aantal bekeuringen rondom rijden onder invloed al jarenlang stabiel, rond de 40.000 per jaar. Vroeger ging het vooral om alcohol. "Maar nu zien we steeds meer combinatiegebruikers: alcohol én drugs."

Het hogere cijfer komt deels doordat de politie anders is gaan werken. "Sinds 2018 testen we bij speekseltests standaard ook op drugs," zegt Lindeman. "Voorheen gebeurde dat lang niet altijd." Daarnaast zijn processen geautomatiseerd, waardoor meldingen sneller en consequenter bij het CBR terechtkomen.

Speekseltest

In de cursussen merkt Mazier dat drugsgebruik vaak wordt onderschat. "Bij drugs denken mensen al snel: ik voel me prima, dus ik kan rijden." Maar dat gevoel zegt weinig, legt hij uit. "Als je regelmatig een joint rookt, test je vrijwel altijd positief bij een speekseltest. Bij één joint duurt het zes tot acht uur voordat het uit je lichaam is. Wie 's avonds rookt, kan de volgende ochtend soms weer rijden, maar garanties zijn er niet."

Bij andere drugs zijn de risico's nog groter. "Cocaïne lijkt snel uit te werken, vaak na zo'n vier uur", zegt Mazier. "Maar bij xtc moet je denken aan een dag tot zelfs twee dagen. Je merkt dat misschien niet meer, maar het blijft zichtbaar in je speeksel en bloed." Dat betekent dat iemand zich nuchter kan voelen, terwijl die persoon juridisch nog steeds onder invloed is.

Geen brainwash

De politie controleert tegenwoordig gerichter. Grote alcoholfuiken zijn minder gebruikelijk. "We kijken waar de risico's het grootst zijn", zegt politieman Lindeman. "Bij festivals testen we sneller op drugs. Bij ongevallen testen we altijd op alcohol en steeds vaker ook op verdovende middelen."

De cursussen zijn geen straf, benadrukt Mazier. "Mensen komen vaak binnen met weerstand of schaamte. Het is geen brainwash, maar we zien wel dat mensen soms voor het eerst echt reflecteren." En dat is nodig, want de boodschap is duidelijk: "Gebruik je drugs of alcohol, dan is autorijden eigenlijk geen optie. Better safe than sorry."

De provincie Gelderland mag een wolf die eerder dit jaar een hardloopster beet op de Hoge Veluwe niet meer afschieten. Dat heeft de rechter bepaald. Volgens de rechtbank heeft de provincie onvoldoende onderbouwd waarom het nog steeds noodzakelijk is het dier te doden.

Na het incident in park De Hoge Veluwe besloot de provincie in mei een vergunning te verlenen om 'probleemwolf' GW4655m, ook Hubertus genoemd, te laten doodschieten. Dierenrechtenorganisaties gingen tegen het besluit in beroep, maar de rechter oordeelde toen dat het dier mocht worden gedood.

Vergunning verlengen

Jagers hadden vervolgens grote moeite om de wolf te vinden en af te schieten, bleek vorige maand. De tijd begon te dringen, want de vergunning was geldig tot 1 januari.

Om die reden gaf de provincie een zogeheten maatwerkvoorschrift af om de toestemming voor het afschieten van de wolf met een half jaar te verlengen. Dierenrechtenorganisaties Animal Rights en de Faunabescherming stapten vervolgens naar de rechter en vroegen de rechtbank om de vergunning te schorsen.

Geen incidenten meer

Een van de voorwaarden voor de vergunning om het dier te doden was dat het ook echt noodzakelijk moest zijn en er geen andere mogelijkheden meer waren.

Volgens de provincie was het dier bij meerdere incidenten met mensen betrokken. Maar volgens de rechtbank zijn er sinds april geen incidenten meer geweest met deze wolf, meldt Omroep Gelderland.

"De wolf heeft geen mensen meer benaderd. Hij verblijft de laatste tijd overdag in een gebied waar weinig mensen (kunnen) komen en 's nachts jaagt hij op de Hoge Veluwe", oordeelt de rechter.

De deskundigenadviezen waarop de provincie zich baseerde, zijn volgens de rechter gedateerd "en voor een deel onvoldoende duidelijk en onderbouwd".

De Poolse president Nawrocki heeft zijn Oekraïense ambtgenoot Zelensky voor het eerst ontmoet. De twee leiders spraken over de verdediging van Oekraïne, maar ook van het Poolse luchtruim. Ze willen Poolse MIG-29 straaljagers ruilen voor Oekraïense anti-dronetechnieken, zeiden ze op een persconferentie na het gesprek.

Volgens Nawrocki leidt zo'n wapenruil tot een versterking van de goede band met Oekraïne. Hij noemt het bezoek van Zelensky "goed nieuws voor onze regio, slecht nieuws voor Moskou".

De Poolse president zegt dat hij op zoek is naar een "gelijkwaardig, strategisch bondgenootschap". Volgens hem botst het afstaan van de straaljagers niet met Poolse wetgeving. Op zijn beurt wil Zelensky anti-dronetechnieken delen met Polen en het land adviseren hoe de regio rond de Oostzee beter kan worden verdedigd tegen vijandige drones.

Lastige opgave

President Zelensky had vandaag zijn laatste internationale onderhoud van de week op de agenda staan, na eerdere bezoeken aan onder meer Den Haag en Berlijn. De ontmoeting in Polen werd gezien als een lastige opgave. Nawrocki's voorganger Duda ging herhaaldelijk naar Kyiv. Maar Nawrocki, die in augustus werd beëdigd, hield het contact lange tijd af.

De conservatieve en nationalistische Nawrocki won dit jaar de Poolse verkiezingen met een campagne vol kritiek op Oekraïne. Hij spreekt zich uit tegen het toetreden van Oekraïne tot de Europese Unie, en vindt dat Oekraïense vluchtelingen te veel worden voorgetrokken.

Het demissionaire kabinet heeft ingestemd met de ruim vijftig locaties waar 'ruimte voor defensie' moet komen. Defensie maakte de lijst met uitbreidingen vorige maand al bekend. Toch zijn er nog veel hindernissen te nemen en is het nog allesbehalve zeker of en wanneer de plannen kunnen worden uitgevoerd.

Er zijn zorgen van omwonenden, belangenorganisaties, mede-overheden en bedrijven, blijkt uit stukken die zijn ingezien door de NOS. Die ingediende 'zienswijzen' gaan van zorgen om de waterkwaliteit tot problemen met stikstof en van gevolgen voor de ballonvaartsector tot bedreiging van dassenburchten.

Over die dassenburchten diende Jaap Dirkmaat, voorzitter van Das & Boom, een zienswijze in. Defensie wil het munitiedepot in Staphorst uitbreiden en dat raakt een "eeuwenoude dassenburcht" waarvoor hij opkomt.

Dirkmaat spreekt van een onbegrijpelijk besluit. "Deze plek was van alle mogelijkheden de enige optie die schade toebrengt aan de natuur." Volgens defensie is het toch de beste locatie, onder meer omdat er nu al een munitiedepot is in Staphorst.

Demissionair staatssecretaris Tuinman erkent dat de besluiten mensen, bedrijven en natuur zullen raken. Hoeveel huizen er moeten worden afgebroken is "het zwaarste criterium, dat je tot een minimum wil beperken", zegt Tuinman. Ook is gekeken naar de impact op het milieu en of er "maatschappelijk en bestuurlijk draagvlak" is voor de locaties.

Ook van belang is "wat militair-strategisch slim is", zegt de staatssecretaris. "Zes munitiecomplexen op dezelfde plek en alle F-35's op twee vliegvelden is bijvoorbeeld niet handig."

Voor sommige bezwaren is er al een oplossing. Zo wil Defensie boeren laten werken bij militaire oefenterreinen, na bezwaren over landbouwgrond die moet wijken. Voor andere problemen, zoals verdwijnende natuur die gecompenseerd moet worden, is er nog geen plan gemaakt.

De bijna 2000 zienswijzen laten zien dat de vergaande defensieplannen niet zomaar zijn gerealiseerd. Dat bevestigen ook juristen met wie de NOS sprak.

Geen stikstofruimte geregeld

Zo zijn er strenge regels voor activiteiten waarbij stikstof in beschermde natuur terechtkomt. Omdat decennialang te veel stikstof in de natuur is beland, is het nauwelijks mogelijk om daar een vergunning voor te krijgen. Die regels zijn ook van toepassing op de plannen van Defensie. Maar voor dat probleem is nu nog niks geregeld, blijkt uit navraag bij het ministerie.

Ook bijvoorbeeld regels die dier- en plantensoorten beschermen en de waterkwaliteit op peil moeten houden, spelen een rol bij de uitvoering van de ambitieuze uitbreidingen. Daarnaast moeten er woningen en bedrijven wijken voor de plannen en zijn nieuwe vergunningen nodig. Dat duurt doorgaans lang.

'Geen gegarandeerde uitkomst'

Dat maakt dat het onduidelijk is wanneer de uitbreidingen gereed zijn. In de definitieve plannen schrijft Defensie per locatie op wanneer ze af moeten zijn. Maar verderop in de tekst wordt ook erkend: die voornemens kennen "geen gegarandeerde uitkomst".

Verschillende factoren waarop Defensie maar weinig invloed heeft, zullen bepalen of en wanneer de uitbreidingen af komen, is te lezen. Naast de problemen met stikstof krijgt defensie ook last van het te volle elektriciteitsnet. Ook moet er nog een hoop geregeld worden op het gebied van infrastructuur.

Defensie moet zich houden aan de normale wet- en regelgeving, erkent Tuinman. "Dat betekent dat er voor ons ook in principe geen uitzonderingen zijn", zegt de staatssecretaris. Hij noemt bijvoorbeeld de beperkingen die gelden vanwege het stikstofprobleem. "Daar waar stikstofruimte moet zijn, moeten we daar ook voor zorgen."

Toch verwacht Tuinman dat volgend jaar al de eerste stappen gezet kunnen worden. "We hebben heel goed onderzoek gedaan en afspraken gemaakt met provincie en gemeenten", zegt hij. "Op elke locatie gaan we kijken hoe we dat zo goed mogelijk kunnen doen."

Nu het demissionaire kabinet akkoord is met de defensieplannen, staan de locaties vast volgens Tuinman. Hierna gaan de plannen naar de Tweede Kamer.

Luchthaven Schiphol mag de komende twee jaar door zonder een natuurvergunning. Het demissionaire kabinet heeft voor een gedoogconstructie gekozen, nadat een rechter een streep door die vergunning had gezet.

De rechtbank oordeelde in juni dat de vergunning niet zorgvuldig was voorbereid en onvoldoende gemotiveerd. Volgens de rechter had het ministerie in 2023 niet goed afgewogen of Schiphol opgekochte stikstofrechten zelf mocht gebruiken, of dat die moesten worden besteed aan natuurherstel.

Om aan de eisen van de rechter te voldoen, is volgens demissionair staatssecretaris Rummenie meer ecologisch onderzoek nodig. Ook wil hij in overleg met provincies. Om deze redenen lukt het volgens hem niet om op korte termijn alsnog de voorwaarden voor een natuurvergunning rond te krijgen. Een poging van Schiphol om een tijdelijke vergunning te krijgen, strandde in september ook bij de rechter.

Rummenie vindt dat Schiphol een uitzonderingspositie heeft, zo schrijft hij nu in een Kamerbrief. Daarom verleent hij de luchthaven nog twee jaar vrijstelling.

Er loopt ook nog een hoger beroep van het kabinet tegen de uitspraak van de rechter. Het is nog onduidelijk wanneer dat dient.

De Noorse kroonprinses Mette-Marit heeft waarschijnlijk een longtransplantatie nodig. Het Noorse koningshuis heeft dat bekendgemaakt. Mette-Marit kreeg in 2018 de diagnose longfibrose, waarbij littekenweefsel in de longen ontstaat.

De opbouw van dat weefsel maakt het moeilijk voor de longen om zuurstof op te nemen. "In de herfstperiode zijn er meerdere tests uitgevoerd waaruit blijkt dat de gezondheid van de kroonprinses achteruitgaat", staat in de verklaring. Artsen van het universiteitsziekenhuis in Oslo onderzoeken de 52-jarige Mette-Marit.

"We zullen een punt bereiken waar een longtransplantatie nodig is", zegt het hoofd van de longafdeling in het ziekenhuis. "We treffen alle nodige voorbereidingen om ervoor te zorgen dat dit mogelijk zal zijn wanneer het zover is." Er is volgens hem nog niet besloten of de kroonprinses op de wachtlijst voor transplantatie wordt geplaatst.

Aangepast programma

Mette-Marit wil graag haar taken blijven uitvoeren, meldt het koningshuis, hoewel ze behoefte heeft aan rust en fysiek herstel. Daarom krijgt ze een aangepast officieel programma, dat is afgestemd op haar gezondheid.

Mette-Marit is getrouwd met kroonprins Haakon. Samen hebben ze twee kinderen, dochter Ingrid Alexandra (21) en zoon Sverre Magnus (20). De kroonprinses heeft ook een oudere zoon, de 28-jarige Marius Borg Høiby, uit een eerdere relatie. Hij wordt verdacht van meerdere misdrijven.

Het gaat niet lukken om de stikstofnorm per 1 januari te verhogen. Demissionair BBB-minister Wiersma zei na afloop van de ministerraad dat ze hoopt dit alsnog zo snel mogelijk te regelen. Maar er is nog geen nieuwe datum.

De BBB wilde de rekenkundige ondergrens per 1 januari verhogen, zodat ondernemers meer stikstof zouden kunnen uitstoten zonder een natuurvergunning nodig te hebben.

Het idee was dat de ondergrens naar 1 mol (14 gram) stikstof per hectare gaat. Dat is 200 keer hoger dan de huidige ondergrens van 0,005 mol. De BBB zei vlak voor de verkiezingen dat landbouwminister Wiersma dit snel voor elkaar zou krijgen.

Onenigheid in kabinet

Maar de twee overgebleven regeringspartijen hadden onenigheid over het onderwerp. De VVD is het ermee eens dat de stikstofnorm omhoog moet, maar heeft minder haast. Deze partij wil voorkomen dat ondernemers ermee gaan werken en vervolgens worden teruggefloten door de rechter.

In oktober kwamen ze tot een soort compromis. Er zou eerst onderzocht worden of het kon. En dan zou aan het einde van het jaar worden bekeken of de nieuwe rekenkundige ondergrens er op 1 januari 2026 kon komen.

Dat is dus niet het geval. Wiersma zei na de kabinetsvergadering dat een nieuwe norm op dit moment "niet haalbaar" is. Ze zei dat er de afgelopen maanden intensief contact is geweest met de provincies en verschillende departementen. Volgens haar is er echt een aantal stappen gezet maar ontbreekt het nog aan "flankerend beleid".

Ook op een ander punt moest Wiersma vandaag toegeven: haar mestplan is van de baan. De ministerraad gaf gehoor aan een oproep van de Tweede Kamer om hiermee pas op de plaats te maken.

Na drie edities is het over en uit met het Regio Songfestival, het gezamenlijke liedjesfestival van de dertien regionale omroepen. De omroepen zijn tot dit besluit gekomen omdat de impact niet zo groot is als gehoopt.

Het idee van het festival was dat elke provincie zijn eigenheid kon laten zien met een afgevaardigde die in de eigen streektaal zong. Alle dertien omroepen leverden een vakjury aan om de optredens te beoordelen.

Winnaars

De eerste editie werd in 2023 georganiseerd door RTV Utrecht. De Limburgse zangeres Emmy Ackermans won met 't Letste rundje.

Winst voor Limburg betekende dat een jaar later het feest in die provincie werd gehouden. Regionale omroep L1 Nieuws koos voor Maastricht als locatie. Het nummer Illusie door Emma Luca uit Gelderland ging met de winst naar huis.

AI-jurylid

En zo was Arnhem afgelopen november decor van (wat nu blijkt) het laatste Regio Songfestival. Daar werd iets nieuws geprobeerd. Behalve de vakjury kwam er een veertiende jurylid bij: de AI-gegenereerde 'Robin'.

Naar eigen zeggen was de organisatie op zoek naar vernieuwing. Een moderne twist, zonder afbreuk te doen aan het originele format", zei bedenker Arthur Marres van Omroep Brabant eerder.

Alles Goud

De laatste editie werd gewonnen door de Groningers Jeroen Russchen en Iwan Esajas met het nummer Alles Goud. De heren scoorden de meeste punten bij zowel de vak- als publieksjury. AI-jurylid Robin had hen op de tweede plaats gezet.

Groningen was de laatste winnaar van het Regio Songfestival:

Waarnemend hoofdredacteur Maarten Fussel van Omroep Gelderland vindt het jammer dat het songfestival stopt. "Wij kijken met trots terug dat de laatste editie bij ons in Arnhem was. Een prachtige plek om talent een kans te geven op het grote podium."

Volgens Fussel gaan de hoofdredacteuren nu op zoek naar nieuwe projecten om met elkaar samen te werken.

Het demissionaire kabinet heeft het wetsvoorstel klaar met een landelijk geregeld verbod op gezichtsbedekkende kleding bij demonstraties. Een meerderheid van de Kamer had hierom gevraagd.

Verder onderzoekt het kabinet een paar aanscherpingen van het demonstratierecht, zoals een aparte strafbaarstelling voor het beschadigen van cultureel erfgoed en het blokkeren van snelwegen en treinsporen.

Uit recent onderzoek, waar de politiek zelf om had gevraagd, bleek volgens de onderzoekers juist dat deze aanscherpingen niet nodig zijn. Zij keken naar de praktijk van demonstraties in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC).

97 procent geen risico

De onderzoekers benadrukken dat het beeld van veel politici niet klopt doordat vooral de demonstraties die uit de hand lopen in beeld komen. 97 procent van de demonstraties vormt geen risico voor de openbare orde en in maar 0,03 procent van de gevallen waren er meer dan tien incidenten bij een demonstratie.

Het kabinet erkent deze onderzoekscijfers. Toch is besloten dat er een signaal afgegeven moet worden, juist aan de kleine groep demonstranten die volgens het kabinet misbruik maken van het ruime demonstratierecht in Nederland.

"We hebben naar mijn smaak te vaak gezien dat demonstraties misbruikt worden om te vernielen of geweld te gebruiken tegen de politie", zegt demissionair minister Van Oosten van Justitie. Het gaat hem ook om het gevoel van demonstranten die zich wel gedragen. "Die moeten niet gaan denken: ik blijf er maar weg."

Van Oosten heeft de ME groen licht gegeven om te kijken of er extra bewapening nodig is. De WODC-onderzoekers gaven nog als advies mee dat politie en het OM binnen de al bestaande wetten meer mogelijkheden hebben om op te treden tegen demonstranten die de wet overtreden.

Boete of celstraf

Overtreding van het verbod op gezichtsbedekkende kleding kan leiden tot een celstraf van maximaal twee maanden of een boete van maximaal 5150 euro.

Er blijft een uitzondering gelden voor mensen die een goede reden hebben om hun gezicht te verbergen. Bijvoorbeeld demonstranten bij een ambassade die herkend kunnen worden waardoor dat land hen of hun familie in het thuisland kan aanpakken.

De aanpassing van de Wet openbare manifesties wordt nu voorgelegd aan de politie, het Openbaar Ministerie, de rechtspraak, de advocatuur en het College voor de Rechten van de Mens. Burgers kunnen de komende weken reageren op internetconsultatie.nl.

Ook burgemeesters wordt gevraagd naar hun mening. Zij hebben op dit moment de bevoegdheid om voor bepaalde demonstraties een verbod op gezichtsbedekkende kleding op te leggen. In het wetsvoorstel verandert dat in de mogelijkheid om bepaalde mensen of groepen demonstranten vrijstelling te geven.

Meer mensen met een hbo-zorgopleiding inzetten om het tekort aan keuringsartsen aan te pakken. Met dat plan hoopt het UWV de lange wachtlijsten voor een keuring voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering korter te krijgen. Ook komen er minder herkeuringen.

Er staan nu zo'n 25.000 mensen op de wachtlijst voor een keuring voor een WIA-uitkering. Zonder maatregelen vreest het UWV dat dat aantal hard zal stijgen, naar 200.000 in 2030. Want steeds meer mensen vallen langdurig uit door ziekte en ondertussen daalt het aantal keuringsartsen. "Het is helaas niet een megapopulaire specialisatie", aldus een woordvoerder van het UWV. Ook gaan de komende jaren veel keuringsartsen met pensioen.

Aanpassing wet

In de wet is nu geregeld dat zo'n arts, met een universitaire opleiding, bij elke stap van een beoordeling betrokken moet zijn. Voor een deel van het proces worden ook hbo'ers ingezet, zoals mensen met een verpleegopleiding. Maar het UWV wil dat dus fors uitbreiden. Daarvoor moet de wet worden aangepast. Het ministerie van Sociale Zaken staat daarachter.

Het UWV erkent dat de wachtlijsten ook komen doordat de organisatie intern niet op orde is. "We moeten ons richten op de verbetering van de sociaal-medische dienstverlening. Daarvoor moeten wij uniformer werken en de IT-systemen verbeteren."

Minder herbeoordelingen

De uitkeringsinstantie wil de komende tijd prioriteit geven aan nieuwe beoordelingen, zodat mensen sneller weten of ze wel of geen recht hebben op een WIA- of Wajong-uitkering. Het UWV zal daarom minder herbeoordelingen doen. "Helaas alleen nog in urgente gevallen."

Van zo'n urgent geval is volgens het UWV sprake wanneer het uitblijven van een herbeoordeling directe financiele consequenties heeft voor een cliënt. Bijvoorbeeld als iemand voor de helft is afgekeurd maar nog wel twee dagen per week kan werken. Als de ziekte verslechtert waardoor het niet meer lukt om die twee dagen te werken, kan die persoon herkeurd worden, volledig arbeidsongeschikt worden verklaard en dus een hogere uitkering krijgen.

Het UWV maakte eerder deze maand al bekend de beslistermijn voor WIA-beoordelingen te verdubbelen, van maximaal acht naar zestien weken. Het UWV is al langer niet in staat om zich aan die acht weken te houden door de wachtlijsten.

Het bizarre tafereel dat zich gisterochtend afspeelde op de A1 bij Muiden, waarbij een vrachtwagen werd klemgereden en de chauffeur werd beroofd van zijn lading, blijkt een ripdeal te zijn geweest. Dat is een fenomeen in het criminele circuit waarbij twee partijen een deal hebben, waarna de ene partij de andere berooft.

De politie zegt dat een van de auto's die de truck van de snelweg drukten, is gevonden in Naarden. Daarin lagen meerdere pakken met waarschijnlijk harddrugs.

"Het is hondsbrutaal dat er midden op de snelweg een vrachtwagenchauffeur wordt overvallen. Dit gaat om zware criminaliteit. Een ripdeal gebeurt meestal in de heimelijkheid, hier is een enorm risico genomen door nietsvermoedende automobilisten hierbij te betrekken", zegt een woordvoerder van de politie.

Gisterochtend werd rond 11.50 uur een vrachtwagenchauffeur klemgezet door meerdere personenauto's en daarna onder bedreiging van ten minste twee mensen met vuurwapens gedwongen zijn lading af te staan.

Chauffeur aangehouden

De vrachtwagenchauffeur, een 48-jarige man uit Apeldoorn, raakte niet gewond en reed na de overval door. Hij werd na enkele uren op de weg tussen Baarn en Bunschoten klemgereden en aangehouden door de politie. Zijn rol wordt onderzocht.

De politie is op zoek naar getuigen, met name personen die rond dat tijdstip op de A1 reden en mogelijk dashcambeelden hebben gemaakt.

Het plan om boeren toe te staan meer mest uit te rijden op plekken waar de waterkwaliteit goed genoeg is, gaat niet door. De Tweede Kamer stelde gisteravond dat demissionair BBB-minister Wiersma pas op de plaats moet maken. De ministerraad heeft nu besloten om daar gehoor aan te geven.

Daarmee komt er een einde aan de discussie over het mestplan, die ook binnen het kabinet hoog opliep. Wiersma kreeg het onder anderen aan de stok met haar partijgenoot, minister Tieman van Waterstaat. Ook de VVD-bewindspersonen vreesden dat de waterkwaliteit in Nederland verder achteruit zou gaan.

De betrokken bewindspersonen hebben de afgelopen weken veel extra overleg gehad over de kwestie en daardoor was de kou al uit de lucht, verzekerden ze vanmorgen voor aanvang van de kabinetsvergadering.

Wiersma blijft

Dat Wiersma heeft moeten toegeven, heeft geen gevolgen voor de samenstelling van het demissionaire kabinet. Wiersma zei vanmorgen al dat ze niet van plan was om af te treden. "Ik ben geen wegloper. Ik ben Friezin, sta met beide benen op de grond. Aan het einde van de dag ook."

Ze voegde daar na afloop van de ministerraad aan toe dat "dit de politieke realiteit is". Ze ervaart het niet als een nederlaag. "Maar ik ben er niet blij mee." Ze blijft van mening dat er op sommige plekken in het land wel degelijk mogelijkheden zijn om de regels te versoepelen.

Het mestplan hangt samen met Europese afspraken. Het zou op 1 januari ingaan en dan voor vier jaar gelden, wat betekent dat een nieuw kabinet er ook aan gebonden zou zijn.

Een ruime Kamermeerderheid nam gisteravond een motie van CU-Kamerlid Grinwis aan. Daarin staat dat de demissionaire regering "geen onomkeerbare stappen" moet zetten en nieuwe afspraken over de waterkwaliteit aan het volgende kabinet moet laten.

In Nijmegen is een lijnbus gebotst op een grote paal waaraan verkeersborden hangen. Van de vijftien inzittenden raakten er elf gewond. Acht van de gewonden, onder wie de chauffeur, zijn naar het ziekenhuis gebracht. Dat meldt de politie.

Het ongeluk gebeurde net voor het middaguur op de Van Rosenburgweg. Inzittenden zijn geëvacueerd door hulpdiensten. Er waren geen andere weggebruikers betrokken bij het ongeluk.

De botsing veroorzaakte een ravage. De politie doet onderzoek naar de toedracht.

Op beelden is te zien hoe de bus deels in de lucht hangt:

De weg is afgesloten en het verkeer wordt omgeleid, laat een woordvoerder van de gemeente Nijmegen weten. Hoelang de weg blijft afgesloten, is afhankelijk van het politieonderzoek.

Zonder extra inzet van gemeenten bestaat het risico dat de ruimte voor sport en beweging in Nederland afneemt in plaats van toeneemt. Dat blijkt uit het Jaarrapport Ruimte voor sport en bewegen 2025 van het Mulier Instituut, dat onderzoek doet naar sport.

Het onderzoeksbureau maakt zich daar zorgen over, omdat de behoefte aan ruimte voor sport juist toeneemt.

Het gaat onder meer om sportaccommodaties zoals voetbalvelden en gymzalen en de daarbij behorende kleedkamers, kantines en verlichting. Ook betreft het sport- en beweegmogelijkheden die bestaan uit plekken specifiek ingericht voor sport zoals ruiterpaden en mountainbikeroutes. Verder horen er ook voorzieningen bij die niet specifiek daarvoor zijn aangelegd maar die wel voor sport gebruikt kunnen worden, zoals fietspaden en parken. En als laatste gaat het om sportevenementen in de openbare ruimte.

In de Nota Ruimte van de Rijksoverheid staat dat voorzieningen voor sportbeoefening belangrijk zijn voor de kwaliteit van leven. De nabijheid van sportverenigingen draagt bij aan de fysieke en mentale gezondheid van mensen.

Woningbouw en wachtlijsten

Een van de factoren die invloed hebben op de ruimte voor sport is woningbouw. "Soms moet de ruimte voor sport en bewegen plaatsmaken voor concurrerende ruimtevragen, zoals woningbouw", staat in het rapport. In een op de vijf gemeenten heeft de afgelopen tien jaar op een of meerdere sportparken woningbouw plaatsgevonden. In de meeste gevallen is de ruimte voor sport gecompenseerd.

Door demografische ontwikkelingen zoals groei, krimp en vergrijzing verandert de behoefte aan sportaccommodaties. Stedelijke regio's hebben moeite om het sportaanbod met de bevolkingsgroei mee te laten groeien.

Een op de acht sportverenigingen heeft een wachtlijst of ledenstop. Het is volgens het rapport vaak de jeugd die niet terechtkan bij de verenigingen, hoewel de behoefte bij die groep groot is. Dat blijkt uit het Jongerenmanifest.

Er zijn ook zorgen over sportvoorzieningen in landelijke gebieden. "Ook is er een toenemende druk op natuur- en recreatiegebieden, waardoor sport hier soms voor moet wijken", aldus het instituut.

Om voldoende ruimte te creëren voor sport ontwikkelt het instituut in 2026 samen met het RIVM en met steun van het ministerie van VWS een nationale richtlijn voor gemeenten. Dat plan moet gemeenten handvatten bieden bij ruimtelijke planning en het maken van keuzes.