NOS Nieuws - Algemeen

In India zijn nog eens vier mensen opgepakt in het onderzoek naar de bomaanslag in de hoofdstad New Delhi van vorige week. Onder hen zijn drie artsen. "Ze hebben een sleutelrol gespeeld bij de terreuraanslag", zegt het antiterrorismeagentschap van India.

In het ziekenhuiskluisje van een van de gearresteerde dokters, in de noordelijke stad Anantnag, werd deze maand een kalasjnikov gevonden, meldt krant Times of India. Op verschillende plekken in de noordelijke regio Kashmir zijn vandaag kluisjes en kantoren van ziekenhuispersoneel doorzocht.

Explosieven en munitie

De autoriteiten stellen dat er een 'witteboordenterreurcel' wordt opgerold. Behalve wapens zouden ook munitie en bijna 3000 kilo aan explosieven zijn gevonden. Welke rol de vier arrestanten zouden hebben gespeeld is nog onduidelijk.

Met een autobom werden op 10 november bij het Rode Fort, een toeristische trekpleister in de hoofdstad, dertien mensen gedood. 32 anderen raakten gewond. Het was de eerste keer in tien jaar dat New Delhi werd opgeschrikt door een dodelijke aanslag.

In totaal zijn nu zes mensen aangehouden. De twee mannen die afgelopen zondag werden opgepakt, worden nog verhoord. De auto die werd gebruikt bij de aanslag stond geregistreerd op de naam van een van deze twee.

Bij de locatie waar de klimaattop in Brazilië wordt gehouden is brand uitgebroken. De locatie wordt ontruimd. In het tijdelijke gebouw waren tienduizenden mensen aanwezig. De oorzaak van de brand is nog niet bekend.

De klimaattop is in de Braziliaanse stad Belém. NOS-klimaatredacteur Sven Schaap is daar aanwezig. Hij beschrijft hoe mensen in paniek naar buiten kwamen. Ook zelf moest hij de evenementenlocatie halsoverkop verlaten.

Inmiddels is de rust teruggekeerd en verlaten mensen het terrein.

Volgens Schaap woedde er een brand in een gedeelte van de hal. Het is niet duidelijk of het vuur al geblust is.

Vandaag was zo'n dag waarvan je het hele najaar al weet dat hij ergens een keertje gaat komen. En nu was het dan zo ver: de eerste gladheid, sneeuw, lange files en vertragingen op het spoor. Met neerslag en temperaturen rond het vriespunt krijgen we al snel een hele reeks aan winterse perikelen. Na een periode met vrij zacht weer is deze overgang voor veel mensen waarschijnlijk even wennen.

Vannacht gaat het in een groot deel van het land weer een paar graden vriezen. In het binnenland koelt het af naar -3 of -4 graden. Alleen dicht bij zee blijft de temperatuur rond of net iets boven nul. Vanaf de Noordzee blijven buien het land op trekken. Met de dalende temperaturen levert dat met enige regelmaat naast regen ook (natte) sneeuw op. In de loop van de nacht wordt het droger. Vervolgens kan er wel mist ontstaan.

En die mist maakt het weerbericht voor morgenochtend behoorlijk onzeker. Met een beetje pech zijn er plaatsen waar de dag mistig en grijs begint en het lang duurt voordat de mist optrekt. Maar er zijn zeker ook regio's waar het een stuk zonniger is en er weinig mist voorkomt. In de loop van de dag verdwijnt de mist geleidelijk. Hagel- en sneeuwbuien zijn er nog steeds, maar die zijn vooral voor het noorden weggelegd. Het wordt 4 tot 6 graden.

Weekend

Zaterdag is het meestal droog en wisselend grijs en zonnig, afhankelijk van of er mist ontstaat. Het is fris met 4 graden. Dat droge weer is van relatief korte duur. Zondag slaat het weer om.

Een gebied met neerslag bereikt ons land en in eerste instantie valt er sneeuw of natte sneeuw. Als dit een tijdje ongestoord doorgaat, zou er mogelijk een dun laagje sneeuw kunnen ontstaan. Tegelijkertijd lopen de temperaturen op en gaat de neerslag steeds vaker over in regen. In die overgangsfase is ijzel niet uitgesloten. De zachte lucht wint terrein en de gevallen sneeuw smelt uiteindelijk ook weer weg.

Na het weekend is het eerst wisselvallig een daarna wordt het droger. Overdag is het een paar graden warmer. In de nachten blijft er kans op vorst. Voorlopig zijn we dus nog niet van het kwakkelende winterweer af. Goede nieuws is dat het vaak wel hele mooie wolkenluchten oplevert.

Het Openbaar Ministerie heeft tbs met dwangverpleging geëist tegen een 46-jarige man uit Groningen voor het doodsteken van zijn 12-jarige zoon vorig jaar december. Het OM ziet de verdachte als volledig ontoerekeningsvatbaar en eist daarom geen gevangenisstraf.

Het slachtoffer werd op 29 december met meerdere messteken om het leven gebracht. De jongen woonde in Amsterdam en was op bezoek bij zijn vader in Groningen.

De verdachte heeft bekend dat hij zijn zoon heeft gedood en heeft gezegd dat hij in een psychose zat. Hij verklaarde eerder eieren voor zijn zoon te hebben gekookt. Het ging volgens hem mis toen het kind grapjes maakte. Die zou de verdachte volgens zijn eigen verklaring verkeerd hebben opgevat, omdat hij in een psychose zat, schrijft RTV Noord. In die psychose dacht hij dat hij zou worden vermoord.

Schizofreen

Deskundigen hebben de man onderzocht en concluderen dat hij lijdt aan schizofrenie. Zij stellen dat hij volledig ontoerekeningsvatbaar was toen hij zijn zoon aanviel, omdat hij in een psychose verkeerde.

Het OM neemt deze conclusie over en stelt dat de doodslag niet aan de verdachte kan worden toegerekend. Volgens de officier van justitie was de daad "zo bizar en oninvoelbaar, dat deze alleen maar kan worden beschouwd als een uitvloeisel van een ernstige psychische stoornis".

Tijdens de rechtszaak werd ook duidelijk dat de verdachte enkele maanden eerder was gestopt met het innemen van zijn medicatie tegen schizofrenie. Ook deze beslissing kan hem volgens justitie niet worden toegerekend, omdat hij deze beslissing nam onder invloed van zijn stoornis. "Daardoor heeft hij niet kunnen voorzien dat het stoppen uiteindelijk zou leiden tot dit soort extreem gewelddadig gedrag."

Nabestaanden

De rechtszaak leidde tot veel emoties, schrijft RTV Noord. Veel vrienden en nabestaanden waren in de rechtszaal aanwezig, onder wie de moeder van het slachtoffer. Enkelen van hen liepen tijdens de behandeling geëmotioneerd de zaal uit.

De moeder maakte ook gebruik van haar spreekrecht. "Mijn alles, mijn mini-me, is van ons beroofd. Hij is door zijn eigen vader om het leven gebracht. Dat is iets waaraan ik nog steeds niet aan kan wennen. Iets wat nooit had mogen gebeuren", zei ze.

De officier van justitie zegt te begrijpen dat de strafeis door de nabestaanden als onrechtvaardig kan worden beschouwd. "Het leed dat hen is aangedaan is onbeschrijfelijk."

Toch vindt ze alleen tbs met dwangverpleging passend. "Een juiste toepassing van de wet en het toepasselijke juridisch kader brengt mij tot een strafeis die inhoudt dat er aan verdachte tbs moet worden opgelegd, zoals ook door deskundigen geadviseerd." De rechtbank doet op 4 december uitspraak.

Israël heeft zich met de verdrijving van tienduizenden mensen uit vluchtelingenkampen op de bezette Westelijke Jordaanoever schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Dat schrijft mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) in een rapport.

In januari en februari van dit jaar werden bij elkaar 32.000 Palestijnen verdreven uit de vluchtelingenkampen Jenin, Tulkarem en Nur Shams, die al tientallen jaren bestaan en dicht bebouwd zijn. Tot op de dag van vandaag mogen ze niet terugkeren en honderden huizen zijn door het Israëlische leger vernietigd, concludeert HRW.

Het Israëlische leger gaf de Palestijnen destijds onder meer via luidsprekers gemonteerd op drones te verstaan dat ze moesten vertrekken, staat in het rapport. Militairen drongen huizen binnen, haalden woningen overhoop en onderwierpen bewoners aan verhoren. Er werden Apache-helikopters, pantservoertuigen, drones en honderden militairen ingezet. Defensieminister Katz noemde het gebied een "broeinest van terroristen".

Bulldozers

Een alternatieve verblijfplaats zou de Palestijnen niet zijn geboden, noch kregen ze hulpgoederen. Mensen zagen zich gedwongen om bij familie in te trekken of zochten hun toevlucht in moskeeën en scholen terwijl ze zagen hoe hun huizen met bulldozers werden gesloopt. Slechts een klein deel van de mensen van wie hun huis gesloopt zou worden, hebben de mogelijkheid gekregen om spullen op te halen.

Israël zegt dat 'Operatie IJzeren Muur' nodig was vanwege de dreiging die uitging van de vluchtelingenkampen. Er zouden zich steeds meer "terroristische elementen" hebben opgehouden. Die zouden gebruikmaken van het dichtbevolkte gebied. Israël noemt onder meer Hamas. Israëlische troepen hebben explosieven onschadelijk gemaakt en vuurgevechten uitgevochten met militanten, benadrukt het leger.

HRW schrijft dat Israël geen antwoord heeft gegeven op de vraag waarom het nodig was om daarvoor de hele bevolking te verdrijven, en waarom mensen niet hebben kunnen terugkeren. Volgens het rapport is er door Israël geschoten op mensen die probeerden terug te keren.

Correspondent Israël en Palestijnse Gebieden Nasrah Habiballah:

"De vluchtelingenkampen worden gezien als bolwerk van Palestijns gewapend verzet tegen de Israëlische bezetting. En Israël zegt dat het op deze manier die gewapende groepen de kop in wil drukken. Maar alle inwoners moesten dus vertrekken en de kampen worden vernietigd.

Terugkeren is niet mogelijk, ook journalisten kunnen de kampen niet zomaar in. Wie dat toch doet kan worden gedood door scherpschutters van het Israëlische leger. Maar de inwoners hebben alles moeten achterlaten en staan met lege handen."

De mensenrechtenorganisaties concludeert dat er sprake is van etnische zuivering, volgens HRW "een niet-juridische term die de gedwongen verplaatsing beschrijft van een etnische of religieuze groepering uit een gebied door een andere etnische of religieuze groepering". De massale verdrijving is in strijd met de Geneefse Conventies, stelt HRW; een gedwongen vertrek van burgers van bezet gebied mag alleen tijdelijk als er een duidelijke militaire noodzaak of een dringende veiligheidsreden is.

HRW oordeelt dat die voorwaarden zijn geschonden en dat verantwoordelijken moeten worden vervolgd voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Daarbij noemt het rapport onder anderen premier Netanyahu en defensieminister Katz.

De mensenrechtenorganisatie pleit ook voor een volledig wapenembargo tegen Israël, het opschorten van handelsafspraken, een boycot van goederen uit de bezette gebieden en het opvolgen van arrestatiebevelen van het Internationaal Strafhof in Den Haag. In november vaardigde het Strafhof arrestatiebevelen uit tegen Netanyahu en voormalig defensieminister Gallant, onder meer voor het uithongeren van burgers in Gaza.

HRW sprak voor het rapport, dat ruim honderd bladzijdes telt, met 31 verdreven Palestijnen. Ook bestudeerde de organisatie satellietbeelden, video's en Israëlische documenten met daarin opdrachten om gebouwen te vernietigen.

Er zouden in de vluchtelingenkampen van Jenin, Tulkarem en Nur Shams bij elkaar meer dan 850 gebouwen zijn vernietigd of zwaar beschadigd. Israël zegt daarover dat dat nodig was omdat ze militanten huisvesten. Ook zouden gebouwen zijn gesloopt voor een corridor, om snelle toegang te kunnen krijgen tot het gebied.

De drie vluchtelingenkampen werden begin jaren vijftig ingericht door VN-organisatie UNRWA. Ze waren bedoeld voor Palestijnen die in de oorlog rond de stichting van de staat Israël waren verdreven of gevlucht. Nu wonen er veelal nakomelingen van de vluchtelingen van destijds.

HRW beschrijft dat de verdrijving plaatsvond op een moment dat de wereld vooral bezig was met de oorlog in Gaza. Sinds de terreuraanslag door Hamas op 7 oktober 2023, waarbij zo'n 1200 mensen werden vermoord en 250 werden ontvoerd, voert Israël niet alleen aanvallen uit op Gaza maar ook op de Westoever. In ruim twee jaar tijd zijn op de bezette Westelijke Jordaanoever zeker duizend Palestijnen gedood door Israëlische militairen of extremistische kolonisten.

Een wassenbeeldenmuseum in Parijs toont vanaf vandaag een levensgroot beeld van wijlen Diana Spencer (1961-1997), beter bekend als prinses Diana, de eerste echtgenote van de Britse koning Charles III. Een auto-ongeluk in een tunnel bij de Seine in diezelfde stad maakte een einde aan haar veelbewogen leven.

Het beeld is gestoken in een kopie van de zwarte cocktailjurk die de geschiedenis inging als de 'wraakjurk'. Het verhaal is dat Diana die jurk lange tijd te gewaagd vond om te dragen. Op 29 juni 1994 deed ze dat toch: bij een chic diner in Londen, uitgerekend op de avond dat Charles in een tv-interview bekende dat hij vreemdging met Camilla Parker Bowles, de huidige Britse koningin.

Zo zag de onthulling eruit:

"De jurk is veelbetekenend voor haar bevrijding, omdat de Britse koninklijke familie alleen zwart draagt bij begrafenissen", zegt de Franse schrijfster Christine Orban tegen persbureau AP. In haar roman Mademoiselle Spencer vertelt ze het verhaal van de prinses zoals Diana dat zou kunnen hebben beleefd. "En dan zo'n sexy jurk voor de prinses van Wales, dat is ook niet normaal. En toen ging ze naar het diner om zich te laten fotograferen."

'Tussauds viel tegen'

Het Grevin Museum in Parijs is een van de oudste wassenbeeldenmuseums ter wereld. De directeur gaf opdracht voor het beeld omdat de versie bij Madame Tussauds in Londen hem was tegengevallen. Een woordvoerder zegt dat het museum al kort voor haar dood contact had met Diana om een wassenbeeld te maken, maar dat die plannen na het fatale ongeluk zijn afgeblazen.

Vermoedelijk speelt er ook een commercieel belang: er komen nog altijd Diana-fans naar Parijs om de plaats van het ongeluk te bezoeken en bloemen te leggen.

In het Grevin staan ook beelden van koningin Elizabeth II en koning Charles. Die staan ver bij haar vandaan.

In 2022 was het 25 jaar geleden dat Diana overleed. De NOS plaatste toen dit overzicht van haar leven:

Morgen is het een jaar geleden dat kerkgebouw Open Hof in Kampen de deuren opende voor de Oezbeekse familie Babayants. Met een kerkdienst die 24 uur per dag doorgaat, gedragen door meer dan 2000 vrijwilligers uit heel Nederland, beschermt de PKN-gemeente het gezin tegen uitzetting.

Tijdens een godsdienstoefening mag de politie een gebedshuis namelijk niet binnenvallen; daardoor kan het gezin niet worden uitgezet.

Het gezin Babayants bestaat uit twee ouders en vier kinderen van 21, 15, 11 en 4. Ze zijn al 12 jaar in Nederland. Twee kinderen zijn dus hier geboren. Onlangs kregen ze een negatieve beslissing op een herhaalde asielaanvraag. Zij hopen dat ze mogen blijven en dat de nieuwe regering een oplossing zoekt voor "alle gewortelde kinderen" in Nederland.

Opgesloten

De familie is sinds 21 november 2024 het kerkgebouw niet uit geweest; frisse lucht krijgen ze op het binnenplaatsje. Ze hebben een privévertrek met een eigen deurbel in de kerk, de middelste twee kinderen krijgen privéles van vrijwillige docenten en oudste zoon Aram houdt zich bezig met sport en helpt de kerk met klusjes en social media.

"Ingewikkeld," antwoordt Aram (21) op de vraag hoe het is om een jaar lang binnen te blijven. "Aan de ene kant sta je buiten de wereld. Ben ik zo anders dan de rest, vraag je je dan af. Heb ik iets verkeerds gedaan dat ik niet mee mag doen? Ik heb alleen mijn best gedaan om te integreren."

Het voelt alsof je opgesloten zit, zegt hij. "Maar we hebben onze vrijheid ingeruild voor veiligheid." Tot vorig jaar verbleef het gezin op een sobere COA-locatie voor uitgeprocedeerde vluchtelingen. "Toen stonden we voortdurend onder hoogspanning. Hoor je wat? Ieder moment kon je van je bed worden gelicht. De eerste nacht in de kerk konden we eindelijk rustig slapen," zegt Aram. "We zijn hier nu veilig."

Kinderpardon

Het gezin Bababyants is niet het enige uitgeprocedeerde gezin met 'gewortelde kinderen' in Nederland. Volgens de IND zijn er zo'n 420 kinderen die al langer dan vijf jaar in Nederland wonen, asiel hebben aangevraagd en mogelijk worden uitgezet. Kinderrechtenorganisatie Defence for Children denkt dat het er meer zijn.

In juni werd voor het eerst sinds de afschaffing van het kinderpardon een gezin met drie 'gewortelde kinderen' uitgezet.

De Armeense Mikael mag wel blijven met zijn moeder, bleek deze week, omdat zijn vader, in tegenstelling tot zijn moeder, wel een verblijfsvergunning had in Nederland.

Kinderpardon

Tussen 2013 en 2019 gold het 'kinderpardon' in Nederland. Door de Regeling Langdurig Verblijvende Kinderen (RLVK) kregen kinderen die al meer dan vijf jaar in Nederland woonden en geen verblijfsvergunning hadden, toch een kans kregen om hier te blijven. Sinds de afschaffing bepaalt de IND in individuele gevallen of een kind of gezin mag blijven.

Met het vervallen van het kinderpardon werd ook de belofte gedaan dat asielprocedures zouden worden versneld. Dat is niet gelukt. Het duurt juist nog langer.

De IND wil niets zeggen over individuele zaken. Wel vertelt een woordvoerder dat kerkasiel niet wordt meegenomen in de afwegingen. Herziening is alleen mogelijk als er nieuwe feiten zijn. Worteling noch kerkasiel zijn daarvoor een argument.

Kerkasiel

Het is niet het eerste geval van kerkasiel in Nederland. Tussen 1978 en 2000 werd het minstens 52 keer toegepast volgens de Protestantse Kerk Nederland, regelmatig ook met succes. In 2018 leidde kerkasiel na 96 dagen tot een pardon voor een gezin uit Armenië.

De kinderen Babayants hebben sinds de val van het kabinet weer hoop. Aram: "Hiervoor was er een kabinet dat vluchtelingen overal de schuld van gaf, maar is het wel onze 'schuld' dat we hier nog zijn als het volgens de wet nog mogelijk is om een herhaalde asielaanvraag in te dienen ?"

Ministier Van Weel laat via een woordvoerder weten nooit uitspraken te doen over individuele zaken. "We hebben in Nederland het systeem zo ingericht dat de IND individuele asielverzoeken behandelt en daarover besluit. Die procedures zijn zorgvuldig en bieden ook ruimte om naar het belang van het kind en het recht op gezinsleven te kijken. De beoordeling van de IND kan worden getoetst door de rechter. Wie uiteindelijk geen recht heeft op asiel, moet terug. Ook gezinnen met kinderen."

De politie heeft gisteren in een woning in Amsterdam 23 verwaarloosde honden in beslag genomen. De toypoedels leefden volgens de politie "onder erbarmelijke omstandigheden".

De politie kwam de eigenaar op het spoor na een melding. Samen met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) bezocht de politie het appartement. De woning aan het Singel was volgens agenten erg vervuild. De honden hadden enorme dorst en sommige dieren zaten onder de ontlasting, zegt de politie.

Bij een aantal honden zouden de oren of staart zijn verwijderd. Het couperen van dieren is verboden in Nederland, dat mag alleen een dierenarts doen als het nodig is. Ook zaten de verwaarloosde honden in kooien die niet op de juiste manier waren ingericht, zegt de politie.

De politie vermoedt dat de dieren zijn gefokt om geld mee te verdienen. De eigenaar wordt onder meer verdacht van dierenverwaarlozing en valsheid in geschrifte. Volgens de politie waren de papieren van de dieren niet op orde.

Al een paar maanden raast een interstellair object met 220.000 kilometer per uur door ons zonnestelsel. NASA heeft nu nieuwe beelden vrijgegeven van de komeet die ooit bij een andere ster is weggeslingerd.

3I/ATLAS, zoals de interstellaire indringer heet, is pas het derde object afkomstig van buiten ons zonnestelsel dat ooit is waargenomen. Astronomen volgden het hemellichaam daarom gespannen sinds het begin juli werd ontdekt.

Niet alleen astronomen hebben 3I/ATLAS in het vizier. Net als bij twee eerdere interstellair objecten in 2017 en 2019, 1I/Oumouamoua en 2I/Borisov, werd op allerlei forums en sociale media gespeculeerd over een mogelijk buitenaards ruimteschip. Dat is het zeker niet, verzekerde adjunct-directeur Amit Kshatriya van NASA bij de presentatie van de nieuwe beelden.

"Het ziet eruit als een komeet, het gedraagt zich als een komeet, alles wijst erop dat het een komeet is", aldus Kshatriya. Adjunct-directeur Nicky Fox van het Science Mission Directorate van NASA voegde toe dat er niets is waargenomen wat op een vorm van technologie zou wijzen. "Er is niets dat ons zou doen geloven dat het iets anders dan een komeet is."

Ruimtetelescoop en Marsrover

NASA richtte een hele batterij instrumenten op het object vanuit verschillende plaatsen in het zonnestelsel, waaronder de James Webb-ruimtelescoop, de Mars Reconnaissance Orbiter en zelfs de Marsrover Perseverance.

"We hebben de instrumenten gepusht tot voorbij hun normale kunnen", zei Fox. 3I/Atlas denderde vlak langs Mars, dus zijn veel nieuwe beelden afkomstig van satellieten rond die planeet. De Mars Reconnaissance Orbiter naderde het interstellaire object het dichtst en legde het vast vanaf 31 miljoen kilometer. Het leverde een wat wazige stip op, maar dat is ook precies wat je verwacht bij een komeet, geeft sterrenkundige Lucas Ellerbroek aan.

"Een komeet bestaat uit een kern van een paar kilometer en daaromheen heb je een hulsel van gas en stof, daardoor kun je de kern niet goed zien, en hij heeft ook een staart. 3I/ATLAS heeft al die dingen, en er is ook ontdekt dat er veel kooldioxide bij is, wat iets zegt over de plek waar hij vandaan komt in het sterrenstelsel waaruit hij is weggeslingerd".

Er zijn sinds juli al de nodige beelden voorbijgekomen van de komeet. Daarop waren uitbarstingen van ijs en stof te zien, een normaal verschijnsel bij kometen als ze dichter bij de zon komen en het oppervlak opwarmt.

De nieuwe beelden van NASA lijken op het eerste gezicht niet enorm spectaculair, zegt Ellerbroek, maar ieder beeld van het hemellichaam maakt het totaalplaatje completer. "Dit is echt een buitenkans voor sterrenkundigen. Er zijn al bijna honderd papers over verschenen en we zullen er nog veel meer krijgen, Ik hoop op meer details over de grootte, samenstelling en baan van de komeet."

Die baan zou iets kunnen zeggen over de ster waar hij vandaan komt, al blijft dat lastig, want mogelijk is de komeet al miljarden jaren onderweg." Hij is zeker 25 sterren in de buurt gepasseerd waar hij waarschijnlijk niet vandaan komt. Maar van waar dan wel? Andere hemellichamen hebben door hun zwaartekracht ook invloed hebben op de baan, ook dat maakt het moeilijker."

In deze explainer wordt uitgelegd wat het belang is van 3I/ATLAS voor sterrenkundigen:

Voor Ellerbroek en andere astronomen die zich veel bezighouden met planeten bij andere sterren is alles wat van buiten ons zonnestelsel komt goud waard. Die zogenoemde exoplaneten staan zo ver weg dat het veel moeite kost gegevens te verzamelen. "Waarschijnlijk is deze komeet afkomstig van een ster met een wolk van stof eromheen, een planetenstelsel in de babyfase", zet Ellerbroek. "Zo kunnen van deze komeet iets leren over het ontstaan van planetenstelsels."

Hij verwacht dat er de komende jaren meer van dit soort interstellaire objecten worden ontdekt. "Voor 2017 zagen we er nooit een, inmiddels zijn er al drie waargenomen. Waarschijnlijk zal dat de komende jaren steeds vaker gebeuren. Dankzij het Vera Rubin Observatory in Chili bijvoorbeeld, dat scant elke paar nachten een groot deel van de hemel, en kan dit soort objecten sneller oppikken."

Tot die tijd moeten wetenschappers het doen met de drie tot nu toe ontdekte interstellaire ruimterotsen. 3I/Atlas zal op 19 december de aarde het dichtst naderen (op 270 miljoen kilometer afstand), in maart de baan van Jupiter passeren en uiteindelijk het zonnestelsel weer verlaten.

Politieteams in middelgrote steden zijn volgens de Inspectie Justitie en Veiligheid (JenV) niet goed genoeg opgewassen tegen zware criminaliteit.

In deze basisteams werken te weinig ervaren mensen en is te weinig expertise om naast winkeldiefstal en vernieling ook opsporingswerk te doen voor zware criminaliteit, stelt de inspectie. De teams missen onder meer kennis bij zaken als ondermijning en digitale criminaliteit.

Basisteams van de politie bestaan sinds 2012 toen de Nationale Politie werd opgericht. Zij werden in het leven geroepen als "ruggengraat van het nieuwe korps". Er zijn 168 basisteams in ons land.

Basisteams bestaan onder meer uit wijkagenten en doen de dagelijkse, algemene taken van de politie zoals toezicht op straat, hulpverlening en komen op 112-meldingen af. Maar ook het opsporen van veelvoorkomende criminaliteit zoals inbraken of online delicten behoort tot hun taken.

'Minder korte lijnen'

Volgens de inspectie hebben de basisteams in de middelgrote steden vooral te kampen met problemen omdat ze de korte lijnen van teams in kleine plaatsen niet hebben. "Evenmin bezitten zij de ruimte en armslag die teams in de grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht hebben om lokale criminaliteit te bestrijden", schrijft de inspectie.

Het ontbreekt de basisteams volgens de toezichthouder aan kennis over wat er aan criminaliteit speelt in hun gebied. "Ze hebben geen duidelijk zicht op zaken die ze direct of later moeten oppakken. Op papier lijkt dat helder. Maar in de praktijk is dat voor veel politiemensen niet het geval."

Vooral gericht op landelijke recherche

Ook buiten de teams wordt niet altijd effectief samengewerkt. "Onderzoekdossiers van op te lossen zaken gaan heen en weer: van lokale recherche naar andere afdelingen zoals de districtsrecherche en weer terug." Ook zijn programma's die zijn opgezet om dit te verbeteren vooral gericht op de landelijke recherche en niet op de lokale recherche.

De inspectie vraagt de politie om binnen zes weken met een plan te komen waarbij meer aandacht is voor lokale opsporing. Voor juli volgend jaar moet dat plan dan concreet worden. "Daarin moet oog zijn voor de robuustheid van basisteams zodat ze voldoende ervaren mensen hebben en expertise. Ook moet de aanpak duidelijkheid verschaffen welke zaken wel en niet worden opgepakt en hoe de samenwerking beter kan worden."

In de provincie Utrecht zijn gisteren bij een verkeerscontrole tachtig bestuurders beboet omdat ze tijdens het rijden hun telefoon vasthielden. Een van hen overkwam dat niet voor het eerst: volgens de politie werd de man voor de 31ste keer betrapt.

"Met deze bestuurder hebben we uiteraard een stevig gesprek gevoerd. We hopen dat het hoge boetebedrag hem nu toch afschrikt", meldt de politie. Bij de 32ste keer krijgt hij "mogelijk ook te maken met een educatieve maatregel gedrag en verkeer".

Waarom die maatregel, een zogeheten EMG, niet al eerder is opgelegd aan de man is onduidelijk. De politie is niet bereikt voor commentaar. Zo'n EMG kan verplicht opgelegd worden door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen, na een proces-verbaal van de politie. De invulling van de cursus hangt af van de overtreding. De kosten, 700 tot 1300 euro, zijn voor rekening van de cursist.

De man kreeg gisteren net als de andere 79 een boete van 430 euro. Voor sommigen was het bedrag hoger omdat ze ook nog andere overtredingen begingen. Er werden twaalf snelheidsovertredingen geconstateerd, vijf mensen reden door rood, een persoon reed onder invloed. Daarnaast waren er nog twintig overtredingen voor andere zaken, zoals onnodig links rijden of rijden over een doorgetrokken streep.

Kijken vanuit touringcar

De controle was op de A27, A12, A2 en op een aantal provinciale wegen en duurde zes uur. Er werd door de politie een touringcar ingezet om gemakkelijker bij weggebruikers naar binnen te kunnen kijken. Als van daaruit werd gesignaleerd dat iemand op z'n telefoon zat, werd er een auto of motor op af gestuurd.

Volgens de politie is het risico op een verkeersongeval 2,5 keer zo groot als bestuurders afgeleid worden door hun telefoon. "Het hoge aantal boetes laat zien dat het risico hiervan nog steeds wordt onderschat", meldt een woordvoerder in een persbericht. De politie adviseert weggebruikers hun telefoon op 'niet storen' te zetten.

Met de feestdagen in aantocht slingeren de kortingen ons om de oren; van uithangborden in winkelstraten tot mails vol kortingscodes waar het knopje om je uit te schrijven voor de nieuwsbrief lastig te vinden is. Hoewel we horen dat die kortingen geregeld nep zijn, blijven we erin trappen. Waarom?

Consumentenpsycholoog Patrick Wessels legt uit dat er twee mechanismen zijn die achter onze koopjesdrang schuilen: verliesaversie en geanticipeerde spijt. "Met verliesaversie wil het brein kosten wat het kost voorkomen dat het iets verliest. Als je in een winkelstraat ziet dat iets 50 euro is afgeprijsd, dan maakt je brein direct de rekensom wat je ermee 'verdient' en maakt je al eigenaar van die 50 euro."

De geanticipeerde spijt houdt in dat je nu niet een verkeerde keuze wil maken, waar je later mogelijk spijt van krijgt. "Oftewel; als ik dit koopje nu niet meeneem, dan is de kans morgen misschien wel vervlogen."

Veel misleidende kortingen

Juist nu is het opletten geblazen, vanwege Black Friday. Deze dag na het feest Thanksgiving markeert in de Verenigde Staten het begin van de kerstinkopen en gaat gepaard met flinke kortingen. Sinds een jaar of tien is Black Friday overgewaaid naar Nederland en wordt het elk jaar populairder: waar het begon met één vrijdag, beslaat het inmiddels bijna de volledige maand november.

En hoewel uitverkoop over de hele wereld te vinden is, zijn Nederlanders extra dol op korting volgens Ineke Strouken, oud-directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur. "Nederlanders zijn een heel zuinig volk. We zijn erom bekend dat we graag waar willen voor ons geld. We willen kwaliteit en we willen veel terugkrijgen voor ons geld."

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) maakte bekend dat er in aanloop naar Black Friday nog altijd veel misleidende kortingen rondgaan. De toezichthouder onderzocht 24 grote winkelketens, waarvan driekwart zich niet aan de regels hield.

Vaak worden consumenten over de streep getrokken door 'van-voor-acties'. De 'van-prijs' moet de laagste prijs van de afgelopen dertig dagen zijn, maar vaak wordt de korting berekend op basis van een adviesprijs die niet overeenkomt met de werkelijke verkoopprijs. Hierdoor lijkt de korting groter dan die daadwerkelijk is.

Emotioneel versus rationeel

De waarschuwingen voor nepaanbiedingen komen elk jaar terug, maar toch trappen we er telkens weer in. Dat komt omdat ons rationele systeem maar beperkt weerstand kan bieden tegen ons emotionele systeem, legt Wessels uit. Het emotionele systeem speelt in op de angst om iets te verliezen, die verliesaversie. Wanneer we de verleiding van een korting zien, gaat het emotionele systeem aan de slag: "Pak het nu, voordat het weg is!"

Het rationele en denkende systeem probeert deze impulsen juist te remmen. Het is de prefrontale cortex in ons brein die ons aanmoedigt om rustig na te denken en geen impulsieve beslissingen te nemen: "Is het echt nodig? Kun je het je wel veroorloven?"

"Als je steeds opnieuw wordt blootgesteld aan aanbiedingen, zoals via e-mail of advertenties, raakt dat remmingssysteem uitgeput." Het resultaat? Je emotionele systeem krijgt de overhand en neemt de beslissing, zelfs als je rationeel weet dat je eigenlijk niets nodig hebt.

'Slaap er nog een nachtje over'

Hoe we die koopjesdrang de baas kunnen blijven? Natuurlijk kan je simpelweg niet naar de winkelstraat gaan en online niet scrollen door de aanbiedingen. Maar, een realistischer advies van Wessels: maak er een gewoonte van om er eerst even een nachtje over te slapen.

Dat is een advies dat winkeliers liever niet horen. Verkopers zijn erop getraind om in te spelen op de emotie, die het wint van het rationele. Denk aan acties als 'op=op', 'van-voor' en 'alleen nu'. "Dat rationele systeem is vroeg of laat een keer uitgeput", aldus Wessels. En nu Black Friday tegenwoordig niet één dag duurt, maar een hele maand, heb je ruimschoots de tijd voor dat nachtje slapen.

Acht op de tien kinderen die opgroeien met geweld of ruzie thuis zeggen dat ze geen hulp krijgen, blijkt uit onderzoek van de Kinderombudsman.

Kinderen die thuis te maken hebben met ruzie en geweld en daardoor hun leven een onvoldoende geven, voelen zich bovendien niet gehoord of gesteund door mensen in hun omgeving. Uit het onderzoek komt naar voren dat 8 procent van alle kinderen aangeeft dat er thuis vaak ruzie is, waarbij soms wordt gescholden, geslagen of geschopt.

De afgelopen vijf jaar deden ruim 7000 kinderen tussen de 8 en 18 jaar mee aan het onderzoek. Ruim 500 van hen gaven aan dat er thuis sprake is van ruzie en geweld. Het gaat om fysiek, psychisch of seksueel geweld, maar ook om verwaarlozing of het getuige zijn van voortdurende ruzies tussen gezinsleden.

De overgrote meerderheid (82,5 procent) van de kinderen die met ruzie en geweld te maken hebben, zegt geen jeugdhulp of jeugd-GGZ te krijgen. Bij kinderen die hun leven een onvoldoende geven, zegt ruim twee derde (68,2 procent) geen jeugdhulp te krijgen.

Hulpverlening schiet tekort

Veel kinderen die thuis onveilig opgroeien en hun leven een onvoldoende geven, hebben te maken met meerdere problemen tegelijk. Ze wonen bijvoorbeeld in armere wijken, hebben thuis geldzorgen, komen uit een gezin met gescheiden ouders, hebben moeite op school of worstelen met psychische problemen.

Hun behoefte aan steun is groot, maar die blijft vaak uit. Wanneer er wél hulp is, sluit die geregeld niet aan bij wat kinderen nodig hebben.

De Kinderombudsman wil dat het Rijk en gemeenten met spoed de problemen aanpakken bij Jeugdbescherming en Veilig Thuis, organisaties die volgens haar al jarenlang onvoldoende in staat zijn kinderen te beschermen.

Ook benadrukt de Kinderombudsman dat professionals zoals GGD-medewerkers, wijkteams en scholen kinderen een veilige plek moeten bieden waar zij kunnen vertellen wat er thuis speelt. Ook kunnen de kinderen daar leren wat een normale opvoeding is.

Brede verantwoordelijkheid

De verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij hulpverleners. Iedereen die betrokken is bij kinderen, zoals buren, leraren, sportcoaches of familieleden, moet van de Kinderombudsman alert zijn op signalen van onveiligheid en iets doen wanneer er zorgen zijn.

Over het onderzoek

Voor dit onderzoek is data verzameld over drie periodes tussen 2020 en 2024. Het doel was om inzicht te krijgen in hoe het gaat met kinderen in Nederland en waar zij graag verbetering in willen zien. De deelnemers zijn kinderen van 8 tot 18 jaar die in Nederland wonen. De deelnemende kinderen werden voornamelijk geworven via online platforms en jeugdorganisaties.

Uiteindelijk waren er in totaal 7.059 kinderen die deelnamen aan dit onderzoek. Hiervan gaven 565 kinderen aan dat zij thuis te maken hebben met ruzie en geweld, van wie 408 kinderen hun leven een voldoende gaven en 157 hun leven een onvoldoende.

In Tsjechië is een sneltrein frontaal op een andere passagierstrein gebotst. Daarbij raakten tientallen personen gewond, vier mensen zouden er slecht aan toe zijn.

De brandweer spreekt van zeker 57 gewonden in totaal. De machinist van de sneltrein moest door de hulpdiensten van de spoorwegen worden bevrijd uit het voertuig. Tientallen reddingswerkers zijn ter plaatse, meldt de politie.

Het is nog onduidelijk hoe de treinen op het spoor tussen Zliv en Divcice in het zuidwesten van het land op elkaar konden botsen. De minister van Transport, Martin Kupka, schrijft op X dat de sneltrein mogelijk een stop-signaal heeft gemist. De politie zegt dat een blaastest heeft uitgesloten dat de machinisten van beide treinen hadden gedronken.

Het onderzoek naar de toedracht loopt. De voorlopige schade aan de treinen wordt geschat op 150 miljoen kronen, omgerekend 6,2 miljoen euro.

Bekijk beelden van het ongeluk hieronder:

In juni vorig jaar kwamen er vier mensen om het leven bij een treinbotsing in Tsjechië. Dat ongeluk gebeurde in de stad Pardubice, 100 kilometer ten oosten van hoofdstad Praag.

Na de grote Russische aanval gisteren op twee appartementencomplexen in de West-Oekraïense stad Ternopil worden nog 22 mensen vermist. Zo'n 230 brandweermensen zijn naar hen op zoek. Het reddingswerk wordt bemoeilijkt door instortingsgevaar, zegt de Oekraïense president Zelensky. Beide complexen zijn zwaar beschadigd. Ze telden negen verdiepingen.

Reddingswerkers hebben al 26 doden geborgen, onder wie 3 kinderen. Onder de 66 mensen die gewond raakten zijn 16 kinderen.

Reddingswerkers zijn nog steeds op zoek naar slachtoffers onder het puin:

De aanval op Ternopil en andere Oekraïense steden en infrastructuur was de grootste Russische luchtaanval in weken. Rusland stuurde tientallen raketten en kruisvluchtwapens en bijna 500 drones naar Oekraïne.

Bij de aanval werden ook de steden Lviv en Charkiv aangevallen. Daarbij zouden geen doden maar wel een aantal gewonden zijn gevallen.

Tussen het begin van het Russische offensief in februari 2022 en september van dit jaar zijn volgens de VN zeker 14.000 burgers omgekomen.

Woningcorporaties hebben vorig jaar flink meer nieuwe huurwoningen bijgebouwd. Het totaal van 21.761 gebouwde woningen is het hoogste aantal sinds 2014, blijkt uit de nieuwe jaarrapportage van branchevereniging Aedes.

Tegelijk waarschuwt de corporatiekoepel dat dit bouwtempo niet is vol te houden. Want voor het vierde opeenvolgende jaar geven woningcorporaties door het vele bouwen en het isoleren van oude woningen meer uit dan zij binnenkrijgen. Om de gaten in de begroting te dichten, wordt nu al vier jaar op rij meer geld geleend om alle nieuwbouw te financieren.

Woningcorporaties kwamen eerder zwaar in botsing met het kabinet vanwege een plan om de huren te bevriezen. Zij dreigden zelfs met een rechtszaak. Toen het kabinet uiteenviel door het vertrek van de PVV, trok demissionair woonminister Keijzer het plan in.

48 euro per woning tekort

Toch zijn daarmee volgens Aedes de problemen nog niet opgelost, omdat de huren de afgelopen jaren niet zo hard zijn gestegen als de inflatie. Vooral in de Randstad begint de financiële situatie voor woningcorporaties nijpend te worden, zegt een woordvoerder van Aedes.

In het jaarrapport rekent Aedes voor dat van een gemiddelde huur van 595 euro per maand, een woningcorporatie vorig jaar rente, belastingen en heffingen en onderhoud moest betalen. Als alle kosten van de huurinkomsten worden afgetrokken, komt een corporatie volgens Aedes gemiddeld 48 euro per woning tekort.

Als de huren wel waren meegestegen met de inflatie, zou de gemiddelde huur volgens Aedes vorig jaar op 652 euro per maand zijn uitgekomen. En daarmee zou in plaats van een tekort van 48 euro er maandelijks juist 7 euro zijn overgebleven. Zonder inkomsten moet een corporatie woningen verkopen of dus geld lenen om de bouw van nieuwe huizen te kunnen bekostigen.

Woningen verkopen willen corporaties niet. Een woordvoerder noemt dat het paard achter de wagen spannen: "Niet alleen willen gemeenten dit niet, maar het betekent ook dat er minder huurwoningen overblijven. Terwijl wij juist méér willen om het woningtekort op te lossen."

Woningcorporaties spraken vorig jaar met het kabinet en gemeenten af om vanaf 2027 elk jaar 30.000 nieuwe sociale huurwoningen te gaan bijbouwen. Maar omdat er nu al zo veel geld geleend moet worden, waarover corporaties ook rente moeten betalen, komt dit doel volgens Aedes nu al steeds meer in de knel.

"We hebben gezegd dat we deze situatie tot 2030 kunnen volhouden. Maar de sector is nu al door de grens van 100 miljard euro gegaan", zegt een woordvoerder. "Ondertussen stijgen de rente, inflatie en bouwkosten. Sommige corporaties kunnen nog wel een aantal jaar vooruit. Maar andere komen volgend jaar al in de problemen met het lenen van geld om de bouw te financieren."

Daarom komt Aedes opnieuw met het pleidooi om de winstbelasting voor corporaties af te schaffen. "Woningcorporaties maken geen winst, maar moeten toch winstbelasting betalen", zegt de woordvoerder. "Sociale huurders betalen die belasting. Wij willen dat dit geld binnen de sector blijft, zodat het kan worden uitgegeven aan onderhoud van woningen en nieuwbouw. Het geeft in ieder geval lucht om de nieuwbouwambities voor een aantal jaar waar te maken."

Ruim een zesde (17 procent) van de middelbare scholieren kan aan het einde van de tweede klas nog geen eenvoudige verhalen en berichten schrijven, blijkt uit een rapport van de onderwijsinspectie. Vooral bij leerlingen in het vmbo-basis en -kader is er een grote groep die dat niveau niet haalt.

Van de leerlingen uit die twee vmbo-leerwegen haalt 40 procent niet het niveau dat eigenlijk al aan het einde van de basisschool - of zelfs iets daarvoor - zou moeten worden behaald. Bij vmbo gemengde en de theoretische leerweg is dat 18 procent. Bij havo/vwo haalt 4 procent het niveau 1F niet.

"Om het concreet te maken: dat zijn tienduizenden leerlingen met een risico op laaggeletterdheid", schrijft de inspectie. "Dit past bij het beeld dat we in de Staat van het Onderwijs beschreven, namelijk dat de basisvaardigheden een zorgpunt zijn omdat de leerprestaties weinig verbeteren of zelfs verslechteren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs."

Zorgen

Het is de eerste keer dat de inspectie grootschalig onderzoek doet op middelbare scholen naar schrijfvaardigheid. "We maken ons zorgen, maar het verraste ons niet", zegt Matthijs van den Berg van de inspectie tegen de NOS. "We zagen dit ook al bij lezen en bij rekenen."

Uit het rapport blijkt verder dat in de Nederlandse les niet altijd even veel tijd kan worden besteed aan schrijfvaardigheid, omdat ook aandacht moet worden besteed aan begrijpend lezen en grammatica. Van den Berg: "Docenten Nederlands zeggen: we hebben in de tweede klas ongeveer 2,5 uur Nederlands per week, maar slechts een half uur gaat daar maar naar schrijven en het verbeteren van de schrijfvaardigheid."

Niet alleen bij vak Nederlands

Daarbij is het volgens het rapport ook belangrijk om bij andere vakken dan Nederlands meer aandacht te geven aan schrijven en schrijfvaardigheid. "Het is echt wel een basisvaardigheid die je je hele leven nodig hebt", zegt Van den Berg. "En als dat niet goed gaat, dan kun je daar je hele leven last van hebben."

Want die schrijfvaardigheid is ook nodig voor een vervolgopleiding, zegt hij en uiteindelijk ook in het beroepsleven. "Al was het alleen maar om een goede sollicitatiebrief te schrijven."

De Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) heeft vijf mensen aangehouden in een onderzoek naar fraude met subsidies voor de aardbevingsschade in Groningen. De vijf worden verdacht van valsheid in geschrifte en oplichting.

Zij zouden brieven van het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) hebben vervalst en 300 subsidieaanvragen hebben ingediend bij het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). Daarmee zouden ze ruim een miljoen euro hebben losgeweekt, vermoedt de FIOD. Het geld is eigenlijk bedoeld voor slachtoffers van de aardbevingsschade.

Verdachten zijn vastgoedondernemers

De verdachten zijn vier mannen van 26, 53, 54 en 54 jaar uit Westerkwartier (Groningen) en een man van 53 uit Oud-Beijerland (Zuid-Holland). Het zijn volgens de FIOD vastgoedondernemers met veel panden in Groningen.

In Westerkwartier en Oud-Beijerland zijn doorzoekingen gedaan in bedrijfspanden en woningen. Daarbij zijn onder meer zes luxeauto's, wapens, illegaal vuurwerk en gegevensdragers in beslag genomen.

Bewoners met erkende schade boven de 1000 euro kunnen via het IMG een subsidie van maximaal 4000 euro aanvragen voor de verduurzaming van hun woning. Volgens de FIOD hebben sommige vastgoedondernemers met vervalste IMG-brieven voor tientallen panden tegelijk subsidie aangevraagd, terwijl slechts enkele adressen daadwerkelijk meer dan 1000 euro aan vastgestelde schade hebben.

Jaarlijks meerdere meldingen

Het IMG zegt in een reactie dat bij subsidieaanvragen "de aanvrager centraal staat" en de regels daarom eenvoudig gehouden worden. "Helaas wordt dat vertrouwen ook wel eens fors misbruikt, zoals nu mogelijk is gebeurd bij deze fraudezaak", zegt een woordvoerder.

Het instituut ontvangt ieder jaar meerdere meldingen over vermoedens van fraude. "Bij gerechtvaardigde vermoedens van fraude wordt overgegaan tot aangifte", meldt de woordvoerder. Om fraude zoveel mogelijk uit te sluiten, heeft het IMG samen met SNN maatregelen getroffen. Welke maatregelen dat zijn, wil het instituut niet zeggen "om fraudeurs niet onnodig wijzer te maken".

In het Zuid-Hollandse Hillegom was vannacht een explosie bij een woning, de derde in een week tijd in het dorp. De voordeur van een huis aan de Frederik Hendriklaan werd daarbij weggeblazen. De politie heeft een minderjarige jongen aangehouden als verdachte.

De explosie gebeurde rond 01.45 uur. Bij de klap sprongen meerdere ruiten van het huis, schrijft Omroep West. Niemand raakte gewond. De politie heeft de omgeving afgezet en doet onderzoek.

Woning gesloten

Het was al de derde explosie in Hillegom. Vorige week vrijdag ging een explosief af bij een huis aan de Lukas Schoonderbeekstraat, ongeveer een kilometer bij de Frederik Hendriklaan vandaan. Ook hier klapte de voordeur uit de scharnieren en sprongen meerdere ruiten. Niemand raakte gewond.

Burgemeester Roberto ter Hark besloot daarop de woning voor zes weken te sluiten. Hij deed dat op basis van informatie die hij van de politie had gekregen, zei hij. Desondanks ging twee dagen na die maatregel opnieuw een explosief af bij het huis.

Onderzoek

Ook op andere plekken in de Bollenstreek hebben de afgelopen weken ontploffingen plaatsgevonden. In het begin van de maand gebeurde dat bij een huis in Lisse, en vorige week werd ook in Noordwijk iets tot ontploffing gebracht bij een tuinhuisje achter een woning.

Dat was voor de recherche reden om een onderzoek te beginnen. Er wordt onder meer gekeken of er een verband is tussen de zaken. In dat onderzoek is nog niemand aangehouden, laat een politiewoordvoerder weten. "Of de gebeurtenissen van vannacht verband hebben met eerdere gebeurtenissen is nog niet te zeggen,"

De Eerste en Tweede Kamer komen vandaag bijeen in een Bijzondere Verenigde Vergadering. De Staten-Generaal staan stil bij 20 november 1945, de dag dat koningin Wilhelmina haar eerste troonrede na de Tweede Wereldoorlog uitsprak. Een troonrede die wordt gezien als een symbolische herstart van de democratie in Nederland na vijf jaar Duitse bezetting.

Ook koning Willem-Alexander en prinses Amalia zijn aanwezig. Tachtig jaar nadat zijn overgrootmoeder en haar betovergrootmoeder de woorden had uitgesproken: "Gevoelens van diepe bewogenheid mengen zich met die van vreugde en erkentelijkheid, nu ik na zes jaren van bittere scheiding weer in uw midden verschijn."

Wilhelmina was na de inval van de Duitsers in mei 1940 naar Engeland gevlucht en teruggekeerd naar Nederland tijdens de bevrijding van Brabant.

Te zien bij de NOS

Het programma NOS 80 jaar bevrijding: De eerste troonrede is te zien op NPO 1 van 10.15 tot 11.20 uur. De speciale zitting is ook via de stream op NOS.nl en in de app te volgen.

De troonrede stond in het teken van het herstel van het door oorlog zwaar getroffen Nederland. De koningin blikte terug op de oorlog, herdacht "de tienduizenden Joodse landgenoten die werden gemarteld en vermoord", én keek vooruit naar de wederopbouw en toekomst van het koninkrijk. Nederland moest zichzelf weer opbouwen vanuit de ruïnes van de oorlog, zo was de boodschap van de vorstin.

Kamervoorzitters

En die troonrede was heel belangrijk zegt Mei Li Vos, de huidige voorzitter van de Eerste Kamer. "Vijf jaar lang had Nederland geen democratie gehad. Vijf jaar lang konden we niet zelf besluiten hoe we wilden leven. We zijn een democratisch land. Dat is een deel van onze identiteit. Het was dus heel belangrijk dat in november 1945 de Eerste en Tweede Kamer weer bij elkaar konden komen."

Tachtig jaar na dat moment spreekt Mei Li Vos samen met de net verkozen Tweede Kamervoorzitter Thom van Campen de Staten-Generaal toe.

Kijk hier naar een fragment uit het Polygoonjournaal van 1945 van de eerste naoorlogse troonrede:

Wilhelmina hield haar eerste troonrede na de oorlog in november en niet zoals toen ook al gebruikelijk was op Prinsjesdag, de derde dinsdag van september. De reden is eenvoudig. Het lukte niet om zo kort na het einde van de oorlog alles weer op orde te krijgen.

Geen koets geen feestelijke kleding

De Eerste en Tweede Kamer waren niet compleet. Veertig Kamerzetels waren vacant. Enkele Kamerleden waren vermoord, andere gestopt met de politiek en de vertegenwoordigers van de NSB mochten niet terugkomen. Er werd een noodparlement ingesteld. De opengevallen zetels werden veelal opgevuld door mensen uit het verzet. Pas in het voorjaar van 1946 waren er weer verkiezingen en kreeg Nederland een nieuw parlement.

Niet alleen de maand was anders in 1945, ook de pracht en de praal van Prinsjesdag ontbrak. Geen Gouden Koets, geen feestelijk kleding. Koningin Wilhelmina vond dat niet gepast.

Met een hofauto kwam zij met haar dochter prinses Juliana en haar schoonzoon prins Bernhard aan bij de Ridderzaal. Ook de aanwezigen daar waren sober gekleed. Een krant schreef over "een stille vreugde in de residentie".

Vernieuwing

Wilhelmina spoorde het parlement aan "oude zekerheden en tradities in volle kracht te bewaren en anderzijds ruimte te laten voor een vernieuwing". Wederopbouw was niet slechts een terugkeer naar het vooroorlogse Nederland, er moest ook worden gekeken naar politieke hervormingen, vernieuwing in onderwijs en industrie en een nieuwe relatie met de koloniën.

"Te midden der verwoesting liggen hier de krachten voor herstel en vernieuwing en wij gorden ons tezamen aan om de verworvenheden te bewaren en de zwakheden te overwinnen", hield ze Nederland voor. "Te duur hebben wij onze vrijheid gekocht dan dat wij haar nu zouden misbruiken of verspillen."

Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog?

Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.