NOS Nieuws - Algemeen

Goedemorgen! In Den Haag demonstreren jonge slachtoffers van de toeslagenaffaire en in Zuid-Afrika begint de G20-top.

Eerst het weer: vandaag is het droog en schijnt geregeld de zon. Bij een matige zuidenwind wordt het 3 tot 6 graden. Zondag valt van enige tijd sneeuw of natte sneeuw, later gaat de natte sneeuw over in regen. Na het weekend blijft het wisselvallig bij maxima rond een graad of 7.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Demissionair minister Karremans twijfelde één dag na zijn ingreep bij chipfabrikant Nexperia of die maatregel wel zin had. Daarom mengde hij zich actief in een zaak die een dag later bij de rechter speelde, blijkt uit een brief in handen van de NOS.

Karremans heeft juist gezegd dat beide dingen los van elkaar staan. Hoogleraar Ondernemingsrecht Harm-Jan de Kluiver noemt het "merkwaardig" dat een minister zo snel twijfelt aan een maatregel.

De ingreep van Karremans leidde tot een hoogoplopend diplomatiek conflict met China. Pas deze week schortte hij de maatregel op.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Femke Kok heeft haar goede vorm voortgezet. Na haar wereldrecord op de 1500 meter vorige week, was ze afgelopen nacht de snelste op de 1000 meter in Calgary. Het podium was volledig Nederlands: Isabel Grevelt werd tweede en Marrit Fledderus derde.

Fijne dag!

Republikeins Congreslid en Trump-criticus Marjorie Taylor Greene verlaat in januari het Huis van Afgevaardigden. Dat heeft ze bekendgemaakt in een video en brief op sociale media.

Greene stond sinds het begin van haar politieke carrière nauw aan de zijde van president Trump, maar nam de afgelopen maanden publiekelijk afstand. Ze viel hem onder meer aan vanwege zijn standpunt over documenten rond de rijke zedendelinquent Jeffrey Epstein. Zo zei ze dat het Witte Huis er goed aan zou doen alle documenten vrij te geven die duidelijkheid moeten geven over de schaal van het misbruik door Epstein.

Trump plaatste daarna op Truth Social dat Greene vooral "klaagt" en gefrustreerd is, omdat hij haar niet zou terugbellen. Verder noemde hij Greene een "tierende gek" en zei hij dat ze naar "uiterst links" is afgedreven.

Brief van vier pagina's

De 51-jarige Greene zit sinds 2021 in het Huis van Afgevaardigden voor een district in de staat Georgia. Trump zei onlangs dat hij de kandidaat zal steunen die het volgend jaar tegen haar opneemt bij de tussentijdse verkiezingen, "als de juiste persoon zich verkiesbaar stelt".

Greene zegt in de video dat het haar besluit is om te stoppen en dat ze haar achterban een haatcampagne wil besparen. "Ik wil mijn district niet opzadelen met een strijd die wordt aangejaagd door de president voor wie we allemaal hebben gevochten," zegt ze. Op 5 januari legt ze haar functie neer.

Naast de video plaatste Greene ook een vier pagina's tellende brief waarin ze op Trump reageert. Daarin schrijft ze onder meer dat ze het Amerikaanse volk altijd op de eerste plaats zal zetten. "Opkomen voor Amerikaanse vrouwen die op hun veertiende zijn verkracht, verhandeld en misbruikt door rijke en machtige mannen zou er niet toe moeten leiden dat ik een verrader word genoemd en word bedreigd door de president van de Verenigde Staten, voor wie ik heb gestreden."

In de video noemt ze het "oneerlijk en verkeerd" dat Trump haar aanviel omdat ze het soms niet met hem eens was. "Loyaliteit moet van twee kanten komen," zei ze. "We moeten kunnen stemmen naar ons geweten en de belangen van ons district vertegenwoordigen, dat is letterlijk onze functienaam."

Trump heeft Greene's vertrek bij ABC News "geweldig nieuws voor het land" genoemd. Hij zegt niet op de hoogte te zijn geweest van haar besluit. "Nee, het maakt niet uit, weet je. Maar ik vind het geweldig," zei hij. "Ik denk dat ze gelukkig zou moeten zijn."

Minister Vincent Karremans twijfelde één dag na zijn ingreep bij chipfabrikant Nexperia of die maatregel wel zin had. Daarom mengde hij zich actief in de zaak die een dag later bij de rechter speelde. Dat blijkt uit een brief die in handen is van de NOS. Karremans zegt juist keer op keer dat zijn ingreep en de zaak bij de rechter los van elkaar staan.

Volgens de demissionaire minister van Economische Zaken was zijn ingreep bij Nexperia noodzakelijk, omdat het "een kwestie van dagen en uren" zou zijn voordat de Chinese directeur van Nexperia het bedrijf zou "leegtrekken" en naar China zou verplaatsen. Hij greep in met een bevel op basis van een wet uit 1952 die nog nooit eerder was gebruikt.

In het Nexperia-bestuur waren ook zorgen over de Chinese topman. Een aantal bestuursleden stapte daarom op 1 oktober naar de Ondernemingskamer, een speciale rechter die beslist over ruzies binnen bedrijven.

Brief naar de rechter

Diezelfde dag stuurde de landsadvocaat namens de minister een brief naar die rechter. Daarin staat dat Karremans vreest dat zijn bevel wordt genegeerd. Volgens Karremans is "allerminst zeker" dat er naar zijn bevel wordt geluisterd.

Er dreigen "op hele korte termijn cruciale bedrijfsprocessen, goederen en kennis verloren te gaan door verplaatsing ervan naar locaties buiten Europa", staat in de brief. Daarmee zou "een feitelijk onomkeerbare situatie" ontstaan. "Een spoedig optreden van de Ondernemingskamer kan dat voorkomen."

Ministerie ontkent

Karremans ontkent in een reactie aan de NOS dat hij de rechter nodig had. "De minister had niet de Ondernemingskamer nodig om (succesvol) in te grijpen met het bevel", schrijft een woordvoerder van de minister. Onafhankelijke deskundigen zien dat anders.

"Het is merkwaardig dat de minister zo snel twijfelt of zijn maatregel wel zin heeft", zegt Harm-Jan de Kluiver, hoogleraar Ondernemingsrecht bij de Universiteit van Amsterdam.

"Uit de brief blijkt dat de minister op dat moment hevig twijfelde aan het middel waarmee hij ingreep", zegt ook Steef Bartman, voormalig hoogleraar Ondernemingsrecht aan de Universiteit Leiden en de Universiteit Maastricht. "De minister wilde snel en hard ingrijpen. De rechtszaak was voor hem óók een mogelijkheid om zijn doel te bereiken."

De deskundigen denken niet dat de rechter zich onder druk heeft laten zetten door de brief. "De minister kan zoveel willen, maar de Ondernemingskamer beslist uiteindelijk zelf", zegt Bartman.

Nadat de Nexperia-bestuursleden, met steun van de minister, naar de Ondernemingskamer waren gestapt, besloot de rechter bij "hoge uitzondering" om de Chinese directeur van Nexperia nog diezelfde dag aan de kant te zetten.

Ingreep niet teruggedraaid

De vraag is waarom Karremans zijn unieke ingreep toen niet terugdraaide, want de situatie leidde tot een politieke rel met China. De meeste chips van Nexperia worden in fabrieken in China gemaakt, maar die mochten het land niet meer uit. Dat had vooral voor de auto-industrie grote gevolgen. Automakers hebben de chips nodig: zonder Nexperia-chips kan een auto de fabriek niet uit.

"Je weet dat zo'n maatregel een tegenreactie gaat oproepen", zegt hoogleraar De Kluiver. "Als de Chinese directeur aan de kant is gezet, wat is dan precies nog het nut van het bevel?"

Pas afgelopen woensdag schortte Karremans zijn ingreep op. Hij zag toen geen gevaar meer dat Nexperia zijn chipproductie naar China zou verplaatsen, omdat de rechter de Chinese directeur begin oktober al had geschorst.

"Waarom trek je dat bevel niet onmiddelijk in?", zegt De Kluiver. "Waarom gebeurde dat niet begin oktober? Ik heb me dat vanaf het begin afgevraagd. Deze brief bevestigt dat er geen goede reden meer was om dat bevel overeind te houden. Een schorsing van de Chinese directeur was namelijk precies wat Karremans wilde bereiken."

Bij de ontvoering op een katholieke kostschool in het westen van Nigeria zijn meer dan tweehonderd kinderen meegenomen. Volgens een lokale christelijke organisatie zijn 215 leerlingen en twaalf leraren ontvoerd.

Eerder werd gezegd dat er zeker tientallen kinderen en personeelsleden waren gekidnapt, exacte aantallen ontbraken nog.

De ontvoering was in de nacht van donderdag op vrijdag op St. Mary's School in Papiri, in de deelstaat Niger. Gewapende mannen drongen de school binnen en namen leerlingen mee, vermoedelijk in voertuigen. Een beveiliger zou tijdens de aanval zijn neergeschoten.

Van de kinderen ontbreekt vooralsnog elk spoor. Er wordt gevreesd dat de ontvoerders met hen de wildernis zijn ingetrokken. Militairen en veiligheidstroepen zijn inmiddels in het gebied ingezet.

Criminele bendes

Wie er achter de ontvoering zit, is nog onduidelijk. In Nigeria worden dergelijke ontvoeringen vaak gepleegd door criminele bendes die losgeld eisen. Vooral vrouwen en kinderen zijn een doelwit, omdat zij hogere bedragen opleveren.

De lokale overheid had eerder gewaarschuwd voor een verhoogd risico op ontvoeringen en scholen daarom opgedragen gesloten te blijven. Toch opende St. Mary's School de deuren, zegt de deelstaatregering. "St. Mary's besloot te heropenen zonder toestemming of melding, en stelde zo leerlingen en personeel bloot aan een vermijdbaar risico," aldus de staatssecretaris van Niger.

Afgelopen maandag werden ook al 25 schoolmeisjes en een leerkracht ontvoerd in het plaatsje Maga, in het noordwesten van het land. Een andere leraar en een bewaker van de school werden doodgeschoten toen ze meisjes probeerden te beschermen. Woensdag werden in Centraal-Nigeria twee bezoekers van een kerk gedood bij een aanval door gewapende mannen. De predikant en enkele andere aanwezigen werden ontvoerd.

President Trump en de kersverse burgemeester Mamdani van New York lijken de strijdbijl te hebben begraven. De twee ontmoetten elkaar voor het eerst sinds de verkiezing van Mamdani. Het gesprek in het Witte Huis ging vooral over hun gezamenlijke doelen in plaats van over hun meningsverschillen.

De ontmoeting was op verzoek van Mamdani, een socialistische Democraat. Er werd vooraf verwacht dat het gesprek gespannen zou verlopen. De Republikeinse president noemde Mamdani eerder een "100% communistische gek" en een "volslagen idioot". Mamdani op zijn beurt noemde de regering-Trump "autoritair" en omschreef zichzelf als "Donald Trumps ergste nachtmerrie."

Maar van die vijandigheid was weinig te merken. De twee spraken onder meer over betaalbare huisvesting en de hoge kosten van boodschappen en nutsvoorzieningen. Mamdani maakte tijdens zijn campagne succesvol gebruik van de onvrede over de inflatie om kiezers te bereiken. Trump zei dat hij dat herkent. "Ik denk dat hij sommige conservatieven echt zal verrassen," zei de president in de Oval Office.

Volgens Trump willen ze allebei de criminaliteit terugdringen, en hij denkt dat ze het daarover goed met elkaar kunnen vinden. Mamdani zei andersom dat hij ernaar uitkijkt om samen te werken om New York voor iedereen betaalbaar te maken.

Fascist

Op de vraag van een journalist aan Mamdani of hij Trump een fascist vindt, onderbrak de president hem: "Zeg maar gewoon ja, ik vind het niet erg!" Op een ander moment werd Mamdani gevraagd waarom hij met het vliegtuig naar Washington is gegaan in plaats van de trein. Trump zei toen dat de burgemeester hard werkt en vliegen sneller is. "Ik zal voor je opkomen", voegde Trump toe.

Nieuwsuur maakte eerder deze video over de pijlsnelle opkomst van Mamdani:

De warme toon van het gesprek staat in schril contrast met de harde woorden tijdens de verkiezingscampagne. Aan de vooravond van de stembusgang schreef Trump op sociale media nog: "Ik ben ervan overtuigd dat New York een totale economische en sociale ramp wordt als Mamdani wint."

Maar die toon is inmiddels een stuk milder. Toen Trump werd gevraagd of hij zich thuis zou voelen in New York onder de nieuwe burgemeester, zei de president: "Dat zou ik echt, vooral na deze ontmoeting."

In Streefkerk, in de Alblasserwaard in Zuid-Holland, is vogelgriep vastgesteld op een biologische leghennenbedrijf, meldt het ministerie van Landbouw. De 16.000 dieren op het bedrijf worden gedood om verspreiding van het virus tegen te gaan.

In een straal van tien kilometer rond het bedrijf zijn nog twee bedrijven met pluimvee gevestigd. In dat gebied zijn extra maatregelen genomen. Zo mogen er geen vogels en eieren worden vervoerd.

De afgelopen week is onder meer vogelgriep vastgesteld op een pluimveebedrijf in Terschuur, in de Gelderse Vallei. Daar moesten 62.000 kippen worden gedood. In het westen van Groningen werden 56.000 dieren afgemaakt op een vleeskuikenbedrijf in Opende. In een natuurgebied bij Den Haag werden tientallen dode zwanen gevonden die het virus hadden opgelopen.

Vanwege de vogelgriep geldt er sinds half oktober een landelijke ophokplicht. De dieren moeten ook worden afgeschermd, om te voorkomen dat ze worden besmet door uitwerpselen van overvliegende vogels.

De klimaattop in Brazilië lijkt tot in de late uurtjes door te moeten, of zelfs tot voorbij de deadline nodig te hebben om tot een deal te komen. De vraag is of er überhaupt een deal komt. Want er wordt inmiddels, onderhandelingstactiek of niet, zelfs hardop uitgesproken dat de landen het misschien wel helemaal niet tot een akkoord weten te brengen.

Reden voor de hoogoplopende discussie aan het einde van de top is de concepttekst die het Braziliaanse voorzitterschap van de top vanochtend vroeg publiceerde. Daarin is de veelbesproken routekaart om fossiele brandstoffen af te bouwen niet opgenomen, tot grote irritatie van landen die dit een heel belangrijk onderdeel vinden van de top. Ook de EU wil dat er meer wordt gedaan om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan.

Andersom eisen met name de armere landen dat er vanuit de rijke landen meer geld beschikbaar komt voor klimaatadaptatie, dus bijvoorbeeld voor het verhogen van dijken of klimaatbestendig maken van wegen en woonwijken. Drie keer zoveel geld willen ze daarvoor. Zonder tegemoetkoming van de rijke landen ook geen toezeggingen over het verminderen van de uitstoot, houden de arme landen vol.

'Zwakke deal'

Eurocommissaris Hoekstra van Klimaat windt er geen doekjes om in een korte toespraak die hij achter gesloten deuren hield, maar bij hoge uitzondering heeft laten publiceren op de website van de Europese Commissie. De concepttekst die er lag, zou betekenen dat de top zou worden afgesloten met een zwakke deal, vindt hij. "Onder geen enkele omstandigheid gaan we dit accepteren", waarschuwt hij. "Liever geen deal dan een slechte deal", klinkt het achter de schermen.

Hoekstra hekelt dat er in de concepttekst niet wordt gerept over ambitieuzere klimaatdoelen, over wetenschap of over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. "Het probleem wordt steeds groter, maar we leggen de lat steeds lager. Dit is onacceptabel", zegt hij in zijn toespraak.

Juist voor de EU is het onder meer pijnlijk dat alle verwijzingen naar het uitfaseren van fossiele brandstoffen zijn geschrapt uit de conceptversie van de tekst op de laatste dag van de top. In reactie op het relatief onverwachte plan om een 'routekaart' te maken om van de fossiele brandstoffen af te komen, reageerde hij positief. Wellicht zou hij het geen routekaart noemen, maar het idee achter het plan stond hem aan.

Dat gevoel hadden zo'n 80 andere landen ook in meer of mindere mate. Ook zij steunden het plan. Een deel van die landen schaarde zich ook achter het voornemen van Colombia en minister Hermans van Klimaat en Groene Groei om een speciale top te organiseren voor de afbouw van fossiele brandstoffen.

Saudi-Arabië

Voor een deel van de gas- en olieproducerende landen zijn de ambitieuze uitfaseerplannen voor fossiele brandstoffen onacceptabel. In het bijzonder Saudi-Arabië wordt genoemd als partij die traineert en blokkeert.

Of een succes op de top daadwerkelijk geblokkeerd zal worden door alle onenigheid die nog altijd niet is opgelost, zal nog wel even de vraag blijven. Historisch gezien rolt er vrijwel altijd een akkoord uit de klimaattop, hoe teleurstellend dat resultaat voor de betrokken partijen soms ook is. Achter gesloten deuren onderhandelen de partijen nog verwoed verder om tot een deal te komen.

Eurocommissaris Hoekstra is enige tijd terug gezien bij de deur van het voorzitterschap van de klimaattop, waar hij naar binnen is gegaan. Buiten het zicht van de mensenmassa die daar voor de deur staat te posten, zullen de Brazilianen vanavond of wellicht dit weekend laten zien of hun klimaatdiplomaten inderdaad zo behendig zijn als vooraf werd gedacht.

Lale Gül vreest voor het stoppen van haar persoonsbeveiliging. De schrijfster zegt te hebben gesproken met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) en die heeft volgens haar besloten haar beveiliging op korte termijn stop te zetten.

"Ik heb vannacht geen oog dichtgedaan door dit besluit. Ik wil niet alleen op het Media Park lopen zonder beveiliging", zegt ze tegen het ANP.

Volgens de schrijfster geeft de NCTV als reden dat de dreigementen online zijn en niet serieus genomen moeten worden. Ze zegt dat ze die argumentatie niet begrijpt en dat ze de beslissing zal aanvechten. "Ik heb meer dreiging dan ooit tevoren. Zij besloten mij destijds in de beveiliging te zetten."

Begin augustus werden twee mannen opgepakt voor het bedreigen van Gül. Later die maand werd nog een derde man gearresteerd. Gül zegt dat de mannen concrete plannen hadden om haar iets aan te doen.

Onderduiken

"Het waren zulke empathieloze mensen die ik gisteren sprak", zegt ze over haar gesprek met de NCTV. "Nederland leert nooit van haar fouten. Na Peter R. de Vries, na Pim Fortuyn, na Theo van Gogh, het boeit ze geen ene moer. Ze laten me zomaar vallen. Mevrouw Gül, het is vanaf nu uw eigen verantwoordelijkheid."

De NCTV laat aan het ANP weten niet te reageren op individuele zaken.

De 28-jarige Gül heeft al sinds het verschijnen van haar debuutroman Ik ga leven in 2021 last van bedreigingen vanuit de extremistisch-islamitische hoek. De Turks-Nederlandse opiniemaker dook als gevolg daarvan onder. In het boek schrijft ze over de beklemming van opgroeien in een streng-islamitisch gezin.

Bekende namen in de Nederlandse muziekwereld reageren geschrokken op het plotselinge overlijden van zanger René Karst. Uit de reacties en de vele steunbetuigingen op sociale media wordt duidelijk hoe groot de betrokkenheid van de 59-jarige Karst was bij de muziekindustrie en dat hij oog had voor zijn omgeving.

De Drentse zanger werd bekend met feestnummers als Supergave tijd (2007), Liever te dik in de kist (2016) en Atje voor de sfeer (2019). Hij was ook actief als liedjesschrijver en werkte met veel Nederlandse artiesten samen.

"Hij was ook altijd bezig om nieuw talent een platform te geven. Hij was een manusje van alles in de muziekwereld. Iedereen kon bij hem terecht voor raad en daad", zegt vriend en collega-zanger Stef Ekkel tegen de NOS. Met Ekkel maakte Karst Liever te dik in de kist, de hit waarmee hij landelijk doorbrak.

'Een van de meest geliefde mensen'

"De troubadour is niet meer... rust zacht lieve René Karst", schrijft zanger Jan Smit op Instagram. Zijn zus, zangeres Monique Smit, omschrijft Karst als "een geweldige artiest en bovenal een lieve man". "Dank voor altijd een luisterend oor en goede adviezen, de mooiste teksten, gedichten en liedjes."

Zanger Wolter Kroes zegt op Instagram veel verdriet te hebben van het overlijden van Karst. "René was een van de meest geliefde mensen uit ons vak." "Mijn hart huilt, één van de liefste, attentste collega's, die ons allemaal zo dierbaar is", schrijft ook zangeres Samantha Steenwijk.

"Rust zacht lieve René, bedankt voor alle tijd, wijsheid en muzikaliteit die we samen hebben gedeeld", reageert zanger Frans Duijts.

Samenleving

Bekenden omschrijven Karst als "kunstenaar op zijn gitaar" en als iemand die bovenal iets wilde betekenen voor een ander.

Voorafgaand aan zijn doorbraak als muzikant was hij een periode gemeenteraadslid voor het CDA in zijn woonplaats Hoogeveen. Vanaf 2019 was hij ambassadeur voor de Stichting Lezen en Schrijven en sinds vorig jaar ook voor de CliniClowns.

"Het overlijden van René Karst raakt ons allemaal in Hoogeveen", laat burgemeester Martijn Breukelman aan RTV Drenthe weten. "René was een echte trots van onze stad: een getalenteerde muzikant, een betrokken inwoner en iemand die altijd zijn Hoogeveense hart liet zien. We zullen hem herinneren om zijn muziek en zijn inzet voor de samenleving."

Theaterachtergrond

Zijn betrokkenheid nam hij ook mee naar het podium, zegt Willie Oosterhuis, organisator van feesten met Nederlandstalige muziek. "Je hebt artiesten... die komen langs, doen hun ding en zijn weg. Als René kwam, dan was hij er. Dan had hij aandacht voor iedereen."

Zelf bleef Karst ingetogen, stelt zanger Anton Geerts van feestduo de Dikdakkers: "Als wij op het podium komen dan is dat met heel veel bombarie. Dat was met René niet. Hij was nog altijd die troubadour met die gitaar."

Het had volgens Ekkel en Oosterhuis alles te maken met zijn theaterachtergrond en de wil om verhalen te vertellen. De zanger begon zijn loopbaan in het theater als Duo Karst, samen met zijn moeder. Binnenkort zou hij starten met een nieuwe theatertour.

"Toen Liever te dik in de kist zo explodeerde, leerde René ineens een heel andere kant van de muziek kennen. Hij stond in plaats van in de theaters ineens in de feesttenten. Dat vond hij prachtig", zegt Ekkel.

Toch was het theater in de liedjes van Karst nooit ver weg, benadrukt zijn muzikale vriend. "Zijn liedjes waren nooit standaardliedjes. Het waren goed doordachte teksten."

Een grizzlybeer heeft in Canada een groep van twintig scholieren en leraren aangevallen. Daarbij raakten drie leerlingen en een leraar zwaargewond, melden Canadese media.

Zeven anderen zijn ter plekke behandeld en hoefden niet naar het ziekenhuis.

De aanval vond gisteren plaats op een wandelpad in Bella Coola in Brits-Columbia, in het westen van Canada. De groep nam na een wandeling een lunchpauze toen de beer aanviel.

Volgens Canadese media probeerden de leraren de leerlingen te beschermen door het dier met pepperspray en een afschrikapparaat (bear banger) weg te jagen.

Natuurgebied mijden

Een moeder van een 10-jarige leerling vertelt dat de zwaargewonde docent "de volle laag kreeg". Haar zoon bleef ongedeerd, maar is volgens de moeder getraumatiseerd door het voorval.

"Hij rende voor zijn leven", vertelt ze aan Canadese media. Volgens haar zoon kwam de beer zo dichtbij dat hij de vacht van het dier kon voelen.

De autoriteiten hebben de leeftijden van de scholieren nog niet bekendgemaakt, maar volgens Canadese media gaat het om basisschoolleerlingen.

Naar de beer wordt nog gezocht. De Canadese autoriteiten hebben mensen aangeraden om het natuurgebied waar de aanval plaatsvond, te mijden en om binnen te blijven. De school van de leerlingen is vanwege het incident gesloten.

Een veiling van de allereerste Superman-strip heeft op een veiling in de VS een recordbedrag van bijna 8 miljoen euro opgeleverd, bijna 2 miljoen meer dan het vorige record voor een stripblad.

Het puntgave exemplaar uit 1939 was door drie broers uit Californië naar de veiling gebracht. Ze vonden het in 2024 op een zolder bij het leegruimen van het huis van hun moeder.

Superman nummer 1 lag in een kartonnen doos onder een stapel grotendeels vergane kranten uit dezelfde tijd, samen met nog vijf strips die hun moeder in de jaren 30 als kind samen met haar broer had gekocht. Het blad kostte toen 10 dollarcent.

Vergeten

Drie maanden na de vondst informeerden de broers bij veilinghuis Heritage Auctions in Dallas wat de strips waard waren. De directeur vloog zodra dat kon naar San Francisco om de strips te zien en de broers te ontmoeten.

"Hun moeder had hen gezegd dat ze een kostbare stripcollectie had, maar heeft die hen nooit laten zien", zei de directeur bij de aankondiging van de veiling.

The Hollywood Reporter schrijft waarom niet: hun moeder kon zich niet herinneren waar ze de strips had weggestopt. Haar zoons gingen ervan uit dat het niet waar was.

Wat de andere vijf strips hebben opgeleverd, is niet bekend.

Drie Twentse gemeenten komen in actie om boeren en ondernemers bewust te maken van criminele praktijken. Vertegenwoordigers van Dinkelland, Losser en Tubbergen gaan samen met de politie en een veiligheidscoach van de provincie op pad in het buitengebied om inwoners persoonlijk te waarschuwen en te informeren.

Het gaat om ondermijnende criminaliteit, een vorm van zware, georganiseerde misdaad. Criminelen gebruiken legale bedrijven en dienstverleners voor hun illegale activiteiten. Daardoor raken onder- en bovenwereld met elkaar vermengd, wat tot onveilige omstandigheden kan leiden.

Leegstaande schuren

Net als in veel andere buitengebieden maken politie, justitie en gemeenten in Twente zich zorgen over wat er gebeurt in leegstaande schuren bij boerenbedrijven. Voor boeren kan het aanlokkelijk zijn om zo'n ruimte voor veel geld te verhuren, zonder dat precies duidelijk is wat er gebeurt.

"We hebben een mooi en uitgestrekt buitengebied. Dat is prachtig, maar helaas ook aantrekkelijk voor criminele netwerken", vertelt burgemeester Jeroen Diepemaat van Losser aan RTV Oost. "Zij kunnen hier misbruik van maken door bijvoorbeeld leegstaande schuren te gebruiken voor drugsproductie of door geld wit te wassen via vastgoedtransacties."

Volgens de burgemeester gebeurt het met enige regelmaat. "Dan treffen we dumpingen van drugsafval aan of een drugslab of hennepkwekerij." Zo werden er in september nog 165 jerrycans met drugsafval gevonden in de gemeente Losser.

Samen optrekken

Om boeren en ondernemers bewuster te maken van de signalen en risico's gaan de gemeenten, provincie en politie langs bij boerderijen in de regio. In 2022 werd een vergelijkbare actie georganiseerd in Midden-Twente.

Tijdens een eerste rondgang werd onder meer gesproken over het veilig verhuren van leegstaande schuren, het herkennen van ongebruikelijke samenwerkingsverzoeken en het melden van zorgen.

De reacties waren erg positief, zegt veiligheidscoach van de provincie Neeltje Bleumink. "Ondernemers waardeerden het dat we langskwamen en met hen meedachten. Het geeft hen vertrouwen dat we hier samen tegen optrekken."

Verder roept de politie op om verdachte situaties te melden. Dat kan bijvoorbeeld via Meld Misdaad Anoniem of door contact te zoeken met de wijkagent. "Ook als men denkt dat het niet belangrijk is, is het goed om verdachte situaties bij ons te blijven melden", aldus de politie Noordoost-Twente.

Op verschillende plekken in Zuid-Afrika is vandaag geprotesteerd tegen het toenemende geweld tegen vrouwen in het land. Ook online is de actie overal zichtbaar. Aanleiding is de G20-bijeenkomst dit weekend in Johannesburg.

Op de G20 praten de negentien landen met de grootste economieën en de Europese Unie (EU) over de problemen in de wereld en hoe ze beter kunnen samenwerken om die op te lossen. Women for Change, de ngo achter de landelijke protestbeweging, wil dat er meer aandacht komt voor een groot probleem in Zuid-Afrika: femicide en gendergerelateerd geweld.

Zolang vrouwen worden vermoord en verkracht, is het zinloos om over economische groei te praten, stelt Women for Change.

Gemiddeld 15 vrouwen

Zuid-Afrika heeft een van de hoogste femicidecijfers ter wereld: vijf keer hoger dan het gemiddelde. Elke dag worden er gemiddeld vijftien vrouwen vermoord. In Nederland wordt iedere acht dagen een vrouw vermoord. In de meeste gevallen is de dader de partner of ex-partner van het slachtoffer.

Ook misbruik, verkrachting en huiselijk geweld komt in Zuid-Afrika veel voor. In 2020 registreerde de Zuid-Afrikaanse politie in één week tijd tweeduizend oproepen voor hulp bij gendergerelateerd geweld.

Women for Change heeft vrouwen vandaag opgeroepen om niet te werken, naar school of de universiteit te gaan en geen geld uit te geven. Met deze shutdown wil de organisatie laten zien wat de economische en sociale gevolgen zijn als vrouwen niet deelnemen aan de maatschappij.

'We zullen niet zwijgen'

Bij Union Buildings in Pretoria, de officiële zetel van de Zuid-Afrikaanse regering, werd vanmiddag vijftien minuten stilte gehouden, een minuut voor elke vrouw die vandaag omkomt. Demonstranten droegen zwarte kleding als teken van rouw en verzet.

Op zo'n vijftien andere plekken in het land, zoals Kaapstad en Johannesburg, werd een zogeheten silent-lie-down georganiseerd. In de wijk Sea Point in Kaapstad deden volgens lokale media zo'n drieduizend vrouwen mee.

Zij droegen borden met teksten als 'Zuid-Afrika, wij zullen niet zwijgen'. Ook werd een doodskist meegedragen, "ter nagedachtenis aan de vrouwen en kinderen die nooit thuis zijn gekomen".

De protestactie Women's Shutdown van de G20 begon als sociale mediabeweging. De organisatie riep gebruikers van onder meer Instagram, TikTok en WhatsApp op om hun profielfoto vandaag paars te maken uit solidariteit met de vrouwen in Zuid-Afrika. Er werd massaal gehoor aan gegeven.

Ook beroemdheden deden mee, onder wie de Zuid-Afrikaanse zangeres Tyla, presentatrice Bonang Matheba en actrice Pearl Thursi. Paars is gekozen omdat de kleur symbolisch en historisch geassocieerd wordt met feminisme, kracht en gerechtigheid.

Op video's op sociale media reageren vrouwen met paarse hartjes of delen hun eigen ervaringen met huiselijk geweld. "We zijn niet alleen", schrijft een gebruiker.

Nationale ramp

Demonstranten willen dat de Zuid-Afrikaanse regering geweld tegen vrouwen als een nationale ramp erkent, zodat er meer gedaan kan worden om vrouwen te beschermen. Een online petitie daarvoor is door meer dan een miljoen mensen ondertekend.

President Ramaphosa heeft dat toegezegd. Als het land het geweld tegen vrouwen erkent als ramp kan de overheid verregaande maatregelen nemen om femicide aan te pakken en zelfs de noodtoestand uitroepen, vergelijkbaar met een natuurramp.

Women for Change zegt dat met deze stap "geschiedenis is geschreven" en dat de beweging de overheid gedwongen heeft "de waarheid onder ogen te zien". In 2019 heeft Ramaphosa gendergerelateerd geweld en vrouwenmoord al tot nationale crisis verklaard, maar sindsdien is er weinig veranderd.

Tegen de BBC zegt een woordvoerder van Women for Change dat een deel van het probleem in Zuid-Afrika te danken is aan het "gebrek aan uitvoering van de wetten en transparantie" van de kant van de regering: "Geweld is geïntegreerd in onze cultuur en in onze sociale normen."

Drie maanden na de arrestatie van de verdachte van de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude is er nog altijd geen zekerheid over zijn identiteit. Ook wat hij over zijn komst naar Nederland zegt, hebben de rechercheurs nog niet kunnen controleren, schrijft Het Parool.

Kort na de aanhouding van de verdachte zei het OM dat het niet was gelukt om met 100 procent zekerheid vast te stellen wie de man is, omdat hij geen identiteitspapieren heeft. Daar is nog weinig verandering in gekomen, blijkt uit verklaringen die hij heeft afgelegd. Misdaadjournalisten van Het Parool kregen daar inzage in.

Geen familie, geen achternaam

De verdachte noemt zich 'Chris Jude' en zegt uit Nigeria te komen. Zijn familie kent hij niet, zijn achternaam kent hij niet en zijn geboortedatum weet hij niet. Volgens de datum die hij aanhoudt, zou hij nu 22 jaar zijn.

De verhalen die hij vertelt over een tragische jeugd en zijn reis naar Europa en uiteindelijk Nederland zijn eveneens niet of moeilijk te controleren. Details geeft hij niet, aldus de krant.

Wat 'Chris Jude' wel zegt, is dat hij al voordat hij kon lopen in de stad Benin City is opgepakt en in een weeshuis is gestopt. Daar zou hij de naam Chris hebben gekregen.

Van weeshuis naar weeshuis

Omdat hij onhandelbaar gedrag vertoonde, zou hij van het ene naar het andere weeshuis zijn verhuisd. Het laatste weeshuis zou in het noordwesten van Nigeria hebben gestaan.

Vandaar zou hij via Niger en Algerije en/of Libië per vrachtwagen naar Tunesië zijn gereisd. Daar zou hij in een opvanghuis zijn tweede voornaam Jude hebben gekregen en een geboortedatum: 14 februari 2003.

Vanuit Tunesië zou hij als bootvluchteling op het Italiaanse eiland Lampedusa terecht zijn gekomen. Ook daar hebben de rechercheurs geen bevestiging van gekregen. Vast staat wel dat hij op 21 juni dit jaar opdook bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. Daar is hij geregistreerd.

Op een of andere manier is hij daarna in het asielzoekerscentrum aan de Hogehilweg in Amsterdam-Zuidoost terechtgekomen. Er gaan verhalen dat hij 's nachts vaak op pad ging, schrijft de krant.

Weesperzijde

In de nacht van 14 op 15 augustus maakte een vrouw een wandeling langs het water van de Weesperzijde in Amsterdam, toen ze door de verdachte werd aangesproken. Hij pakte haar vast, sleepte haar mee en verkrachtte haar.

Op 20 augustus vonden agenten de 17-jarige Lisa uit Abcoude in een water bij de Holterbergweg in Duivendrecht. Ze was met messteken gedood. Het was haar nog gelukt om 112 te bellen, maar de agenten kwamen te laat.

Dinsdag staat 'Chris Jude' voor de rechter in de eerste pro-formazitting in deze zaak. Hij spreekt de beschuldigingen niet tegen, maar zegt zich er niets van te herinneren. Hij heeft dan ook geen bekentenis afgelegd, aldus de krant.

Het onderzoeksteam heeft sterke aanwijzingen dat de verdachte ernstige psychische stoornissen heeft. Hij zal zo snel mogelijk voor observatie in het Pieter Baan Centrum worden opgenomen.

"Er is zeker vooruitgang geboekt", verzekerde D66-leider Jetten vrijdagmiddag na afloop van een dag gesprekken in de werkkamer van formateur Buma in de Tweede Kamer. "De urgentie staat goed bij ons op het netvlies", zegt CDA-leider Bontenbal. En informateur Buma zegt ook die "urgentie" te voelen.

De eerste echte week van de kabinetsformatie zit erop en de boodschap van het informatieteam is duidelijk: er is hard "aan de inhoud" gewerkt om een "gezamenlijke positieve agenda" te maken, zoals verkenner Koolmees aan D66 en het CDA geadviseerd heeft. "We gaan richting geven, een stip op de horizon", zegt Jetten. "Anders blijf je maar hangen in wie met wie wil regeren."

Thema's

Deze week spraken Jetten, Bontenbal en Buma tientallen uren met zo'n dertig experts van ministeries, planbureaus en maatschappelijke organisaties; mensen die weten wat er speelt. Elke dag stond een groot thema centraal: migratie, wonen, landbouw en stikstof, defensie en economie/klimaat.

Het zijn de grote thema's waar de Haagse politiek snel oplossingen voor moet vinden, maar ook onderwerpen waar - ook door uitgenodigde experts - de afgelopen jaren al heel veel rapporten en adviezen over geschreven zijn.

Arrogant

Toch vinden informateur Buma en de twee partijleiders het zinvol om hun adviezen opnieuw te horen. "Het zou arrogant zijn om als politicus te zeggen dat je alles al weet", verklaarde CDA-leider Bontenbal deze opzet.

Na afloop van de gesprekken lichtten sommige experts hun boodschap toe: zo pleitte de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 voor het behoud van de Spreidingswet, vroeg Bouwend Nederland om kortere procedures en pleitten stikstofdeskundigen voor meer geld, tempo en helderheid om het probleem aan te pakken. De NAVO-stafchef wees op het belang van extra defensie-investeringen richting 3,5 procent van het bbp, een lijn waar D66 en CDA al voor openstaan.

Bontenbal en Jetten hebben niet alleen geluisterd, maar werken intussen aan een basisdocument dat over twee weken af moet zijn. Jetten wil een stuk maken waarin "knopen worden doorgehakt" over oplossingen voor grote problemen.

Jetten en Bontenbal gaan volgende week al met andere partijen praten, hoewel het stuk nog niet af is. Het zijn ook geen onderhandelingen, maar alleen gesprekken, met wie is nog niet bekendgemaakt. Buma, die er zelf niet bij zal zijn, spreekt van een goed plan. "Om echt af te tasten: hoe sta je erin en hoe denk je samen te kunnen werken."

De kans bestaat dat het basisdocument, die gezamenlijke positieve agenda, gezien wordt als een 'herenakkoord' van Jetten en Bontenbal. Voor andere partijen, bijvoorbeeld VVD, GroenLinks-PvdA of JA21, zou het dan lastig zijn om nog aan te haken. Tekenen bij een kruisje willen ze niet.

Jetten erkent dat er na 9 december weer opnieuw onderhandeld zal worden. Maar hij hoopt ook dat ze zo'n "verrassende agenda" neerleggen met duidelijke keuzes "dat de rest hier enthousiast van wordt".

Zover is het voorlopig nog niet. Maandag praten ze over de begroting en hoe de mogelijke voorstellen betaald zullen worden. Dinsdag staan weer experts op de agenda en daarna wordt er verder geschreven. Maar wanneer er een nieuw kabinet zit, daar durft nog niemand een voorspelling over te geven.

Hoe veilig zijn kritieke overheidsdiensten als DigiD straks nog? Er is onrust ontstaan in de Tweede Kamer nu een Amerikaans cloud- en infrastructuurbedrijf op het punt staat om eigenaar te worden van Solvinity, een bedrijf dat essentieel is voor de toegang tot DigiD.

Deskundigen beamen dat we zeer kwetsbaar zijn door de afhankelijkheid van deze Amerikaanse clouddiensten. Vijf vragen en antwoorden.

Wat doet Solvinity?

Solvinity biedt een 'betrouwbare en veilige IT-omgeving voor bedrijven', valt te lezen op de website van het bedrijf. Het levert de infrastructuur waar DigiD op draait. Daarmee is het als het ware de snelweg waar de gegevens overheen gaan. Via die snelweg vragen we paspoorten en toeslagen aan, en kun je je pensioen inzien.

Tot welke gegevens heeft Solvinity toegang?

Volgens het ministerie van Binnenlandse zaken heeft Solvinity geen toegang tot de gegevens, maar beheert het bedrijf alleen 'de snelweg'. DigiD zelf geeft alleen toegang tot gegevens, vertelt Logius, de overheidsinstantie achter DigiD.

De gegevens over je inkomen, gezondheid en pensioen worden opgeslagen bij de overheidsinstantie die daarover gaat. De gegevens staan opgeslagen op Nederlandse datacentra van de overheid, benadrukt Logius.

Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken gaan de gegevens versleuteld over die 'snelweg' en kan Solvinity niet met alles meekijken.

Volgens Solvinity voldoet de nieuwe Amerikaanse eigenaar ook aan de vereisten voor veilige IT-dienstverlening voor de overheid, maar wil die vanwege de vertrouwelijkheid geen vragen beantwoorden over de exacte activiteiten voor hun opdrachtgevers.

Wat zijn de risico's?

Het risico zit 'm vooral in het mogelijk blokkeren van toegang tot diensten als DigiD, zeggen deskundigen. Zo zou de Amerikaanse overheid sancties kunnen opleggen aan Nederland waar Amerikaanse bedrijven zich aan moeten houden, schetst technologiedeskundige Bert Hubert.

"Die schrijven dan bijvoorbeeld een brief waarin staat dat ze geen zaken meer mogen doen met Nederlandse instanties." Dit hebben we ook gezien toen Trump ingreep bij het Internationaal Strafhof in Den Haag met als gevolg dat de hoofdaanklager van de ICC geen toegang meer had tot zijn Microsoft-e-mailadres.

In het geval van Solvinity kan dat grote gevolgen hebben. Mocht zoiets gebeuren, dan kan je bijvoorbeeld niet meer inloggen met DigiD of op Mijnoverheid.nl. Dat betekent: geen belastingaangifte meer doen of een paspoort aanvragen. Het kan dus ontwrichtende gevolgen hebben, aldus Hubert.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken zegt samen met de landsadvocaat en het ministerie van Economische Zaken uit te zoeken wat de exacte gevolgen zijn van de overname. Logius begrijpt dat er zorgen zijn over de afhankelijkheid van de Verenigde Staten en zegt onder meer te onderzoeken of Amerika zomaar de stekker eruit zou kunnen trekken.

Zijn er alternatieven?

Ja die zijn er, benadrukken deskundigen. Maaike Okano Heijmans van Clingendael, noemt Info Support. Dit cloud- en softwarebedrijf was ook een kandidaat om diensten te verlenen voor de gemeente Amsterdam, maar verloor de aanbesteding van Solvinity.

Hoogleraar Digitalisering aan de Open Universiteit Reijer Passchier heeft het over een Duits alternatief, Nextcloud. Het voordeel daarvan is dat het 'open source' software is. Dat betekent dat iedereen het op zijn eigen server kan gebruiken. "Als Nextcloud iets geks doet, kan je altijd nog terecht met diezelfde software bij een andere aanbieder" en dat maakt je een stuk minder afhankelijk.

Hubert benadrukt wel dat het niet al te makkelijk is om meteen over te stappen naar zo'n alternatief: "Het is niet: ik kocht altijd bij Albert Heijn en nu koop ik bij Jumbo, maar eerder alsof je altijd koffiecups van een specifiek merk kocht voor je machine en nu die cups er niet meer zijn, moet je ook wisselen van machine."

Kan overname voorkomen worden?

In theorie wel. Er zijn twee wetten die de overname zouden kunnen blokkeren. Als de overname gevoelig is voor onze nationale veiligheid moet het getoetst worden aan de wet Veiligheidstoets Investeringen Fusies en Overnames (Vifo) of de wet Ongewenst Zeggenschap Telecommunicatie, zegt een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken.

Al zal het kabinet daar heel voorzichtig mee zijn, vermoedt voormalig Europarlementariër Marietje Schaake, verbonden aan Stanford University. "In heel Europa wordt overdreven voorzichtig omgegaan met Amerika om Trump niet boos te maken", zegt Schaake. "We hebben met Nexperia gezien hoe hoog dit kan oplopen. Je moet goed kijken hoe je dit op een goede manier zou kunnen oplossen. Met het doel van soevereiniteit voorop."

De politie heeft in het buitengebied van Nuenen in Noord-Brabant stropers op heterdaad betrapt. Ze hadden met een hond en wapens op hazen gejaagd, meldt Omroep Brabant.

De verdachten zijn twee mannen van 22 en 19 jaar uit Nuenen. Een derde verdachte, een 19-jarige man uit Frankrijk, kwam later in beeld.

Volgens de politie hebben milieuagenten en boa's samengewerkt om de stropers op te sporen. "Samen zijn er vele nachtelijke uren besteed aan het observeren. In het gras en de modder liggen om de stropers te betrappen." Dat resulteerde in deze "mooie vangst", zegt de politie.

Speciale lichtbakken

De politie zegt dat stropers gebruikmaken van speciale lichtbakken en zo de weilanden afspeuren naar reeën en hazen. Volgens de politie worden de dieren op brute en pijnlijke wijze gedood. "Dergelijke praktijken zijn wreed en in strijd met de wet.

De Britse oud-politicus Nathan Gill is veroordeeld tot 10,5 jaar cel in een pro-Russisch omkoopschandaal. Gill, de voormalige leider van de radicaal-rechtse partij Reform UK in Wales, heeft duizenden euro's aangenomen om pro-Russische uitspraken te doen.

Gill gaf eerder dit jaar toe dat hij in 2018 en 2019 geld had aangenomen van Oleh Volosjyn, een pro-Russische politicus uit Oekraïne.

In ruil daarvoor zou Gill pro-Russische toespraken houden in het Europees Parlement. In die tijd was hij Europarlementariër voor de eurosceptische partij UKIP en later voor de Brexit Party.

Ook deed Gill in ruil voor de steekpenningen pro-Russische uitspraken in Russischgezinde media. Volosjyn stuurde hem vooraf teksten toe die hij moest gebruiken. Volgens de Britse politie kreeg hij daarvoor zo'n 40.000 pond, omgerekend ruim 45.000 euro.

Moreel kompas

De rechter in Londen oordeelde dat Gill zijn morele kompas had verruild voor geld. "Als je je laat betalen om bepaalde dingen te zeggen, ben je niet oprecht", zei de rechter.

Gill werd in 2021 op het vliegveld van Manchester opgepakt toen hij op weg was naar Rusland. Op zijn telefoon vond de Britse politie bewijs dat hij de steekpenningen aannam.

De voormalige Europarlementariër was van 2014 tot 2020 lid van het Europees Parlement voor UKIP en de Brexit Party. Beide partijen werden toen geleid door Nigel Farage. In 2021 leidde Gill Reform UK Wales voor enkele maanden.

Correspondent Verenigd Koninkrijk Arjen van der Horst over de zaak:

"De zaak van Nathan Gill is uniek. Niet eerder werd een Britse politicus veroordeeld voor het aannemen van Russische steekpenningen om de propaganda van het Kremlin te verspreiden. Toch zal het voor de Britse geheime diensten niet als een verrassing komen.

De commissie Inlichtingen en Veiligheid van het Lagerhuis concludeerde al in 2019 dat Rusland op clandestiene wijze de Britse politiek probeert de beïnvloeden. In 2022 stuurde de voorzitter van het Lagerhuis een brandbrief naar alle parlementariërs. Daarin hij waarschuwde voor buitenlandse lobbyisten die in opdracht van het Kremlin "actieve steun zoeken bij Britse politici om de doelen van de Russische staat te ondersteunen".

Volgens de Britse inlichtingendiensten is dit onderdeel van de hybride oorlogsvoering van de Russen. Subtiele tactieken zoals het beïnvloeden van politici combineren ze met sabotage, vandalisme en brandstichting.

Eerder dit jaar veroordeelde een Britse rechtbank vijf criminelen die in opdracht van de Russische Wagner-groep een Londens pakhuis in brand hadden gestoken. In het pakhuis waren voor 120.000 euro aan hulpgoederen opgeslagen die bestemd waren voor Oekraïne.

"Oekraïne bevindt zich op een van de moeilijkste momenten in zijn geschiedenis." Met die woorden richtte de Oekraïense president Zelensky zich in een toespraak vanuit de hoofdstad Kyiv tot de Oekraïense bevolking.

Oekraïne moet volgens Zelensky kiezen tussen twee moeilijke scenario's: het verlies van zijn waardigheid of het verliezen van de Verenigde Staten als partner. Zelensky benadrukte dat hij de belangen van Oekraïne niet zal verraden en zei met alternatieven te komen voor het Amerikaanse 28-puntenplan, waarin zware concessies voor Oekraïne staan.

Gisteren ontving Zelensky het plan van de Amerikaanse president Trump om de oorlog met Rusland te stoppen. Het plan zou zijn opgesteld door Amerikaanse en Russische diplomaten, zonder betrokkenheid van Oekraïne en de rest van Europa. Er circuleren verschillende gelekte versies van het document, maar het komt erop neer dat Kyiv zich gedeeltelijk moet overgeven aan Rusland. Ook zou de hele Donbasregio in Russische handen komen.

Wat staat er in het 28-puntenplan?

Dit is een aantal van de afspraken die in de gelekte stukken staan:

Zelensky riep de bevolking op om de eenheid in het land te bewaren. "Volgende week zal erg lastig worden." Ook het parlement en de regering riep hij op samen te werken. "Stop de bullshit, stop de politieke spelletjes."

Hij prees de inzet van de bevolking, die al vier jaar lang een duizenden kilometerlange grens verdedigt en dagelijks naasten verliest. "Onze mensen willen echt dat de oorlog stopt", benadrukte Zelensky. "We zijn natuurlijk gemaakt van staal. Maar elk metaal, zelfs het sterkste, zal dit niet kunnen blijven weerstaan."

De Oekraïense president deelt elke dag een toespraak waarin hij de bevolking op de hoogte stelt van de ontwikkelingen in de oorlog en de militairen prijst voor de zware strijd die ze voeren. Doorgaans spreekt hij hen toe vanachter een bureau. Dit keer is de setting anders.

In een mistig Kyiv spreekt hij de bevolking toe op een manier die herinneringen oproept aan zijn toespraak meteen na de grootschalige Russische invasie. "Wij zijn allemaal hier", zei hij toen in het bijzijn van zijn belangrijkste medewerkers. "Wij verdedigen onze onafhankelijkheid en ons land."

Bekijk hier een deel van de toespraak van Zelensky:

"We doen geen schreeuwerige uitspraken en zullen rustig samenwerken met Amerika en alle partners", zei Zelensky. Ook zei hij op constructieve wijze oplossingen en alternatieven te willen aandragen. "Maar we zullen de vijand zeker geen reden geven om te zeggen dat het Oekraïne is dat geen vrede wil en het proces verstoort", benadrukte Zelensky.

Bij het vorige plan dat zonder Oekraïense of Europese inspraak werd gepresenteerd door Trump in augustus vlogen EU-leiders en Zelensky halsoverkop naar Washington. Oost-Europadeskundige Bob Deen verwacht niet dat dit opnieuw zo zal gebeuren.

"Net als voor de Oekraïners is het voor de Europeanen heel riskant om hier nu volop tegenin in te gaan", zegt Deen. "Dan roepen ze de woede van Trump over zich af." Hij verwacht dat de EU daarom zal proberen om met alternatieve voorstellen te komen en het plan niet volledig zal verwerpen.

Die aanpak lijkt ook Zelensky te kiezen. Op X laat hij zich lovend uit over Trump. "Oekraïne heeft altijd respect getoond voor de wens van de Amerikaanse president Donald Trump om een eind te maken aan het bloedvergieten, en blijft dat doen", schrijft Zelensky. "Wij staan positief tegenover elk realistisch voorstel."

Oekraïne, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk werken samen aan een tegenvoorstel voor het VS-plan, meldt persbureau Reuters op basis van meerdere bronnen.

'Druk op Zelensky'

De druk op Zelensky is al hoog. Trump liet kort na de toespraak van Zelensky weten dat hij uiterlijk donderdag, op de Amerikaanse feestdag Thanksgiving, wil weten of Oekraïne het voorstel accepteert.

Het overtuigen van de Oekraïense bevolking van dit voorstel is echter een lastige opgave voor Zelensky, denkt Deen. De Oekraïense president ligt in Oekraïne al zwaar onder vuur vanwege een corruptieschandaal, maar ook inhoudelijk zijn er bezwaren. "Het plan bevat veel dingen die voor de Oekraïners moeilijk te verteren zijn."

Zo is het opgeven van Oekraïens grondgebied een eis die Oekraïne steevast afwijst. Al zijn er ook lichtpuntjes in het plan te ontwaren, zegt Deen. "Wat ik voor het eerst zie in dit document is dat de Amerikanen bereid zijn tot behoorlijk stevige veiligheidsgaranties aan Oekraïne, die lijken op artikel 5 van de NAVO." Al komen die garanties wel met een flink prijskaartje.

Zelensky heeft inmiddels ook met NAVO-chef Rutte gesproken over het VS-plan en de mogelijke diplomatieke opties die er nu zijn. "We coördineren onze volgende gezamenlijke stappen."

Tussen Amersfoort en Amsterdam is het treinverkeer aan het eind van de middag verstoord geweest vanwege een bommelding in een trein. De trein werd stilgezet vlak bij station Hilversum.

Er zijn drie mensen aangehouden voor bedreiging, meldt de politie. Twee van hen werden in de loop van de avond vrijgelaten. De ene man bleek niet betrokken te zijn geweest bij het incident en had niemand bedreigd, zegt de politie.

De ander is wel verdachte en is met een boete naar huis gestuurd. De derde man zit nog altijd vast. "Eén van hen riep dat er een bom in de trein zat, waarna een inzittende 112 belde", meldt de politie.

Passagiers verder per bus

De eerste melding over de situatie kwam rond 15.00 uur binnen. Kort daarna werd besloten om de trein stil te zetten. Passagiers werden daarna uit de trein gehaald, zij reisden verder per bus.

Het Team Explosieven Verkenning en de Dienst Speciale Interventies (DSI) deed in de trein onderzoek. Daar werd niets gevonden, waarna de trein veilig werd verklaard. Het treinverkeer rond Hilversum werd daarop weer opgestart.