NOS Nieuws - Algemeen

Vier zorgmedewerkers moesten vandaag in Arnhem voor de rechter verschijnen omdat zij volgens het Openbaar Ministerie jarenlang hebben gewerkt met vervalste diploma's. Daardoor voerden ze taken uit waarvoor ze niet waren opgeleid, soms bij zeer kwetsbare cliënten.

"Door zonder de vereiste kwalificaties taken in de zorg uit te voeren, hebben deze verdachten de veiligheid en het welzijn van uiterst kwetsbare personen in gevaar gebracht", aldus het OM.

Bovendien schenden zij volgens het OM het vertrouwen van cliënten en collega's en ondermijnen zij het vertrouwen in de zorgsector als geheel.

OM wil signaal afgeven

Het OM bundelde meerdere diplomafraudezaken op één zitting om opnieuw te waarschuwen voor de kwetsbaarheid van de zorgsector. "De zorg is een branche waar veel geld in omgaat. Het zorgstelsel is echter complex en toezicht en handhaving zijn versnipperd."

Het OM ziet dat de zorg steeds vaker verweven raakt met de georganiseerde criminaliteit. Strafrecht achteraf helpt, maar voorkomt niet alles. Alertheid aan de voorkant is volgens het OM cruciaal om fraude te voorkomen, bijvoorbeeld door strengere controles op diploma's.

De politierechter deed direct uitspraak; drie van de vier verdachten werden schuldig bevonden aan diplomafraude. Zij kregen forse taakstraffen opgelegd, soms aangevuld met een voorwaardelijke celstraf van drie tot zes maanden.

Hoe zwaar het OM eiste, hing per persoon af van hoe lang de verdachte met het valse diploma had gewerkt en in hoeverre diegene verantwoordelijkheid nam voor wat er is gebeurd.

Zwaarste geval

Het zwaarste geval gaat om een man uit Renswoude, die zo'n vier jaar zonder geldig diploma op een hoog-intensieve zorgafdeling werkte. Hij was eindverantwoordelijk voor zeer kwetsbare en complexe cliënten binnen de verstandelijk gehandicaptenzorg.

"Het gaat hier niet om een administratieve vergissing, maar om een bewuste en langdurige misleiding. De verdachte verrichtte risicovolle handelingen zoals het toedienen van medicatie", aldus de officier van justitie.

Omdat de man geen verantwoordelijkheid nam voor zijn daden, eiste het OM een gevangenisstraf van zes maanden, waarvan twee voorwaardelijk.

Een andere verdachte, uit Veenendaal, werkte drieënhalf jaar bij verschillende instellingen met een vervalst diploma voor pedagogisch medewerker in de jeugdzorg. Tegen hem eiste het OM vijf maanden cel, waarvan twee voorwaardelijk.

In de Tweede Kamer is irritatie ontstaan tussen premier Schoof en enkele politieke partijen over het vrijmaken van 2 miljard euro extra voor militaire steun aan Oekraïne.

Het demissionaire kabinet wil pas in april - bij de Voorjaarsnota - kijken hoe dat extra geld in de begroting gevonden kan worden. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat het kabinet nú al zegt dat het Oekraïne volgend jaar op dit geld kan rekenen, zodat er al snel militaire orders geplaatst kunnen worden.

Nederland heeft al langer geleden Oekraïne jaarlijks 3,5 miljard euro toegezegd. Volgens Schoof doet Nederland hiermee al veel meer dan andere landen.

Gat

Maar door een zogenoemde kasverschuiving is een probleem ontstaan. Van het potje van 2026 is er al 2 miljard euro naar dit jaar gegaan. Dus is er nog maar 1,5 miljard voor volgend jaar over, en moet er dus 2 miljard bij.

Kamerleden hebben zorgelijke signalen uit Oekraïne gekregen. Het land voert aan een steeds groter wordend front harde gevechten tegen de Russische agressor en wil snel nieuwe militaire orders plaatsen.

"Zorg dat het gat gedicht wordt. We hebben geen tijd te verliezen," vatte CDA-Kamerlid Boswijk de zorgen van een Kamermeerderheid samen. "We willen niet dat de Russische grens wordt opgeschoven."

GroenLinks-PvdA-leider Klaver vraagt het kabinet om in het eerste kwartaal van 2026 al die 2 miljard euro beschikbaar te stellen. In totaal 76 Kamerleden (CDA, D66, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, 50Plus en Volt) steunen dat.

Volmondig

Maar in het debat van vanavond stelde Schoof zich gereserveerd op. Hij benadrukte keer op keer dat Nederland "onverminderd" Oekraïne steunt en dat "we ons gecommitteerd hebben aan die permanente basisstroom" van 3,5 miljard euro. Alleen een volmondig "ja" op het voorstel van Klaver kwam er niet.

Het kabinet wil pas bij de Voorjaarsnota kijken naar het gevraagde geld. Voor het eerste kwartaal is er nog genoeg in kas, aldus Schoof, die hamert op een "ordentelijk proces". "Nu, op dit moment, is het niet het moment."

In de Voorjaarsnota wordt altijd gekeken naar de lopende begroting en dan wil het kabinet beoordelen "of het past in de begroting".

'Boekhoudersvergelijking'

De opstelling van de premier schoot bij sommige partijen in het verkeerde keelgat. Boswijk van het CDA zei dat er nu sprake is van een "bijzondere situatie" en dat hij blij is dat de Verenigde Staten zich na de Tweede Wereldoorlog niet hebben laten leiden door een "boekhoudersmentaliteit".

Dat accepteerde Schoof niet, omdat Nederland volgens hem veel doet voor Oekraïne. "Ik vind een boekhoudersvergelijking onwaardig en niet gepast." Schoof zei meerdere malen dat "het kabinet niet achterover leunt."

Klaver baalde ervan dat de Kamer botst met de premier over een onderwerp waarover ze het eigenlijk eens zijn. Maar heel toeschietelijk werd de premier niet. "We hebben een iets andere inschatting," concludeerde Schoof.

Hij wil ook dat andere landen eens financieel over de brug komen en denkt dat het niet helpt als Nederland snel met geld komt, maar daar waren andere partijen weer niet van overtuigd.

Volgende week wordt gestemd over het voorstel van Klaver om nu al 2 miljard voor Oekraïne toe te zeggen. Het kabinet reageert dan opnieuw en dan wordt misschien duidelijk of Oekraïne begin 2026 toch verzekerd is van die extra 2 miljard.

"Het demissionaire kabinet laat ons in de steek", zeggen lokale politici en bestuurders die worstelen met de opvang van asielzoekers tegen de NOS.

De burgemeester van Terneuzen stapte maandag op, omdat gemeenteraadsleden volgens hem onder druk hadden gestemd tegen de komst van een asielzoekerscentrum, waar de raad eerder mee had ingestemd. En in Venlo moeten de burgemeester en raadsleden beveiligd worden vanwege een nieuw azc.

Gemeenten snakken naar steun uit Den Haag bij het uitvoeren van de spreidingswet, maar politici gooien juist olie op het vuur, is de kritiek. Zo riep Geert Wilders bij een demonstratie in Zwolle gemeenten op de spreidingswet te negeren.

"Het kabinet laat maar weinig van zich horen om het op te nemen voor gemeenten", zegt directeur John Bijl van het Periklesinstituut, dat gemeenteraden helpt bij besluitvorming.

'Schandalig'

Steun voor gemeenteraadsleden komt wel uit de provincies. Zo noemt Emile Roemer, Commissaris van de Koning in Limburg, het "te schandalig voor woorden" dat lokale politici en bestuurders beveiligd moeten worden.

"Je kunt een petitie starten, je kunt demonstreren, je kunt naar de rechter", zegt Roemer. "Er zijn genoeg manieren om kenbaar te maken dat je het ergens niet mee eens bent in dit land, maar je blijft met je handen van politici en burgemeesters af."

Hij vindt dat landelijke politici vol achter gemeenteraadsleden en burgemeesters moeten staan.

Onduidelijkheid over spreidingswet

Maar vanuit het demissionaire kabinet klinkt een verwarrende, dubbele boodschap over de spreidingswet die sinds 2024 van kracht is, zei de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) al eerder. Telkens herhalen dat de wet wordt ingetrokken "wakkert de weerstand aan en zet lokale bestuurders in hun hemd".

Het demissionaire kabinet wil stoppen met de spreidingswet, die provincies en gemeenten verplicht om opvangplekken voor asielzoekers te regelen zodat die eerlijk worden verdeeld over het land.

Dat brengt lokale bestuurders in een lastig parket. Want gemeenten zijn wettelijk verplicht om een azc te openen, terwijl uit Den Haag een heel ander geluid klinkt.

Te weinig steun uit Den Haag

De VNG riep minister Keijzer in juli al op "ondubbelzinnig haar steun uit te spreken en haar solidariteit met lokale bestuurders te tonen". Maanden later sprak het demissionaire kabinet in een schriftelijke reactie steun uit voor het uitvoeren van de spreidingswet.

Gemeenten stellen beslissingen azc's uit

De NOS belde twintig gemeenten die pas na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026 een besluit nemen over de komst van een azc en vroeg hun naar de reden. Sommige zeiden dat ze wachten vanwege onduidelijk overheidsbeleid en onzekerheid of de spreidingswet in zijn huidige vorm blijft.

Andere noemden als reden de hoog opgelopen emoties in de gemeente waardoor meer tijd nodig is. Verschillende bestuurders en lokale politici zijn bedreigd of geïntimideerd.

Een paar gemeenten zeiden dat de beslissingen sowieso al na de gemeenteraadsverkiezingen gepland stonden.

Opvoering druk

Maar een openlijke veroordeling van geweld van het demissionair kabinet blijft volgens John Bijl uit, ook deze week. Hij wijst erop dat politici olie op het vuur blijven gooien, waardoor het niet verrassend is dat de druk op lokale politici en bestuurders oploopt.

"De consequentie is dat raadsleden, niet alleen via sociale media, geïntimideerd worden, er wordt vuurwerk naar ze gegooid, burgemeesters moeten beveiligd worden. En dat terwijl we wel gewoon een inhoudelijk probleem hebben: vluchtelingen moeten ergens worden opgevangen."

Wat doen politici eraan?

Het demissionaire kabinet is vandaag om een reactie gevraagd door de NOS. Volgens demissionair premier Schoof moet het niet gaan over Haagse politici die duidelijk moeten zeggen dat gemeenten asielzoekerscentra moeten bouwen, maar over het feit "dat asielzoekerscentra in dit land nog steeds nodig zijn".

"We willen iets aan die instroom doen zodat dat uiteindelijk niet meer nodig zal zijn", zegt Schoof. Wel wijst hij er op dat de spreidingswet er nu nog is en bestuurders besluiten moeten kunnen nemen. "Dan past het wel dat er een heel intensief debat over plaatsvindt, maar niet dat het gepaard gaat met geweld en intimidatie."

De formerende partijen D66 en CDA beloven lokale politici en bestuurders hun steun als ze straks gaan regeren. Zij willen de spreidingswet behouden.

"Gemeenteraadsleden en burgemeesters worden nu aan hun lot overgelaten, omdat er in Den Haag geen keuzes worden gemaakt", aldus Rob Jetten. Volgens Henri Bontenbal moet het kabinet achter "alle lokale bestuurders gaan staan die voor het landsbestuur de kastanjes uit het vuur halen".

ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland, verhoogt de pensioenen met ingang van volgend jaar met 2,8 procent. De verhoging geldt voor iedereen die pensioen opbouwt bij het fonds of dat in het verleden heeft gedaan.

Het ambtenarenfonds met ruim 3 miljoen deelnemers kan de pensioenen verhogen omdat het financieel goed gaat en er voldoende geld in kas is om de pensioenen mee te laten stijgen met de prijzen.

"Onze deelnemers willen een pensioen waarbij ze na pensionering op dezelfde manier kunnen leven als daarvoor", zegt ABP-bestuursvoorzitter Harmen van Wijnen. De verhoging komt volgens het fonds overeen met de prijsstijging van 2,84 procent die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekende tussen september vorig jaar en dit jaar.

Nieuwe pensioenregeling

Ook mag het fonds gebruikmaken van soepelere regels van de overheid, omdat het ambtenarenfonds op 1 januari 2027 overgaat naar de vernieuwde pensioenregeling. Sommige pensioenfondsen stappen al een jaar eerder over, zoals het pensioenfonds Zorg & Welzijn (PFZW) en het pensioenfonds voor werknemers en metaal- en technieksector, PMT.

Dekkingsgraad

Om te kunnen overstappen naar de nieuwe regeling moet de dekkingsgraad van een pensioenfonds boven de 105 procent liggen. Die graad geeft aan of een fonds voldoende geld heeft om alle pensioenuitkering nu en in de toekomst te kunnen uitbetalen.

100 procent betekent dat voor elke euro aan pensioenverplichtingen ook een euro in kas is. Onder de 100 betekent een tekort en meer dan 100 wil zeggen dat er genoeg geld is. Bij een te lage dekkingsgraad moet het pensioenfonds de uitkering verlagen.

Als de dekkingsgraad hoog genoeg is, kunnen de pensioenuitkeringen verhoogd worden, wat volgend jaar dus ook gebeurt.

Belangenorganisaties voor automobilisten en het openbaar vervoer reageren sterk verdeeld op het voorstel om tanken aan de pomp duurder te maken. Een deel van het geld dat de brandstofkosten moest drukken, gaat in het door de Tweede Kamer aangenomen voorstel naar het openbaar vervoer.

OV-NL, de vereniging van de openbaarvervoerbedrijven, verwelkomt het initiatief. De vereniging zegt blij te zijn dat de politieke partijen het ov "niet verder uitkleden".

De BOVAG kijkt er heel anders tegenaan. Volgens de autobrancheorganisatie ontbreekt het de politiek aan een "integrale visie" op autobelastingen.

Literprijs gaat omhoog

Met het voorstel van de ChristenUnie worden de geplande bezuinigingen op het ov van 448 miljoen euro afgewenteld op de automobilisten. De accijns op een liter benzine zou daardoor met 5,6 cent omhoog gaan. Voor diesel gaat 3,6 cent meer betaald worden en voor lpg 1,3 cent.

De ANWB pleitte eerder tegen verhoging van de brandstofaccijns. De organisatie wees erop dat de meeste mensen afhankelijk zijn van een brandstofauto en dat het ov met name in landelijke gebieden vaak geen alternatief is.

Deze constatering was voor ChristenUnie-Kamerlid Grinwis, de initiatiefnemer van het voorstel, juist reden om de ov-bezuinigingen terug te willen draaien. Volgens hem kunnen door het voorstel cruciale ov-verbindingen behouden blijven en blijven ook de prijzen van kaartjes enigszins binnen de perken.

De ANWB zegt tegen de NOS te begrijpen dat er geld nodig is voor het ov en benadrukt dat er "in de breedte van mobiliteit" geïnvesteerd moet worden. "We hoeven de auto niet steeds tegenover het ov te zetten", zegt een woordvoerder.

'Ov is de levensader van samenleving'

OV-NL voorzitter Hatte van der Woude, die van 2021 tot 2023 voor de VVD in de Tweede Kamer zat, zegt blij te zijn dat de politieke partijen hun verkiezingsbeloften nakomen. "Openbaar vervoer is de levensader van onze samenleving. Het verbindt mensen met hun werk, opleiding, zorg en sociale leven." Ze noemt de motie "fantastisch nieuws".

OV-NL zegt ook dat er geld nodig is om vervoersbedrijven te compenseren voor lagere inkomsten uit het studentenreisproduct.

Vakbond CNV is teleurgesteld over de accijnsverhoging, vooral voor mensen die geen alternatief hebben voor de auto. "De accijnsverhoging dupeert miljoenen werkenden die van de auto afhankelijk zijn om op hun werk te komen."

Het CNV zegt dat niet steeds "de verpleegkundige, politieagent en schoonmaakster opnieuw moet bijleggen" om op het werk te komen. De vakbond merkt op dat er geen ov-alternatief is voor mensen die onregelmatige diensten draaien, in de regio wonen en werken of niet thuis kunnen werken. "Zij zijn de dupe van deze verhoging', zegt de voorzitter.

Regeringspartijen: 'Onbegrijpelijk'

De keuze om tanken duurder leidde tot interne discussies bij onder andere het CDA en 50Plus. Uiteindelijk gingen ook zij overstag en stemden voor het voorstel.

CDA-leider Bontenbal zegt dat de bezuinigingen door het demissionaire kabinet ervoor zorgen dat er nog minder regionale openbaar vervoer overblijft. Dat is volgens hem een "groot probleem".

De regeringspartijen VVD en BBB noemen de maatregel "onbegrijpelijk". Volgens hen gaan automobilisten door een linkse meerderheid straks meer betalen aan de pomp.

Met massadeportaties, aangescherpte grensbewaking en onderscheppingen op zee wil Mauritanië migratie terugdringen. Dat lijkt effect te hebben: voor het eerst in jaren is het aantal West-Afrikaanse migranten dat naar de Canarische Eilanden reist afgenomen. Eind september bereikten bijna 13.000 migranten vanuit Mauritanië de Spaanse eilandengroep, ruim de helft minder dan in 2024.

Mauritanië krijgt hiervoor geld van de Europese Unie. "Mauritanië heeft deze regels omdat het migratie wil reguleren", zegt Sahid Moluh, directeur van een school voor migrantenkinderen in de kustplaats Nouadhibou. Dit jaar zijn de schoolbankjes er een stuk leger dan voorheen: volgens de Mauritaanse autoriteiten zijn in de eerste helft van dit jaar meer dan 18.000 migranten uitgezet. "Veel families zijn getroffen door de uitzettingen," verklaart Moluh. "Ze hebben het land verlaten."

In een blauw geschilderd klaslokaal lopen scholieren een voor een naar het krijtbord. Om de beurt lezen ze de dagen van de week voor: lundi, mardi, mercredi. "Ze krijgen les in het Frans", knikt leerkracht Blance To. "Want de kinderen hebben verschillende achtergronden: ze komen uit Guinee, Senegal, Mali, Niger. Veel verschillende culturen."

Mensenrechtenorganisaties hebben kritiek op Mauritaniës harde migratiebeleid. Zo documenteerde Human Rights Watch in een rapport dat tussen 2020 en halverwege 2025 de Mauritaanse politie tienduizenden mensen het land uit heeft gezet. Vaak gebeurt dat zonder enige vorm van procedure.

"De massadeportaties vinden op grote schaal plaats", zegt Sabrina Brandt, directeur van Human Rights Watch Nederland. "Daarnaast zien we ook in ons onderzoek dat vormen van geweld, zoals elektroshocks en zware verwondingen, structureel voorkomen."

In 2024 sloot de Europese Unie een deal met Mauritanië om het migratiebeleid aan te scherpen. Het West-Afrikaanse land kreeg ruim 210 miljoen euro toegezegd, onder meer voor grensbewaking en het bestrijden van mensensmokkel.

Volgens Brandt zou de EU, zeker in het licht van mensenrechtenschendingen in het land, de voorwaarden voor deze hulp moeten aanscherpen. "Ze kunnen de hulp opschorten, dat zien we op dit moment nog helemaal niet gebeuren. Europa stelt geen duidelijke criteria wat wel en niet door de beugel kan."

Levensgevaarlijke route

In reactie op het rapport van Human Rights Watch stelt de Europese Commissie dat ze zich inzet "voor een breed, menswaardig en duurzaam beheer van migratie". De Mauritaanse overheid reageert dat er juist wordt gewerkt aan het verbeteren van de bescherming van migranten.

Deskundigen waarschuwen dat een strengere migratieaanpak er vaak toe leidt dat routes langer en gevaarlijker worden. Ook nemen risico's op geweld en uitbuiting toe. "Smokkelnetwerken laten zien dat zij zich goed aanpassen aan strengere controles", schrijven onderzoekers van het Mixed Migration Centre in hun laatste kwartaalrapport. "Om ontdekking te vermijden, vertrekken boten verder vanuit het zuiden, vanuit Gambia, Guinee-Bissau en Guinee."

Dat gaat geregeld mis: de overtocht van West-Afrika naar de Canarische Eilanden staat bekend als een van de gevaarlijkste migratieroutes ter wereld. De Atlantische Oceaan is onstuimig, de houten vissersboten die migranten gebruiken zijn vaak overvol. Volgens schattingen van Caminando Fronteras, een Spaanse organisatie die zich baseert op nieuws- en ooggetuigenverslagen, zijn vorig jaar meer dan 10.000 mensen op deze 'Atlantische route' omgekomen.

In augustus kapseisde een migrantenboot voor de kust van Mheijrat, een Mauritaans vissersdorp een uurtje ten noorden van de hoofdstad. Van de 160 passagiers overleed het merendeel. Op het strand ligt de bontgekleurde sloep er nog altijd, wijst Samba Sow. "Meer dan honderd lichamen lagen hier", zegt hij. "Het is verdrietig, elk leven is er een te veel."

"Mijn wens voor de toekomst is dat de overheid probeert de situatie van buitenlanders te veranderen", zegt schooldirecteur Moluh. "In plaats van ze uit te zetten, zouden ze een oplossing moeten vinden. Er zijn veel ouders die hier legaal willen werken, maar de voorwaarden zijn gewoon te ingewikkeld."

Oekraïense vluchtelingen in Nederland krijgen volgens een nieuw kabinetsplan in 2027 een speciale status die is gericht op terugkeer naar Oekraïne. Dat bevestigen bronnen aan de NOS na berichtgeving van RTL Nieuws. Voorwaarde voor terugkeer is wel dat er vrede is.

In het voorstel van demissionair minister Keijzer (Asiel en Migratie) staat volgens de bronnen ook dat Oekraïners die betaald werk hebben huur moeten gaan betalen. Ook komt de premie voor hun ziektekostenverzekering voor eigen rekening. Degenen die geen baan hebben, zouden een uitkering aan moeten vragen.

Met het plan wil Keijzer de kosten van de opvang omlaag krijgen en voorkomen dat Oekraïners een verblijfsstatus aanvragen bij de IND. Dat hoeven ze nu niet, maar de speciale Europese regeling voor hen loopt in maart 2027 af en de Europese Commissie heeft aangegeven de speciale regeling niet te willen verlengen.

Achterstanden bij het IND

Er verblijven zo'n 120.000 Oekraïners in Nederland. Ruim 60 procent van hen heeft een baan. Daarom is het volgens Keijzer gerechtvaardigd dat deze mensen huur en zorgpremie betalen.

De gemeentelijke opvang is sinds dit jaar al niet meer automatisch gratis voor gevluchte Oekraïners. Degenen met een inkomen moeten een bijdrage betalen die kan oplopen tot enkele honderden euro's.

De maatregelen zijn volgens het kabinet om verschillende redenen nodig. Zo kampt de IND nu al met achterstanden en kan de organisatie nog veel meer asielaanvragen niet aan.

Daarnaast is er geen geld meer gereserveerd voor de opvang van Oekraïners na 2027. Het kabinet moet daarover in overleg met de gemeenten, die de uitkeringen moeten betalen en voor huisvesting moeten zorgen. Dat zorgt nu al voor problemen bij gemeenten. Veel opvanglocaties zitten vol.

Bij de onderhandelingen voor de voorjaarsnota komend jaar zal er waarschijnlijk meer bekend worden over de regeling voor Oekraïners vanaf dat jaar.

Tot de vorige Europese verkiezingen was meestemmen met uiterst rechts voor middenpartijen in het Europees Parlement ondenkbaar. Maar bij die verkiezingen vorig jaar juni wonnen radicaal- en extreemrechtse partijen flink. En nu brokkelt het cordon sanitaire tegen hen in razend tempo af.

Gisteren stemde een meerderheid van christendemocraten, conservatieven, radicaalrechts en extreemrechts voor uitstel van een wet tegen ontbossing. En eerder deze maand bereikte het Parlement een akkoord over een flinke afzwakking van de wet die bedrijven dwingt toe te zien op het voorkomen van milieuschade en slechte arbeidsomstandigheden.

Cordon sanitaire

De afzwakking haalde het door een gelegenheidscoalitie van christendemocraten, conservatieven, de radicaal-rechtse Patriotten van Europa (met de PVV) en de nog rechtsere fractie Europa van Soevereine Naties, met het extreemrechtse Duitse AfD in de gelederen. Het is de eerste keer dat een wet met steun van uiterst rechts door het Parlement komt.

"Ze werken samen met partijen die aanzetten tot haat", zegt GL-PvdA-Europarlementariër Lara Wolters over de christendemocraten. De duurzaamheidswet was haar initiatief. Na jarenlange onderhandelingen kwam de wet er, nu is hij door de nieuwe rechtse meerderheid afgezwakt.

De christendemocraten zien het anders. Namens Nederland zitten CDA, NSC en BBB in de grootste Europese fractie. De BBB viert net als de PVV de overwinning. "Eindelijk kiest het Europees Parlement voor gezond verstand'", zegt Europarlementariër Sander Smit. "Vandaag is een historische politieke doorbraak van een mislukt cordon sanitaire."

'Vrienden van Poetin'

Commissievoorzitter Von der Leyen, zelf christendemocraat, had in de verkiezingscampagne geen goed woord over voor de uiterst rechtse partijen. Ze noemde Wilders en Le Pen "vrienden van Poetin" die "Europa willen vernietigen".

Meteen na de verkiezingen benadrukte ze dat "de centrummeerderheid overeind is gebleven" en ze alleen wilde samenwerken met partijen die pro-Europees, pro-Oekraïne en pro-rechtsstaat zijn.

Anderhalf jaar later hebben principes plaatsgemaakt voor pragmatisme. Samenwerking met rechts is niet langer taboe.

Structurele samenwerking

Voor het CDA is die nieuwe politieke realiteit ongemakkelijk. In Nederland sluit de partij de PVV uit, in het Europees Parlement vormen ze nu meerderheden met die partij.

Tom Berendsen, voorzitter van de Europese CDA-fractie, benadrukt dat van structurele samenwerking geen sprake is. "Wij beoordelen voorstellen op de inhoud." En die inhoud komt soms overeen met wat de partijen rechts van de christendemocraten willen.

Radicaal- en extreemrechts in het Europees Parlement

Radicaal- en extreemrechtse politici in het Europees Parlement doen regelmatig vergaande uitspraken. De Italiaan Roberto Vannacci van de Patriotten voor Europa zei in september dat hij Poetin boven Zelensky verkiest en dat Mussolini ook goede dingen heeft gedaan. Eerder noemde hij homoseksualiteit niet normaal.

Tom VandenDriessche van Vlaams Belang, ook van de Patriotten, kreeg een waarschuwing van de voorzitter van het Europees Parlement vanwege gebruik van het woord 'omvolking'.

De Poolse Europarlementariër Grzegorz Braun, van Europa van Soevereine Naties, doofde in 2023 met een brandblusser Chanoeka-kaarsen in het Poolse parlement.

De christendemocraten zien ruimte voor beleid waar ze in het centrum geen meerderheid voor vinden. Het is een van de verklaringen voor de groeiende macht van de rechtse partijen.

Die stellen zich ook professioneler op. Ze gebruiken de EU om wat te bereiken in plaats van stelselmatig alles wat met de EU te maken heeft af te wijzen.

Ook de PVV volgt die koers. Uit het laatste Europese verkiezingsprogramma verdween de Nexit. In plaats daarvan steekt partij zijn "energie in het hervormen van de Europese Unie van binnenuit. In het aan banden leggen van de macht van Brussel".

En dat werkt, zeggen de Patriotten. Tot een paar weken terug mochten ze over bijna niets meepraten, zegt PVV-Europarlementariër Sebastian Kruis. "Er werd nog net naar je geluisterd, maar er werd niet meegeschreven en al je punten werden weggestemd."

PVV-fractievoorzitter Marieke Ehlers beaamt dat. "We hebben nu een mogelijkheid om dingen te veranderen binnen de Europese Unie en het Europees parlement. Die hadden we eerst niet. En dat moeten we vooral proberen."

Komende maanden staan meerdere dossiers op de agenda waarbij de christendemocraten steun van uiterst rechts goed kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld om het verbod op de verbrandingsmotor voor auto's in 2035 van tafel te vegen. Of om een akkoord te bereiken over streng terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde asielzoekers.

Vanavond zendt Nieuwsuur een reportage uit over de groeiende invloed van radicaal-rechts in het Europees Parlement. Nieuwsuur begint om 21.30 uur op NPO2.

De twee leden van de Nationale Garde die gisteravond in Washington werden neergeschoten liggen nog steeds in kritieke toestand in het ziekenhuis. Dat heeft de openbaar aanklager Jeanine Pirro bekendgemaakt op een persconferentie over de schietpartij.

"Ze zijn geopereerd en we bidden voor ze", aldus Pirro. Ook werd duidelijk dat de twee slachtoffers de 20-jarige Sarah Beckstrom en 24-jarige Andrew Wolfe zijn. Ze waren allebei nog geen 24 uur in dienst van de Nationale Garde toen ze werden neergeschoten.

De verdachte is de 29-jarige Rahmanullah Lakanwal uit Afghanistan. Hij wordt vervolgd voor drie keer poging tot moord en voor het bezit van vuurwapens. Op die feiten staat een celstraf van vijftien jaar, als wordt vastgesteld dat hij met voorbedachten rade handelde. Mocht de toestand van de slachtoffers veranderen, dan kan ook de strafeis worden aangepast.

"Je hebt het verkeerde doelwit, de verkeerde stad en het verkeerde land gekozen en je zal spijt krijgen van het geweld en het kwaad dat je in de hoofdstad van ons land hebt aangericht", zei Pirro op de persconferentie.

Bestempeld als terroristisch misdrijf

De Amerikaanse minister van Justitie Bondi zei dat ze vindt dat de verdachte de doodstraf moet krijgen. "We zullen alles doen wat in onze macht ligt om de doodstraf te vragen voor het monster dat nooit in ons land had mogen zijn", zei Bondi tegen tv-zender Fox News.

De zaak werd door de minister bestempeld als terroristisch misdrijf. President Trump noemde de schietpartij "een terreurdaad" en greep de aanslag aan om te pleiten voor een verder aangescherpt immigratiebeleid.

Eerder werd bekend dat de VS per direct stopt met het verwerken van alle asielverzoeken van Afghanen.

Verdachte wachtte het duo op

Het motief van de verdachte is nog onduidelijk. Wel is inmiddels bekend dat de verdachte het hele land heeft doorgereisd voor de aanslag: hij vertrok met de auto vanaf de staat Washington aan de westkust en reed helemaal naar Washington DC aan de oostkust.

Hij zou het tweetal van de Nationale Garde hebben opgewacht voordat hij ze beschoot. "Een soort hinderlaag. We weten niet waarom", zei de openbaar aanklager.

De twee slachtoffers behoren eigenlijk tot de National Garde van West Virginia en waren op bevel van Trump in Washington ingezet, als onderdeel van zijn plan om de veiligheid in de hoofdstad te verbeteren.

De verdachte ligt zelf ook nog in het ziekenhuis in Washington. Bij zijn arrestatie werd hij beschoten door een bewaker.

Werkgevers mogen op termijn geen loon meer inhouden van arbeidsmigranten in ruil voor huisvesting. Dat vindt een meerderheid in de Tweede Kamer, zo bleek in een debat. Maar wanneer het plan, dat arbeidsmigranten beter moet beschermen, moet ingaan is onduidelijk. Daarover verschillen de meningen.

Tweede Kamer en kabinet staan voor een dilemma, terwijl het doel voor iedereen hetzelfde is: goede en betrouwbare huisvesting voor arbeidsmigranten die belangrijk zijn voor de economie. De keuze gaat tussen loon inhouden en werkgevers verantwoordelijk houden voor goede huisvesting, zoals nu gebeurt, of geen loon meer inhouden zodat de arbeidsmigrant zelf een woning kan kiezen. Dat is op de krappe woningmarkt ook heel lastig.

Eigenlijk was er al lang een meerderheid en zou het nieuwe beleid per 1 januari ingaan om arbeidsmigranten meer invloed geven op waar zij willen wonen. Maar demissionair minister Paul schrapte, één dag na de verkiezingen, het plan daarvoor van haar voorganger NSC-minister Van Hijum.

Nadat Paul de afgelopen weken al veel kritiek van vakbonden en belangenorganisaties had gekregen, lag ze in het Kamerdebat opnieuw onder vuur. Onder andere GroenLinks-PvdA en JA21 dienden een motie in om het ingetrokken plan alsnog in werking te stellen, maar D66, CDA en VVD gunnen de minister meer tijd.

Begin dit jaar kwam Van Hijum met plannen, nadat een commissie onder leiding van oud-SP-politicus Emile Roemer al eerder had voorgesteld arbeidsmigranten minder afhankelijk te maken van werkgevers. Nu mogen werkgevers tot maximaal 25 procent van het minimumloon inhouden in ruil voor huisvesting. Van Hijum wilde deze regeling vanaf begin 2026 afbouwen, in de Kamer was daar brede steun voor. Ook van de VVD, de partij van de huidige minister Paul.

Slechte omstandigheden

Het aantal mensen dat onder slechte omstandigheden en vaak zonder vergunning in ons land komt werken neemt nog altijd toe. Niet alleen uit Polen, Roemenië of Hongarije, maar steeds vaker ook uit Oekraïne of bijvoorbeeld Georgië. Naar schatting zijn er nu tussen de 600.000 en 800.000 arbeidsmigranten hier. Jaarlijks komen er zo'n 40.000 tot 50.000 bij.

Ze werken bijvoorbeeld in de vleesindustrie, in distributiecentra of in de glastuinbouw, vaak tegen lage lonen. Politieke partijen noemen de slechte woon- en arbeidsomstandigheden al langer verschrikkelijk. Een deel van de Kamer had dan ook weinig begrip voor het plotselinge besluit van Paul, ook al omdat ze het plan in demissionaire staat zonder enig overleg met de Kamer had teruggedraaid.

Felle kritiek

Zo wilden Kamerleden van linkse partijen van Paul weten waarom ze na haar besluit nog vijf weken wachtte het te communiceren. Had dat met de verkiezingen te maken? En liet Paul zich voor het karretje spannen van uitzendbureaus of zich door het bedrijfsleven beïnvloeden om de regeling in stand te houden? Paul ontkende dat, opnieuw, met klem.

SP-leider Dijk noemde het onbegrijpelijk dat Paul haar besluit had genomen zonder "ook maar één arbeidsmigrant" geraadpleegd te hebben. Paul zei dat haar ambtenaren wel met arbeidsmigranten spraken en dat ze haar besluit had genomen na "breed overleg".

Paul zei verder dat ze het voorstel had ingetrokken omdat ze twijfelde of het arbeidsmigranten wel echt helpt. Ze wil onder meer wachten tot de wet die de huurbescherming van arbeidsmigranten beter regelt van kracht is. Ze denkt dat het anders juist averechts kan werken voor arbeidsmigranten als ze zelf op zoek moeten naar huisvesting, terwijl de huurbescherming niet beter geregeld is.

Ook benadrukte ze dat het kabinet ondertussen doorwerkt aan plannen om de omstandigheden van arbeidsmigranten te verbeteren, zoals een wet om malafide uitzendbureaus aan te pakken.

Het Openbaar Ministerie gaat in beroep in de zaak tegen de pleegouders van het Vlaardingse pleegmeisje dat anderhalf jaar geleden zwaar hersenletsel opliep. De rechtbank veroordeelde de pleegouders afgelopen dinsdag tot acht jaar cel.

Het OM had in de zaak elf jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist tegen beide pleegouders. Het gaat in beroep tegen de uitspraak omdat er geen tbs is opgelegd. De rechtbank oordeelde dat de kans op herhaling klein is omdat de twee waarschijnlijk nooit meer pleegouder worden en vond tbs daarom niet passend. Justitie vindt tbs wel nodig.

Mishandeling

De rechtbank kon daarnaast niet vaststellen dat Johnny van den B. en Daisy W. verantwoordelijk waren voor al het letsel waarmee het zwaargewonde meisje werd opgenomen. De rechters achtten alleen bewezen dat ze het meisje voor langere tijd van haar vrijheid hadden beroofd en ook dat ze haar hadden geslagen.

Het OM wil dat de pleegouders ook worden veroordeeld voor mishandeling, waardoor het meisje zwaargewond raakte, schrijft het op X.

Het pleegmeisje was tien jaar oud toen ze vorig jaar in het ziekenhuis werd opgenomen. Ze had botbreuken, overal littekens en hersenletsel. Door het letsel functioneert ze op het niveau van een peuter en zal ze haar hele leven afhankelijk blijven van zorg.

De pleegmoeder zegt dat Van den B. het pleegmeisje hard heeft geslagen. De pleegvader zelf ontkent. Ook andere pleegkinderen in het gezin waren eerder mishandeld, bleek tijdens de rechtszaak.

De Euromast in Rotterdam sluit in januari tijdelijk vanwege renovatiewerkzaamheden. Tot en met april volgend jaar worden de buitenkant van de toren en het restaurant gerenoveerd, meldt de eigenaar. Op maandag 5 januari gaat de toren dicht voor publiek.

De werkzaamheden zijn volgens de organisatie complex en vragen om vakmanschap. De onderzijde van het middengedeelte, ook wel het kraaiennest genoemd, wordt waar nodig gerepareerd en opnieuw geschilderd, schrijft Rijnmond. Ook de mast van de Euroscoop, het bovenste liftje in de toren, krijgt nieuw schilderwerk.

Omdat het werk wordt uitgevoerd op grote hoogte zijn er speciale maatregelen nodig. Om de renovatie veilig te kunnen uitvoeren, komt er een speciaal hangplatform onder het kraaiennest. Daarnaast wordt de Euroscoop gebruikt als tijdelijke liftinstallatie voor een werkplatform bovenop de constructie.

Icoon in Rotterdam

"De Euromast is meer dan een monument, het is een symbool van Rotterdam en een belangrijk stukje Nederlands erfgoed," zegt directeur Leonie Staat. "Met deze renovatie investeren we in de toekomst van dit iconische gebouw."

De 100 meter hoge uitkijktoren, gelegen in Het Park naast de Maastunnel, werd in 1960 geopend ter ere van de Floriade. In 1970 kwam daar nog de 85 meter hoge Spacetower bovenop. Sinds 1983 kunnen bezoekers met de Euroscoop naar een hoogte van 180 meter. De Euromast is een ontwerp van architect Huig Maaskant.

Het Russische hooggerechtshof heeft de anti-corruptie-organisatie Fonds voor de Strijd tegen Corruptie (FBK) van de overleden Russische oppositieleider Aleksej Navalny bestempeld tot "terroristische organisatie".

In 2021 werd de organisatie al als "extremistisch" geclassificeerd. Eerder dit jaar werden vier journalisten veroordeeld tot 5,5 jaar gevangenisstraf omdat ze banden zouden hebben met FBK. Drie advocaten van Navalny kregen ook jarenlange gevangenisstraffen opgelegd om deze reden.

Navalny kwam in februari 2024 om het leven in de Russische strafkolonie IK-3, waar hij gevangenzat nadat hij was veroordeeld voor het oprichten van een "extremistische organisatie". Volgens zijn weduwe, Joelia Navalnaja, is hij vergiftigd. Eerder trok het Russische onderzoeksplatform The Insider dezelfde conclusie.

'Wij zijn een test'

"Wij zijn geen terroristen en dat begrijpt iedereen", reageert FBK op de uitspraak. Volgens de stichting worden dergelijke labels eerst 'uitgetest' op FBK, voordat ze aan anderen worden toegekend. "Eerst worden ze aan ons gegeven en vervolgens worden ze de norm voor iedereen die het niet eens is met Poetins beleid."

De organisatie zegt er daarom niet aan te twijfelen dat binnenkort andere organisaties, zoals onafhankelijke media, hetzelfde label zullen krijgen. Volgens FBK willen de Russische autoriteiten de volgers van FBK hiermee intimideren. "Om ervoor te zorgen dat u stopt met het lezen en bekijken van ons materiaal en te bang bent om het te delen."

Op dit moment lopen er volgens onafhankelijke Russische media tientallen rechtszaken tegen mensen die geld hebben gegeven aan FBK. Doordat de organisatie nu als terreurorganisatie wordt beschouwd, kunnen donateurs veel zwaardere straffen krijgen. Of dat ook geldt voor mensen tegen wie al een aanklacht is ingediend, is niet duidelijk.

Rusland-correspondent Geert Groot Koerkamp:

"Dat de organisatie van Navalny het predicaat 'terroristisch' zou krijgen viel te verwachten. Eerder was hij zelf al op een lijst van 'extremisten en terroristen' geplaatst. De afgelopen jaren is de status van zijn FBK steeds verder aangescherpt, van 'buitenlandse agent' (2019) tot 'extremistische' (2021) en nu dus 'terroristische' organisatie.

Dat had grote gevolgen voor iedereen die op enige manier verbonden was met Navalny en zijn werk. Nog altijd worden in Rusland mensen vervolgd omdat ze bijvoorbeeld geld hebben gegeven aan de organisatie, soms zelfs jaren geleden. Dat heeft al geleid tot jarenlange gevangenisstraffen.

De risico's voor al die mensen worden nog groter. Zelfs een foto van Navalny is al aangemerkt als 'extremistisch'. Donderdag nog werd een gemeenteraadslid in Sint-Petersburg beboet voor een foto van Navalny die ze in 2013 had gepubliceerd. Met de nieuwe status voor het FBK wordt dat alleen maar riskanter."

Voor het steunen van een extremistische organisatie kan een boete van 300.000 roebel (omgerekend ruim 3000 euro) en een gevangenisstraf van maximaal acht jaar worden opgelegd. Voor het steunen van een terroristische organisatie geldt juist een minimum van acht jaar celstraf, maar zijn straffen tot levenslang mogelijk.

FBK wordt nu toegevoegd aan een rij terroristische organisaties als IS, Islamitische Jihad, al-Qaida en het 'Legioen Vrijheid voor Rusland'.

Meerdere prominente medewerkers van de anti-corruptiebeweging zijn de afgelopen jaren zelf al als 'terrorist' bestempeld. Op die lijst staan ook politici, journalisten en schrijvers. Navalny stond al sinds 2022 op de lijst.

Met zijn anti-corruptiestichting bracht de oppositiepoliticus allerlei misstanden aan het licht. Een van de bekendste daarvan is een onderzoek naar een miljardenpaleis aan de Zwarte Zee. In een bijna twee uur durende documentaire beschuldigde Navalny de Russische president Poetin ervan het miljardenpaleis te hebben gefinancierd door middel van corruptie.

Op het moment van publicatie van de documentaire zat Navalny al vast. Hij was een aantal dagen eerder teruggevlogen vanuit Duitsland, waar hij herstelde na een vergiftiging met het zenuwgas novitsjok.

Oproep donaties

Veel FBK-leden zijn na Navalny's arrestatie naar het buitenland gevlucht. Daar zetten ze het werk van de oppositieleider voort.

Zo publiceerde de stichting eerder deze maand een onderzoek naar een politiefunctionaris die onlangs is aangesteld als hoofd 'bestrijding van illegale migratie', terwijl hij en zijn familie al jarenlang veel geld verdienen aan niet-gedocumenteerde migranten.

De stichting roept mensen op die "niet van plan zijn naar Rusland te reizen en in landen met een functionerend rechtssysteem wonen" om donaties te doen om het werk van de stichting te steunen.

Frankrijk voert een nieuwe vorm van militaire dienst in om de strijdkrachten te versterken. Dat heeft president Macron bekendgemaakt tijdens een bezoek aan een infanteriekazerne in Varces, in de Franse Alpen.

Het gaat om een vrijwillige militaire dienst voor Franse jongeren van 18 en 19 jaar. Ook jongeren tot 25 jaar met specifieke vaardigheden, zoals ingenieurs, worden uitgenodigd.

Het was al langer bekend dat Macron vandaag een nieuwe militaire dienst in het leven zou roepen, maar details ontbraken nog. De dienstperiode duurt tien maanden en jongeren krijgen een minimumvergoeding van 800 euro per maand. Het doel ervan is om de Franse slagkracht te versterken en opkomende dreigingen het hoofd te bieden. Macron wijst daarbij vooral op de oorlog die Rusland al bijna vier jaar voert in Oekraïne, die volgens hem het Europese continent in groot gevaar brengt.

De dienstplicht in Frankrijk werd in 2001 formeel afgeschaft. Sindsdien heeft het land een beroepsleger.

50.000 vrijwilligers

Macron zegt geïnspireerd te zijn door het vrijwillige dienjaar dat andere Europese landen zoals Nederland al kennen. "Frankrijk kan niet stilstaan in een tijd waarin al onze Europese bondgenoten een stap naar voren doen. De enige manier om gevaar te voorkomen is door je erop voor te bereiden."

De eerste lichting begint volgend jaar zomer en bestaat uit 3000 vrijwilligers. Dat aantal moet geleidelijk oplopen naar 10.000 vrijwilligers per jaar, tot 50.000 in 2035. De jongeren worden uitgenodigd en zijn niet verplicht "om op te komen voor het vaderland".

Het Franse leger bestaat op dit moment uit ongeveer 200.000 beroepsmilitairen en zo'n 47.000 reservisten. Het is het grootste leger van de Europese Unie, na Polen. Daar komt nog de gendarmerie, een politiemacht met militaire status, van 100.000 mensen bij.

Macron wil het leger tegen 2030 laten groeien tot 210.000 actieve militairen en 80.000 reservisten. Het vrijwillige dienjaar moet jongeren enthousiasmeren om zich bij het leger aan te sluiten.

"Als wij Fransen onszelf willen beschermen, moeten we laten zien dat we niet zwak zijn", zei Macron eerder tegen radiozender RTL. "Als we een teken van zwakte tonen aan Rusland, zal het land blijven oprukken."

Jonge vrijwilligers zullen alleen dienen op Frans grondgebied en niet worden uitgezonden naar buitenlandse militaire operaties van Frankrijk, benadrukt Macron. Ook zullen ze niet naar het Oekraïense front worden gestuurd. De jongeren zullen eerst een maand basisopleiding krijgen en daarna acht maanden binnen een militaire eenheid werken.

Frankrijk kondigde afgelopen juli al aan de komende twee jaar 6,5 miljard euro extra in defensie te steken. Dit komt boven op de 64 miljard euro die in 2027 al naar defensie gaat. De aankondiging volgde kort na de NAVO-top, waar landen afspraken 5 procent van hun bbp aan defensie uit te geven.

Breed draagvlak

In het Franse parlement is er breed draagvlak voor de vrijwillige dienst, die het land zo'n 2 miljard euro gaat kosten. Voor de uitvoering is er een wetswijziging nodig, maar daar zal naar verwachting geen partij voor gaan liggen.

Volgens een peiling van de Franse zender BFMTV zijn ongeveer drie op de vier Fransen vóór de invoering. In een peiling van Le Parisien ligt dit percentage nog hoger.

Brede trend

De nieuwe stap van Frankrijk sluit aan bij een bredere verschuiving binnen Europa. Duitsland kondigde recentelijk een gedeeltelijke herinvoering van de dienstplicht aan. Het land moet nog zo'n 260.000 militairen opleiden om aan NAVO-verplichtingen te voldoen. België gaat vanaf deze maand jongeren vanaf 17 jaar per brief aanmoedigen zich aan te melden voor de militaire dienst.

Ook in Nederland krijgen 17-jarigen sinds september een brief op de mat van Defensie met daarin een QR-code om online een enquête over het leger in te vullen.

Polen is onlangs begonnen met het uitrollen van een nieuw vrijwillig militair trainingsprogramma voor alle burgers. Het doel is om vanaf 2027 zo'n 100.000 vrijwilligers per jaar op te leiden. Het programma is opgezet als verdediging tegen Rusland en om het aantal reservisten verder uit te breiden.

Landen dichter bij Rusland, zoals Litouwen, Zweden, Estland en Letland, kennen al langer een dienstplicht. Litouwen voerde die in 2015 in, een jaar nadat Rusland de Krim had geannexeerd.

"Het is een loterij die je niet wil winnen." Zo omschrijft Theo Coumans uit Nederweert de vogelgriepuitbraak. Zijn kalkoenenboerderij werd in 2022 getroffen door het virus. In een paar uur tijd werden 20.000 kalkoenen gedood en stond zijn bedrijf leeg. Een gebeurtenis die hem in behoorlijke onzekerheid duwde, want hij zat ook in één klap zonder werk.

Het vogelgriepseizoen is in volle gang. Gisteren bleken er besmettingen te zijn op pluimveebedrijven in Limburg en Overijssel, terwijl er al ruim een maand een landelijke ophokplicht is.

'Het ging heel snel'

Voor Coumans begon het bij symptomen bij de kippen die hij niet vertrouwde. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit deed onderzoek naar de testmonsters die waren afgenomen en een kleine tien uur later kreeg hij het bericht dat zijn dieren vogelgriep hadden. "Vroeg in de ochtend kwamen al mensen om de ruiming voor te bereiden. Dat gaat heel snel. De dieren gingen weg, stallen werden ontsmet en daarna verzegeld. Binnen een paar uur ben je pluimveehouder af", vertelt de Nederweertse veeboer.

Dan is het een lang traject voordat je als boer weer dieren in je stallen hebt, want je begint weer van voor af aan. De stallen moeten worden ontsmet, de mest moet worden verbrand en je moet weer nieuwe dieren krijgen. Die kosten betaal je als veehouder zelf.

Toch kan de sector een stootje hebben, vertelt sectoranalist René Veldman van de Rabobank. De prijs van vooral eieren, maar ook van vlees is gestegen. "Wereldwijd zijn de prijzen al een jaar goed. Er wordt meer geconsumeerd en daardoor stijgen de prijzen."

Vogelgriep heerst niet alleen in Nederland, ook in andere landen zijn er uitbraken. De producenten van broedeieren - waar vleeskuikens uit komen - profiteren, want door de ruimingen is er wereldwijd een stijgende vraag naar nieuwe kuikens. "Een paar jaar terug stond die markt onder druk, want we hadden toen een overschot. Nu is dat juist andersom", vertelt Veldman. De groei van de vraag leidt echter weer tot nieuwe problemen, want ook bij de kippen die de broedeieren leggen grijpt vogelgriep om zich heen.

Fonds

Ondanks de goede jaren die de pluimveesector achter de rug heeft, blijft een ruiming een flinke kostenpost. De kosten die de overheid maakt voor de ruiming, komen grotendeels uit het zogenoemde Dierengezondheidsfonds. Dat werd eind jaren 90 opgezet nadat er een grote uitbraak was geweest van de varkenspest. Jaarlijks storten veehouders voor ieder dier dat ze houden een klein bedrag in het fonds.

In totaal is er voor pluimvee een bedrag van 97,8 miljoen euro gereserveerd. De kans dat dat budget wordt overschreden wordt heel klein geacht, zo'n 1 procent. Als het toch hoger uitvalt gaat de overheid bijspringen, zo staat in een Kamerbrief van vorig jaar.

Alle overige kosten die je maakt na de ruiming, moet je als veehouder zelf betalen. "Als je een pluimveebedrijf hebt met bijvoorbeeld legkippen, kan je pas weer na ruim twintig weken verder en kan je bedrijf dus bijna een half jaar stil komen te liggen", vertelt Kees de Jong, voorzitter pluimveehouderij van landbouworganisatie LTO.

Verzekering

Tegen de kosten die door leegstand zijn ontstaan kun je je laten verzekeren, maar lang niet iedere ondernemer doet dat. "Allianz Agrar, een Duitse verzekeraar, is momenteel de enige verzekeraar die in Nederland dit soort verzekeringen aanbiedt", legt Hein van de Worp uit, bemiddelaar van Allianz Agrar.

Hij ziet dat steeds meer ondernemers zich laten verzekeren. Dat komt onder andere doordat bedrijven groter worden. "De pluimveebedrijven houden meer dieren, dus de schade wordt groter als er vogelgriep aanwezig is", ziet Van de Worp.

Het aantal afgesloten verzekeringen in Nederland is niet te vergelijken met een land als Duitsland. "Daar krijgen ondernemers onder meer korting op de hypotheekrente als ze een verzekering afsluiten. Ondernemers in Nederland zijn gewoon bereid om meer risico's te nemen", aldus Van de Worp.

Pluimveehouder Coumans is inmiddels gestopt, al had vogelgriep daar niets mee te maken. Wel hoort hij van andere boeren die gestopt zijn dat het jaarlijks rondgaande virus meespeelde bij hun besluit. "Ieder jaar komt die dreiging van de vogelgriep terug, maar of je ook getroffen wordt, daar is geen peil op te trekken", vertelt Coumans.

De rioolwaterzuivering in het Brabantse dorp Haps werkt weer volledig. Dat laat waterschap Aa en Maas weten. Inwoners van de gemeente Land van Cuijk en de dorpen Zeeland en Odiliapeel kunnen weer normaal water gebruiken. De voorziening werkt momenteel nog wel op noodstroom.

Dinsdag viel de stroom van de rioolwaterzuivering uit. Het vuile water moest worden weggevoerd via de Maas, sloten en beekjes. Daarop werd inwoners in het gebied gevraagd zo min mogelijk de wc door te spoelen en water in de keuken en badkamer door de gootsteen af te voeren.

Zo'n 90.000 huishoudens werden getroffen door de storing, schrijft Omroep Brabant. De rioolwaterzuivering werkt op dit moment op tien noodaggregaten.

Werking onzeker

Of de voorziening goed blijft werken op de noodstroom, is volgens het waterschap niet zeker. Zo niet, moet mogelijk toch weer afvalwater worden omgeleid naar de Maas. De oorzaak van de stroomstoring wordt nog onderzocht.

Volgens het waterschap heeft de oproep om zuinig te zijn met water geleid tot 10 á 20 procent minder water in het riool.

De Namibische politicus Adolf Hitler Uunona heeft zijn tweede voornaam laten schrappen. Tegen het Duitse persbureau DPA zegt hij dat de namen die zijn vader hem gaf "noch zijn karakter, noch zijn ambitie" weerspiegelen. Ook moet hij voortdurend vragen uit het buitenland erover beantwoorden.

De naamovereenkomst met de dictator van nazi-Duitsland heeft hem in zijn politieke loopbaan niet in de weg gezeten. De 59-jarige Uunona is sinds 2004 vertegenwoordiger van de kieskring Ompundia in de bestuurlijke regio Oshana. Gisteren won hij de verkiezingen voor die zetel voor de vijfde achtereenvolgende keer.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoordden de nazi's onder leiding van dictator Adolf Hitler bijna zes miljoen Europese Joden en andere minderheden.

'Geen idee'

Bij de vorige verkiezingen zei de Namibische politicus tegen de Duitse krant Bild dat zijn vader toen hij zijn zoon een naam gaf waarschijnlijk geen idee had wie Adolf Hitler was geweest. Zelf wist hij dat lange tijd ook niet. "Als kind vond ik dat een heel normale naam."

Mogelijk heeft voor de vader bij de naamgeving meegespeeld dat Namibië tussen 1884 en 1915 een Duitse kolonie was. De opstand van het Herero-volk leidde in die periode tot eerste Duitse genocide in de 20e eeuw.

Na de verdrijving van de Duitsers door Zuid-Afrika werd ook daar apartheid ingevoerd. Na een lange onafhankelijkheidsstrijd werd het gebied in 1990 onafhankelijk onder de naam Namibië.

De provincie Utrecht gaat vanaf 2027 weer vergunningen verlenen aan boeren, andere ondernemers en woning- en wegenbouwers. Daarvoor zijn wel ingrijpende maatregelen nodig, die de provincie vandaag presenteert. Het nieuwe plan raakt vooral boeren, maar moet de agrarische sector ook vooruithelpen.

Nu ligt vergunningverlening in het hele land nagenoeg stil omdat er meer stikstof wordt uitgestoten dan beschermde Natura 2000-gebieden aankunnen, wat in strijd is met natuurbeschermingsregels.

Rechters zeggen keer op keer dat er pas meer stikstof bij mag komen als de totale stikstofuitstoot eerst flink omlaaggaat. En dus zit bijna iedereen klem die bijvoorbeeld woningen wil bouwen, een weg wil aanleggen of een (boeren-)bedrijf wil verduurzamen.

Rechters overtuigen

Daar wil Utrecht verandering in brengen door de komende tien jaar de stikstofuitstoot geleidelijk te laten dalen. Dat voornemen alleen was eerder onvoldoende om rechters te overtuigen, omdat zogenoemde 'juridische borging' ontbrak. In 2035 moet de stikstofuitstoot 46 procent lager liggen dan in 2019. Voor het plan trekt de provincie 280 miljoen euro uit.

Boeren binnen de provinciegrenzen krijgen tien jaar de tijd om hun stikstofuitstoot omlaag te brengen. Over drie jaar kijkt Utrecht of ze voldoende op weg zijn. Mocht dat niet het geval zijn, dan kan de provincie dat vanaf 2035 via wetgeving afdwingen.

Gedeputeerde Mirjam Sterk (CDA) werkte drie jaar aan het plan. "Ik heb de laatste tijd veel gehoord van boeren: geef ons duidelijkheid en zeg wat er moet gebeuren. Ze willen zelf aan het roer staan", zegt de provinciebestuurder. "We gaan ze nu de kans geven om het zelf te doen."

"50 tot 60 procent van de boeren in Utrecht werkt buiten hun schuld zonder volledige vergunning", zegt Sterk. Via juridische procedures kunnen deze ondernemers worden gedwongen om dieren weg te doen of hun bedrijf te sluiten. De provincie wil met dit plan ook deze groep boeren helpen.

Stikstofzones rond natuurgebieden

Verder houdt het plan in dat er in en rond door stikstof overbelaste Natura 2000-gebieden minder mest mag worden uitgereden. Gelderland kondigde eerder ook al aan met zulke zogeheten 'stikstofzones' te komen, onder andere rond de Veluwe.

Als Utrecht in 2027 weer vergunningen gaat geven aan boeren, dan staat daarin niet langer hoeveel neerslag van stikstof is toegestaan. In plaats daarvan schrijft de vergunning voor hoeveel stikstof een boerderij maximaal mag uitstoten. Ook de landelijke politiek wil zo gaan werken om de boer meer autonomie te geven.

Het Utrechtse plan draait niet alleen om stikstof. Zo komen er ook natuurherstelprojecten, zoals het aanplanten van bomen op de Utrechtse Heuvelrug. Verder mogen er straks minder gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt om de waterkwaliteit te verbeteren. Ook moet het grondwaterpeil in veengebieden omhoog om CO2-uitstoot te verminderen.

Klimaat, water en natuur tegelijk

Drie jaar lang werkte Utrecht aan het plan, dat oorspronkelijk een opdracht was van voormalig stikstof- en natuurminister Van der Wal (VVD) uit het kabinet-Rutte IV. Provincies moesten maatregelen bedenken die niet alleen het stikstofprobleem zouden oplossen, maar ook helpen bij natuurherstel, verbetering van de waterkwaliteit en het verminderen van broeikasgassen.

Dat tijdens de formatie van het daarop volgende kabinet een streep ging door bijna het gehele budget dat voor de uitvoering van die plannen was gereserveerd, leidde er bij veel provincies toe dat ze daarmee stopten. Utrecht is naar eigen zeggen de eerste provincie die alsnog een plan presenteert dat klimaat-, water- en natuurproblemen integraal aanpakt.

Andere provincies maakten eerder wel al maatregelen bekend die enkel gericht zijn op het oplossen van het stikstofprobleem, zoals Gelderland, Noord-Brabant en Limburg.

Gedeputeerde Sterk licht vandaag demissionair minister Wiersma in over haar plan. Begin volgend jaar liggen de voorgenomen maatregelen ter inzage, wat betekent dat betrokkenen hun mening erover mogen geven. Later volgend jaar stelt het provinciebestuur het definitieve plan vast.

Producenten van plastic statiegeldflesjes en blikjes presenteren nieuwe plannen om de problemen met zwerfafval te lijf te gaan. Er komen veel meer inleverpunten en consumenten die flesjes en blikjes inleveren kunnen daarmee binnenkort prijzen winnen.

Met de maatregelen denken de producenten, samenwerkend in de organisatie Verpact, dat het haalbaar is om 90 procent van alle flesjes en blikjes ingezameld te krijgen. Dat is de wettelijke norm, maar tot nu toe blijft de teller steken op 77 procent.

Demissionair staatssecretaris Aartsen (Milieu) voerde de afgelopen weken "stevige gesprekken" met de producenten. Aanleiding vormde het dreigement van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) om de sector een miljoenenboete op te leggen als er niets gebeurt om de inzameling te stimuleren.

Inleverbonus

De ILT eiste in een zogeheten last onder dwangsom dat het statiegeld per 1 januari aanstaande fors zou worden verhoogd of dat er een 'inleverbonus' van 15 cent zou worden ingevoerd. Mensen die een fles of blikje inleveren krijgen dan meer terug dan het statiegeld dat ze bij aankoop hebben betaald.

Door de gebrekkige inzameling ontstaat er veel zwerfafval, vooral in de grote steden. Mensen die het statiegeld alsnog willen innen, halen prullenbakken leeg op zoek naar flesjes en blikjes. Verpact trekt nu minimaal vijf miljoen euro uit voor een speciale aanpak tegen de opengebroken vuilnisbakken. Dat gebeurt in samenwerking met de gemeenten.

Daarnaast komen er 2900 extra inzamelpunten bij supermarkten en veel meer bulk-innamepunten voor grote hoeveelheden. Defecte inzamelapparaten worden twee keer zo snel gerepareerd en er wordt ook iets gedaan aan de ergernis dat beschadigde of ingedeukte blikjes nu nog vaak geweigerd en uitgespuugd worden door de apparaten.

Goede doel

Ook het doneren van statiegeld voor het goede doel wordt makkelijker gemaakt met 5000 extra donatiepunten op plekken als sportclubs en scholen. En er komen dus beloningsacties met prijzen om mensen te verleiden om meer blikjes en flesjes in te leveren.

Door de aangekondigde maatregelen is een gedwongen verhoging van het statiegeld of een inleverbonus voorlopig van de baan. De inspectie heeft de last onder dwangsom daarom aangepast. Staatssecretaris Aartsen is blij met de positieve reactie van de ILT. "Dit plan gaat echt verschil maken: veel meer inzameling, veel minder rommel."

Twee NOS-sportprogramma's gaan van televisie verdwijnen: NOS Studio Voetbal en Andere Tijden Sport. Dat besluit is genomen vanwege de bezuinigingen van 156 miljoen euro bij de publieke omroep.

Studio Voetbal zal als eerste stoppen, meldt NOS Sport. Het huidige voetbalseizoen wordt nog afgemaakt, dus het programma gaat nog door tot de zomer. Andere Tijden Sport, dat de NOS samen met de NTR maakt, zendt nog een winter- en een zomereditie uit en verdwijnt per 2027 van tv. Met het schrappen van de twee programma's worden enkele tonnen bespaard.

De redacties van de programma's zijn vanochtend over het besluit geïnformeerd. "Dit komt hard aan", zegt Xander van der Wulp, hoofdredacteur NOS Sport. "Studio Voetbal en Andere Tijden Sport zijn iconische programma's met een rijke geschiedenis. Maar met bezuinigingen van deze omvang zijn dit soort keuzes onvermijdelijk."

Dat het doek valt voor de programma's heeft te maken met de begroting van 2026. Wat de gevolgen zullen zijn voor de NOS van de totale bezuinigingen op de publieke omroep is nog niet duidelijk. Daarover wordt nog gesproken met de NPO.

Het besluit komt nadat eerder deze week bekend werd dat de sportrechten van NOS Sport zwaar onder druk komen te staan. De NPO liet weten dat de eredivisierechten niet tegen dezelfde kosten kunnen worden verlengd. Ook verlenging van de contracten met de schaatsbond en de rechten voor het uitzenden van enkele andere sporten zijn onzeker.

'Ontzettend spijtig'

Sjoerd van Ramshorst, presentator van NOS Studio Voetbal, noemt het "erg balen" dat het programma stopt. "Studio Voetbal is met bijna 25 jaar de langstlopende voetbaltalkshow van Nederland, en ik ben blij dat ik al meer dan tien jaar met fijne collega's aan dit programma werk. Ook voor hen vind ik het erg vervelend. Alleen is de realiteit helaas dat er bezuinigd moet worden. Dat is heel vervelend, maar laten we vooral zorgen dat we bij de NOS met minder geld goede programma's blijven maken."

Ook Monique Tesselaar, eindredacteur Andere Tijden Sport, is teleurgesteld. "Het is ontzettend spijtig dat de mooie titel Andere Tijden Sport na zeventien jaar ophoudt te bestaan. Geregeld hoor je een sporter na een prestatie zeggen: 'Hier kan je over tien jaar een Andere Tijden Sport van maken'. Dat dit niet meer gaat gebeuren is heel jammer."

In totaal moet de publieke omroep vanaf 2027 jaarlijks 156 miljoen euro minder uitgeven. BNNVARA, KRO-NCRV, Omroep Max en AVROTROS maakten de afgelopen weken al een aantal programma's bekend die daardoor van het scherm gaan verdwijnen. Daaronder zijn onder meer De Rijdende Rechter, Kassa, First Dates, 3 op reis, het Nieuwjaarsconcert, BinnensteBuiten, Draadstaal en Flikken Rotterdam.