NOS Nieuws - Algemeen

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) krijgt de laatste tijd flink meer klachten over opdringerige verkooptelefoontjes. Sinds de daling van de gasprijzen hebben er duizenden mensen over geklaagd bij de toezichthouder. Die waarschuwt consumenten om een energiecontract niet aan de telefoon af te sluiten en pleit opnieuw voor een verbod op dit soort telemarketing.

Mensen die gebeld worden, krijgen volgens de ACM te maken met "misleidende en soms zelfs agressieve werving". Vaak zijn het tussenpersonen, mensen in callcenters, die niet eerlijk vertellen dat ze iets te verkopen hebben.

"De klachten gaan over belletjes onder valse voorwendselen. Het zijn soms bizarre verhalen. Verkopers zeggen dat ze de energiestand op willen nemen. Of ze zeggen dat de klant nu moet overstappen omdat de huidige energiemaatschappij failliet zou gaan," zegt Edwin van Houten, directeur consumenten bij de ACM. "Het komt zelfs voor dat telemarketeers zich voordoen als ACM-medewerkers."

'Bijna nooit beste aanbod'

Er zijn een kleine zestig energieleveranciers in ons land actief, zegt Van Houten. En die kun je niet allemaal over één kam scheren. Toch krijgt de ACM klachten van meerdere maatschappijen. "Je krijgt bijna nooit telefonisch het beste aanbod. Soms worden er bijvoorbeeld alleen voorschotbedragen genoemd waardoor het lijkt alsof je goedkoper uit bent."

Volgens Van Houten erkennen de energieleveranciers dat er een probleem is in de markt en er wordt ook aan gewerkt, onder meer door campagnes. "Maar het probleem is nog niet uit de lucht, het vraagt om meer inspanning van leveranciers." Er trappen ook nu nog te veel mensen in de verkoop, ziet hij.

Telefonisch producten of diensten verkopen is niet strafbaar, misleiding is dat wel. De ACM heeft het afgelopen jaar meerdere boetes uitgedeeld aan tussenpersonen en leveranciers, maar misleiding bewijzen is lastig. Ook het aanpakken van tussenpersonen die energiecontracten verkopen is moeilijk, zegt Van Houten. "Je kan zo iemand vandaag aanpakken, maar dan komen ze morgen met een ander."

De toezichthouder wil al langer een verbod op telemarketing. Ook de Tweede Kamer wil dat.

Tot het zover is, is het belangrijk om consumenten goed voor te lichten, zegt de ACM. "Een energiecontract is een complex product waar langlopende verplichtingen aan vastzitten. Een hypotheek sluit je ook niet af als je staat te koken. Daar zijn strenge verkoopnormen voor. We pleiten ook bij energiecontracten voor een wervingsstop."

Ook demissionair minister Adriaansens van Economische Zaken heeft gezegd aan de slag te gaan met dit probleem. Zo is ze aan het pleiten voor een Europees verbod.

In Bosschenhoofd bij Roosendaal is een drugslab ontdekt waar MDMA werd gemaakt. Het lab zat in een loods achter een woning in het dorp.

Naast een grote hoeveelheid harddrugs werd door de politie ook chemisch afval gevonden. Er stonden containers waarin duizenden liters afval zat.

In het drugslab was een 39-jarige man aanwezig. Hij is aangehouden als verdachte. Ook in Roosendaal werd een man (40) opgepakt in verband met de vondst.

De politie vond het drugslab na onderzoek van de recherche.

De rechtbank in Amsterdam heeft Anouar T. veroordeeld tot 26 jaar cel, mede vanwege zijn betrokkenheid bij de moord op advocaat Derk Wiersum in 2019. T. is de neef van Ridouan Taghi. Tegen hem was 26 jaar en 8 maanden geëist. Acht medeverdachten kregen ook een gevangenisstraf.

Anouar T. is volgens de rechter de leider van een groep die de moord op de advocaat heeft voorbereid. Zo stelde T. de auto beschikbaar waarmee Wiersum in de gaten werd gehouden en had hij nauw contact met de verkenner zelf. Door deze voorverkenningen wisten de uitvoerders waar ze moesten zijn op de dag van de moord en dus is T. medeplichtig, oordeelde de rechtbank.

Zijn advocaat heeft laten weten dat T. in hoger beroep zal gaan. Volgens hem is de uitspraak gebaseerd op een aanname. "Er is geen direct bewijs van de betrokkenheid van mijn cliënt."

Meer dan vier jaar geleden pakte de politie de nu 30-jarige Anouar T. op. Hij werd verdacht van autodiefstal en werd daarom al een tijd afgeluisterd. Toen hij in een telefoongesprek zei hij dat hij vermoedelijk werd gezocht voor de moord op Wiersum, werd hij ook hiervoor gearresteerd.

De acht overige verdachten kregen tussen de 208 dagen en zeven jaar cel opgelegd. De rechtbank acht hen verantwoordelijk voor onder meer de diefstallen en heling van auto's en een zware mishandeling. De 28-jarige Krystian M., ook verdachte in het proces rond de moord op journalist Peter R. de Vries, werd veroordeeld tot bijna 4 jaar cel. Hij was een van daders van een zware mishandeling in oktober 2019, waarbij een man met hamers en een honkbalknuppel in elkaar werd geslagen.

Garagebox met gestolen auto's

De politie ontdekte in augustus 2019, een maand voor de moord op Derk Wiersum, dat een door Anouar T. gehuurde garagebox in Utrecht werd gebruikt voor het stallen van gestolen auto's. Een van die wagens werd later gebruikt bij de voorverkenningen voor de moord op Wiersum. De uitvoerders van de moord werden begin vorig jaar in hoger beroep veroordeeld tot 30 jaar cel.

Een andere neef van Taghi, Jaouad F., zou de moord op de advocaat en de autodiefstallen vanuit Marokko hebben aangestuurd. Hij zit momenteel vast in het Noord-Afrikaanse land.

Ridouan Taghi zelf werd vorige maand samen met Saïd R. en Mario R. veroordeeld voor levenslang in het Marengo-proces. Deze week maakte de advocaat van Taghi bekend dat hij in hoger beroep zal gaan. De zaak gaat over zes moorden, gepleegd tussen 2015 en 2017, vier pogingen tot moord en voorbereidingen voor nog meer liquidaties. Taghi zelf stond vandaag niet terecht.

Veel impact

De 44-jarige Wiersum werd op 18 september 2019 voor zijn huis in Amsterdam doodgeschoten. Hij was als advocaat betrokken bij de grote liquidatiezaak Marengo, waarin hij kroongetuige Nabil B. bijstond.

De moord op Wiersum had veel impact. Tientallen mensen moesten na de moord worden beveiligd en sommige advocaten vroegen zich af of het nog wel verantwoord was om een kroongetuige als Nabil B. bij te staan. Een jaar voor de moord op Wiersum was ook al de broer van de kroongetuige vermoord. Volgens de rechtbank kunnen deze moorden niet los van elkaar worden gezien.

"Gisteren sprak ik een jonge vrouw met een hand die helemaal was verbrand en lelijk genezen. Dus ik vroeg haar 'Wat is er gebeurd?' En toen begon ze meteen te huilen."

Directeur Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling is in Goma, in het noordoosten van Congo. Honderdduizenden vluchtelingen daar vrezen wat er gaat gebeuren nu rebellengroep M23 de stad heeft omsingeld. De ervaringen van de jonge vrouw die Ceelen sprak voorspellen ellende op grote schaal.

"Ze zei dat M23 een aantal maanden geleden haar huis in brand had gestoken met het hele gezin er nog in. Drie kinderen dood, echtgenoot doodgeschoten. Twee kinderen hadden het overleefd. Ze trok een meisje erbij, jurk omhoog, hele rug verbrand."

M23 heeft grof geweld gebruikt bij de inname van de dorpen en de steden, zegt Ceelen. "Mensen vertellen over onthoofdingen van de buurman, het doodschieten van echtgenoten, het levend begraven van mensen."

In het gebied is het al jaren onrustig. M23 is de grootste van de tientallen rebellengroeperingen die de macht proberen te krijgen over de kostbare grondstoffen in de regio. Na de verkiezingen van vorig jaar december begon een nieuwe ronde van geweld. M23 begon aan een opmars, volgens de VN met hulp uit buurland Rwanda.

Ceelen schat dat er 2,7 miljoen mensen op de vlucht zijn geslagen. Bijna 700.000 van hen trokken naar Goma. Aan de randen van deze grootste stad in de regio drommen de ontheemden samen in enorme tentenkampen, "zo ver als het oog reikt". "Dit zijn mensen die werkelijk alles verloren hebben."

"De hulp schiet enorm tekort. Bedenk dat ongeveer 20 procent van de mensen die dringend hulp nodig heeft dat ook krijgt. 80 procent dus niet. Van de mensen die ik sprak, had niemand - niemand - te eten gekregen gisteren."

Ceelen zegt dat er nauwelijks gezondheidszorg is en ook weinig sanitaire voorzieningen. "Je kunt erop wachten tot een enorme ramp op deze ramp volgt. Ik kan me gezien de hygiënische omstandigheden niet voorstellen dat hier niet al epidemieën begonnen zijn."

Van al die ellende merkt Ceelen in Goma zelf nog opvallend weinig. "Het leven in de stad gaat gewoon door", ziet ze. "Behalve dat er behoorlijk wat militaire voertuigen met grote geweren erop rijden merk je er eigenlijk weinig van."

"We hebben blijkbaar de bizarre gave om toch net te doen alsof er niks aan de hand is, terwijl dat over twee minuten anders kan zijn. Op 15 tot 20 kilometer van de stad wordt gevochten."

Ceelen vindt dat er meer internationale aandacht voor het conflict moet komen. De weinige aandacht die er de afgelopen tijd al was, lijkt nu volledig overschaduwd te zijn door de strijd in Oekraïne en Gaza.

"Er is echt een immense crisis waar we in het Westen heel weinig over horen. Er zijn al veel mensen bij betrokken en dat kan nog heel veel erger worden op korte termijn. Het is dus tijd dat we gaan doen wat mogelijk is."

De veroordeelde drugsbaas Marcel D. uit Nieuwegein is in hoger beroep veroordeeld tot 14 jaar gevangenisstraf voor zijn rol bij de liquidatie van een man in het criminele milieu. D. zit al een straf van 16 jaar uit voor het leiden van grootschalige cocaïnesmokkel.

Eerder concludeerde de rechtbank dat er niet genoeg bewijs was dat D. opdracht had gegeven voor de liquidatie van Wout Sabee. Die werd in 2016 in de tuin van zijn villa in De Meern doodgeschoten.

Omdat D. wel eerder werd veroordeeld voor drugshandel, splitste de advocaat-generaal (de officier van justitie bij een hoger beroep) de zaken op tijdens de behandeling van het hoger beroep. Er werd nu 16 jaar voor de drugszaken en 14 jaar cel voor de liquidatieverdenkingen geëist. Het gerechtshof in Arnhem ging daarin mee. D. moet nu in totaal 30 jaar celstraf uitzitten.

Volgens RTV Utrecht komt het bewijs tegen D. uit versleutelde berichten die via zogenoemde PGP-telefoons werden verstuurd.

Verklaringen bij politie

Nadat Wout Sabee een eerdere liquidatiepoging had overleefd, legde hij verklaringen af bij de politie. In die gesprekken noemde hij Marcel D. als waarschijnlijke opdrachtgever.

Sabee regelde drugstransporten voor de bende van D. en zou verantwoordelijk zijn gehouden voor het verdwijnen van een deel van een onderschept transport.

Binnen de PvdA is onvrede ontstaan over de verklaring dat de Israëlische president Herzog ongewenst was bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam, afgelopen zondag.

Vorige week vrijdag kwam GroenLinks-PvdA-Kamerlid Piri namens de fractie met een verklaring dat het bezoek van de uitgenodigde Israëlische president Herzog de opening van het Holocaustmuseum overschaduwt. Vanwege de oorlog in Gaza werd zijn komst "ongewenst" genoemd en moest demissionair premier Rutte hem aanspreken op zijn verantwoordelijkheden voor de "gruwelijkheden in Gaza".

Voormalig directeur van de Joodse belangenorganisatie CIDI Ronny Naftaniel heeft afgelopen week daarom zijn lidmaatschap opgezegd. Een aantal partijprominenten, onder wie oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet, oud-CIDI-directeur Hanna Luden en oud-wethouder Reshma Roopram uit Barendrecht, roept het partijbestuur op in gesprek te gaan met vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap, zowel binnen als buiten de partij.

Joodse geschiedenis

Verder moet het partijbestuur direct optreden tegen antisemitische uitspraken van eigen leden. En er moet een adviesorgaan komen met vertegenwoordigers van alle geloofsuitingen om raad te geven bij "gevoelige kwesties". "De PvdA heeft een lange en ook Joodse geschiedenis, waarbij de strijd tegen antisemitisme altijd ook existentieel is geweest voor de partij", staat in een motie van Roopram en anderen, die op het partijcongres in april wordt besproken.

In een toelichting zei Roopram in het NOS Radio 1 Journaal dat de strijd tegen antisemitisme "nooit gevolgd mag worden door 'maar'". Volgens haar was het van belang dat bij de opening van het Holocaustmuseum een vertegenwoordiger van de staat Israël aanwezig was. "Hij vertegenwoordigde ook de inwoners van Israël die misschien faliekant tegen het beleid van premier Netanyahu zijn."

Verdriet

Partijleider Timmermans zegt dat de verklaring bedoeld was "om te laten zien waar je staat", zo verdedigt hij het besluit van de partijtop. De partij had gewild dat de opening van het museum over de Nederlandse rol en de Nederlandse slachtoffers in de Holocaust zou gaan en niet over de komst van Herzog.

Hij zegt geraakt te zijn door het feit dat "wij mensen verdriet hebben gedaan". Timmermans: "Dat is het allerlaatste wat we hebben willen doen. Dat heeft me geraakt, dat wil ik niet."

Geen druk

Timmermans is bezig met gesprekken te voeren met Joodse partijgenoten. "We kijken hoe we de strijd tegen het antisemitisme het beste kunnen vormgeven."

Verder ontkent hij stellig dat de verklaring van Kamerlid Piri samenhing met het fusieproces tussen GroenLinks en PvdA en die er vooral is gekomen onder druk vanuit GroenLinks, waar meer aanhangers van de Palestijnse zaak zitten. "Dat heeft niets met GroenLinks of PvdA te maken", aldus Timmermans. Hij zegt dat in beide partijen gezocht wordt naar "de juiste balans", en dat je terwijl je strijdt tegen antisemitisme ook mag wijzen op zaken die door de Israëlische regering worden gedaan, maar die "het proces daar niet helpen".

De politie heeft een 20-jarige man uit Klazienaveen opgepakt in verband met de reeks autobranden in de regio Zuidoost-Drenthe. Ook vannacht gingen zeker vier auto's in vlammen op, schrijft RTV Drenthe.

De man werd vannacht aangehouden in zijn woonplaats na een "korte achtervolging", aldus de politie. "We troffen hem aan in de buurt van een brand, toen is hij ervandoor gegaan", aldus een woordvoerder tegen de regionale omroep.

De regio Zuidoost-Drenthe werd sinds begin dit jaar geteisterd door autobranden. Rond 02.20 uur vannacht rukte de brandweer uit voor een brandende auto in Nieuw-Amsterdam. Vrijwel tegelijkertijd was het raak in Erica, zo'n 5 kilometer verderop. Een half uur later stond een bestelbus in Klazienaveen in brand, gevolgd door een autobrand op een parkeerplaats in Emmen.

De politie heeft op de vier plekken onderzoek gedaan. De deels of volledig uitgebrande auto's zijn afgezet met politielint voor sporenonderzoek. Er is niemand aangehouden.

Eerder deze week

In de nacht van dinsdag op woensdag gingen drie auto's in vlammen op in Nieuw-Amsterdam, Erica en Erm.

Op de carpoolplaats aan de Boerdijk langs de A37 brandden dit jaar ook al vier auto's uit. In de regio van Nieuw-Amsterdam staat de teller inmiddels op elf autobranden dit jaar.

De politie onderzoekt of de verdachte verantwoordelijk is voor meerdere, al dan niet alle autobranden in de regio. De man zit vast, zijn auto is in beslag genomen.

Als eerste Nederlandse supermarktketen stopt Jumbo met aanbiedingen op vers vlees. Vanaf eind mei zijn er in alle vestigingen en online geen van/voor-aanbiedingen meer voor rund-, varkens- en kippenvlees.

Jumbo laat weten dat het bij de beslissing niet over één nacht ijs is gegaan. Volgens de supermarkt past dit in de transitie van dierlijke naar plantaardige voeding. Jumbo zegt dit alleen te kunnen doen als de keten stopt met vleespromoties.

Het besluit volgt onder meer op een campagne van dierenwelzijnsorganisatie Wakker Dier. Die richtte de pijlen regelmatig op Jumbo. Vorige week was er nog harde kritiek richting de supermarktketen omdat het aantal vleesaanbiedingen in een jaar tijd was verdubbeld. "Bijna iedereen weet inmiddels dat minder vlees beter is voor het milieu, onze gezondheid en de dieren. Maar Jumbo werkt dit blijkbaar liever tegen", schreef Wakker Dier toen.

In een statement laat Wakker Dier nu weten blij te zijn met de beslissing van Jumbo. "De supermarkt laat zien dat plantaardige, gezonde voeding echt een topprioriteit is," zegt een woordvoerder. "We hebben grote bewondering voor de moed die Jumbo hiermee toont."

Volgens Wakker Dier is 40 procent van alle eiwitten die Nederlanders eten plantaardig. De organisatie wil dat percentage minimaal 50 procent is in 2025 en 60 procent in 2030.

Meer plantaardig voedsel

Eind vorig jaar concludeerde de Gezondheidsraad dat het eten van meer plantaardig voedsel beter is voor het milieu en ook gezonder is voor de meeste Nederlanders. Een meer plantaardig voedingspatroon verlaagt de kans op ziektes en kan de milieu-impact van onze voedselconsumptie met 25 procent verlagen, zo concludeerde de onafhankelijke adviesraad.

Bij tornado's in verschillende Amerikaanse staten in het Midden-Westen zijn zeker twee doden gevallen. Er raakten ook mensen gewond, al is nog niet precies duidelijk hoeveel. De schade door het natuurgeweld is op sommige plekken enorm.

De twee doden worden gemeld in de staat Ohio. De politie daar gaat ervan uit dat er nog meer dodelijke slachtoffers onder het puin vandaan gehaald zullen worden. Er worden ook verwoestingen gemeld in de staten Indiana en Kentucky. Uit Missouri en Illinois komen eveneens meldingen over tornado's, maar berichten over overlast zijn daar nog niet.

In het plaatsje Winchester in Indiana raakten onder meer een woonwagenpark, een warenhuis en een restaurant beschadigd. Er werden daar aanvankelijk ook doden gemeld, maar de politie trok dat bericht later in. Wel zijn er gewonden.

"Er is nog veel wat we niet weten", zei een politiewoordvoerder. "Er zijn aanzienlijke aantallen slachtoffers maar ik weet nog niet hoeveel, waar ze zijn of hoe zwaar de verwondingen zijn."

"Ik ben geschokt, het is overweldigend", zei burgemeester McCoy van Winchester. "Het klonk alsof er een trein aankwam en toen begonnen de sirenes te loeien. Ik had zoiets nog nooit gehoord en wil het nooit meer meemaken."

In het nabijgelegen plaatsje Selma zou meer dan de helft van de gebouwen beschadigingen hebben opgelopen. "We mogen van geluk spreken dat er alleen wat lichtgewonden zijn", aldus een woordvoerder daar.

Bekijk hier beelden van de schade in verschillende plaatsen:

Hulpdiensten zijn nog bezig met reddingswerk en het blussen van branden die zijn ontstaan door neergekomen stroomkabels. Er is een uitgaansverbod ingesteld zodat de wegen vrij blijven voor de hulpdiensten.

Gedupeerde bewoners worden opgevangen in scholen. De weerdiensten waarschuwen dat er nog meer noodweer in het gebied wordt verwacht.

Vandaag is het precies een jaar geleden dat de BoerBurgerBeweging een grote overwinning behaalde bij de Provinciale Statenverkiezingen. De BBB werd in tien provincies de grootste partij, soms met grote overmacht. In Noord- en Zuid-Holland deelde de partij de eerste plaats met de VVD. Uiteindelijk belandde BBB in tien provincies in het college van Gedeputeerde Staten, alleen in Utrecht en Noord-Brabant viel BBB buiten de boot.

Dat roept de vraag op welk verschil BBB weet te maken. Is het beleid radicaal veranderd? Zo ja, op welk gebied? Zo nee, waarom niet? Een inventarisatie na het eerste BBB-jaar.

Net begonnen

Een eerste voorzichtige conclusie is dat het echte bestuurswerk pas diep in het najaar is begonnen. Omdat veel gedeputeerden nieuw en onervaren waren, was relatief veel tijd nodig om in te werken.

In Flevoland viel meteen een slachtoffer, want daar werd snel duidelijk dat BBB-gedeputeerde Jurie van den Berg ongeschikt was voor de job: hij miste dossierkennis, had geen affiniteit met zijn onderwerpen en communiceerde slecht met collega's en ambtenaren. In september meldde hij zich ziek, in oktober nam hij ontslag, net na de deadline die hem de komende twee jaar wachtgeld oplevert. Vooralsnog wordt hij niet vervangen.

Boeren en wolven

Dan het beleid. Dat begint langzaam maar zeker vorm te krijgen. In Groningen lukte het BBB al snel om het regionale vliegveld te helpen: Groningen Airport Eelde krijgt dankzij BBB in tien jaar tijd 22 miljoen euro steun.

Maar in verschillende provincies lijkt BBB soms in een politieke spagaat te belanden. De beloftes aan de kiezer zijn nog niet zo eenvoudig om te zetten in nieuw beleid, omdat de provincie gebonden is aan verdragen, wetgeving en oudere afspraken, bijvoorbeeld over stikstof, natuurbeleid en duurzaamheid. De belofte om de inmiddels ondergelopen Zeeuwse Hedwigepolder weer in te polderen bleek bijvoorbeeld al snel onhaalbaar.

Het is in de meeste provincies goed te merken dat de BoerBurgerBeweging vooral de belangen van de landbouw wil dienen. In Gelderland was dat meteen al zichtbaar in de pogingen om de wolf terug te dringen. Omdat boeren veel last hebben van wolven die hun schapen en geiten doodbijten, wil de provincie een maximum aantal wolven. Maar dat gaat niet zomaar, omdat de wolf volgens EU-regels een strikt beschermde diersoort is. Gelderland werkt nu aan een regeling om op zogenoemde probleemwolven te jagen.

Boeren onteigenen voor natuur

De opstelling van BBB in Zuid-Holland in een ander dossier schept verwarring: de fractie is fel tegen suggesties om boeren verplicht uit te kopen als hun grond noodzakelijk is voor woningbouw, maar heeft wel ingestemd met een voorstel om dat in uiterste instantie toe te staan voor de aanleg van natuurgebieden. Boerenorganisatie LTO voelde zich in de maling genomen. BBB verdedigde zich door te wijzen op de zeer ruimhartige schadeloosstelling die boeren kunnen krijgen.

In Limburg valt het omroep L1 op dat BBB wel heel innig samenwerkt met boerenorganisatie LLTB. Bij ieder werkbezoek van de BBB is ook de LLTB aanwezig. De boerenbond prijst openlijk 'de prettige en intensieve relatie met het nieuwe college', ziet L1. Gedeputeerde Léon Faassen was tot 2022 voorzitter van de LLTB.

Hoewel Limburg de eerste provincie was waar de coalitie rondkwam, moet ook hier het echte beleid nog van de grond komen.

Trekkers bij het provinciehuis

Ook in Flevoland wordt veel door de boerenbril bekeken. Of het nu gaat om het Programma Landelijk Gebied (over natuur, klimaat en waterkwaliteit), subsidies voor duurzame landbouw, de toekomst van landbouwgronden of de tegemoetkoming voor hoge energiekosten, het wordt voornamelijk beoordeeld met de belangen van de boeren in het achterhoofd, ziet Omroep Flevoland.

Tientallen boeren in Drenthe verzamelden zich vorige maand twee keer met hun trekkers bij het provinciehuis om te protesteren tegen het landbouwbeleid. Ze willen dat de Drentse bestuurders druk uitoefenen op het kabinet om regelgeving van de EU ongedaan te maken.

In Utrecht, waar BBB niet in het college zit, wordt wel geprobeerd meer naar de boeren te luisteren. Statenleden gaan er vaker op uit, merkt RTV Utrecht op.

Windmolens, zonnevelden, kernenergie

De BBB-invloed is waarschijnlijk het sterkst merkbaar op het terrein van de energietransitie. De BoerBurgerBeweging verzette zich tegen het gebruik van landbouwgrond voor velden met zonnepanelen. Dat was in Overijssel en Gelderland in ieder geval een stellig voornemen van de colleges, maar is inmiddels landelijk beleid geworden. Beide provincies willen onder invloed van BBB ook een verkenning naar de kansen voor kernenergie, net als Groningen.

Beleidsverandering op het gebied van windmolens blijkt lastiger, omdat er bindende afspraken uit het verleden liggen. Een Gelderse gedeputeerde heeft al eens verzucht: "Ik wil geen windmolens, maar ik kan niet anders." Buurprovincie Overijssel moet, of het wil of niet, komende jaren negentig nieuwe windmolens plaatsen en dat is een lastige boodschap naar een deel van de kiezers.

Wat wel lukte: de windmolens moeten voortaan meer geclusterd worden. Maar daarover zijn de gemeenten weer ontstemd: zij spreken van een 'molendictaat'.

Een tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg is toegekend aan zo'n 22.500 mensen. Bijna iedereen die zich heeft gemeld voor de vergoeding heeft in een jeugdzorginstelling gezeten, sommigen in een pleeggezin. Dat blijkt uit cijfers van het Schadefonds Geweldsmisdrijven.

Mensen die tussen 1945 en 2019 bovenmatig geweld in de jeugdzorg hebben meegemaakt, konden zich twee jaar lang melden. Het kan gaan om geweld door een begeleider, maar ook door jeugdigen onderling. Ieder slachtoffer heeft hetzelfde bedrag ontvangen: 5000 euro. Het geld is vooral bedoeld als erkenning voor het leed en niet om alle kosten van de opgelopen schade te compenseren. Eind 2022 is de regeling gesloten en kunnen er geen nieuwe aanvragen meer worden ingediend. In totaal is er 111 miljoen euro uitgekeerd.

De tegemoetkoming is in het leven geroepen na het onderzoek van de commissie-De Winter over de jeugdzorg, van vijf jaar geleden. Daaruit bleek dat driekwart van de jongeren die waren terechtgekomen in jeugdzorg een vorm van geweld had meegemaakt.

De commissie concludeerde dat een gebrek aan toezicht van de overheid het mogelijk heeft gemaakt dat er zo veel geweld kon plaatsvinden. Het kabinet en de jeugdzorgbranche maakten excuses. De tegemoetkoming is een manier om het leed te erkennen.

Het verhaal van twee slachtoffers uit de jeugdzorg:

Op voorhand verwachtte het Schadefonds Geweldsmisdrijven - dat de regeling uitvoert - dat zo'n 2000 mensen zich zouden melden. Snel werd duidelijk dat het er meer zouden worden. In totaal hebben zo'n 27.500 mensen de tegemoetkoming aangevraagd.

Bijna alle ontvangers van de tegemoetkoming hebben in bijvoorbeeld de gesloten jeugdzorg, jeugd-ggz of een internaat gezeten. Sommigen verbleven in een pleeggezin en een enkeling zat in een opvang voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

Bij slachtoffers is niet wettig bewezen, zoals in een rechtszaak, dat er sprake is geweest van geweld. Het schadefonds beoordeelde de informatie die iemand zelf aanleverde en keek bijvoorbeeld of die persoon onder verantwoordelijkheid van de overheid in de jeugdzorg verbleef.

Het merendeel van de mensen die een tegemoetkoming hebben gekregen, is tussen de 24 en 44 jaar. Honderd mensen zijn tussen de 84 en 94 jaar. Een ander honderdtal is jonger dan 15 jaar. Het aantal mannen en vrouwen die het geldbedrag hebben ontvangen, is haast gelijk.

Ook is bekend in welk jaar iemand voor het eerst te maken kreeg met jeugdzorg. Daaruit blijkt dat de meeste mensen die een tegemoetkoming hebben ontvangen relatief recent in de jeugdzorg terecht zijn gekomen en geweld hebben meegemaakt.

Micha de Winter, voorzitter van de onderzoekscommissie, heeft dubbele gevoelens bij de regeling. "Geld kan helpen bij het erkennen van het leed, maar voor anderen is het meer een doekje voor het bloeden."

Eerdere schadevergoedingen hebben volgens hem laten zien dat het moeilijk is om het goed te doen. "Het voordeel van deze regeling is dat mensen met weinig bewijs hoefden te komen. Daar tegenover staat dat het bedrag voor iedereen gelijk is. Iemand die één jaar geweld in de jeugdzorg heeft meegemaakt, krijgt hetzelfde bedrag als iemand die daar tien jaar mee te kampen had."

Demissionair minister Weerwind (Rechtsbescherming) zegt dat naast de tegemoetkoming ook op andere manieren erkenning is verleend. Bijvoorbeeld door in te zetten op contact van lotgenoten onderling en door verhalen van slachtoffers breed te delen.

Ook geeft Weerwind aan dat het kabinet eraan werkt de jeugdzorg beter te maken. "Zo willen we voorkomen dat kinderen in de jeugdzorg van vandaag de slachtoffers van morgen worden."

Het ministerie van Buitenlandse Zaken zoekt naar alternatieve manieren om F-35-onderdelen aan Israël te leveren na het verbod dat het gerechtshof heeft ingesteld. Dat blijkt uit interne documenten van het ministerie die door de NOS zijn ingezien.

Een maand geleden bepaalde het gerechtshof in Den Haag in hoger beroep dat de Staat "iedere (feitelijke) uitvoer en doorvoer van F-35-onderdelen met eindbestemming Israël" moet staken, omdat er een duidelijk risico bestaat dat er ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht worden gepleegd in de Gazastrook.

Het ministerie is in cassatie gegaan tegen de uitspraak, maar mag tot die tijd geen onderdelen leveren. Daarom vroeg het ministerie van Defensie aan Buitenlandse Zaken om diplomaten over alternatieven te laten nadenken. Met deze alternatieven hoopt het demissionaire kabinet om de leveringen op de korte en lange termijn vanuit andere landen tóch te laten doorgaan met een omweg. Zo zouden de onderdelen vanuit verschillende andere locaties, waaronder de VS, direct naar Israël kunnen worden gestuurd, zo valt te lezen.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat in een reactie weten dat Nederland de VS over het vonnis heeft geïnformeerd en dat binnen het F-35-programma wordt onderzocht "hoe Israël toegang kan behouden tot de noodzakelijke F-35-onderdelen. Het gaat hier om Amerikaanse goederen en dit gaat verder buiten Nederland om".

Mogelijkheden voor levering

Dat idee sluit aan bij argumenten die de Staat ook al opbracht in de rechtszaal. Daar werd gesteld dat "de onderdelen toch wel in Israël terecht zouden komen omdat de Amerikaanse fabrikanten de onderdelen direct aan Israël zouden kunnen leveren". Het Europese distributiecentrum in Woensdrecht, een van de drie centrale verdeelhubs naast locaties in Australië en de VS, zou er gemakkelijk als schakel tussenuit kunnen worden gehaald.

Verder suggereert Buitenlandse Zaken dat nieuwe vergunningen uitkomst kunnen bieden, al dan niet in combinatie met garanties die Israël zou kunnen geven dat de onderdelen niet in Gaza worden ingezet.

Hoogleraar Galina Cornelisse, expert in internationaal wapenrecht en verbonden aan de Vrije Universiteit, zegt dat het tegen internationaal recht indruist om te onderzoeken hoe de onderdelen toch aan Israël kunnen worden geleverd. "Als de rechter in jouw land zegt dat het leveren van onderdelen strijdig is met internationaal recht, dan moet je je daaraan houden."

De opdracht om over alternatieven na te denken doet haar denken aan belastingontwijking. "Het gaat voorbij aan de onderliggende gedachte van het internationale recht. Wat je eigenlijk zou moeten verwachten is dat een lidstaat actief in gesprek gaat met landenpartners om ze te overtuigen om dit niet meer moeten doen."

Die inspanningsverplichting staat ook in meerdere internationale verdragen, beaamt Marten Zwanenburg, hoogleraar militair recht aan de Universiteit van Amsterdam en de Nederlandse Defensie Academie.

"Het vonnis zelf is vrij specifiek, dat gaat over het staken van iedere feitelijke doorvoer en uitvoer van F-35-onderdelen", zegt Zwanenburg. "Als de eindbestemming Israël is, met als tussenstap de VS, dan zou je kunnen zeggen dat het volgen van die route en mogelijk ook het verkennen ervan in strijd is met het vonnis."

Dat het zoeken naar leveringsopties mogelijk in strijd is met internationale verdragen die de basis vormen van het vonnis, daar zijn alle geraadpleegde deskundigen het over eens. "De kern van deze verdragen is om schendingen van oorlogsrecht, waar nu een duidelijk risico op bestaat, te voorkomen," zegt Jessica Dorsey, universitair docent internationaal humanitair oorlogsrecht aan de Universiteit Utrecht.

"De minister van Buitenlandse Zaken werd eerst al door de eigen Directie Juridische Zaken op dat risico gewezen, dat is daarna door het Internationaal Gerechtshof en het gerechtshof in Den Haag bevestigd." Dat Nederland met die kennis toch naar alternatieve wegen zoekt, noemt Dorsey "een klap voor het internationaal rechtssysteem".

Eindgebruiker onbekend

In interne documenten van eind februari wordt de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking voorbereid op Kamervragen. Kan hij voorkomen dat de F-35-onderdelen via een omweg, hetzij via de Verenigde Staten, hetzij via Italië, alsnog in Israëlische F-35's terechtkomen? Nee, is het antwoord. "Als er wordt geleverd aan Amerikaanse vliegtuigbouwers in Amerika weet het ministerie niet wie de uiteindelijke eindgebruiker zal zijn."

Volgens Cornelisse is dat geen valide argument. "'We weten het niet' is geen excuus, dan moet je zorgen dat je het wel weet." Dorsey voegt toe dat op Nederland de verplichting rust om te weten wie de eindgebruiker is op grond van het Europees Gemeenschappelijk Standpunt (EUGS), een Europese richtlijn voor buitenland- en veiligheidsbeleid.

Dorsey: "Als we F-35-onderdelen door laten voeren naar de VS, dan moeten we garanties krijgen van de Amerikanen dat zij het niet verder doorvoeren naar Israël. Anders zou het betekenen dat het Wapenhandelsverdrag en het EUGS een wassen neus zijn. Als je die probeert te omzeilen, dan ondermijn je het hele internationale recht."

Fabrikant Fokker zegt desgevraagd dat er nu nog steeds F-35-onderdelen worden geleverd aan Amerikaanse klanten. Op de vraag of het bedrijf weet wie de eindgebruiker is, wil een woordvoerder geen antwoord geven.

Goedemorgen! De wereldkampioenschappen shorttrack beginnen in Rotterdam met series en kwartfinales op verschillende afstanden. En in Rusland zijn de presidentsverkiezingen begonnen, maar spannend zal het niet worden: als er niets geks gebeurt zal Poetin winnen.

Eerst het weer: In de loop van de dag ontstaan steeds meer buien. Plaatselijk is er kans op onweer, hagel en windvlagen. Het wordt 13 tot 16 graden bij een matige tot vrij krachtige zuidwestenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De vader van de jongen die in 2021 op een school in de Amerikaanse staat Michigan vier leerlingen om het leven bracht en zeven leerlingen verwondde, is schuldig aan dood door schuld. Een jury kwam tot die conclusie na sinds woensdag in beraad te zijn geweest. Zijn vrouw werd een maand eerder al schuldig bevonden.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een politicus uit de Amerikaanse staat Hawaï gaat een wetsvoorstel indienen om de shaka goed te laten keuren als officieel staatsgebaar.

Dit moet het officiële gebaar van Hawaï worden:

Fijne vrijdag!

Een groep van ongeveer veertig bewoners heeft vannacht in Almere tijdelijk hun woning moeten verlaten nadat er brand was uitgebroken bij een onderliggende juwelier.

De brand werd rond 3.15 uur ontdekt en woedde in een juwelenzaak in de Bottelaarpassage in het centrum van de stad. Hoewel de brand leek mee te vallen, waren er volgens een woordvoerder van de Veiligheidsregio Flevoland "meer handjes nodig" om te helpen met het evacueren van de bewoners, waardoor er werd opgeschaald. Er werd ook een hoogwerker opgeroepen, maar die bleek niet nodig.

Politiebureau

Een deel van de bewoners schuilde onder de luifel aan de overkant van de passage. Bewoners met kinderen werden tijdelijk opgevangen door de politie op het politiebureau in de buurt.

De brand was vrij snel onder controle en met een grote ventilator is de winkel geventileerd. Nadat koolstofmonoxidemetingen uitwezen dat het veilig was, mochten de bewoners na ruim een uur weer naar huis. Burgemeester Van der Loo was ook aanwezig om de bewoners een hart onder de riem te steken.

Het is nog onbekend wat de oorzaak is van de brand. Volgens de woordvoerder gaat het waarschijnlijk niet om een brand na een diefstal. "Er waren voor zover ik weet geen braaksporen en we moesten via de achterkant het pand inkomen."

De vader van de jongen die in 2021 op een school in de Amerikaanse staat Michigan vier leerlingen om het leven bracht en zeven leerlingen verwondde, is schuldig aan dood door schuld. Een jury kwam tot die conclusie na sinds woensdag in beraad te zijn geweest. Zijn vrouw werd een maand eerder al schuldig bevonden.

De nu 47-jarige James Crumbley stond onder meer terecht omdat hij volgens de aanklager meerdere malen signalen negeerde dat zijn zoon iets mankeerde, geen hulp voor hem zocht en te weinig deed om het wapen dat de jongen gebruikte veilig in huis op te bergen.

Levenslange gevangenisstraf

Zijn zoon, de toen 15-jarige Ethan Crumbley, opende in november 2021 het vuur op zijn medeleerlingen op Oxford High School. Vorig jaar kreeg hij een levenslange gevangenisstraf opgelegd. Zijn ouders Jennifer en James Crumbley werden kort na zijn daad aangehouden op verdenking van dood door schuld en zijn daar nu dus ook beiden voor veroordeeld.

Jennifer krijgt op 9 april te horen wat haar straf is. Het is nog onbekend wanneer James dat hoort. Ze kunnen beiden maximaal vijftien jaar cel krijgen.

Stemmen

Tijdens de rechtszaak tegen James toonde de aanklager onder meer teksten die Ethan schreef in zijn dagboek en aan een vriend. Daarin zegt hij stemmen te horen en hulp te willen maar dat hij bang is dat zijn ouders daar boos over worden. In een tekstberichtje aan een vriend vertelde Ethan dat hij aan zijn vader gevraagd had om hem naar een dokter te brengen. Zijn vader zou hem toen pillen hebben gegeven en gezegd hebben dat hij zich moest vermannen.

James had het wapen dat Ethan uiteindelijk gebruikte vier weken eerder samen met hem gekocht. Beide ouders wordt onder meer verweten dat zij hun zoon op de ochtend van de aanslag niet mee naar huis hadden genomen. Ze waren die dag naar de school gegaan voor een gesprek.

Gewelddadige tekening

Dat gesprek was ingepland omdat de school op een wiskundeopgave een gewelddadige tekening had gevonden met de teksten "Bloed is overal. Mijn leven is nutteloos" en "De gedachten stoppen niet. Help mij." Zijn ouders namen de jongen na het gesprek niet mee naar huis en controleerden de rugzak niet waarin hij het wapen had verborgen dat hij later zou gebruiken.

Het is volgens persbureau AP de eerste keer dat ouders in de Verenigde Staten zijn aangeklaagd voor een mass school shooting die door hun kind is uitgevoerd.

De Haagse wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren) heeft gisteravond een klap gekregen tijdens de schorsing van een raadsvergadering.

Volgens Barker werd hij geslagen door een boze ondernemer. De Haagse gemeenteraad hield een debat over het beleid rond strandhuisjes op Kijkduin en Scheveningen, meldt Omroep West. Daarbij was ook een groep ondernemers van strandhuisjes. Zij maakten zich volgens de omroep zorgen omdat de huisjes niet opgenomen waren in het bestemmingsplan.

Van slag

"Misschien merkt u dat ik een beetje van slag ben", zei Barker tijdens de vergadering. "Dat komt omdat ik net geslagen ben door die betreffende ondernemer. Dat is niet fijn. Daarom heb ik wat moeite met de beantwoording, maar ik heb mijn best gedaan."

De man werd na de klap het stadhuis uitgezet. De partner van de man zegt tegen Den Haag FM dat hij de wethouder een hand en een schouderklopje wilde geven achter de raadsbankjes. Volgens haar zou dat tot een schrikreactie hebben geleid bij de wethouder.

'Emoties in het spel'

Burgemeester Van Zanen sprak de raad daarna toe over het incident. "Een aantal collega's heeft iets gezien en de betrokkene is verzocht om het stadhuis te verlaten." Hij zei het incident "buitengemeen treurig" te vinden. "Maar er zijn emoties in het spel. Ik hoop dat we weer door kunnen gaan tot de orde van de dag, hoe moeilijk en ingewikkeld ook." Hij zei wel dat er "later" nog wordt teruggekomen op het incident.

D66-fractievoorzitter Marieke van Doorn zei aan het einde van de vergadering de wethouder een hart onder de riem te willen steken. "We zagen dat hij erg was aangeslagen zojuist. Het is onacceptabel dat hij op deze manier zijn werk moet doen." Daarna werd door de gemeenteraadsleden op de bankjes getrommeld om te laten weten dat ze het hiermee eens waren.

Een jongen van 15 is gisteravond zwaargewond geraakt bij een schietpartij in Den Bosch. Hij verkeert volgens de politie niet in levensgevaar.

De politie werd rond 21.00 uur opgeroepen nadat een voorbijganger de zwaargewonde jongen had gevonden. Ook werd een traumahelikopter opgeroepen. De jongen uit Etten-Leur ligt in het ziekenhuis.

De politie is nog op zoek naar twee verdachten. Wat de aanleiding van de schietpartij is, is nog onbekend. Een deel van een park werd afgezet door de politie en in de buurt werd met speurhonden gezocht. Ook wordt buurtonderzoek uitgevoerd.

In de Duitse dancescene is blij gereageerd op het eergisteren aangekondigde besluit om de Berlijnse technocultuur op de nationale erfgoedlijst te plaatsen.

Het besluit werd genomen door minister van Cultuur Claudia Roth en een raad van cultuurprominenten uit de deelstaten. Onder anderen de Clubcommision Berlin, een samenwerkingsorgaan van clubeigenaren en festivalorganisatoren, juicht het besluit toe.

De organisatie noemde de erkenning "een verdere mijlpaal voor de scene", meldt het journaal van de Duitse omroep ZDF. "Terwijl opera's, theaters en concertzalen altijd zijn erkend als onderdeel van cultuur, hebben muziekclubs moeite om vanzelfsprekend te worden beschouwd als een volwaardig onderdeel van cultuur."

Innovatie

Een van de aanjagers van technocultuur in Berlijn is Dimitri Hegemann, die in 1991 club Tresor opende, een van de beroemdste clubs ter wereld. Hij vindt het "een waardering voor ons werk", zegt hij in Berliner Zeitung.

Volgens hem staat de muziekstijl voor innovatie. "Er is geen tekst of melodie". Hij werd geboren in West-Duitsland en kwam in West-Berlijn terecht waar het genre populair werd. "Het bereikte vele mensen, ook de jeugd in het Oostblok. Het was het geluid van hereniging."

Stad voor technoliefhebbers

Berlijn staat internationaal bekend als dé stad voor technoliefhebbers. In de jaren 90 werd er onder meer de Love Parade gehouden: een festival met dj's op rijdende trucks dat vele duizenden mensen trok. Sinds twee jaar wordt er in Berlijn weer een soortgelijk festival gehouden onder de naam Rave The Planet. Dat trok vorig jaar zo'n 200.000 bezoekers.

Grote trekpleister voor technoliefhebbers in Berlijn is op dit moment de club Berghain, maar ook clubs als KitKat en Kater Blau trekken vele bezoekers. Volgens Clubcommission Berlin komen jaarlijks meer dan 3 miljoen mensen naar Berlijn toe om naar technofeesten te gaan.

Hiphopcultuur

De Duitse cultuurlijst wordt samengesteld door een erfgoedcommissie die is aangesloten bij UNESCO. Wat op de Duitse lijst staat, maakt ook kans om op de Werelderfgoedlijst van UNESCO terecht te komen.

Op de Duitse erfgoedlijst staan nu 150 gebruiken en lokale culturele tradities. In de lijst is bijvoorbeeld de hiphopcultuur in Heidelberg opgenomen, het Rijnlandse carnaval en het fokken van trakehner-paarden.

Sinds woensdag zijn daar naast de Berlijnse technocultuur ook onder meer het maken van wijn van appels, peren of kweeperen in de Moezelstreek bijgekomen en de Kirchseeoner Perchtenlauf in de deelstaat Beieren. Daarbij luiden gemaskerde figuren het nieuwe jaar in met een parade.

Het aantal thuiswerkers is na de coronacrisis groot gebleven: vorig jaar werkten 5,1 miljoen van alle werkenden soms of meestal thuis, blijkt uit cijfers van het CBS. Dat is 52 procent van alle werkenden.

De cijfers zijn in lijn met de verwachtingen over thuiswerken na de coronacrisis. Twee jaar geleden, toen er in de eerste twee maanden nog een thuiswerkadvies gold, spraken bedrijven al uit dat zij niet verwachtten dat mensen weer iedere dag naar kantoor zouden komen.

Wel daalde in 2023 het aantal mensen dat meestal thuiswerkte. In 2022 werkten 1,5 miljoen mensen meestal thuis. Vorig jaar waren dat er 1,3 miljoen. Van de mensen die soms of vaak thuiswerken, werken vooral ICT'ers en mensen met een creatief beroep thuis. In de ICT-sector werkt 90 procent soms of meestal thuis. Logischerwijs werken de minste mensen in de sector transport en logistiek thuis (5 procent).

Thuiswerkers werkten in 2023 gemiddeld bijna twee volledige werkdagen per week thuis, iets minder dan de helft van hun gewerkte uren.

Uit onderzoek uit 2022 bleek al dat Nederland onder de EU-lidstaten koploper is op gebied van thuiswerken. Vooral het percentage werkenden dat zegt soms thuis te werken, is in ons land relatief hoog. Tegelijkertijd is het percentage van mensen dat zegt meestal thuis te werken in landen zoals Zweden, Finland, Luxemburg en Ierland hoger.

Eindhoven Airport gaat begin 2027 vijf maanden dicht voor een renovatie van de start- en landingsbaan. Dat melden bronnen aan De Telegraaf.

De baan wordt voorzien van installaties die het voor vliegtuigen mogelijk maakt om ook in de mist te landen. Ook komen er onder meer extra vluchtstroken voor vliegtuigen. Aangezien het vliegveld één baan heeft, kan er tijdens de werkzaamheden niet op het vliegveld gevlogen worden.

Dat de luchthaven mogelijk voor langere tijd zou sluiten door werkzaamheden, kwam vorige maand al naar buiten. Toen liet de luchthaven weten dat het ministerie van Defensie, eigenaar van het vliegveld, nog een beslissing moest nemen over de start, duur en omvang van de werkzaamheden.

Transavia en TUI

Luchtvaartmaatschappijen Transavia en TUI, die veel op Eindhoven vliegen, laten aan De Telegraaf weten dat ze door het vliegveld op de hoogte zijn gebracht van de sluiting.

Zo'n maandenlange sluiting is volgen luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft niet uitzonderlijk. Ook op Schiphol gaan start- en landingsbanen maanden dicht voor onderhoud.

Frank Oostdam van reiskoepel ANVR liet eerder al aan Omroep Brabant weten dat tien procent van het vakantieverkeer in Nederland vertrekt vanaf de luchthaven in Eindhoven.