NOS Nieuws - Algemeen

Door het stopzetten van Amerikaanse financiering is het aantal hiv-besmettingen onder pasgeboren baby's sterk toegenomen. Dat meldt het Aidsfonds op basis van data van lokale partners. Volgens de organisatie is Uganda het zwaarst getroffen door de bezuinigingen van Trump.

De Amerikaanse regering zette begin dit jaar de financiering voor hiv- en aidsbestrijding via USAID en Pepfar, het Amerikaanse programma tegen hiv en aids, grotendeels stop. Veel landen waren afhankelijk van die hulp, en de gevolgen daarvan worden nu zichtbaar, aldus het Aidsfonds.

Uganda, een land in Oost-Afrika met meer dan 50 miljoen inwoners, wordt het hardst getroffen door de bezuinigingen. Meer dan zestig klinieken hebben hun deuren moeten sluiten en testprogramma's liggen stil. "In klinieken waar jarenlang geen kinderen met hiv meer werden geboren, zien we nu dat weer 1 op de 4 pasgeborenen met hiv ter wereld komt", zegt Mark Vermeulen, directeur van het Aidsfonds.

"Dat gebeurt omdat moeders geen toegang meer hebben tot hiv-tests waardoor ze niet weten dat ze hiv hebben of omdat de behandeling simpelweg niet beschikbaar is", zegt Vermeulen. Duizenden zwangere vrouwen kunnen hun hiv-behandeling niet voortzetten. "Dit zijn wat ons betreft de eerste schokkende signalen van de radicale bezuinigingen."

Wereld Aids Dag

Het is vandaag Wereld Aids Dag, waarop wereldwijd aandacht wordt besteed aan de strijd tegen aids. Vandaar dat het Aidsfonds vandaag de bevindingen publiceert.

Hiv, het virus dat aids veroorzaakt, kan zitten in bloed, sperma en voorvocht, vaginaal vocht en moedermelk. Als deze lichaamsvochten in je bloed of slijmvliezen komen, heb je kans op hiv.

Met internationale hulp was het eerder gelukt om de overdracht van hiv van moeder op kind vrijwel volledig te elimineren. In Uganda is de overdracht van hiv van moeder op kind binnen zes maanden gestegen van 6,1 naar 8,4 procent. Ook mannen die seks hebben met mannen en trans personen lopen meer risico op het krijgen van hiv. Ook zij worden hard geraakt door de weggevallen steun.

Enkele weken na zijn inauguratie kondigde Trump de ontmanteling van USAID aan, waardoor een groot deel van de buitenlandse hulp van de ene op de andere dag wegviel. USAID speelde een cruciale rol in het bestrijden van ziektes die op het Afrikaanse continent veel voorkomen, zoals malaria, tuberculose en hiv en aids. Zo'n 40 procent van alle wereldwijde humanitaire hulp liep via deze organisatie.

Wereldwijd zijn de gevolgen groot: meer dan 111.000 banen in de gezondheidszorg zijn verdwenen en 4595 gezondheidsfaciliteiten werden gesloten in Sub-Sahara-Afrika. Niet alleen in Uganda, ook in Ethiopië, Zimbabwe en Namibië zijn de gevolgen voelbaar. En in Zuid-Afrika verloren 26.000 kinderen toegang tot therapie en zorg.

Sommige landen zijn in het gat gesprongen, zoals de Filipijnen, Thailand, Kenia en Zuid-Afrika; zij hebben zelf gezorgd dat de hiv-behandelingen door kunnen blijven gaan.

25 miljoen gered

"De landen waar wij ons extra zorgen over maken, zijn landen die moeite hebben hun eigen gezondheidszorg overeind te houden", zegt Vermeulen van Aidsfonds. Zij konden onmogelijk van de ene op de andere dag de bezuinigingen opvangen, omdat zij sterk afhankelijk zijn van buitenlandse hulp.

"Die landen gaan vaak ook gebukt onder een hoge schuldenlast, waardoor ze twee of drie keer meer geld betalen aan schuld dan aan gezondheidszorg", zegt Vermeulen. "Het is dus een mix van verschillende oorzaken die ervoor zorgen dat mensen met hiv die toegang willen tot levensreddende behandeling, die niet meer kunnen krijgen."

Het Amerikaanse aidsbestrijdingsprogramma Pepfar was het grootste ter wereld; driekwart van de wereldwijde steun kwam van de VS. In de afgelopen twintig jaar zijn hierdoor 25 miljoen mensenlevens gered.

Harde cijfers van het aantal mensen met hiv of andere infectieziektes in de getroffen landen ontbreken nog, die komen pas over een jaar, zegt Vermeulen. "Ondertussen blijft een politieke reactie uit. Daar zit een enorme zorg. Onze oproep aan de formerende partijen en Europa is om verder te kijken dan de grenzen van ons land en het gat in de buitenlandse hulp te vullen. Infectieziekten kennen immers geen grenzen."

2400 banen verdwenen

Een eerdere studie van Erasmus MC in samenwerking met universiteiten uit de VS, Europa en Afrika, berekende dat het opschorten van Amerikaanse hulpgelden voor hiv-behandelingen de komende vijf jaar zal leiden tot ongeveer 150.000 extra doden in Sub-Sahara-Afrika.

Het schrappen van USAID en Pepfar komt bovenop het terugtrekken van de VS uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daardoor moet de WHO een kwart van het personeel ontslaan. Volgens de VN-gezondheidsorganisatie is deze bezuiniging nodig omdat de VS, met bijna 20 procent van het budget, veruit de grootste geldschieter was.

Door een poging tot koperdiefstal in Zwolle gisteravond is het treinverkeer langer ontregeld dan aanvankelijk werd gedacht. In de NS-reisplanner is te zien dat er tot zeker 15.00 uur geen treinen rijden tussen 't Harde en Zwolle en tussen Zwolle en Lelystad.

NS rijdt volgens een aangepaste dienstregeling totdat de storing is verholpen. De spoorvervoerder meldt dat er "zeer beperkt" bussen rijden op de twee trajecten.

Spoorbeheerder ProRail meldt daarnaast dat er een seinstoring is ontstaan tussen Amersfoort en Barneveld, "de enige omreisroute die er is van en naar Noord-Nederland". Hierdoor kunnen ook op dit traject minder treinen rijden. De seinstoring houdt vermoedelijk tot 12.15 uur aan, denkt ProRail.

Zowel NS als ProRail adviseren reizigers hun reis uit te stellen als dat mogelijk is.

Zeven kabels

Gisteren is er iemand is opgepakt voor de poging tot koperdiefstal. Er werd geen koper weggehaald, maar de schade is aanzienlijk. De koperdief knipte in totaal zeven kabels door langs het spoor.

"We hadden het gelukkig al snel door en de politie was heel snel ter plaatse", zegt Martijn de Graaf, woordvoerder van ProRail. Van de zeven kabels zijn er vanochtend zes gerepareerd. Na de reparatie van de kabels moeten de veiligheidssystemen worden getest.

Gespecialiseerd werk

Twee weken geleden was er ook al koperdiefstal bij het spoor bij Zwolle. "We waren daarom extra alert", zegt De Graaf. "Er is wel veel schade. Het is ontzettend hinderlijk voor de mensen die gebruik willen maken van de trein, het kost de samenleving miljoenen per jaar en het is ook nog eens levensgevaarlijk om te doen."

Volgens De Graaf zijn er meerdere oorzaken waardoor het langer duurt om de schade te herstellen. "We moeten goed weten hoeveel er kapot is. Als we dat weten moeten de juiste mensen beschikbaar zijn. Er is schaarste op de arbeidsmarkt en dit is zeer gespecialiseerd werk. Ook willen we weten dat alles ook weer veilig is. Dus we gaan ook testen als we het denken te hebben gemaakt."

Goedemorgen! De rechtszaak tegen de verdachte van de mesaanval bij de Erasmusbrug begint en koning Willem-Alexander en koningin Máxima brengen een staatsbezoek aan Suriname.

Eerst het weer: In het zuidoosten en oosten schijnt eerst nog even de zon, maar vanuit het westen wordt het overal bewolkt. Uit de wolken valt vooral vanmiddag ook af en toe regen. Het wordt een graad of 7 en er waait een matige tot krachtige zuidenwind.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het treinverkeer van en richting het noorden van Nederland is flink verstoord door een poging tot koperdiefstal. Volgens de NS rijden er tot komende middag 15.00 uur geen treinen tussen 't Harde en Zwolle en tussen Zwolle en Lelystad.

Volgens ProRail is zondagavond geprobeerd koper te stelen op het spoor in Zwolle. Er is iemand voor opgepakt. ProRail zegt dat er geen koper is weggehaald, maar dat de schade fors is.

Zwolle is een belangrijk knooppunt voor het treinverkeer naar de noordelijke provincies. Een woordvoerder van ProRail zegt tegen persbureau ANP dat reizigers van en naar het noorden rekening moeten houden met "een bak extra tijd". ProRail zegt dat mensen die van Amersfoort naar Zwolle moeten, om kunnen reizen via Deventer.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog dit:

De eredivisiewedstrijd tussen Ajax en FC Groningen is vanwege hevig vuurwerk gestaakt. De actie van de harde kern van de F-Side, was ter ere van een overleden supporter, genaamd Thijmen Ruben Pfann, bijnaam Tum. Hij overleed op 19 november op 29-jarige leeftijd. Afgelopen donderdag namen de fans al afscheid in het supportershonk.

Ajax zegt het ronduit schandalig te vinden wat er gisteravond in de Johan Cruijff Arena is gebeurd.

Fijne dag!

47 jaar. Zo lang is het geleden dat er een Nederlands staatshoofd op bezoek was in Suriname. Willem-Alexander treedt daarmee in de voetsporen van zijn oma, koningin Juliana. In 1978 was zij de laatste regerende vorst op Surinaamse bodem, drie jaar na de onafhankelijkheid van Suriname.

Zondagavond rond 19.30 uur lokale tijd landden koning Willem-Alexander en koningin Máxima op het vliegveld in Paramaribo. Het koningspaar blijft drie dagen in Suriname.

Oud-CDA-Kamerlid Kathleen Ferrier maakte het vorige staatsbezoek van dichtbij mee. Haar vader, Johan Ferrier, was op dat moment president van Suriname. Toenmalig koningin Juliana en prins Bernhard sliepen bij haar ouders in het presidentieel paleis. "Ik herinner me dat er voor het eerst een groot staatsbanket werd gehouden. Er werd uitgebreid geoefend over hoe dat er dan aan toe zou gaan. Mijn zus Joan en ik moesten dan spelen dat we gast waren terwijl mijn vader aanwijzingen gaf," vertelt Ferrier.

Na afloop van het bezoek spreekt koningin Juliana met warme woorden de Surinamers toe: "We zullen altijd goede, oude vrienden blijven." Maar de werkelijkheid pakt een stuk weerbarstiger uit.

Bekoelde relatie

In de moeilijke jaren die volgden na het koloniale bewind, verslechteren de betrekkingen. En er komen meer obstakels bij. Zo is een koninklijk bezoek jarenlang onmogelijk vanwege het militaire bewind van Desi Bouterse en zijn betrokkenheid bij de Decembermoorden in 1982.

Logisch, volgens Ferrier. "Door anti-democratische, anti-rechtsstatelijke omstandigheden was de relatie bekoeld. Alles werd stopgezet. Begrijpelijk: je onderhoudt geen banden met een land waar geen democratie is," legt Ferrier uit. "Inmiddels is de democratie hersteld. Door het proces tegen Bouterse heeft Suriname bewezen een rechtsstaat te zijn. En Bouterse is bijna een jaar geleden overleden."

Iedereen onder de vijftig is opgegroeid in een onafhankelijk Suriname. Hoewel velen familie hebben in Nederland, voelt de band toch minder sterk. Dat ligt anders voor de oudere generatie. Zo kijkt de 72-jarige Celita Plak erg uit naar het bezoek. De koning bezoekt haar buurthuis en dus ligt de kleurige outfit al keurig klaar. "We gaan wel een beetje uitpakken want als je bezoek krijgt dan moet je je bezoek ook goed ontvangen. Er is muziek dus we gaan ook een beetje schudden, want we zijn in Suriname."

Ze kan zich een bezoek van het koningshuis in de jaren zestig als kind nog goed herinneren. "Het was voor ons echt een happening. We gingen met de trein en stonden bij aankomst met uitgedeelde vlaggetjes te zwaaien. Het was echt bijzonder."

Ze hoopt dat dit het startpunt is van een verbeterde relatie. "De verhoudingen waren heel lang verstoord. Het was heel moeilijk. Maar op een gegeven moment moet je de emoties toch een beetje temperen." Over het slavernijverleden zegt ze: "Je kan wel boos blijven, maar daar schiet je echt niet zo veel mee op."

Excuses slavernijverleden

Toch weegt dat pijnlijke deel van de geschiedenis zwaar op de band van veel Surinamers met het Nederlandse koningshuis. Een belangrijke opening komt op 1 juli 2023. Die dag spreekt de koning historische woorden uit in het Oosterpark in Amsterdam. Tijdens de Nationale Herdenking Slavernijverleden maakt hij excuses.

Ook vraagt hij om vergiffenis, omdat zijn voorouders nooit hebben ingegrepen tegen het systeem van de slavernij. Eerder stelde de koning een onafhankelijk onderzoek in naar de rol van de Oranjes in de koloniale geschiedenis, de uitkomsten daarvan laten nog op zich wachten.

Dit thema komt ook terug in het programma van het staatsbezoek. Zo gaan de koning en koningin later vandaag in gesprek met nazaten van tot slaaf gemaakten en inheemse gemeenschappen. Of de excuses dan ook herhaald zullen worden op Surinaamse bodem is afwachten. Op de laatste dag van het staatsbezoek bezoekt het koninklijk paar een voormalig plantagegebied dat is gelegen aan de Commewijnerivier.

Olie en gas

Het staatsbezoek moet vooral het begin zijn van een nieuw hoofdstuk in de relatie tussen de twee landen. Een blik op de toekomst met oog voor het verleden, zo schrijft de Rijksvoorlichtingsdienst.

En op economisch vlak lonkt er nogal wat in de nabije toekomst. Voor de Surinaamse kust zijn recent grote olie- en gasvondsten gedaan. Potentieel goed voor miljarden inkomsten. Veel Surinamers hopen daarmee de welvaart in het land vooruit te brengen. En ook Nederlandse bedrijven zullen daar mogelijk op inspringen.

Volgens Ferrier wordt het hoe dan ook een historisch bezoek. "Er is net een nieuwe regering aangetreden met een vrouwelijke president. En we weten allemaal dat Suriname aan de vooravond staat van grote olie-inkomsten. Dit soort inkomsten kunnen een zegening of ellende zijn voor een land. Dus het is een historisch moment voor Suriname op een bijzonder moment in de geschiedenis."

De autoriteiten in Georgië hebben vorig jaar een chemisch middel gebruikt, dat ook werd gebruikt in de Eerste Wereldoorlog. Dat meldt de BBC op basis van eigen onderzoek. Het middel werd ingezet om anti-regeringsprotesten de kop in te drukken.

Het zou gaan om het Franse middel camite. Het Franse leger gebruikte dat in de Eerste Wereldoorlog tegen Duitsland. Sinds de jaren 30 werd het niet meer gebruikt, omdat er zorgen waren over de schadelijke effecten ervan op lange termijn.

Er is niet veel bekend over het middel. Een Georgische demonstrant zegt dat hij "het water voelde branden", toen hij in de hoofdstad Tbilisi door het waterkanon werd natgespoten. Een andere demonstrant zegt dat het wassen van de huid daarna niet hielp. "Het maakte het juist erger."

Demonstranten zeggen verder dat ze last hadden van kortademigheid, hoesten en overgeven. Die klachten hielden wekenlang aan.

Waterkanonnen vermengd

De BBC zegt gesproken te hebben met experts in chemische wapens, klokkenluiders binnen de Georgische politie en artsen. Daaruit leidt de omroep af dat camite is ingezet. Een Georgische arts die zelf slachtoffer werd, zegt dat ongeveer 170 mensen zich bij hem gemeld hebben die ook langdurige klachten hadden.

Een voormalig hoofd van de wapenafdeling van de oproerpolitie zegt dat er in ieder geval tot 2022 waterkanonnen werden vermengd met het middel. Daarna stapte hij op en verliet hij Georgië.

De Britse omroep schrijft dat politiekorpsen volgens internationaal recht chemische middelen mogen gebruiken om mensenmassa's in bedwang te houden, maar alleen als het proportioneel wordt gebruikt en geen langdurige effecten heeft.

Protesten tegen regering

De autoriteiten gebruikten camite bij protesten tegen het besluit van de regering om het toetredingsproces tot de Europese Unie op te schorten. De pro-Russische regeringspartij Georgische Droom kwam vorig jaar aan de macht. Sindsdien wordt er iedere dag tegen de regering geprotesteerd. Die protesten worden ook steeds harder neergeslagen.

Op een veiling in Versailles is 2,9 miljoen euro betaald voor een schilderij van de Vlaamse schilder Peter Paul Rubens. Het doek Christus aan het kruis was eeuwenlang vermist en dook pas een paar maanden geleden weer op.

Het schilderij is gemaakt in 1613. Op het doek is Jezus Christus aan het kruis te zien, tegen een donkere hemel. Volgens de veilingmeester staat het schilderij symbool voor "het prille begin van de barokke schilderkunst", schrijft de VRT.

Het doek was honderden jaren vermist, maar werd in september gevonden tijdens de inventarisatie en verkoop van een herenhuis in Parijs. De Antwerpse organisatie Rubenianum, dat zich bezighoudt met het oeuvre van Rubens, zegt dat het een authentiek schilderij is.

Rubens heeft nog zeker drie keer Christus aan het kruis geschilderd. Het bekendste exemplaar is te zien in de Alte Pinakothek in München. Het doek dat gisteren geveild is, was eigendom van de 19e-eeuwse schilder William Bouguereau, en daarna van de eigenaren van het herenhuis waar het werd gevonden.

De omzet van de honderd grootste wapenbedrijven ter wereld is in 2024 gestegen tot een recordhoogte. Dat heeft het internationale onderzoeksinstituut Sipri berekend. Wapenbedrijven behaalden een recordomzet van omgerekend zo'n 585 miljard euro.

Dat is een toename van 5,9 procent vergeleken met 2023. Volgens de onderzoekers komt dat vooral door de oorlogen in Gaza en Oekraïne.

Met name in Europa nam de vraag naar wapens sterk toe. Landen die Oekraïne militair steunen in de oorlog tegen Rusland moesten hun wapenvoorraden opnieuw aanvullen. Ook wordt er meer geïnvesteerd in het uitbreiden en moderniseren van het eigen leger.

39 van de grootste wapenbedrijven ter wereld komen uit de Verenigde Staten. Hun gezamenlijke omzet bedroeg vorig jaar omgerekend zo'n 288 miljard euro, ongeveer de helft van het wereldtotaal.

Ook Europese bedrijven verkopen meer

Europese wapenfabrikanten, waaronder Rheinmetall uit Duitsland en het Britse BAE Systems, zagen een omzetstijging van 13 procent tot 130 miljard euro.

Sipri verwacht dat de vraag naar wapens zal blijven stijgen, maar stipt wel een mogelijk probleem aan. Voor wapens zijn grondstoffen nodig, zoals titanium. Maar het wordt steeds moeilijker om daar aan te komen.

"De afhankelijkheid van kritieke mineralen zal de Europese herbewapeningsplannen waarschijnlijk compliceren", zegt onderzoeker Jade Guiberteau Ricard.

Wat volgens Sipri verder opvalt, is dat er in de top 100 van grootste wapenbedrijven drie Israëlische bedrijven staan. Zij zagen hun omzet met 16 procent stijgen tot bijna 13 miljard euro. "De groeiende onvrede over de Israëlische acties in Gaza lijkt weinig invloed te hebben gehad op de interesse in Israëlische wapens", schrijft het instituut.

Alle Europese landen lijken wapens te willen, waardoor het imago van de industrie lijkt te veranderen. Maar kunnen wapenfabrieken aan deze gigantische vraag voldoen? NOS op 3 maakte er vorig jaar deze video over:

Het treinverkeer richting het noorden van het land is flink verstoord door een poging tot koperdiefstal. Volgens de NS rijden er tot komende middag 15.00 uur geen treinen tussen 't Harde en Zwolle en tussen Zwolle en Lelystad.

Volgens ProRail is zondagavond geprobeerd koper te stelen op het spoor in Zwolle. Er is iemand voor opgepakt. ProRail zegt dat er geen koper is weggehaald, maar dat de schade "fors" is.

De NS zegt dat er bussen worden ingezet tussen Lelystad en Zwolle en tussen 't Harde en Zwolle. ProRail zegt dat mensen die van Amersfoort naar Zwolle moeten, om kunnen reizen via Deventer.

Zwolle is een belangrijk knooppunt voor het treinverkeer naar de noordelijke provincies. Een woordvoerder van ProRail zegt tegen persbureau ANP dat reizigers van en naar het noorden rekening moeten houden met "een bak extra tijd".

Tijdens het driedaagse staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima dat maandag van start gaat, staat een fotomoment met het koningspaar gepland in de Palmentuin in Paramaribo. Voor de inheemsen, de oorspronkelijke bewoners van Suriname, is deze tuin pal achter het presidentieel paleis een heilige plek.

Hier stond een van hun laatste nederzettingen voordat ze hun land kwijtraakten aan Europese kolonisten. De inheemse leider Sergio Jubithana loopt tussen de koningspalmen door, gooit zijn handen in de lucht en spreekt een gebed uit waarin hij vraagt om een goed verloop van het koninklijk bezoek.

"Almachtige, we leggen deze dag en de komst van de koning in uw handen", zegt hij en sluit zijn ogen. Jubithana heeft een opdracht gekregen van de bewoners van zijn dorp, Hollandse Kamp, om tijdens de ontmoeting die hij heeft met de koning de problemen van de inheemse gemeenschap onder de aandacht te brengen.

Recht op grondgebied

"We hebben sinds de koloniale tijd nog steeds onze collectieve rechten op ons grondgebied niet kunnen regelen", zegt Jubithana. "Opeenvolgende regeringen beloven dat dit geregeld wordt, maar er gebeurt niets. We hopen dit probleem bij de koning onder de aandacht te brengen, want we zijn ons land kwijtgeraakt toen Suriname een kolonie werd. Bovendien waren we als oorspronkelijke bewoners ook de eersten die tot slaaf werden gemaakt."

Het gesprek dat de inheemse leider samen met andere leden van het Traditioneel Gezag met de koning gaat hebben, is dan ook belangrijk en iedereen heeft er zo zijn eigen verwachtingen van. Het Traditioneel Gezag bestaat uit leiders van Afro-Surinaamse organisaties, marronleiders, nazaten van gevluchte plantageslaven, en uit de vertegenwoordigers van inheemse gemeenschappen.

Voor Remon Clemens, marronleider van de Kwinti-bevolking, is het belangrijk dat er op de excuses van de koning en zijn verzoek om vergiffenis in 2023, een antwoord komt vanuit de nazaten zelf in Suriname.

"De koning moet niet met lege handen komen en er zullen ook bepaalde rituelen moeten plaatsvinden", zegt Clemens. "Bij ons binnenlandbewoners is het zo dat als je iets hebt gedaan, het eerst goed gemaakt moet worden. Er moet dan een offer worden gebracht en dat ritueel moet op de juiste manier worden gedaan."

Wordt het niet op de juiste manier gedaan, dan zijn de problemen niet echt opgelost, aldus de marronleider. Het afgelopen jaar vonden verschillende bijeenkomsten plaats in het binnenland en in de verschillende districten waarbij nazaten, verenigd in verschillende organisaties, zich bogen over de excuses van de koning. Het antwoord zal maandag volgen tijdens het gesprek met de koning, zo is de verwachting.

Gevoeligheden

Dat er in aanloop naar het bezoek al de nodige gevoeligheden zijn, bleek afgelopen week toen er commotie ontstond bij verschillende Afro-Surinaamse gemeenschappen over de keuze van het beeld waar de koning een krans zal leggen. Dat zal nu gebeuren bij het beeld van Mama Sranan, dat een moederfiguur voorstelt die verschillende kinderen in haar armen houdt; een verwijzing naar de verschillende bevolkingsgroepen van Suriname.

Volgens Iwan Wijngaarde, voorzitter van de Federatie voor Afrikaanse Surinamers, zou de koning ook een krans bij het Kwaku-monument moeten leggen, het nationaal symbool in Suriname voor de afschaffing van de slavernij. "Door een krans te leggen bij ons nationaal monument laat de koning zien dat hij zijn woorden van excuses en vergiffenis echt meent. Je kunt het niet overslaan, dat zou een blamage zijn." Wijngaarde hoopt dat het alsnog aan het programma wordt toegevoegd.

"Het gaat veel over de doorwerking van het slavernijverleden en hoe dat bij de nazaten nog steeds een rol speelt. Juist daarom is het ook erg belangrijk dat de koning juist bij het Kwaku-beeld een krans legt, het geeft aan dat de pijn erkend wordt'', aldus Wijngaarde.

Aanwezigheid van voorouders

De inheemse leider Jubithana hoopt dat het koningspaar tijdens hun fotomoment in de Palmentuin ook een stuk van de geschiedenis van de plek mee zal krijgen. "Deze plek is verbonden met onze identiteit als inheemsen, maar ook met de natuur. Je hoort hoe de wind door de palmen waait. We zien ze niet, maar we voelen de aanwezigheid van onze voorouders als we hier lopen. Als het koningspaar er open voor staat zullen ze dat ook kunnen ervaren."

In de Spaanse hoofdstad Madrid zijn vandaag tienduizenden mensen de straat opgegaan om het vertrek te eisen van premier Sánchez. De demonstranten beschuldigen de huidige regering van corruptie en willen nieuwe verkiezingen.

De demonstratie was georganiseerd door de rechtse partij Partido Popular (PP), die in de oppositie zit. Volgens die partij deden zo'n 80.000 mensen mee aan het protest; de Spaanse autoriteiten houden het op 40.000 deelnemers.

De voorzitter van Partido Popular, partijleider Alberto Núñez Feijóo, zei in een toespraak tijdens het protest dat de corruptie binnen de Spaanse Socialistische Arbeiderspartij (PSOE) van premier Sánchez systematisch is en dat "Spanje zo niet langer kan doorgaan". Overigens lopen er ook tegen politici van de PP corruptieonderzoeken.

Steekpenningen

Aanleiding voor de demonstratie was het voorarrest van een partijgenoot van Sánchez, de voormalige minister van Transport Ábalos. Die is verwikkeld in een corruptieschandaal. In 2021 moest hij als minister vertrekken en in 2024 werd hij uit de partij gezet. Een Spaanse rechter bepaalde afgelopen donderdag dat hij in afwachting van zijn proces de gevangenis in moet wegens vluchtgevaar.

Ábalos wordt ervan verdacht overheidsopdrachten te hebben toegekend aan bedrijven in ruil voor steekpenningen. Een assistent hielp hem daarbij. De oud-minister kan daar 24 jaar gevangenisstraf voor krijgen, zijn assistent 19 jaar.

De corruptieaffaire is een van vele die de partij van Sánchez teistert. In dezelfde zaak werd afgelopen zomer een ander lid van de PSOE gearresteerd, Santos Cerdán. Hij was de secretaris van zijn partij en vertrouweling van Sánchez. De rechter bepaalde eerder deze maand dat Cerdán het onderzoek in vrijheid mag afwachten.

Onderzoek naar vrouw van Sánchez

Justitie deed eerder ook onder meer onderzoek naar de vrouw van Sánchez, nadat een extreemrechtse actiegroep aangifte had gedaan. Ze zou overheidssteun hebben geregeld voor een luchtvaartmaatschappij in ruil voor sponsoring. Het onderzoek naar haar loopt nog.

De Spaanse premier bood meerdere keren zijn excuses aan voor de affaires. Ook kondigde hij eerder maatregelen aan tegen corruptie. Hij weigert echter op te stappen, zoals de oppositie graag wil.

De landen in Zuidoost-Azië hebben geregeld met hevige regenval te maken door regenseizoenen en moessons. Dit jaar springt erbovenuit met extreme hoeveelheden neerslag en de desastreuze gevolgen daarvan.

Het regenseizoen verloopt dit jaar een heel stuk natter dan gemiddeld. Daarbovenop zijn er de afgelopen weken veel tropische stormen, tyfoons en cyclonen in de regio tot ontwikkeling gekomen. Dit zijn in principe dezelfde weersverschijnselen, maar afhankelijk van het gebied waar ze voorkomen krijgen ze een andere naam.

Het gevolg van de enorme hoeveelheid regen: grootschalige overstromingen met veel slachtoffers en ontheemden in Indonesië, Sri Lanka, Thailand en Maleisië.

Warm zeewater door La Niña

Wat de situatie nu anders maakt is dat verschillende patronen in de atmosfeer en oceaan ongelukkig samenvallen.

Op dit moment is in de Grote Oceaan al een paar maanden sprake van La Niña, dat is de tegenhanger van El Niño. Dat betekent dat het water voor de kust van Zuid-Amerika bij Peru en Ecuador vrij koud is. Rondom Indonesië en Australië is het zeewater juist warmer dan gemiddeld. Warmer zeewater zorgt voor zwaardere regenval.

In deze afbeelding zie je aan de oranje kleuren waar het warme zeewater voorkomt en waar veel regen valt:

La Niña is niet eens zo sterk in vergelijking met voorgaande jaren, maar er is ditmaal nog iets anders aan de hand: een vergelijkbaar fenomeen met koude en warme oceaanstromingen in de Indische Oceaan. De naam is waarschijnlijk een stuk minder bekend: de Indian Ocean Dipole.

In deze fase van de circulatie is het zeewater kouder dan gemiddeld voor de kust van Afrika en warmer dan gemiddeld in Zuidoost-Azië. Het samenvallen van La Niña en de Indian Ocean Dipole tijdens het regenseizoen heeft de hoeveelheid buien en de intensiteit van de buien enorm vergroot.

Uitzonderlijke samenloop

Normaal gesproken komen deze twee niet gelijktijdig voor, omdat ze in andere oceanen voorkomen en gebonden zijn aan bepaalde seizoenen die meestal niet overlappen. Dat is op dit moment dus anders, en een van de verklaringen voor de extreme hoeveelheid regen in het hele gebied.

Daarnaast zorgt de opwarming van de aarde ervoor dat de lucht meer vocht kan bevatten. Tropische stormen worden heviger en het regenseizoen kan in de toekomst langer gaan duren.

Voor de komende dagen is er nog geen verbetering van het weer op komst en voor de kust van Vietnam ligt al een nieuwe tropische storm.

In de buurt van Miami heeft een Oekraïense delegatie met een Amerikaanse afvaardiging gesproken over het omstreden plan van de VS om een eind te maken aan de oorlog in Oekraïne. Namens de Verenigde Staten zaten onder meer minister van Buitenlandse Zaken Rubio, president Trumps speciale gezant Witkoff en Trumps schoonzoon Jared Kushner aan tafel.

Volgens Rubio waren de gesprekken "erg productief", maar wordt er nog steeds gewerkt aan het plan. Ook zegt hij dat er contact is geweest met Rusland. "We hebben ook begrip voor hun standpunten." Witkoff zal later deze week naar Moskou reizen om met de Russen in gesprek te gaan over het plan, aldus Rubio.

28-puntenplan

Eerder deze maand presenteerde Trump een 28-puntenplan om de oorlog tussen Oekraïne en Rusland te stoppen. Het plan bevat punten die zeer nadelig zijn voor Oekraïne en waarvan Kyiv eerder heeft gezegd dat ze onbespreekbaar zijn. Zo staat in het plan dat Oekraïne de hele Donbas-regio moet opgeven. Ook zou het land nooit lid mogen worden van de NAVO en moet het zijn eigen leger flink verzwakken.

Enkele dagen na het plan van Trump presenteerden Europese landen een tegenvoorstel. De voornaamste verschillen hebben te maken met de voorgestelde inkrimping van het Oekraïense leger en het opgeven van grondgebied. Ook hebben de Europese landen het specifiek over veiligheidsgaranties voor Oekraïne.

Zelensky belt met Rutte en Von der Leyen

In de marge van de gesprekken belde de Oekraïense president Zelensky, die zelf niet in Florida aanwezig is, vandaag met NAVO-chef Rutte en met de voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen, meldde hij zelf op sociale media.

Over de inhoud van de gesprekken maakte Zelensky niet veel bekend. Wel zei hij blij te zijn met de steun van beiden en verder met hen samen te werken. Ook zal er de komende dagen vaker contact zijn. "Dit zijn belangrijke dagen", aldus Zelensky.

Homeschooling, thuisonderwijs, is in de Verenigde Staten al langer een bekend fenomeen, maar sinds de coronapandemie wint het opnieuw sterk aan populariteit. Met een groter aantal kinderen dat thuiszit, nemen ook de zorgen toe. "Gebrekkig beleid maakt het mogelijk dat kinderen uit beeld raken, met tragische en soms zelfs fatale gevolgen", zegt thuisonderwijskenner Jonah Stewart.

In de vroege ochtenduren verzamelen bij de familie Boden in West Virginia de zes jongste kinderen zich aan de keukentafel. De dag begint met een gebed, gevolgd door het voorlezen van Bijbelteksten. Daarna is het tijd voor de geschiedenisles: vandaag staan de kruistochten op het programma.

Voor sommige ouders is de afstand tot school de belangrijkste reden voor het geven van thuisonderwijs. Niet voor de Bodens: de dichtstbijzijnde school is slechts 4 minuten verderop. "Ze groeien zó snel op", zegt moeder Wendi, met haar jongste dochter op schoot. "Ik wil de kans om samen te zijn en samen te leren niet aan me voorbij laten gaan."

De redenen voor gezinnen om te kiezen voor thuisonderwijs zijn divers. Een gebrek aan vertrouwen bijvoorbeeld: Republikeinen vinden scholen vaak te woke, Democraten zijn juist teleurgesteld over het terugdraaien van het diversiteits- en inclusiviteitsbeleid. Schietpartijen op scholen maken dat ook veiligheid een rol speelt.

Om hoeveel kinderen het gaat is niet duidelijk en schattingen lopen sterk uiteen: vier, misschien wel zes miljoen kinderen. Veel Amerikaanse staten houden er geen data over bij.

Gebrek aan toezicht

Sowieso is er weinig toezicht, een tendens die onder president Trump niet zal worden gekeerd. Hij is groot voorstander van thuisonderwijs. In zijn tweede week in het Witte Huis tekende hij een decreet dat ouders meer vrijheid geeft in hoe ze het onderwijs van hun kinderen willen invullen.

Ook kondigde Trump belastingvoordelen aan die thuisonderwijs aantrekkelijker maken. Tegelijkertijd wordt juist bezuinigd op openbare scholen en wordt het Amerikaanse ministerie van Onderwijs uitgekleed. Het leidt tot meer kinderen waar minder ogen op gericht zijn en dat is problematisch, waarschuwen experts.

Jacqueline Torres

De dood van de 12-jarige Jacqueline Torres uit Connecticut heeft de discussie rondom toezicht nieuw leven ingeblazen. Ze werd door haar moeder van school gehaald en zou thuis les krijgen. Haar lichaam werd uiteindelijk gevonden in een container. Niemand had haar als vermist opgegeven, terwijl ze al een jaar niet meer in leven bleek te zijn.

Een gruwelijk verhaal, dat niet op zichzelf staat. Sinds het begin van de eeuw bracht de Coalition for Responsible Homeschooling ongeveer 500 misbruikzaken bij thuisonderwijs in kaart, waarvan er ruim 220 een fatale afloop hadden. De belangrijkste oorzaak volgens onderzoeker Stewart: een gebrek aan toezicht en data.

Thuisonderwijs in Europa

Thuisonderwijs is in Nederland niet illegaal, maar er zijn wel strikte voorwaarden. Zo kunnen kinderen vrijstelling krijgen op medische gronden of als de levensovertuiging van de ouders niet aansluit bij de scholen in de omgeving.

In de meeste Europese landen is het toezicht streng en zijn er vaste curricula waar verzorgers zich aan moeten houden. In Duitsland en Zweden is thuisonderwijs verboden, behalve in zeer uitzonderlijke omstandigheden.

De regels over thuisonderwijs worden niet vanuit de centrale overheid vastgesteld: individuele staten hebben veel vrijheid om het zelf in te vullen. In sommige staten hoeven verzorgers nergens te melden dat ze hun kinderen uitschrijven van school, in andere mogen zelfs verzorgers die veroordeeld zijn geweest voor misdrijven tegen kinderen, alsnog thuis lesgeven.

"Er zijn negentien staten waar geen enkel vak verplicht is, ook Engels en wiskunde niet", zegt Stewart. "Dan heb ik het nog niet eens over hoe die vakken worden gegeven." Volgens haar leidt dat in veel gevallen tot leerachterstanden.

"Twaalf staten zijn helemaal een black box", gaat Stewart verder. Daar is geen enkel contact verplicht tussen de overheid en de gezinnen die thuisonderwijs geven. "Dit betekent dat kinderen in feite volledig van de radar kunnen verdwijnen", vertelt ze.

Ook in West Virginia, waar Wendi lesgeeft aan haar kinderen, is het toezicht minimaal. Volgens haar is dat geen probleem. "Ouders hebben het beste met hun kinderen voor en ik ken mijn kinderen beter dan wie dan ook", zegt ze. Ouders hoeven in haar staat slechts één keer per jaar een toets af te nemen om het niveau van hun kinderen te bepalen.

Voor vader Kevin Boden is zelfs dat al te veel. "Als je de academische wereld verlaat, werkt het leven niet met schoolbellen die je vertellen waar je moet zijn." Hij werkt voor de Homeschool Legal Defense Association, een organisatie die lobbyt voor minder toezicht. "Mijn boodschap aan de overheid is: je kunt ons gewoon met rust laten."

In Frankrijk is een 9-jarig kind overleden nadat hij zichzelf per ongeluk in het hoofd had geschoten. Dat gebeurde zaterdagochtend in de plaats Saint-Doulchard, in het midden van het land. Afgelopen nacht overleed de jongen in het ziekenhuis.

Het kind was zaterdag mee met zijn ouders, die een vriend hielpen verhuizen. In de woning van de vriend vond de jongen een geladen revolver. Al spelend schoot hij zichzelf per ongeluk in het hoofd, aldus de politie.

"Terwijl iedereen druk bezig was, ontdekte de jongen het wapen en haalde hij de trekker over", zegt de openbaar aanklager tegen de Franse krant Le Parisien. Volgens de krant lag het vuurwapen opgeslagen in een aparte ruimte.

De jongen werd per helikopter overgebracht naar een kinderziekenhuis in de stad Tours. Daar bezweek hij uiteindelijk aan zijn verwondingen.

De eigenaar van de woning is aangehouden. Het politieonderzoek naar het incident loopt nog.

Vrouwen in Zwitserland hoeven niet verplicht het leger in. Een grote meerderheid van de opgekomen kiezers (ruim 84 procent) heeft in een referendum tegen een voorstel voor een dienstplicht voor vrouwen gestemd.

In Zwitserland geldt nu alleen een militaire dienstplicht voor mannen. Vrouwen die het leger in willen, kunnen zich vrijwillig aanmelden.

Voorstanders van de algemene dienstplicht wijzen op de gelijke behandeling van mannen en vrouwen en het tekort aan nieuwe rekruten voor het leger. Ook zeggen de voorstanders dat vrouwen worden uitgesloten van ervaringen en netwerken die ze via de dienstplicht kunnen opdoen.

Weinig kans

Volgens peilingen maakte het voorstel al weinig kans. Ook de Zwitserse regering was tegen het plan. Volgens de regering is er voldoende legerpersoneel en is het niet nodig om extra personeel te rekruteren. Ook zou het plan te duur zijn om uit te voeren.

Volgens het Zwitserse ministerie van Defensie zijn jaarlijks zo'n 35.000 Zwitserse mannen dienstplichtig. 28.000 daarvan worden daadwerkelijk geschikt bevonden om het leger in te gaan. Als vrouwen ook het leger in moeten, dan zou het aantal dienstplichtigen per jaar verdubbelen naar ongeveer 70.000.

Schenkbelasting

De Zwitsers hebben vandaag ook tegen de invoering van een hoge belasting op nalatenschappen en giften gestemd. Over schenkingen van meer dan 50 miljoen Zwitserse frank (omgerekend zo'n 54 miljoen euro) zou volgens het voorstel 50 procent belasting moeten worden betaald. Ruim 78 procent van de bevolking stemde tegen het plan.

Het Israëlische leger meldt dat het vannacht vier personen heeft gedood die tunnels verlieten in Rafah, in het zuiden van de Gazastrook. Het leger spreekt van terroristen. Israëlische media melden dat het gaat om vier hooggeplaatste Hamas-leden, onder wie een bataljonscommandant.

De aanval was in een gebied dat wordt gecontroleerd door de Israëlische krijgsmacht. Vooral mogelijke tunnels zouden goed in de gaten worden gehouden door Israël. Volgens het leger zijn de afgelopen weken "ongeveer veertig terroristen" in het gebied gedood toen ze probeerden te vluchten uit tunnels in het zuiden van Gaza.

Zo werden volgens het leger vrijdag nog negen mogelijke Hamas-leden gedood en afgelopen woensdag ook nog eens zes toen ze uit een tunnelschacht kwamen. Media in Israël melden dat de Hamas-leden zich wekenlang verschansten in tunnels en nu op zoek zijn gegaan naar alternatieve schuilplaatsen.

Staakt-het-vuren

Sinds 10 oktober geldt er een staakt-het-vuren in de Gazastrook. Het bestand wordt echter regelmatig geschonden. Sinds het staakt-het-vuren is ingegaan zijn 354 Palestijnen door Israël gedood, onder wie minstens 67 kinderen, meldden de Gazaanse gezondheidsautoriteiten gisteren.

De regering van Israël maakte deze maand duidelijk dat Hamas-strijders die nog ondergronds zitten niet op een veilige aftocht hoeven te rekenen. In het Gaza-plan van Trump dat leidde tot een staakt-het-vuren werd "amnestie of vrije doorgang beloofd naar het buitenland" voor Hamas-leden die hun wapens neerleggen. Maar binnen Israël heeft dat tot veel kritiek geleid.

Onder de dichtbevolkte Gazastrook ligt een kilometerslang ondergronds gangenstelsel. Hoe lang en waar die tunnels precies zijn, is onbekend. Volgens Israël bevinden zich momenteel zo'n 200 Hamas-strijders in de tunnels onder de door het Israëlische leger gecontroleerde delen van Zuid-Gaza, met name in Rafah.

Gisteren concludeerden de Gazaanse gezondheidsautoriteiten die onder controle staan van Hamas dat er sinds oktober 2023 meer dan 70.000 doden zijn gevallen in de Gazastrook. Bij dat cijfer wordt geen onderscheid gemaakt tussen burgers en strijders.

Vier dagen na de verwoestende brand in een groep woontorens in Hongkong worden nog altijd meer dan veertig mensen vermist. Mogelijk bevinden zij zich in een van de uitgebrande torens.

Hulpdiensten hebben inmiddels vier van de zeven getroffen gebouwen doorzocht, maar het kan nog weken duren voordat de zoekacties worden afgerond. Binnen is het zicht slecht. Het grondig controleren van de honderden appartementen gaat daardoor langzaam. "De overgebleven gebouwen zijn het lastigst", zei een politiecommandant op een persconferentie.

Er worden nog steeds lichamen geborgen, terwijl mensen bij de woontorens rouwen:

Het dodental van de brand is inmiddels opgelopen tot 146. Vanwege het grote aantal vermisten wordt er rekening mee gehouden dat meer mensen om het leven zijn gekomen.

Op het complex Wang Fuk Court woonden zo'n 4600 mensen in iets minder dan 2000 appartementen. Het stadsbestuur heeft inmiddels voor 1800 mensen vervangende woonruimte georganiseerd. Uiteindelijk moeten zo'n 2000 woningen beschikbaar komen voor langetermijnbewoning.

Bloemenzee

Eén van de acht torens op het complex bleef woensdag gespaard. Toch is het voor bewoners van die toren te gevaarlijk om naar huis te gaan. Het hele rampgebied blijft afgesloten totdat alle forensische en technische onderzoeken zijn afgerond. Inmiddels is wel duidelijk dat er geen instortingsgevaar is.

Ook vandaag hebben veel Hongkongers hun medeleven betuigd op de rampplek. Daar is een bloemenzee ontstaan. Aan het begin van de avond was er volgens lokale media een rij van zo'n 2 kilometer van mensen die bloemen wilden leggen.

De politie heeft gisteren een man aangehouden die een petitie was gestart met daarin vier eisen aan het stadsbestuur. In de petitie werd onder meer gevraagd om een onafhankelijk onderzoek naar de brand en naar toezicht op bouwplaatsen. De man, een student van 24, wordt verdacht van opruiing. Tegen media had hij zich ook kritisch uitgelaten over het stadsbestuur.

Hongkong was als voormalige Britse kolonie lange tijd een soort vrijhaven in het communistische China. De stad heeft nog altijd andere wetten en regels dan de rest van het land, maar de afgelopen jaren zijn veel vrijheden ingeperkt en is er veel meer overheidscontrole.

Op de plek waar vrijdag en gistermiddag veel mensen samenkwamen om te rouwen, stonden gisteravond tenten van de politie. Mensen mochten het plein toen niet meer betreden. Ook het doneren en uitdelen van spullen op de rampplek is beperkt. Dat gebeurde gisteravond nog wel, maar door kleine groepjes mensen die niet uit Hongkong kwamen.

Steunbetuigingen

In de wijk rond de uitgebrande torens zijn steunbetuigingen te zien voor de slachtoffers, in de vorm van post-its achter ramen. Op de briefjes zijn teksten te lezen als "Hongkong, zet hem op" en "rust in vrede".

De post-its doen denken aan de zogeheten Lennon Wall uit de Parapluprotesten in Hongkong in 2014. Betogers plakten toen tienduizenden post-its met protestleuzen, gevoelens en politieke wensen op een muur in het centrum van de stad. Ook bij latere protesten gebeurde dat.

Demissionair minister van Binnenlandse Zaken Rijkaart veroordeelt de bedreigingen en intimidatie waar lokale bestuurders steeds vaker mee te maken hebben. Hij noemt deze acties verschrikkelijk en vindt dat actievoerders "een rode lijn" overgaan.

Ook veroordeelt hij het optreden van PVV-leider Wilders, die zegt dat bewoners de komst van asielzoekerscentra niet moeten accepteren. "Het hele toontje, de setting, is enorm opruiend", zei de BBB-minister in het tv-programma WNL op Zondag. Hij vindt dat Wilders "hele grove uitspraken" doet, "die tegen de randen aan schuren die je aan uitlatingen kan doen".

De PVV-leider reageerde vervolgens op X door te stellen dat Rijkaart een "naïeveling" is met "slappe teksten". "We zijn nog maar net begonnen, maak je borst maar nat."

Handen af

De afgelopen tijd is er veel discussie over burgemeesters, wethouders en andere lokale bestuurders die steeds vaker te maken hebben met bedreigingen en intimidatie. Dat heeft vaak te maken met de komst van asielzoekerscentra. Demissionair minister Rijkaart spreekt over ondermijning van de democratie. "Blijf met je handen af van het bestuur."

De provincie Limburg plaatste dit weekend in de krant een oproep van meer dan 900 bestuurders om te stoppen met "schreeuwen, beledigen, intimideren en bedreigen. We zijn er helemaal klaar mee." De aanleiding voor de advertentie was de beveiliging die burgemeester Scholten uit Venlo moest krijgen vanwege ophef over de komst van een asielzoekerscentrum.

Stoppen

De Limburgse bestuurders, maar ook andere gemeenten in Nederland, willen meer steun uit Den Haag. De twee overgebleven politieke partijen in het huidige demissionaire kabinet, de VVD en BBB, willen stoppen met de spreidingswet die gemeenten verplicht om opvangplekken voor asielzoekers te regelen. Maar deze wet bestaat nog wel en moet dus worden uitgevoerd.

Het kabinet zorgt zo voor een verwarrende dubbele boodschap, vindt ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Dit wakkert de weerstand aan en maakt lokale bestuurders extra kwetsbaar, zo wordt benadrukt.

De minister erkent dat er sprake is van "een lastige boodschap", maar benadrukt ook dat gemeenten de wet moeten uitvoeren die er nu ligt. "De wet is de wet en daar sta ik achter."

Het kabinet heeft eerder 3 miljoen euro uitgetrokken om raadsvergaderingen veiliger te laten verlopen. Nu komt Rijkaart niet met aanvullende maatregelen; hij doet vooral een morele oproep aan iedereen "om rustig te blijven".

Halfhartigheid

In het tv-programma Buitenhof zei VNG-voorzitter Dijksma dat zij niet alleen van Rijkaart, maar ook van demissionair premier Schoof meer actie verwacht. Ze verwijt het kabinet "halfhartigheid".

Haagse politici keuren de bedreigingen weliswaar af, maar geven tegelijkertijd het signaal af dat er allemaal "dilemma's" zijn. Dat werkt averechts. "Maak beleid, maar zorg dat de mensen in de frontlinie gesteund worden."

Ze vindt de uitspraken van Wilders onacceptabel. "Het is over de rand. Hij luistert niet naar het gezag."

Het dodental door overstromingen en aardverschuivingen na hevige regenval op het Indonesische eiland Sumatra is opgelopen naar 442. Verwacht wordt dat dit aantal nog verder oploopt. In de provincies Noord-Sumatra, West-Sumatra en Atjeh worden 402 mensen vermist.

In Sri Lanka staat het dodental door het noodweer inmiddels op 334 en zijn er bijna 400 mensen vermist, meldt het rampenbestrijdingscentrum van de eilandstaat. De neerslag is daar afgenomen na een week van zware regenval, veroorzaakt door cycloon Ditwah. Maar laaggelegen gebieden van de hoofdstad Colombo staan nog steeds onder water.

Miljoenen door noodweer getroffen

Ook Thailand en Maleisië zijn afgelopen week geteisterd door stortregens die door orkanen werden veroorzaakt. Er vielen 170 doden in Thailand en drie in Maleisië. In Zuidoost-Azië zijn in totaal meer dan vier miljoen mensen door het noodweer getroffen. In Sri Lanka zijn dat er volgens het rampenbestrijdingscentrum zeker een miljoen.

Door de overstromingen zijn in Indonesië duizenden mensen ontheemd geraakt:

Delen van Sumatra raakten door het noodweer en de aardverschuivingen afgesloten van de buitenwereld. Wegen werden onbegaanbaar, communicatie was niet meer mogelijk.

De weersomstandigheden en het gebrek aan zwaar materieel bemoeilijken de reddingsoperaties. Hulpgoederen bereiken de zwaarst getroffen stad Sibolga en het district Centraal Tapanuli in Noord-Sumatra ook maar langzaam.

Lokale media tonen beelden waarop te zien is hoe mensen winkels plunderen om aan voedsel, medicijnen en benzine te komen. Lokale autoriteiten melden dat de regionale politie is ingezet om de orde te herstellen.

Helikopters en marineschepen

Elf helikopters zijn een dag na de ramp vanuit Jakarta naar het getroffen gebied gestuurd om hulpgoederen te vervoeren, vooral naar plaatsen die over land niet meer bereikbaar zijn. Dat meldt kabinetssecretaris Teddy Indra Wijaya. Volgens hem wordt het werk regelmatig gehinderd door het onvoorspelbare weer.

De regering heeft beelden gedeeld van militairen die vanuit de lucht goederen droppen. Ook zijn inmiddels vier marineschepen in de haven aangekomen om de distributie verder te ondersteunen.

Na zijn bezoek aan het vrijwel geheel islamitische Turkije reist paus Leo XIV vandaag door naar Libanon. Daar wacht hem een totaal andere situatie. Libanon is een land waar vele religieuze groepen, onder wie moslims, christenen en druzen, al heel lang samenleven.

Christenen vormen ongeveer een derde van de bevolking. Volgens een ongeschreven regel is de president van Libanon altijd een christen, de voorzitter van het parlement een sjiitische moslim en de premier een soenniet.

Het motto van Leo's apostolische reis is "Gelukkig zijn zij die vrede bewerkstelligen". Dat is raak gekozen, want het door oorlog en politieke instabiliteit geteisterde Libanon heeft grote behoefte aan vrede, ook om uit de sociale en economische malaise te komen.

Vanwege de moeilijke veiligheidssituatie bezoekt Leo XIV niet het zuiden van Libanon. Vanaf de zomer van 2024 voerde Israël vooral daar aanvallen uit op de sjiitische beweging Hezbollah. Ongeveer een jaar geleden kwam het tot een staakt-het-vuren, maar precies een week voor de aankomst van de paus werden bij een gerichte Israëlische luchtaanval in een zuidelijke buitenwijk van Beiroet een Hezbollah-commandant en vier anderen gedood.

Hoewel in Zuid-Libanon ook christelijke gemeenschappen zijn die hem graag zouden ontvangen, staat een bezoek van Leo XIV aan die regio dus niet op het programma.

Sommigen wijzen erop dat paus Franciscus in 2021 op zijn reis naar Irak wel het zeer onveilige Mosul bezocht. Achteraf bleek dat twee aanslagen tegen hem waren verijdeld. Veiligheidsdiensten achten een uitstapje van Leo naar het zuiden nu niet verstandig.

Correspondent Midden-Oosten Daisy Mohr over de verwachtingen in Beiroet:

"Het zal niemand hier zijn ontgaan dat de paus komt. De stad is versierd, overal hangen posters met teksten om hem te verwelkomen en grote geelwitte vlaggen van het Vaticaan hangen samen met de Libanese vlag aan gebouwen. Morgen en overmorgen zijn vrije dagen, zodat de paus zich gemakkelijk door het land kan verplaatsen.

Libanon heeft veruit de grootste en actiefste christelijke gemeenschap in deze regio. Ook is het de plek waar christenen uit andere landen naartoe vluchten als ze zich niet langer veilig voelen. En dus zijn hier Syrische, Iraakse en Armeens- christelijke gemeenschappen.

Paus Johannes Paulus II noemde Libanon tijdens zijn bezoek in 1997 een boodschap, een symbool van vrijheid en pluralisme in een land waar achttien verschillende religieuze gemeenschappen samenleven. Verschillende pausen hebben dit idee sindsdien bevestigd en benadrukten dat Libanon een universele boodschap van vrede en broederschap uitstraalt.

Dat gevoel houden ze hier, ondanks alle spanningen, graag vast en velen zijn dan ook vereerd met dit bezoek. Maar er zijn ook kritische geluiden. Is het logisch voor een land in een ongekende economische crisis om nu miljoenen aan dit bezoek te besteden?"

Net als in Turkije beweegt Leo XIV zich in Libanon op verschillende niveaus: politiek, oecumenisch en interreligieus. De Amerikaans-Peruaanse paus besteedt veel tijd en aandacht aan de geestelijken en gelovigen van de Maronitische Kerk, een Oosters-Katholieke kerk met een eigen liturgie die de paus als geestelijk leider erkent.

De invloed van de maronieten binnen de Libanese maatschappij is groot. De paus bezoekt het graf van monnik en priester Charbel Makhlouf, een heilige die zowel onder christenen als moslims grote verering geniet. Een vijfde van de kosten van het pausbezoek wordt betaald door de kerk in Libanon. De rest komt van Libanese emigranten uit andere delen van de wereld. De Libanees-christelijke diaspora is enorm.

Zonder twijfel zal Leo XIV tijdens zijn bezoek herhaaldelijk spreken over vrede en ontwapening, vanaf het begin kernthema's van zijn boodschap. Velen hopen dat hij, nu hij zo dichtbij is, zich ook zal uitspreken over diplomatiek gevoelige zaken als de situatie in Gaza en Israël.

Voorafgaand aan de afsluitende mis in Beiroet, waar dinsdag 100.000 mensen worden verwacht, brengt Leo een bezoek aan twee betekenisvolle plekken. Geheel in de geest van zijn voorganger Franciscus bezoekt hij eerst staf en patiënten van een door de katholieke kerk gerund psychiatrisch ziekenhuis.

Vervolgens gaat hij naar de plek van de ontploffing in de haven van Beiroet in augustus 2020. Niet voor een toespraak, maar voor een kort gebed en vooral als getuigenis van zijn nabijheid aan de vaak christelijke slachtoffers van de ramp. Ter plekke ontmoet hij enkele overlevenden en familieleden. Na de mis keert hij dinsdagmiddag terug naar Rome.

Correspondent Midden-Oosten Daisy Mohr:

"Het bezoek aan de haven zal voor veel inwoners van Beiroet een emotioneel moment worden. Nog altijd wachten nabestaanden op gerechtigheid en antwoorden. Zeker 220 mensen verloren hun leven, 7000 mensen raakten gewond en een groot deel van de omgeving kwam in puin te liggen.

De paus komt hier met een vredesboodschap en dat zal omarmd worden. Het laatste waar Libanezen op zitten te wachten is een terugkeer naar een volledige escalatie tussen Hezbollah en Israël. We horen dat Hezbollah de paus een brief zal aanbieden; onduidelijk is nog even hoe en wanneer. Velen houden hun hart vast voor wat er hierna komen gaat, de angst is dat het na zijn bezoek bergafwaarts zal gaan.

De christelijke gemeenschap in Libanon voelt zich wel eens vergeten, maar één ding is zeker: ze snakken naar vrede, stabiliteit en een beter toekomstperspectief. Zodat niet ook zij hun geliefde Libanon noodgedwongen zullen moeten verlaten zoals zovelen al hebben gedaan."