NOS Nieuws - Algemeen

De Europese Commissie wil een heffing invoeren op graan en graanproducten uit Rusland en zijn bondgenoot Belarus. Het is vooral een symbolische maatregel, want die import stelt weinig voor. Het gaat om hooguit 1 procent van de Europese markt, zo'n 4 miljoen ton, maar dat is nog altijd goed voor zo'n 1,3 miljard euro.

Omdat de graanimport uit Rusland en Belarus de laatste tijd toeneemt, is de commissie bang voor destabilisering van de Europese markt. Ook wil de commissie de Russische oorlogskas niet spekken en voorkomen dat Rusland graan dat in Oekraïne is verbouwd, ten onrechte hier verkoopt als Russisch graan.

De heffing komt neer op 95 euro per ton graan, en 50 procent van de kostprijs voor graanproducten. Het voorstel moet nog worden goedgekeurd door de lidstaten van de Europese Unie, maar daarvoor volstaat een ruime meerderheid en is unanimiteit niet nodig. De meeste landen hebben al laten blijken dat ze de maatregel zullen steunen.

Geen sancties

Op dit moment kunnen Rusland en Belarus nog zonder heffingen graan, tarwe en maïs invoeren. Het Westen heeft ook geen sancties ingesteld tegen voedingsmiddelen uit Rusland.

De heffing op graan zal geen gevolgen hebben voor de prijs van brood en andere graanproducten, omdat het naar verhouding maar om zo'n kleine hoeveelheid gaat. Het Kremlin zegt in een reactie op de aangekondigde maatregel dat Rusland zijn graan nog naar genoeg andere landen kan exporteren.

Russisch graan dat via de EU naar andere landen wordt doorgevoerd, bijvoorbeeld via de haven van Rotterdam, blijft vrijgesteld van de heffing.

Het aantal gevallen van tuberculose (tbc) in Nederland is vorig jaar toegenomen. Dat meldt het RIVM. Bij 710 mensen werd de ziekte vastgesteld, 12 procent meer dan in 2022. Toen waren er 634 gevallen.

Het RIVM zegt dat tuberculose zich weer makkelijker kan verspreiden na de coronapandemie. Ook steeg het aantal diagnoses door de verplichte screening die mensen uit landen waar tbc veel voorkomt moeten ondergaan bij binnenkomst in Nederland.

Het aantal tbc-gevallen is wel lager dan voor de coronapandemie. Tussen 2017 en 2019, het laatste jaar voor corona, waren het er elk jaar tussen de 750 en 800.

Circa 80 procent van de tbc-patiënten in Nederland vorig jaar was afkomstig uit het buitenland. De meeste mensen kwamen uit Eritrea (89), gevolgd door Somalië (60) en Marokko (37).

De besmettelijkste vorm, open tuberculose, kwam vorig jaar 213 keer voor. De ziekte is meestal goed te behandelen met antibiotica. Ook bestaat er een vaccin tegen de mogelijk ernstige gevolgen van tuberculose, al biedt die vaccinatie geen volledige bescherming.

Infectie

De ziekte tuberculose wordt veroorzaakt door een bacterie en treedt meestal op in de longen. Door vroege opsporing van de infectie kunnen mensen worden behandeld worden voordat ze daadwerkelijk tbc oplopen.

Vorig jaar kregen 1419 mensen te maken met de infectie. Hiervan werd 42 procent opgespoord door screening van mensen uit landen waar tuberculose veel voorkomt. 29 procent van de mensen werd gevonden door bron- en contactonderzoek rondom een patiënt met tuberculose.

Tbc wordt overdragen door hoesten en niezen. Mensen die te maken krijgen met tuberculose, een ziekte die ook wel tering wordt genoemd, kampen met bijvoorbeeld gewichtsverlies, nachtzweten, vermoeidheid en hoesten. Zonder de juiste behandeling kan de ziekte dodelijk zijn.

Na een daling vorig jaar, drijft de onrust in de wereld de brandstofprijzen inmiddels weer flink op. Met 2,20 euro ligt de gemiddelde landelijke adviesprijs voor een liter benzine op de hoogste prijs in vijf maanden, zo blijkt uit cijfers van UnitedConsumers. Ook diesel is met een literprijs van 1,968 euro flink duurder geworden.

Aan de prijsstijgingen komt voorlopig geen einde, zegt UnitedConsumers-brandstofexpert Paul van Selms in het NOS Radio 1 Journaal. Hij verwijst naar de aanhoudende conflicten in het Midden-Oosten en langdurig onderhoud van raffinaderijen in de Verenigde Staten.

Overal in Europa stijgen de prijzen, ziet Van Selms. "Goedkoop tanken over de grens loont nu ook steeds minder. Zelfs elektrisch rijden wordt door de hoge energieprijzen en afbouw van subsidies steeds duurder. Je kunt alleen proberen zo goedkoop mogelijk te rijden."

Onrust

Volgens de Financial Times heeft de VS zorgen over het bestoken van Russische olieraffinaderijen en opslagtanks door Oekraïne. De Amerikanen zouden vrezen dat vergeldingsmaatregelen, zoals het afsluiten van pijpleidingen, de brandstofprijzen alleen maar verder zullen opjagen. Vannacht voerde Rusland al een grootscheepse aanval uit op de Oekraïense energiecentrales.

Mede gezien de aanhoudende conflicten voorziet Van Selms dus voorlopig geen lagere prijs aan de pomp. "Ik denk dat de olieprijs eerder omhoog dan omlaag gaat. Tot 2,5 jaar geleden kwamen de benzineprijzen niet boven de 2 euro per liter uit. Nu staat de adviesprijs van benzine al geruime tijd hoger."

Het eeuwenoude wapenschild van de provincie Groningen dat eind vorig jaar kapotviel, is weer in ere hersteld. Het schild uit 1687 viel nadat het touwtje waarmee het aan de muur hing in de statenzaal van het Provinciehuis het had begeven .

Zeker tien stukken braken af door de val. Aan restaurateur Tico Top de taak om het schild te repareren. Hij vond het een mooie klus: "Bloed, zweet en tranen kan je niet zeggen, maar er is natuurlijk wel wat aan gebeurd. Het zag er ook verschrikkelijk uit", zegt hij tegen RTV Noord.

"We hebben het schild op het provinciehuis op tafel gelegd om vervolgens te kijken welke stukken er nog allemaal waren", aldus houtsnijkunstenaar Top. De stukken die ontbraken, heeft hij opnieuw gemaakt, uit nieuw hout.

Franse Revolutie

Het schild viel vlak voor kerst tijdens een rondleiding. Niemand raakte gewond. Enkele seconden daarvoor liep provincieambtenaar Ko Niestijl er nog onderdoor.

Niestijl is blij dat het wapen weer terug is. Sinds het einde van de Franse Revolutie, meer dan twee eeuwen geleden, had er nooit meer een schild in de zaal ontbroken.

Het wapenschild boven de linkerdeur was van de muur gevallen:

Niestijl is er niet bang voor dat het schild nog eens naar beneden komt. "Het is weer als vanouds. Het is goed opgehangen, netjes hersteld. Ik kijk niet extra naar boven."

Verzekeraar Reaal gaat klanten die ooit een zogeheten woekerpolis bij het bedrijf of een van zijn voorgangers hebben gekocht compenseren. Daarvoor wordt 70 miljoen euro uitgetrokken.

Reaal heeft een overeenkomst afgesloten met een aantal belangenorganisaties, zoals de Consumentenbond, ConsumentenClaim, Stichting Woekerpolisproces, Vereniging Woekerpolis.nl en Wakkerpolis. Deze organisaties staken nu hun juridische procedure tegen Reaal.

Consumenten die bij de claimorganisaties zijn aangesloten, kunnen een vergoeding tegemoet zien van minimaal enkele honderden euro's per polis. In een enkel geval kan het bedrag oplopen tot meer dan 10.000 euro.

De komende maanden wordt de praktische uitvoering van de regeling verder uitgewerkt. Daarna ontvangen de deelnemers bericht over wat de regeling voor hen persoonlijk betekent. De overeenkomst met Reaal is definitief als minimaal 90 procent van de deelnemers instemt.

Schrijnende gevallen

De compensatie geldt alleen voor gedupeerden die zich hebben aangemeld bij een van de belangenorganisaties. Wel reserveert de verzekeraar, buiten de regeling om, nog eens 25 miljoen euro voor zogeheten schrijnende gevallen en voor mensen die niet zijn aangesloten bij een van de belangenorganisaties en niet eerder compensatie hebben ontvangen.

Woekerpolissen zijn verzekeringspolissen waarbij met de ingelegde premies wordt belegd. Ze werden verkocht vanaf begin jaren 90 tot 2008. Klanten werden gelokt met hoge mogelijke rendementen. Wat de verzekeraars meestal niet of niet duidelijk vertelden, was dat ze (hoge) kosten op de te beleggen premie inhielden, waardoor het rendement bij lange na niet werd gehaald.

De belangenorganisaties strijden al jaren voor compensatie hiervoor. Eerder bereikten ze schikkingen met Allianz, ASR, NN en Achmea. Met verzekeraar De Goudse zijn gesprekken volgens de Consumentenbond in een afrondende fase.

Rusland heeft vannacht een grootscheepse aanval uitgevoerd op de Oekraïense energiesector. Volgens Oekraïne is het de grootste aanval op de sector in maanden en zijn ruim zestig drones en bijna negentig raketten afgevuurd. Die waren gericht op energiecentrales, een dam bij een waterkrachtcentrale en woningen.

Het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat bij de aanvallen twee mensen zijn omgekomen en veertien anderen gewond zijn geraakt. Er zijn drie vermisten. Op meerdere plekken is de elektriciteit uitgevallen en er is schade in onder meer Charkiv, Zaporizja en de havenstad Odesa. Meer dan een miljoen mensen zitten zonder stroom.

Op beelden is te zien dat veel schade is toegebracht aan appartementencomplexen in Zaporizja en in Chmelnytsky, een stad in het westen van Oekraïne. In die regio zouden ook de twee doden zijn gevallen.

Dit zijn beelden uit die steden:

Ook de stroomtoevoer naar de kerncentrale bij Zaporizja, die sinds het begin van de oorlog in handen is van de Russen, is getroffen. Er is meteen een noodvoorziening aangelegd, volgens Rusland is de hoofdleiding alweer hersteld. De veiligheid van de centrale, de grootste in Europa, zou niet in het geding zijn. De reactoren van de centrale zijn allang uitgeschakeld, maar vanwege de koeling is er toch stroom nodig.

De luchtmacht van Oekraïne claimt dat meer dan 90 van de ongeveer 150 raketten en drones zijn neergehaald. In grote delen van het land is het luchtalarm afgegaan, ook in gebieden ver van het front zoals de westelijk gelegen stad Lviv.

Dam aangevallen

De dam die is bestookt, ook in de buurt van Zaporizja, is de grootste in het land. Er zou geen gevaar zijn voor een breuk. Als de dam breekt, komt niet alleen de stroomvoorziening van de kerncentrale in gevaar, maar is er ook een risico op zware overstromingen.

"Het doel [van Rusland] is niet alleen om schade toe te brengen, maar ze proberen net als vorig jaar op grote schaal het energienetwerk plat te leggen", schrijft minister Haloesjenko van Energie op Facebook.

President Zelensky grijpt de nachtelijke aanval aan om zijn bondgenoten opnieuw te vragen om de levering van Patriot-luchtverdedigingssystemen.

Een nacht eerder bestookte Rusland de Oekraïense hoofdstad Kyiv met tientallen kruisraketten en twee langeafstandsraketten. Twee mensen zijn in het ziekenhuis opgenomen, acht inwoners raakten lichtgewond. Tachtig mensen werden geëvacueerd. In Kyiv is de luchtverdediging beter dan in andere delen van Oekraïne, waardoor Russische aanvallen in de hoofdstad vaak minder schade veroorzaken.

In Tubbergen is gisteren een Blauwe Tegel gelegd vanwege de succesvolle samenwerking tussen politie, boswachters, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en de provincie in het oprollen van een stropersbende in Twente.

Zo'n tegel staat symbool voor waardering van de samenwerking tussen de politie en partners. In Nederland liggen inmiddels acht Blauwe Tegels.

De partijen werkten de afgelopen jaren samen en vonden op verschillende locaties in Twente illegaal gevangen vogels, netten, cash en vuurwapens.

"Alle kennis en kunde werd gebundeld. Groene boa's en jachtopzichters hebben veel kennis van het natuurgebied, vogels en stroperij. De NVWA weet veel over het ringen van vogels en de handel in dieren. De politie is er voor de inbeslagnames, vorderingen, kennis op het gebied van wapens en munitie", zegt Schreurs.

In november 2022 werd in het Twentse buitengebied 100 meter aan mistnetten (dunne vangnetten) gevonden. Tijdens het daaropvolgende onderzoek werden vorige maand op verschillende locaties 96 levende (lok)vogels, meer mistnetten, 40.000 euro aan cash en vuurwapens gevonden.

In maart vorig jaar werden op drie andere locaties in Twente nog eens 44 vogels en verschillende vangmiddelen in beslag genomen.

Stress

Volgens de politie en de andere partijen veroorzaakt de illegale vogelvangst dierenleed. "Veel vogels gaan al dood door de stress wanneer ze in het net zitten. Om van een wilde vogel een legale vogel te maken, moet je het dier ringen. Dat gebeurt normaal als ze net uit het ei zijn gekropen. Dat gaat moeilijk als de vogels groter zijn. Daardoor breken de pootjes vaak en sterven de vogels alsnog", zegt politieagent Maaike Schreurs tegen RTV Oost.

De vogels worden illegaal verhandeld uit winstbejag. "Ze doen het alleen voor het geld, want een putter levert ongeveer 90 euro op in de illegale verkoop", zegt Schreurs.

Volgens buitengewoon opsporingsambtenaar Rick Staudt is het stropen ook slecht voor de biodiversiteit. "Er is een enorm verlies aan diersoorten en de mens heeft daar grote invloed op."

De Colombiaanse regering hoopt in april te beginnen met het naar boven halen van het eeuwenoude scheepswrak San José. Het schip werd in 1708 voor de kust van het schiereiland Baru, ten zuiden van Cartagena, tot zinken gebracht.

Aan boord van het Spaanse galjoen ligt een lading goud, juwelen, kanonnen en serviesgoed met een geschatte waarde van 17 miljard euro. De Colombiaanse regering wil de inhoud van het wrak tentoonstellen in een museum.

Het Zuid-Amerikaanse land maakt al langer haast met het veiligstellen van het scheepswrak, dat in 2015 door de Colombiaanse marine werd ontdekt. Omdat ook Spanje, Bolivia en een Amerikaans bergingsbedrijf vinden dat ze aanspraak maken op de schatten, heeft president Petro een prioriteit gemaakt van de berging.

Heilige graal

Het wrak van de San José wordt, gezien de waarde van de lading, ook wel de heilige graal van de scheepvaartarcheologie genoemd. In de buurt van het wrak van de San José vond de Colombiaanse marine bij een expeditie met onderwaterrobots in 2022 twee andere historische scheepswrakken. Mogelijk liggen op de Caribische zeebodem meer niet-ontdekte wrakken.

De San José was het vlaggenschip van een Spaanse vloot die in 1708 met drie marine- en veertien koopvaardijschepen van Panama naar Cartagena voer. In Europa woedde oorlog en de Britten wilden voorkomen dat Spaanse schepen de oceaan overstaken om met goud en zilver de Spaanse oorlogsvoering te financieren.

Op 8 juni kwam het tot een confrontatie bij het schiereiland Barú. Door het gevecht ontplofte de kruitkamer van de San José. Slechts elf van de 600 bemanningsleden werden gered.

Al decennia is Colombia in een juridische strijd verwikkeld om de rechten van het 300 jaar oude schip.

Het Amerikaanse bergingsbedrijf Sea Search Armada (SSA) claimde het wrak al in de jaren 80 te hebben gelokaliseerd en de coördinaten, in ruil voor de helft van de waarde van de lading, aan Colombia te hebben gegeven. Volgens Colombia was de uiteindelijke vondst, in 2015, op een andere locatie, maar de Amerikanen stellen dat het om dezelfde plek gaat. In 2011 oordeelde een Amerikaanse rechter dat het wrak eigendom is van Colombia.

Tegelijkertijd beweert ook Spanje dat het recht heeft op het veertig meter lange wrak. In 1708 voer het schip immers onder de Spaanse vlag. En ook Bolivia hoopt aanspraak te maken op de inhoud, omdat de rijkdommen uit dat land zouden zijn gestolen.

'Schatkist'

Na jaren van voorbereiding worden de schatten mogelijk vanaf april naar boven gehaald. "Er bestaat een hardnekkige opvatting dat het galjoen een schatkamer is. We willen de bladzijde daarin omslaan", zegt Alhena Caicedo, directeur van het Colombiaanse Instituut voor Antropologie en Geschiedenis. "Wij denken niet aan schatten. We denken erover na hoe we toegang kunnen krijgen tot deze historische en archeologische voorwerpen."

De Colombiaanse regering trekt zeker 7,3 miljoen dollar uit om het wrak te bergen. Voor de schatten naar boven worden gehaald, wordt het scheepswrak door de Colombiaanse marine met onderwaterrobots gedetailleerd in kaart gebracht.

De exacte locatie van de San José, die op zo'n 600 meter diepte ligt en daardoor voor duikers onbereikbaar is, blijft een staatsgeheim.

Een onderwaterrobot maakte in 2022 video-opnamen van de lading van de San José:

Een rigoureuze stop op de instroom van internationale studenten in Limburg kost duizenden banen en heeft grote gevolgen voor de Limburgse economie. Daarvoor waarschuwen Limburgse onderwijsinstellingen uit het mbo, hbo en wetenschappelijk onderwijs. Vanmiddag sturen ze een manifest naar onder anderen demissionair minister Dijkgraaf van Onderwijs en de formerende partijen.

De maatregelen om het aantal buitenlandse studenten in Nederland te verminderen zijn slecht gevallen in Limburg. De onderwijsinstellingen daar vrezen voor het voortbestaan van universiteiten en hogescholen als ze hun studies voornamelijk in het Nederlands moeten aanbieden.

Ze vinden dat ze ten onrechte over een kam worden geschoren met hun collega-instellingen in de Randstad. Daar is sprake van overvolle collegezalen en een groeiend tekort aan kamers voor studenten. "In Limburg hebben we die problemen niet", zegt André Postema van de Zuyd Hogeschool namens alle Limburgse onderwijsinstellingen in het NOS Radio 1 Journaal.

Krimpregio's

Als de bacheloropleidingen allemaal in het Nederlands gegeven moeten worden, zou dat zo veel minder studenten trekken dat sommige opleidingen niet meer gegeven kunnen worden, is de vrees. Dat kan leiden tot sluiting van instellingen, met als gevolg dat de krimpregio's in Limburg nog minder mensen van buiten trekken.

De instellingen wijzen erop dat vanwege de ligging het buitenland voor Limburg veel belangrijker is dan voor instellingen in andere delen van het land.

De vrees dat veel internationale studenten na hun studie weer vertrekken, herkennen ze in Limburg niet. Postema wijst erop dat op zijn Zuyd Hogeschool 90 procent van de afgestudeerde buitenlanders in Nederland blijft werken, 65 procent zelfs in de directe regio.

Buitenlandse studenten nodig

"Die studenten zijn niet het probleem, maar echt de oplossing hier in Limburg. We zijn demografische krimpgebieden hier, er worden nog minder kinderen geboren dan in de rest van Nederland. We hebben die buitenlandse studenten nodig om hier de boel aan de praat te houden."

Vorige maand werd bekend dat de gezamenlijke Nederlandse universiteiten maatregelen treffen om de instroom van buitenlandse studenten te verminderen. Een op de drie studenten die aan een bacheloropleiding beginnen is op dit moment afkomstig uit het buitenland. 30 procent van de bacheloropleidingen is in het Engels. Dat percentage moet omlaag, vinden de onderwijsinstellingen.

Ook de Universiteit Maastricht onderkent dat probleem, maar benadrukt daarnaast zijn eigen internationale karakter. Samen met de andere instellingen in Limburg pleit de universiteit voor een regionale aanpak van de problemen. "Stop met het bekijken van de regio door een Haagse bril."

De VS heeft Oekraïne gewaarschuwd om te stoppen met het bestoken van Russische olieraffinaderijen en opslagtanks, meldt de Financial Times op basis van anonieme Amerikaanse bronnen.

De Amerikanen zijn volgens de krant bang voor stijgende brandstofprijzen en ze denken dat Rusland vergeldingsmaatregelen zal nemen, zoals het afsluiten van pijpleidingen die ook voor het Westen van belang zijn.

Oekraïne heeft de laatste weken de luchtaanvallen met drones op Russische doelen opgevoerd. Sinds het begin van de oorlog in 2022 zijn volgens Oekraïense militaire bronnen zeker twaalf keer Russische raffinaderijen, opslagtanks en terminals onder vuur genomen. Ten minste negen van die aanvallen waren dit jaar. Sommige doelen lagen ver in Rusland, op honderden kilometers van de grens met Oekraïne.

Vorige week waren er twee grote aanvallen, waarbij in totaal zeven Russische doelen met drones onder vuur werden genomen. De drones die Oekraïne gebruikt, hebben een steeds groter bereik gekregen, tot ruim 1000 kilometer, en ze kunnen steeds meer schade aanrichten.

Hogere prijzen aan de pomp

Rusland is een van de grootste energie-exporteurs ter wereld. De olieprijzen zijn sinds begin dit jaar wereldwijd met zo'n 15 procent gestegen. Op de achtergrond bij de Amerikaanse zorgen zou meespelen dat het in de VS een verkiezingsjaar is en dat president Biden, die in november herkozen wil worden, niet zit te wachten op hogere prijzen aan de pomp.

Oekraïne doet vrijwel nooit uitspraken over militaire operaties en wil het bericht tegenover de Financial Times ook niet bevestigen. Behalve olieraffinaderijen heeft het land ook Russische havens en marineschepen aangevallen, en de brug die Rusland verbindt met het illegaal geannexeerde schiereiland de Krim.

De politie in Amsterdam heeft een 30-jarige man uit Zwolle opgepakt die wordt verdacht van het bedreigen van Marktplaats. Vanwege die bedreiging werd gisteren in Amsterdam het pand ontruimd waarin Marktplaats, het Financieele Dagblad en BNR Nieuwsradio zijn gevestigd.

De politie meldt dat Marktplaats aangifte had gedaan van "een online bedreiging". Na onderzoek is de verdachte gisteravond in zijn woonplaats aangehouden. Hij zit vast en wordt verhoord door de politie. Over de aard van de bedreiging doet de politie vooralsnog geen mededelingen.

De verdachte had bedreigingen geuit bij de klantenservice van Marktplaats. Naar aanleiding van het dreigement werd "uit veiligheidsoverwegingen" het pand ontruimd, zei een woordvoerder van Marktplaats gisteren. De ontruiming was niet gedaan op last van de politie.

Vuurwapengevaarlijk

Nieuwszender BNR schrijft dat de Marktplaats-klant gedreigd zou hebben om naar het kantoor van het bedrijf te komen en daar rond te schieten. Daarop meldde Marktplaats bij het FD en BNR dat de verdachte bekendstaat bij de politie als vuurwapengevaarlijk.

Alle bedrijven in het pand besloten daarop de medewerkers naar huis te sturen. De uitzendingen van BNR werden na een korte muziekonderbreking hervat op een andere locatie in Amsterdam. Vanochtend wordt weer uitgezonden vanuit de normale studio, meldt BNR.

Overvolle gevangenissen, een tekort aan voedsel en water en toegenomen geweld tegen gedetineerden. Het zijn signalen die mensenrechtenorganisaties krijgen over Palestijnen die vastzitten in Israëlische gevangenissen. Na 7 oktober, de dag dat terreurorganisatie Hamas Israël aanviel, zouden de omstandigheden voor Palestijnse gevangenen erg zijn verslechterd.

Na 7 oktober voerde Israël het aantal arrestaties van Palestijnen flink op. Iedereen die ervan verdacht werd Hamas te steunen of mogelijk een dreiging vormde, werd door het Israëlische leger opgepakt. Maar volgens mensenrechtenorganisaties nam Israël dat heel ruim. Met als gevolg dat het aantal Palestijnse gevangenen na 7 oktober verdubbelde naar zo'n 9000 in maart. De gevangenissen zitten daardoor nu overvol.

En volgens Palestijnen en mensenrechtenorganisaties bleef het dus niet bij overbevolking van gevangenissen. Ook de omstandigheden zouden erg verslechterd zijn. Want sinds die dag is het contact met de buitenwereld afgesloten: bezoek en telefoontjes zijn niet meer toegestaan. En er zou fors meer geweld worden gebruikt tegen de Palestijnse gevangenen. Dat schijven verschillende mensenrechtenorganisaties in een gezamenlijke brief aan de speciale VN-rapporteur op het gebied van marteling.

In de brief stellen ze dat ook zeker zeven Palestijnen uit de Westelijke Jordaanoever de afgelopen maanden zijn omgekomen in Israëlische detentie. Deze maand werd ook duidelijk dat 27 Palestijnen uit Gaza de Israëlische detentie niet overleefd hebben. Het Israëlische leger heeft gezegd de zaak te onderzoeken.

Hard aanpakken

Een woordvoerder van de Israëlische gevangenissen ontkent dat de omstandigheden zijn verslechterd na 7 oktober en zegt dat de gedetineerden alles krijgen waar ze recht op hebben. Over de claims van de mensenrechtenorganisatie zegt de woordvoerder tegen de NOS: "De gedetineerden worden vastgehouden en behandeld volgens de wet. We zijn niet op de hoogte van deze claims en voor zover wij weten is hier geen sprake van."

Toch maakt de verantwoordelijk minister, de ultrarechtse Itamar Ben Gvir, er geen geheim van dat hij de Palestijnse gedetineerden hard wil aanpakken. Zo zei hij in een filmpje over de gedetineerden dat hij postte op zijn Instagram: "Terroristen horen in het graf. En als ze niet in het graf liggen, dan moeten ze op zijn minst geen makkelijke omstandigheden hebben."

Gevangenissen overvol

Ook het feit dat de gevangenissen overvol zijn is geen geheim. Eind oktober keurde de regering een plan goed om overbevolking van gevangenissen voorlopig toe te laten om de vele Palestijnen die werden opgepakt kwijt te kunnen. En er worden nog veel meer mensen verwacht. Premier Netanyahu kondigde begin deze maand aan dat gevangenissen zich moeten klaarmaken voor de instroom van nog eens duizenden Palestijnse gevangenen. Het Israëlische leger verwacht dit jaar duizenden Palestijnen van de bezette Westelijke Jordaanoever op te pakken.

Ook voor 7 oktober was er al veel kritiek op de manier waarop Israël omgaat met Palestijnse gedetineerden. En vooral ook op de manier waarop ze worden berecht. In deze video meer daarover, met ook het verhaal van de 22-jarige Essam El Khatib, die twee jaar vastzat en onlangs vrijkwam.

Eind februari maakte een woordvoerder van de VN duidelijk dat experts van die organisatie zich ook zorgen maken over de behandeling van Palestijnse gevangenen. De zorgen betreffen in het bijzonder de vrouwen en meisjes in detentie: er zijn berichten over seksueel geweld tegen hen.

Vrouwen en meisjes zouden zich moeten uitkleden en worden gefouilleerd door mannelijke militairen. "Naar verluidt zijn minstens twee vrouwelijke Palestijnse gevangenen verkracht, terwijl andere bedreigd zouden zijn met verkrachting en seksueel geweld", zegt de VN-expert.

Ook zouden er foto's van de vrouwen zijn gemaakt in "vernederende omstandigheden" door het Israëlische leger die online werden geüpload.

Israël ontkent en noemt het "verachtelijke en ongefundeerde beschuldigingen". Israël ziet de VN als hypocriet en vooringenomen, onder meer omdat de organisatie zich volgens Israël niet of te laat uitsprak over seksueel geweld dat werd gepleegd door Hamas tegen Israëlische vrouwen.

Goedemorgen! De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken bezoekt Israël opnieuw. En het Nederlands elftal oefent tegen Schotland.

Eerst het weer: Vanochtend gaat het vanuit het noordwesten lange tijd regenen. De regen verplaatst zich langzaam en bereikt pas later in de middag het zuidoosten. Het wordt 9 tot 13 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het aantal incidenten met explosieven lijkt steeds verder toe te nemen. De politie telde in de eerste maanden van dit jaar al 250 aanslagen of pogingen daartoe. De meeste explosies zijn dit jaar nog steeds in de regio's Rotterdam en Amsterdam.

Vorig jaar telde de politie in Nederland maar liefst 900 aanslagen en pogingen. Eerder ging de politie nog uit van ruim 600 explosies over dat jaar, maar dat blijken er aanzienlijk meer te zijn geweest. Volgens de politie waren nog niet alle incidenten geregistreerd.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Een Amerikaans nepleger uit de Tweede Wereldoorlog heeft de hoogste onderscheiding gekregen van het Amerikaanse Congres. Bij de uitreiking van de Congressional Gold Medal waren drie Ghost-Army-leden aanwezig, van 99 en 100 jaar oud.

Het spookleger Ghost Army had als doel de nazi's te misleiden. Dat gebeurde door nepsignalen de ether in te sturen en door opblaastanks neer te zetten. Het leidde ertoe dat de Duitse troepen zich opsplitsten en makkelijker te verslaan waren.

Fijne vrijdag!

Het aantal incidenten met explosieven lijkt alleen maar verder te groeien. De politie telt in de eerste maanden van dit jaar al 250 aanslagen of pogingen daartoe. Zo was het woensdagnacht voor de zoveelste keer raak in Vlaardingen, toen een vuurwerkbom ontplofte bij een huis dat al veel vaker doelwit was.

Vorig jaar telde de politie in Nederland maar liefst 900 aanslagen en pogingen. Eerder ging de politie nog uit van ruim 600 explosies over dat jaar, maar dat blijken er aanzienlijk meer te zijn geweest. Volgens de politie waren nog niet alle incidenten geregistreerd.

De meeste explosies zijn dit jaar nog steeds in de regio's Rotterdam en Amsterdam. Zo was er vorig weekend op klaarlichte dag een harde klap in Amsterdam-Zuidoost. Deze week was weer een ontploffing in Schiedam, die in verband wordt gebracht met een reeks aanslagen op een veroordeelde drugscrimineel.

Onrustig

In Vlaardingen werd woensdagnacht opnieuw het huis van een loodgieter belaagd met zwaar vuurwerk. Dat gebeurde kort nadat de gemeente de ingehuurde beveiliging weer had opgeheven. Burgemeester Wijbenga heeft de woning nu voor de derde keer gesloten. Ook kondigde hij extra surveillance aan.

De avond vóór de explosie hield de politie nog een 23-jarige Rotterdammer en een 16-jarige jongen uit Hellevoetsluis aan, die zich verdacht ophielden in de straat van de loodgieter. Of ze echt met de explosiegolf te maken hebben, is nog niet duidelijk.

Ook in Noord-Holland was het de afgelopen tijd erg onrustig. Zo waren er explosies in Purmerend, IJmuiden en in Alkmaar, soms zelfs meerdere keren op één dag. Voor de aanslagenreeks in Alkmaar pakte de politie onlangs nog tien mensen op. Ook voor explosies in Heerhugowaard zijn meerdere arrestaties verricht, maakte de politie gisteren bekend.

Eerste dode gevallen

De politie brengt veel explosies in verband met ruzies in het criminele circuit, maar vermoedt ook kopieergedrag. Zo zijn er inmiddels ook aanslagen na burenruzies, relationele conflicten of om zakelijke redenen.

Vrijwel altijd wordt zwaar vuurwerk gebruikt bij de aanslagen. Dat leidt meestal alleen tot schade. Toch is inmiddels ook de eerste dode gevallen. In januari kwam een 23-jarige man om het leven die vermoedelijk zelf betrokken was bij een vuurwerkexplosie bij een huis in Den Haag.

Een analyse van de politie in Den Haag onderstreept nog eens dat de dadergroep relatief jong is. Ook de politie in Amsterdam stelde dit laatst al vast.

Regelmatig zijn zelfs minderjarigen betrokken. Gisteren hield de politie nog een 13-jarige jongen aan voor betrokkenheid bij een explosie in Medemblik. Ook daar was zwaar vuurwerk naar een woning gegooid. Eerder deze week pakte de politie al jongens van 14 en 15 jaar op.

Campagne

Hoewel de politie fors investeert in het opsporen van aanslagplegers en het ook regelmatig lukt om verdachten aan te houden, leidt dat vooralsnog niet tot minder incidenten. De opdrachtgevers weten meestal buiten beeld te blijven en er staan steeds weer nieuwe uitvoerders op. Voor de incidenten bij de loodgieter in Vlaardingen zijn al zes verschillende mensen opgepakt, maar de dreiging blijkt allerminst verdwenen.

De vraag is dan ook hoe de overheid de hausse aan aanslagen kan stoppen. Politie, OM en burgemeesters praten op dit moment met het Rijk over een gezamenlijke aanpak. In Den Haag bijvoorbeeld wordt ook nagedacht over een campagne om jongeren af te houden van het plegen van aanslagen.

Te weinig camera's

In hun strijd tegen explosies lopen gemeenten ook tegen praktische problemen en financiële grenzen aan. Vlaardingen heeft al zo'n 250.000 euro uitgegeven aan particuliere beveiliging om de veiligheid van omwonenden te garanderen. De politie heeft zelf niet genoeg capaciteit om de straat waar de loodgieter woont permanent te beveiligen.

Gemeenten zetten daarom na een incident vaak camera's neer, maar ook die zijn beperkt. Zo heeft Den Haag 23 verplaatsbare camera's, terwijl er vorig jaar twee keer zo veel explosies waren in de stad. Geld voor meer apparatuur is er voorlopig niet.

De vele explosies zijn dan ook een zeer complex probleem, concludeerde de Haagse burgemeester Van Zanen onlangs in een brief aan de gemeenteraad. "Er bestaat geen snelle of simpele oplossing."

Botswana is boos dat het Verenigd Koninkrijk een importverbod overweegt voor jachttrofeeën uit Afrika. Het Britse parlement stemt daar later vandaag over, maar het Afrikaanse land noemt de maatregel contraproductief.

Milieuminister Mthimkhulu spreekt van neokoloniale bemoeienis met het wildbeheer van het land. "Botswana is het succesvolste land als het gaat om de bescherming van olifanten, buffels en leeuwen. We willen geen koloniale inmenging vanuit Groot-Brittannië."

In zijn land is de jacht op groot wild sinds 2019 niet meer verboden. Met een van de 300 vergunningen die jaarlijks worden uitgegeven kunnen jagers onder begeleiding een dier schieten. Zo'n reis kan rond de 50.000 euro kosten.

'Te veel olifanten'

Volgens Botswana maakt de gecontroleerde jacht onderdeel uit van een succesvol beheerprogramma. Zo mogen alleen oudere mannetjes worden doodgeschoten. Het land wijst erop dat sinds 1984 het aantal dieren in het land bijna is verdrievoudigd, van 50.000 naar 130.000.

Volgens Mthimkhulu zou 50.000 exemplaren wetenschappelijk gezien beter verantwoord zijn. Nu veroorzaken de kuddes vaak overlast: de dieren verwoesten landbouwgrond, vallen mensen aan en maken drinkwater op.

"Net als bij hertenbokken in Schotland moet er beheer zijn. In de Hooglanden betalen jagers ook om een hert te schieten en het gewei aan de muur te hangen, waarom probeert Groot-Brittannië ons dat dan te ontzeggen?" Hij eist daarom dat het gewoon mogelijk blijft trofeeën als slagtanden in te voeren.

Bron van inkomsten

Mthimkhulu vult aan dat de inkomsten die de jacht genereert de lokale bevolking er juist van overtuigd heeft verstandig om te gaan met de dieren. Als die zouden verdwijnen, valt immers ook hun bron van inkomsten weg. Volgens hem is de legale jacht vele malen minder schadelijk dan andere bedreigingen voor de soort, zoals stropers en het verlies van leefgebied.

Mthimkhulu is bereid ver te gaan om zijn punt te maken: hij bood al aan 10.000 olifanten naar Hyde Park in Londen te halen, "zodat de Britten zelf eens kunnen meemaken hoe het is om naast olifanten te wonen".

Samen met andere bewindslieden uit Afrika is Mthimkhulu in Londen om Britse parlementariërs te overtuigen van zijn gelijk. Het is nog niet duidelijk of er in het Lagerhuis genoeg steun is voor het wetsvoorstel.

Een Australische onderzoeker heeft in de buurt van Brisbane een opvallend harige nieuwe tor ontdekt. Biologiepromovendus James Tweed deed het opmerkelijke diertje aanvankelijk af als een vogelpoepje.

"Ik liep op een ochtend over een kampeerterrein en op een blad trok iets mijn aandacht", vertelt Tweed over zijn vondst in december 2021. "Ik werd verrast door de meest bijzondere en pluizige boktor die ik ooit had gezien."

Het diertje van nog geen centimeter groot was rood met zwart en had opvallend lange witte haren. "De haren staan allemaal rechtovereind, zodat het er uitziet als een soort hanenkam."

Nieuw geslacht

Tweed nam foto's van het insect en deelde die onder vakgenoten, maar niemand herkende het beestje. Na lang onderzoek bleek het uiteindelijk niet alleen om een compleet nieuwe soort te gaan, maar zelfs een volledig nieuw geslacht.

De naam werd Excastra albopilosa, waarin het eerste deel staat voor de vindplaats ("uit het kamp") en het tweede het uiterlijk omschrijft, "wit en harig".

Waarom het diertje er zo uitziet is speculeren. Tweed denkt dat het misschien een overlevingstactiek is: voor roofdieren ziet hij er zo uit als een beschimmeld karkas.

Weinig geliefd

Voor Tweed onderschrijft de vondst dat zijn werk als bioloog nut heeft. "Insecten zijn de meest diverse groep dieren op de planeet maar ook weinig geliefd en weinig bestudeerd. Volgens schattingen zijn er misschien wel 5,5 miljoen soorten maar is slechts een vijfde daarvan beschreven."

Hij noemt zijn ontdekking verbazingwekkend, omdat dit gedeelte van Australië al langer dan 100 jaar is bestudeerd door collega's. Toeval zal dus een rol hebben gespeeld. "Ik ben al verschillende keren terug geweest om ze te zoeken, maar zonder geluk."

Froukje en Joost Klein zijn de winnaars van de 3FM Awards. De muziekprijs waar de luisteraars voor mogen stemmen werd afgelopen avond uitgereikt in poppodium Paard in Den Haag.

Froukje kreeg als enige artiest twee prijzen. Ze won met haar album Noodzakelijk verdriet en het nummer Kwijt. Vanwege een optreden kon ze niet aanwezig zijn bij de uitreiking, haar vriendin S10 haalde de prijs op.

Zij benadrukte dat de 22-jarige zangeres zelf haar muziek schrijft en produceert. "Dit is echt iets om focking trots op te zijn."

Luister hieronder naar het winnende nummer 'Kwijt' van Froukje:

Joost Klein, die dit jaar voor Nederland naar het Eurovisie Songfestival gaat, won de prijs voor Beste Artiest. "Ik heb maar één ding te zeggen: love!"

Liefhebbers van Klein kregen ook een prijs in de categorie Beste Fan, nieuw dit jaar. De fanclub zette zichzelf op de kaart met zelfontworpen posters, flyeracties en T-shirts. "Met hun grote acties en liefde voor Joost hebben ze deze award dubbel en dwars verdiend!", concludeert de zender.

Veteranen

Di-rect won in de categorie Beste Groep. De Haagse band won in de loop der jaren al meerdere 3FM Awards in verschillende categorieën, zoals Beste Live-act bij de eerste editie in 2005.

Beste Indie Act ging naar het trio Wies, Beste Samenwerking was volgens de stemmers Claud met Suzan & Freek voor het nummer Vas-y (Ga maar).

Beste Nieuwkomer is dit jaar Roxy Dekker, bekend van nummers als Satisfyer en Anne-Fleur vakantie. Zij is ook het nieuwe 3FM Talent, wat inhoudt dat haar muziek vaker wordt gedraaid en ze geregeld langs mag komen in de studio.

In Haïti is de leider gedood van een van de bendes die het land teisteren. Ti Greg werd doodgeschoten in een vuurgevecht met de politie, meldt een politiewoordvoerder.

Begin deze maand was Ti Greg een van de duizenden die vrijkwamen bij de bestorming van een gevangenis in de hoofdstad Port-au-Prince. De massa-ontsnapping leidde tot een enorme toename van geweld: bendes namen grote delen van de stad over, waaronder een haven en het internationale vliegveld.

Ti Greg nam bij de ongeregeldheden de macht over in de voorstad Pétionville. Het was daar de afgelopen dagen bijzonder onrustig, volgens plaatselijke media lagen er meerdere lijken op straat.

Machtswissel

Met het geweld wilden de bendes een einde maken aan de regering van premier Henry. Die zei tien dagen geleden plaats te willen maken voor een overgangsraad, maar de vorming daarvan verloopt moeizaam.

Ondertussen probeert de politie op te treden tegen de wetteloosheid. Afgelopen weekend openden agenten de aanval op de machtige bende van Jimmy Chérizier, bekend als Barbecue. Daarbij werden meerdere bendeleden doodgeschoten en wapens in beslag genomen.

De politie laat ook bij de dood van Ti Greg weten dat "er in de strijd tegen de georganiseerde misdaad gespecialiseerde eenheden worden ingezet om de orde en vrede te herstellen".

In Haïti is het al weken onrustig - en ook daarvoor was er geregeld chaos in het land. Bekijk hoe het zo ver kon komen:

Een echte medaille voor een nepleger. Militairen van het Ghost Army hebben de Congressional Gold Medal gekregen, de hoogste onderscheiding van de Amerikaanse volksvertegenwoordiging. Door misleiding fopten zij tijdens de Tweede Wereldoorlog de Duitse tegenstander.

Zo'n 1300 militairen hielpen het Amerikaanse leger er sterker uit te zien aan het front in Europa. Vaak waren het studenten van de kunstacademie die hun talent aanwendden om de vijand te foppen.

Om te doen alsof ze een complete legermacht waren zetten ze bijvoorbeeld honderden opblaastanks neer, paradeerden ze rond in generaalsuniforms en slingerden ze nepsignalen de ether in. "We zetten een showtje op om de vijand in de luren te leggen", herinnert de 100-jarige Seymour Nussenbaum zich zijn werk.

Nussenbaum nam samen met twee oud-collega's de medaille in ontvangst. Samen met vier anderen zijn ze de laatste overlevenden van het spookleger.

Bij de ceremonie zei Huisvoorzitter Mike Johnson dat hun trucjes "15.000 tot 30.000 levens hebben gered". Zo ondervonden de Amerikaanse troepen die in 1945 de Rijn overstaken minder tegenstand doordat de Duitse troepen waren gehergroepeerd tegenover de neptroepen.

Rick Beyer, die zich inspande voor de erkenning, zegt dat het gevaar voor het nepleger wel degelijk reëel was. "Er is een bijzonder soort moed voor nodig om kracht uit te stralen zonder dat je dat hebt. Het vuur van de vijand trekken zodat anderen gespaard blijven. Gevaarlijk werk, niet voor bangeriken." Vier leden van de groep kwamen om in de strijd.

Een andere veteraan zag het als een compliment als de vijand aanviel. "We waren blijkbaar succesvol, want de Duitsers schoten op ons", zei Bernard Bluestein (100) tegen de Washington Post. "Ze waren ervan overtuigd dat we echt waren."

Bekijk hier beelden van de neptanks:

Het spookleger werd ingezet bij geallieerde landingen in Afrika in 1941 en 1942, bij de strijd in Italië een jaar later en voor de landingen op D-day in 1944. Datzelfde jaar hielp het generaal Patton een gat in zijn linie op te vullen bij de stad Metz. Beyer: "Acht dagen lang hielden ze stand, wat enorm lang is voor een misleiding."

Omdat de trucs zo goed gewerkt hadden, bleef het spookleger na de oorlog topgeheim. Pas in 1996 werd het bestaan ervan geopenbaard. Veel van de leden hadden hun familie al die tijd niks verteld.

Congreslid Ann McLane Kuster prees hun toewijding. "Het mooiste vond ik die man die zijn gezin alleen verteld had: 'Ik heb tanks opgeblazen'."

Maar opblaasbare tanks speelden niet alleen een rol tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een jaar geleden maakten we deze reportage over de rol van opblaasbare wapens bij de oorlog in Oekraïne:

De 27 EU-landen zijn het eens geworden over een oproep aan Israël: het land moet afzien van een offensief in Rafah en meteen een staakt-het-vuren in acht nemen om humanitaire hulp mogelijk te maken. Hoewel er tussen de landen grote verschillen bestaan over de opstelling in het conflict, was men het hier snel over eens.

"Het viel nog wel mee, eerlijk gezegd", antwoordde demissionair premier Rutte op de vraag of er een pittige discussie voorafgegaan was aan de verklaring. Hij zei dat er de afgelopen dagen al veel contact was geweest tussen diplomaten over de precieze bewoordingen.

Volgens Rutte is het resultaat bondig samen te vatten: "Wat ik belangrijk vind is dat we stevig uitspreken: don't do it", zei hij over de boodschap aan Israël.

Rutte sprak na afloop van de EU-top:

In de verklaring schrijven de EU-leiders dat er snel humanitaire hulp moet komen. "De Europese Raad is diep bezorgd over de catastrofale humanitaire situatie in Gaza en de buitenproportionele gevolgen voor burgers, met name kinderen." Een aanval op Rafah zou die situatie alleen maar verergeren en dus dringt de EU er bij Israël op aan daarvan af te zien.

Volgens Rutte willen de EU-leiders dat Israël meer noodhulp mogelijk maakt. "De zeeroute is mooi, wat er in de lucht gebeurt is mooi, maar dat is allemaal extra. De hoofdroute moet blijven over land."

Behalve vanuit de EU neemt ook vanuit de VS de druk toe. Dat land diende gisteren een ontwerpresolutie in bij de VN-Veiligheidsraad waarin eveneens wordt opgeroepen tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. Dat moet dan gepaard gaan met de vrijlating van gijzelaars in Gaza, zegt de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken.

Een verslaggever van Al Jazeera die een versie van de tekst in handen heeft, spreekt van "de stevigste taal tot nu toe" van Washington. Toch zet hij er ook vraagtekens bij, omdat onduidelijk zou zijn of de VS een harde eis stelt of alleen een oproep doet.

Blinken voerde de afgelopen tijd gesprekken in Saudi-Arabië en Egypte voor overleg met Arabische ambtgenoten en een Palestijnse topfunctionaris.

Ook de EU drong in zijn verklaring aan op de onvoorwaardelijke vrijlating van de Israëlische gijzelaars. Hamas werd opgeroepen hulpverleners per direct toegang tot hen te verlenen.