Strafrecht Bonaire loopt vast door cellentekort
Het cellentekort op Bonaire heeft zo'n grote impact op de strafrechtketen dat verdachten worden vrijgelaten, vonnissen jaren blijven liggen en buitenlandse veroordeelden zonder toezicht worden uitgezet naar hun land van herkomst. Dat schrijft demissionair staatssecretaris Struycken van Rechtsbescherming in een brief aan de Tweede Kamer.
Hij noemt de situatie in de gevangenis op Bonaire "zeer zorgwekkend" en erkent dat het Openbaar Ministerie inmiddels keuzes moet maken over wie wel en wie niet in hechtenis wordt genomen.
Volgens Struycken is de toegenomen instroom van buitenlandse verdachten de voornaamste oorzaak van het probleem. Het gaat vooral om Venezolanen die zijn opgepakt op zee tijdens drugstransporten. Deze groep beslaat inmiddels ruim een kwart van de totale capaciteit van de Justitiële Inrichting Caribisch Nederland (JICN). De staatssecretaris wijst op het risico dat rivaliserende groeperingen de orde binnen de gevangenis verstoren.
Raad voor de RechthandhavingDe Raad voor de Rechtshandhaving waarschuwde eerder al voor de nijpende situatie in de gevangenis op Bonaire. Door de structurele personele onderbezetting verslechtert de situatie verder.
De capaciteitsdruk leidt tot ernstige beheersproblemen. Dagprogramma's voor gedetineerden kunnen vaak niet doorgaan, en ook het re-integratieproces komt in de knel. "De veiligheid van zowel gedetineerden als het personeel komt in het gedrang", stelt de raad. Daarnaast functioneert de vreemdelingenbewaring nauwelijks meer door het personeelstekort.
Omdat de situatie onhoudbaar is geworden, heeft de gevangenis hulp gevraagd van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) in Nederland. Die bijstand is toegezegd, maar de raad waarschuwt dat "de capaciteitsproblemen voor de langere termijn daarmee niet zijn opgelost". Er is ook geen uitwijkmogelijkheid: op Curaçao, Aruba en vooral op Sint-Maarten spelen "soortgelijke problemen, zo niet nog erger".
Sint-MaartenIn de Point Blanche-gevangenis op Sint-Maarten is ruimte voor slechts tachtig gedetineerden, terwijl er inmiddels meer dan 200 veroordeelden zijn voor wie geen plaats is. Zij staan op een wachtlijst, die blijft groeien. Volgens de Raad voor de Rechtshandhaving wordt voorlopige hechtenis regelmatig achterwege gelaten, niet vanwege de aard van het delict, maar bij gebrek aan cellen.
De rechtbank op Sint-Maarten heeft inmiddels voor meer dan 300 jaar aan gevangenisstraffen opgelegd die nog ten uitvoer moeten worden gelegd. Daarmee is de geplande nieuwbouw met capaciteit voor 196 gedetineerden bij voorbaat ontoereikend. Zodra de nieuwe inrichting in gebruik wordt genomen, zal deze al volledig bezet zijn.
Een aantal zware criminelen zitten hun straf uit in Nederland. Dat is vooral vanwege veiligheidskwesties. Sint-Maarten betaalt jaarlijks ruim een miljoen euro voor hun detentie.
OplossingenDemissionair staatssecretaris Struycken noemt in zijn brief verschillende oplossingen voor Bonaire, maar die vergen tijd die er eigenlijk niet is. Zo wordt pas eind dit jaar duidelijk of de gevangenis op Bonaire uitgebreid kan worden, terwijl de nood nu al hoog is. Andere plannen, zoals het sneller vrijlaten van buitenlandse veroordeelden of het tijdelijk volgen van een enkelbandtraject, moeten nog worden uitgewerkt. Zelfs als die doorgaan, bieden ze maar beperkte verlichting.