NOS Nieuws - Algemeen

Het plan van demissionair minister Keijzer van Volkshuisvesting om het wonen in vakantiehuisjes tien jaar legaal te maken is onuitvoerbaar zegt de Dienst Toeslagen, onderdeel van het ministerie van Financiën. De mensen die geen eigenaar zijn maar zo'n huisje huren krijgen recht op huurtoeslag, en dat leidt tot een administratie die de dienst niet aankan.

In een zogenoemde uitvoeringstoets die Keijzer naar de Tweede Kamer heeft gestuurd waarschuwt de Dienst Toeslagen dat een moeilijk in te schatten aantal mensen huurtoeslag zal aanvragen. Mogelijk gaat het om tienduizenden.

Die aanvragen zijn lastig te beoordelen omdat het niet om gewone huurhuizen gaat die aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. De Dienst Toeslagen moet per recreatiewoning de situatie beoordelen. De aanvragen zijn ook fraudegevoelig omdat de huurcontracten vervalst kunnen worden door bijvoorbeeld de ingangsdatum te veranderen.

Voor burgers die recht hebben op huurtoeslag voor zo'n huisje is het ook een ingewikkelde papierwinkel, waarschuwt de Dienst. Juist omdat het een bijzondere categorie woningen is moeten mensen veel informatie aanleveren die ze zelf moeten uitzoeken. Bijvoorbeeld wat de kale huurprijs is, zonder kosten voor voorzieningen op het vakantiepark.

Huurtoeslag teruggevorderd

Als zij de informatie niet goed aanleveren, dan kan het zijn dat de huurtoeslag deels of helemaal moet worden teruggevorderd. Dat levert een groot risico voor de aanvragers op. Voor de extra taken voor de Dienst Toeslagen moeten mogelijk 475 extra ambtenaren worden aangenomen. De kosten kunnen oplopen tot 50 miljoen euro.

Wonen in een huisje op een vakantiepark is nu niet toegestaan. Toch staan er bijna 60.000 mensen ingeschreven op het adres van een recreatiewoning. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk hoger. Keijzer wil de permanente bewoning tijdelijk legaliseren vanwege de woningnood.

Steekproeven

Ondanks eerdere kritiek van gemeenten wil Keijzer het plan toch doorzetten. Want veel bewoners van recreatiewoningen zijn juist blij dat hun situatie legaal wordt gemaakt.

Keijzer: "Deze mensen wonen al in vakantiewoningen. Niet omdat ze dat zo leuk vinden maar omdat er geen andere woningen voor ze zijn. Deze mensen melden zich de komende tijd bij de gemeente voor een persoonsgebonden vergunning en dan komt ook in beeld om welke vakantiewoningen het gaat. Dat ga ik met de Dienst Toeslagen de komende tijd doorakkeren."

Er komt nu eerst een onderzoek met steekproeven om beter in te schatten hoeveel mensen huurtoeslag gaan aanvragen. Tegelijkertijd wordt onderzocht of er oplossingen zijn die de uitvoerbaarheid verbeteren en de werklast voor Dienst Toeslagen beperken, belooft Keijzer.

De politie heeft gisteren bij een bedrijf in Uithoorn 35.000 xtc-pillen en kilo's MDMA in beslag genomen. Twee mannen van 32 en 34 jaar uit Hilversum zijn dezelfde dag aangehouden.

De politie kwam het pand op het spoor tijdens een lopend onderzoek naar drugshandel. In dat onderzoek waren al meerdere personen aangehouden die vermoedelijk als drugskoerier werkten. Verdere aanwijzingen leidden naar het bedrijfspand in Uithoorn.

In het pand stond professionele apparatuur voor de productie van drugs. Ook trof de politie een tabletteermachine aan, waarmee xtc-pillen worden geproduceerd. De apparatuur is in beslag genomen voor verder onderzoek. De drugs worden vernietigd.

De twee Hilversummers worden verdacht van betrokkenheid bij de productie.

Dat het demissionaire kabinet naar verwachting doodzieke kinderen uit Gaza laat overkomen voor een behandeling, valt in goede aarde bij veel politieke partijen en hulp- en zorgverleners in Nederland.

"De druk op het kabinet om dit wél te gaan doen is cruciaal geweest", zegt SP-Kamerlid Dobbe. Ook bij andere partijen in de Kamer wordt verheugd gereageerd op de toezegging. "Goed dat het kabinet eindelijk gehoor geeft aan de lange roep vanuit de Kamer", zegt D66-leider Jetten.

"Eindelijk een teken van medemenselijkheid", zegt Kamerlid Piri van GL-PvdA. Ook bijvoorbeeld VVD en SGP, die eerder tegen de moties stemden, zijn het eens met het kabinet omdat het gaat om een beperkt aantal kinderen die echt niet in de regio kunnen worden geholpen. PVV-leider Wilders blijft tegen en ziet liever dat de kinderen naar "het schatrijke" Saudi-Arabië gaan.

Demissionair premier Schoof zegt dat het kabinet tot nu toe dacht dat de zorg wel in de regio geboden kon worden, al beweerden veel hulporganisaties het tegendeel.

"Wij moesten eerst zelf tot die conclusie komen", legt hij uit:

Karel Hendriks, directeur Artsen zonder Grenzen Nederland, zegt "opgelucht en blij" te zijn dat zieke Gazaanse kinderen naar Nederland kunnen worden geëvacueerd.

"Deze politieke doorbraak redt kinderlevens", zegt hij. "We zijn dankbaar voor iedereen die samen met Artsen zonder Grenzen heeft volgehouden om deze noodzaak onder de aandacht te brengen. Al maanden waarschuwen wij dat deze kinderen niet meer geholpen kunnen worden in het door Israël kapotgeschoten zorgsysteem van Gaza, terwijl ziekenhuizen in de regio overvol zijn."

Hendriks zegt dat Nederlandse ziekenhuizen hebben aangegeven dat er genoeg capaciteit en menskracht is om de kinderen op te vangen. "We zullen het kabinet blijven aansporen om bij te dragen naar vermogen - niet alleen het absolute minimum". Ook zegt hij dat de evacuaties in de context van de humanitaire crisis in Gaza een druppel op een gloeiende plaat lijken, "maar elke druppel is in dit geval een kinderleven, en elk leven telt."

Kankerpatiënten

Het Prinses Máxima Centrum, het ziekenhuis voor kinderoncologie in Utrecht, zegt er te zijn "voor ieder kind met kanker, ongeacht hun nationaliteit of afkomst". Een woordvoerder zegt dat het de capaciteit heeft om enkele kinderen met kanker uit Gaza zorg te bieden "die ze zo snel mogelijk nodig hebben, want voor de behandeling van kanker geldt dat uitstel grote risico's met zich meebrengt".

Ook Unicef Nederland verwelkomt het besluit. Het kinderfonds van de Verenigde Naties zegt dat het "letterlijk het verschil kan betekenen tussen leven en dood". Volgens Unicef zijn op dit moment 3800 kinderen in Gaza die dringend die medische evacuaties nodig hebben.

De organisatie pleit ervoor de medische corridor naar de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever te herstellen en noemt het "een belangrijke stap die snel genomen kan worden: dit is de meest veilige en effectieve manier om evacuaties mogelijk te maken".

Duizenden kinderen uit Gaza zijn geëvacueerd naar Egypte, maar daar kunnen ze niet altijd geholpen worden:

Bij een aanslag op een synagoge in de Britse stad Manchester zijn volgens de politie drie mensen gedood, onder wie de dader. De dader is door agenten doodgeschoten. De aanval vond plaats op een belangrijke joodse feestdag.

De explosievenopruimingsdienst is aanwezig bij de synagoge vanwege "verdachte voorwerpen" die de dader bij zich zou hebben gedragen. Rond 13.30 uur lokale tijd was er een luide knal te horen. De BBC spreekt van een gecontroleerde explosie.

Drie andere mensen raakten gewond en verkeren in kritieke toestand, meldt de politie.

Het is vandaag Jom Kipoer, de belangrijkste feestdag in het jodendom. Volgens de burgemeester van Manchester vond bij de synagoge in de buitenwijk Crumpsall daarom een bijeenkomst plaats.

Auto en mes

De politie zegt dat om 09.31 uur (plaatselijke tijd) een melding binnenkwam over een auto die op mensen was ingereden en dat een man was neergestoken. Dat bleek later een beveiliger te zijn.

Het is onduidelijk of de drie andere slachtoffers zijn neergestoken of door de auto zijn aangereden. De politie gaat uit van een terreuraanslag, aldus de krant Manchester Evening News. Om 09.38 uur werd het vuur op de vermoedelijke dader geopend.

Op deze door de NOS geverifieerde beelden is te zien hoe agenten een man onder schot houden:

De Londense politie heeft de beveiliging rondom synagoges en Joodse plekken in de hoofdstad opgeschroefd. "Hoewel er geen indicatie is voor een toegenomen dreiging in Londen, hebben we extra materiaal beschikbaar gesteld."

Premier Starmer heeft zijn afschuw uitgesproken. "Het feit dat dit plaats vond op Jom Kipoer, de heiligste dag op de joodse kalender, maakt dit nog weerzinwekkender."

De premier keert vervroegd terug van het overleg met EU-collega's in Kopenhagen voor crisisoverleg. Vanuit zijn vliegtuig liet hij weten dat synagogen extra politiebescherming krijgen. "We doen er alles aan om onze Joodse gemeenschap veiligheid te blijven geven."

Koning Charles en koningin Camilla zijn ook enorm geschrokken en verdrietig door het nieuws, melden ze in een verklaring. "Vooral op zo een bijzondere dag voor de Joodse gemeenschap. Onze gedachten en gebeden gaan uit naar iedereen die getroffen is door dit afschuwelijke incident."

De Belastingdienst wil zijn e-mail in datacenters van Microsoft onderbrengen, schrijft demissionair staatssecretaris Heijnen van Financiën aan de Tweede Kamer. Dat is volgens hem de uitkomst van een "gefaseerd en zorgvuldig traject".

Het besluit geldt ook voor de Douane en de Dienst Toeslagen. Na het toeslagenschandaal is de afdeling toeslagen formeel afgesplitst van de rest van de Belastingdienst, maar de organisaties delen nog wel ICT.

Onder meer e-mails en agenda's worden naar Microsoft verplaatst en ambtenaren kunnen straks met elkaar vergaderen en chatten via Teams. De "kernprocessen" voor onder meer het innen van de belastingen komen niet in de cloud.

Toenemende zorgen

Zeker sinds het aantreden van president Trump zijn er zorgen over het gebruik van de Amerikaanse cloud. Nederlandse overheden maken daar op grote schaal gebruik van, blijkt uit onderzoek van de NOS. De data staan weliswaar op Europese servers, maar uiteindelijk valt Microsoft onder de Amerikaanse wet.

De zorgen namen toe nadat de Amerikaanse regering het mailaccount van de voorzitter van het Internationaal Strafhof liet afsluiten. Dat gebeurde nadat het Strafhof arrestatiebevelen had uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Netanyahu en zijn voormalig minister van Defensie.

In een zogenoemde beslisnota die ook naar de Kamer is gestuurd, erkennen ambtenaren dat er risico's zijn. Zo zou de Amerikaanse overheid kunnen meelezen of de dienstverlening zelf kunnen staken, al is die kans klein, schrijven ze. Het besluit om naar de cloud te gaan, kan daarom als "politiek gevoelig" worden zien, zo is te lezen.

Joost Schellevis, redacteur tech:

"Dat een gigantische, landelijke overheidsorganisatie met gevoelige gegevens overgaat naar de Amerikaanse cloud, is toch nog wel opvallend. Vooral iets kleinere overheden, provincies en gemeenten maken massaal gebruik van Microsoft 365 en andere Amerikaanse clouddiensten. Ministeries en grote, belangrijke organisaties met veel gevoelige data zaten nog relatief vaak op eigen infrastructuur, zoals de Autoriteit Consument en Markt en tot nu toe de Belastingdienst.

Maar een primeur is het ook weer niet. Zo staat ook de e-mail van alle Tweede Kamerleden bij Microsoft, iets wat veel Kamerleden aanvankelijk niet eens wisten. En ook de Autoriteit Financiële Markten gebruikt mailservers van Microsoft. Maar dat was allemaal al besloten voordat de zorgen om die cloud toenamen. Dat de Belastingdienst nu dus toch overgaat, is daarom een grote stap."

Staatssecretaris Heijnen schrijft dat er nu in een "verouderde omgeving" wordt gewerkt, en dat een overstap daarom noodzakelijk is. Alternatieve opties, zoals een Europese aanbieder of de mailserver in een eigen datacenter laten staan, zijn volgens de staatssecretaris "niet van hetzelfde niveau" en "complex".

Om het risico op Amerikaanse inmenging te beperken, wordt er wel continu een back-up gemaakt van alles dat in de Microsoft-cloud staat opgeslagen. Als de Amerikaanse overheid dan besluit om de stekker uit de Belastingdienst-systemen te trekken, is er nog een kopie. Dat back-uppen kost 2 miljoen euro per jaar.

Het demissionaire kabinet sluit niet langer uit dat Nederland kinderen uit Gaza over laat komen voor een medische behandeling. "Het kabinet zal bezien in hoeverre enkele kinderen tijdelijk in Nederland kunnen worden geholpen", schrijft minister Van Weel van Buitenlandse Zaken aan de Tweede Kamer. Het gaat om kinderen die "complexe hoog-specialistische zorg nodig hebben, die in direct levensgevaar verkeren en waarvoor nu in de regio geen onmiddellijke hulp beschikbaar is."

De beoordeling van welke kinderen daarvoor in aanmerking komen, is mede in handen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het kabinet gaat ook af op de kennis en ervaring van Europese landen die eerder kinderen hebben opgenomen voor medische behandelingen.

"Het aantal gevallen dat Nederland zal kunnen en gaat opnemen zal overigens zeer beperkt zijn", stelt Van Weel. Er zal ook rekening worden gehouden met de beschikbare zorgcapaciteit voor Nederlandse kinderen.

Het kabinet maakte eerder bekend dat er 25 miljoen euro gaat naar (medische) noodhulp in de regio voor mensen uit de Gazastrook. Dit gaat via de WHO onder meer naar Egypte, Save the Children, Dutch Relief Alliance, Unicef en het Rode Kruis.

Vier keer motie verworpen

Verschillende partijen in de Tweede Kamer dringen al maanden aan op de medische behandeling voor ernstig zieke kinderen in Nederland. Tot vier keer toe dienden zij er moties over in, die steeds nipt werden verworpen. Gisteren gebeurde dat nog met 72 stemmen voor en 74 tegen.

Het kabinet ging tot nu niet in op de wens van bijna de helft van de Kamerleden. Ook nu benadrukt Van Weel dat behandeling in de regio het uitgangspunt blijft.

Toch niet in regio

Demissionair premier Schoof zegt dat het kabinet tot nu toe "de veronderstelling had" dat de zorg wel in de regio geboden kon worden, al beweerden veel hulporganisaties het tegendeel.

"Wij moesten eerst zelf tot die conclusie komen", legt hij uit:

"De druk op het kabinet om dit wél te gaan doen is cruciaal geweest", zegt SP-Kamerlid Dobbe. In de Kamer wordt verheugd gereageerd op de toezegging van het kabinet. "Goed dat het kabinet eindelijk gehoor geeft aan de lange roep vanuit de Kamer", zegt D66-leider Jetten. "Eindelijk een teken van medemenselijkheid", zegt Kamerlid Piri van GL-PvdA. Ook bijvoorbeeld VVD en SGP, die eerder tegen de moties stemden, zijn het eens met het kabinet omdat het gaat om een beperkt aantal kinderen die echt niet in de regio kunnen worden geholpen.

Duizenden kinderen uit Gaza zijn geëvacueerd naar Egypte, maar daar kunnen ze niet altijd geholpen worden:

In het provinciehuis in Den Bosch is vanochtend het skelet van een enorme langnekdino onthuld. Het fossiel, dat de naam Aurora draagt, is van het Oertijdmuseum. Het kostte vrijwilligers van het museum zo'n 30.000 uur om het skelet te prepareren en in elkaar te zetten.

"We zijn een particulier museum in Brabant en vonden dit een heel mooie ruimte, waar iedereen hem in Brabant nu zes weken gratis kan bekijken", zegt museumdirecteur René Fraaije over het besluit om het provinciehuis als onthullingsplek te kiezen. Volgende maand keert het fossiel, waarvan alleen de staart al bestaat uit zestig wervels, terug naar het museum in Boxtel.

De langnekdino van twintig meter lang werd in 1995 opgegraven in de Amerikaanse staat Wyoming, waar de dinosaurus zo'n 150 miljoen jaar geleden rondliep. In 2020 kocht het Oertijdmuseum het fossiel van een Zwitsers museum.

Het gaat vermoedelijk om een diplodocus, maar helemaal zeker weet het museum dit niet: bij het prepareren van een ander fossiel van een langnekdino, ook uit Wyoming en 150 miljoen jaar oud, ontdekte een stagiair van het Oertijdmuseum dat het om een compleet nieuwe soort ging. Dat werd vorig jaar bevestigd na nader onderzoek, waarna de dino de naam Ardetosaurus Viator kreeg.

Gebroken ribben

Het skelet dat nu in het Bossche provinciehuis staat, is opvallend compleet: het bestaat voor zo'n 60 procent uit de originele botten. De ribbenkast is zelfs voor zo'n 90 procent compleet. Wat ontbreekt, is aangevuld met afgietsels van andere fossielen.

Ook zijn er nog bijzondere sporen op de botten te zien. Zo heeft het dier in zijn of haar leven twee ribben gebroken die later weer zijn geheeld, legt directeur Fraaije uit.

Het is gissen hoe de dinosaurus aan de verwondingen is gekomen, zegt hij. Ook is het geslacht nog onbekend en zijn er dus vraagtekens over de precieze soort. Fraaije vraagt daarom paleontologen het skelet te onderzoeken, nu dat na tienduizenden uren monnikenwerk eindelijk in elkaar is gezet.

Drie dagen na de orkaan Bualoi in Vietnam, is het dodental opgelopen naar 36, zegt de regering. 21 mensen worden nog vermist, zeker 147 mensen raakten gewond. De materiële schade wordt geraamd op ruim 370 miljoen euro.

Bualoi kwam maandag aan land in het noordelijk deel van Vietnam. Dat ging gepaard met huizenhoge golven, zeer harde wind, langdurige zware regenval en overstromingen, ook in het binnenland.

Bijna 170.000 woningen werden vernield en ook raakten wegen, spoorwegverbindingen, scholen en andere gebouwen beschadigd. 34.000 hectare aan rijst en andere landbouwproducten moeten als verloren worden beschouwd.

Vietnam is een langgerekt land aan de Zuid-Chinese Zee. Dat maakt het kwetsbaar voor orkanen. Vorig jaar kostte de orkaan Yagi aan zo'n 300 mensen het leven. De schade toen werd op 2,8 miljard euro geraamd.

Op de laatste vergaderdag van de Tweede Kamer wordt er in de wandelgangen met angst en beven, en flink wat ergernis, gesproken over "de bolletjesterreur". Vanavond en morgenochtend zal dit fenomeen tot een soort uitbarsting komen.

Dan stemt de Kamer voor de laatste keer voor de verkiezingen over een enorme berg moties. Die zijn vaak speciaal ingediend om eigen standpunten te benadrukken, politieke tegenstanders in een bepaald daglicht te stellen en daar "bolletjesplaatjes" van te maken.

De meeste mensen hebben die wel voorbij zien komen op sociale media. Een plaatje met rode en groene bolletjes en een politiek voorstel. Groen zijn de partijen die voorstemden, rood die tegenstemden.

Er staan teksten bij in de trant van 'Kijk wat schandalig dat deze partijen tegenstemden!', of 'Wij komen op voor dit belang' of 'Ons voorstel is aangenomen!'. Van links tot rechts gebruiken politieke partijen dit in hun pr.

Deze stemmingsuitslagen aangeduid met groene en rode bolletjes, komen van de app van de Tweede Kamer. De bedoeling is om politieke besluiten transparanter te maken. Vrij snel na de introductie van de service werden door politieke partijen screenshots op sociale media gedeeld.

De campagne voor de verkiezingen op 29 oktober geeft er nu een extra slinger aan. Sommige partijen hebben inmiddels een eigen 'bolletjesvormgeving' met het partijlogo.

Aan de bolletjes kun je niet zien om welke reden een partij tegenstemde. En dat is soms een probleem. Een partij kan het inhoudelijk oneens zijn, of de motie juridisch overbodig achten omdat het al in de wet staat, of de tekst 'symboolpolitiek' vinden.

Van de "bolletjesterreur" hebben we de afgelopen week al voorbodes gezien. Bijvoorbeeld toen het ging over de motie "het uitspreken dat Joodse studenten en medewerkers zich veilig moeten voelen op hogescholen en universiteiten".

Het CDA heeft als principe dat de partij het aantal moties wil beperken omdat ze volgens de partij vaak niet bijdragen aan beleidsveranderingen en wel veel tijd en administratie kosten. Moties waarbij de Kamer alleen maar een wens uitspreekt, de zogenaamde spreekt-uit-moties, steunt het CDA daarom sowieso niet.

Kamerlid Boswijk legde gisteren weer uit waarom het CDA tegen de 'spreekt-uit-motie' ging stemmen, al vindt de partij natuurlijk dat Joodse studenten en medewerkers zich veilig moeten voelen.

Bij het CIDI was dit niet meteen duidelijk. De organisatie, die zich geregeld mengt in het publieke debat om Israël en Joodse belangen in Nederland te verdedigen, maakte een foto van de groene bolletjes en het ene rode CDA-bolletje en vroeg om opheldering.

Boswijk wees het CIDI op zijn stemverklaring en de zaak werd rechtgezet. Maar toen hadden duizenden mensen op X het plaatje al gezien.

Het CDA is door het zelf opgelegde motiestandpunt ook de pineut bij een motie van BBB over het uitspreken dat Hamas "nooit meer een rol mag spelen in Gaza of elders". Naast tegenstemmer Denk staat het CDA als enige bij het rode bolletje met het duimpje omlaag.

Partijleider Bontenbal ziet zich genoodzaakt het stembeleid uit te leggen:

Ook de 'antifa-motie' van vorige week kan in dit licht worden gezien. De FvD diende op het laatste moment een motie in "dat Antifa ook in Nederland als terroristische organisatie wordt aangemerkt".

Antifa is de naam voor een verzameling extreemlinkse actiegroepen die door veiligheidsdiensten meer als een beweging dan als één organisatie wordt beschouwd.

Alleen om die reden al is een verbod juridisch onmogelijk en is een verbod aan de rechter, waarschuwde het kabinet. Toch stemden partijen, zoals VVD en SGP, voor. Liever een vaag signaal dan een rood bolletje voor je naam.

Vanavond lastige afwegingen

Ook vanavond moeten de fracties weer lastige afwegingen maken. Voor een 'campagne-motie' stemmen die nutteloos is of niet klopt, maar wel bij de groene bolletjes staan? Of een rood bolletje worden en dat niet aan de kiezer kunnen toelichten?

En niet alleen politieke partijen slaan elkaar met bolletjes om de oren, ook populaire Instagramaccounts als Check je stem en Politieke Jongeren maken plaatjes van de stemmingsuitslagen. Lastig in campagnetijd.

Wat ervan terecht gaat komen, is bij veel moties de vraag. Daar gaat de nieuwe Tweede Kamer immers over, na de verkiezingen op 29 oktober. En hoe de politieke verhoudingen dan liggen, weet niemand. In coalitie-onderhandelingen zullen standpunten 'uitgeruild' worden. En aangenomen voorstellen die geld gaan kosten, staan zeker opnieuw ter discussie.

Goedemorgen! Vandaag is de laatste vergaderdag van de huidige Tweede Kamer voor de verkiezingen, daarna start het verkiezingsreces. En Frankrijk maakt zich op voor een nieuwe grote stakingsdag uit onvrede over de geplande bezuinigingen van de regering.

Eerst het weer: het wordt de laatste stralende dag van de week. Er is vooral in het oosten veel ruimte voor de zon. In het westen komt meer bewolking voor, maar vaak kan de zon hier goed doorheen prikken. Het wordt 16 tot 18 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Nederlandse boot Mohammed Bhar, onderdeel is van de vloot die hulpgoederen naar Gaza wilde brengen, is onderschept door het Israëlische leger. De zeven Nederlandse opvarenden zijn aangehouden, meldt een woordvoerder van de organisatie.

De Israëlische marine enterde gisteravond en vannacht een aantal boten die deel uitmaken van de vloot. Daarbij werd onder anderen de Zweedse activiste Greta Thunberg aangehouden.

Sommige schepen bevinden zich nu op minder dan 50 kilometer van de Gazaanse kust, meldde de Global Sumud Flotilla rond 04.30 uur 's vanmorgen op X. Dat zou een stuk dichterbij zijn dan activistenschip Madleen in juni kwam. De organisatie achter dat schip stelde toen dat Israël hun vaartuig op 200 kilometer van de kust van Gaza enterde, in internationale wateren.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Gisteravond vierde Goede tijden, slechte tijden het 35-jarig bestaan. Op RTL4 was een dubbele jubileumaflevering te zien. GTST was in 1990 de eerste dagelijkse soapserie op de Nederlandse televisie. Onder anderen Ferri Somogyi, Erik de Vogel en Caroline de Bruijn spelen sinds de jaren 90 in de soap.

Acteurs Erik en Caroline blikken terug op de beginperiode van de langstlopende soap in Nederland:

Fijne donderdag!

De cao-lonen stijgen voor het vierde kwartaal op rij minder hard dan een jaar ervoor. Afgelopen drie maanden stegen de lonen met zo'n 4,6 procent, tegenover 6,3 procent het jaar ervoor. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

De cao-lonen zijn het uurloon inclusief bijzondere beloningen, zoals het vakantiegeld.

De lonen bij de overheid stijgen het minst (3,1 procent). Bij onder meer zorginstellingen (5,1 procent) en in het bedrijfsleven (4,8 procent) stijgen de lonen het hardst.

Hoewel de lonen iets minder hard stijgen dan het jaar ervoor, is het volgens CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen toch nog een flinke stijging: "Al drie jaar achter elkaar stijgen de lonen echt fors, en nu komt die stijging ook boven de 4 procent uit. Opnieuw gaan veel werknemers er dus flink op vooruit."

Dat die lonen nog steeds flink stijgen, heeft volgens Van Mulligen te maken met een combinatie van een nog altijd krappe arbeidsmarkt. Er zijn dus nog steeds meer open vacatures dan werkzoekenden. Bovendien spelen de cao-afspraken die met vakbonden zijn gemaakt een rol. "De lonen houden de inflatie bij, daarover zijn afspraken gemaakt met de vakbonden en die werken nog een tijdje door."

Maar omdat de arbeidsmarkt minder krap is dan een aantal jaar geleden, neemt die loonstijging logischerwijs iets meer af: "De lonen zijn nu al zo lang op rij zo hard gestegen. De rek is er nu misschien wel uit."

Rondom Prinsjesdag eiste vakbond FNV nog een loonsverhoging van 6 procent. Vakbond CNV eiste een verhoging van 3,5 tot 5 procent voor het komende jaar, een stuk boven de prijspeilstijgingen.

Koopkrachtstijging

Voor de koopkracht ziet het er volgens Van Mulligen nog steeds goed uit. De lonen stijgen namelijk nog steeds harder dan de prijzen.

Het Centraal Planbureau benoemde die koopkrachtstijging een paar weken geleden eveneens in de Prinsjesdagberekeningen. Het CPB verwacht voor de komende tijd een koopkrachtstijging van 1,3 procent.

Israëlische troepen hebben ruim twintig boten tegengehouden met activisten die hulpgoederen naar Gaza wilden brengen. Dat blijkt uit het online volgsysteem van de Gaza-vloot.

De Nederlandse boot Mohammad Bhar, die onderdeel uitmaakt van de vloot, is ook onderschept door het Israëlische leger. De zeven opvarenden zijn aangehouden. Zes van hen hebben de Nederlandse nationaliteit, een heeft de Franse nationaliteit, meldt een woordvoerder van de organisatie.

Daarnaast zijn vier andere leden van de Nederlandse delegatie aangehouden op andere boten. Op dit moment zijn er nog vijf leden van de Nederlandse delegatie op zee, meldt de woordvoerder. Het gaat om drie personen met de Nederlandse nationaliteit en twee mensen met een Nederlandse verblijfsvergunning.

De Israëlische marine enterde gisteravond en vannacht de eerste boten. De schepen werden geënterd op internationale wateren. Israël heeft daar geen rechtsmacht.

Daarbij werd onder meer de Zweedse activiste Greta Thunberg aangehouden, zo is te zien op beelden die de organisatie achter de vloot zelf maakte:

Sommige schepen bevonden zich vannacht op minder dan 50 kilometer van de Gazaanse kust, meldde de Global Sumud Flotilla op X. Dat zou een stuk dichterbij zijn dan activistenschip Madleen in juni kwam. De organisatie achter dat schip stelde toen dat Israël het vaartuig op 200 kilometer van de kust van Gaza enterde, in internationale wateren.

Na de interventies van de Israëlische marine riep de radicaal-linkse Franse Europarlementariër Emma Fourreau volgers op het X-account van de activistenvloot gisteravond op tot blokkades. "Israël heeft de vloot tegengehouden. Laten we alles blokkeren. Blokkeer het land, leg de wereldeconomie lam. Laten we de missie van de vloot voltooien: maak een einde aan de blokkade, maak een einde aan de genocide in Gaza!"

Protesten in wereldsteden

Na het nieuws over de tegengehouden boten gingen in verschillende wereldsteden mensen de straat op om hun steun te betuigen aan de Palestijnse bevolking en de activisten aan boord van schepen op weg naar Gaza. Onder meer in Rome, Athene, Istanbul, Berlijn, Madrid en Buenos Aires vonden betogingen plaats. In Den Haag meldde een kleine groep demonstranten zich bij het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Beelden van de protesten in verschillende Europese steden:

Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken sprak van een aanval op de vloot en kwalificeerde de Israëlische actie als een terreurdaad, die de levens van onschuldige burgers in gevaar bracht. De Colombiaanse president Petro gaf opdracht tot de uitzetting van de nog aanwezige Israëlische diplomaten in het land vanwege de arrestatie van twee Colombianen die meevoeren. Israël heeft sinds vorig jaar geen ambassadeur meer in Colombia.

Provocatie

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken bevestigde gisteravond dat de marine meerdere schepen had tegengehouden en de opvarenden zou overbrengen naar een Israëlische haven. Daarbij plaatste het een korte video waarin te zien is dat Thunberg een flesje water en warm vest krijgt aangereikt. "Greta en haar vrienden maken het goed en zijn gezond", luidt het bijschrift.

Eerder had Israël de vloot al opgedragen niet langer koers te zetten richting Gaza. "Israël heeft de vloot laten weten dat het een actieve gevechtszone nadert en een wettige zeeblokkade schendt", schreef het ministerie rond 20.30 uur Nederlandse tijd op X. Rond dezelfde tijd zeiden activisten aan boord de eerste Israëlische marineschepen te zien die naar de vloot voeren.

Volgens Israël is provocatie het enige doel van de activistenvloot, die door het ministerie steevast de "Hamas-Sumud-vloot" wordt genoemd (Sumud betekent 'volharding' in het Arabisch, red.). Israël stelt dat onder meer Israël zelf, maar ook Italië en Griekenland hebben aangeboden de hulpgoederen "vreedzaam via veilige kanalen naar Gaza te brengen". "De vloot weigerde omdat ze niet geïnteresseerd waren in hulp, maar in provocatie", aldus het ministerie op X.

Kleinzoon van Mandela

Begin vorige maand vertrokken de eerste twintig boten van de vloot vanuit de haven in Barcelona. De Global Sumud Flotilla vervoert humanitaire goederen zoals voedsel, water en medicijnen vanwege de maandenlange Israëlische blokkade van goederen naar Gaza. De activisten willen met hun actie aandacht vragen voor de erbarmelijke situatie in Gaza.

Gaandeweg sloten steeds meer boten vanuit verschillende landen zich aan. Inmiddels bestaat de vloot uit tientallen boten met ongeveer 500 mensen aan boord, onder wie journalisten en politici uit verschillende landen. Ook de kleinzoon van Nelson Mandela, Mandla Mandela, ging aan boord.

Nasrah Habiballah, correspondent Israël en Palestijnse gebieden:

"Een deel van de vloot is onderschept, maar het gaat om een grote groep activisten in tientallen schepen. De Israëlische marine zou nog bezig zijn om mensen op te pakken. De mensen die al zijn opgepakt, worden naar een detentiecentrum gebracht. Alleen is er nu wel een verschil met de vorige keer. Toen werden ze zo snel mogelijk het land uitgezet, maar dat gaat nu waarschijnlijk allemaal iets langer duren.

Dat komt omdat het vandaag Jom Kippoer is, een dag waarop eigenlijk het hele land platligt. Er wordt vandaag zelfs geen auto gereden. Ook bij rechtbanken en gevangenissen ligt alles stil. De verwachting is dat pas na Jom Kippoer het deportatieproces in gang wordt gezet.

Israël reageert hetzelfde als op de vorige vloot door te zeggen dat ook deze niet zou worden toegelaten. Israël stelt dat de boten in een actieve gevechtszone varen en daarmee zouden ze dan een wettige zeeblokkade schenden. Ook ziet Israël het niet als een humanitaire actie, maar als een provocatie. Daarnaast wordt beweerd dat leden van de vloot banden zouden hebben met Hamas. Dat is een beschuldiging die we heel vaak horen van Israël, maar ook nu is daar geen geloofwaardig bewijs voor geleverd.

Omdat de vloot nu groter is dan eerder, was de voorbereiding van Israël dat ook. Volgens Israëlische media zouden zo'n 600 agenten worden ingezet om al die mensen aan boord op te wachten en vervolgens het land uit te zetten. Dus het is deze keer wel een stuk ingewikkelder. De meeste Israëliërs maken zich niet zo druk over dat die vloot wordt tegengehouden. Het is eerder zo dat men niet goed snapt dat er nu internationaal allerlei protesten uitbreken vanwege het tegenhouden van de vloot. Zij leggen hier vooral de schuld van de situatie bij Hamas, niet bij Israël."

Bij nieuwe confrontaties tussen Marokkaanse ordetroepen en ontevreden jongeren zijn twee doden gevallen, melden de lokale autoriteiten. In Lqliaa, in de buurt van Agadir, grepen de veiligheidsdiensten gisteravond naar hun vuurwapens toen een groep het politiebureau wilde bestormen om wapens te stelen, zo luidt de lezing van de autoriteiten.

In Marokko zijn sinds het weekend protesten gaande, waarbij de veelal jonge demonstranten zich hardmaken voor betere gezondheidszorg, beter onderwijs en een einde aan de corruptie in het land. Die betogingen liepen op meerdere plekken uit op gewelddadige confrontaties tussen ordetroepen en jongeren, waarbij alleen al dinsdagavond honderden gewonden zouden zijn gevallen.

In Lqliaa losten de veiligheidsdiensten schoten uit zelfverdediging, zeggen de autoriteiten, die er niet bij vermelden hoeveel mensen door de kogels gewond zijn geraakt. De groep zou een deel van het politiebureau in brand hebben gezet, evenals een voertuig, en niet zijn teruggedeinsd toen er traangas werd ingezet. Volgens de autoriteiten hadden groepsleden messen bij zich.

Er waren opnieuw protesten en confrontaties met de politie in verschillende steden:

Drijvende kracht achter de jongerenprotesten is de nieuwe online beweging GenZ 212, geïnspireerd op soortgelijke recente demonstraties van generatiegenoten in bijvoorbeeld Peru en Nepal. De online aanhang groeide in een week tijd van 3000 naar 130.000, schrijft persbureau Reuters. De Marokkaanse autoriteiten probeerden de protesten aanvankelijk de kop in te drukken.

Na het geweld van dinsdag riep de beweging jongeren op het bij vreedzaam protest te houden. Toch liep het ook woensdagavond op veel plekken weer uit op gewelddadigheden. Zo gooiden groepen mannen in Salé, vlak bij de hoofdstad Rabat, volgens getuigen stenen naar de politie, plunderden ze winkels, staken ze banken en politievoertuigen in brand.

Tegelijkertijd vonden er ook vreedzame demonstraties plaats in Casablanca, voor de economie de belangrijkste stad in het land, en oostelijke steden als Oujda en Taza. Betogers eisten het vertrek van premier Akhannouch en riepen leuzen als "het volk wil een einde aan de corruptie". Marokko kampt met een hoge werkloosheid, en een nog hogere jeugdwerkloosheid.

De huidige protesten in Marokko zijn de grootste sinds de protesten die in 2016 begonnen in de Rif-regio. Na de dood van een visverkoper vonden in het land aanhoudend demonstraties plaats, waarbij betogers net als nu betere sociale voorzieningen en meer democratie eisten. Leiders van de protestbeweging kregen celstraffen tot twintig jaar opgelegd.

In Australië verdwijnen steeds meer zonnebrandcrèmes uit de schappen vanwege zorgen over de beschermende werking. Inmiddels zijn in totaal achttien producten niet langer te koop in het land dat kampt met het hoogste percentage huidkankerdiagnoses in de wereld. Australië kent zeer strenge regels voor zonnebrandmiddelen, maar die bleken niet waterdicht.

Het zonnebrandschandaal kwam begin deze zomer aan het licht, toen omroep ABC ontdekte dat een aantal populaire, prijzige zonnebrandcrèmes niet de bescherming boden die de producenten beloofden. Eén crème kwam in de test niet verder dan factor 4, terwijl de verpakking gebruikers een bescherming met factor 50+ in het vooruitzicht stelde. Het bedrijf riep de crème daarop terug.

Naar aanleiding van die bevindingen stelde de Australische geneesmiddelenautoriteit een onderzoek in. Dat waarschuwt nu voor nog eens zo'n twintig zonnebrandcrèmes, die dezelfde basisformule hanteren. "Uit voorlopige testen blijkt dat het onwaarschijnlijk is dat deze basisformule een beschermingsfactor hoger dan 21 heeft", schrijft de Therapeutic Goods Administration (TGA). Sommige producten komen zelfs niet verder dan factor 4.

Van de producten waar de geneesmiddelenautoriteit zich nu zorgen over maakt, zijn er inmiddels acht teruggeroepen of niet langer in productie. Tien andere producten zijn voorlopig niet te koop. Naar twee middelen loopt het onderzoek nog. Eén product wordt wel in Australië gemaakt, maar daar niet verkocht.

Correspondent Australië Meike Wijers

"Dat er nóg meer zonnebrandcrèmes niet de beloofde bescherming bieden, zorgt voor veel ophef in Australië. Dit land wordt ook wel de 'huidkankerhotspot' van de wereld genoemd. Nergens ter wereld komt huidkanker zo vaak voor als hier; naar verwachting krijgen twee op de drie Australiërs in hun leven een vorm van huidkanker.

Niet voor niets groeien Australiërs op met talloze waarschuwingen om zich tegen de zon te beschermen. Zonnebrand is daar een essentieel onderdeel van, en wordt daarom gereguleerd als een medisch product. Verder onderzoek volgt nog. Mogelijk volgen boetes voor de bedrijven."

Het zonnebrandschandaal kwam voor veel Australiërs als een schok, maar de bevindingen kunnen volgens deskundigen ook wereldwijd gevolgen hebben. Zo blijken er problemen te zijn met de productie van sommige crèmes en zijn er vraagtekens te plaatsen bij de betrouwbaarheid van laboratoriumtests die de beschermingsfactor van een crème bepalen.

De producent van de veel minder krachtige basisformule is inmiddels gestopt met het maken van de crème, laat de TGA weten.

Met filmpjes als deze, die kinderen eraan herinnert buiten een hoed, shirt en zonnebrand te gebruiken, wijst de Australische Cancer Council al decennia op de risico's van zonneschijn:

Bij een supermarkt in Bad Bentheim, net over de grens bij Enschede, is een chocoladeliefhebber deze week twee keer tegen de lamp gelopen. Een 24-jarige vrouw had in de winkel haar tas volgestopt met chocoladerepen ter waarde van bijna 600 euro. Toen ze daarmee zonder te betalen langs de kassa's wilde lopen, grepen winkelmedewerkers in. Ze haalden de politie erbij.

De opgeroepen agenten lieten haar gaan toen de boel was afgehandeld, maar hielden haar wel in de gaten. Ze zagen haar op de parkeerplaats bij iemand in de auto stappen en besloten het voertuig voor de zekerheid te controleren. Daarbij deden ze een "merkwaardige ontdekking", schrijft de politie: naast allerlei hygiëneproducten troffen de agenten in totaal 113 kilo aan chocoladerepen aan van twee bekende merken.

Na de vondst namen de agenten de repen in beslag. De politie onderzoekt de herkomst van de chocolade en vraagt het publiek om tips. In het bericht over het voorval benadrukt de politie dat winkeldiefstal geen zogenoemd Kavaliersdelikt is, een klein en maatschappelijk aanvaard vergrijp, maar een serieuze overtreding.

Kinderwagen vol

De Duitse politie treft met enige regelmaat grote partijen chocolade aan met onduidelijke herkomst. Zo hielden agenten in Hamelen vorige maand een automobilist staande die dozen vol chocola en koffie bij zich had van grote merken. De 42-jarige man had volgens de politie geen logische verklaring voor de herkomst van die partijen. En vorig jaar stopten twee jonge vrouwen in Goslar, ten zuiden van Hannover, een kinderwagen vol met chocolade ter waarde van 320 euro. Dat zag het personeel, dat daarop de politie inschakelde.

Voor de kust van Frankrijk zijn twee opvarenden van een vrachtschip opgepakt door Franse militairen. Het gaat volgens president Macron om een schip uit de zogenoemde Russische schaduwvloot. De twee mannen worden verdacht van betrokkenheid bij drone-incidenten in Denemarken.

Het zou gaan om de kapitein en eerste stuurman van vrachtschip Boracay. Het schip vaart onder de vlag van Benin en ligt al enkele dagen voor de Franse westkust voor anker. De Boracay staat op de zwarte lijst van de EU van schepen waarmee Rusland sancties probeert te omzeilen.

Macron zei dat de bemanning van "zeer serieuze misdrijven" wordt verdacht. Hoeveel mensen aan boord waren is niet duidelijk.

De Franse leider was aanwezig op een EU-top in de Deense hoofdstad Kopenhagen, waar de groeiende dreiging van drones hoog op de agenda stond. Vanwege de top werden alle civiele drones in het Deense luchtruim verboden, na een reeks onopgehelderde incidenten boven militaire bases.

Celstraf en geldboete

Voorlopig richt het onderzoek tegen de twee arrestanten zich op waarom ze instructies van de marine hebben genegeerd. Wat voor instructies dat zijn, is onbekend.

Volgens de openbaar aanklager konden de twee mannen ook niet de juiste papieren van het schip leveren. Het tweetal riskeert een celstraf van een jaar en een geldboete van 150.000 euro.

De Boracay is op 20 september uit de haven van Sint-Petersburg vertrokken en was onderweg naar India. Dat blijkt uit openbare gegevens.

Vorige maand schakelde Polen straaljagers in tegen een reeks Russische drones in zijn luchtruim. Ook Nederlandse straaljagers werden in NAVO-verband ingezet en haalden onbemande toestellen neer. Het militaire bondgenootschap wil nu fors investeren in luchtverdediging tegen drones.

De Israëlische marine is begonnen met het enteren van de botenvloot die met humanitaire goederen onderweg was naar Gaza. Dat bevestigt het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken nadat de activistengroep dat eerder al had gemeld. Op een video is te zien dat onder anderen de Zweedse activiste Greta Thunberg is aangehouden.

Op drie van de ruim veertig boten zijn volgens de groep rond 20.30 uur lokale tijd Israëlische militairen aan boord gegaan.

Eerder waarschuwde de marine de opvarenden en vroeg hun om te keren. "Israël heeft de vloot laten weten dat het een actieve gevechtszone nadert en een wettige zeeblokkade schendt", schreef het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken op X.

Rond 20.00 uur lokale tijd werden door de activisten de eerste Israëlische marineschepen gezien die naar de vloot voeren. De vloot meldde in een bericht op Telegram meer dan twintig schepen te zien. "Maar laat het duidelijk zijn, wij laten ons niet intimideren", schreef de groep.

Livestream

Sinds gister bieden de actievoerders een livestream aan waarop hun tocht te volgen is. Toen de marineschepen zouden zijn gesignaleerd was te zien dat de opvarenden met reddingsvesten aan op het dek gingen zitten. Ook was te zien dat de vloot werd omsingeld. De Nederlandse Roos Ykema die meevaart op de Nederlandse boot spreekt van "de laatste momenten van de missie".

Bekijk beelden van het Nederlandse schip hieronder:

Op de stream van het Nederlandse schip was te horen hoe de opvarenden het Italiaanse antifascistische lied Bella Ciao zongen.

Mandela

Begin vorige maand vertrokken de eerste twintig boten vanuit de haven in Barcelona. De Global Sumud Flotilla vervoert een beperkte hoeveelheid humanitaire goederen zoals voedsel, water en medicijnen vanwege de maandenlange blokkade op de toevoer van hulpgoederen naar Gaza door het Israëlische leger. De activisten willen met hun actie aandacht vragen voor de erbarmelijke situatie in Gaza.

Gaandeweg sloten steeds meer boten vanuit verschillende landen zich aan. Inmiddels bestaat de vloot uit meer dan veertig boten met ongeveer 500 mensen aan boord, onder wie journalisten en politici afkomstig uit verschillende landen. Ook de Zweedse activiste Greta Thunberg en de kleinzoon van Nelson Mandela, Mandla Mandela, zijn aan boord. Het Nederlandse zeilschip Mohammad Bhar, met zes bemanningsleden, sloot zich vorige week aan bij de vloot.

Op 9 september brak er brand uit op een schip van het hulpkonvooi toen het voor anker lag voor de kust van Tunesië. De vloot sprak van een drone-aanval. Vorige week woensdag meldde de vloot ook een aanval met vijftien drones. Er werden meerdere explosies waargenomen en een grote zwerm drones gooide onbekende objecten naar beneden, schreef de pro-Palestijnse vloot in een verklaring. Hierna zeiden Italië en Spanje een fregat naar de vloot te sturen, om onder meer te kunnen helpen bij eventuele reddingsacties.

Italiaans marineschip

Gisteravond riep de Italiaanse premier Meloni de activisten nog op om per direct om te keren. Meloni vreest dat de deelnemers met hun actie de kans op een wapenstilstand frustreren nu Trump een plan heeft gepresenteerd om de oorlog in de Gazastrook te stoppen.

Het Italiaanse marineschip keerde zelf om nadat het in de buurt van Israël kwam. Meloni vroeg de vloot om de humanitaire goederen af te leveren in Cyprus, maar dat weigerden de actievoerders. "De vloot vaart verder. De Italiaanse marine zal deze missie niet laten ontsporen", schreef de groep in een bericht. Israël had al aangekondigd dat de schepen niet worden toegelaten tot het kustgebied van Gaza. Israël wil dat de activisten de hulpgoederen via hen leveren.

In juni onderschepte het Israëlische leger de boot Madleen, die ook probeerde humanitaire goederen naar Gaza te vervoeren. Aan boord waren Greta Thunberg en de Nederlandse kapitein Mark van Rennes. De Madleen was ongeveer op dezelfde afstand van Gaza als de vloot nu toen het schip werd onderschept. Het leger arresteerde de opvarenden en ze werden in de week daarna vrijgelaten en Israël uitgezet.

Nederland spoort de Europese Unie aan om de Houthi's op de lijst van terreurorganisaties te zetten. Dat zegt demissionair minister van Buitenlandse Zaken Van Weel nu de militie in Jemen de aanval op een Nederlands vrachtschip heeft opgeëist. Twee bemanningsleden raakten bij die raketbeschieting gewond.

De minister noemt de Houthi's op X een "ernstige bedreiging voor de vrije doorvaart". Naast plaatsing op de EU-terreurlijst hoopt Van Weel ook dat lidstaten extra sancties instellen tegen de sjiitische strijdgroep, die de controle heeft over een groot deel van Jemen.

Hoop op sleepactie

De eigenaar van MV Minervagracht heeft er vertrouwen in dat het zwaar beschadigde vrachtschip kan worden weggesleept. De brand aan boord is uit en het schip maakt geen water, zegt een woordvoerder van rederij Spliethoff tegen de NOS. "Het verkeert in een toestand om versleept te kunnen worden." De rederij heeft nauw contact met de internationale autoriteiten en bergingsbedrijven.

De twee gewonde bemanningsleden worden in een ziekenhuis in Djibouti behandeld. De negentien opvarenden werden kort na de aanval op maandag door EU-marinemissie Aspides van het schip gehaald. Er waren geen Nederlanders aan boord: het gaat om medewerkers uit de Filipijnen, Sri Lanka, Rusland en Oekraïne.

'Aangevallen om bezoek aan Israëlische haven'

De Houthi's stellen dat de Minervagracht in een of meerdere havens van Israël is geweest en daarom is aangevallen. De militie heeft sinds het begin van de oorlog in Gaza al zo'n honderd schepen aangevallen vanwege een veronderstelde link met Israël. In totaal vier schepen zijn tot zinken gebracht.

Rederij Spliethoff wil niet zeggen of de Minervagracht in Israëlische havens is geweest. Het bedrijf zegt dat het vrachtschip heeft gevaren in gebied waar dat volgens het internationaal recht mocht. Volgens de rederij heeft het schip geen lading aan boord.

In juli werden kort achter elkaar twee passerende vrachtschepen tot zinken gebracht door de Houthi's. Als gevolg van hun aanvallen in de Rode Zee en Golf van Aden vaart een groot deel van de internationale vrachtvaart niet meer door het gebied.

EU-leiders hebben op de Europese top in Kopenhagen gesproken over een plan om 140 miljard euro aan bevroren Russisch geld aan Oekraïne te lenen. Het idee is dat de Russen het geld alleen terugkrijgen als Rusland de schade van de oorlog aan Oekraïne terugbetaalt. De EU-landen zijn het nog niet eens over het plan, maar willen er wel mee verder.

De EU kijkt al langer naar manieren om de bevroren Russische tegoeden in te zetten om Oekraïne te helpen. Lange tijd durfden de lidstaten niet aan het geld te komen, omdat er juridische en financiële risico's kleven aan het in beslag nemen van de tegoeden.

Bijna drie jaar na het bevriezen van de tegoeden is nog maar weinig over van de oorspronkelijke terughoudendheid om het geld aan te raken. Nu de oorlog voortduurt, zoekt de EU naar nieuwe manieren om de druk op Rusland op te voeren en Oekraïne financieel te steunen.

Daarom bespraken de Europese leiders vandaag een nieuw plan van de Europese Commissie om Oekraïne toch te laten profiteren van het Russische geld. In dat nieuwe plan neemt de EU de tegoeden niet in beslag, maar leent het Russische geld via een omweg uit aan Oekraïne. Op papier blijft het geld van Rusland.

Dwingen te betalen

Oekraïne hoeft het geld alleen terug te betalen als Rusland de schade voor de oorlog vergoedt aan Oekraïne. De EU wil Rusland op die manier dwingen om hoe dan ook Oekraïne te betalen: óf ze betalen Oekraïne zelf de schade terug óf de EU houdt de Russische tegoeden bevroren zodat Rusland er niet bij kan.

"Rusland is de dader. Zij veroorzaken de schade en daar moeten ze verantwoordelijk voor worden gehouden", zei Commissievoorzitter Von der Leyen eerder vandaag. Von der Leyen noemt het plan dat nu op tafel ligt "juridisch deugdelijk".

Volgens een EU-diplomaat waren de gesprekken vandaag constructief. Na afloop van het overleg zei demissionair premier Schoof dat het plan nog verder onderzocht moet worden. Volgens Schoof had vooral de Belgische premier De Wever nog veel bezwaren. "Die heeft duidelijk gemaakt dat er veel risico's aan verbonden zijn."

De reden dat vooral België zich zorgen maakt, is dat de Russische tegoeden in België geparkeerd staan bij Euroclear, een soort bank voor banken. België is daarom bang voor claims vanuit Rusland.

Daarnaast ontvangt België 1,3 miljard per jaar aan belasting op het geld. Als de plannen voor de lening doorgaan, ontstaat een aanzienlijk gat op de begroting. België wil dat geld gebruiken voor militaire uitgaven.

Eerder zei premier De Wever over het in beslag nemen van de tegoeden: "It ain't gonna happen, das wird niemals passieren", oftewel: dat gaat niet gebeuren. België wil de garantie dat het niet alleen hoeft op te draaien voor de financiële risico's van het plan. Bij aankomst in Kopenhagen wilde De Wever geen journalisten te woord staan.

Rusland noemt het Europese plan 'diefstal'. Het Kremlin zegt landen en personen die Russisch geld stelen aan te gaan klagen.

Geld hard nodig

Oekraïne heeft het geld ondertussen hard nodig. Zowel om het land draaiende te houden en overheidssalarissen te kunnen betalen als om militaire uitgaven te kunnen doen. Voordat Trump opnieuw in het Witte Huis kwam, betaalden de Amerikanen een groot deel van de Oekraïense rekeningen. Maar Trump draaide die geldkraan vrijwel dicht en kijkt vooral naar Europa.

Door de bevroren Russische tegoeden aan Oekraïne te lenen, zouden de acute financiële problemen van het land aangepakt kunnen worden én hoeven de Europeanen niet opeens nóg veel meer geld aan Oekraïne te besteden dan ze nu al doen.

Mykola Joerlov van het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken noemt de toegenomen druk een stap in de goede richting. "Dit is precies wat wij gevraagd hebben vanaf de dag dat deze tegoeden bevroren zijn. Ze moeten gebruikt worden zodat Oekraïne zich kan verdedigen", zegt hij tegen de NOS.

Volgens hem is er vooral politieke angst in Europa over wat te doen met de bijna 200 miljard. "Rusland kiest ervoor door te gaan met deze illegale oorlog. Daarom moet Europa nu een stap zetten. De Russen zien nu dat Europa Oekraïne niet alleen steunt met politieke leuzen, maar dat het ook economische stappen zet, zodat het kan doorvechten."

Adolf Kokalo Weiss, beter bekend onder de artiestennaam 'Tata Mirando', is gisteren na een kort ziekbed overleden. De violist en orkestleider van het Koninklijk Zigeunerorkest Roma Mirando kampte met hartfalen. Hij is 92 jaar geworden.

Dat heeft zijn aangenomen zoon Romano Weiss vandaag bekendgemaakt.

Weiss was leider van het Roma Mirando-orkest. Het zigeunerensemble werd begin 1900 opgericht door zijn vader Joseph en kreeg al snel een koninklijke erkenning van de Duitse groothertogin Louise von Baden. Het orkest trad in die tijd op aan het hof van keizer Wilhelm II.

Optredens Paleis Soestdijk

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vluchtte de familie naar Nederland, waar ze vaak te gast waren bij de Oranjes. Ze speelden bijvoorbeeld in Paleis Soestdijk op het 25-jarig huwelijksfeest van prins Bernhard en koningin Juliana, maar ook bij Beatrix' verloving, haar vrijgezellenfeest en haar bruiloft.

Tata Mirando werd de bijnaam voor iedere leider van het zigeunerorkest uit de familie Weiss. Weiss was daarnaast ook een belangrijke persoonlijkheid binnen de Sinti-gemeenschap en zette zich in voor erkenning van de cultuur.

Aanstaande zondag vindt er een afscheidsdienst plaats in de Sint Martinuskerk in Arnhem. Daarna wordt Weiss volgens een vaste familietraditie met een koets naar begraafplaats Moscowa gereden, waar zijn lichaam wordt begraven.

Noot van de redactie:

Bij een eerdere versie van dit artikel stond een foto van Tata Mirando die eind jaren 90 overleed. De foto is aangepast.