NOS Nieuws - Algemeen

In België zijn bij een meldpunt over seksueel grensoverschrijdend gedrag meer dan 150 meldingen binnengekomen over een gynaecoloog. Om alle meldingen te kunnen verwerken, waren twee extra telefoonlijnen opengesteld, meldt de VRT.

"Zelfs na programma's over misbruik in de kerk hebben we dit niet moeten doen", zegt een woordvoerder van het Vlaamse meldpunt. "Dit hebben we nog nooit meegemaakt."

De man waarover de meldingen binnenkwamen, werkt bij het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en een ziekenhuis in Tienen. Donderdag werd bekend dat de ziekenhuizen de gynaecoloog op non-actief hebben gezet, nadat meer dan tien patiënten getuigden in de media over grensoverschrijdend gedrag.

'Onberispelijke carrière'

Een slachtoffer vertelt dat ze 20 jaar niks heeft durven zeggen erover. "Ik was toen 30 en moest voor een onderzoek naar de gynaecoloog", vertelt ze de VRT. "Na dat onderzoek moest ik naakt op de weegschaal staan. Plots kwam hij achter mij staan, heel dichtbij. Ik voelde mij heel ongemakkelijk. Hij keek mee over mijn schouder naar mijn gewicht en zei plots dat ik nog goed in de markt lag. Hij gaf mij een klets op de poep", zegt ze over de tik op de billen.

Een eerste melding over de arts kwam er eind 2024, en dit jaar volgden er nog verschillende meldingen. Zelf ontkent de arts via een advocaat de aantijgingen. "Er is momenteel geen sprake van enig strafrechtelijk onderzoek. Onze cliënt heeft reeds 35 jaar een onberispelijke carrière."

Er zijn ook een aantal meldingen over andere zorgverleners. "Ik denk dat sommige mensen nu beseffen dat ze iets soortgelijks hebben meegemaakt, en er nu wel de woorden voor vinden, terwijl ze het vroeger misschien niet konden benoemen", zegt een woordvoerder van het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag.

Vragen stellen

De zaak veroorzaakt volgens de Belgische beroepsvereniging VVOG ook onder gynaecologen veel onrust, zegt woordvoerder Isabelle Dehaene. "Er zijn zoveel gynaecologen ontdaan over wat er nu allemaal in de media verschijnt", zegt ze. "Ik ben uiteraard verontwaardigd over wat die persoon doet, maar ik weet absoluut dat het gros van gynaecologen dit niet doet."

Ze wijst erop dat patiënten per definitie kwetsbaar zijn tijdens de vaak intieme onderzoeken, maar raadt hen aan een melding te doen als iets niet goed voelt. "Het is vooral belangrijk dat de gynaecoloog duidelijk kan uitleggen wat er gebeurt en waarom dat moet gebeuren", zegt ze. "Vanaf het moment dat het voor jou niet normaal voelt, mag je vragen beginnen te stellen."

De beroepsvereniging wijst erop dat twijfels gemeld kunnen worden bij bijvoorbeeld de huisarts, het ziekenhuis of een meldpunt.

Goedemorgen! In Duitsland wordt vandaag de nieuwe jongerenorganisatie van de extreemrechtse partij AfD opgericht, moet Max Verstappen racen in Qatar en viert Almere vandaag zijn 50-jarig bestaan.

Eerst het weer: het wordt vandaag bewolkt en op de meeste plaatsen droog. In het zuiden misschien wat zon en het wordt een graad of 10.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Openbaar Ministerie onderneemt behalve tegen Funcaps.nl ook actie tegen een andere website die onbeperkt medicijnen zonder recept verkocht. De webshop Slaappillen.net wordt in verband gebracht met tenminste één overlijden na de levering van een nepversie van de zware pijnstiller oxycodon.

Gekeken wordt of er een link is met andere sterfgevallen. Twee mannen achter de site moeten half december voor de rechter komen. Er loopt ook al een rechtszaak tegen de beheerders van de site Funcaps.nl. Die worden gekoppeld aan tientallen sterfgevallen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Drie hoogbejaarde Oostenrijkse nonnen weigeren hun klooster te verlaten. Na jaren in het klooster te hebben gewerkt, verhuisden ze tegen hun wil naar een verzorgingstehuis. Omdat ze daar niet konden aarden keerden ze terug naar het klooster, hoewel hun geestelijk leider hen opdroeg om naar het verzorgingshuis terug te gaan. Nu mogen de bejaarde vrouwen toch blijven met als voorwaarden dat als ze meer zorg nodig hebben dan ze in het klooster kunnen krijgen, ze alsnog naar een verzorgingshuis moeten.

Zuster Bernadette (88) weigert net als zusters Rita (82) en Regina (86) dat compromis:

Fijne dag!

Ruim 5 miljoen Nederlanders gaan in het nieuwe jaar voor het eerst te maken krijgen met hun persoonlijke pensioenpotjes. Twintig pensioenfondsen maken de overstap naar het nieuwe stelsel.

In de afgelopen weken kregen die fondsen toestemming van De Nederlandsche Bank (DNB). Ze hebben de verantwoordelijkheid om ruim 500 miljard euro aan vermogen over te hevelen.

Wel vergt het nog heel geregel van de fondsen. Ook moeten er in december geen hele gekke dingen gebeuren met de economie. "De opluchting zal groot zijn als het 2026 is," zegt de Pensioenfederatie.

Evenwichtig

Onder meer grote pensioenfondsen als Zorg & Welzijn, Metaal & Techniek en Horeca gaan over. Hierdoor is per 1 januari meer dan de helft van de Nederlandse pensioendeelnemers, werkenden en gepensioneerden overgezet.

De pensioenfondsen met groen licht hebben DNB ervan overtuigd dat ze een goed plan hebben voor de overstap. Daarin is het belangrijkste dat het geld uit de pensioenpot eerlijk verdeeld wordt over individuele pensioenpotjes, zodat alle generaties er evenveel van profiteren.

Daarnaast moeten de pensioenfondsen aantonen dat ze duidelijk communiceren met hun deelnemers over de veranderingen. De fondsen kunnen zelf nog beslissen om de overstap uit te stellen als hun computersystemen daar nog niet voldoende op ingesteld zijn.

Naast de twintig fondsen die straks overstappen, kunnen vier fondsen nog groen licht krijgen. Dat gaat om twee KLM-fondsen, het fonds voor de zoetwarenbranche en de particuliere beveiligers. Aanvankelijk wilden veel meer pensioenfondsen per 2026 overstappen, maar tientallen fondsen stelden dit uit.

146 pensioenfondsen, 26 over in 2026

2027 wordt belangrijk. Ruim zestig fondsen maken dan de overstap, waaronder ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland. Met bijna 3 miljoen deelnemers en ruim 500 miljard euro aan vermogen is ABP een van de grootste pensioenfondsen ter wereld.

Nog eens zo'n 30 fondsen hebben nog geen datum gepland. Het kan zijn dat ze mikken op de uiterlijke overstapdatum van 1 januari 2028. Het kan ook nog zo zijn dat het geld wordt overgeheveld naar een ander fonds of pensioenverzekering.

Timing

Dat uitstellen is niet zonder gevaar, zegt Anne Laning, onafhankelijk pensioenexpert. In vakblad ESB berekent hij dat het overgrote deel van de pensioenfondsen in het oude stelsel het gevaar loopt om te weinig geld in kas te hebben bij een financiële crisis.

Daarmee doelt hij op een vergelijkbare situatie als in 2008, het begin van de bankencrisis. Toen vielen de beleggingsresultaten tegen en tegelijkertijd daalde de rente. In het oude stelsel zorgt een lage rentestand ervoor dat pensioenfondsen meer geld in kas moeten houden, waardoor ze pensioenuitkeringen minder snel kunnen verhogen of moeten verlagen.

"Het oude pensioenstelsel is erg gevoelig voor financiële risico's", zegt Laning, "Uit de stresstest blijkt dat pensioenfondsen in het oude stelsel onvoldoende bestand zijn tegen een financiële crisis en de uitkeringen daarmee niet vast zijn." Daarnaast kan de overstap naar het nieuwe stelsel niet gemaakt worden, als er te weinig geld in kas zit.

Administratieve uitdaging

Ook voor de fondsen die per 1 januari overgaan is het nog spannend. Deelnemers hebben al wel een brief gehad met een schatting van hun pensioenpotje, maar het gaat er om hoe een fonds ervoor staat op het moment van 'invaren'. Eventuele schommelingen in december spelen dus nog een rol.

De koepel van pensioenfondsen, de Pensioenfederatie, ziet ook dat het het een spannende maand wordt. Dat zit hem niet zo zeer in het geld, zegt de Pensioenfederatie: "De spanning bij de fondsen zit meer in grote administratieve uitdaging, dan in zorgen over de financiën. De Nederlandse pensioenfondsen staan er goed voor."

President Trump is van plan om de meeste decreten die zijn voorganger Joe Biden heeft ondertekend, ongedaan te maken. Dat schrijft de Amerikaanse leider op zijn sociale platform Truth Social.

In het bericht stelt Trump dat Biden de decreten niet zelf heeft ondertekend, al zegt hij niet waarop hij die claim baseert. Volgens Trump gaat het om 92 procent van de documenten. Welke precies maakt hij niet duidelijk.

Het Witte Huis beschikt over een apparaatje dat handtekeningen met echte inkt zet, de zogenoemde autopen. Presidenten maken daar gebruik van om niet alles met de hand te hoeven ondertekenen. Volgens Trump werd het apparaatje tijdens de regering-Biden vaak gebruikt door anderen, buiten de president om.

"Alle documenten die door 'Slaperige' Joe Biden met de autopen zijn ondertekend worden hierbij beëindigd en hebben geen verdere kracht of effect", schrijft Trump. "De autopen mag niet worden gebruikt als de president van de Verenigde Staten hiervoor geen specifieke toestemming heeft gegeven."

'Linkse gekken'

Trump claimt dat "de radicale linkse gekken die Biden omringen" het presidentschap van hem afnamen. "De mensen die de autopen bedienden, deden dat illegaal. Joe Biden was niet betrokken bij het autopen-proces en als hij zegt dat hij dat wel was, zal hij worden aangeklaagd wegens meineed", schrijft de president.

Trump heeft herhaaldelijk beweerd dat Biden aan het einde van zijn ambtstermijn verward was en niet degene was die de beslissingen nam. Hij heeft ook meermaals zonder bewijs verkondigd dat anderen mogelijk de handtekening van hun baas vervalsten en zo ingrijpende maatregelen namen waarvan Biden niet op de hoogte was.

De 83-jarige Biden heeft de beweringen afgedaan als "belachelijk en vals". Bovendien concludeerden juristen van Justitie eerder al dat het gebruik van een autopen op zich geen probleem is en wetten ook rechtsgeldig zijn als de president niet fysiek zelf een handtekening geeft gezet, zolang hij maar opdracht daartoe heeft gegeven.

De regering van de Amerikaanse president Trump heeft aangekondigd voorlopig alle asielbeslissingen op te schorten. De beslissing volgt op de aanslag op de Nationale Garde in Washington D.C. afgelopen woensdag. De verdachte is een 29-jarige man uit Afghanistan, die vier jaar geleden naar de VS kwam.

De directeur van de immigratiedienst, Joseph Edlow, schrijft in een bericht op X dat de opschorting van kracht blijft "totdat we ervoor kunnen zorgen dat elke vreemdeling zo grondig als mogelijk wordt gecontroleerd en gescreend".

Donderdag werd al bekendgemaakt dat de dienst per direct is gestopt met het verwerken van alle asielverzoeken van Afghanen. Die maatregel geldt voor onbepaalde tijd, zolang een onderzoek naar de veiligheidsprotocollen loopt.

Taliban

Na de aanslag woensdag in de buurt van het Witte Huis werden de twee leden van de Nationale Garde in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. Donderdagavond werd bekend dat een van hen was overleden.

De schutter, die ook gewond raakte, kwam naar Amerika nadat de Taliban de macht hadden overgenomen in Afghanistan. De VS had een speciaal immigratiebeleid voor Afghanen die hadden samengewerkt met de Amerikanen en die vreesden voor hun leven na de machtsgreep door de Taliban.

Zo'n 76.000 Afghanen kwamen dankzij die regeling naar de Verenigde Staten. Trump en zijn aanhangers zijn uiterst kritisch op dit beleid, omdat veel mensen de VS zouden zijn binnengekomen zonder dat hun achtergrond was gecontroleerd.

De man die wordt verdacht van de aanslag is aangeklaagd voor moord met voorbedachten rade. Zijn motief is nog niet bekend.

Het Openbaar Ministerie onderneemt behalve tegen Funcaps.nl ook actie tegen een andere website die onbeperkt medicijnen zonder recept verkocht. De webshop Slaappillen.net wordt in verband gebracht met ten minste één overlijden na de levering van een nepversie van de zware pijnstiller oxycodon. Die pillen bevatten de levensgevaarlijke synthetische stof nitazenen.

Politie en justitie onderzoeken nog of er een link is met andere overlijdens, onder andere van een vrouw in een dorp niet ver van Rotterdam. Twee mannen die ervan verdacht worden betrokken te zijn geweest bij de webshop Slaappillen.net zitten vast en moeten 15 december voor het eerst voor de rechtbank verschijnen.

Nitazeen in bloed

In totaal zijn er bij het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) sinds vorig jaar zes overlijdensgevallen en vier ernstige vergiftigingen onderzocht die te koppelen zijn aan een nitazeen, de meeste via namaakoxycodon.

Het NFI heeft eind vorig jaar voor het eerst een nitazeen aangetroffen in het bloed van een overleden persoon, vertelt NFI-toxicoloog Kristof Maudens. "Dit jaar staat de teller al op vijf aan nitazeen gerelateerde overlijdensgevallen."

"Daarnaast waren er vier ernstige vergiftigingen met een nitazeen bij personen die het overleefd hebben", vervolgt Maudens. "In bijna alle gevallen is het nitazeen in namaakoxycodontabletten aangetroffen."

Het forensisch instituut sluit niet uit dat meer overlijdens verband houden met nitazenen. "Wij hebben als NFI geen zicht op toxicologisch onderzoek dat op andere plekken wordt uitgevoerd, dus het zou kunnen dat de werkelijke cijfers hoger liggen."

Veel sterker dan morfine

Aanleiding voor het onderzoek naar Slaappillen.net was de vondst afgelopen april van het lichaam van een 44-jarige vrouw in Voorburg. In haar appartement trof de politie onder meer verpakkingen aan van een middel dat zij als oxycodon had gekocht bij Slaappillen.net.

In de pillen, maar ook in het bloed van de vrouw bleken onder meer nitazenen te zitten, wat erop wijst dat het waarschijnlijk om een namaakmiddel ging afkomstig uit een drugslaboratorium. Het OM noemt nitazenen een "synthetische opioïde die vaak tientallen tot duizenden keren sterker is dan morfine". Daardoor leidt een verkeerde dosering al snel tot een overdosis.

Het Trimbos-instituut waarschuwde afgelopen maart al voor namaak-oxycodon met nitazenen, naar aanleiding van een ander overlijden. In dat geval ging het om een man uit Amsterdam.

"Binnen de groep van nitazenen vallen verschillende extreem sterk werkende en gevaarlijke stoffen", zegt Pieter Oomen van het Trimbos. "Soms kan minder dan een milligram al voor levensbedreigende situaties zorgen, zoals problemen met ademen."

Verband met dood moeilijk te bewijzen

De twee verdachten in deze nieuwe zaak, die naar nu blijkt eind september al zijn aangehouden, zijn 28 en 33 jaar en komen uit Breda. Ze worden onder meer verdacht van illegale handel in medicijnen en andere verboden middelen. De 33-jarige man worden tevens voorbereidingshandelingen voor de in- en uitvoer van cocaïne ten laste gelegd.

De twee worden nog niet vervolgd voor betrokkenheid bij de dood van de vrouw uit Voorburg. Volgens betrokkenen bij de zaak is het in dit soort gevallen heel moeilijk te bewijzen dat er een rechtstreeks verband is tussen het overlijden en middelen die de persoon in kwestie had aangeschaft. Zo zijn bij de vrouw ook andere stoffen in het bloed aangetroffen, waaronder zware slaapmiddelen die zij eveneens bij Slaappillen.net had gekocht.

Hetzelfde speelt bij webshop Funcaps. In die zaak worden de verdachten gekoppeld aan de dood van mogelijk 49 mensen, maar ook zij worden vooralsnog uitsluitend vervolgd voor overtreding van de geneesmiddelenwet. Eerder schatte directeur Ruud Coolen van Brakel van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM) dat er honderden van dit soort sites zijn.

Negen jaar lang oxycodon

De familie van de overleden vrouw uit Voorburg vindt dat in de huidige discussie over gevaarlijke webshops één aspect te weinig aandacht krijg: het voorschrijfgedrag van artsen, dat ertoe kan leiden dat patiënten een verslaving aan zware medicijnen ontwikkelen. Volgens de familieleden had hun Sharon zo'n negen jaar lang oxycodon voorgeschreven gekregen door haar huisarts. De richtlijn is om dat zo kort mogelijk te doen.

Bekend is dat oxycodon bij langdurig gebruik minder goed kan gaan werken en dat patiënten dan behoefte krijgen aan grotere doses. Vindt de eigen dokter dat niet meer verantwoord, dan wijken zij vaak uit naar andere kanalen. In de ogen van de familie heeft de huisarts met het jarenlange voorschrijven de vrouw als het ware het zwarte circuit in gedwongen en haar daarmee in gevaar gebracht.

'Benarde situatie huisarts'

De huisarts in kwestie kan niet reageren vanwege het medische beroepsgeheim. Anke Lambooij, apotheker en onderzoeker bij het Instituut Verantwoord Medicijngebruik vindt de kwestie moeilijk te beoordelen. "Wij waren er niet bij in de spreekkamer."

Maar in het algemeen is volgens haar bekend dat huisartsen oxycodon in ruim een derde van de gevallen langer dan drie maanden voorschrijven. Bijvoorbeeld omdat oxycodon het enige middel blijkt te zijn dat helpt, ook al wordt het effect na verloop van tijd minder.

"Je kunt dan als huisarts in een professioneel-ethisch dilemma terecht komen, een benarde situatie", zegt Lambooij. "Je weet dat het niet goed is om nog langer herhaalrecepten uit te schrijven, maar een alternatief is er niet en je voelt de druk van de patiënt. Plus dat er het risico bestaat dat hij of zij juist uitwijkt naar het zwarte circuit als je te sterk aandringt op afbouwen. In dit soort gevallen kun je het eigenlijk nooit goed doen."

De filminstelling Cinémàtheque Française in Parijs sluit per direct zijn zalen na de vondst van bedwantsen. Meerdere bezoekers zeggen dat ze begin deze maand werden gebeten tijdens een vertoning van scifi-horrorfilm Alien (1979) en een masterclass met hoofdrolspeelster Sigourney Weaver.

In het gebouw zit een filmarchief, worden klassieke films vertoond en zijn bijeenkomsten met mensen uit de filmwereld. Ook worden er rekwisieten tentoongesteld en zijn er wereldsterren te vinden als er een film in première gaat.

Verdelgers gaan in vier zalen de strijd aan met de bedwantsen. De beestjes verstoppen zich graag in kieren en naden. Daarom worden alle stoelen gedemonteerd en met stoomreinigers onder handen genomen. Ook vloerkleden worden gereinigd. Vervolgens wordt alles gecontroleerd, onder meer met speurhonden.

Niet het hele gebouw gaat dicht. Bepaalde ruimtes voor exposities blijven open.

Mediahype

Een paar jaar geleden was er een mediahype rond bedwantsen in Parijs. Hoewel een Franse minister benadrukte dat er geen reden was voor paniek en er niet meer bedwantsen waren dan normaal, leidden alle publicaties over een "explosie aan bedwantsen" tot twijfels bij vakantiegangers en tips over de bestrijding ervan.

De Oekraïense hoofdstad Kyiv is vannacht getroffen door een aanval met raketten en drones vanuit Rusland. Er vielen drie doden en tientallen gewonden, meldt de Oekraïense president Zelensky op X.

Volgens Zelensky zijn er gedurende de nacht 36 raketten en bijna 600 drones afgevuurd op Kyiv en omgeving.

NOS-correspondent Christiaan Paauwe in Kyiv meldt dat na middernacht de Oekraïense luchtafweer te horen was. De aanval ging door tot aan de vroege ochtend, met meerdere inslagen van raketten en kamikazedrones verspreid door de stad.

Branden

Het was de tweede aanval op de hoofdstad in vier dagen. Volgens het militaire bestuur waren er in Kyiv zes inslagen, onder meer in appartementencomplexen. Bij een daarvan werd een lichaam onder het puin gevonden. Een kind werd uit hetzelfde gebouw gered.

Beelden van de ravage en nasleep van de Russische aanval:

Volgens lokale functionarissen is er op minstens zes plekken in Kyiv schade gemeld, onder meer aan woongebouwen met meerdere verdiepingen. Na de inslagen ontstond brand en viel de stroom op meerdere plekken in de stad uit.

Het Oekraïense ministerie van Energie meldt dat meer dan 600.000 gebruikers zonder stroom zitten na Russische aanvallen op het elektriciteitsnet. De aanval trof elektriciteitscentrales in Kyiv en vijf andere regio's in Oekraïne. Meer dan 500.000 van de getroffen huishoudens bevonden zich in de hoofdstad.

Burgemeester Vitali Klitsjko zei dat in een appartementenblok in het westen van de stad brand was ontstaan op de lagere verdiepingen. Een andere brand in het centrum was snel onder controle.

Ook in andere Oekraïense regio's klonk het luchtalarm. In de stad Dnipro werden explosies gemeld.

Olietankers in brand

In de Zwarte Zee ontstond brand op twee olietankers die voor de Turkse kust liggen. Zeker een daarvan was onderweg naar de Russische havenstad Novorossisk.

De schepen varen onder de vlag van Gambia. Volgens de database van OpenSanctions behoren de schepen tot de Russische schaduwvloot, die wordt gebruikt om de sancties tegen Moskou te omzeilen.

Beelden van de brand:

De Turkse zender Haberturk berichtte dat de schepen mogelijk zijn aangevallen met drones. De Turkse maritieme autoriteiten wijten de branden aan "een externe oorzaak", maar geven verder geen details. Ook is mogelijk dat de tankers op zeemijnen zijn gevaren. In de afgelopen jaren hebben zich in de Zwarte Zee incidenten voorgedaan waarbij schepen op mijnen voeren. Ook zijn er losgeraakte, drijvende mijnen in de zee aangetroffen.

Op een van de schepen, de Virat, ontstond zware rook vanuit de machinekamer. De twintig opvarenden waren volgens de Turkse autoriteiten niet in gevaar. Op de Kairos was de brand ernstiger. Alle 25 opvarenden werden van het schip gehaald door Turkse reddingsteams.

Op een van de schepen, de Virat, ontstond zware rook vanuit de machinekamer. De twintig opvarenden waren volgens de Turkse autoriteiten niet in gevaar. Op de Kairos was de brand ernstiger. Alle 25 opvarenden werden van het schip gehaald door Turkse reddingsteams.

Inbrekers hebben toegeslagen bij een Franse slakkenkweker. Bij de boerderij in het noordoosten van Frankrijk namen ze 450 kilo aan slakken mee. De slijmerige delicatesse heeft een waarde van ongeveer 90.000 euro.

"Dit is niet het bericht dat we in aanloop naar de feestdagen wilden plaatsen", schreef de eigenaar van de slakkenkwekerij in Bouzy eerder deze week. "We zijn het slachtoffer geworden van een inbraak waarbij onze voorraad van verse en bevroren slakken is gestolen."

De inbrekers vernielden de omheining en bewegingssensoren bij de boerderij. Ze verschaften zich toegang tot koelcellen en de ruimte met verse slakken.

Michelinster

Voor kweker L'Escargot des Grands Crus is het een enorme tegenslag. De feestdagen zijn de belangrijkste periode van het jaar, omdat de kweker dan meer dan de helft van zijn jaaromzet verdient. In het klantenbestand staan onder meer restaurants met een Michelinster.

De beroofde kweker waarschuwt dat sommige delen van de buit niet kunnen worden gegeten. Zo is een aantal slakkenhuizen niet gereinigd.

L'Escargot des Grands Crus zit niet helemaal zonder slakken. Andere slakkenkwekers zijn hun collega in Bouzy te hulp geschoten en hebben een deel van hun voorraad voor een vriendenprijs aan hem verkocht.

President Trump heeft aangekondigd dat hij gratie gaat verlenen aan Juan Orlando Hernández, de voormalige president van Honduras. Hernández werd in 2024 in de VS veroordeeld tot 45 jaar cel voor onder meer drugssmokkel.

Hernández was van 2014 tot 2022 president van het Midden-Amerikaanse land. Hij werd enkele weken na het einde van zijn ambtstermijn uitgeleverd aan de VS.

Trump schrijft nu dat "volgens veel mensen die ik zeer respecteer" Hernández "zeer hard en oneerlijk is behandeld".

Trump maakte het bericht op zijn sociale platform Truth Social. Hij sprak daarin ook zijn steun uit voor Nasry Asfura, een partijgenoot van Hernández. Zondag zijn er presidentsverkiezingen in Honduras. Asfura is de kandidaat voor de Conservatieve Nationale Partij.

Trump dreigde in zijn post dat Honduras geen financiële steun meer krijgt als Asfura de verkiezingen verliest.

De 67-jarige Asfura is voor de tweede keer kandidaat voor het presidentschap. Hij is een bouwmagnaat en voormalig burgemeester van de Hondurese hoofdstad Tegucigalpa. Eerder is hij beschuldigd van verduistering van overheidsgeld, maar hij weerspreekt die aantijgingen. Hij neemt het zondag op tegen Rixi Moncada, een linkse advocaat en tegen Salvador Nasralla, een rechtse tv-presentator.

Een software-update van vliegtuigfabrikant Airbus kan wereldwijd leiden tot verstoringen in het luchtverkeer. Ongeveer 6000 vliegtuigen van het type A320 hebben de update nodig om te voorkomen dat de toestellen plotseling hoogte verliezen, zegt fabrikant Airbus.

In het overgrote deel van de gevallen kan dat op de grond snel worden geregeld vanuit de cockpit. Bij naar schatting duizend toestellen moeten computers in de werkplaats worden vervangen en dat veroorzaakt internationaal krapte en dus hinder.

Het probleem kwam aan het licht na een incident bij JetBlue Airways. Een toestel van die maatschappij moest eind oktober in Florida een noodlanding maken nadat het in een plotselinge en hevige zonnestorm was terechtgekomen.

Volgens Airbus bleek na onderzoek dat intense zonnestraling data kan beïnvloeden die belangrijk is voor de besturing van een A320, het best verkopende model van de Europese vliegtuigbouwer.

Geen probleem KLM

Onder meer de prijsvechters easyJet, Wizz Air en Air Asia en vliegen veel met de A320. Wizz Air verwacht dat sommige vluchten dit weekend al worden gewijzigd of geannuleerd. Ook American Airlines en Air India geven aan dat hun vliegschema aangepast moet worden. Air France heeft volgens de Franse krant Le Parisien ruim dertig vluchten geannuleerd.

KLM-vliegtuigen gebruiken andere software en kunnen gewoon veilig blijven vliegen, laat het bedrijf desgevraagd aan de NOS weten.

Persbureau Reuters heeft documenten ingezien waaruit blijkt dat het probleem zit bij het vluchtsysteem ELAC, dat onder meer de commando's van de piloot naar de stuurvlakken op de vleugels en staart van een A320 overbrengt.

De wereld is in de ban van de pistachenoot. De dubaireep, pistachepasta en allerlei socialemediatrends hebben het groene nootje in de schijnwerpers gezet bij het hippe, jonge, internationale publiek. En dat betekent dat de pistacheprijs enorm is gestegen en er zelfs wereldwijd een tekort dreigt.

Want alle crèmes, gevulde groene repen, exclusieve ijsjes en Dubaibollen moeten natuurlijk wel met echte pistache worden gemaakt. De TikTok-rage van vandaag ontmoet een eeuwenoude Syrische traditie en de pistachenoot brengt de wereld wat dichter bij elkaar.

"Pistache, pistache, de allerbeste!" Op de markt in de oude stad van Damascus worden ze in allerlei soorten en maten aangeprezen. In de Syrische hoofdstad zijn ze trots op hun beroemde nootje.

Hoewel de rest van de wereld pistache nu pas massaal lijkt te ontdekken, is het in het Midden-Oosten al eeuwenlang een hit. In Syrië vind je geschaafde pistache op taartjes, ijsjes en strooien ze het over allerlei feestelijke gerechten.

Door de wereldwijde belangstelling vrezen ze in Syrië nu wel dat de prijs flink gaat stijgen. Dat de hele wereld op zoek is naar de beste pistache, merken ze ook hier. Het groene nootje is volgens de Syrische kamer van koophandel exportproduct nummer 1.

Een mooie kans voor een land dat economisch in puin ligt en waar sancties nu, na de val van dictator Assad, langzaam worden opgeheven. Het opheffen van sancties is cruciaal om export mogelijk te maken en om de wederopbouw van het land op gang te krijgen. De belangstelling voor de eeuwenoude boom kan daarbij een opening zijn naar de rest van de wereld.

Pistache in cijfers

Van oudsher waren Iran, Turkije en Syrië de belangrijkste exporteurs van de pistachenoot. Tegenwoordig is dat de Verenigde Staten. Ruim 40 procent van alle pistachenoten komt uit Californië.

"Die staat was van oudsher al een grote notenproducent", vertelt Cindy van Rijswick, agrarisch specialist bij Rabobank. "Eerst vooral van walnoten en amandelen, maar de afgelopen tien jaar zijn pistachenoten veel winstgevender geworden. Ook gebruiken die bomen minder water dan bijvoorbeeld amandelbomen. Veel mensen zijn dus overgestapt."

Vorig oogstseizoen werd er wereldwijd 1,18 miljoen ton aan pistachenoten geproduceerd. Gemiddeld groeit de productie elk jaar met 8 procent. Vooral China importeert veel van de groene noten, ruim 130.000 ton. Nederland importeert iets meer dan 8000 ton, maar het merendeel daarvan wordt weer naar andere landen geëxporteerd. Vorig jaar betaalde een Nederlandse importeur gemiddeld 7 euro per kilo.

Sinds de pistachetrend een paar jaar geleden losbrak, kan het aanbod nauwelijks de vraag bijbenen, vertelt Van Rijswick. De trend is goed terug te zien in de supermarkt. Vergeleken met vier jaar geleden liggen er nu 53 procent meer producten met pistachesmaak in de supermarkt, onderzocht Rabobank.

"De grootste belangstelling komt uit de Verenigde Staten en Saudi-Arabië", zegt Ayham Abdul Qader van het ministerie van Landbouw in Damascus. De vraag is groot. "De boom komt oorspronkelijk uit Syrië, uit deze regio, en onze variant heeft nog altijd de originele smaak en vorm zonder genetische modificatie. De interesse biedt een mooie kans, we willen snel meer bomen gaan planten."

Qader vertelt dat Syrische pistache de beste smaak heeft, en ook de laagste prijs omdat arbeidskrachten goedkoop zijn. Voor het begin van de oorlog in 2011 exporteerde Syrië 63.000 ton pistache; nu is dat gehalveerd. De jarenlange oorlog en verwaarlozing heeft de pistachevelden flink geraakt.

Velden beschadigd door oorlog

Pistacheboer Jaber al Kassem weet er alles van. Hij vluchtte tijdens de oorlog en pendelt tegenwoordig tussen Syrië en België. Terugkeren naar zijn land en zijn bomen was voor hem een droom. Maar het is wel even schrikken: de velden hebben harde klappen gekregen.

"Deze velden stonden vol pistachebomen", vertelt Kassem terwijl hij door een kale vlakte net buiten de stad Hama rijdt. "Het leger van Assad heeft ze gekapt, plaatste hier checkpoints en maakte dit een legerbasis."

Kassem vertelt over corruptie, gevaar, watertekort en dat er serieuze investeringen nodig zijn om de oogst weer op peil te krijgen. "Ze verkochten het hout, ze hadden geen idee. En door de verwaarlozing hebben veel bomen nu ziektes."

Toekomstdromen

Maar ondanks dit alles blijft de liefde voor de Syrische pistache groot, ook bij de nieuwe generatie. In de oude stad van Damascus staat Jawad van 12 met een klaptafel vol verse pistachenootjes voorbijgangers lekker te maken. "Iedereen moet weten hoe heerlijk én gezond dit is", zegt hij stralend. Hij pelt een verse pistachenoot open. "Kijk: het groene zit hier binnenin."

Zijn broertje helpt hem met de verkoop en schept een nieuwe lading nootjes in kleine bakjes. Van zijn bijbaantje wil Jawad later zijn beroep maken. "In de toekomst wil ik pistachehandelaar worden. Ik ga in de pistachebusiness!"

En zo kunnen we in Nederland de dubaichocola en alle andere lekkere pistacheproducten de komende tijd vast nog blijven kopen.

De Centrale Bibliotheek in Rotterdam is na vandaag tijdelijk dicht vanwege een grote verbouwing. De bibliotheek aan de Hoogstraat, ook wel de grootste huiskamer van Rotterdam genoemd, wordt de komende drie jaar grondig gerenoveerd. Bezoekers kunnen binnenkort terecht in een tijdelijke bieb vlakbij.

De enorme verhuizing naar de tijdelijke locatie aan de Librijesteeg is al begonnen en gaat volgens directeur Alice Vlaanderen zeven weken duren. Allesbehalve een kleine klus dus, maar wel een die hard nodig was. "Het stort nog niet in elkaar, maar het is wel behoorlijk verouderd inmiddels", zegt Vlaanderen over het oude gebouw.

Het gebouw uit 1983 vlakbij station Blaak kampt met technische mankementen, is niet duurzaam en de indeling voldoet niet meer aan de eisen van een moderne bibliotheek. "Als je hier op een doordeweekse dag staat, dan staan er rijen voor de deur", zegt Vlaanderen tegen regionale omroep Rijnmond. "Mensen gebruiken het gebouw heel intensief en dat is ook te zien."

120.000 boeken verhuizen

Op 19 januari gaat de tijdelijke bibliotheek open. Tot die tijd worden de 120.000 boeken in 4500 verhuisbakken naar de nieuwe locatie gebracht. Ook alle meubels, stoelen, lampen en kasten gaan mee.

"We gaan eerst de kasten leeghalen, alle boeken in de bakken stoppen, vervolgens de kasten demonteren, verhuizen naar de nieuwe locatie, om daar vervolgens weer de kasten in elkaar te zetten en dan de boeken er weer in te plaatsen", zegt projectmanager Evelyne van Houselt.

In het nieuwe onderkomen is plek voor vrijwel alle boeken. "We hebben een locatie kunnen vinden waar we eigenlijk alles kunnen huisvesten wat we hier ook in de huidige bibliotheek hebben." Alleen erfgoedstukken zijn al naar een andere plek gegaan.

Verbinding met de stad

Door de grondige verbouwing hoopt directeur Vlaanderen dat de verbinding met de stad wordt versterkt. "Er komen meerdere ingangen, een soort stadsplein, zodat je van de ene kant naar de andere kant kunt lopen", zegt ze over de toekomstige bieb.

De bibliotheek is tegenwoordig dan ook meer dan alleen een plek om boeken te lenen. "We hebben allerlei cursussen, bijeenkomsten, film, kunst en mensen leren hier de taal. Dus het heeft een veel grotere functie gekregen en dat kunnen we in dat nieuwe gebouw veel beter faciliteren."

Zo krijgt de nieuwe bibliotheek een kookstudio. "Daar hopen we met kinderen en met groepen Rotterdammers te gaan koken", zegt Vlaanderen.

In Meppel is vanavond een 26-jarige man doodgeschoten. Het slachtoffer komt uit Raalte, in Overijssel. De politie heeft nog niemand aangehouden.

Bij de politie kwam rond 17.50 uur een melding binnen over de schietpartij aan de Van Ewijcksingel. De man werd nog gereanimeerd maar de hulp kwam te laat. Hij overleed ter plaatse.

Een buurtbewoner zegt tegen RTV Drenthe dat er "vijf of zes knallen" waren. Die zijn te horen op beelden van een beveiligingscamera van een naastgelegen flat. Daarop is ook te zien dat twee auto's na de schoten met hoge snelheid wegrijden.

Een man die zijn vrouw van haar werk ging halen zegt dat hij het slachtoffer op de grond zag liggen. "Toen ik even later terugkwam met mijn vrouw, was de halve straat afgezet. Ze zijn lange tijd bezig geweest met reanimeren."

Op sociale media gaan beelden rond waarop te zien is dat het slachtoffer bloedend op straat ligt. De politie roept op om dat materiaal niet verder te verspreiden.

Drie Oostenrijkse nonnen die tegen de wil van hun geestelijk leider naar hun oude klooster zijn teruggekeerd, hebben een schikkingsvoorstel van de man afgewezen. De nonnen zijn bang dat ze op elk moment alsnog het klooster moeten verlaten, zeggen ze tegen de Oostenrijkse omroep ORF. Hun advocaat noemt het voorstel een wurgcontract.

De zusters Bernadette (88), Regina (86) en Rita (82) hebben een lange geschiedenis met klooster Goldenstein, in de buurt van Salzburg, en vooral met de school die ermee verbonden is. Zuster Bernadette kreeg er als tiener zelf les, tegelijk met actrice Romy Schneider. Alle drie gaven ze er les en zuster Regina was zelfs een tijd hoofd van de school.

Zuster Bernadette (88) mogen net als zusters Rita (82) en Regina (86) alleen onder voorwaarden terug naar klooster Goldenstein bij Salzburg:

Maar het aantal nonnen nam af, het gebouw werd te groot en in 2022 besloten de kerkelijke autoriteiten Goldenstein aan een andere kloosterorde over te dragen. De nonnen mochten blijven zolang hun gezondheid het toeliet. Maar in 2023 kregen ze toch het bevel om naar een verzorgingshuis te vertrekken.

Dat deden ze ze, tegen hun zin, maar ze voelden zich er doodongelukkig. Drie maanden geleden vertrokken ze en keerden ze terug naar Goldenstein. Het gebouw stond nog leeg en met hulp van een slotenmaker en voormalige leerlingen wisten ze binnen te komen. De actie kreeg veel publiciteit, vooral omdat de nonnen op sociale media uitgebreid over hun nonnenbestaan berichten.

Hun geestelijk leider, proost Markus Grasl, noemde de actie van de nonnen onbegrijpelijk en droeg hen op naar het verzorgingshuis terug te gaan. Ze weigerden omdat hen in 2022 beloofd was dat ze mochten blijven zolang hun gezondheid dat toeliet.

Voorwaarden

Deze week legde proost Grasl een schikkingsvoorstel op tafel. De nonnen konden blijven, ondersteund door verzorgers nog wel, maar daar zaten wel voorwaarden aan. Als de nonnen meer zorg nodig hadden dan ze in het klooster konden krijgen, moesten ze alsnog naar een verzorgingshuis. Ook moest het gebruik van sociale media stoppen en "vreemden" mochten niet langer worden toegelaten.

"We gaan hier zeker niet mee akkoord", zei zuster Bernadette tegen omroep ORF. Tegen de BBC zei ze dat nog liever in een weiland sterft dan in een verzorgingshuis voor ouderen.

Hoe hoor je je als man te gedragen? Voor veel jonge jongens is dit een vraagstuk waar ze in de puberteit antwoord op proberen te vinden. Volgens onderzoekers speelt groepsdruk daarin vaak een grote rol.

Omdat dat schadelijk kan zijn, komen onder meer expertisecentrum seksualiteit Rutgers, Plattelandsjongeren Nederland en lhbti+-belangenvereniging COC met een campagne om die negatieve groepsdruk bespreekbaar te maken.

Want wat is dat man-zijn? "Werken, bier drinken", zegt een jongen uit de middelbare schoolklas in het Friese Koudum die door NOS Stories werd bezocht. "Gewoon stoer zijn, en voor jezelf moeten opkomen", zegt een meisje uit dezelfde klas.

Groepsdruk om te voldoen aan strikte mannelijkheidsnormen kan grote gevolgen hebben, zegt Rutgers-onderzoeker Javier Koole. "Het kan leiden tot eenzaamheid, overmatig drank- en drugsgebruik en depressies. Deze normen vergroten bovendien de kans dat jongens en mannen (seksueel) grensoverschrijdend gedrag vertonen."

'Moeilijk te doorbreken'

De campagne 'Kleine !@#$% dingen worden grote !@#$% dingen' richt zich met name op plattelandsjongeren. "Bij jongeren buiten de grote steden is de druk om je te conformeren in het algemeen groter", zegt Koole. "Ze komen doorgaans minder in aanraking met mensen die niet voldoen aan de stereotype mannelijkheidsnorm." Volgens Koole zijn deze jongeren daarom vaker bang om buiten de boot te vallen en passen ze zich onder druk aan aan wat 'hoort'.

"Ik snap wel dat sommige mensen dan groepsdruk voelen, dat ze zich meer als een traditionele man moeten gedragen omdat het minder wordt geaccepteerd als je anders bent", zegt een leerling van de school uit Koudum.

"Zou je bijvoorbeeld durven huilen als je nu verdrietig bent?", vraagt de verslaggever aan een andere jongen. "Ja, bij Jelmer", zegt hij, verwijzend naar zijn goede vriend. "Maar in het algemeen niet. Dat vind ik best wel anders."

Een van hun klasgenoten voelt wel genoeg ruimte om 'anders' te zijn dan het stereotype man. "Ik geloof dat sommige mensen dat voelen, dat ze erbij moeten horen. Maar dat hoeft niet toch? Het is niet nodig."

Jongens op het platteland houden er doorgaans ook conservatievere gedachten op na, weet Koole. "De traditionele rolverdeling tussen man en vrouw is vaker de norm op het platteland, dus bijvoorbeeld dat de man kostwinner zou moeten zijn. Die mannelijkheidsnormen zijn moeilijk te doorbreken. We hopen dat deze campagne daarbij kan helpen."

Manosfeer

Jongeren groeien op met sociale media en influencers die soms conservatieve opvattingen hebben over hoe je je moet gedragen als man. Dat is onderdeel van de manosfeer: een online wereld van sites en accounts waar feminisme wordt gezien als bedreiging voor mannen.

Een boegbeeld van die manosfeer is influencer Andrew Tate. Deze zelfbenoemde vrouwenhater vindt onder meer dat 'echte mannen' de baas zijn over hun vrouw en dat je als man geen emoties mag tonen. Online zijn ook talloze andere influencers te vinden die in meer of mindere mate duidelijk maken dat afwijken van die 'machonorm' niet hoort.

"Jongens die de machonorm als voorbeeld hebben, kunnen geneigd zijn zich minder kwetsbaar op te stellen of minder snel hulp te zoeken", zegt Koole. De machonorm heeft ook invloed op schoolprestaties. "Ze worden sneller uit de klas gestuurd omdat ze bijvoorbeeld stoer willen doen, het is niet 'cool' om je best te doen op school. Dat kan grote gevolgen hebben voor later."

Onderzoek

Welke invloed de manosfeer precies heeft op de denkbeelden van jongeren, is in Nederland nog niet onderzocht. Uit internationaal onderzoek blijkt wel dat die online content van invloed is op jongeren. "In Zweden is een groot onderzoek gedaan waaruit blijkt dat er een link is tussen het consumeren van manosfeercontent en vrouwenhaat", zegt Koole.

In Nederland begint onder meer Rutgers volgend jaar met zo'n onderzoek. "We willen met jongeren gaan praten over wat voor content ze kijken, waarom ze zich zo aangetrokken voelen tot die content en hoe dat hun leven beïnvloedt." De resultaten van het onderzoek worden in de tweede helft van 2026 verwacht.

Bijna drie dagen stonden de woontorens van een appartementencomplex in Hongkong in brand. Vandaag werd het vuur, dat tot nu toe 128 mensen het leven heeft gekost en duizenden mensen dakloos heeft gemaakt, eindelijk gedoofd. En hoewel de lucht weer blauw is, ruikt het nog steeds naar brand rond de Wang Fuk-flats.

Terwijl de reddingsdiensten in de woontorens blijven zoeken naar overlevenden, zijn de Hongkongers massaal op de been om slachtoffers een hart onder de riem te steken. Naast de plek waar de ramp zich voltrok is het een komen en gaan van mensen. Ze delen eten, drinken en spullen uit en willen zo steun betuigen aan hun mede-Hongkongers.

Identiteitsbewijs

Intussen heeft de overheid een school vrijgemaakt waar getroffen inwoners een nieuw tijdelijk identiteitsbewijs kunnen aanvragen. "De overheid heeft lijsten van wie er op welk adres woonde. Je hoeft alleen je adres, naam en ID-nummer op te geven en je krijgt een tijdelijke kaart", zegt een vrijwilliger. "Hier leren mensen op jonge leeftijd hun ID-nummers uit hun hoofd", voegt ze daaraan toe.

Die tijdelijke identiteitskaart is belangrijk. Daarmee kunnen de getroffenen in de opvanglocaties omgerekend 1100 euro ophalen die de overheid beschikbaar heeft gesteld. Ook kunnen de slachtoffers met de identiteitskaart langdurige opvang aanvragen. Nu verblijven velen nog in tijdelijke opvangcentra in gymzalen, scholen en buurtcentra. De overheid hoopt over een paar weken voor iedereen woningen geregeld te hebben.

Veel jongeren

Naast de school waar de slachtoffers hun identiteitsdocumenten kunnen regelen, ontstaat rond het middaguur een spontane markt. Hongkongers van jong tot oud komen aan met busjes, trollies en tassen vol met spullen, van huisraad tot eten en drinken.

Er zijn opvallend veel kinderen en jonge mensen op de been; verschillende scholen in de omgeving zijn gesloten. Sommige stonden te dicht bij de flats en bleven daarom dicht, andere scholen zijn in gebruik genomen als noodopvang.

Nu leerlingen minder les hebben, komen ze naar de markt om spullen te doneren. "Mensen hebben hulp nodig, maar ik kan zo weinig doen", zegt een middelbare scholier. "Het voelt niet goed." Hij heeft niet veel geld te besteden, maar bruine suiker kan hij wel missen, zegt hij.

Een ander meisje zegt dat veel van haar vriendjes en vriendinnetjes in de flats woonden. Haar lessen zijn inmiddels wel weer begonnen. Toch kwam ze zodra ze kon spullen uitdelen. Andere jongeren staan naast een grote banner van het Leger des Heils. Veel van de getroffenen zijn ouderen, weten ze. Zij willen hen helpen bij het aanvragen van fondsen.

Identificatie

Intussen wordt meer duidelijk over de hulp van de overheid. Zo kunnen slachtoffers volgende week, in aanvulling op de eerder beloofde 1100 euro, nog eens rekenen op 5500 euro. Verder neemt de overheid alle kosten voor opvang en uitvaarten voor haar rekening en is families die dodelijke slachtoffers te betreuren hebben een bedrag van omgerekend 22.000 euro beloofd. Ook krijgt elk getroffen gezin een maatschappelijk werker toebedeeld.

Toch biedt dit weinig troost. Op nog geen 25 meter van de markt waar spullen worden ingezameld ligt het identificatiecentrum. Het is er stil. Het leger staat bij de ingang om ongewenste gasten buiten te houden. Maar ze hoeven niet in actie te komen. Wie er wel en niet iets te zoeken heeft, is kraakhelder.

In het centrum kunnen mensen op de foto's kijken of ze hun geliefden, waar ze soms al dagen niets van gehoord hebben, kunnen vinden. In totaal zijn er nog zo'n 200 mensen van wie niet duidelijk is wat er met hen is gebeurd.

Ook zijn er tachtig lichamen die volgens de brandweer niet geïdentificeerd kunnen worden. Mensen blijven hoop houden op goed nieuws. Nieuws dat hun geliefde levend is gevonden. Wel lijkt die hoop langzaamaan te vervliegen.

"We zijn allemaal hier om onze onafhankelijkheid en ons land te beschermen." Dat zegt de Oekraïense president Zelensky in een beroemd geworden video, die hij maakte kort na de Russische inval op 22 februari 2022. Het is donker en om hem heen staat een aantal leden van zijn regering. De lange man schuin achter hem was tot vandaag met afstand de belangrijkste, stafchef Andri Jermak.

De vertrouweling van Zelensky raakte in opspraak vanwege een omkoopschandaal bij het Oekraïense staatsenergiebedrijf en vertrekt, werd vandaag bekend. Met het ontslag wil de president "geruchten en speculaties" vermijden, zei Zelensky in een toelichting.

Hiermee komt ook een innige, jarenlange samenwerking tot een einde. De paden van Jermak en Zelenksy kruisen elkaar rond 2010. Zelensky is dan nog acteur en heeft een televisieproductiebedrijf. Jermak is op dat moment advocaat en zijn bedrijf doet zaken met dat van Zelensky.

Vertrouweling

Als Zelensky in 2019 besluit om een gooi te doen naar het presidentschap, stapt Jermak in zijn campagneteam. Na de verkiezingen wordt hij eerst buitenlandadviseur en later stafchef. Tot grote verbazing van velen schrijft de Financial Times deze zomer in een profiel: Jermak valt op als een outsider in een politiek team dat vooral bestaat uit mensen die Zelensky al kent vanaf zijn jeugd.

Het contact van Zelensky en Jermak beperkt zich niet tot de werkvloer. Aan Politico vertelt een oud-perschef van Zelenksy eerder dit jaar hoe de band tussen Zelensky en Jermak inniger wordt door samen te sporten. En minister van Buitenlandse Zaken Andi Sybiha vertelt aan de Financial Times dat de twee vlak bij elkaar in de bunker slapen, waar ze na een lange werkdag ontspannen met tafeltennis en oude films.

In zijn functie van stafchef en adviseur heeft Jermak (54) veel invloed. Hij begeleidt Zelenksy op zijn reizen, bijvoorbeeld in het Witte Huis tijdens de desastreuze ontmoeting met president Trump afgelopen februari. En hij beheert de agenda van president Zelensky, bepaalt wie toegang tot hem krijgt en wie niet. Onder Oekraïners gaat de grap rond dat buitenlandse officials vooral naar Kyiv moeten komen om Zelensky te ontmoeten. Hij kan hen dan misschien introduceren aan Jermak.

Op die manier, schrijft de Kyiv Independent, groeit Jermak uit tot de machtigste man in Oekraïne achter president Zelensky. Een rol waarin hij er alles aan doet om de wensen van president Zelensky te vervullen, ook als hij het daar zelf niet mee eens is.

Een rol ook waarin Jermak van Zelenksy veel vertrouwen krijgt: het is Jermak die vorig weekend in Genève namens Oekraïne gesprekken voert over het 28-puntenplan van Trump dat moet leiden naar een einde van de oorlog. Al die invloed heeft Jermak in Oekraïne de bijnaam 'de groene kardinaal' opgeleverd: hij is de machtige man in de schaduw van de leider, en zoals een kardinaal altijd zijn soutane draagt, zo draagt Jermak altijd zijn militaire uniform.

Corruptieonderzoek

Sinds enige tijd viel de naam van Jermak in het Oekraïense corruptieonderzoek naar omkoping bij het staatsenergiebedrijf. Onderaannemers zouden daar gedwongen zijn om smeergeld te betalen in ruil voor contracten. In opnames van de anticorruptiediensten is de naam 'Alibaba' te horen. Mogelijk is dat een verwijzing naar Andri Borisovitsj, de voornaam én vadersnaam van Jermak.

Vanmorgen deden de anticorruptiediensten huiszoeking bij Jermak en vanmiddag maakte Zelensky het aftreden van zijn rechterhand bekend. Zo had Jermak zich zijn politieke einde niet voorgesteld. Eerder zei hij daarover tegen Politico: "Samen met Zelenksy ben ik in de politiek gestapt, en samen met hem zal ik op een dag vertrekken."

Correspondent Midden- en Oost-Europa Christiaan Paauwe:

"Na de huiszoekingen bij Jermak vanochtend werd hier in Kyiv vandaag met spanning de reactie van Zelensky afgewacht. Zou hij zijn grote vriend, vertrouweling en stafchef nog steeds blijven beschermen? Maar zeker nu aanklachten tegen Jermak kunnen volgen, was zijn positie onhoudbaar geworden, dat zag Zelensky ook.

Hoewel het voor velen te lang duurde, zijn Oekraïners overwegend opgelucht na het vertrek van de uiterst impopulaire Jermak. Ze hopen dat het een nieuw hoofdstuk zal inluiden. Zeker de machtigste figuren rond de president mogen niet gespaard worden, hoor je hier. Bovendien was er veel kritiek dat Jermak - die als hoofdonderhandelaar een cruciale rol speelde op het wereldtoneel - helemaal niet competent was.

Het vertrek van Jermak zal de gemoederen iets doen bedaren, al heeft Zelensky's populariteit een grote klap gehad. Hij beloofde toen hij aan de macht kwam corruptie juist aan te pakken. Bovendien moeten we gaan zien wat voor verdere onthullingen in het corruptieschandaal er nog zullen volgen."

De rechtbank in Utrecht heeft een 44-jarige man uit Amersfoort zes weken cel opgelegd voor het doen van een valse bommelding in een trein bij Hilversum. Door de actie van de man werd een trein bij Hilversum Sportpark vorige week vrijdag stilgezet en ontruimd.

De politierechter vindt het "zeer kwalijk" wat de man heeft gedaan. Door de bommelding ontstond paniek onder de treinreizigers. Behalve een celstraf moet de man ook een straf van drie weken uitzitten die eerder voorwaardelijk was opgelegd, schrijft regionale omroep NH.

Bij de oplegging van de straf hield de rechter er rekening mee dat de verdachte kwetsbaar is. De man heeft een lange geschiedenis van strafbare feiten en hulpverlening. Ook was hij eerder psychotisch, verslaafd en heeft hij een licht verstandelijke beperking.

Geen explosief aangetroffen

De verdachte zelf ontkende, maar de rechter veroordeelde hem onder meer op basis van de verklaring van een vrouw in de trein. Tegen haar zou hij hebben gezegd: "Er zit een bom in deze trein. Heel gauw wegwezen en niet meer terugkomen".

De vrouw zocht hulp via een alarmnummer van de NS. De verdachte kon op haar aanwijzing worden aangehouden door de Dienst Speciale Interventies (DSI). In de trein werd geen explosief aangetroffen.

In totaal werden drie mensen aangehouden. Een bleek niets met het voorval te maken te hebben. Een ander kreeg eerder al een boete voor bedreiging.

Informateur Buma heeft op de laatste werkdag van zijn tweede formatieweek voor enige reuring gezorgd. Bij het naar huis gaan zei hij tegen wachtende journalisten dat de optie van een kabinet van D66, CDA, VVD en GroenLinks-PvdA "is afgevallen". Want, zo voegde hij er aan toe, verwijzend naar de VVD: "Die blokkade blijft en die is er".

In een formatieproces waar woorden op een goudschaaltje worden gewogen, was het een stellige en opvallende opmerking van de informateur. Het zou ook een streep zetten door de voorkeur van D66-leider Jetten. Die wil zo'n zogenoemd middenkabinet, ook omdat het met 86 zetels brede steun heeft in de Tweede Kamer.

Een paar uur later kwam Buma terug op zijn woorden, via de woordvoerder van de kabinetsformatie. Uit de media had hij vernomen dat zijn woorden waren opgevat als een uitsluiting van een kabinet met VVD én GroenLinks-PvdA. Dat was niet zijn bedoeling, staat in die verklaring. Die conclusie zegt hij nog niet te hebben getrokken.

Geen reden

Buma meldt dat hij zijn uitspraken had gebaseerd op het verslag van zijn voorganger Koolmees die concludeerde dat de VVD samenwerking met GroenLinks-PvdA in een coalitie uitsluit. "Ik heb tot op heden geen reden om aan te nemen dat dat is veranderd."

Het was een kleine rimpeling in een op het oog soepel lopend formatieproces. De belangrijkste boodschap vandaag was dat er "meters" zijn gemaakt. Bontenbal van het CDA, Jetten van D66 en Buma namen deze woorden in hun mond.

Groot

Maar na de tweede week formeren tussen D66 en CDA blijft het nog onduidelijk welke kant het opgaat en of het lukt om een meerderheidskabinet te vormen. D66 ziet namelijk samenwerking met JA21 echt niet zitten, zo zei Jetten vandaag nog een keer. "De verschillen zijn heel groot."

Op de vraag of een minderheidskabinet een mogelijkheid kan zijn, wilde Jetten geen duidelijkheid geven. Wel zei hij dat er naar "alle opties" wordt gekeken.

Al enige tijd, ook vorige week, is het gezelschap in de tijdelijke werkkamer van Buma, burgemeester van Leeuwarden, bezig met de totstandkoming van een basisdocument. Daarin moeten oplossingen staan voor de grote problemen in Nederland, zoals asiel en migratie, het woningtekort, stikstof, defensie en de economie. "Een positieve agenda" moet het worden, waar andere partijen zo enthousiast over kunnen worden dat de vorming van een kabinet sneller mogelijk wordt.

"We zijn aan het stoeien met teksten", zei Jetten deze week voorafgaand van een van zijn vele gesprekken. Bontenbal sprak vandaag van "geel gearceerde teksten", waar nog een oplossing voor gevonden moet worden. Dit weekend gaan ze daar vanuit huis mee verder.

Richting

Eigenlijk was het de bedoeling om deze week al te praten met andere partijen om te kijken of ze al wat voelen voor de richting van het basisdocument. Dat is er niet van gekomen. Dat komt volgens Jetten omdat de week al snel vol liep met nieuwe gesprekken met experts over thema's als economie, financiële houdbaarheid en de uitvoerbaarheid van wetgeving. Vorige week passeerden al zo'n dertig deskundigen de revue.

De partijleiders en de informateur wilden geen voorspelling doen over de gang van zaken volgende week. Buma hoopt er wel op dat hij een "beeld" krijgt van andere partijen of ze met het basisdocument van D66 en CDA uit de voeten kunnen en verder willen praten.

Buma kan die reacties dan weer verwerken in zijn eindverslag dat dinsdag 9 december klaar moet zijn.