Een premier die op één avond bij maar liefst zes radio- en tv-uitzendingen te gast is, is wel heel uitzonderlijk. De Franse premier Bayrou vond dit gisteravond nodig om landgenoten ervan te overtuigen dat hij moet bezuinigen.
Het Franse begrotingstekort is met ruim vijf procent van het bruto binnenlands product (bbp) het hoogste van de eurozone. Ook de staatsschuld is hoog, alleen Italië en Griekenland hebben een hogere schuld.
Bayrou wil daarom wil 44 miljard euro besparen om het begrotingstekort terug te dringen. Maar bezuinigen blijkt lastig en leidt al tijden tot grote politieke onrust.
Stilstaande groei
Veel landen liepen de laatste jaren grote tekorten op door coronasteun en het tegengaan van de energiecrisis door de Oekraïne-oorlog. "In de meeste landen is dat tekort verminderd omdat die steun werd afgebouwd," zegt Rabobank-econoom Maartje Wijffelaars. Maar Frankrijk lukte dat alleen minder goed.
In Frankrijk wordt veel te veel uitgegeven, ziet ze. "Er gaat vooral gigantisch veel geld naar de sociale kant zoals naar uitkeringen, vergeleken met andere landen. Dat is onhoudbaar." En dat terwijl Fransen wel veel belasting betalen, benoemt Wijffelaars.
Bovendien presteert de Franse economie al vrij zwak, aldus Bert Colijn, econoom bij ING. "Je ziet dat consumptie van huishoudens achteruitgaat, investeringen niet sterk zijn en er niet geprofiteerd wordt van export. De groei staat eigenlijk een beetje stil."
Duitsland, waar het ook al een tijdje minder gaat, kondigde recent aan meer te gaan investeren om de economie te stimuleren. "Duitsland gaat hiervoor meer lenen, maar dat kan Frankrijk moeilijk doen, want die moet de hand dus op de knip houden", vertelt Colijn.
Dure rente
Een groot begrotingstekort leidt tot meer problemen. Zo is de rente die Frankrijk betaalt voor leningen de afgelopen jaren al flink opgelopen. Daarmee verdubbelden de afgelopen vijf jaar de rentelasten voor Franse overheid.
Als het overheidstekort niet daalt, zet deze stijging alleen maar door, voorziet Wijffelaars. Investeerders hebben namelijk minder vertrouwen in Franse overheid en vragen daarom meer rente leningen.
Ondertussen hebben Europese landen juist afgesproken om meer te investeren in defensie. Wijffelaars: "Als Frankrijk niet in staat is te investeren in defensie, dan wordt het ook moeilijker voor heel Europa."
Europese afspraken
In de Europese Unie is afgesproken dat een land maximaal een begrotingstekort van drie procent van het bbp mag hebben. Frankrijk heeft in overleg met de Europese Commissie al een plan gemaakt hoe het daar voor 2030 weer onder kan zakken, vertelt Wijffelaars.
"Dat gaat in stapjes, door ieder jaar wat te bezuinigen. Maar als deze bezuiniging van Bayrou er nu niet komt, lopen ze al achter. Dan zal de Commissie wel aan de bel trekken."
De deskundigen benadrukken dat een recessie of zelfs faillissement van het land niet nabij is. "Het is niet zo dat we nu Griekse taferelen gaan krijgen", zegt Colijn, "maar het is echt nog wel de verwachting dat Frankrijk economisch gezien nog even blijft aanmodderen."
Frankrijk-correspondent Frank Renout:
"Frankrijk staat aan de vooravond van een aantal spannende politieke weken. Premier Bayrou, nog geen negen maanden aan de macht, moet waarschijnlijk ontslag nemen.
Een grote meerderheid van de Fransen vindt zijn bezuinigingsplannen veel te ver gaan. Ze hebben het gevoel dat de 'gewone' Fransen gedupeerd worden. Daarom zijn er voor volgende week woensdag overal protestbijeenkomsten aangekondigd. Dat zijn 'spontane' acties, georganiseerd op sociale media. Voor de week erna hebben de Franse vakbonden acties aangekondigd.
Maar ook in het parlement is verzet tegen de bezuinigingen. Bayrou leidt een centrumrechtse minderheidsregering. En de grote oppositiepartijen, links en radicaal-rechts, zijn tegen de plannen van de premier. Samen hebben die oppositiepartijen een meerderheid.
Bayrou heeft het parlement daarom om een vertrouwensstemming gevraagd, waarbij de partijen voor of tegen zijn beleid stemmen. Als een meerderheid volgende week maandag tegen Bayrou stemt, moet hij opstappen. Een meerderheid heeft al aangekondigd de premier naar huis te willen sturen."