NOS Nieuws - Algemeen

De Nederlandse douane heeft vorig jaar ruim 217 miljoen illegale sigaretten onderschept. Dat is een grote stijging ten opzichte van 2023, toen er ongeveer 120 miljoen stuks in beslag werden genomen. De illegale sigaretten werden zowel aan de grens als in elders in het land onderschept.

Illegale sigaretten zijn al jaren populair in Nederland. Dat komt doordat prijzen voor legale sigaretten bijna nergens zo hoog zijn als in Nederland, zegt een inlichtingenofficier van de douane tegen de NOS. Een pakje met twintig sigaretten kost in Nederland zo'n 11 euro.

De vangst van vorig jaar is niet de grootste ooit. In 2021 werden er nog meer illegale sigaretten in beslag genomen: 227 miljoen. In 2020 ging het om 122 miljoen illegale sigaretten, in 2022 om 180 miljoen.

De illegale sigaretten komen op allerlei manieren het land binnen: via de lucht, zee en over de weg. Van de 217 miljoen onderschepte sigaretten kwamen er vorig jaar 123 miljoen in zeecontainers naar Nederland, aldus de douane.

Controle op busreizen

Waarom er afgelopen jaar weer geen grote stijging was, weet de douane niet precies. Wel wordt er meer gecontroleerd op illegale sigaretten, stelt de douane. Dat gebeurt volgens de inlichtingenofficier niet alleen aan de grens. "Ook binnen Nederland worden illegale sigaretten geproduceerd. Er zijn vorig jaar twee illegale sigarettenfabrieken opgerold, waarvan er een in opbouw was."

De douane voert ook op de weg controles uit. "We hebben vorig jaar ook busreizen gecontroleerd omdat we zagen dat mensen probeerden om goedkoop sigaretten uit het buitenland te halen." Vanuit een ander EU-land mogen maximaal 800 sigaretten belastingvrij worden meegenomen.

Er komt meer geld voor de instandhouding van grote rijksmonumenten, zoals kerken, kastelen en stadhuizen. Minister Bruins (OCW) trekt er eenmalig 155 miljoen euro voor uit. Ook gaat het jaarlijkse budget voor onderhoud en restauratie van deze monumenten met bijna 16 miljoen euro omhoog.

"In een wereld die snel verandert, zorgen monumenten voor verbinding en voor een gedeeld verleden", schrijft Bruins aan de Tweede Kamer. Hij wil voorkomen dat deze gebouwen ernstig in verval raken. "Het behoud van deze monumenten zorgt ervoor dat we Nederland blijven herkennen."

Eerder dit jaar bleek dat vijftien procent van de 63.000 rijksmonumenten in slechte staat verkeert. Om dat terug te brengen tot tien procent is de komende tien jaar 770 miljoen euro nodig, maar zo ver wil Bruins niet gaan.

Geld dat al beschikbaar zou komen

Hij trekt nauwelijks extra geld uit; Bruins wil vooral geld dat al beschikbaar zou komen voor monumentenzorg slimmer inzetten en de mogelijkheden voor eigenaren om geld te lenen verruimen. Daarnaast komt er op initiatief van het CDA elke jaar vijf miljoen euro extra beschikbaar voor onderhoud aan kerkgebouwen.

Bij een aantal grote monumenten is grootschalig achterstallig onderhoud. Als voorbeelden noemt Bruins de Rivièrahal van de Rotterdamse Diergaarde Blijdorp, kasteel Nijenrode in Breukelen, het stadhuis van Middelburg en het aquarium van Artis in Amsterdam.

Restauraties van grote monumenten zijn complex, duren lang en vragen om maatwerk. Daarom vissen eigenaren in het huidige subsidiesysteem vaak achter het net, stelt de minister. Door herverdeling op zijn ministerie komt er eenmalig 100 miljoen euro beschikbaar. Ook gaan de leenmogelijkheden via bijvoorbeeld het Nationaal Restauratiefonds (NRF) met 55 miljoen euro omhoog.

Ook bij het doorlopend onderhoud, zoals schilderwerk of voeg- en metselwerk, zijn er problemen. Eigenaren vragen meer subsidie aan dan er beschikbaar is. Daardoor ontstaan achterstanden.

Het budget gaat nu met 15,8 miljoen euro omhoog naar in totaal 103 miljoen euro per jaar. Bruins verwacht dat de achterstanden daarmee in 2027 of 2028 zijn weggewerkt.

Vanwege de stijgende prijzen van materiaal en menskracht wordt ook de onderhoudsregeling voor historische windmolens verruimd, van ruim 72.000 euro naar 95.000 euro per jaar.

Op het terrein van het meerdaagse festival Intents in Oisterwijk is een 27-jarige Duitser aangehouden omdat hij een vrouw filmde terwijl ze onder de douche stond.

Tijdens het douchen zag de 28-jarige vrouw uit de provincie Groningen een telefoon onder de douchedeur verschijnen. De vrouw bedacht zich geen moment en kon de telefoon uit zijn handen grissen, schrijft Omroep Brabant.

Volgens de politie sloeg ze snel een handdoek om zich heen en is ze met de telefoon van de Duitser naar de beveiliging van het festival gegaan.

De beveiligers schakelden vervolgens de politie in. De vrouw heeft aangifte gedaan. De man zit vast op het politiebureau. Hij wordt op een later moment gehoord. De telefoon waarmee de man de vrouw stiekem filmde, is in beslag genomen en wordt onderzocht.

De gesprekken tussen delegaties van Rusland en Oekraïne in Istanbul over een staakt-het-vuren zijn beëindigd. Voor zover bekend zijn er geen afspraken gemaakt over een wapenstilstand. Het onderhoud van vandaag duurde ruim een uur.

De stafchef van president Zelensky zegt dat de Oekraïense delegatie een lijst heeft overhandigd met namen van kinderen die naar Rusland zijn ontvoerd. Verder is er opnieuw een uitruil van krijgsgevangenen afgesproken. Om hoeveel gevangenen het deze keer gaat, is nog niet duidelijk. Vooral gewonde en jonge militairen worden uitgeruild.

Oekraïne bracht drie hoofdpunten ter tafel: een onvoorwaardelijk staakt-het-vuren, de terugkeer van krijgsgevangenen en de terugkeer van kinderen die door Rusland zijn ontvoerd uit bezet gebied in Oekraïne. Het is niet duidelijk wat Rusland heeft geëist.

De Oekraïense delegatie stond onder leiding van minister van Defensie Oemerov. De Russen werden vertegenwoordigd door de belangrijkste adviseur van president Poetin, Medinski. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken Fidan was gespreksleider in het Ciraganpaleis, een historisch pand waarin nu een luxehotel is gevestigd.

Tweede gesprek in korte tijd

Vorige maand spraken de landen elkaar na ruim drie jaar voor het eerst weer rechtstreeks. Ook toen werden er geen afspraken gemaakt over een wapenstilstand. De gesprekken in Istanbul leidden toen alleen tot een ruil van duizend gevangenen. Het gesprek duurde twee uur.

Voorafgaand aan de gesprekken van vandaag waren de verwachtingen laag. Gisteren slaagde Oekraïne er naar eigen zeggen in om met een grote droneaanval diep in Rusland tientallen bommenwerpers te beschadigen of te vernietigen. Ook Rusland voerde recent een grote droneaanval uit, het grootste offensief met drones sinds het begin van de oorlog.

In de Zuid-Franse gemeente Puget-sur-Argens in het departement Var is zaterdag een Tunesische man (35) doodgeschoten door zijn buurman. Dat meldt justitie. De identiteit van het slachtoffer is nog niet bekendgemaakt.

De zaak wordt behandeld als een racistisch gemotiveerd misdrijf, omdat de 53-jarige verdachte zowel voor als na het incident "racistische en haatdragende filmpjes op sociale media heeft geplaatst", zegt het Franse Openbaar Ministerie.

Bij het incident raakte ook een 25-jarige Turkse man gewond aan zijn hand. Hij is naar het ziekenhuis van Fréjus gebracht. De verdachte is kort na het incident aangehouden nadat zijn partner de politie had ingelicht. In de auto van de verdachte trof de politie onder meer een automatisch pistool en een jachtgeweer aan.

'Geen twijfel over racistisch motief'

Minister van Binnenlandse Zaken Retailleau zegt op X dat onderzoek moet uitwijzen of het motief racistisch was, maar dat uit de video's die de man plaatste blijkt dat daar "geen twijfel over bestaat". Hij stelt dat "racisme streng moet worden bestraft" en dat hij solidair is met de Tunesische gemeenschap.

De minister heeft zijn medeleven betuigd aan de Tunesische ambassadeur in Frankrijk.

Krisztian Marton is 35, schrijver, homo en Hongaars. Zijn autobiografische roman werd onlangs uit de handel gehaald vanwege een nieuwe antihomowet van de regering-Orban. Aan podcast De Dag vertelt hij hoe het is om gay te zijn in Hongarije en waarom hij zich ondanks mogelijk zware repercussies toch uitspreekt en opkomt voor homorechten in zijn land.

Juni is pridemaand: op allerlei plekken in de wereld wordt aandacht besteed aan de positie, emancipatie en acceptatie van de regenbooggemeenschap. De rechten van de lhbti-gemeenschap staan op steeds meer plekken onder druk.

In Hongarije is dat al langer het geval, maar nieuwe wetten zijn reden tot grote zorg. Nederland leidt in Europa het verzet tegen de wetten in Hongarije. Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat kabinetsleden naar de Pride in Boedapest gaan op 28 juni. Die wordt waarschijnlijk verboden.

In de podcast hoor je ook de Nederlandse fotograaf Kris Oosting die enkele maanden in Boedapest is neergestreken en wekelijks bij demonstraties tegen de regering-Orban is. En Rémy Bonny is van Forbidden Colours, een ngo die lhbti-rechten onder de aandacht brengt. Hij probeert druk te zetten op de Europese Commissie om met maatregelen tegen Hongarije te komen.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Sid van der Linden

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Eerste Kamerlid Robert Croll stapt over van BBB naar D66. BBB laat in een persbericht weten dat volgens Croll de koers van de partij is veranderd. Op welk gebied dat is, meldt de BoerBurgerBeweging niet. Volgens Haagse bronnen zou Croll vooral kritiek hebben op het Gaza-standpunt van de partij.

Uit een persverklaring van D66 blijkt dat Croll en de partij al twee maanden in gesprek waren over de overstap. De fractievoorzitter van D66 in de Eerste Kamer, Paul van Meenen, spreekt van "intensieve gesprekken" met Croll over zijn motivatie. D66-leider Jetten zegt in een verklaring dat Croll zich "weloverwogen" bij D66 heeft gemeld en "uit te zien naar Crolls bijdrage binnen D66".

Croll (71) zit sinds 2023 in de Eerste Kamer. Daarvoor had hij een lange carrière als rechter. Ook was hij jarenlang actief voor het CDA.

Van der Plas: onbegrijpelijk

BBB-leider Van der Plas laat weten teleurgesteld te zijn. "Dat D66, een partij die boeren het leven moeilijk maakt en inzet op halvering van de veestapel, nu met onze zetel wordt versterkt, vinden wij onbegrijpelijk en onwenselijk." Croll was niet bereikbaar voor commentaar.

Nog veertien zetels

Croll is de tweede senator in korte tijd die weggaat bij BBB. Twee weken geleden brak Eric Kemperman met de partij. Ook hij gaf zijn zetel niet op; Kemperman zit nu als eenmansfractie in de Eerste Kamer.

BBB heeft nu nog 14 zetels over in de senaat. Coalitiepartijen BBB, PVV en VVD hebben samen nog 28 zetels. NSC heeft geen vertegenwoordiging in de senaat. Er zijn er 38 nodig voor een meerderheid in de Eerste Kamer.

De meeste kunstverzamelaars willen liever geen vervalsingen in huis, maar Theo Bakker is juist al decennia lang fervent verzamelaar van de werken van meestervervalser Han van Meegeren. Hij heeft zijn hele collectie recent verkocht aan de Deventer musea.

De in Deventer geboren kunstenaar Han van Meegeren (1889 - 1947) vervalste onder meer werken van Johannes Vermeer en Rembrandt. Hij vergaarde daarmee veel rijkdom en bezat tientallen grachtenpanden in Amsterdam. Zijn kunst hangt in de bekendste musea van ons land.

Toen Bakker jaren geleden hoorde hoe een veilingmeester zich laatdunkend over de kunstenaar uitliet, besloot hij juist om werken van Van Meegeren te kopen, schrijft omroep RTV Oost. Hij verzamelde uiteenlopende schilderijen, zowel vervalsingen als originele kunst. "Ik ben een fan van Van Meegeren. Hoe vaker je naar zijn werk kijkt, hoe mooier je het gaat vinden. Iedereen heeft zo zijn smaak, maar ik houd van zijn realistische manier van schilderen", zegt Bakker.

'Nooit overtroffen'

Vervalsingen of niet, voor Bakker was Van Meegeren een ongeëvenaard talent. "Wat hij kon, is nooit overtroffen. Hij verplaatste zich niet alleen in de stijl van een oude meester, maar hij kon hem ook nadoen. Je kunt zeggen dat het slechts een imitatie is. Nou, doe het zelf maar eens na", aldus de verzamelaar.

De werken zijn volgend jaar samen met enkele andere vervalsingen in Deventer te zien. Nu al zijn enkele stukken uit de collectie van Bakker te zien in Museum De Waag.

"Voor mij is het prettig dat ik straks naar het museum kan om naar Van Meegeren te kijken", zegt Bakker. Hoeveel geld hij voor de collectie heeft gekregen is niet bekendgemaakt. Het zou gaan om "een schappelijke prijs". De gemeente Deventer heeft eraan meebetaald.

"Het is fascinerend om zijn eigen werk naast zijn vervalsingen te zien hangen", zegt museumdirecteur Ewout van der Horst. "Je ziet duidelijke overeenkomsten. Bovendien kunnen we zo het bizarre levensverhaal van Van Meegeren beter vertellen."

Het lukt Ridouan Taghi, hoofdverdachte in het Marengo-proces, niet om nieuwe advocaten te vinden. In april werd zijn advocaat Vito Shukrula gearresteerd op verdenking van het doorgeven van berichten vanuit de gevangenis. Daarna stapten ook zijn twee andere advocaten op.

Vanochtend was er een tussentijdse zitting in zijn hogerberoepzaak om de ontstane situatie te bespreken. Taghi vertelde daar dat hij zes kantoren heeft benaderd, maar dat niemand hem wil bijstaan.

"Er is geen advocaat die zit te springen om mij bij te staan. Ik heb keer op keer nul op het rekest gekregen. Sommige willen me niet eens te woord staan, die sturen me een brief."

Volgens Taghi komt dit omdat zijn advocaten worden geïntimideerd. "Shukrula is onschuldig. De beschuldiging dat hij zich met drugshandel bezighield is belachelijk en voor de bühne." Taghi zegt dat er geen advocaat is geweest die zich zo hard en voortvarend voor hem heeft ingezet.

De rechtbank legde Taghi vorig jaar levenslang op voor het opdrachtgeven voor een reeks liquidaties. In de laatste fase van zijn proces werd zijn toenmalige advocaat Inez Weski gearresteerd omdat ze berichten zou hebben doorgegeven. De zaak dient nu in hoger beroep.

Het proces dreigt vertraging op te lopen omdat er een advocaat gezocht moet worden. "In een zaak als deze, zul je echt niet snel zeggen: ga de zaak maar zonder advocaat voeren", zegt Shirin Milani van het gerechtshof Amsterdam. Het hof hoopt dat zich advocaten zullen melden. "Dit is een grote zorg."

Omdat het Taghi zelf niet lukt zijn de Raad voor de Rechtsbijstand en de Orde van Advocaten ingeschakeld om te zoeken. Daar heeft Taghi weinig vertrouwen in, omdat die hem eerder advocaten aanboden die volgens hem hele andere specialisaties hadden en niks van liquidatiezaken wisten.

"Ze moeten niet aankomen met een advocaat van de Zuidas die gespecialiseerd is in fraudezaken. Ik heb geen behoefte aan advocaten die over mijn rug naam willen maken."

Na de arrestatie van Inez Weski in 2023, zat Taghi ook al een tijd zonder advocaat in het Marengo-proces. De raadslieden die de zaak uiteindelijk overnamen, stopten er ook weer mee. Na opnieuw lang zoeken kwam Taghi uit bij Vito Shukrula en twee anderen.

Naakt gehandboeid

De zitting van vandaag was de eerste Marengo-zitting in het nieuwe rechtszaaltje op het terrein van de gevangenis in Vught, vlak naast de Extra Beveiligde Inrichting waar Taghi gedetineerd zit. Hiermee worden de overlast en de kosten van de zwaar beveiligde transporten van en naar Amsterdam voorkomen.

Voor Taghi maakte die reis niks uit, zei hij toen de voorzitter van het hof hem vroeg of deze oplossing hem beviel. De veiligheidsmaatregelen zijn volgens Taghi even streng.

"Als u twee keer naakt gehandboeid wordt en zes keer in uw rectum wordt gecontroleerd, hoe zou u het dan vinden om naar deze rechtszaal te komen?"

Een anonieme tekenaar legde rond 1788 wijnboer Hendrik Cloete vast met zijn tot slaaf gemaakte bediende Augustus van Bengalen. Een uniek portret, ruim twee eeuwen later opgediept uit de familiecollectie van de familie Swellengrebel.

"We hebben verder geen naam én gezicht van een tot slaaf gemaakt persoon in de koloniale tijd in de Kaap", zegt senior conservator van het Rijksmuseum Eveline Sint Nicolaas. "Dat was niet belangrijk en werd niet genoteerd."

De tekening is nu samen met de rest van het familiearchief van de Swellengrebels overgedragen aan het Rijksmuseum en het Nationaal Archief. Het biedt een unieke kijk in het koloniaal verleden van Kaap de Goede Hoop, vlak bij de Zuid-Afrikaanse stad Kaapstad. "Het is bijzonder dat er een archief is dat tien generaties lang met veel liefde en zorg bewaard is gebleven in een familie."

Naam gemaakt in Zuid-Afrika

De familie Swellengrebel was een koopliedenfamilie van Duitse afkomst. Aan het einde van de zeventiende eeuw werkte een familielid, Johannes Swellengrebel, voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie. In de Kaapkolonie, een deel van het huidige Zuid-Afrika, begon hij een gezin.

Zijn zoon Hendrik werd uiteindelijk gouverneur van de Kaapkolonie en verdiende veel geld. In 1751 reisde Hendrik met zijn gezin terug naar Nederland.

Er wordt bij de collectie in het bijzonder gekeken naar Hendrik Swellengrebel junior, de zoon van de gouverneur, zegt Sint Nicolaas. Hij reisde in 1775 terug naar De Kaap en maakt daar drie grote reizen. "In zijn reisverslagen schrijft hij waar het land geschikt voor is, voor welke soorten graan bijvoorbeeld."

In het familiearchief zijn lijsten gevonden waarin Swellengrebel junior beschrijft wat hij allemaal op reis meeneemt. "Zoals ossenkarren, vishaken en netten. Je krijgt een beeld van hoe die reizen waren."

"De stukken waren niet bedoeld voor publicatie, dus je blijft heel dichtbij zijn idee van hoe dat land, ook vanuit een koloniaal perspectief, benut kon worden", zegt Sint Nicolaas. Naast de archiefstukken en reisverslagen heeft de familie ook een porseleinen servies overgedragen.

De conservator verwacht dat er nog wel meer bijzondere vondsten gedaan zullen worden in de collectie. "Daarom is het zo mooi dat we het toegankelijk maken. Straks is het digitaal beschikbaar voor onderzoekers in binnenland en buitenland."

In de Turkse stad Istanbul zijn delegaties van Rusland en Oekraïne weer bij elkaar gekomen om te praten over een staakt-het-vuren. Vorige maand spraken vertegenwoordigers van de twee landen voor het eerst met elkaar sinds het uitbreken van de oorlog. Dat leidde toen alleen tot een gevangenenruil.

De Oekraïense delegatie staat onder leiding van minister van Defensie Oemerov. De Russische zijde wordt geleid door Vladimir Medinski, de belangrijkste adviseur van president Poetin. De gesprekken staan onder voorzitterschap van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan.

Op beelden is te zien hoe de delegaties aankomen in auto's bij de plek waar wordt onderhandeld. Die vinden plaats in het Ciraganpaleis, een historisch pand waarin nu een luxehotel is gevestigd.

Verrassingsaanval

De verwachtingen zijn laag. De afgelopen tijd zijn de gevechten onverminderd doorgegaan. Zo meldde Oekraïne gisteren nog een verrassingsaanval met drones op vijf Russische luchtmachtbases, duizenden kilometers uit elkaar.

En Rusland voerde onlangs het grootste droneoffensief uit sinds het begin van de in februari 2022.

Dj en muziekproducent Martin Garrix heeft dit jaar de Gouden Harp toegekend gekregen. Dat heeft de directeur van Stichting Buma Cultuur, Frank Helmink, vanochtend bekendgemaakt in het NPO Radio 1-programma Spraakmakers.

De 29-jarige dj zou de oeuvreprijs vanavond uitgereikt krijgen bij de Buma Awards in het Internationaal Theater Amsterdam, maar kan daar vanwege zijn overvolle agenda niet bij zijn. Hij nam de Gouden Harp daarom vorige week al bij hem thuis in ontvangst. Hij zei toen "superblij" te zijn met de oeuvreprijs. "Heel bijzonder. Wat een eer."

De prijs wordt jaarlijks toegekend aan mensen die een bijzondere bijdrage hebben geleverd aan de Nederlandse muziekindustrie. Eerdere winnaars zijn onder anderen radio-dj Edwin Evers, dancefeestorganisator Duncan Stutterheim en hiphopformatie De Jeugd van Tegenwoordig.

'Toonbeeld van succes'

Volgens Helmink wordt tijdens de Buma Awards het succes van Nederlandse artiesten gevierd en "Garrix is wel het toonbeeld van Nederlands succes", zegt hij. Garrix, die eigenlijk Martijn Garritsen heet, is na zanger Jan Smit de jongste artiest ooit die de Gouden Harp kreeg.

Garritsen is op 11-jarige leeftijd begonnen als dj en werd in 2012 ontdekt door de Nederlandse dj Tiësto. Een jaar later brak hij op zijn zestiende door met het nummer Animals.

Sindsdien verschenen er meerdere hits die met regelmaat hoog in hitlijsten eindigden. In 2016 was hij de jongste dj ooit die de prijs voor populairste dj van het jaar van het tijdschrift DJ Magazine won. Die titel kreeg hij daarna nog vier keer.

Beluister hieronder zijn eerste hit 'Animals':

Het plan om de sociale huren van corporatiewoningen te bevriezen om huurders meer financiële armslag te geven is in strijd met de regels. Dat zegt de Raad van State in een advies aan het kabinet. Voor het weekend lekte al uit dat het hoogste adviesorgaan van het kabinet zeer negatief zou oordelen over het plan.

Uit interne stukken die de NOS heeft ingezien blijkt dat de opties die het kabinet nu voor zich ziet om de huurverlaging alsnog in te voeren ingewikkeld en duur zijn, en de ingangsdatum van 1 juli daarbij vrijwel zeker niet kan worden gehaald.

Het oordeel van de Raad van State over het plan is keihard: volgens de Raad is er sprake van ongelijke behandeling als de huren van corporatiewoningen wel worden bevroren en die van andere (particuliere) sociale huurwoningen niet. Dat is in strijd met het principe van gelijke behandeling, en juridisch niet houdbaar, aldus de Raad.

Verder oordeelt de Raad dat het wetstraject rommelig is, onderbouwingen ontbreken en consequenties voor de woningmarkt onvoldoende zijn uitgewerkt.

Andere opties duur en meer tijd nodig

BBB-minister Keijzer wil nu opnieuw met de coalitie om tafel om over het plan te praten. De partijen hadden in de onderhandelingen voor de voorjaarsnota ingestemd met de PVV-wens om mensen die hun kosten zagen stijgen tegemoet te komen. Keijzer stuurde daarop het wetsvoorstel dat de huurbevriezing moet regelen voor advies naar de Raad.

In reactie op het harde oordeel van vandaag spreekt Keijzer van een "stevig advies". Ze benadrukt dat ze zelf ook al eerder had aangegeven dat de wet nog niet af was en dat huurbevriezing stevige consequenties heeft.

Zo gaf Keijzer aan dat bij het bevriezen van huren corporaties inkomsten mislopen, waardoor investeringen in nieuwe sociale huurwoningen uitblijven. Daar zou compensatie tegenover moeten staan, wat ook onderwerp van gesprek zal zijn tussen de coalitiepartijen.

Uit interne stukken die de NOS inzag blijkt dat compensatie via de belasting van de corporaties een van de twee opties is die nu op tafel liggen. Dat is niet goedkoop en kost tijd. Een andere optie is het verhogen van de huurtoeslag, maar dat kan niet in zo'n korte tijd en zou pas in 2026 in kunnen gaan.

Tijd nu krap

Daarmee raakt het bevriezen van sociale huren per 1 juli steeds meer uit zicht. In de Eerste Kamer heeft de coalitie geen meerderheid. Oppositiepartijen zijn op zich niet tegen het helpen van sociale huurders, maar zien nu te veel problemen in de plannen.

De oneerlijkheid voor verschillende groepen huurders en de nadelen voor de investeringen op de woningmarkt zien zijn als belangrijkste bezwaren. Met de nu door het kabinet geschetste opties zouden partijen misschien wel kunnen instemmen, maar de ingangsdatum van 1 juli lijkt vrijwel zeker niet meer haalbaar.

Een week geleden stuurde PVV-leider Wilders tien voorstellen de wereld in (waarvan negen op het gebied van migratie) en vandaag gaat hij ze bespreken met zijn coalitiepartners. Rond 18.00 uur begint het overleg tussen de vier fractievoorzitters.

Gisteren gooide de voorman van de grootste partij in de Tweede Kamer nog wat olie op het vuur door te twitteren dat het de PVV echt menens is. "Laat ik glashelder zijn", schreef hij. Om vervolgens uit te leggen dat zijn partij uit de coalitie stapt als niet het merendeel van zijn punten wordt toegevoegd aan het coalitieakkoord "en zsm uitgevoerd door het kabinet".

Gelijke strekking

Van eerdere woorden van gelijke strekking leken VVD, NSC en BBB een week geleden niet onder de indruk. "Als er niets of onvoldoende verandert, is de PVV weg", zei Wilders toen op een plotselinge persconferentie.

De coalitiepartijen zeiden daarna best te willen praten, omdat ze ook graag minder asielzoekers willen, maar het hoefde van VVD geen onderhandelen te heten. NSC zei geen zin te hebben om het regeerakkoord open te breken. BBB liet weten "constructief" in de wedstrijd te zitten.

NSC en VVD benadrukten dat PVV-minister Faber van Asiel en Migratie zich beter kan richten op het invoeren van haar asielwetten en andere migratieafspraken uit het coalitieakkoord. "Zij moet leveren." Waarop Faber op haar beurt harde woorden sprak in de richting van die partijen. "Laat maar kletsen", zei ze richting de VVD. En NSC kreeg het verwijt "in een papieren werkelijkheid" te leven.

Snel en ver

PVV, VVD, NSC en BBB spraken ongeveer een jaar geleden in het coalitieakkoord af om "het strengste asielbeleid ooit" te voeren. Faber heeft de afgelopen tijd een aantal voorstellen ingediend om het asielbeleid strenger te maken, maar het is nog niet duidelijk of en wanneer die in werking zullen treden. En het gaat Wilders dus allemaal niet snel en ver genoeg.

Overigens heeft de PVV-leider al vaker gedreigd met de val van het kabinet vanwege het asielbeleid, bijvoorbeeld afgelopen februari. Tot nu toe zette Wilders die dreigementen niet door en het blijft nog even de vraag hoe serieus hij dit keer is.

Een paar uur voor de start van de coalitiegesprekken laat VVD-leider Yesilgöz op X weten dat wat haar betreft vooral meer werk gemaakt moet worden van al bestaande afspraken.

Nog nooit zijn er zoveel nieuwe mosselbanken geteld in het Waddengebied als nu. Dat zeggen onderzoekers van Wageningen Marine Research.

Aan de hand van onder meer satellietbeelden zijn de mosselbanken geïnventariseerd. "Op basis daarvan schatten we nu dat er zevenduizend hectare aan mosselbanken ligt. En dat is echt heel veel, want wij hebben nooit meer gezien dan vierduizend", zegt Karin Troost tegen Omrop Fryslân.

Troost doet al jaren onderzoek naar mosselen en andere schelpdieren. "Dit is heel bijzonder. Niemand in Nederland heeft dit gezien in zijn leven." Bij elkaar genomen zijn de mosselbanken net iets kleiner dan twee keer het eiland Vlieland.

Zo ziet zo'n nieuwe mosselbank eruit:

Afgelopen zomer was er al een grote aanwas van jonge mosselen. Maar normaal gesproken overleven die de winter en het stormseizoen niet. Waarom er nu een recordaantal mosselbanken is, is onduidelijk. "Het is eigenlijk altijd heel moeilijk om te weten waar dat nu door komt. Wat er allemaal met de mossellarven gebeurt voordat het een bank wordt, laat zich heel moeilijk onderzoeken", aldus Troost.

Toch hebben de onderzoekers wel wat verklaringen. Zo zijn er momenteel weinig garnalen, krabben en jonge visjes, de grootste vijanden van jong mosselzaad.

Het is niet zeker dat alle nieuwe mosselbanken overleven. "Het kan ook betekenen dat er mogelijk maar tweeduizend hectare van die nieuwe mosselbanken op stabiele plekjes ligt en dat we de rest de komende jaren weer zien verdwijnen", aldus Troost.

Meevaller voor de scholekster

De grote hoeveelheid nieuwe mosselbanken is ook goed nieuws voor vogels die mosselen eten. "Een hele belangrijke is de scholekster. Die heeft het de afgelopen jaren mogelijk ook wel wat moeilijker gehad omdat het zo slecht ging met de kokkels. Dus voor de scholekster is dit een enorme meevaller."

Mosselbanken kunnen anderhalve meter hoge bulten vormen en bieden dus hoogteverschillen in het Wad. Onderzoeker Sander Glorius: "Dat levert waarschijnlijk ook weer wat stabiliteit op, want onder die bulten zitten allemaal laagjes schelpen die stevigheid bieden en waardoor water kan wegvloeien."

"Je ziet zo door de tijd zo'n bank ook veranderen", legt hij uit. "Veel jonge banken verdwijnen dus en zijn kwetsbaar. Maar ze kunnen heel stabiel zijn als ze een aantal jaren doorkomen en die bulten worden gevormd."

René Froger heeft gisteren na het laatste concert van De Toppers in de Amsterdam Arena een koninklijke onderscheiding gekregen. De zanger is benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Burgemeester Barbara de Reijke van Blaricum speldde het lintje op.

Froger, die 45 jaar in het vak zit, kreeg het lintje vanwege zijn lange carrière en zijn inzet voor goede doelen. Hij is onder meer ambassadeur voor Voedselbanken Nederland. "Hij betekent met zijn muziek al jarenlang veel voor een groot aantal Nederlanders", zei De Reijke.

De in Amsterdam geboren zanger heeft al sinds de jaren 80 succes met zijn muziek. Zijn eerste nummer 1-hit was Alles kan een mens gelukkig maken uit 1989. Daarna had hij succes met zowel Engels- als Nederlandstalige nummers. Een van de mensen die tot de fans van Froger gerekend kunnen worden, zou koning Willem-Alexander zijn.

De afgelopen jaren had Froger vooral succes met De Toppers. Afgelopen weekend was de twintigste editie, die ook dit keer uitverkocht was.

Het idee voor de Toppers-concerten ontstond toen René Froger zijn collega's Gordon en Gerard Joling tijdens een optreden het podium op kreeg. De ontvangst daarvan was zo goed dat werd besloten om de gelegenheidsformatie het jaar daarop samen te brengen voor een concertreeks, de langslopende in Europa.

Ondanks recordtemperaturen van de afgelopen jaren, zijn er tussen 2010 en 2020 minder mensen op hete dagen gestorven dan in het decennium daarvoor. Dat blijkt uit een evaluatie van het Nationaal Hitteplan van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Waar het instituut tussen 2000 en 2009 schatte dat 7000 mensen waren overleden waren dat er in de tien jaar daarna nog 4300.

Dagen waarop het warmer dan 27 graden is gelden als heel hete dagen. De kans om op dit soort dagen te sterven nam vooral af onder de risicogroepen ouderen, vrouwen en bewoners in buurten van mensen met een lager inkomen. Woningen in deze buurten zijn vaak minder goed geïsoleerd en vaak geen airconditioning, waardoor de bewoners meer hebben te lijden onder de hitte.

Ook voor mensen ouder dan 90 jaar is de kans gedaald om te sterven aan de gevolgen van hitte. Het aantal mensen van deze leeftijd dat is gestorven is wel gelijk gebleven, maar dat komt doordat er door vergrijzing meer mensen van 90 jaar of ouder zijn.

Normaal gesproken sterven er in de zomer rond de 400 mensen per dag. 25 juli 2019 was met temperaturen boven de 40 graden de heetste dag ooit. De dag daarna stierven 550 mensen. Het hoge aantal sterfgevallen op 26 juli heeft volgens het RIVM te maken met de hoge temperaturen van de dag ervoor.

Bewustwordingscampagne

Volgens het RIVM speelt het Nationaal Hitteplan mogelijk een rol in de daling in het mensen dat stierf aan de gevolgen van hitte. Deze bewustwordingscampagne is in 2010 ingesteld om mensen bewust te maken van de hitte en is sindsdien vijftien keer geactiveerd. Om een goede analyse te kunnen maken heeft het instituut ervoor gekozen om de tien jaar voor en de tien jaar na het instellen van de campagne te vergelijken.

Tijdens het hitteseizoen, dat van mei tot en met september duurt, werkt het RIVM met een waarschuwingssysteem waarbij het instituut mensen en organisaties in de zorg waarschuwt over de risico's van hitte.

"Deze daling laat zien dat de maatregelen die genomen zijn tegen de hitte werken", zegt de coördinator van het Nationaal Hitteplan Werner Hagens. "Onder meer de boodschap om meer voor elkaar te zorgen, meer bewustwording van de gevaren van hitte en bijvoorbeeld verpleeghuizen met betere klimaatsystemen hebben ertoe geleid dat het risico op overlijden lager is."

Ook denkt het RIVM dat de hittegolven tussen 2003 en 2006 mensen bewuster hebben gemaakt van de gevaren van hitte.

Heat Action Day

Door klimaatverandering zijn er steeds vaker en langer durende hete periodes, waardoor de kans om te overlijden tijdens hete dagen groter is geworden, zegt het RIVM. Daarom is het wat het instituut betreft belangrijk dat er aandacht voor de risico's van hitte blijft.

Vandaag is het daarom Heat Action Day, georganiseerd door het internationale Rode Kruis. Op deze dag komen verschillende landen samen om bewust stil te staan bij de hitte, zegt Hagens. Volgens hem is het goed om zicht te hebben op wat voor problemen omtrent hitte er in andere landen zijn. "Ook met het oog op de komende zomer. Je weet nooit hoe hoog de temperaturen worden."

De bouw van windparken op zee dreigt stil te vallen. Daarvoor waarschuwen 21 bedrijven en andere organisaties uit de windenergiesector in een brief aan minister Hermans van Klimaat en Groene Groei.

Om de uitstoot van CO2 terug te dringen verwacht het kabinet veel van het opwekken van stroom via grote windmolenparken op zee. Op dit moment levert wind op zee zo'n 16 procent van de benodigde Nederlandse elektriciteit, in 2032 moet dan ruim vier keer zo veel zijn.

Maar de sector waarschuwt nu dat de financiële risico's voor de aanleg van nieuwe windparken op zee nu te groot zijn. Daarom moeten er snel nieuwe subsidies komen.

Uitstel

Het gaat om projectontwikkelaars, energiemaatschappijen, havens en brancheorganisaties in de techniek, zoals energiemaatschappijen Eneco, Vattenfall en RWE, funderingsbouwer SIF en baggeraar Van Oord.

De 21 organisaties halen de voorbeelden aan van plannen voor windparken op zee, zoals de projecten IJmuiden Ver Gamma en Nederwiek 1B. Het was de bedoeling dat bedrijven zich voor dit project binnenkort konden intekenen, maar dat biedingsproces werd onlangs door de minister uitgesteld.

De aanleg van een windpark is de afgelopen jaren een stuk duurder geworden. Met name bouwkosten zijn gestegen door de inflatie. Daarnaast is het door de gestegen rente duurder om geld te lenen voor investeringen.

"Dit onderstreept de moeilijke fase waarin de offshore windindustrie zich op dit moment bevindt," staat in de brief aan de minister. "De gestegen kosten voor de bouw van windparken op zee en de langzame elektrificatie van de industrie hebben geleid tot grote en veelal niet aanvaardbare risico's voor de ontwikkeling van nieuwe windparken op zee."

Subsidie

Eneco is een van de ondertekenaars van de brief. "We hebben een unieke positie met onze Noordzee om groene energie te ontwikkelen", zegt Karen de Lathouwer, die bij Eneco verantwoordelijk is voor de wind op zeeprojecten. "Daar willen we mee doorgaan en we willen tempo houden. Dat willen we voor het klimaat, maar het is ook belangrijk gezien onze afhankelijkheid van energie."

Eerder maakte minister Hermans zich ook al zorgen over de ontwikkeling van nieuwe windparken op zee. De windenergiesector pleit voor financiële steun om het toch voor elkaar te krijgen.

De bedrijven denken dan bijvoorbeeld aan een prijsafspraak tussen de overheid en de ontwikkelaar van zo'n windpark voor de opgewekte stroom. Op die manier hebben de projectontwikkelaars, en vervolgens ook de energiemaatschappijen, de garantie dat er genoeg verdiend kan worden aan de opgewekte stroom als de molens daadwerkelijk gaan draaien.

Florian Willet, directeur van de Zwitserse zelfdodingsorganisatie Last Resort, is op 5 mei op 47-jarige leeftijd overleden met hulp bij zelfdoding. Zijn overlijden werd bekendgemaakt door zijn collega, de Australische arts Philip Nitschke.

Nitschke is directeur van Exit International en bedenker van de zelfdodingscapsule Sarco. Volgens Nitschke was de dood van de 47-jarige Duitser het gevolg van een psychische crisis nadat hij vorig jaar 70 dagen in Zwitserland had vastgezeten.

De Zwitserse politie pakte Willet op in september nadat een 64-jarige Amerikaanse vrouw gebruik had gemaakt van de zelfdodingscapsule in een bos in het kanton Schaffhausen. Willet was als enige aanwezig bij het overlijden van de vrouw en lichtte de autoriteiten in na haar dood.

Beschuldigd van moord

In Zwitserland is zelfdoding onder bepaalde voorwaarden toegestaan, maar volgens de Zwitserse regering voldoet de capsule Sarco niet aan de wet. Willet werd daarna volgens Nitschke onterecht beschuldigd van moord.

De Volkskrant, die met Nitschke sprak over het overlijden van Willet, schrijft dat de officier van justitie zou hebben gehoord dat er wurgsporen op de nek van vrouw waren gevonden. Hardgemaakt wordt deze beschuldiging niet.

Ook heeft de krant opnames gezien van het overlijden van de vrouw. Daarop zijn geen aanwijzingen te zien van geweld.

Getraumatiseerd

De status van verdenking van wurging werd later verlaagd door Zwitserse justitie, en Willet werd zelfs vrijgelaten uit zijn voorarrest, maar hij was ernstig getraumatiseerd door zijn gevangenschap, zegt Nitschke. De directeur van Last Resort zou in gevangenschap amper informatie hebben gekregen en had nauwelijks contact met de buitenwereld.

In het overlijdensbericht valt te lezen dat Willet na zijn vrijlating van zijn balkon 'viel' en ernstig gewond raakt. Hij werd tweemaal opgenomen in een psychiatrische kliniek. Nitschke bleef de afgelopen maanden in contact met hem, maar het lukte de Australische arts niet om hem gerust te stellen.

Uiteindelijk is Willet in Duitsland overleden met behulp van een gespecialiseerde organisatie, laat Nitschke aan de Volkskrant weten. Hoe Willet precies is overleden, is onbekend.

In Rotterdam zijn vier mensen aangehouden voor het bekladden en vernielen van ruiten van het kantoor van Maersk. Dat gebeurde rond 03.30 uur, aldus de politie.

Volgens de politie zijn meer dan twintig ruiten vernield en is er een "ravage van glas" achtergelaten. Volgens een verslaggever van de regionale omroep Rijnmond zijn de ruiten kapotgeslagen met een hamer. Ook is het pand beklad met rode verf. Medewerkers kunnen de hoofdingang vanochtend niet gebruiken. De politie doet daar nog onderzoek.

Kledingwinkel Zara aan de Coolsingel is ook beklad. Op de ruit is met roze verf is 'stop the genocide' geschreven, schrijft Rijnmond. Wie er achter de vernielingen zit is nog niet bekend.

Eerder doelwit

Het Deense transportbedrijf Maersk was in het verleden ook al eens doelwit van actievoerders. Zij vinden dat het bedrijf Israël steunt, onder meer door wapens van en naar dat land te vervoeren. De actievoerders noemen het bedrijf daarom medeplichtig aan oorlogsmisdaden.

In mei werd de lobby van het pand in Rotterdam al eens bezet. Een week later demonstreerden zo'n honderd mensen tegen de komst van een schip van Maersk naar de Rotterdamse haven. Dat schip zou volgens de actievoerders wapenonderdelen uit Israël vervoeren.

De havenwethouder van Rotterdam, Robert Simons, concludeerde na een telefoontje met de havenmeester en de douane dat er geen wapenonderdelen aan boord waren van het schip.