NOS Nieuws - Algemeen

Drie Chinese ruimtevaarders zijn met ruim een week vertraging weer terug op aarde. De taikonauten, zoals Chinese ruimtevaarders worden genoemd, waren zes maanden op het Chinese ruimtestation Tiangong. De terugkeercapsule liep schade op, mogelijk door ruimtepuin.

De terugkeer stond aanvankelijk gepland voor 5 november, maar uit onderzoek bleek dat er kleine scheurtjes waren ontstaan in een ruit van de capsule, de Shenzhou-20.

De drie taikonauten konden terugkeren met de Shenzhou-21. Die capsule arriveerde volgens planning op 4 november met drie collega's op het ruimtestation. Zij zouden het team van Shenzhou-20 aflossen. Beide teams waren op Tiangong om wetenschappelijke experimenten uit te voeren.

Zo zag de landing eruit:

Een snelle terugkeer van de bemanning van Shenzhou-20 was gewenst, omdat het ruimtestation niet bedoeld is voor zes personen voor langere tijd. Toch vormde de vertraging geen levensbedreigende situatie. Er stond nog een extra capsule, de Shenzhou-22, klaar op een lanceercomplex om de drie op te halen. De onbemande Shenzhou-22-capsule zou er ruim acht dagen over doen om het ruimtestation te bereiken. Ook zou China indien nodig een vrachtcapsule met voorraden kunnen sturen.

Het team dat arriveerde in Shenzhou-21 is nu nog op het ruimtestation. Het Chinese ruimtevaartbureau CMSA zegt dat de Shenzhou-22 gelanceerd zal worden om de overige ruimtevaarders op te halen op een "gepast moment in de toekomst".

Het is jagers van de provincie Gelderland nog niet gelukt om een wolf dood te schieten die eerder dit jaar een hardloopster beet op de Hoge Veluwe. Daar is een vergunning voor afgegeven, maar die dreigt te verlopen.

De rechter gaf in mei toestemming om de wolf dood te schieten na het incident in park De Hoge Veluwe. Daarna bleek het dier spoorloos. Inmiddels zegt de provincie dat de wolf wel weer is gesignaleerd. Maar de wolf afschieten is voorlopig nog niet gelukt. De tijd begint te dringen, want de vergunning is geldig tot 1 januari.

Omroep Gelderland schrijft dat er strenge voorwaarden gelden om het dier te doden. Zo moet absoluut zeker zijn dat de juiste wolf wordt afgeschoten. Over de exacte werkwijze wil de provincie geen uitspraken doen.

Onduidelijk of er nieuwe vergunning komt

Als de vergunning verloopt, mag die niet meer gebruikt worden. Het is nog niet duidelijk of Gelderland de vergunningsprocedure daarna opnieuw gaat doorlopen en een vergunning gaat afgeven. Dat hangt ook af van de uitkomst van een bezwaarprocedure die tegen de vergunning loopt.

"Maar de afgegeven vergunning is tot 1 januari gewoon geldig, we vertrouwen erop dat de faunabeheereenheid volop bezig is met de uitvoering", zegt de provincie.

De aardbeving bij het Groningse Zeerijp van vannacht is niet alleen een fysieke klap voor de Groningers, maar vooral ook een mentale. Commissaris van de Koning René Paas zegt dat er "in één klap een eind is gemaakt aan de hoop dat het stoppen van de gaswinning zware aardbevingen zou voorkomen".

Inmiddels zijn er bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) 66 schademeldingen gedaan. In twaalf gevallen hebben bewoners melding gemaakt van een zogeheten Acuut Onveilige Situatie.

"Deze worden zo spoedig mogelijk ingepland om ter plaatse te beoordelen of er meteen maatregelen genomen moeten worden", meldt het instituut.

Het instituut gaat door met het registreren van schademeldingen en hoopt aan het einde van de dag met een update te komen over de omvang van de schade. Sinds het begin van de middag zijn steunpunten rondom Zeerijp in de plaatsen Loppersum en Garrelsweer open.

Schoof en Jetten

Ook demissionair premier Dick Schoof heeft op X gereageerd en zegt dat het kabinet meeleeft. "De schrik zit er goed in na de zware aardbeving van vannacht. Een bewijs van de impact die de gaswinning in de provincie nog altijd heeft."

Schoof schrijft dat er volop wordt doorgewerkt aan de versterking, de schadeafhandeling en het economisch toekomstperspectief voor alle Groningers.

D66-leider Jetten gaat naar de provincie Groningen om te spreken met inwoners van het gebied dat is getroffen door een aardbeving. "Ik ga er nu heen", zei hij na afloop van een ontmoeting met de informateurs.

'Luisterend oor' van staatssecretaris

Ook staatssecretaris Eddie van Marum van Binnenlandse Zaken bezoekt vandaag het aardbevingsgebied. Hij gaat daar kijken wat nodig is en welke hulp Den Haag kan bieden, zei hij voorafgaand aan de ministerraad. Volgens hem heeft burgemeester Ben Visser van de gemeente Eemsdelta nog niet om hulp gevraagd. Van Marum wil vooral "een luisterend oor" bieden. "Mocht er hulp nodig zijn, dan staan we klaar."

De beving van afgelopen nacht was de op twee na krachtigste ooit gemeten in Groningen.

Bij de nieuw geopende supermarkt in Loppersum deelden Groningers vanochtend hun ervaringen:

Een inwoner van het gebied vertelt nuchter dat zijn huis "nogal schudde vannacht" en dat het nog niet versterkt is. "Ik ga straks thuis een rondje om het huis lopen en als er dan nog meer schades zijn, dan melden we die wel weer."

Een andere inwoner zegt elke keer weer enorm te schrikken. "Ik word er helemaal gek van, het martelt je geestelijk. Een hele tijd heb je rust gehad en denk je dat het over is en dan krijg je weer zo'n klap. Mijn huis wordt niet versterkt en ik zit constant met die angst. Maar mijn vrouw wil hier niet weg."

Een vrouw die in een vernieuwde woning woont, kreeg de beving een stuk minder mee dan andere buurtgenoten. "Ik ben wel even wakker geweest, maar ik dacht dat er een raam openklapte. In de ochtend pas bedacht ik me dat het een aardbeving was."

Paas zegt dat het nog weken duurt voordat de schade in beeld is. "De belofte was dat de afhandeling van de schade en de uitvoering van de versterking milder, menselijker en makkelijker zouden worden. Dit is een moment om dat te bewijzen", zegt de commissaris van de Koning.

Theodor Kockelkoren is inspecteur-generaal bij het Staatstoezicht op de Mijnen en vertelt dat de versterkingsoperatie nog in volle gang is. "6500 adressen zijn al versterkt, maar tegelijkertijd moeten er nog 8500 gedaan worden."

"De versterking van een huis zorgt ervoor dat het beter bestand is tegen aardbevingen." Het is niet zo dat het volledig bestand is, maar als een zware aardbeving zich voordoet, hebben mensen meer tijd om hun huis uit te vluchten.

Het enorme Groningen-gasveld ging in april vorig jaar definitief dicht, maar kleinere gasvelden in de provincie bleven open. Het KNMI verwacht dat het aantal bevingen zal afnemen, maar waarschuwt dat dit nog jaren kan duren.

Door aardverschuivingen op het Indonesische eiland Java zijn minstens twee mensen om het leven gekomen. Reddingswerkers zijn nog op zoek naar 21 vermisten.

De aardverschuivingen werden veroorzaakt door hevige regenval in het gebied. Drie dorpen in het district Cilacap, op zo'n 400 kilometer ten zuidoosten van hoofdstad Jakarta, zijn het zwaarst getroffen.

De voortgang van de zoekacties verloopt traag omdat de grond in het getroffen gebied instabiel is en de toegangswegen smal.

Op beelden die door de nationale reddingsdienst zijn gedeeld, is te zien hoe reddingswerkers zoeken naar slachtoffers die begraven liggen onder het puin en de modder:

Het is regenseizoen in Indonesië. Dat duurt van oktober tot en met maart en veroorzaakt vaker overstromingen en aardverschuivingen op de archipel.

In januari dit jaar kwamen zeker 21 mensen in Midden-Java om het leven toen ze werden meegesleurd door modderstromen na stortbuien.

Goedemorgen! Vandaag houden informateurs Wijers en Buma de eerste gesprekken over de formatie. Nederland speelt tegen Polen om zich te kwalificeren voor het WK voetbal volgend jaar.

Maar eerst het weer: veel bewolking met vooral in het noorden en midden flink wat regen. In het zuiden is het droger met in Limburg soms ook een beetje zon. Maxima lopen uiteen van 9 of 10 graden in het noorden tot lokaal 17 graden in het zuiden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Groningen is vannacht een aardbeving geweest met een kracht van 3,4. Volgens het KNMI is dit de op twee na zwaarste beving ooit gemeten in de provincie. De aardbeving werd in een groot deel van Groningen gevoeld. Over schade is nog niets bekend.

De beving was om 01.16 uur. Het epicentrum lag bij Zeerijp, 10 kilometer ten westen van Delfzijl. De beving deed zich voor op 3 kilometer diepte.

De laatste zware aardbeving in Groningen was in 2019 in Westerwijtwerd en had ook een kracht van 3,4, maar was een fractie zwakker dan die van vannacht. De zwaarste beving ooit in Groningen had een kracht van 3,6, in 2012 bij Huizinge.

Vorig jaar waren er zes aardbevingen in Groningen met een kracht boven 1,5. Dat is het niveau waarop aardbevingen voelbaar zijn. Bevingen in de provincie zijn het gevolg van gaswinning uit het Groningerveld die sinds de jaren 60 plaatsvond. Hoewel de gaswinning al ruim twee jaar stilligt, zijn aardbevingen nog steeds mogelijk.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De lancering van de New Glenn-raket vanaf Cape Canaveral in de VS is geslaagd. De 98 meter hoge raket van het ruimtebedrijf van Jeff Bezos, heeft twee satellieten bij zich voor een NASA-missie naar Mars.

Medewerkers waren uitzinnig tijdens de lancering:

Fijne dag!

Ook lobbyisten voor de fossiele industrie weten in groten getale de weg te vinden naar de klimaattop in Brazilië. Ruim 1600 lobbyisten met banden met de fossiele industrie hebben toegang gekregen tot de bijeenkomst, blijkt uit een analyse van de coalitie Kick Big Polluters Out (KBPO).

KBPO is een wereldwijde samenwerking van honderden actiegroepen en organisaties die aandacht wil voor de invloed die grote vervuilers uitoefenen op beleid. Een op de 25 aanwezigen in Belém vertegenwoordigt volgens de coalitie de fossiele industrie.

"Het mag duidelijk zijn dat je een probleem niet oplost door de macht te geven aan de veroorzakers van het probleem", zegt de Filipijn Jax Bonbon van non-profitorganisatie IBON Internationaal. "Het is woest makend om hun invloed door de jaren heen te zien groeien. Ze beschimpen het hele proces en de gemeenschappen die het zwaar hebben door de gevolgen van klimaatverandering."

'Beïnvloeding'

KBPO maakt op basis van de voorlopige aanwezigenlijst een paar rekensommetjes waarmee de coalitie de omvang van de fossiele vertegenwoordiging inzichtelijk wil maken. Zo stelt de coalitie vast dat alleen gastland Brazilië (3805 deelnemers) een delegatie heeft gestuurd die groter is dan het aantal fossiele lobbyisten.

Het aantal vertegenwoordigers van de kwetsbaarste landen (1061) is fors lager dan het aantal bezoekers namens de fossiele industrie. "Fossiele lobbyisten wordt toegestaan om klimaatbeleid te beïnvloeden, wat leidt tot valse oplossingen en voortdurende vervuiling. Dat hebben de afgelopen dertig jaar wel laten zien", zegt Sara Fleischer van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) in Nederland.

Exxon en Shell

De coalitie heeft de volledige voorlopige aanwezigenlijst bekeken en heeft daar alle lobbyisten met een mogelijk fossiel belang uit gedestilleerd. Daarbij zijn alle aanwezigen meegeteld "van wie redelijkerwijs kan worden aangenomen dat ze het doel hebben de formulering of implementatie van beleid te beïnvloeden in het voordeel van de fossiele industrie".

Van tal van aanwezigen kan dat inderdaad worden aangenomen, zoals van mensen die er zijn namens ExxonMobil en Shell. Maar er worden ook organisaties meegeteld die ondanks hun grote fossiele belangen een rol kunnen hebben in bijvoorbeeld klimaatbestendiger bouwen en de energietransitie.

KBPO stelt bijvoorbeeld vast dat het Nederlandse baggerbedrijf Van Oord ook is vertegenwoordigd op de klimaattop. Die baggermaatschappij speelt weliswaar een grote rol in de fossiele industrie, en staat dus ook voor die fossiele belangen, maar houdt zich daarnaast bezig met de aanleg van windparken en kustbescherming. En dat geldt voor wel meer bedrijven op de lijst.

Transparantie

De analyse van de aanwezigenlijst laat volgens KBPO verder zien dat ook meerdere rijke landen fossiele lobbyisten meenemen in hun officiële delegatie. Frankrijk nam er volgens de coalitie 22 mee, onder wie vijf van TotalEnergies. Japan had er 33, onder wie mensen van Mitsubishi. Noorwegen bracht 17 lobbyisten mee, onder wie zes hoge medewerkers van het nationale gas- en oliebedrijf Equinor.

De coalitie stelt dat het aantal vertegenwoordigers van de fossiele industrie standaard hoog ligt bij klimaattoppen, al sinds de eerste bijeenkomst. Daarom bepleit ze regels te maken die belangenverstrengeling beter tegengaan, en aanwezigen dwingen nog transparanter te zijn over de belangen die ze vertegenwoordigen.

Meer dan 200 Kenianen vechten op dit moment aan de kant van Rusland in de oorlog tegen Oekraïne. Dat heeft de Keniaanse buitenlandminister Mudavadi gezegd. In ruil daarvoor wordt hun een vergoeding beloofd.

Volgens de Keniaanse regering zijn er wervingsbureaus actief in Kenia en Rusland die namens Rusland Kenianen proberen te rekruteren. Het zijn bijvoorbeeld jonge mensen die in het leger of bij de veiligheidstroepen hebben gewerkt.

18.000 dollar

De rekruten denken dat ze in Rusland gaan werken, maar vaak wordt er niet bij gezegd in welke sector. Hun wordt 18.000 dollar beloofd om naar Rusland te reizen en daar te werken. Dat is bijna dertig keer het gemiddelde maandloon in Kenia.

Mudavadi zegt dat de regering in september ongeveer twintig Kenianen heeft "gered" die op het punt stonden naar de oorlog te worden gestuurd. De regering zegt ook een aantal Kenianen te hebben teruggehaald uit Oekraïne, die gewond en/of getraumatiseerd terugkeerden.

Mudavadi maakt zich zorgen over het toenemende aantal staatsburgers dat wordt gerekruteerd voor wat hij "dwangarbeid" noemt. Een jonge Keniaanse atleet werd in september gevangengenomen in Oekraïne en zei dat hij was misleid om zich bij het Russische leger aan te sluiten.

"Deze misdaden vormen niet alleen een ernstige bedreiging voor de nationale veiligheid van Kenia, maar ook voor de mondiale veiligheid." Eén persoon die wordt verdacht van het sturen van Kenianen naar Rusland, is gearresteerd in Kenia en wordt vervolgd.

Huurlingentroepen

Oekraïne meldde vorige week dat meer dan 1400 burgers uit Afrikaanse landen aan de Russische kant meevochten. Zuid-Afrika is onlangs een onderzoek gestart naar hoe zeventien van zijn burgers in de Donbas-regio in Oost-Oekraïne terecht zijn gekomen.

"Zeventien mannen zijn onder lucratieve arbeidsovereenkomsten verleid om zich aan te sluiten bij huurlingentroepen die betrokken zijn bij de oorlog tussen Rusland en Oekraïne", schrijft de Zuid-Afrikaanse president Ramaphosa in een verklaring. Het is onduidelijk voor welk leger de mannen werden gerekruteerd.

Ook Oekraïne heeft kritiek gekregen omdat het buitenlanders, onder wie Afrikanen, probeert te rekruteren om aan zijn kant te vechten. Oekraïne kampt met een tekort aan mankracht, waarschuwde de burgemeester van Kyiv deze week nog. Hij opperde om de leeftijd voor de verplichte dienstplicht omlaag te brengen van 25 jaar naar 23 of 22 jaar. In augustus stond de Oekraïense overheid mannen van 18 tot 22 jaar toe om het land te verlaten. Dat heeft geleid tot een recordaantal jonge mannen die het land is ontvlucht, blijkt uit cijfers van het Europese statistiekbureau Eurostat.

In Groningen is vannacht een aardbeving geweest met een kracht van 3,4. Volgens het KNMI is dit de op twee na zwaarste beving ooit gemeten in de provincie. De aardbeving werd in een groot deel van Groningen gevoeld. Over schade is nog niets bekend.

De beving was om 01.16 uur. Het epicentrum lag bij Zeerijp, 10 kilometer ten westen van Delfzijl. De beving deed zich voor op 3 kilometer diepte. Om 06.39 uur werd er een naschok met een kracht van 2 waargenomen.

Daniel Theelen volgt het gasdossier voor RTV Noord en zegt dat er honderden meldingen binnenkwamen op de bevingsmelder van de regionale omroep. "De beving werd gevoeld van de Duitse grens tot de Drentse grens. Het was bij ons meteen duidelijk dat het foute boel was."

Een inwoner van Loppersum zegt dat de beving zwaarder was dan vorige keren. "Ik hoorde de aardbeving echt aankomen; een soort gerommel en lichte beweging. Daarna kwam de echte beving en toen trilde het een poosje."

Een andere inwoner uit Loppersum woont in een kleine woonboerderij en noemt de beving beangstigend. "Vorige aardbevingen waren meer een knal en nu voelde je echt het hele huis trillen. Ik verwachtte niet meer zulke zware aardbevingen, maar het gebeurt dus nog steeds."

Schrikken

Jasper Jacobs uit Zeerijp zegt tegen RTV Noord dat hij wakker schrok van de beving. "Het was echt flink schrikken. Het was een vreselijk harde knal. Op deze manier hebben we het nog nooit meegemaakt."

In het huis van Jacobs legde een camera de beving vast:

Max Siccama zat op het moment van de beving in de auto. "Ik verloor twee keer de grip op de weg door twee grote schokken."

Debora Veldman uit 't Zandt was net haar baby van drie maanden de fles aan het geven toen de beving begon. "Allemaal spullen vielen om in ons huis en de lampen buiten, die normaal gesproken alleen op beweging reageren, sprongen aan. Je schrikt je dood. Als je dan een baby'tje in je handen hebt, is dat heel eng."

Theelen vertelt dat het de laatste jaren in Groningen juist rustiger leek te worden. "In Groningen was er dan ook de hoop dat het stoppen van de gaswinning ervoor zou zorgen dat zware bevingen voorbij waren. Daarom is deze klap van vannacht niet alleen fysiek, maar mentaal ook een zware."

De laatste zware aardbeving in Groningen was in 2019 in Westerwijtwerd en had ook een kracht van 3,4, maar was een fractie zwakker dan die van vannacht. De zwaarste beving ooit in Groningen had een kracht van 3,6, in 2012 bij Huizinge.

Gaswinning

Vorig jaar waren er zes aardbevingen in Groningen met een kracht boven 1,5. Dat is het niveau waarop aardbevingen voelbaar zijn. Bevingen in de provincie zijn het gevolg van gaswinning uit het Groningerveld die sinds de jaren zestig plaatsvond.

Hoewel de gaswinning uit dat grote gasveld al ruim twee jaar stilligt, zijn aardbevingen nog steeds mogelijk, vertelt KNMI-seismoloog Läslo Evers. "Het komt doordat er nog steeds spanning in de ondergrond zit door de toenmalige gaswinning. Zo nu en dan wordt die spanning ontladen door breuken in het gasveld; dat is een aardbeving."

Rusland heeft luchtaanvallen uitgevoerd op Oekraïne waarbij meerdere doden en gewonden zijn gevallen.

Zeker vijf mensen werden gedood bij een drone-aanval op een flatgebouw in Kyiv. Vijf anderen zijn daarbij gewond geraakt, meldt de Oekraïense noodhulpdienst op Telegram.

In verschillende delen van Kyiv waren de luchtaanvallen te horen, die om 00.45 uur lokale tijd (23.45 uur Nederlandse tijd) begonnen. Burgemeester Klytsjko spreekt van een "massale aanval" op de hoofdstad. Hij zegt dat 29 inwoners van de stad gewond zijn geraakt. Onder hen zijn twee kinderen van 7 en 10 jaar oud. Negen mensen zijn naar het ziekenhuis gebracht, onder wie een zwangere vrouw.

Berekenende aanval

In Tsjornomorsk in de regio Odesa zijn twee doden gevallen en tien mensen gewond geraakt na een Russische aanval in de buurt van een markt. Onder de gewonden is een kind, meldt de dienst.

Volgens het Oekraïense ministerie van Energie zijn ook energiecentrales geraakt door de aanvallen. Daardoor zitten delen van Kyiv, Odesa en Donetsk zonder stroom.

President Zelensky spreekt op X van een "opzettelijke berekenende aanval die als doel had om maximale schade aan te richten aan mensen en de infrastructuur". Hij zegt dat Rusland ongeveer 430 drones en 18 raketten heeft ingezet.

Meerdere gebouwen in Kyiv zijn door de aanval getroffen en er zijn explosies en branden ontstaan:

Zo brak er brand uit op het dak van een appartementencomplex en viel er puin op een school in het oosten van de hoofdstad. Meerdere gebouwen zitten zonder verwarming, omdat ook delen van het verwarmingsnetwerk zijn geraakt.

Bewoners kregen de oproep om naar de schuilkelders te gaan.

Ook Oekraïne heeft drone-aanvallen uitgevoerd, melden de Russische autoriteiten op Telegram. Daarbij zouden een oliedepot en infrastructuur in de Zwarte Zeehaven Novorossiejsk zijn geraakt. Ook zouden drie appartementencomplexen in de omgeving beschadigd zijn.

Op het laatste moment is de executie van een ter dood veroordeelde man in de Amerikaanse staat Oklahoma niet doorgegaan. Gouverneur Kevin Stitt heeft de 46-jarige Tremane Wood gratie verleend en zijn straf omgezet in levenslang zonder kans op vervroegde vrijlating.

Het besluit werd genomen terwijl Wood in de cel naast de executiekamer zat te wachten op de dodelijke injectie en zijn laatste maaltijd al op had. De Amerikaan zou eigenlijk de doodstraf krijgen voor een steekpartij tijdens een mislukte overval in 2002 waarbij de 19-jarige Ronnie Wipf om het leven kwam.

Het is de tweede keer in bijna zeven jaar tijd dat de Republikeinse gouverneur Stitt gratie verleent. Volgens Stitt krijgt Tremane met levenslang dezelfde straf als zijn broer Zjaiton "voor de moord op een onschuldige jongeman" en houdt de straf "een gewelddadige crimineel voor altijd van straat".

'Ik ben geen monster'

Tremane probeerde in 2002 tevergeefs Wipf te overvallen, samen met zijn broer Zjaiton. Hij heeft altijd ontkend dat hij Wipf heeft gedood. "Ik ben geen monster. Ik ben geen moordenaar en dat ben ik ook nooit geweest", zei hij. Volgens de advocaat van Tremane werd Wipf doodgestoken door Zjaiton.

Familieleden van de overleden Wipf steunden het gratieverzoek. De advocaat van Wood zegt "dankbaar" te zijn voor het besluit van gouverneur Stitt. "Dit besluit respecteert de wensen van de familie van Ronnie Wipf en het overlevende slachtoffer, en we hopen dat het hen enige rust zal brengen."

Dodelijke steekpartij

De mislukte overval en dodelijke steekpartij speelden zich af in de eerste uren van 2002. Ronnie Wipf vierde oud en nieuw met een vriend in een bar in Oklahoma City waar Tremane en zijn broer Zjaiton ook waren.

Tijdens het feest raakten Wipf en zijn vriend aan de praat met twee vrouwen, de ex-vriendin van Tremane en de vriendin van Zjaiton. Wipf en zijn vriend nodigden de vrouwen uit in hun hotel, maar voor vertrek beraamden de gebroeders Wood en de vrouwen een plan voor een overval.

De vrouwen zouden zich voordoen als sekswerkers en geld aan Wipf en zijn vriend vragen. Het tweetal had geen cash op zak en reed daarom naar een geldautomaat.

Tremane en Zjaiton wachtten intussen bij het hotel totdat ze konden toeslaan. Toen Wipf en zijn vriend terug waren stormden de gemaskerde broers met een mes en een pistool de hotelkamer binnen. Er brak een gevecht uit en Wipf werd doodgestoken.

Tremane en zijn broer Zjaiton werden beiden veroordeeld, maar in plaats van de doodstraf kreeg Zjaiton levenslang zonder vrijlating. Hij stierf in 2019 in de gevangenis. De advocaat van Tremane Wood zegt dat Zjaiton voor zijn dood aan meerdere mensen heeft bekend dat hij Wipf heeft gedood.

De VS gaat vier Europese activistengroepen als terroristische organisatie bestempelen, meldt het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in een verklaring. Dat betekent dat Amerikaanse burgers, organisaties en bedrijven de groepen niet mogen steunen. Ook worden tegoeden van de groeperingen in de VS volgende week bevroren.

Een van die groeperingen is het Duitse Antifa Ost, een antifascistische beweging die volgens de VS aanslagen heeft gepleegd op mensen die zij als "fascisten of extreemrechtse activisten beschouwen". De VS verwijst daarbij onder meer naar de rellen in Boedapest in 2023, waar een antifascistische demonstratie tegen een extreemrechtse bijeenkomst uitliep op geweld.

Anarchistisch

Ook een Italiaanse groep en twee Griekse anarchistische groepen worden aangemerkt als buitenlandse terroristische organisatie. Volgens de VS is de Griekse Revolutionary Class Self-Defense verantwoordelijk voor twee aanslagen met zelfgemaakte bommen bij Griekse treinkantoren in 2024 en het Griekse ministerie van Arbeid in 2025.

De Amerikaanse buitenlandminister Rubio zegt dat het bestempelen van die groepen als "terroristisch" passen in de plannen van president Trump om "zelfbenoemde antifascistische netwerken, entiteiten en organisaties te ontwrichten".

Volgens de Amerikaanse regering volgen de groeperingen anarchistische of marxistische ideologieën. Ze gebruiken deze overtuigingen om zowel binnenlandse als buitenlandse gewelddadige aanvallen uit te voeren en te rechtvaardigen, staat in de verklaring.

Internationale protestbeweging

Trump kondigde, naar aanleiding van de dood van de radicaal-rechtse activist Charlie Kirk, al aan dat hij met harde hand linkse "terreurnetwerken" wil aanpakken. Volgens hem is hun retoriek "verantwoordelijk voor het terrorisme dat we vandaag de dag in ons land zien".

Trump ondertekende in september een decreet om Antifa als "binnenlandse terreurorganisatie" te willen bestempelen. De VS kent geen wet om binnenlandse terreurgroepen te verbieden.

'Onbegrijpelijk'

Antifa, een afkorting voor antifascisme, is een internationale protestbeweging die fascisme bestrijdt. Ook in Nederland is de Antifa-beweging actief, maar niet op een georganiseerde manier.

De Tweede Kamer nam onlangs een motie aan om Antifa in Nederland als terroristische organisatie te bestempelen, wat het nodige stof deed opwaaien. Een voormalig AIVD-medewerker noemde de motie "onbegrijpelijk" en benadrukte dat Antifa tegenwoordig veel kleiner is dan in de jaren tachtig.

In navolging van Trump heeft de Hongaarse premier Orbán de Antifa-beweging ook als terroristische organisatie aangemerkt. Hij noemt de beweging een "gewelddadige en criminele organisatie die het op vreedzame mensen in Hongarije heeft gemunt".

In de VS wordt de term Antifa vaak gebruikt als verzamelnaam voor links antifascistisch activisme. Trump heeft de beweging herhaaldelijk verantwoordelijk gesteld voor geweld en onrust. Zo hield hij in zijn eerste termijn Antifa verantwoordelijk voor plunderingen bij protesten tegen politiegeweld na de dood van George Floyd, maar daarvoor gaf hij geen bewijs.

In het Belgische Turnhout is een 41-jarige man aangehouden voor betrokkenheid bij een aanrijding op de A2 bij Eindhoven met een gestolen auto waarbij twee agenten zwaargewond raakten. Een van de twee motoragenten ligt nog steeds in het ziekenhuis, meldt de politie.

De man zonder vaste woon- of verblijfplaats werd rond 17.00 uur door een Belgisch arrestatieteam aangehouden. Rechercheurs uit Nederland waren hier ook bij betrokken. Na de aanhouding is de tijdelijke verblijfplaats van de verdachte doorzocht. Volgens de politie zijn hierbij "enkele goederen" in beslag genomen. Het is niet duidelijk wat voor goederen het zijn.

Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft de Belgische autoriteiten gevraagd de man over te leveren.

Aanrijding

De aanrijding was ruim twee weken geleden op de A2 bij Eindhoven. Agenten kregen een melding binnen dat er een gestolen voertuig met een Duits kenteken reed in Geldrop en zetten de achtervolging in. De bestuurder veroorzaakte hierna een aanrijding waarbij twee politiewagens en twee motoragenten geraakt werden en sloeg daarna op de vlucht.

De politie heeft niet bekendgemaakt hoe de verdachte is opgespoord.

De BBC biedt Donald Trump in een brief excuses aan voor een misleidende montage in een documentaire over de Amerikaanse president. De Britse publieke omroep wil echter geen schadevergoeding betalen. De president had gedreigd met een schadeclaim van een miljard dollar.

De brief aan het Witte Huis is geschreven door BBC-topman Samir Shah. Hij erkent dat onterecht de suggestie is gewekt dat Trump op 6 januari 2021 expliciet aanspoorde tot geweld. Dat gebeurde doordat twee teksten uit dezelfde toespraak achter elkaar waren geplakt terwijl er meer dan vijftig minuten tussen zat.

'Geen grond voor schadeclaim'

"Hoewel de BBC oprecht betreurt hoe de video is gemonteerd, weerspreken we krachtig dat er grond is voor een smaadclaim", aldus de verklaring. Vanwege het schandaal stapten afgelopen weekend de algemeen directeur van de omroep en de hoofdredacteur van de nieuwsafdeling op.

Zondag kreeg de BBC een brief van Trumps advocaten. Er werd een volledige intrekking van de documentaire geëist, een verontschuldiging en een "gepaste compensatie" voor de president.

Brief van Trumps advocaten

Trump heeft openlijk gedreigd met een schadeclaim van 1 miljard dollar, maar die is niet officieel ingediend. De BBC zegt dat ze de documentaire in de huidige vorm niet meer zal uitzenden en dat daar ook geen plannen voor waren.

Op 6 januari 2021 bestormden aanhangers van Trump het Capitool. Hij had de verkiezingen verloren van Joe Biden. Trump beweerde ten onrechte dat er op grote schaal stemfraude was gepleegd. In een toespraak had hij zijn achterban opgeroepen naar het parlementsgebouw te gaan.

'Fight like hell'

"We gaan lopen naar het Capitool en onze heldhaftige senatoren en congresleden toejuichen", zei hij in de toespraak. Ruim vijftig minuten later zei hij: "En we gaan vechten. We fight like hell." In de BBC-documentaire waren de twee fragmenten samengevoegd waardoor het leek alsof Trump zijn aanhang opriep om te gaan vechten bij het Capitool.

De documentaire was gemaakt door de zelfstandige productiemaatschappij October Films voor de BBC.

De lancering van de New Glenn-raket vanaf Cape Canaveral in de VS is geslaagd. De 98 meter hoge raket van Blue Origin, het ruimtebedrijf van Jeff Bezos, heeft twee Marssatellieten bij zich voor een NASA-missie naar de rode planeet.

Zondag werd ook al gepoogd de raket te lanceren, maar de lancering werd toen afgebroken vanwege een bewolkte hemel en een geomagnetische storm.

Op live-beelden van Blue Origin was te zien hoe de raket opsteeg van zijn lanceertoren in een vlammenzee en met enorme dampwolken, vlak nadat de zeven motoren waren ontbrand die meer dan 1270 kilo vloeibare brandstof per seconde verbruiken.

Na eerdere tegenslagen waren de medewerkers van Blue Origin door het dolle tijdens de lancering:

Negen minuten na de lancering koppelde de herbruikbare lanceerraket van de New Glenn zich los om vervolgens terug te vliegen naar de aarde en met succes te landen op een schip in de Atlantische Oceaan. Het was de eerste keer dat dit lukte, bij een testvlucht in januari ging de lanceerraket verloren.

Countdown

De lancering was om 21.55 uur, ruim een uur later dan gepland. De countdown voor de oorspronkelijke lancering werd vlak voor de lancering afgebroken. Waarom is niet duidelijk. Daarna werd het hele lanceringsproces gereset en was er alsnog een lift off.

Het is de eerste keer sinds 2020 dat een NASA-missie vertrekt naar Mars. De twee Marssatellieten aan boord van New Glenn heten Blue en Gold. Het is de bedoeling dat ze 3D-beelden gaan maken van de zonnewind rond Mars. 20 minuten na de lancering werden ze losgekoppeld van New Glenn om te beginnen aan hun 22 maanden durende reis naar Mars.

Wetenschappers willen te weten komen hoe die wind de atmosfeer van de planeet enerzijds van energie voorziet, maar tegelijkertijd ook kapotmaakt.

Op de commissievergadering van de Moerdijkse gemeenteraad over het opheffen van het dorp Moerdijk klonken weinig harde verwijten, maar vooral zachte smeekbedes en loftuitingen over de houding van de bewoners van het dorp.

Het dorp in de gemeente Moerdijk, die veel groter is dan het dorp met die naam, moet verdwijnen vanwege de uitbreiding van het nabijgelegen industriegebied, blijkt uit een voorstel van het college van burgemeester en wethouders.

In de commissievergadering vanavond spraken inwoners en gemeenteraadsleden zich uit over het collegevoorstel.

Zes inwoners maakten gebruik van hun spreekrecht. De meesten van hen wonen niet in het dorp Moerdijk, maar vertegenwoordigen andere plaatsen binnen de gemeente, zoals Fijnaart, het vestingstadje Klundert en Zevenbergschen Hoek. Zij betuigden hun medeleven aan de Moerdijkers, maar vroegen vooral aandacht voor hun eigen woonplaats.

'Wees ruimhartig'

"Ook voor Zevenbergschen Hoek is de impact groot", zei Albert van Loon namens inwoners van Zevenbergschen Hoek. Hij riep de raad op om de leefbaarheid van zijn dorp serieus te nemen en te versterken. "Wees ruimhartig en beknibbel niet, versterk ons dorp nu."

"Laat het niet gaan over spookdorpen", pleitte Pim Meijer, namens Dorpstafel Moerdijk. "Met elke bewoner die vertrekt brokkelt een stukje van de sociale structuur af."

Hij riep de gemeente op niet alleen duidelijkheid te bieden aan de mensen die twijfelen of ze moeten vertrekken, maar ook aan de mensen die juist niet van plan zijn om te vertrekken. "Laat hen niet aan hun lot over, maar geef het college pas een mandaat als er concrete garanties zijn."

Vanuit Klundert klonken zorgen over toenemende geluidsoverlast vanwege de uitbreiding. Dat geldt ook voor inwoners van Noordschans en Tonnekreek.

De gemeenteraad moet het collegevoorstel nog goedkeuren. Daarover zal volgende week gestemd worden. Afgaande op wat de raadsleden in de commissievergadering zeiden over het plan, lijkt het erop dat de meesten voor zullen stemmen.

Wel benadrukken de partijen dat ze dit met pijn in het hart doen en de bewoners goed willen compenseren. Veel politici slikten hun tranen weg tijdens hun betoog.

Goed bestuur

"Konden we maar gewoon 'nee' zeggen", zei VVD'er Jolijn Koevoets. Ze prees de "dappere en nette houding" van de Moerdijkers. Ze zei het verdriet van de inwoners te begrijpen, maar "hoe onwenselijk ook, het voorstel van het college voldoet wel". Ze roept op om de randvoorwaarden zo goed mogelijk te maken voor de bewoners en hen ruimhartiger dan nu wordt voorgesteld te compenseren.

"Het voorstel staat haaks op ons partijprogramma", zei Hadewych de Ridder van Moerdijk Lokaal. Daarin stelt de partij dat de industrie niet verder mag uitbreiden. Ze noemt het voorstel de "minst slechte keuze van slechte keuzes". Ze zegt dat het getuigt van "goed bestuur" om dit besluit te nemen "en niet eindeloos te kibbelen".

Het plan waarover nu wordt gesproken treft alleen het dorp Moerdijk. Bij een andere optie worden meer dorpen geraakt, betoogde ook de lokale PvdA-fractie.

Oppositiepartij wil meer onderzoek

Een ander geluid klonk vanuit oppositiepartij Onafhankelijk Moerdijk. Volgens raadslid Arno Fens heeft zijn partij geen politiek bezwaar, maar een principieel bezwaar.

"We zijn niet tegen ontwikkeling en begrijpen dat energietransitie en ontwikkeling kansen biedt voor onze regio", zei Fens. Hij hamerde erop dat het echter de plicht is van elk bestuursorgaan om eerst alle kennis te verzamelen.

Volgens zijn partij is dat nog niet voldoende gebeurd om een mandaat te kunnen verlenen aan het college. Hij noemde hierbij de gevolgen voor de luchtkwaliteit, stikstof, natuur en gezondheid.

"We pleiten niet voor vertraging of tegenhouden", benadrukte Fens. Pas na onderzoek kan het voorstel worden goedgekeurd. "Dan pas kunnen we trots zeggen dat we niet alleen juridisch juist, maar ook moreel juist hebben gehandeld."

Reactie wethouder

"Wat een bewogen week", vatte wethouder Dingemans (VVD) de gebeurtenissen van de afgelopen dagen samen. Hij zei te begrijpen dat het voor de partijen voelt als een "duivels dilemma".

Ook zei hij dat het college de volledige verantwoordelijkheid op zich wil nemen om ervoor te zorgen dat de Moerdijkers op korte termijn een leefbaar dorp overeind kunnen houden en op de langere termijn perspectief hebben voor hun toekomst.

In Estland is een optreden van de Amerikaanse nu-metalband Limp Bizkit afgelast. De organisator heeft geen reden gegeven, maar het besluit lijkt te zijn genomen vanwege oude pro-Russische uitlatingen van frontman Fred Durst.

Kort na de aankondiging van het concert op 31 mei volgend jaar sprak minister van Buitenlandse Zaken Margus Tsahkna er schande van. "Degenen die Ruslands agressie en invasie van een buurland goedpraten, zijn niet welkom in Estland. Er is geen plek voor hen op Estse podia en zij zouden hier geen geld mogen verdienen", zei hij vorige week in een verklaring.

Hoewel Estland geen buurland is van Oekraïne, geldt het Baltische land als een van de meest uitgesproken bondgenoten van Kyiv in Europa. Ook het ministerie van Cultuur noemde het concert van Limp Bizkit onacceptabel en had erover contact opgenomen met de organisator, schrijft publieke omroep ERR.

Organisator Baltic Live Agency spreekt vandaag van "omstandigheden waar de organisator geen controle over heeft". De band, die tientallen miljoenen albums verkocht rond de millenniumwisseling, heeft niet op de ophef in Estland gereageerd.

Krim=Rusland-vlag

In 2014 bezette en annexeerde Rusland het Oekraïense schiereiland de Krim. Volgens de Estse omroep ERR stond Durst kort daarna op een podium met een vlag waarop "Krim=Rusland" in het Russisch stond.

Russische media meldden in 2015 dat de Amerikaanse rapper en zanger Poetin een "aardige kerel met duidelijke morele principes" had genoemd. "Ik denk dat ik een vriend van president Poetin kan zijn", citeerde krant Izvestia uit een briefwisseling die Durst had met de door Rusland geïnstalleerde leider van de Krim: Sergej Aksjonov.

Russische ex-vrouw

Aksjonov had Durst en andere internationale beroemdheden uitgenodigd om naar de Krim te komen. Het bezette Oekraïense gebied werd aangeprezen als een toekomstig Beverly Hills van Rusland. De Amerikaanse muzikant had hier wel oren naar, afgaand op zijn citaten in Russische media.

Durst wilde wel een huis op het schiereiland. Ook sprak hij de wens uit om een Russisch paspoort te krijgen. Op de Krim wilde hij graag films en tv-series opnemen. Daarbij speelt waarschijnlijk een rol dat zijn toenmalige vrouw Russisch is en geboren was op de Krim.

Vanwege zijn pro-Russische uitspraken had Oekraïne de zanger destijds voor vijf jaar de toegang tot het land ontzegd.

Er komt met oud en nieuw toch een grote vuurwerkshow bij de Erasmusbrug in Rotterdam. De gemeenteraad heeft vanavond alsnog besloten om mee te betalen aan het jaarlijkse spektakel.

Dat de show toch doorgaat is "heel verstandig", reageert Jasper Scholte van de organisatie van de vuurwerkshow bij Rijnmond. "Het is mooi dat de gemeenteraad toch zijn best heeft gedaan om het evenement overeind te houden. Daar ben ik dolblij om."

Vorige week vrijdag nog werd gemeld dat het Nationale Vuurwerk op de Erasmusbrug niet door kon gaan. De gemeentelijke bijdrage was stopgezet en een inzamelingactie die mede door de Rotterdamse VVD was opgezet, leverde te weinig geld op om het evenement te betalen.

Maar de VVD liet het er niet bij zitten. Bij de behandeling van de begroting voor volgend jaar maakte VVD-raadslid Dieke van Groningen vanmiddag bekend dat de inzamelingactie alsnog 100.000 euro heeft opgeleverd. Meteen daarna diende ze een motie in waarin ze het college van Burgemeester en Wethouders opdroeg om het vuurwerk alsnog mogelijk te maken en "uit een aantal potjes deze gelden te onttrekken".

Onder de motie stonden de handtekeningen van alle partijen in de Rotterdamse gemeenteraad, behalve die van de Partij voor de Dieren. Die partij is principieel tegen vuurwerk.

Bewogen onderwerp

In haar antwoord op de motie hield wethouder Chantal Zeegers (D66) de spanning er nog even in. "Het Nationale Vuurwerk is een bewogen onderwerp", zei ze. "We hebben in het college gemerkt dat vanuit de samenleving en de raad ons is aangespoord om tot een oplossing te komen. Wij zijn daar niet ongevoelig voor. Het is belangrijk voor de stad en ook de verbinding in de raad: u vraagt ons om er toch naar te kijken. Daarom hebben we met het college besloten om de motie te omarmen."

De gemeente betaalt dus alsnog mee. En dat besluit komt maar net op tijd. De Spaanse fabrikant van het vuurwerk had vorige week al willen beginnen met de productie, maar verschoof de deadline op verzoek van de organisatie met een week.

Op de kade

Jasper Scholte van de organisatie gaat nu met een gerust hart aan de gang. "We waren heel verbaasd dat het werd wegbezuinigd, al helemaal in het zicht van een algeheel vuurwerkverbod. Dit is het beste voor Rotterdam, ook wat betreft overlast in de rest van de stad", stelt hij. "Daarnaast verbroedert het vuurwerk. Alle Rotterdammers staan op de kade. Het is een leuke manier om Rotterdam in het zonnetje te zetten in de wintermaanden."

Charlotte Van den Broeck heeft de Boekenbon Literatuurprijs 2025 gewonnen met haar boek Een vlam Tasmaanse tijgers. Dat werd bekendgemaakt bij de uitreiking in Den Haag.

Het boek van de Vlaamse schrijfster gaat over de uitgestorven Tasmaanse tijger. Volgens de jury is het "een absolute aanwinst voor het genre van de zoekende en onderzoekende non-fictie".

Van den Broeck wordt door de jury bestempeld als een kundig schrijfster van non-fictie, "die tegelijkertijd resoneert met de dichter die ze is". Voor het schrijven deed de Vlaamse veelvuldig onderzoek. Ze dook in archieven en bezocht musea, dierentuinen, natuurgebieden en laboratoria.

Aan de Boekenbon Literatuurprijs is een geldbedrag van 50.000 euro verbonden.

Gebied 19

De Boekenbon Literatuurprijs, die in 1986 begon als de AKO Literatuurprijs, is er voor het beste Nederlandstalige boek van het jaar. Zowel literaire fictie als non-fictie maakt kans op de prijs. Recensenten, leerkrachten en boekverkopers uit Nederland en Vlaanderen vormen de jury. Voormalig staatssecretaris Cultuur en Media Gunay Uslu was dit jaar voorzitter.

Vorig jaar won Esther Gerritsen met haar roman Gebied 19 de prijs. De jury noemde het boek "een fraai staaltje sciencefiction in de polder."

De toestroom van pakketten van buiten de Europese Unie, met name uit China, moet worden teruggedrongen. Dat vinden de EU-ministers van Financiën. Daarom voeren zij versneld douanerechten in op kleine pakketten.

Dit betekent dat producten van buiten de EU tot 17 procent duurder worden. Nu zijn goederen met een waarde van minder dan 150 euro nog vrijgesteld van invoerrechten. Maar dit leidt tot oneerlijke concurrentie voor Europese verkopers en veroorzaakt milieuproblemen, zo vinden de EU-ministers.

In 2024 kwam 91 procent van alle bestellingen van buiten de EU met een waarde van minder dan 150 euro uit China, volgens de EU. "In Nederland komen miljoenen en miljoenen pakketjes binnen. Die kunnen we niet allemaal controleren. Daar zit ook, we moeten ook eerlijk zijn, troep tussen. We moeten daar met elkaar grip op gaan krijgen", zegt demissionair minister van Financiën, Eelco Heinen.

Ook moet de maatregel voorkomen dat producten die onveilig zijn en niet aan Europese richtlijnen voldoen, bij de grens onderschept moeten worden. Eerder sloegen Nederlandse toezichthouders al alarm omdat het 'onmogelijk' is geworden alle pakketjes te controleren. Zo wordt de markt overspoeld met gevaarlijke, giftige en niet-duurzame producten.

Het geld dat de belasting op de pakketten oplevert, moet de douane versterken. "Om zo al die pakketjes te controleren", zegt Heinen. Geschat wordt dat meer dan 65 procent van de kleine pakketten die de EU binnenkomen ondergewaardeerd worden om zo belasting te ontwijken.

Deze maatregel zou in eerste instantie in 2028 in werking treden, maar wordt versneld ingevoerd. De regel gaat twee jaar eerder in dan oorspronkelijk gepland: in 2026.

Een 14-jarige jongen is gisteravond in een kelderbox in Amsterdam-Zuidoost door drie leeftijdsgenoten mishandeld, bedreigd en beroofd.

De politie kon de drie verdachten vandaag oppakken, meldt AT5.

De jongen kwam tussen 22.00 en 22.30 uur gisteren een bekende tegen op station Duivendrecht. Hij werd daarbij bedreigd en gedwongen mee te gaan naar een kelderbox van de flat Hakfort.

Daar verschenen nog twee jongens. Volgens de politie is het slachtoffer geslagen, bedreigd met een mes en een vuurwapen, vernederd en beroofd van zijn kleding en telefoon. Daarna liet het trio de jongen gaan.

Gewond en naakt

Na een telefoontje van iemand die hem had gezien troffen politieagenten de jongen even later gewond en naakt aan in een bosschage bij de flat.

Over de ernst van zijn verwondingen is verder niets bekendgemaakt.

Na onderzoek kon de politie de drie verdachten vandaag aanhouden. Het gaat om twee Amsterdamse jongens van 15 en 16 jaar oud en een jongen van 14 uit Leidschendam.