NOS Nieuws - Algemeen

Mensenrechtenorganisaties maken zich grote zorgen over de terreur van Joodse kolonisten tegen Palestijnen op de bezette Westelijke Jordaanoever.

"Dit hebben we niet eerder meegemaakt. Niet als het gaat om de hoeveelheid aanvallen en ook niet als het gaat om de mate van geweld." zegt Hagit Ofran van Settlement Watch. De Israëlische organisatie monitort de ontwikkelingen rond de illegale nederzettingen op de Westoever, inclusief de terreur die kolonisten gebruiken om Palestijnen te verdrijven.

Volgens cijfers van de VN waren er sinds het bijhouden nooit zoveel aanvallen als afgelopen maand: 264 in totaal, gemiddeld 8 per dag. Ofran: "Kolonisten vallen Palestijnen lastig, bedreigen ze, vallen ze aan met knuppels en soms wapens. Of ze steken auto's in brand of huizen, zelfs als er nog mensen in het huis zijn."

Ze zien bij Settlement Watch dat kolonisten altijd dezelfde soort tactiek gebruiken om Palestijnen te verdrijven. "De eerste stap is dat ze zich vestigen in bijvoorbeeld simpele caravans in de buurt van een Palestijns dorp. Dan beginnen ze de Palestijnen lastig te vallen en weg te jagen uit het gebied rond het dorp. Dat gaat steeds verder en uiteindelijk vestigen ze zich nog dichter bij het dorp. En dan worden de Palestijnen nog verder geterroriseerd. Dan is het een dagelijkse dreiging in hun dorp, in hun huizen. Vrouwen en kinderen worden bedreigd. En uiteindelijk vertrekken ze. En als ze niet vetrekken, dan komt er wel een groep kolonisten de huizen in de fik steken."

Leger beschermt kolonisten

Alleen al in de afgelopen twee jaar hebben kolonisten zich op zo'n 150 nieuwe plekken gevestigd. En die tactiek lijkt te werken, want inmiddels is zo'n 14 procent van de Westoever gebied waar Palestijnen niet meer durven te komen vanwege de angst voor kolonisten. Met als gevolg tientallen Palestijnse gemeenschappen die zijn verdreven. En datzelfde dreigt nu te gebeuren met nog tientallen andere gemeenschappen.

De Palestijnen zijn voor hun veiligheid volledige afhankelijk van het Israëlische leger. En Israël heeft als bezetter volgens het internationaal recht ook de plicht om Palestijnen te beschermen tegen aanslagen van kolonisten. Maar het Israëlische leger grijpt nauwelijks in.

Ofran: "Het leger laat de kolonisten meestal hun gang gaan. Als ze ingrijpen jagen ze vaak juist de Palestijnen weg met traangas of zelfs door met scherp te schieten. Het punt is dat het Israëlische leger is getraind om Israëliërs te beschermen tegen Palestijnen. Dus de uitkomst is dat je kolonisten hebt die Palestijnen aanvallen, maar het leger beschermt de kolonisten in plaats van de Palestijnen. "

Steun regering

Premier Netanyahu doet alsof het om een kleine groep relshoppers gaat en zegt die te veroordelen. Maar volgens mensenrechtenorganisaties gaat het in werkelijkheid om een

grote groep gewelddadige kolonisten. "We hebben het over duizenden jongeren die betrokken zijn bij dit soort gewelddadige aanvallen. Er zijn georganiseerde pogroms waarin tientallen kolonisten een Palestijns dorp aanvallen. Dit is geen kleine groep.", zegt Ofran.

Bovendien krijgen ze juist steun van de overheid. "De kolonisten kunnen geen dag zonder steun van de regering. Ze hebben bescherming nodig van het leger en financiering van de overheid. Het is systematisch geweld, gesteund door de regering."

Veel bewijs

Palestijnen en activisten proberen aanslagen van kolonisten zo veel mogelijk te filmen zodat ze bewijs hebben. Met hun telefoons en door veel beveiligingscamera's op te hangen. Zo werd onlangs vastgelegd hoe tientallen kolonisten Palestijnse dorpen terroristen door mensen aan te vallen en brand te stichten.

Ook gingen beelden rond van een bewakingscamera viraal waarop te zien is hoe kolonisten een stal van een Palestijnse boer binnenvallen en de schapen doden.

Maar ondanks het vele bewijs worden daders zelden vervolgd. "We hebben honderden zaken van klachten tegen gewelddadige kolonisten, maar slechts in een derde van de zaken wordt er ook een onderzoek geopend. En dat er daadwerkelijk iemand wordt opgepakt, zien we maar bij enkele tientallen zaken.", zegt Ofran.

Aan het hoofd van de Israëlische politie staat de minister van nationale veiligheid Itamar Ben Gvir. Hij was zelf een gewelddadige kolonist en wil niet ingrijpen. Sinds zijn aantreden is het aantal strafzaken tegen kolonisten die Palestijnen terroriseren juist met 70 procent gedaald. Ofran: "De kolonisten weten dat ze niets zal overkomen. Ze kunnen doorgaan met aanvallen en land afpakken. En niemand roept ze ter verantwoording."

Drie politiemensen van de Eenheid Landelijke Expertise en Operaties in Driebergen zijn ontslagen vanwege gedragingen die "niet in lijn zijn met de normen en waarden van de politie".

Een van de ontslagen agenten stuurde seksueel getinte foto's naar minderjarigen. Een ander gebruikte in zijn vrije tijd drugs en de derde misbruikte politiesystemen voor privésituaties. In het laatste geval was sprake van schending van het ambtsgeheim en computervredebreuk. Deze ontslagen politiemedewerker heeft een taakstraf gekregen.

De Eenheid Landelijke Expertises en Operaties houdt zich bezig met handhaving en opsporing binnen de politie, schrijft RTV Utrecht.

De politie kreeg halverwege 2024 over alle drie de medewerkers een klacht of melding. Daarop zijn onderzoeken gestart die uiteindelijk tot de ontslagen hebben geleid.

Nederland neemt met Colombia het voortouw in het organiseren van een internationale top over het afbouwen van fossiele brandstoffen als olie, gas en steenkool. Dat heeft minister Sophie Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei bekendgemaakt op de klimaattop in Brazilië, samen met ministers uit zowel ontwikkelde als opkomende landen.

Nederland maakt deel uit van een groep landen die afgelopen week pleitte voor plannen om te stoppen met fossiele brandstoffen. Deze brandstoffen zijn de voornaamste oorzaak van klimaatverandering, en tegelijk een onderwerp waarover veel landen weigeren te praten op de klimaattop. Zo'n dertig landen oefenen met een brief en deze persconferentie druk uit op de voorzitter van de top om hierover te schrijven in de slotverklaring.

Colombia leidt deze coalitie, al heeft ook Nederland een prominente rol. Deze meerdaagse top moet concreet maken hoe het verbruik van fossiele brandstoffen kan worden afgebouwd. In een interview op de klimaattop met de NOS zegt Hermans: "We hebben er lang over gepraat en zeggen nu met een aantal landen: laten we nou om de tafel gaan welke stappen je moet zetten om dat voor elkaar te krijgen."

De enthousiaste steun van Nederland is opvallend. Hermans staat niet bekend om ambitieus klimaatbeleid, en het afgelopen jaar is veel Nederlands klimaatbeleid geschrapt of afgezwakt.

Nederlandse steun opvallend, BBB tegen

Het kabinet-Schoof wil juist meer naar gas gaan boren onder de Noordzee, om te voorzien in de eigen behoefte zolang Nederland nog gas gebruikt. Ook werd de fossiele subsidie IKC heringevoerd. In het VVD-verkiezingsprogramma waren fossiele brandstoffen geen groot thema: "We helpen de industrie te verduurzamen: Dit is belangrijk om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen uit onvrije landen te verkleinen", was de enige vermelding.

Coalitiepartner BBB zegt tegen de NOS niets te zien in het plan voor een top in Colombia. "We hebben nog jaren fossiel nodig", zegt Henk Vermeer, Tweede Kamerlid voor de BBB. "Bedrijven in Nederland kunnen helemaal niet vergroenen vanwege netcongestie. Laten we een top organiseren in Nederland om Nederlandse problemen op te lossen."

Op de vraag van de NOS of de BBB op de hoogte was van de Nederlandse plannen, zegt Hermans: "Ze zijn op de hoogte dat ik hier ben, ze zijn op de hoogte van de plannen van Parijs, en we hebben in het regeerprogramma afgesproken dat we ons houden aan die afspraken. Ik geef nu invulling aan die afspraken."

Luid gejuich in de zaal

Het plan voor de top, volgend jaar april in Colombia, werd met luid gejuich ontvangen door delegaties, activisten en andere geïnteresseerden. Na een lang applaus, hielden de vertegenwoordigers van laaggelegen eilandstaten Vanuatu en Tuvalu een betoog om haast te maken.

"De Pacifische eilanden zijn hier gekomen voor een routekaart, maar de huidige tekst noemt dit niet eens", zei de delegatieleider van Tuvalu. "Na dertig jaar faalt dit proces (van klimaattoppen, red.) nog steeds."

Opvallend is dat op de lijst van ondersteunende landen ook grote economieën staan, zoals dus Nederland en Australië. Australië heeft een omvangrijke steenkoolindustrie.

In het gezinshuis dat deze week in het nieuws kwam omdat twee kinderen er jarenlang zijn mishandeld en verwaarloosd, zijn eerder misstanden geweest. De William Schrikker Stichting haalde toen een kind weg uit het huis, maar besloot later om er opnieuw kinderen te plaatsen.

Een woordvoerder van de stichting bevestigt dat na berichtgeving van het AD. Volgens de krant ging het om een jongen die werd gekleineerd en te werk werd gesteld. Ook zou hij er buitensporig zware straffen hebben gekregen.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd doet onderzoek naar de zaak. De IGJ zegt na een melding meestal de betrokken jeugdhulpaanbieder zelf te vragen onderzoek te doen of te laten doen. Maar de Inspectie gaat de zaak nu zelf beoordelen "vanwege de impact op de kinderen die in het gezinshuis verbleven en de grote maatschappelijke commotie".

Een gezinshuis is een kleinschalige woonvorm voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen, met een of twee professionele gezinshuisouders. Van het gezinshuis in kwestie is alleen bekend dat het in Noord-Nederland staat.

Verbetertraject

Na een melding van een orthopedagoog die een bezoek had gebracht aan de locatie, haalde de William Schrikker Stichting de jongen weg. Erna werd een "verbetertraject" voor de gezinshuisouders opgezet door jeugdzorgorganisatie Cornerstones, zegt de woordvoerder. Toen Cornerstones uiteindelijk groen licht gaf, ging de William Schrikker Stichting weer kinderen plaatsen in het gezinshuis.

Maar het ging dus weer mis. Deze week diende in de rechtbank Noord-Nederland een zaak over twee kinderen van 9 en 10 die de afgelopen drie jaar in het bewuste huis woonden. Zij vertelden de rechter dat de gezinshuisouders hen sloegen en hen lieten bijten door hun hond.

De rechter sprak verder van "ontoelaatbare kinderarbeid" die de kinderen moesten verrichten. Twee weken geleden haalde de William Schrikker Stichting hen weg.

Vlaardingen

De stichting was eerder ook verantwoordelijk voor het pleegmeisje in Vlaardingen. Zij zou zo zwaar zijn mishandeld door haar pleegouders dat zij lichamelijk en verstandelijk beperkt is geraakt en de rest van haar leven intensieve zorg nodig heeft.

Tegen beide Vlaardingse pleegouders is elf jaar cel en tbs geëist. De uitspraak in deze zaak is komende dinsdag.

Welke rol speelde Olaf Scholz bij de aanleg van de Nord Stream 2-gasleiding? En hoe groot was de invloed van Rusland op de Duitse besluitvorming? Daarover werd de oud-bondskanselier en oud-minister van Financiën vandaag verhoord door een onderzoekscommissie van de deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren.

De omstreden gasleiding werd aangelegd in de Oostzee tussen Rusland en Duitsland, parallel aan de bestaande Nord Stream 1-leiding. Kort voor de afronding van het project viel Rusland Oekraïne binnen, waarop bondskanselier Scholz de ingebruikname stopzette. Een half jaar later werden beide leidingen opgeblazen, vermoedelijk door Oekraïners.

Het onderzoek richt zich op de totstandkoming van het project, in de tijd dat Scholz in de laatste regering van Angela Merkel minister van Financiën was (2018-2021). In die rol speelde Scholz een belangrijke rol in het doorzetten van het project, terwijl de kritiek toenam.

De aanleg werd destijds fel bekritiseerd door de Verenigde Staten en Midden- en Oost-Europese landen, omdat Duitsland met goedkoop Russisch gas te afhankelijk van Moskou zou worden. Nord Stream zou bovendien een alternatief bieden voor gasleidingen die via Oekraïne lopen, waardoor Kyiv inkomsten en geopolitieke macht zou verliezen.

Toen in 2019 de VS sancties overwoog tegen bedrijven die betrokken zijn bij de bouw van de leiding, dreigde het Duits-Russische prestigeproject ten onder te gaan. Bedrijven trokken zich terug, de bouw werd stilgelegd.

Uit een gelekte brief bleek dat Scholz het project probeerde te redden door een deal te sluiten met de VS. Daarbij beloofde hij de bouw van Duitse terminals voor Amerikaans vloeibaar gas (lng) te subsidiëren, afkomstig uit fracking. In ruil zou de VS moeten afzien van sancties. Volgens Handelsblatt wilde Scholz dit plan doorzetten zonder goedkeuring van het parlement.

In het verhoor gaf Scholz voor het eerst toe dat hij die brief heeft opgesteld, maar dat dat in samenspraak ging met andere instanties, waaronder het kantoor van bondskanselier Merkel. Ook zou hij langer voor de bouw van lng-terminals hebben gepleit, los van deze brief. Uiteindelijk mislukte zijn reddingspoging: de VS wees de deal van de hand.

List

De deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren, geleid door SPD'er Manuela Schwesig, bedacht daarop een list. Samen met het Russische gasbedrijf Gazprom werd een stichting gefinancierd met de verhullende naam 'Stichting Klimaat- en Milieubescherming MV'. Deze organisatie zou zich inzetten voor milieuprojecten, maar eerst en vooral voor het afronden van Nord Stream 2.

Doordat de stichting onder de Noord-Duitse deelstaat viel, gold ze als een overheidsinstelling en kwamen de Amerikaanse sancties te vervallen. Zo kon de gaspijpleiding worden afgebouwd.

Scholz zegt dat zijn rol bij dit plan klein was. "We hebben hiervan kennisgenomen en hebben dit beschouwd als een zaak van de deelstaatregering", zei hij tegen de commissie. Scholz zou daarbij niet gevraagd hebben naar details en of het initiatief door de Russen of de Duitsers werd genomen.

Met zijn zuinige antwoorden wist Scholz de ondervraging zonder politiek explosieve kleerscheuren te doorstaan. Op veel vragen wilde hij geen antwoord geven, omdat het volgens hem niet mogelijk is over interne afspraken binnen de regering te spreken. Wel erkende hij dat de sterke afhankelijkheid van Rusland een fout is geweest.

Schröder

Scholz is zeker niet de enige SPD'er die door de commissie is ondervraagd. Eerder werd oud-bondskanselier Gerhard Schröder (1998-2005) verhoord. Nord Stream 1 kreeg onder hem vorm. Later verkreeg hij meerdere bestuursfuncties bij Russische olie- en gasbedrijven, waaronder het bedrijf dat Nord Stream 2 zou uitbaten. Nog altijd onderhoudt hij goede banden met Moskou.

Schröder noemde de voltooiing van Nord Stream via de milieustichting een "buitengewoon verstandig besluit". Het was volgens hem nodig om Amerikaanse inmenging in het Duitse energiebeleid te voorkomen. De 81-jarige Schröder beantwoordde veel vragen niet, omdat hij zich de zaken niet precies kon herinneren of het onderwerp "onzin" vond.

Federaal onderzoek?

De SPD wil liever niet meer herinnerd worden aan het Nord Stream-hoofdstuk. Huidig bondspresident Steinmeier, die onder Merkel minister van Buitenlandse Zaken was, heeft in 2022 toegegeven dat hij zich heeft vergist in het project. Ook deelstaatpremier Schwesig heeft haar fouten toegegeven. Oud-minister Gabriel erkende dat de zorgen van Oost-Europese buren ten onrechte werden genegeerd.

Scholz kijkt liever naar zijn verdiensten in 2022, toen de Russisch gastoevoer werd gestopt en Duitsland in een energiecrisis belandde. Duitsland bouwde daarop razendsnel nieuwe lng-terminals.

Het huidige onderzoek wordt verricht door de deelstaat Mecklenburg-Voorpommeren. Oppositiepartijen de Groenen en Die Linke willen al jaren een groter, federaal onderzoek naar het gasproject. Daar is in de Bondsdag geen steun voor. Naast de SPD wil ook de CDU, waartoe Merkel behoort, het boek Nord Stream dichtslaan.

De uitkomsten van de onderzoekscommissie worden volgend jaar gepresenteerd, hoogstwaarschijnlijk zonder antwoorden op alle vragen.

In Sudan liggen na de val van Al-Fasher nieuwe steden onder vuur. Nog meer burgers slaan op de vlucht voor geweld van RSF-milities en het regeringsleger. Het front schuift op naar het oosten, in de richting van de hoofdstad Khartoem. De kans bestaat dat de rebellen opnieuw daarheen oprukken.

"Geen enkele burger is veilig in Sudan, dus ook niet in de hoofdstad", zegt Mohamed Osman, Sudan-onderzoeker bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch. "Er kan van alles gebeuren."

Ten oosten van Al-Fasher ligt El Obeid, de hoofdstad van de regio Noord-Kordofan, die grenst aan Darfur. Nu maakt het Sudanese leger daar nog de dienst uit, maar als het aan de RSF ligt, duurt dat niet lang meer. Deskundigen waarschuwen dat de stad mogelijk hetzelfde lot wacht als Al-Fasher en andere steden in Darfur, omdat bekend is waartoe de RSF in staat is. Op dit moment voert de RSF van een afstand droneaanvallen uit op de stad.

Ook in West- en Zuid-Kordofan wordt hevig gevochten tussen het regeringsleger en de RSF-rebellen. Beide kanten claimen overwinningen. In het gebied zijn tienduizenden mensen op de vlucht geslagen voor het geweld. "We weten in grote lijnen wat er gebeurt, maar details hebben we niet omdat internet- en telefoonverbindingen zijn geblokkeerd in de regio", zegt Osman.

Intussen komt de RSF steeds dichter bij de hoofdstad Khartoem, waar de oorlog ruim 2,5 jaar geleden begon. Een paar maanden geleden kreeg het leger daar weer de macht in handen, maar de vraag is of dat zo blijft.

'Horrorshow'

De bewoners van steden en dorpen waar de RSF het op gemunt heeft, weten wat hun te wachten staat: dood en verwoesting. Volgens getuigen en mensenrechtenorganisaties werden na de inname van Al-Fasher, een paar weken geleden, mensen op grote schaal uitgemoord, ontvoerd en seksueel misbruikt.

"En dat is nog steeds gaande, we horen nog steeds gruwelijke verhalen", zegt Osman. "Maar we weten ook heel veel nog niet, omdat onafhankelijke onderzoekers geen toegang hebben tot het gebied."

Volgens de VN vluchtten bijna 100.000 mensen de stad uit, velen van hen werden tijdens hun vlucht doodgeschoten. Tom Fletcher, chef humanitaire zaken bij de VN, noemde El-Fasher, na een bezoek aan de regio. Hij omschreef Darfur als absolute horror, en het epicentrum van het menselijk lijden in de wereld.

De Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat steeds meer mensen ernstig honger lijden en waarschuwt voor de verspreiding van cholera. Daar zijn al meer dan 3500 mensen aan overleden.

De oorlog in Sudan

In 2023 beginnen de gevechten tussen het regeringsleger, aangevoerd door generaal Burhan, en de paramilitaire RSF-strijders, geleid door generaal Hemedti. Eerst werd er vooral gevochten in de hoofdstad Khartoem, daarna breidde de oorlog zich uit naar andere delen van het land, vooral naar Darfur. De VN noemt de situatie in Sudan een van de ergste humanitaire crises ter wereld. Tienduizenden mensen zijn gedood, bijna twaalf miljoen mensen zijn gevlucht, van wie ruim vier miljoen naar buurlanden.

De val van Al-Fasher en de menselijke tragedie die volgde, leidde tot een kleine opleving in aandacht voor de 'vergeten oorlog' die de oorlog in Sudan vaak wordt genoemd. Op diplomatiek vlak gebeurde er lang weinig, maar sinds een paar maanden doen de Verenigde Staten, Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte, samen het 'kwartet' genoemd, pogingen om een staakt-het-vuren te bereiken.

Tot nu toe tevergeefs. Tijdens een bezoek van de Saudische kroonprins Bin Salman aan het Witte Huis afgelopen woensdag, beloofde president Trump om zich in te gaan zetten voor een einde van de oorlog in Sudan.

Maar een einde is nog lang niet in zicht. Volgens Mohamed Osman van Human Rights Watch moet de internationale gemeenschap druk uitoefenen op de buurlanden die direct betrokken zijn bij de oorlog, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, tegelijkertijd dus onderdeel van het 'kwartet'. Dat land steunt de RSF met wapens en huurlingen en verdient daar flink aan. Onder meer door de grote hoeveelheden goud die ze voor hun steun terug krijgen.

Intussen verergert de situatie alleen maar: "Artsen, hulpverleners en vrijwilligers worden aangevallen, winkels en restaurants worden vernield en humanitaire hulp wordt geblokkeerd of gestolen", zegt Osman.

Ook de aanhoudende straffeloosheid is een groot probleem, zegt hij. Hij wijst onder meer op strijders die zichzelf en elkaar filmen tijdens hun misdaden: "Er is gerechtigheid nodig", zegt Osman. "Genoeg is genoeg. Zolang de strijdende partijen niet gestraft worden voor hun daden, blijven ze gewoon doorgaan."

Correspondent Elles van Gelder was begin deze maand in Khartoem. Gevluchte inwoners keerden toen terug naar een stad in puin. Dit is haar indringende verslag:

De Duitse prentenboekenschrijver Helme Heine is op 84-jarige leeftijd overleden. Heine, die talloze nationale en internationale prijzen won, stierf gisteren in Nieuw-Zeeland. Daar woonde hij al tientallen jaren.

Heines debuut Elefanteneinmaleins uit 1976 was direct een groot succes. Dat prentenboek gaat over olifanten die leren tellen aan de hand van het toenemend aantal drollen dat ze leggen naarmate ze ouder worden. Het werd in het Nederlands vertaald onder de titel Hoe olifantjes leren tellen.

Later verschenen tientallen boeken, waaronder De superhaas en Het allermooiste ei. Ook creëerde Heine de tekenfilmfiguur Tabaluga, een kleine groene draak. De tv-serie met Tabaluga werd in achttien landen uitgezonden.

Er verschenen ook tv-versies van zijn succesvolle Dikke Vrienden-verhalen, over de vriendschap tussen een haan, een muis en een varken. Voor het varken in die verhalen, Waldemar genaamd, stond naar verluidt oud-bondskanselier Helmut Kohl model.

Heines boeken zijn in 35 talen vertaald. Er werden wereldwijd miljoenen exemplaren van verkocht. In een reactie op zijn dood noemt zijn uitgever hem "een van de succesvolste en gerenommeerdste prentenboekenschrijvers van de moderne tijd".

Heine bestreed overigens dat zijn doelgroep alleen bestond uit kleuters. "Ik maak boeken die ik ook zelf zou kopen", zei hij ooit. Hij noemde zichzelf een vertaler van gecompliceerde zaken. "En dat begrijpt ieder kind."

De NPO mag van het demissionaire kabinet meer reclame gaan uitzenden op radio en tv om zo de bezuiniging op de publieke omroep een beetje te compenseren. Commerciële reclame online blijft aan strenge regels gebonden.

De maximaal toegestane reclamezendtijd gaat van 8 naar 10 procent van de totale uitzendtijd. Volgens minister Moes van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (BBB) kan de publieke omroep hier 12 miljoen euro per jaar mee verdienen.

De "verzachtende" maatregel is het gevolg van een besluit van de Tweede Kamer om 50 miljoen euro extra op de NPO te bezuinigen. De Kamer gaf daarbij de mogelijkheid om de reclametijd wat op te rekken.

Weinig last van

Moes: "Dat heb ik onderzocht en ik doe nu dit voorstel. Maar de Tweede Kamer moet er nog over oordelen." Volgens Moes hebben de commerciële omroepen er weinig last van en ga je er als kijker ook niet veel van merken.

"Ik heb naar de balans gezocht", zegt hij. "Als kijker zal je wellicht wat andere soorten reclames gaan zien." In de reclameblokken komen namelijk minder maatschappelijke reclames voor bijvoorbeeld goede doelen en musea, daarvoor in de plaats komen commerciële reclames die meer geld opbrengen.

Olifant in de kamer bij klimaatonderhandelingen blijven fossiele brandstoffen, dé veroorzaker van klimaatverandering. Begin deze week nam gastland Brazilië op de klimaattop het voortouw om dit onderwerp op de agenda te krijgen. En even leek het erop dat het afstappen van fossiele brandstoffen daadwerkelijk in de diplomatieke teksten zou komen. Maar in de laatste versie waren steenkool, olie en aardgas toch weer verdwenen.

Dat leidde vannacht tot een kritische brief van zo'n dertig landen, waaronder Nederland. "We kunnen geen uitkomst steunen die geen routekaart bevat voor het afbouwen van fossiele brandstoffen." Ook schrijven de landen dat echt leiderschap een tekst vereist met een reactie op de klimaatcrisis, "in plaats van anderen te vragen te accepteren wat de minst ambitieuze landen bereid zijn toe te staan."

De Europese Unie ondertekende de brief niet, al staan er wel handtekeningen op van diverse Europese landen.

Lula voert de druk op

Gastland Brazilië, zelf de negende grootste olieproducent ter wereld, omarmde het onderwerp afgelopen week, al staat dat land niet onder deze brief. Maar op de officieell laatste dag van de top, leek het de voorzitter toch te heet onder de voeten te worden. Wat er achter de schermen is gebeurd blijft onduidelijk, al is het bekend dat bijvoorbeeld olieproducerende landen als Rusland en Saudi-Arabië geen afspraken willen over het afbouwen van fossiele brandstoffen.

Gisteren werd Braziliaanse President Lula ingevlogen om de bijna tweehonderd aanwezige landen toe te spreken en de kans te vergroten op een akkoord waar daadwerkelijk afspraken in staan.

Het gewenste effect bleef grotendeels uit. Wel voerde Lula de druk op toen hij zei dat hij fossiele brandstoffen hoog op de agenda gaat zetten bij de G20-bijeenkomst dit weekend. In Johannesburg, Zuid-Afrika, komen vanaf morgen de leiders van de twintig grootste economieën samen. Daar komen vooral wereldleiders: machtiger onderhandelaars dan op de klimaattop, waar de onderhandelingen voornamelijk door ministers worden gevoerd.

Klimaatredacteur Sven Schaap, aanwezig op de klimaattop

"Deze dertig landen, waaronder Nederland, lijken op de laatste officiële dag van de klimaattop met hun vuist op tafel te slaan. Ze willen echt het signaal afgeven: dit kun je nu niet meer schrappen, want dit is voor ons nu te belangrijk.

Ze zijn op dit moment met zo'n dertig landen die zich hier nu zo fel over uitspreken: fors minder dan de tachtig die begin van de week hun steun gaven aan plannen om fossiele brandstoffen af te bouwen. Maar er is een grote kans dat veel van die landen zich alsnog willen aansluiten.

Gisteren was een buitengewoon chaotische dag op de top in het Braziliaanse Belém. Dat kwam door de naderende deadline, maar vooral ook door de brand die uitbrak op het terrein van de klimaattop. Tot ongeveer 21.00 uur, plaatselijke tijd, was het terrein niet meer toegankelijk. Het is voorstelbaar dat er straks, nu de rust weer terug is, plots meer landen op de lijst zullen staan."

Later vandaag vindt een persconferentie plaats, waar naast kartrekker van deze oproep Colombia, ook minister Hermans van Klimaat en Groene Groei zal spreken.

Volgens de planning zou er vanavond 22.00 uur Nederlandse tijd een akkoord moeten liggen. Het is gebruikelijk dat die deadline niet gehaald wordt.

Bij een vliegshow in Dubai is een Indiaas Tejas-gevechtsvliegtuig neergestort. De piloot is daarbij omgekomen, meldt de Indiase luchtmacht.

Het toestel maakte een demonstratievlucht voor publiek. Het ongeluk gebeurde rond 14.10 uur lokale tijd. De precieze toedracht van de crash wordt nog onderzocht. Volgens ooggetuigen zou de piloot mogelijk controle over het vliegtuig zijn verloren.

Hulpdiensten waren snel aanwezig en de brandweer bluste het toestel, dat in brand was gevlogen.

Ongeveer anderhalf uur na de crash werd de luchtvoorstelling hervat met de Russian Knights, het demonstratieteam van de Russische luchtmacht.

Veel toeschouwers zagen het misgaan:

De tweejaarlijkse Dubai Air Show werd gehouden op het grootste vliegveld in de stad, dat voornamelijk wordt gebruikt voor vrachtverkeer. Het evenement duurt vijf dagen en vandaag was de laatste dag.

Tijdens het evenement zijn meer dan 1500 exposanten aanwezig, worden meer dan 200 vliegtuigen tentoongesteld en vele conferenties gehouden.

Luchtvaartmaatschappijen Emirates en de goedkopere zustermaatschappij FlyDubai hebben in het verleden grote bestellingen geplaatst bij het evenement.

De Drentse zanger René Karst is overleden. Dat staat in een bericht op zijn Instagrampagina. Karst werd 59 jaar.

Het overlijden van Karst komt onverwacht. Hij stond op het punt om te beginnen aan zijn nieuwe theatertour en had vorige maand een nieuwe single uitgebracht.

"René is vanmorgen niet meer wakker geworden en op een vredige manier heengegaan", staat op zijn Instagram. "We zijn ontroostbaar."

Karst, geboren in Hoogeveen, was bekend van meerdere feesthits zoals Supergave tijd (2007), Liever te dik in de kist (2016) en Atje voor de sfeer (2019). Hij droeg steevast zijn kenmerkende groene bril. Karst was ook werkzaam als radiopresentator bij RTV Drenthe.

Karst trad op sinds 1979, in eerste instantie als Duo Karst, samen met zijn moeder. Hij bracht tientallen singles uit, gezongen in zowel het Nederlands als in dialect.

Voor zijn definitieve doorbraak in 2008 met het album Tussen dreumen en zeker weten was Karst gemeenteraadslid voor het CDA in Hoogeveen. Vooral door Liever te dik in de kist raakte hij ook landelijk bekend. Hij kreeg een gouden plaat, stond bovenaan de iTunes top 100 en een Party Award, de Koos Alberts Award en een Buma NL Award. "Ik ben zo trots als een gitaar met zeven snaren", zei hij daarover.

Een Top 40-hit scoorde Karst nooit, maar zijn bekendste nummers ontbraken nooit op een après-skifuif of in de tent van een dorpsfeest. Zelfs prinses Amalia gaf als tiener toe fan te zijn van Atje voor de sfeer. Voor het nummer, over het in een keer leegdrinken van een glas alcohol (ad fundum, tot de bodem), leende Karst de melodie van de discoklassieker Give it up van KC and the Sunshine Band.

Inspiratie voor het lied met de tekst "Liever te dik in de kist dan weer een feestje gemist" haalde Karst uit een Turkije-reis met vrienden. Na een avond stappen muntte zanger Stef Ekkel dit levensmotto, waarna Karst diezelfde nacht een lofzang op het bourgondische leven schreef.

Lezen en schrijven

Karst was sinds 2019 ook ambassadeur van de Stichting Lezen en Schrijven. In die hoedanigheid was hij onder meer voorzitter van de jury voor de Taalheldenprijs, die ieder jaar wordt uitgereikt aan volwassenen die laat hebben leren lezen en schrijven en nu andere laaggeletterden helpen.

"Ik ben altijd met taal bezig", verklaarde de zanger zijn betrokkenheid. "Daarom vind ik het belangrijk dat iedereen de kans krijgt de taal goed te spreken, te lezen en te schrijven." Daarnaast was Karst sinds vorig jaar ambassadeur van CliniClowns.

Acteur Paul van Gorcum, vooral bekend van zijn rol als 'de baron' uit Bassie en Adriaan, is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn secretariaat laten weten aan het ANP.

Van Gorcum was ook een veelgevraagd stemacteur. Zo leende hij zijn stem voor de rol van Zazoe in de Disneyfilm De Leeuwenkoning (The Lion King) en van Gargamel in De Smurfen. Ook is hij te horen in de Efteling-attractie Baron 1898.

Het personage van de Baron van Neemweggen, kortweg de baron, speelde Van Gorcum van 1988 tot 1994. Hij nam de rol over van Aad van Toor (Adriaan in de serie). De baron was een rivaal van Bassie en Adriaan die hun plannen probeerde te dwarsbomen.

De uitspraak "Drommels! Drommels en nog eens drommels!" werd een bekende uitdrukking en een handelsmerk van de baron. De uitroep volgde altijd nadat zijn plannen mislukten.

Een voorbeeld van zo'n mislukking:

Overigens hadden Van Gorcum en andere gastacteurs een langlopend conflict met makers Bas en Aad van Toor over vergoedingen voor verkochte dvd's. In 2020 werden Van Gorcum en de andere acteurs in het gelijk gesteld. Daarbij kreeg Van Gorcum die vergoeding voor andere rollen die hij speelde in de kinderserie, namelijk als diamantair in De Diamant en als professor in De Huilende Professor.

Van Gorcum begon zijn carrière op toneel, onder meer in het Theater van de Lach van John Lanting en musicals van Jos Brink, waaronder Madame Arthur en Max Havelaar. Daarnaast was hij te zien in films, waaronder twee van Paul Verhoeven, namelijk Wat zien ik!? en Turks Fruit.

Emotioneel moment

De in Duitsland geboren acteur werd in In 1992 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Eind augustus werd hij op een fandag uitgeroepen tot de "grootste stemacteur aller tijden". "Ik ben vereerd dat ik op hoge leeftijd dit eerbetoon bij leven van zoveel fans uit binnen- en buitenland heb mogen ontvangen", zei hij daarover. In gelegenheid daarvan liet hij op Radio 538 nog eens zijn bekendste stemrollen horen.

Hij noemde het eerbetoon een emotioneel moment. "Lenie, mijn overleden echtgenote, zou trots op mij zijn geweest." Zijn vrouw overleed in 2024. Ze waren sinds 1960 getrouwd en kregen twee kinderen. In 2016 werd bij Van Gorcum prostaatkanker geconstateerd.

In de deelstaat Niger in het westen van Nigeria zijn kinderen en personeel van een katholieke school ontvoerd door gewapende mannen, bevestigen de autoriteiten na berichtgeving van lokale media. Het is de derde ontvoering in Nigeria in een week tijd.

Het is niet duidelijk hoeveel mensen vandaag precies zijn ontvoerd. De politie doet nog onderzoek naar de ontvoering en het aantal mensen dat werd meegenomen. Het Nigeriaanse medium Arise TV spreekt van tientallen mensen die werden meegenomen.

De ontvoering was vanochtend tussen 03.00 en 04.00 uur lokale tijd, toen gewapende mannen de school binnenvielen en leerlingen wegvoerden in bussen. De politie en het leger zoeken in bossen naar de mensen die werden ontvoerd.

Waarschuwing voor ontvoeringen

De lokale overheid had eerder gewaarschuwd voor een verhoogd risico op ontvoeringen en had daarom bevolen dat scholen dicht bleven. De waarschuwing volgt op een soortgelijke ontvoering maandag op een school in het noordwesten van het land.

Daarbij werden 25 meisjes en een leerkracht van een kostschool ontvoerd. Bij deze aanval kwamen ook een leraar en een bewaker van de school om het leven. Zij werden doodgeschoten toen ze de meisjes probeerden te beschermen. Twee meisjes wisten te ontkomen bij de aanval.

Op Instagram en andere sociale media roepen gebruikers onder de hashtag #bringbackkebbigirls op tot de vrijlating van de schoolmeisjes. Er wordt gevreesd dat de schoolmeisjes eindigen zoals de Chibok-meisjes, die in 2014 werden ontvoerd door moslimextremisten van Boko Haram en pas jaren later werden vrijgelaten.

Woensdag vond ook een ontvoering plaats tijdens een kerkdienst in het midden van Nigeria, waarbij twee kerkbezoekers werden gedood. De predikant en enkele anderen werden bij de aanval meegenomen door gewapende mannen.

Verdienmodel

Na de aanvallen op maandag en woensdag besloot de Nigeriaanse president zijn bezoek aan Zuid-Afrika en Angola uit te stellen. Hij zou de situatie monitoren en veiligheidsbriefings hebben gekregen, en naar eigen zeggen bezig zijn met een plan om Nigeria beter te beschermen tegen het grote aantal ontvoeringen in het land.

Het is onduidelijk wie er precies achter de recente acties van ontvoeringen zit en waar de gijzelaars nu zijn. Ontvoeringen komen heel veel voor in Nigeria. Bendes kunnen vaak hun activiteiten uitbreiden doordat zowel de lokale als de landelijke overheid nauwelijks aanwezig is in gebieden waar zij opereren.

De laatste jaren zijn massaontvoeringen, waarbij honderden schoolkinderen worden ontvoerd, uitgegroeid tot een verdienmodel. Gewapende criminelen ontvoeren kinderen op scholen, boeren op het land of nemen mensen uit dorpen mee, en eisen vervolgens losgeld. Met name vrouwen en kinderen zijn doelwit van gewapende bendes, omdat zij meer losgeld opleveren.

Afrika-correspondent Saskia Houttuin maakte in april dit jaar onderstaande video over de 'epidemie aan ontvoeringen' in Nigeria.

De Amerikaanse oud-militair Robert Stirm is op 92-jarige leeftijd overleden. De foto die van hem en zijn gezin werd genomen bij thuiskomst uit Vietnam, na zes jaar gevangenschap, was een van de bekendste uit de Vietnam-oorlog.

Stirm werd in 1967 neergeschoten bij een bombardement op Vietnam en werd vastgezet in het Hanoi Hilton, de cynische bijnaam voor het meedogenloze detentiecentrum voor Amerikaanse krijgsgevangenen. Hij werd er mishandeld en gemarteld. Stirm zat in de cel naast de latere presidentskandidaat John McCain en wisselde boodschappen met hem uit door op de muur te tikken.

In maart 1973, na 1966 dagen gevangenschap, was de 39-jarige Stirm een van de 591 krijgsgevangenen die werden vrijgelaten na de Parijse vredesakkoorden, waarin de VS afspraken maakte over het einde van de oorlog. Hij kwam met een groep van twintig lotgenoten aan op de luchtmachtbasis in Travis in Californië, waar hun gezinnen wachtten op hereniging.

In een flits

AP-fotograaf Sal Veder (nu 99) was onder de tientallen journalisten die aanwezig waren om verslag te doen. De beroemde foto was een kwestie van een fractie van een seconde. "Ik fotografeerde een ander gezin en zag toen uit mijn ooghoeken wat er gebeurde. Ik draaide me om en had geluk."

Veder legde het moment vast vlak voordat Stirms 15-jarige dochter haar vader kon omhelzen, met uitgestrekte armen en beide voeten van de grond. Erachter volgen zijn vrouw en drie andere kinderen.

Binnen een half uur had Veder het kiekje ontwikkeld, in een provisorische doka op het vrouwentoilet van de luchtmachtbasis. De foto werd wereldwijd gepubliceerd onder de naam die hij ter plekke bedacht: Burst of joy, uitbarsting van vreugde. Veder won er dat jaar de Pulitzerprijs mee.

Gemengde gevoelens

Dochter Lorrie heeft de foto nog altijd thuis hangen, en haar broers en zus hebben dat ook. "De intensiteit van dat gevoel zal ik nooit vergeten", vertelde Lorrie ooit aan persbureau AP. "Ik krijg datzelfde gevoel elke keer als ik de foto zie."

Stirm had gemengde gevoelens bij de foto. Hij had bij zijn vrijlating een gevreesde Dear John-brief gekregen, waarin zijn vrouw aankondigde te willen scheiden. "Bob, je weet toch ook dat we het samen niet zullen redden. Waarom ongelukkig zijn als je er iets aan kan doen? Het leven is daar te kort voor", schreef ze.

De hereniging liep uit op een vechtscheiding, waarin zijn vrouw de jongste twee kinderen kreeg toegewezen, hun huis en een deel van zijn pensioen. Stirm, in gevangenschap bevorderd tot kolonel, zou nog tot 1977 in het leger blijven.

Symbool

Ondanks de bittere bijsmaak groeide de foto van het uitbundige moment uit tot een iconisch beeld van de oorlog. Doordat Stirm op de rug was gefotografeerd, kon hij symbool staan voor alle militairen die na lange tijd terugkeerden. "Heel symbolisch", vond ook Veder. "Een prachtmoment voor Amerikanen."

Ook voor Lorrie staat de foto voor iets groters dan alleen haar gezin. "Telkens als ik ernaar kijk, moet ik ook denken aan de gezinnen die niet herenigd zijn. Zo velen. Dan ben ik me ervan bewust hoeveel geluk wij hebben gehad."

Rapper en bassist Prakazrel "Pras" Michel van de Fugees is veroordeeld tot 14 jaar gevangenisstraf voor het illegaal doorsluizen van miljoenen dollars van buitenlandse donaties aan de herverkiezingscampagne van president Barack Obama in 2012.

Michel (52) werd in april 2023 veroordeeld voor tien aanklachten, waaronder samenzwering en het optreden als niet-geregistreerde agent van een buitenlandse overheid. Nu is een strafmaat bepaald. Hij gaat tegen het vonnis in beroep.

Aanklagers beschuldigden hem van samenzwering met de Maleisische zakenman Jho Low om de regeringen van Barack Obama en Donald Trump te beïnvloeden.

Getuigen beïnvloed

Michel kreeg ruim 120 miljoen dollar van de Maleisische miljardair Low Taek Jho, ook wel bekend als Jho Low, en schonk een deel van dat geld via stromannen aan Obama's campagne.

Omdat de federale kieswet in de VS het buitenlanders verbiedt om te doneren aan Amerikaanse campagnes, zou Michel de bron van het geld hebben verhuld.

Volgens de aanklagers probeerde Michel ook een onderzoek van het ministerie van Justitie naar Low te beëindigen. Hij zou twee keer getuigen hebben beïnvloed en meineed hebben gepleegd tijdens het proces.

Low is een Maleisische voortvluchtige zakenman die sinds 2016 door Interpol wordt gezocht vanwege zijn sleutelrol in het 1Malaysia Development Berhad (1MDB)-schandaal.

Disproportionele straf

Volgens aanklagers had Michel "zijn land verraden voor geld" en had hij "meedogenloos gelogen om zijn plannen uit te voeren. Zijn straf moet de omvang en diepte van zijn misdaden weerspiegelen, zijn onverschilligheid voor de risico's voor zijn land en de omvang van zijn hebzucht', schreven ze.

De advocaat van Michel noemde de straf van 14 jaar van zijn cliënt "volstrekt disproportioneel in verhouding tot het vergrijp". Hij had een gevangenisstraf van drie jaar voorgesteld.

Michel is geboren in Brooklyn, New York. Zijn ouders waren uit Haïti naar de VS geëmigreerd. Michel was samen met jeugdvrienden Lauryn Hill en Wyclef Jean een van de oprichters van de band Fugees.

De groep, die in de jaren 90 wereldwijd doorbrak met klassiekers als Killing Me Softly, Ready or Not en Fu-Gee-La, staat bekend om hun mix van rap, zang en reggae-invloeden. Fugees won onder meer twee Grammy's en verkocht tientallen miljoenen albums.

Oekraïne zegt het 28-puntenplan van de Amerikaanse president Trump voor vrede tussen Oekraïne en Rusland te bestuderen en verwacht een "gepaste houding" ten opzichte van het Oekraïense standpunt. Volgens Kyiv blijven hun standpunten hetzelfde: volledige soevereiniteit, veiligheid van de bevolking en een rechtvaardige vrede.

President Zelensky zegt dat hij het Amerikaanse plan inmiddels heeft besproken met de Britse premier Starmer, de Franse president Macron en de Duitse Bondskanselier Merz. Volgens Zelensky zal er samen gekeken worden hoe de Oekraïense standpunten zullen worden meegenomen in het plan.

Het Kremlin laat via het Russische staatspersbureau RIA weten dat het nog niets heeft vernomen of Oekraïne bereid is om te onderhandelen over het plan van Trump.

28 punten

Gisteren ontving de Oekraïense president Zelensky een 28-puntenplan van de Amerikaanse president Trump om de oorlog met Rusland te stoppen. Afgaand op wat er is uitgelekt, komt het plan voor Kyiv neer op een gedeeltelijke overgave aan Rusland.

Oekraïne moet naar verluidt onder meer de hele Donbasregio afstaan, langeafstandswapens inleveren en hun eigen leger inkrimpen. Ook wil Rusland geen buitenlandse troepen in Oekraïne die toezien op een bestand.

De Europese Unie zal volgens EU-buitenlandchef Kallas elk plan voor vrede in Oekraïne steunen zolang het plan gericht is op duurzame vrede en de EU en Oekraïne ook betrokken worden bij het plan. "Elk plan kan alleen slagen als Oekraïne en Europa ook achter het plan staan", aldus Kallas. Europa werd niet betrokken bij de opzet van het plan en lijkt te zijn verrast door het voorstel, schrijft nieuwssite Politico.

EU-chef Von der Leyen zegt dat ze contact op zal nemen met Zelensky om met hem te spreken over het plan. Ook zal ze het er met Europese leiders over hebben. "Niets over Oekraïne zonder Oekraïne", zei ze daarbij.

'Geen definitief plan'

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Wadephul benadrukt dat het 28-puntenplan geen definitief plan is en dat er moet worden onderhandeld over het plan. "Het Duitse standpunt is het Europese standpunt en dat betekent dat wij Oekraïne steunen. Wij willen ervoor zorgen dat Oekraïne vanuit een zo sterk mogelijke positie kan spreken over dit plan."

Het plan is opgesteld door Amerikaanse en Russische diplomaten. Het is onduidelijk of het ook tegemoetkomingen van Moskou bevat. Op basis van een anonieme bron zou Rusland toezeggen dat het geen aanvallen meer uitvoert op Oekraïne.

President Zelensky zei gisteren dat hij samen met de Amerikanen gaat werken aan de punten in het plan om de oorlog te beëindigen. Naar verwachting spreekt hij op korte termijn met Trump erover.

Familierechters gaan vanaf volgend jaar met kinderen vanaf 8 jaar spreken bij echtsscheidingszaken. Die grens lag tot nu toe op 12 jaar.

Formeel ging de verlaging al eerder dit jaar in, maar rechtbanken en gerechtshoven hebben nu afgesproken dat ze vanaf 1 januari daadwerkelijk kinderen van 8 jaar en ouder gaan uitnodigen. Dat gebeurt per brief.

Kinderen zijn niet verplicht om naar de rechtbank of het gerechtshof te komen. Ze kunnen er ook voor kiezen om hun mening te geven per brief of mail.

Geen toga

In een kindgesprek kan het kind zelf tegen de rechter zeggen wat het van de scheiding vindt. De ouders zijn daar niet bij.

Het kindgesprek duurt ongeveer 20 minuten en vindt plaats in een speciaal ingerichte kindvriendelijke ruimte. De setting is informeel, zo heeft de rechter geen toga aan.

Het streven is om de kinderen op een ander moment te spreken dan de dag van de zitting. Dat is onder meer om te voorkomen dat ze hun ouders op de gang horen ruziën.

Pedagogisch verantwoord

De afgelopen jaren verschenen meerdere onderzoeken die verlaging van de minimumleeftijd voor kindgesprekken bepleitten. De conclusie luidde dat dat niet alleen juridisch juist maar ook pedagogisch verantwoord is, als tenminste aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan.

De afgelopen periode waren er in diverse rechtbanken en gerechtshoven pilots met het horen van kinderen van 8 jaar. De ervaringen waren positief.

Schiphol gaat de komende tien jaar 10 miljard euro investeren. Een deel van dat geld wordt geïnvesteerd in buitenlandse luchthavens, het grootste deel gaat naar verbeteringen op de luchthaven zelf. Daaronder valt onder andere verduurzaming, het bouwen van een nieuwe vertrekhal en nieuwe toegangswegen tot de luchthaven.

Deze investering is onderdeel van de toekomstplannen van Schiphol tot 2050. Schiphol gaat uit van een groei in het aantal passagiers de komende jaren. Dat komt onder andere omdat de vliegtuigen steeds groter worden en meer mensen kunnen vervoeren.

Verduurzaming

De pieren moeten daarvoor worden aangepast. Daar zijn de gates, de plekken waar vliegtuigen staan geparkeerd en mensen instappen. Voor de allergrootste vliegtuigen wil Schiphol nieuwe gates bouwen.

De luchthaven heeft op dit moment geen geldige natuurvergunning meer. Daardoor mag Schiphol officieel geen stikstof meer uitstoten, maar over deze uitspraak van de rechter loopt nog een hoger beroep.

Om de uitstoot de komende jaren te verminderen kondigt Schiphol in de toekomstplannen aan meer gebruik te maken van elektrische hulpmiddelen. Zo moet er elektrisch vervoer komen van en naar de luchthaven en stroom worden geboden aan geparkeerde vliegtuigen. Zo hoeven zij de motoren niet draaiende te houden voor bijvoorbeeld de airconditioning.

Buitenlandse luchthavens

Een deel van de investeringen de komende jaren gaat naar buitenlandse luchthavens waar Schiphol een aandeel in heeft, zoals in Australië en Aruba. Schiphol investeert al langer in deze plekken. In een gesprek met het FD zegt topman Pieter van Oord niet uit te sluiten ook te kijken naar kleinere luchthavens dichtbij Nederland, zoals Weeze.

In 2050 wil Schiphol ook beter openbaar vervoer naar de luchthaven realiseren, onder andere door een nieuwe metrolijn tussen Amsterdam, Hoofddorp en de luchthaven.

Oostenrijk schaft volgend jaar de vignetstickers af. Mensen die met de auto naar de Alpenrepubliek reizen kunnen vanaf 1 december 2026 alleen nog digitaal tol betalen. Het doorgeven van je kenteken is dan voldoende.

Voor honderdduizenden Nederlandse wintersporters en wandelaars is het vaste prik: voor vertrek een vignet kopen en aan de binnenkant van de voorruit plakken. Wie dat vergeet, kan voor de Oostenrijkse grens terecht bij tankstations.

Over een jaar is dat dus niet meer nodig. Het Oostenrijkse parlement wil alleen nog een digitaal tolsysteem. Dat is goedkoper en veiliger. Reizigers vullen hun kenteken in en betalen online.

Van een dag tot een jaar

Verder verandert er niets. Zo hebben reizigers nog steeds de keuze uit vignetten voor één of tien dagen, twee maanden of een jaar. Ook is het de bedoeling dat de digitale tol op evenveel plekken kan worden betaald als nu, dus ook bij winkels in het buitenland en bij tankstations.

In Oostenrijk is tol op snelwegen verplicht. Op sommige routes, zoals de Brenner- en de Tauern-Autobahn, moet extra tol worden betaald. De tolprijzen liggen volgend jaar tussen 9,60 euro voor een dag en 106,80 euro voor een heel jaar.

In Vietnam zijn zeker 43 mensen omgekomen door zware overstromingen vanwege hevige regenval. Er worden zeker negen mensen vermist. Ruim 70.000 woningen zijn overstroomd en tienduizenden moesten worden geëvacueerd.

De centraal gelegen provincies Gia Lai, Dak Lak en Khanh Hoa zijn het zwaarst getroffen. Lokale media spreken van historische overstromingen. Vele gemeenschappen zijn nog geïsoleerd door het hoge water. Mensen wachten op daken op reddingsdiensten.

In sommige gebieden is er ruim 1600 millimeter regen gevallen. Hoewel naar verwachting de regenval en waterstand van de rivieren zal afnemen, blijft het risico op overstromingen in de provincies hoog. De nationale weerdienst waarschuwt ook voor aardverschuivingen.

Miljoenenschade

De Vietnamese premier Pham Minh Chinh heeft de regio's opgeroepen om noodmaatregelen te nemen. "Nationale Defensie en het ministerie van Openbare Veiligheid moeten lokale eenheden aansturen en extra troepen en materieel mobiliseren, waaronder helikopters en onbemande vliegtuigen uit aangrenzende gebieden", zei Chinh.

De schade wordt vooralsnog geschat op 3 triljoen Vietnamese dong, wat omgerekend ruim 98 miljoen euro is.