NOS Nieuws - Algemeen

Volgende week begint het laatste hoofdstuk van het verhaal dat zes jaar geleden aan het licht kwam. Ouders die in de toeslagenaffaire economische en emotionele schade hebben geleden, kunnen vanaf dinsdag op de website MijnHerstel compensatie vragen.

Inmiddels zijn 43.503 mensen erkend als slachtoffer. Zij hebben minimaal 30.000 euro gekregen en een brief met excuses van de overheid.

"Waar we nu nog voor staan, is de groep ouders compenseren voor wie deze compensatie niet toereikend is, bijvoorbeeld doordat zij hun baan of huis zijn verloren", zegt een woordvoerder van het ministerie van Financiën.

De toeslagenaffaire werd geboren uit de behoefte om fraude met overheidsgeld aan te pakken. Dat werd rond 2010 gezien als groot maatschappelijk probleem. Later bleek dat het veel minder voorkwam dan gedacht.

Uit de hand gelopen fraudejacht

De toeslagenaffaire werd in 2019 in de openbaarheid gebracht door RTL Nieuws en dagblad Trouw. Tweede Kamerleden als Renske Leijten (SP) en Pieter Omtzigt (destijds CDA, later NSC) brachten aan het licht dat honderden ouders onterecht als fraudeurs werden bestempeld door de overheid. Ze zouden met opzet te veel kinderopvangtoeslag hebben gekregen; later bleek dat dat vaak niet zo was.

Uit onderzoek werd duidelijk dat de overheid gebruik maakte van etnisch profileren en buitenproportionele boetes voor burgers. Inmiddels hebben 69.443 mensen zich gemeld als slachtoffer.

De toeslagenaffaire en de afhandeling daarvan leidden tot de val van het kabinet-Rutte III in 2021.

Zo'n vijftien jaar later is de hersteloperatie een dure onderneming geworden. De overheid heeft tot nu toe 3377 miljoen euro (of 3,37 miljard euro) uitgekeerd aan ouders en kinderen die slachtoffers werden van het anti-fraudebeleid.

Nieuwe kosten

De volgende stap van de hersteloperatie zal nieuwe kosten met zich meebrengen. Slachtoffers kunnen compensatie vragen voor leed en verlies, op basis van een lijst van 29 schadeposten. Zo kunnen "gebroken familiebanden" 2.000 euro opleveren, een kwijtgeraakte koopwoning tot 35.000 euro en gemiste carrièrekansen 20.000 euro.

MijnHerstel loopt parallel met de herstelroute van Stichting Gelijkwaardig Herstel, opgezet in samenwerking met prinses Laurentien. Het verschil ligt volgens het ministerie vooral in de manier waarop slachtoffers benaderd en geholpen worden.

"Geld kan nooit compenseren wat deze mensen hebben meegemaakt", zegt een woordvoerder van het ministerie. "We hopen dat ze door deze laatste fase wel erkenning ervaren en dat ze verder kunnen met hun levens."

Veel ouders zijn niet tevreden met de oplossing. Er is volgens hen geen manier om compensatie te krijgen voor kosten die zij niet kunnen bewijzen. De fraudejacht leidde soms tot uithuisplaatsing van kinderen, verlies van werk en mentale problemen. "Dit speelt al heel lang. Als je moest verhuizen, je dakloos raakte en je papieren kwijt bent, hoe kan je dat dan allemaal aantonen?", zegt gedupeerde Anne Marie.

Het ministerie van Financiën heeft er een groot punt van gemaakt dat de hersteloperatie zou worden ontworpen samen met de slachtoffers, maar volgens veel ouders is er weinig gedaan met hun adviezen.

'De overheid is de dader'

Karima Ouadid kreeg in 2022 een brief met excuses van toenmalig premier Rutte. "U bent geen fraudeur met de kinderopvangtoeslag", staat er onder meer in. "Je wordt ziedend van zo'n brief, want wij weten dat we geen fraudeurs zijn. Het is een slag in het gezicht", zegt Ouadid.

Ze vertelt dat ze een gelukkig leven leidde samen met man en kinderen. De overheid bestempelde haar als fraudeur in verband met een toeslag voor de buitenschoolse opvang. "We gingen van financieel onafhankelijk tot onze auto die in beslag werd genomen en dat er deurwaarders op de stoep stonden, omdat we zulke grote schulden bij de overheid hadden opgelopen."

Ouadid is kritisch over het feit dat het ministerie van Financiën verantwoordelijk is voor MijnHerstel. "De overheid is hier de dader. Het is krom dat zij gaan bepalen wat mijn leed en schade is geweest", zegt Ouadid.

Die kritiek kwam ook naar voren in het onderzoek van de commissie-Van Dam dit jaar. Slachtoffers moeten een schikkingsvoorstel krijgen "van een onafhankelijk persoon" en niet van het ministerie, vond de commissie.

Compensatie binnen twee jaar

Het ministerie zegt in een reactie zich te hebben ingespannen om de adviezen van gedupeerden mee te nemen in de nieuwe route, maar alle suggesties van alle ouders meenemen, blijkt onmogelijk.

Mensen die zijn erkend als slachtoffer kunnen zich vanaf volgende week inschrijven op MijnHerstel. Doel van het ministerie is dat alle slachtoffers binnen twee jaar zijn gecompenseerd voor economische en emotionele schade.

(Uit privacy-overwegingen wilden niet alle geïnterviewden voor dit artikel met hun achternaam worden genoemd. Die naam is wel bekend bij de redactie).

Elektronische dansmuziek is enorm populair in China. Honderden miljoenen gaan er in om, maar door corona heeft de sector een flinke klap gehad. Veel clubs moesten de deuren sluiten en internationale dj's die vroeger meerdere keren per jaar invlogen, konden thuisblijven.

Langzaam herpakt de sector zich. Met dit weekend een primeur: het bekende Belgische festival Tomorrowland houdt de eerste editie in China. Dat gebeurt in Shanghai, onder de naam "The Magic of Tomorrowland." Zelfs "de verrassingsafterparty was volgens mij binnen 1 minuut uitverkocht," zegt de Nederlandse dj Don Diablo (echte naam Don Pepijn Schipper).

Alleen in China

In vijf maanden is een heel complex uit de grond gestampt in het centrum van Shanghai. "Dat kan alleen in China," zegt Don Diablo lachend. Het feest is uitverkocht met 11.000 tickets, al zou het terrein makkelijk het drievoudige aankunnen.

Tomorrowland, dat bekend staat om het visuele spektakel, presenteert in China het thema "Papieren Wereld". "Papier is een van de vier grote uitvindingen van China, en daarom zie je hier overal elementen van papier, schrift en kalligrafie," legt Clinton Lau uit, de lokale organisator. "Elke letter is handgeschilderd," voegt hij trots toe.

Het moet het begin zijn van een langdurige culturele uitwisseling. Don Diablo is daar al mee begonnen. "Vanavond heb ik een speciale gast, een rapper uit China, die op mijn muziek gaat rappen in het Mandarijn", verklapt hij. Fans keken heel erg uit naar dat optreden, vooral "die synergie van elektronische muziek en rap," zei er eentje blij.

Don Diablo is niet de enige Nederlandse artiest die graag in China komt. Nagenoeg alle grote Nederlandse dj's treden al jaren op in China. Vorig jaar was China voor hen de populairste bestemming in Azië. Dat is niet gek, want er valt extreem goed te verdienen en de fans zijn uitbundig. "Ik zag net al een auto rijden die helemaal beplakt was met stickers van mij," zegt Don Diablo.

Censuur

Voor buitenlandse artiesten is het niet makkelijk om zomaar op te treden in China. Entertainment in China is onderhevig aan strenge censuur en de wetten zijn de laatste jaren flink aangescherpt. Zo is obsceniteit bij wet verboden en mogen "de eer en de belangen van China" niet geschaad worden.

Buitenlandse artiesten moeten een vergunning aanvragen voordat ze mogen optreden. De muziek die ze willen spelen, moet goedgekeurd worden. Zingen of rappen ze over seks of drugs of gebruiken ze veel scheldwoorden, dan komt die goedkeuring misschien wel nooit.

Voor dj's is het relatief makkelijk om een vergunning te krijgen, omdat in hun muziek weinig tekst voorkomt. "Er zijn natuurlijk bepaalde dingen die je niet kan doen in China," zegt Don Diablo, "maar ik scheld zelf ook niet veel in de microfoon, dus op zich ben ik vrij safe." Hij hoeft z'n set in principe dus niet aan te passen, vertelt hij.

Weglopen

Er zijn verschillen tussen het Nederlandse en het Chinese publiek op feesten, merkt de Chinese dj Meguru. "Mensen in Amsterdam dansen altijd wel. Maar als je in China slechte muziek draait, loopt iedereen weg."

Deze avond ging het publiek helemaal los bij haar set. Toch wil ze graag optreden in Europa. "Het festival waar ik het liefst wil draaien is eigenlijk niet Tomorrowland, maar Awakenings," bekent ze.

Maar niet voor iedereen is naar Europa gaan voor een feest te betalen. "Ik ben superblij dat Tomorrowland naar China is gekomen," zegt een meisje met een choker. "Ik hoop dat de wereldklasse die Tomorrowland brengt ook de Chinese industrie kan inspireren," voegt ze toe.

Het luchtverkeer boven Eindhoven Airport is verstoord. Daarom is de luchthaven dicht en worden vluchten omgeleid, onder meer via Brussel.

Het is niet bekend waardoor het luchtruim is verstoord. Tegen de NOS bevestigt Eindhoven Airport dat het luchtruim boven het vliegveld dicht is.

Eerder vandaag maakte het ministerie van Defensie bekend dat er gisteravond drones werden gesignaleerd boven vliegbasis Volkel. Personeel van de Koninklijke Luchtmacht heeft toen geprobeerd die neer te halen.

Het is onbekend of de problemen op Eindhoven Airport ook te maken hebben met drones.

Glühwein, lebkuchen en gepofte kastanjes: de Duitse binnensteden zijn weer gevuld met traditionele kerstmarkten. Na de aanslag op een kerstmarkt in Maagdenburg vorig jaar zijn de veiligheidseisen verhoogd. Enkele kleine kerstmarkten konden daarom niet doorgaan, andere worstelen met de vraag hoe de kerstmarkt zijn gemoedelijke sfeer kan behouden.

Op het plein naast de wereldberoemde Dom van Keulen heerst de kerststemming al volop. Op een podium zingt een kinderkoor 'Kling, Glöckchen, klingelingeling', terwijl vanuit houten hokjes bio-braadworst, handgemaakte blokfluitjes en kerstballen worden verkocht. Met 150 kraampjes behoort de Keulse kerstmarkt tot de grootste van Duitsland.

De eerste voorbereidingen begonnen al in februari, vertelt woordvoerder Birgit Grothues. Veiligheid is daarbij een belangrijk thema: "We stemmen alles af met de lokale autoriteiten en hebben ook eigen beveiligers ingehuurd."

Beweegbare barricade

Het plein ligt deels verhoogd, wat de markt enigszins beschermd tegen kwaadwillenden met een voertuig. Naar aanleiding van de aanslag in Maagdenburg zijn er maatregelen genomen bij de enige weg voor voertuigen naar het plein. "Die moet toegankelijk zijn voor hulpdiensten en leveranciers. Daarom is er nu een beweegbare barricade gebouwd."

In Maagdenburg misbruikte aanslagpleger Taleb A. precies zo'n toegangsweg, door met zijn auto op hoge snelheid de kerstmarkt op te rijden. Er vielen zes doden en ruim driehonderd gewonden. A. staat op dit moment terecht voor meervoudige moord. Hij zou zich hebben gekeerd tegen de vermeende islamisering van Duitsland.

Uitgerekend voor de kerstmarkt in Maagdenburg dreigde dit jaar afgelasting, omdat het veiligheidsplan volgens de deelstaat tekortschoot. Met meer betonblokken en een verbodszone voor zware voertuigen kon de markt toch open. De stad investeerde een kwart miljoen aan nieuwe maatregelen.

Zulke kosten drukken op de organisatie van de wintertraditie. In Overath, een stadje ten oosten van Keulen, is de kerstmarkt afgelast na onenigheid over wie de kosten moest dragen. De stad Kerpen heeft de kerstmarkt omgedoopt tot een kleinere eetmarkt, zodat er minder veiligheidsmaatregelen nodig zijn.

In dubio: gaan of niet gaan?

De anti-terreurblokkade valt bezoekers van Keulse kerstmarkt bij binnenkomst op. "Toen ik hier aankwam, dacht ik toch even: kan hier een auto komen en hoe? Maar nee dus!" zegt de Nederlandse Jolande. "Je ziet vooral aan de buitenkant dat het is veranderd. Daar zie je ook meer politie", zegt Bärbel uit Oldenburg.

Veel bezoekers zijn er vrij gelaten onder. "Ik laat het feest niet afpakken door een ingebeeld gevaar", zegt de gepensioneerde Torsten uit Bonn. "Het plezier gaat weg als je het gevoel hebt dat je hier alleen onder politiebeveiliging kunt rondlopen."

De Keulse student Imara heeft wel getwijfeld om te gaan. "Ik zat in dubio: is het veilig om te gaan? Als ik niet ga, wint de angst." Buiten het marktterrein vindt een vrouw dat de kerstmarkt zijn onschuld heeft verloren. "Vroeger was het gemoedelijker, nu kijken mensen elkaar wantrouwend aan." Veilig voelt ze zich niet op de kerstmarkt, omdat iedereen een mes in de tas kan meenemen.

Gemoedelijkheid behouden

De mogelijke veiligheidsmaatregelen zijn ook in Keulen beperkt. Toegangspoortjes en tassencontrole zijn niet mogelijk, vanwege de hoge bezoekersaantallen en de hoeveelheid ingangen. Ook zijn er op het plein uitgangen van parkeergarages, die toegankelijk moeten blijven.

De vriendinnen Kissy, Bärbel en Kristien halen hun schouders op. "Het hoort erbij", zeggen ze. Volgens Birgit Grothues van de organisatie is het goed gelukt om de gemoedelijkheid te behouden. "Doordat de veiligheidsmaatregelen niet te zichtbaar zijn", zegt ze.

Sinds de aanslag op de kerstmarkt in Berlijn in 2016 is men al meer gewend geraakt aan hekken en betonblokken, vervolgt ze. Bovendien lijden de bezoekersaantallen er niet onder. "Wij ontvangen in vijf weken zo'n vier tot vijf miljoen bezoekers, ook veel Nederlanders."

Student Imara heeft geen spijt van haar besluit om toch te gaan. "Het is gewoon cool om hier rond te dwalen met een warme punch in je hand. Dat is Kerst."

Het is de bijna tweehonderd aanwezige landen een dag na het verstrijken van de deadline toch gelukt tot een klimaatakkoord te komen. Dat gebeurde nadat de EU overstag ging en de voorzitter over de bezwaren van Colombia heenstapte. Dat land maakte tijdens een chaotische slotzitting bezwaar tegen de deal.

In het akkoord zijn met name afspraken gemaakt over geld voor aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering. De EU lag tot het laatste moment dwars, omdat er met geen woord wordt gerept over het verminderen van CO2-uitstoot, terwijl dat wel de veroorzaker is van klimaatverandering.

Colombia uitte op het laatste moment ook bezwaren over het onvermeld laten van de noodzaak om het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen.

Toen de EU uiteindelijk ging, kon de voorzitter afhameren. Dus toch liever een "zwakke deal", zoals Eurocommissaris Hoekstra van Klimaat het concept gisteren noemde, dan geen deal. Na het afhameren ging Colombia nog dwars liggen, maar de voorzitter besloot dat dat een besluit niet in de weg hoefde te staan.

Tegen persbureau Reuters zei Hoekstra kort voordat het akkoord werd gesloten, dat de EU graag meer had gehad. "De deal is een stap in de goede richting. We hadden liever meer ambitie op alles gehad. Maar we zetten hiermee wel een belangrijke stap voorwaarts als het om het financieren van aanpassing aan klimaatverandering gaat."

Voor ontwikkelingslanden zijn deze aanpassingen belangrijk, omdat zij de meeste last gaan hebben van klimaatverandering. Zij moesten veel toegeven, maar gingen uiteindelijk toch ook akkoord.

Onvrede bij EU

Dat de EU grote moeite heeft met het akkoord, blijkt wel uit het feit dat tot op het laatste moment is onderhandeld. Achter de schermen is te horen dat vooral Frankrijk zich tot op het laatst verzette tegen de slottekst, uit onvrede over het gebrek aan plannen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken.

Het is opvallend dat juist Frankrijk die rol speelde binnen het Europese blok. Zo'n twee weken geleden waren het diezelfde Fransen die met succes eisten dat Eurocommissaris Hoekstra zijn klimaatdoel zou afzwakken.

Ondanks de ergernis over het ontbreken van een plan om fossiele brandstoffen af te bouwen, of manieren om de opwarming van de aarde onder de 1,5 graad Celsius te houden, klonk uiteindelijk ook bij de EU-delegatie applaus.

Niks over steenkool, olie, gas

Twee weken vergaderden ministers en delegaties in Brazilië. Deze top had, in tegenstelling tot voorgaande toppen, geen duidelijk thema. Het ging onder meer over aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering, geld daarvoor, geld voor fondsen voor klimaatschade, koolstofmarkten, een speciaal bossenfonds en rechtvaardigheid in de energietransitie.

Fossiele brandstoffen stonden niet op de agenda. Een groep landen, waaronder Nederland, probeerde wel meermaals daar aandacht voor te vragen.

Demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei maakte bekend volgend jaar samen met Colombia een top over het afbouwen van fossiele brandstoffen te organiseren. Maar het is landen dus niet gelukt afspraken hierover in het akkoord te krijgen. Een groot deel van de olielanden lag dwars. Met name Saoedi Arabië bleek tegen elke vermelding van fossiele brandstoffen.

Ook over bossen geen akkoord

Naast het verbranden van fossiele brandstoffen is het kappen van oerwoud een oorzaak van het opwarmen van de aarde. Brazilië wilde plannen maken om ontbossing tegen te gaan. Daarom organiseerde het land de top in Belém, een stad in het Amazonewoud.

Voorafgaand aan de top lanceerde Brazilië een 'bossenfonds'. Landen met oerwoud krijgen vanuit dat investeringsfonds geld als ze ontbossing tegengaan. Uiteindelijk moet het fonds ruim 100 miljard euro gaan bevatten.

Tot dusver is een kleine 6 miljard euro opgehaald. Om het fonds van de grond te krijgen moet er dus nog fors meer geld bij komen.

Er werd ook een 'routekaart' tegen ontbossing beloofd, maar omdat ook daar de aanwezige landen het niet over eens werden, bereikte ook die niet het eindakkoord. Voor zowel bossen als fossiele brandstoffen moeten er aparte stukken worden behandeld, zonder officiële status.

Inheemse leiders

President Lula koos niet alleen voor de Amazone vanwege het regenwoud maar ook voor inheemse inspraak. In de Amazone wonen honderden stammen die afhankelijk zijn van het regenwoud zijn en er ook voor zorgen. Inheemse bewoners konden nu afreizen naar de top, wat ze in groten getale deden.

Door hen werd voor het eerst in jaren weer gedemonstreerd. Bij vorige toppen was dat lastiger omdat ze plaatsvonden in landen met autoritaire regimes, zoals Egypte, Dubai en Azerbeidzjan.

Het is de vraag hoe inheemse groepen op het akkoord zullen reageren, nu geen akkoorden zijn gesloten over zowel de oorzaak van klimaatverandering als over ontbossing.

De Braziliaanse president Lula ontmoet inheemse leiders op de klimaattop:

De deal leek al rond op de klimaattop in Brazilië, totdat in de vergadering waar het akkoord zou worden afgehamerd Colombia bezwaar maakte.

In de zaal, waar al verschillende onderwerpen afgehamerd waren, nam Colombia het woord en zei dat het geen deal kan sluiten als er in de tekst niets wordt gezegd over steenkool, olie en gas. De uitstoot van die fossiele brandstoffen is de voornaamste veroorzaker van klimaatverandering, maar olielanden blokkeren al dagen dat daar naar wordt verwezen.

Geschorst

De Braziliaanse voorzitter heeft de vergadering geschorst en zal nu zijn uiterste best moeten doen om toch nog overeenstemming te bereiken.

De top zou gisteren al eindigen, maar er was nog geen akkoord. Ministers en delegaties stonden al klaar om te vertrekken. Verschillende cruiseschips, waar veel aanwezigen op sliepen, zouden ook na vandaag niet meer beschikbaar zijn.

In Brazilië is het vier uur eerder, waardoor er nog tijd is om voor middernacht tot een akkoord te komen. Maar de tijd dringt, zeker omdat er consensus moet zijn tussen alle landen.

Colombia kondigde gisteren samen met Nederland aan in april volgend jaar een meerdaagse top te organiseren over fossiele brandstoffen. Daarop moeten landen met elkaar bespreken op welke manieren fossiele brandstoffen kunnen worden afgebouwd.

In Marseille hebben duizenden mensen meegelopen in een stille tocht om de 20-jarige Mehdi Kessaci te herdenken. Hij werd vorige week op klaarlichte dag doodgeschoten door twee onbekenden op een scooter toen hij zijn auto op straat parkeerde.

Kessaci werd vermoedelijk vermoord omdat zijn oudere broer een prominente activist is, die al jaren strijdt tegen bendes en drugsgeweld in Marseille. De daders zijn nog niet opgepakt. De zaak heeft in Frankrijk tot grote verontwaardiging geleid.

Volgens de lokale politie namen vanmiddag ongeveer zesduizend mensen deel aan de stille tocht. Op spandoeken was onder meer te lezen "Gerechtigheid voor Mehdi" en "politieke wil voor onze buurten". Ook legden mensen bloemen neer op de plek waar Kessaci werd vermoord.

De Franse justitie gaat ervanuit dat deze moord gepleegd is in opdracht van drugscriminelen, om Kessaci te waarschuwen dat hij zijn activisme op te geven.

De moord heeft de strijd van Marseille tegen drugsgeweld opnieuw bovenaan de politieke agenda geplaatst. Zondag belde president Macron de 22-jarige Amine Kessaci, de oudere broer van Mehdi die de bekende activist is, om zijn steun te betuigen en te benadrukken dat hij niet alleen staat in deze strijd.

Blijven vechten

Amine Kessaci, opgegroeid in het noorden van Marseille, voert al jaren strijd tegen drugscriminelen en bendes die jongeren inzetten voor liquidaties. Hij leidt een organisatie die gezinnen ondersteunt die een kind hebben verloren door drugsgeweld. Ook probeert hij via die organisatie jongeren weg te houden van de drugswereld.

Amine wordt zelf ook bedreigd. Een maand geleden kreeg hij politiebescherming en werd hij naar een veilig adres buiten Marseille gebracht, nadat hij een boek had geschreven met verhalen van slachtoffers van de drugshandel in de stad. En bij de begrafenis van zijn jongere broer moest hij een kogelvrij vest dragen.

Eerder verloor Amine ook zijn oudere broer. De 22-jarige Brahim werd in 2020 vermoord. Zijn lichaam werd later in een uitgebrande auto gevonden. Brahim was actief in het drugscircuit, en zijn moord wordt gezien als een afrekening.

"Mijn broers zijn dood, maar jullie zijn allemaal hier", zei Amine vandaag bij de stille tocht. "Ik weet niet hoe mijn leven eruit zal zien, maar ik weet wel dat ik jullie, en jullie langdurige inzet, nodig heb. Vechten betekent leven."

49 liquidaties

Amine Kessaci heeft herhaaldelijk tegen Franse media gezegd dat hij ondanks alle intimidatie zijn strijd tegen drugscriminaliteit niet zal opgeven. Marseille kampt al jaren met aanhoudend drugsgeweld. In 2023 waren er in de stad 49 liquidaties die verband hielden met het drugsmilieu.

De Franse autoriteiten kijken met zorgen naar het door drugsgeweld geteisterde Marseille. De ministers van Justitie en binnenlandse Zaken vergelijken de drugscriminaliteit in de stad met terrorisme. Zij willen extra maatregelen om de drugshandel terug te dringen, onder meer door preventie en betere voorlichting aan jongeren.

Ook de burgemeester van Marseille, Payan, liep vandaag mee. Hij noemde de moord een "verschrikkelijke wending" en eiste meer politie-inzet. Europarlementariër Raphaël Glucksmann was er ook bij. Hij zei: "We mogen ons niet beperken tot één dag van mobilisatie. Het is een voortdurende strijd."

Een boom kan in zijn leven tot wel 60.000 euro aan voordeel opleveren. Dat zegt het Norminstituut Bomen. De stichting, die het belang van bomen behartigt, heeft door onderzoeksbureau Rebel laten becijferen wat het boomkroonvolume (alle takken en bladeren samen) per kubieke meter oplevert in een wijk of stad.

Mensen in boomrijke buurten zijn gezonder. Bewoners van groene wijken wandelen en fietsen vaker, wat leidt tot minder overgewicht, minder stress en dus lagere zorgkosten, volgens het instituut. Dat is al vaker door onderzoekers bevestigd, recent nog door de Universiteit Utrecht.

Boomkroonvolume

Ook zorgen bomen in de buurt voor luchtzuivering, verkoeling, meer natuurbeleving en leggen ze koolstof en water vast. Van die positieve effecten zijn kerngetallen. En die heeft Rebel gebruikt om te becijferen dat een kubieke meter boomkroonvolume - want de voordelen zitten vooral in het bladerdak - jaarlijks zo'n 2,52 euro oplevert.

Of zo'n hard cijfer op de voordelen van meer loof in de buurt valt te plakken, betwijfelt Gert-Jan Nabuurs, hoogleraar Europees Bos aan de Wageningen Universiteit. "Als er een park is in de stad dan trekt dat mensen aan die hardlopen. Maar of je door meer bomen in je straat ook meer gaat bewegen.... In wijken met meer groen zie je wel dat mensen minder psychische klachten hebben, dat blijkt uit eerder onderzoek."

Bovendien staan bomen vaker in welgestelde wijken dan in arme wijken, beaamt directeur Marc Meijer van het Norminstituut Bomen. Toch zijn er onder de streep wel degelijk positieve gezondheidseffecten, zeggen Nabuurs en zijn collega Cecil Konijnendijk, onderzoeker en adviseur bij het Natured Bases Solutions Institute en buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van British Columbia in Vancouver, Canada.

Beter leren met bomen

Zicht op bomen zorgt bijvoorbeeld voor ontspanning en verhoogt het leervermogen, weet Konijnendijk, die de 3-30-300 vuistregel introduceerde in 2021. Die houdt in dat mensen uitzicht moeten hebben op minimaal drie volwassen bomen vanuit hun woning, dat 30 procent van elke buurt bedekt moet zijn met boomkronen en dat binnen een straal van 300 meter een park of ander openbaar groengebied moet zijn, wil er sprake zijn van een gezonde leefomgeving.

De 3-30-300 regel is een standaard geworden voor groenbeleid van gemeentes. Konijnendijk zegt dat er steeds meer empirisch onderzoek komt naar de gezondheidseffecten van bomen. "In de Amerikaanse stad Louisville zie je nu dat ze bomen gaan toevoegen in arme wijken. Daar kijken ze vervolgens hoe het gaat met hart- en vaatziekten in de wijk. De eerste resultaten zijn positief. Je ziet dat mensen meer lopen en minder last van de hitte hebben."

Nieuwe driedimensionale norm

Volgens het Norminstituut Bomen is het belangrijk dat er een landelijke norm komt die kijkt naar het boomkroonvolume in plaats van naar het aantal bomen of het percentage groen per vierkante kilometer. Meijer: "Je moet vooral kijken hoeveel kubieke meter bladerdak er is. Een boom is niet plat en twee dimensionaal. Een grote eik is iets anders dan een sprieterig jong stammetje met een paar bladeren aan de zijkant."

Met de norm van een minimumaantal kubieke meter boomkroonvolume per vierkante kilometer wil de stichting gemeentes handvatten bieden om goede plannen te maken voor gezonde nieuwe wijken, buurten of steden.

Gemeentes staan voor een enorme bouwopgave vanwege het woningtekort, zegt Meijer. "Nu hanteren gemeentes vaak eigen normen voor het aantal vierkante meters groen per buurt. En die worden vervolgens naar beneden bijgesteld als andere belangen zwaarder wegen. Een landelijke norm ontbreekt."

Prijskaartje

Het koppelen van een prijskaartje aan de voordelen van het bladerdak heeft nog een belangrijk voordeel, schetst Meijer.

"Nu wordt vaak gezegd: deze bomen moeten wijken want er komt een woonwijk of een nieuwe weg en dat levert ons 'zoveel' op. Hierdoor kun je er wat tegenover zetten: bomen leveren ook wat op."

Het Britse mediabedrijf DMGT, eigenaar van de krant Daily Mail, heeft een miljoenendeal gesloten om concurrent The Telegraph over te nemen. Het mediabedrijf wordt overgenomen voor 500 miljoen pond, zo'n 568 miljoen euro. De Daily Mail en The Telegraph zijn allebei rechtse kranten.

The Telegraph zou eerst over worden genomen door de Amerikaanse investeerder RedBird en de investeerder IMI uit de Verenigde Arabische Emiraten.

In mei was er een 'principeakkoord' gesloten voor een overname van 500 miljoen pond, maar vorige maakte RedBird bekend dat het het bod had ingetrokken.

Buitenlandse invloed

De twee investeerders sloten in 2023 onder de noemer RedBird IMI een deal voor overname, maar daar ging de toenmalige Conservatieve Britse regering voor liggen. De regering was bang dat de onafhankelijkheid van The Telegraph in het geding kwam door de banden met Abu Dhabi. Medewerkers van de krant hebben zich ook kritisch uitgelaten over RedBirds banden met China.

Een andere structuur, met een kleinere rol voor IMI, moest ervoor moeten zorgen dat de Britse regering - nu geleid door Labour - dit keer wel akkoord zou gaan. Volgens persbureau Reuters leidden het trage goedkeuringsproces en de interne weerstand bij The Telepgraph tegen de overname ertoe dat het bod uiteindelijk werd ingetrokken.

500 miljoen pond

Nu heeft DMGT met RedBird IMI afgesproken om de The Telegraph voor hetzelfde bedrag over te nemen. RedBird IMI zou al 500 miljoen pond hebben uitgegeven om openstaande schulden van de krant af te lossen.

De komende tijd zal er verder onderhandeld worden over de voorwaarden van de deal en worden documenten opgesteld voor goedkeuring van de overheid. Beide partijen verwachten dat de deal snel wordt afgerond en goedgekeurd.

De redactie van de Britse krant zal onafhankelijk blijven van andere titels onder DMGT, stelt het mediabedrijf. "Onder onze leiding zal The Daily Telegraph uitgroeien tot een wereldwijd merk, net zoals Daily Mail."

In één maand tijd zijn in twee Sudanese steden 23 kinderen overleden door ernstige ondervoeding, meldt de medische organisatie Sudan Doctors Network op basis van veldwerkers. Die cijfers zijn vermoedelijk het topje van de ijsberg, omdat de voedselsituatie in grote delen van het land al langere tijd dramatisch is. Het komt zelden voor dat harde cijfers over hongerdoden worden vastgesteld.

Daarnaast is er nauwelijks zicht op de actuele situatie in het door oorlog verscheurde land, omdat journalisten en andere onafhankelijke waarnemers er nauwelijks toegang hebben.

De kinderen stierven in de steden Diling en Kadugli in de zuidelijke deelstaat Zuid-Kordofan, die ongeveer twee keer zo groot is als Nederland. In de deelstaat wordt de laatste tijd hevig gevochten tussen het regeringsleger en RSF-rebellen.

De organisatie meldt dat de sterfgevallen het gevolg zijn van ernstige acute ondervoeding en een gebrek aan essentiële voorzieningen. Door een blokkade kan voedsel steden en dorpen niet bereiken, waardoor tienduizenden levens in gevaar lopen. RSF belegert de stad Kadugli al maanden.

Grootste humanitaire crisis

In de stad Kadulgi heeft de IPC, de voedselwaakhond van de VN, in november officieel hongersnood vastgesteld.

Die term wordt zelden gebruikt; het is pas de vierde keer in deze eeuw dat wereldwijd zo'n alarmerende situatie werd vastgesteld.

Ook Diling zou te maken hebben met ernstige voedseltekorten, maar daar heeft de IPC nog geen hongersnood uitgeroepen, wegens gebrek aan beschikbare informatie.

Front verplaatst zich

In Darfur, het westen van Sudan, kwamen in augustus dertien kinderen door honger om het leven in een vluchtelingenkamp. Op sommige plekken in het land is het aantal ondervoede kinderen in een jaar tijd verdubbeld.

In Zamzam, een veel groter kamp, zou vorig jaar elke twee uur een kind zijn gestorven. De situatie is waarschijnlijk het slechtst in Darfur, waar de paramilitaire RSF de dienst uitmaakt.

In Sudan woedt al 2,5 jaar een oorlog, die door de VN is uitgeroepen als de grootste humanitaire crisis ter wereld. Nu recent ook El-Fasher, het laatste bolwerk van het regeringsleger in Darfur, is gevallen, heeft het front zich verplaatst naar het oosten, in de richting van de hoofdstad Khartoem.

Een paar maanden geleden kreeg het leger daar weer de macht in handen, maar de vraag is of dat zo blijft. "Geen enkele burger is veilig in Sudan, dus ook niet in de hoofdstad", zegt Mohamed Osman, Sudan-onderzoeker bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. "Er kan van alles gebeuren."

Volgens cijfers van de VN heeft de oorlog al aan ruim 40.000 mensen het leven gekost. Hulporganisaties zeggen dat het werkelijke aantal nog vele malen hoger is. Al meer dan 14 miljoen mensen zijn gedwongen hun huis te verlaten. Ook lijdt de helft van de bevolking honger.

Hongersnood

Hongersnood gaat bijna altijd gepaard met conflict. In Sudan woedt al 30 maanden oorlog. Het regeringsleger staat tegenover strijdgroep RSF. Ondertussen hebben zich ook andere gewapende groepen aangesloten. Die worden weer gesteund door verschillende landen, vooral de Golfstaten. De RSF weet zich gesteund door de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en wordt van wapens voorzien via Libië en Tsjaad.

Een van de doelen van het uitroepen van een hongersnood is dat er meer hulp komt. Want er zijn wel mogelijkheden, ook als internationale hulp maar beperkt naar binnen kan. Zo zijn er veel lokale soepkeukens.

De term witte wereld is echt overdreven, maar er gaat morgen wel sneeuw vallen. Op de meeste plaatsen blijft het niet liggen en op de plekken waar het wel even wit wordt, smelt de sneeuw binnen een paar uur weer weg.

De neerslag begint komende nacht in het zuidwesten. Daar valt een mix van regen en natte sneeuw. De neerslag breidt zich uit in noordoostelijke richting, waardoor er vroeg in de ochtend in het westen en midden van het land hier en daar wat sneeuwdrab op weilanden en auto's kan liggen.

De kans dat ook de wegen dan nog wit zijn, is niet groot. Hoewel het bij de neerslag vannacht wel enigszins oppassen blijft.

Zondagmiddag mogelijk kort 'echt even wit'

Morgenochtend is het een tijdje droog, maar het blijft wel tamelijk bewolkt. De temperatuur loopt op tot maximaal een graad of 3. In de middag gaat het dan weer regenen, als eerste in het zuidwesten.

Dieper landinwaarts en op weg naar het noordoosten valt eerst ook natte sneeuw. Mogelijk dat het later in de middag in het noordoosten dan echt even wit kleurt. Tijdens de neerslag is het maar 1 graad.

Tegelijkertijd zien we in het zuidwesten de temperatuur verder oplopen en ook in het noordoosten blijft het kwik in de nacht naar maandag boven nul. Als de neerslag stopt, of minder actief wordt, zal eventueel gevallen vaste neerslag - sneeuw- weer vrij vlot wegsmelten.

Tot zover koning winter, voor dit moment.

Bij Israëlische luchtaanvallen op Gaza zijn zeker twintig doden gevallen. Dat melden lokale autoriteiten. Het Israëlische leger bevestigt op X luchtaanvallen te hebben uitgevoerd, nadat Hamas volgens Israël afspraken in het staakt-het-vuren had geschonden.

Op Telegram schrijft het Israëlische leger dat een "gewapende terrorist" de gele lijn, waarachter het Israëlische leger zich volgens de afspraken in de wapenstilstand met Hamas heeft teruggetrokken, overschreed.

Vervolgens schoot de man volgens Israël op Israëlische militairen. Daarbij raakte niemand gewond. Het leger plaatste op X een filmpje waarop te zien is hoe een man wordt neergeschoten. Israël spreekt van "een flagrante" schending van het bestand, waarna het besloot tot de bombardementen op Gaza.

De gevolgen van luchtaanvallen in Gaza in beeld:

Een Hamas-functionaris weerspreekt tegenover persbureau Reuters de Israëlische lezing en zegt dat het land "een excuus om te doden" zoekt. Hamas blijft volgens hem toegewijd aan het staakt-het-vuren.

Aanval op auto

De bommen vielen op onder meer de stad Deir al Balah en het vluchtelingenkamp Nuseirat, schrijft Wafa. Verder werden bij een aanval op een voertuig in Gaza-Stad zeker vijf mensen gedood, meldt nieuwszender Al Jazeera.

Een verslaggever van Al Jazeera zegt dat de aanval plaatsvond in een gebied waar ontheemde families verblijven, die zijn teruggekeerd naar Gaza-Stad na het ingaan van het bestand. "Het is een druk gebied, met veel straatverkopers", aldus de journalist. Er zou geen waarschuwing zijn gegeven voor de aanval. "Het kwam dus vanuit het niets, en leidde tot veel paniek en angst."

Sinds het staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël op 10 oktober is ingegaan worden nog geregeld gevechten en bombardementen op Gaza gemeld. Zo werden er woensdag nog 25 Palestijnen gedood bij luchtaanvallen op Gaza-Stad en Khan Younis.

Vijftig jaar geleden, op 22 november 1975, werd Juan Carlos uitgeroepen tot koning van Spanje, nadat het land 36 jaar lang geregeerd was door generaal Franco. Sindsdien is Spanje een constitutionele monarchie.

Zo vanzelfsprekend als in andere landen is dat niet. Volgens historicus Kemal Rijken, die een boek schreef over Europese monarchieën vanaf 1940, heeft dat te maken met "een aantal scharnierpunten" in de geschiedenis van Spanje.

De Spaanse koning Alfonso XIII ging in 1931 in ballingschap nadat de linkse republikeinen de verkiezingen hadden gewonnen en de republiek uitriepen. In 1936 kwamen militairen in opstand tegen de linkse regering, wat leidde tot de Spaanse burgeroorlog, die na drie jaar eindigde met een overwinning van rechts en de vestiging van de Franco-dictatuur. Generaal Franco herstelde de monarchie in naam, maar met hemzelf als alleenheerser bij afwezigheid van de koning. En die bleef in ballingschap.

Don Juan

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog kondigde Alfonso's zoon en troonopvolger Don Juan aan dat hij wilde terugkeren naar Spanje en koning wilde worden. Maar dan alleen als Spanje een constitutionele monarchie zou worden naar Brits, Nederlands of Scandinavisch model, met aan het hoofd van het land een koning die zich moet houden aan de grondwet.

"Franco was daartegen", vertelt Rijken. "Hij moest niets van de liberale Don Juan hebben, maar wist dat hij iets met het koningshuis moest doen." Met het oog op zijn nalatenschap sloot Franco een akkoord met Don Juan, waarin werd afgesproken dat diens oudste zoon, prins Juan Carlos, de troon zou bestijgen na Franco's dood.

Juan Carlos werd op 10-jarige leeftijd onder de vleugels van Franco genomen, zegt Rijken. "En tijdens de schaarse contactmomenten met zijn vader werd hem de noodzaak van een democratisch Spanje bijgebracht."

In de jaren 60 werd Juan Carlos steeds zichtbaarder: hij verscheen bij officiële gelegenheden, trouwde met de Griekse prinses Sophia en kreeg kinderen. "De contouren van een koninklijk gezin toonden zich, en het zag er dan ook naar uit dat als Franco zou overlijden, Juan Carlos het direct kon overnemen."

Dat gebeurde op 22 november 1975, twee dagen na Franco's dood. "Als koning toonde Juan Carlos zich vrijwel direct een democraat", vertelt Rijken. "Hoewel er nog een rechts-autoritaire regering was, wist hij hun vertrouwen te winnen en de toenmalige premier aan de kant te zetten. De sociaaldemocraat Adolfo Suárez, die openstond voor een nieuw bestel, verving hem en won de eerste parlementsverkiezingen na Franco glansrijk."

Transición

In 1978 volgde een referendum over de constitutionele monarchie. Daarin werd gekozen voor een democratische grondwet met een monarch zonder politieke macht.

"Maar een heel belangrijk punt", tekent Rijken daarbij aan. "Er is nooit een referendum gehouden over de staatsvorm an sich. Of Spanje een monarchie of een republiek moest worden is dus nooit voorgelegd aan de burgers. Daardoor ontbreekt bij een deel van de Spanjaarden draagvlak voor de monarchie, dat in de kern een ondemocratisch systeem is."

En dat is nog altijd een gevoelig punt, zegt de historicus. "In zijn eerste 25 jaar als koning was Juan Carlos geliefd. Hij maakte zich onaantastbaar door in 1981 een couppoging af te wenden en ook had hij charme en de kunde om met iedereen om te kunnen gaan."

Minder populair dan vader

Toen Juan Carlos in de nieuwe eeuw verstrikt raakte in schandalen, verminderde zijn populariteit drastisch. "Het lukte hem niet om uit de problemen te komen en uiteindelijk werd hij in de ogen van velen een clowneske figuur", legt Rijken uit. Zijn zoon Felipe en vrouw Letizia overtuigden hem in 2014 ervan om af te treden, waarna Juan Carlos uit Spanje vertrok.

Felipe is lang niet zo populair als zijn vader ooit was. Als de Spaanse monarchie stand wil houden, zegt Rijken, "is het voor het koningshuis zaak om de weg naar de moderniteit te blijven vinden en het draagvlak voor het systeem te vergroten, want een referendum over de staatsvorm wordt niet verwacht."

Correspondent Spanje en Portugal Miral de Bruijne:

"Uit peilingen van de afgelopen jaren blijkt dat net iets meer dan de helft van de Spanjaarden voor de monarchie in zijn huidige staat is. Felipe VI is dan misschien niet zo populair als zijn vader in zijn hoogtijdagen, maar hij is zeker populairder dan zijn vader in zijn laatste jaren als koning.

De koning en koningin hebben sinds hun aantreden in 2014 er alles aan gedaan de monarchie te promoten. Ze hebben een drukke agenda en proberen waar het kan zich te profileren als een modern koningshuis.

Een opvallend moment was vorig jaar na de watersnoodramp in Valencia. Premier Sanchez, regio-president Mazón en de koning werden daar met modder bekogeld. Maar in plaats van terug te gaan naar zijn auto, ging Felipe met de mensen in gesprek.

Dit is typerend voor zijn manier van regeren. En ook als je kijkt naar de volgende generatie, lijkt het koningshuis opvallend aan populariteit te winnen. Troonopvolgster prinses Leonor is erg populair onder Spanjaarden.

Amsterdam wil heel graag een schone stad zijn, maar lijkt alleen maar viezer te worden. Ondanks de aanstelling van tientallen toezichthouders die soms hoge boetes uitdelen, stapelt de troep zich op.

"Veel mensen denken: dit ene zakje maakt niet het verschil, maar als je even niet oplet staat er binnen de kortste keren een hele inboedel naast", zegt een toezichthouder bij AT5.

Afval trekt afval aan, stelt gedragswetenschapper Kees Keizer. "Het is een veelkoppig monster", zegt hij. "We zien zelfs dat mensen bij het zien van rommel sneller geneigd zijn andere regels te overtreden."

Met 14 miljoen bezoekers per jaar, 930.000 inwoners en een historische binnenstad vol smalle straten is het schoonhouden van Amsterdam geen makkelijke opgave, zo weet iedereen. Maar dan nog lijkt de stad de greep op het afvalmonster kwijt te raken.

Een goed, of eerder slecht voorbeeld is de Tweede van Swindenstraat in Amsterdam-Oost. De straat ligt vol plastic flesjes, luiers en rottend fruit. Vuilniszakken worden opengescheurd door statiegeldzoekers. Soms duurt het dagen of zelfs weken voordat de troep wordt opgeruimd.

Zeer vies

De situatie in die straat is niet uniek. Veel Amsterdammers noemen hun buurt "zeer vies". Vorig jaar waren er bijna 160.000 meldingen van bewoners over grof afval en vervuilde containerlocaties. Waar er in 2023 nog 14 meldingen per 100 inwoners werden gedaan, steeg dat vorig jaar naar 17 per 100 inwoners.

Uit een gemeentelijke peiling blijkt dat alleen het woningtekort meer frustratie oproept bij Amsterdammers.

Vaak wordt gewezen naar de drukte in de stad als oorzaak van het groeiende afvalprobleem. Maar er speelt meer. Zo kampt Stadsreiniging Amsterdam intern met grote problemen. Medewerkers spreken van een angstcultuur, zo meldde AT5 onlangs. Klachten over werkdruk, kapotte voertuigen en onveilige situaties zouden vaak worden genegeerd door leidinggevenden. Gevolg is dat het ziekteverzuim relatief hoog is en een aantal voertuigen onbruikbaar is.

Bovendien moeten medewerkers van de dienst sinds enkele jaren verplicht door de hele stad werken in plaats van in een eigen vaste wijk. Dat gaat ten koste van hun gevoel van veiligheid en trots, zeggen zij zelf.

Team Bijplaatsingen

Om een eind te maken aan de hoeveelheid troep die naast de container wordt geplaatst, is in 2020 het Team Aanpak Bijplaatsingen begonnen. Toezichthouders zoeken naar herleidbare informatie op achtergelaten dozen en in afvalzakken. Wordt die informatie gevonden, dan krijgt degene die het afval verkeerd heeft aangeboden een waarschuwing of een boete. Voor particulieren kan het gaan om een boete van 110 euro. Bij bedrijven loopt het bedrag op tot 550 euro.

Het team begon met 14 toezichthouders. Inmiddels zijn dat er 53. Vorig jaar werden ruim 11.000 boetes uitgedeeld, dit jaar tot en met oktober bijna 9000. Maar het merkbare effect op straat is nihil.

"Het is in Amsterdam puur een mentaliteitskwestie", zegt een van de toezichthouders terwijl hij op de troep naast een afvalcontainer wijst. "Er is nog plek genoeg in deze container. Waarom maak je het karton niet klein en duw je het er dan in?"

"Ik kom uit Rotterdam en daar speelt dit probleem niet zo erg als hier", stelt een collega-toezichthouder. "Amsterdam spant echt de kroon." Verbijsterd constateren de toezichthouders dat veel Amsterdammers uit angst voor een boete herleidbare informatie uit hun afval weghalen en adresetiketten van dozen wegsnijden.

Andere maatregelen

"Beboeten kan onderdeel van de oplossing zijn, maar dan moet het wel samengaan met andere maatregelen", reageert gedragswetenschapper Kees Keizer van de Rijksuniversiteit Groningen.

Hij vindt vooral dat de gemeente ervoor moet zorgen dat inwoners hun afval makkelijk kwijt kunnen. "In Amsterdam is de leefruimte kleiner dan in veel andere gemeenten. Mensen gaan hun afval echt niet dagenlang in huis bewaren", zegt hij. "Het is dus niet heel vreemd dat sommige inwoners hun afval niet weer mee naar binnen nemen wanneer een container vol blijkt."

Ook moet de gemeente zorgen dat het er netjes uitziet rondom containers. "Je moet eigenlijk uitstralen: iedereen ruimt zijn rommel op en als gemeente zetten we daar vol op in", zegt Keizer. Nu wordt er veel in de vroege ochtend schoongemaakt, wanneer het rustig is en bijna niemand het ziet. "Je kunt reinigers beter op drukke momenten inzetten, dat heeft veel meer effect."

Een kind van 6 is gisteren bij Maastricht door de politie uit de auto van de vader gehaald. De politie vond het niet verantwoord om het kind nog langer in de auto te laten zitten omdat zijn vader achter het stuur zat terwijl hij verschillende soorten drugs had gebruikt.

Agenten hebben het kind naar de moeder gebracht, meldt L1 Nieuws. Het kind is ook aangemeld bij Veilig Thuis, dat gaat kijken of het kind bij de vader wel in goede handen is.

De auto werd gisteren op een afslag van de A79 bij Maastricht aan de kant gezet. De politie had een tip gekregen dat de automobilist een vuurwapen zou hebben. Dat bleek niet te kloppen, maar uit een test bleek dat de man onder invloed was van verdovende middelen.

De speekselproef wees uit dat hij cocaïne, amfetamine en cannabis had gebruikt. Vanwege die test werd ook een bloedproef afgenomen. Daarvan is de uitslag nog niet bekendgemaakt.

Personeel van de Koninklijke Luchtmacht heeft gisteravond vanaf de grond geprobeerd om drones neer te halen die boven vliegbasis Volkel werden gezien. Dat gebeurde met wapens, meldt het ministerie van Defensie in een persbericht.

De drones werden tussen 19.00 en 21.00 uur gezien door bewakingspersoneel, waarna militairen van de luchtmacht in actie kwamen. Het ging in eerste instantie om vijf drones, en op een later moment waren het er ongeveer 10, zegt minister van Defensie Brekelmans. De drones zijn volgens Defensie daarna weggevlogen en niet teruggevonden.

Defensie wil verder niets kwijt over de manier waarop de drones zijn gezien of welke wapens zijn ingezet. Brekelmans zegt tegen de NOS dat dat niet wordt gedeeld vanwege veiligheidsredenen, omdat "mogelijke tegenstanders dan ook weten wat voor type wapens we in zo'n situatie inzetten."

Ook is onduidelijk wat voor drones het waren. De marechaussee heeft gezocht naar mogelijke bestuurders van de drones, maar die zijn niet aangetroffen.

Defensie doet nog onderzoek naar "wie of wat er precies achter de drones zit", zegt de defensieminister.

Alertheid tonen

Dat Defensie dit nieuws nu naar buiten brengt, betekent volgens hoogleraar War Studies Frans Osinga niet per se dat een dergelijke verdedigingsactie nooit eerder is gebeurd. "In het verleden werd dit nooit gemeld", zegt hij. Dat Defensie dat nu wel doet, vindt hij opvallend.

"De krijgsmacht wil daarmee waarschijnlijk zeggen dat ze alert zijn. Daarnaast denkt Osinga dat Defensie zo, na alle dronewaarnemingen in Europa van de laatste tijd, aan de burger wil laten zien dat het wel degelijk optreedt tegen de drones. En daarmee ook het signaal te geven: "Blijf weg met die drones."

Vaker drones gezien

Woensdag werden boven de haven van Terneuzen ook drones gezien door burgers. Zij waarschuwden de politie. Ook medewerkers van het havenbedrijf Nort Sea Port signaleerden de drones. "Het waren er meer dan we ooit gezien hebben", zei een woordvoerder tegen Omroep Zeeland.

De politie kon niet achterhalen waar de drones vandaan kwamen of door wie ze bestuurd werden. Het is niet duidelijk of het ging om professionele drones of die van hobbyisten.

Vliegvelden en militaire terreinen

De afgelopen weken leidden drones in verschillende Europese landen tot onrust. In onder meer Duitsland, Polen, Litouwen, Roemenië, Noorwegen en Denemarken werden boven luchthavens en militaire terreinen drones gezien.

Ook in België werden de afgelopen tijd boven meerdere luchthavens en militaire bases in het land drones waargenomen. Daarom wordt het luchtbewakingscentrum versterkt.

De Belgische minister Francken van Defensie kondigde ook aan dat er wordt gesproken over het aanschaffen van counterdronesystemen, die drones kunnen ontdekken en onderscheppen. Daarnaast stuurt het Verenigd Koninkrijk een anti-droneteam naar België om het land te ondersteunen.

In Iran woedt een bosbrand in een gebied dat op de lijst van Unesco-werelderfgoed staat. Het gaat om de Hyrcaanse bossen, in het noorden van het land. De Verenigde Naties spreken van "hartverscheurende beelden".

De brand woedt al een tijd in de noordelijke regio Mazandaran, grenzend aan de Kaspische Zee. Het vuur wordt aangewakkerd door harde wind en doordat het erg droog is in het gebied. Ook is het moeilijk voor de hulpdiensten om alle brandhaarden te bereiken.

Volgens de directeur van het milieu-instituut van de Verenigde Naties gaat het om een van de laatste niet-tropische regenwouden op aarde. "Iraniërs verliezen een natuurlijk erfgoed dat ouder is dan de Perzische beschaving", zegt Kaveh Madani.

De Hyrcaanse bossen staan sinds 2019 op de lijst van Unesco-werelderfgoed. Volgens Unesco gaat de geschiedenis van het woud 50 miljoen jaar terug. Het staat bekend om de biodiversiteit en de vele dieren. Zo verblijven er 180 soorten vogels en 58 verschillende zoogdieren, waaronder de Perzische luipaard.

Extreme droogte

Iran zegt te onderhandelen met andere landen over hulp. Turkije stuurt vandaag twee vliegtuigen en een helikopter. Aan boord zijn zeker acht bemanningsleden die moeten helpen bij het blussen. Volgens staatspersbureau Irna is er nu acht hectare aan bos verwoest door de brand.

Volgens klimaatwetenschappers is het in Iran op dit moment extreem droog en die droogte zou zich niet hebben voorgedaan zonder klimaatverandering door fossiele brandstoffen. Ook is er een watercrisis.

De Iraanse regering spreekt van een noodsituatie en heeft daarom de toevoer van drinkwater naar hoofdstad Teheran 's nachts afgesloten. President Pezeshkian overweegt zelfs de 16 miljoen inwoners in Teheran te evacueren als de droogte aanhoudt.

Eerder deze maand begon Iran al met het kunstmatig opwekken van regen in het noordwesten van het land. Dat werd gedaan door met vliegtuigen zilverjodide en zout in de wolken te sproeien. De bedoeling is dat dat vervolgens regen veroorzaakt.

Verschillende leiders van Europese landen zien het 28-puntenplan voor Oekraïne als een basis die nog wel extra werk vereist. In een gezamenlijke verklaring zeggen de leiders van dertien landen, onder wie premier Schoof, samen met EU-Commissievoorzitter Von der Leyen dat het Amerikaanse plan belangrijke elementen bevat om tot een duurzame vrede te komen. Welke elementen dat zouden zijn, staat niet in de verklaring.

De leiders maken zich zorgen over het voorgestelde punt dat Oekraïne maximaal 600.000 militairen mag houden. "Dit maakt Oekraïne kwetsbaar voor toekomstige aanvallen", staat in de verklaring.

Ook vinden de leiders dat grenzen niet met geweld mogen worden gewijzigd. Mogelijk doelen ze op het punt in het plan dat de door Rusland bezette gebieden in de Donbas Russisch grondgebied worden.

De leiders benadrukken dat ze de Amerikaanse inspanningen om vrede te brengen in Oekraïne zeer verwelkomen.

Praten in Zwitserland

Oekraïne maakte bekend dat het "in de komende dagen" in Zwitserland in gesprek gaat met een afvaardiging van de Verenigde Staten, om te praten over een raamwerk voor een vredesdeal in de oorlog met Rusland. Dat schrijft Roestem Oemjerov, secretaris van de nationale defensie- en veiligheidsraad van Oekraïne, in een bericht op sociale media.

In een eerste versie van het bericht schreef Oemjerov dat ook Europese landen zich zouden aansluiten bij de gesprekken. Het is niet duidelijk waarom hij dit in een aangepaste versie van het bericht verwijderde.

"Oekraïne benadert dit proces met een helder beeld van zijn belangen", schrijft Oemjerov. Hij spreekt verder van "een andere fase van de dialoog" die nu enkele dagen aan de gang is en bedankt de Amerikanen "voor hun bereidheid tot een inhoudelijke discussie".

Het is niet bekend waar de gesprekken in Zwitserland plaatsvinden. Vorig jaar organiseerde Zwitserland een internationale vredesconferentie over de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Die top was nabij Luzern.

Deze week kwam naar buiten dat er wordt gewerkt aan een 28-puntenplan waarmee een einde moet komen aan de oorlog, die in februari 2022 begon met de Russische invasie van Oekraïne. Het plan zou zijn opgesteld door Amerikaanse en Russische diplomaten, zonder betrokkenheid van Oekraïne en de rest van Europa.

Wat staat er in het 28-puntenplan?

Dit is een aantal van de afspraken die in de gelekte stukken staan:

Het plan zou donderdag door de Oekraïense president Zelensky zijn ontvangen. Gisteren richtte Zelensky zich in een speech tot de Oekraïners, waarin hij zei dat zijn land zich "op een van de moeilijkste momenten in zijn geschiedenis" bevindt.

Oekraïne moet volgens Zelensky kiezen tussen twee moeilijke scenario's: het verlies van zijn waardigheid of het verliezen van de Verenigde Staten als partner. Verder riep hij de bevolking op om de eenheid in het land te bewaren. "Volgende week zal erg lastig worden."

De Belarussische president Loekasjenko heeft gratie verleend aan 31 Oekraïners die in Belarus veroordeeld waren voor strafbare feiten. De vrijlatingen zijn op verzoek van Oekraïne en zijn onderdeel van afspraken met de Amerikaanse president Trump, citeert het Belarussische staatspersbureau Belta een woordvoerder van Loekasjenko.

De gevangenen worden op dit moment overgedragen. Volgens de woordvoerder is het een gebaar van goede wil en "om voorwaarden te scheppen voor het oplossen van het gewapende conflict in de naburige staat".

Rusland is bondgenoot van Belarus en Loekasjenko stelde zijn grondgebied beschikbaar voor de inval in Oekraïne in 2022. Oekraïne heeft nog niet gereageerd op het vrijlaten van de gevangenen.

Sancties VS

Dictator Loekasjenko is al meer dan dertig jaar aan de macht. Het Westen legt geregeld sancties op aan Belarus en Loekasjenko heeft politieke gevangenen eerder gebruikt als ruilmiddel om sancties te laten opheffen. Na de Russische inval in Oekraïne werden de westerse sancties tegen Belarus zwaarder.

Eerder dit jaar liet Belarus ook al tientallen politieke gevangenen vrij na Amerikaanse druk. In ruil daardoor hief de VS sancties tegen de nationale vliegmaatschappij van Belarus op. Daardoor kon de maatschappij weer onderhoudswerkzaamheden afnemen en onderdelen bestellen.

Correspondent Rusland Geert Groot Koerkamp:

"Met de vrijlating van weer een groep gevangenen - een groep Oekraïners en op verzoek van het Vaticaan ook twee katholieke priesters - geeft Loekasjenko een schot voor de boeg, met het oog op onderhandelingen met de Verenigde Staten die volgens hem in december zullen plaatsvinden.

Het vrijlaten van politieke gevangenen is voor hem een traditioneel gebaar dat is bedoeld om westerse gesprekspartners gunstig te stemmen, als tegenwicht tegen de grote afhankelijkheid van Rusland. Die tactiek had geregeld succes tot aan 2022, toen Belarus actieve steun verleende aan de Russische inval in Oekraïne en aan elk dialoog abrupt een eind kwam.

Dat is veranderd na het aantreden van Donald Trump. Loekasjenko heeft gemerkt dat Trump bereid is tot concessies, wat heeft geleid tot de vrijlating van vele tientallen gevangenen, onder wie verschillende prominenten. In het kielzog van de Amerikanen zoeken nu ook andere landen als Polen en het Vaticaan voorzichtig de dialoog.

Dat neemt niet weg dat de repressie in Belarus vooralsnog onverminderd doorgaat. Volgens mensenrechtengroepen telt het land nog altijd meer dan 1100 politieke gevangenen."

De Italiaanse zangeres Ornella Vanoni is op 91-jarige leeftijd overleden, melden Italiaanse media. Vanoni was wereldwijd bekend doordat het lied L'Appuntamento, dat verscheen in 1970, gebruikt werd in de film Ocean's Twelve uit 2004.

Vanoni groeide op in een welgesteld gezin in Milaan, als dochter van een ondernemer in de farmaceutische industrie. Later ging ze naar school in Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk en studeerde ze aan de hogeschool voor dramakunsten in Milaan.

Aan het begin van haar carrière was ze theateractrice en in diezelfde tijd begon ze met zingen. In de jaren 60 verschenen haar eerste studioalbums. Haar eerste muziek ging over de criminele onderwereld in Milaan, waardoor ze de bijnaam cantante della mala (zangeres van de onderwereld) kreeg.

Later richtte Vanoni zich op verschillende muziekgenres, zoals jazz, bossa nova en pop. Met de nummers Senza fine (Eindeloos) en Che cosa c'e (Wat is er), beide geschreven door haar toenmalige liefde Gino Pauli, wist ze hits te scoren. In 1964 won ze de zangwedstrijd Festival di Napoli. Ook was ze meermaals deelnemer aan het bekende songfestival van San Remo.

De Italiaanse krant Corriere della Sera omschrijft haar als "een verfijnd icoon, met een onmiskenbare stem en een elegante, sensuele manier van zingen". Buiten haar muziekcarrière bleef ze ook acteren. Ze stond ze in theaters en speelde ze in de jaren 60 en 70 in een aantal films, zoals Amori pericolosi.

Vanoni had een rijk liefdesleven, waar ze openhartig over sprak. Zo vertelde ze in Italiaanse tijdschriften met regelmaat over haar al dan niet geheime verhoudingen. In haar theaterjaren had ze een affaire met de getrouwde regisseur Giorgio Strehler, die dertien jaar ouder dan zij was.

Met zakenman Lucio Ardenzi trouwde Vanoni en kreeg ze een zoon, Cristiano. Dat huwelijk hield geen stand, wat volgens de zangeres kwam doordat ze nog steeds hield van haar voormalige minnaar Gino Pauli. Met hem kwam ze op muzikaal gebied weer samen in 1985, toen ze samen een plaat opnamen en op tournee gingen.

Volgens de Corriere della Sera maakte Vanoni tot op het laatste moment grapjes over de dood. "Ik heb de jurk al, die is van het merk Dior. De kist moet goedkoop zijn, omdat ik wil dat die verbrand wordt", zei ze daarover. "Daarna wil ik in de zee gegooid worden, in Venetië zou leuk zijn."