NOS Nieuws - Algemeen

Het demissionaire kabinet heeft in totaal 2,5 miljard euro verdeeld om nieuwe woonwijken beter bereikbaar te maken. Het geld is onder meer bedoeld voor wegen, fietspaden en tramlijnen in gemeentes door het hele land.

Dat het geldbedrag hiervoor vrijkwam, stond al in het hoofdlijnenakkoord van het kabinet-Schoof. De afgelopen tijd mochten gemeentes hiervoor allerlei plannen indienen en daar hebben twee ministeries, die van Infrastructuur en Volkshuisvesting, nu een keuze in gemaakt.

VeluweWaalpad en Host-city

Zo krijgt de gemeente Arnhem ruim 64 miljoen euro voor het VeluweWaalpad, dat een 'doorfietsroute' tussen Arnhem en Nijmegen moet worden. Gemeentes in de Gelderse Vallei krijgen 43 miljoen euro om fietsen tussen Ede, Rhenen, Veenendaal en Wageningen aantrekkelijker te maken.

Onder meer Barendrecht, Gorinchem, Hoorn en Westervoort krijgen geld om hun stationsgebied te verbeteren. Apeldoorn krijgt bijna 3 miljoen euro voor geluidsschermen rond Host-city, een wijk waar honderden woningen moeten komen.

Volledige plaatje

Het andere deel van het bedrag is bedoeld voor grootschalige woningbouwgebieden. Zo komt er bijvoorbeeld een half miljard euro vrij voor de de Merwedelijn, een snelle verbinding tussen station Utrecht Centraal en Nieuwegein.

Dat de projecten de bedragen krijgen toegewezen, betekent nog niet dat het zeker is dat ze er ook zullen komen. Vaak is daarvoor nog meer geld nodig en moet eerst het volledige financiële plaatje nog rondkomen.

Ingrid Thijssen, voorzitter van de grootste werkgeversorganisatie in Nederland, VNO-NCW, vertrekt per 1 maart en wordt de nieuwe bestuursvoorzitter van de Technische Universiteit Delft.

Haar tweede termijn loopt in juni af, maar ze gaat dus eerder weg. Het is nog niet bekend wie haar opvolgt.

Thijssen werd in 2020 de eerste vrouwelijke voorzitter van de werkgeversvereniging. In haar tijd luidde ze meermaals de noodklok over het in haar ogen verslechterende vestigingsklimaat in Nederland.

De overheid moet direct ingrijpen om het vestigingsklimaat voor bedrijven in Nederland te verbeteren, schreef ze in 2022 in een opiniestuk in NRC.

Ook sprak ze zich namens VNO-NCW uit voor meer vrouwen in het bedrijfsleven. Ze pleitte ervoor dat grote bedrijven ambitieuze doelen stellen om meer vrouwen op hoge functies te krijgen.

Ze begon haar carrière bij NS Reizigers waar ze de laatste drie jaar directievoorzitter was. Daarna ging ze als voorzitter aan de slag bij netbeheerder Alliander. Ze werd in 2016 verkozen tot Topvrouw van het jaar.

Technisch hart

Haar studietijd begon ze in Delft, maar uiteindelijk studeerde ze af aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Utrecht. "Mijn hart gaat in het bijzonder uit naar de wereld van techniek en technologie", zegt Thijssen.

"De TU Delft is een prachtige universiteit met een lange traditie. Ik vind het een eer dat ik me de komende jaren mag inzetten voor dit wereldwijd toonaangevende instituut."

De Technische Universiteit is opgetogen over haar komst. "Zij heeft een bijzonder breed bestuurlijk profiel en een bijbehorend netwerk, een hart voor wetenschap en is een samenwerker pur sang", zegt voorzitter Ernst Kuipers van de raad van toezichthouders.

Ook zegt hij dat "Thijssen de universitaire belangen in Den Haag uitmuntend kan vertegenwoordigen en tegelijkertijd ook een impuls kan geven aan de lopende cultuurverandering op het gebied van sociale veiligheid".

Een Russische tiener is voor de derde keer in korte tijd aangehouden voor een straatoptreden in Sint-Petersburg afgelopen maand. Diana Loginova zat sinds dat optreden vast en zou vandaag vrijkomen, maar werd in plaats daarvan naar een politiebureau gebracht, waar ze volgens de autoriteiten een nieuwe aanklacht te horen zou krijgen.

De 18-jarige Loginova (artiestennaam Naoko) trad de afgelopen maanden regelmatig op in het centrum van Sint-Petersburg. Met haar band Stoptime vertolkte ze nummers van Kremlin-kritische Russische artiesten die in het buitenland wonen. Op video's is te zien dat er een behoorlijke menigte op afkwam.

Na een optreden bij een metrostation werd ze op 15 oktober samen met twee andere bandleden gearresteerd. Dat was in augustus ook al een keer gebeurd, maar toen werden ze dezelfde dag vrijgelaten. Op die 15de oktober werd Loginova vastgezet voor het verstoren van de openbare orde. Ook de gitarist en de drummer van Timestop moesten de cel in.

Na dertien dagen cel kregen Loginova en haar medebandleden een nieuwe straf, weer van dertien dagen. Nu die is afgelopen zijn Loginova en Orlov (behalve gitarist inmiddels ook haar verloofde) opnieuw aangehouden. De drummer is vrijgelaten.

Zwanenmeer

Met twee nummers in het bijzonder kwamen ze in de problemen: Swan Lake Cooperative van rapper Noize MC viel niet in goede aarde vanwege de verwijzing naar Het Zwanenmeer van de beroemde Russische componist Tsjaikovski. Dat muziekstuk werd in het verleden steevast van stal gehaald op de staatstelevisie als er een Sovjetleider was overleden, en ook tijdens de staatsgreep tegen leider Gorbatsjov in 1991; het staat daarom voor politieke verandering.

Een van de optredens op straat in Sint-Petersburg:

Een ander nummer, You Are a Soldier, een antioorlogslied van een andere dissident, de zangeres Monetotsjka, bracht de tiener verder in de problemen. Ze kreeg een boete van 30.000 roebel (circa 320 euro) voor het in diskrediet brengen van het leger.

Loginova zou vandaag worden vrijgelaten, maar belandde opnieuw op een politiebureau. Staatspersbureau RIA meldt op basis van een bron bij de politie dat ze waarschijnlijk opnieuw wordt aangeklaagd voor een ander strafbaar feit tegen de openbare orde. Daardoor kan ze opnieuw voor korte tijd in de gevangenis belanden. Mogelijk wachten haar nog meer aanklachten.

De BBC sprak eind oktober vlak voor een rechtszitting met de gevangen muziekstudent. Ze zei verrast te zijn door hoe de zaak tegen haar is overdreven. "We zijn beschuldigd van veel dingen die we niet hebben gedaan. Het enige wat we deden, was de muziek die we leuk vinden naar een groot publiek brengen. De kracht van muziek is erg belangrijk. Wat er nu gebeurt, bewijst dat."

Correspondent Rusland Geert Groot Koerkamp:

"Dat Diana Loginova nu voor de derde keer in een maand is aangehouden, met gitarist en haar verloofde Aleksandr Orlov, is geen verrassing. Zulke opeenvolgende aanhoudingen worden in Rusland 'carrousel' genoemd, een praktijk die geregeld voorkomt. Mensen kunnen zo weken of zelfs maanden achtereen achter de tralies worden gehouden.

Tot dusverre zijn de leden van de straatband Stoptime veroordeeld tot relatief lichte straffen. Maar het is goed mogelijk dat die de opmaat zijn naar een strafzaak, bijvoorbeeld wegens het in diskrediet brengen van het leger, waarbij de straf kan oplopen tot een jarenlange gevangenisstraf. De afgelopen jaren zijn in Rusland veel mensen op die grond veroordeeld tot straffen van zes jaar of meer.

De aanhouding van Stoptime leidde overal in Rusland tot solidariteitsbetuigingen. Straatartiesten brachten diezelfde 'verboden' liedjes van 'buitenlandse agenten' als Noize MC en Monetotsjka ten gehore. In de stad Jekaterinenburg ging een van hen daarvoor twee weken de cel in. En in een andere plaats, Perm, werd zangeres Jekaterina Ostasjeva opnieuw aangehouden en tot vijftien dagen celstraf veroordeeld, nadat ze al een week had vastgezeten. Ze zou zich hebben verzet tegen de politie."

De eerste twee dagen van de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak over de mishandeling van het Vlaardingse pleegmeisje waren voor iedereen loodzwaar. De biologische moeder van het meisje verliet op een zeker moment de zaal, terwijl de rechter de details besprak - zelf ook zichtbaar geëmotioneerd. Morgen gaat de zaak verder.

Maartje Kamphuis volgt voor een documentaire (die eind deze maand op NPO Start verschijnt) al maanden de biologische moeder van het meisje. En was erbij in de rechtszaal. Ze vertelt in deze podcast hoe de zittingsdagen verliepen en hoe de biologische moeder zich ondanks alles staande weet te houden. "Ik was trots op haar."

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Ulrike Nagel

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

De veroordeelde Franse oud-president Nicolas Sarkozy mag zijn hoger beroep in vrijheid afwachten. Dat heeft het hof van beroep in Parijs bepaald.

Sarkozy had een verzoek ingediend om vrij te komen. Het Franse Openbaar Ministerie steunde het vrijlatingsverzoek, maar had als eis wel dat Sarkozy onder toezicht wordt geplaatst.

Het hof gaat daarin mee. Sarkozy wordt vandaag vrijgelaten en onder toezicht geplaatst. Hij mag het land niet verlaten en bovendien op geen enkele manier contact opnemen met de minister van Justitie. Dat laatste heeft het hof niet onderbouwd, maar zal waarschijnlijk terugslaan op zijn eerdere veroordeling voor omkoping en beïnvloeding van een ambtenaar.

Enkele uren na de uitspraak van de rechter werd Sarkozy al gesignaleerd bij zijn huis in Parijs.

Via een videoverbinding liet de 70-jarige Sarkozy vanochtend weten het leven in de gevangenis als zwaar, uitputtend en een nachtmerrie te ervaren. "Het is zwaar, heel zwaar, dat geldt voor elke gevangene. Ik zou zelfs zeggen dat het uitputtend is", zei Sarkozy vandaag. Hij voegde eraan toe dat het gevangenispersoneel "deze nachtmerrie draaglijk maakt".

Op 21 oktober begon de oud-president van Frankrijk aan zijn celstraf van vijf jaar voor deelname aan een criminele organisatie. De rechter sprak hem vrij van andere aanklachten, zoals corruptie, verduistering van overheidsgeld en illegale financiering van een verkiezingscampagne.

De veroordeling van Sarkozy was het slotstuk in de jarenlange juridische strijd over beschuldigingen dat zijn campagne in 2007 miljoenen aan contanten had aangenomen van de Libische leider Kadhafi.

Sarkozy verblijft vanwege zijn status als oud-president en wegens bedreigingen aan zijn adres op een speciale afdeling in de Parijse gevangenis La Santé.

De datum voor de behandeling van het hoger beroep is nog niet bekendgemaakt. Bronnen melden aan het Franse persbureau AFP dat de zaak naar verwachting in maart zal plaatsvinden.

Eerdere veroordelingen

Sarkozy werd twee keer eerder veroordeeld, onder meer in 2021. De rechter achtte toen bewezen dat hij zijn herverkiezingscampagne van 2012 illegaal had gefinancierd. Hij moest een jaar een enkelband dragen.

Eind vorig jaar werd hij schuldig bevonden aan omkoping en beïnvloeding. Hij had in 2014 een ambtenaar een baan in Monaco beloofd als die hem informatie zou doorspelen. Hij werd veroordeeld tot drie jaar cel, waarvan twee voorwaardelijk, maar mocht die straf thuis uitzitten. Na drie maanden met een enkelband mocht die weer af, onder meer vanwege zijn leeftijd.

De Koninklijke Marechaussee gaat nog zeker tot volgend jaar zomer door met controles aan de grens met Duitsland en België. Het demissionaire kabinet wil zo voorkomen dat mensen illegaal de grens oversteken en hoopt op het "preventieve effect" dat ervan uitgaat.

Afgelopen negen maanden zijn bijna 500 mensen tegengehouden bij de grens, iets meer dan met reguliere controles het geval zou zijn geweest. Demissionair minister Van Weel (Asiel en Migratie) vindt het "voorstelbaar" dat migranten er daardoor uiteindelijk voor kiezen om naar andere landen te gaan, schrijft hij in een Kamerbrief.

Hoe veel mensen werden er in die periode gecontroleerd en hoe veel mankracht kostte dat?

Toenmalig minister Faber stelde eind vorig jaar de grenscontroles in via een tijdelijke maatregel. Ze kreeg daar toen veel kritiek op. Zo noemde een burgemeester het "symboolpolitiek", omdat er geen extra mensen voor werden vrijgespeeld.

Meerdere landen binnen de Europese Unie controleren op dit moment hun binnengrenzen, waaronder buurlanden België en Duitsland. Omdat dat tegen de afspraken binnen de Europese Unie is, moeten landen wel aantonen dat er sprake is van "een ernstige dreiging ten aanzien van de openbare orde of binnenlandse veiligheid".

Volgens Van Weel is die dreiging in Nederland er nog steeds: meer druk op de asielketens zou volgens hem "kunnen leiden tot een verhoogde dreiging voor de openbare orde". Hij wijst daarbij op het tekort aan plekken in de asielopvang.

Niet minder druk op asielopvang

Toch zullen de grenscontroles nauwelijks zorgen voor minder druk op de asielopvang, concludeerde de Algemene Rekenkamer eerder. Dat komt doordat de marechaussee geen asielzoekers mag weigeren bij de grens. De maatregel helpt volgens de rekenkamer wel om het aantal mensen dat illegaal de grens wil oversteken omlaag te brengen.

Het aantal asielzoekers dat afgelopen acht maanden ons land binnenkwam, is flink gedaald ten opzichte van vorig jaar. Ook staken er minder mensen zonder geldige papieren de Europese buitengrens over. Omdat het binnen de EU toch nog om ruim 100.000 mensen gaat, noemt Van Weel wel "de absolute druk nog steeds hoog".

Hij wil in ieder geval tot de invoering van het Europees Migratiepact aan de grenzen met België en Duitsland blijven controleren. "Uiteindelijk hopen we met invoeren daarvan dat we daadwerkelijk effectievere procedures aan de buitengrens krijgen, waarmee de grenscontroles tot het verleden zouden moeten behoren", zegt Van Weel.

De verdachte van meerdere zedenmisdrijven in Schagen is vanmorgen dood aangetroffen in een cel van het huis van bewaring in Nieuwegein. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie na een bericht in het Noordhollands Dagblad. Uit onderzoek van de schouwarts is gebleken dat de man zelf een einde aan zijn leven heeft gemaakt.

De 57-jarige snackkarhouder werd verdacht van ontucht met acht minderjarige medewerkers in de periode 2014-2025, aldus de krant. Ook werd hij verdacht van het maken en bezit van kinderporno.

Juist vandaag zou de inhoudelijke behandeling van de zaak beginnen. De rechtbank bij de luchthaven Schiphol had daar twee dagen voor uitgetrokken.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Het proces tegen de man is vanmorgen opgeschort en zal worden gestopt nu formeel is vastgesteld dat hij is overleden.

De voorzitter van de rechtbank sprak vanmorgen van een tragische gebeurtenis, vooral voor de slachtoffers die op gerechtigheid hoopten en gebruik wilden maken van hun spreekrecht.

De omstreden docent Harry Pettit vertrekt bij de Radboud Universiteit in Nijmegen. Dat laat hij weten in een verklaring op X. Pettit schrijft dat hij tot een akkoord is gekomen met de universiteit en dat hij een nieuwe baan heeft. Bij welke instelling hij nu gaat werken, zegt hij niet.

De Radboud Universiteit bevestigt het vertrek en zegt dat de docent en de Universiteit "na een intensief traject van maanden hebben afgesproken uit elkaar te gaan". Volgens de universiteit heeft Pettit "uitingen gedaan die niet in lijn zijn met de gedragscode van de universiteit".

De docent Sociale Geografie ligt al langer onder vuur vanwege zijn uitlatingen over Hamas en Israël. Op X noemde hij de terreuraanslagen van Hamas op 7 oktober 2023 in Israël "een wettige daad van verzet" die "in bepaald opzicht geniaal" zouden zijn. Ook noemde hij het een feestdag en stelde hij dat de leider van Hamas een held is. Daarnaast trekt hij met regelmaat fel van de leer tegen Israël, dat hij bestempelt als "zionist demons".

Open brieven

In oktober riepen 113 (oud-)studenten, hoogleraren, docenten en medewerkers de Nijmeegse universiteit op om actie tegen hem te ondernemen. In een open brief vroegen de ondertekenaars het college van bestuur om aangifte tegen Pettit te doen, "zodat zijn uitspraken kunnen worden beoordeeld op strafbare feiten". Daarnaast wilden ze dat de universiteit arbeidsrechtelijk zou optreden tegen de docent.

Enkele weken daarvoor stuurden ruim 400 ondertekenaars een brief naar de universiteit waarin juist werd opgeroepen om Pettit te beschermen.

Ook demissionair onderwijsminister Moes (BBB) sprak over de uitlatingen van de Nijmeegse docent. In televisieprogramma Café Kockelmann zei Moes dat de Radboud Universiteit wat hem betreft aangifte moet doen vanwege de uitingen van de docent, omdat ze volgens Moes strafbaar zijn. Als de universiteit dat niet zo doen, zou de minister "stappen op de escalatieladder" nemen. Daarop deed Pettit zelf aangifte, omdat hij vond dat de minister met deze uitingen misbruik maakte van zijn gezag.

In strijd met gedragscode

Pettit stelt dat de universiteit zijn account op X in de gaten heeft gehouden. Volgens hem heeft de Radboud Universiteit hem een ultimatum gegeven om berichten te verwijderen. De universiteit is daarmee volgens hem "gezwicht voor instellingen die zionistische genocide ondersteunen".

Zelf vindt Pettit dat zijn uitlatingen niet in strijd zijn met de gedragscode en stelt dat hij altijd positief is beoordeeld door zowel de studenten als collega's van de universiteit.

"Het vertrek van Pettit is een belangrijk signaal voor de veiligheid van studenten in Nijmegen en voor de Joodse gemeenschap in Nederland", zegt Milos Boksan, student aan de Radboud Universiteit en initiatiefnemer van de brief waarin werd opgeroepen tot actie tegen de docent. "Het bewijst dat onze inzet loont en dat er aan onze universiteiten geen plaats is voor intolerantie, extremisme, of uitsluiting."

In Vlaanderen is een vrouw overleden na een vermoedelijke trap van een paard. De 22-jarige vrouw werd vorige week tijdens haar werk bij een paardenstal levensgevaarlijk gewond gevonden in een weiland in Sint-Katelijne-Waver, in de buurt van Mechelen.

Volgens de VRT heeft niemand het incident zien gebeuren. "De vrouw was blijkbaar een paard aan het verplaatsen van de ene naar de andere weide", zegt een woordvoerder van de politie bij de omroep. "Dat paard leidde ze aan een touw, het was niet opgezadeld. Korte tijd later is ze in de weide gevonden."

Wat er precies gebeurd is blijft dus onduidelijk. De politie heeft de hoefijzers van het paard meegenomen voor onderzoek.

Het incident gebeurde bij Stal Ceulemans, volgens de VRT een van de grootste paardenstallen van België.

Het tramverkeer in het centrum van Rotterdam is vanmorgen enkele uren ontregeld geweest door een stroomstoring. Bij werkzaamheden ging rond 09.00 uur iets mis waardoor er tijdelijk geen stroomtoevoer naar de trams was. Rond het middaguur was het euvel verholpen.

Meerdere trams vielen uit. Sommige trams kwamen op de rijbaan stil te staan waardoor flinke files in de stad ontstonden, meldt regionale omroep Rijnmond. Deze trams werden met een noodoplossing van de rijbaan gehaald.

Ook het overige tramverkeer in de stad had last van de storing. De RET adviseerde reizigers richting Rotterdam Centraal om gebruik te maken van de metro.

De oorzaak van de storing is inmiddels verholpen en alle trams rijden de gebruikelijke route weer.

Een op de zes Nederlanders heeft een stressvol beroep. Met name bij beroepen in de zorg en onderwijs is de werkdruk hoog. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en onderzoeksbureau TNO dat de werkstress onderzocht in 2024.

Vijf jaar daarvoor werd het onderzoek ook gedaan. Toen gaven nog meer mensen aan een stressvol beroep te hebben: eerder vond 18 procent van de werknemers de werkdruk te hoog, afgelopen jaar was dat 16 procent.

De top 10 van stressvolle beroepen is in vijf jaar tijd nauwelijks veranderd. Apothekersassistenten steken er qua stress met kop en schouders bovenuit. Ruim de helft van de apothekersassistenten ervaart stress in het werk.

Veel taken, weinig invloed

Van de basisschoolleerkrachten en huisartsassistenten geeft bijna 40 procent aan dat er veel werkdruk is. Ook in andere beroepen in de zorg en het onderwijs komt veel stress voor.

Horecamedewerkers, bakkers en koks hebben ook te maken met werkdruk.

Om te bepalen of iemand veel druk ervaart in het werk, wordt er gekeken naar hoeveel taken en verantwoordelijkheden iemand heeft. Daarnaast wordt gevraagd of mensen zelf iets te zeggen hebben over de invulling van hun werk.

Vaste instructie, herhalen van protocollen

CBS en TNO zien een terugkerend patroon bij de beroepen waarbij veel stress wordt ervaren. Die banen bestaan veelal uit het uitvoeren van vaste instructie en herhalen van protocollen.

Mensen met zo'n stressvol beroep zien het niet snel verbeteren. De helft verwacht dat het werk over vijf jaar nog zwaarder zal zijn. Ook verwacht ruim de helft dat dit invloed zal hebben op het werkplezier.

Orkaan Fung-wong heeft op de Filipijnen aan zeker vier mensen het leven gekost. Meldingen van grote verwoestingen zijn vooralsnog niet bekend, maar het is niet uitgesloten dat deze nog komen, aldus de lokale autoriteiten.

Fung-wong kwam aan land met windsnelheden van 185 kilometer per uur aan de oostkust van Luzon, het hoofdeiland van de Filipijnen, en heeft het land nu verlaten. De storm bracht veel wind en regen met zich mee.

Volgens de autoriteiten lijken de gevolgen van de orkaan mee te vallen, hoewel Fung-wong zich op zee ontwikkelde tot 'super-orkaan', meldde het Filipijnse meteorologische instituut eerder. Daarom werden afgelopen weekend nog meer dan 900.000 inwoners van de Filipijnen geëvacueerd.

Persbureau Reuters meldt dat onder de doden twee kinderen zijn. Het huis waarin zij verbleven werd bedolven onder een modderstroom.

Kalmaegi

In het centrale deel van de Filipijnen vielen vorige week zeker 224 doden door tyfoon Kalmaegi. Fung-wong is de 21ste storm van dit jaar voor het Zuidoost-Aziatische land.

Fung-wong trekt nu als een tyfoon met windsnelheden tussen 130 en 160 kilometer richting Taiwan. De orkaan komt daar waarschijnlijk woensdag aan land.

De regering van Indonesië heeft oud-president Soeharto postuum uitgeroepen tot Nationale Held, ondanks hevige kritiek van mensenrechtenactivisten en nabestaanden van slachtoffers van zijn bewind. Huidig president (en voormalig schoonzoon) Prabowo reikte de eretitel uit tijdens een ceremonie.

Nationale Held is in Indonesië de hoogste eer die iemand kan krijgen. De titel wordt altijd postuum uitgereikt aan mensen die worden gezien als een voorbeeld voor het volk. Prabowo overhandigde de onderscheiding aan de kinderen van Soeharto. Bij de uitreiking werd Soeharto "een prominent figuur uit Midden-Java en held van de onafhankelijkheidsstrijd" genoemd.

Dictator Soeharto was tussen 1967 en 1998 aan de macht in Indonesië. Hij leidde na een staatsgreep het land met harde hand, mede door collega-militairen op cruciale maatschappelijke functies te installeren. Onder zijn leiding was corruptie wijdverspreid. De beslissing om Soeharto te eren schiet dan ook bij veel mensen in het verkeerde keelgat.

Protesten

Het leidde vorige week tot felle protesten in de hoofdstad Jakarta. Critici zien het als een poging tot geschiedvervalsing. "Onze strijd wordt uitgewist. Wij worden afgeschilderd als verraders omdat we tegen Soeharto hebben gevochten, en nu wordt hij een held genoemd," zegt voormalig studentendemonstrant Tadius Priyo Utomo tegen persbureau Reuters. Hij deed in 1998 mee aan de protesten die Soeharto ten val brachten.

De benoeming wordt ook gezien als reden tot zorg over de koers van de huidige president. Prabowo was commandant in de jaren 80 en werd destijds beschuldigd van het schenden van mensenrechten in Oost-Timor, iets wat hij altijd heeft ontkend.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"President Prabowo speelde zelf als generaal een dubieuze rol in het regime van Soeharto. Door zijn oud-schoonvader tot Nationale Held te maken schoont hij indirect zijn eigen geschiedenis op.

Maar hij lijkt een context te willen scheppen waarin hij een deel van Soeharto's regeerstijl kan overnemen en herhalen. Je ziet bijvoorbeeld onder Prabowo dat het leger een veel grotere rol in de overheid begint te spelen.

Ook wordt de vrije pers geïntimideerd. Ik werk hier al een jaar of vier, maar het was onder deze president dat ik ineens door overheidsdiensten gevolgd werd als ik bij anti-regeringsdemonstraties verslag deed. Een activist zei daarom ook: Prabowo kan nu alles doen wat Soeharto deed, want hij wordt nu beschermd door Soeharto's heldendom."

Naast Soeharto krijgen nog eens tien anderen de titel. Onder hen oud-president Wahid en activiste Marsinah, die werd ontvoerd en vermoord onder Soeharto's bewind. "De regering beslist. Het is niet aan mij. Ik ben hier alleen voor Marsinah", zei de zus van de activiste tegen journalisten die vroegen wat ze vond van de toekenning aan zowel haar zus als aan Soeharto.

Toen hem naar Marsinah werd gevraagd, zei de woordvoerder van Prabowo dat Indonesiërs "samen vooruit moeten kijken" en dat "ook pas benoemde helden hun tekortkomingen hebben".

Honderdduizenden doden

In 1967 nam Soeharto de macht over van onafhankelijkheidsleider Soekarno. Als tweede president van Indonesië was hij ruim dertig jaar aan de macht. Onder zijn bewind groeide de economie van het land aanvankelijk en was Indonesië politiek stabiel.

Maar dat ging wel gepaard met gewelddadige onderdrukking van oppositiepartijen, beperkingen van burgerrechten en corruptie. Hij moest aftreden na de ineenstorting van de economie en massale protesten eind jaren 90.

Onder zijn leiding viel Indonesië in 1975 Oost-Timor binnen. Pas na zijn aftreden werd het geannexeerde gebied onafhankelijk. En twee jaar voordat Soeharto aan de macht kwam werden honderdduizenden vermeende communisten gedood door het leger. Militaire bronnen zeiden destijds dat er een couppoging werd voorbereid.

Historici schatten het aantal doden op 500.000 tot een miljoen. Het wordt gezien als een van de grootste massaslachtingen van de vorige eeuw. De gebeurtenissen, en de rol van Soeharto, zijn nooit officieel onderzocht.

Na zijn aftreden werd Soeharto aangeklaagd voor corruptie en zelfverrijking, maar hij verscheen nooit in de rechtbank. Hij werd te ziek verklaard om terecht te staan en overleed in 2008.

Op basisscholen in en rond Amsterdam staan minder zzp'ers voor de klas dan voorheen. Vorig jaar waren dat er nog ruim tweehonderd terwijl dat er nu nog 81 zijn, meldt de Amsterdamse scholenkoepel Breed Bestuurlijk overleg (BBO). De scholenkoepel schat dat ongeveer de helft van de externen in dienst is gekomen, en de overige leerkrachten deels zijn uitgestroomd.

Het gaat om alle openbare, bijzondere en speciale basisscholen in Amsterdam, Diemen, Weesp en Duivendrecht. In totaal zijn daar 4600 voltijdsbanen van leerkrachten en ondersteunend personeel. Daarvan werd zo'n 5 tot 10 procent van extern ingehuurd.

De scholenkoepel besloot dit jaar dat Amsterdamse basisscholen vooral leraren in vaste dienst wil hebben. BBO denkt dat dit goed is voor de kwaliteit van onderwijs en bovendien ook geld bespaart. Zo zei BBO eerder dat "elke euro die bespaard wordt op externe inhuur, gestoken kan worden in de ontwikkeling van eigen personeel".

Daarnaast is gekozen voor het verminderen van externe inhuur omdat het leerlingenaantal licht is gekrompen en vanwege de wet DBA, die strenger gehandhaafd wordt om te voorkomen dat zzp'ers werken als schijnzelfstandige.

'Echt een verschuiving zichtbaar'

De scholenvereniging zegt dat er er een belangrijke stap is gezet in de richting van "meer vaste medewerkers, stabielere teams en duurzaam onderwijs in de stad".

Volgens een woordvoerder is er "echt een verschuiving zichtbaar". "Zelfstandigen die jaren niet in vaste dienst wilden, hebben zich nu gemeld voor een gesprek over een vaste aanstelling." Ook kwamen er volgens de scholenkoepel veel positieve reacties van ouders en leraren, en was er ook interesse van andere gemeenten in de aanpak.

BBO wil nu in gesprek met de PO-raad, de landelijke sectorvereniging voor het basisonderwijs, om zo het Amsterdamse initiatief breder onder de aandacht te brengen.

Meerdere ongelukken hebben vanochtend tot chaos geleid op snelwegen in Oost-Nederland. Door ongelukken kwam het onder meer vast te staan op de A12, A50 en de A28.

Rijkswaterstaat waarschuwde voor hinder en adviseerde automobilisten richting Arnhem via de A12 en A50 de reis indien mogelijk uit te stellen. Kort na 09.00 uur werd dat advies ingetrokken.

Vooral op knooppunt Beekbergen ging het flink mis. Een vrachtwagen die daar op de A1 van de rijbaan schoot raakte meerdere vangrails en schoot door de middenberm.

Brandstof opruimen

De truck kwam tot stilstand boven op een vangrail, blokkeerde de volledige rijbaan en verloor diesel uit een gescheurde tank. Het opruimen en herstellen van de schade duurt waarschijnlijk tot vanmiddag. Ambulancepersoneel controleerde de chauffeur, maar hij hoefde niet naar het ziekenhuis.

Ook elders ontstonden er files door ongelukken. Op de A12 bij knooppunt Waterberg was er een botsing met enkele auto's. Bij knooppunt Grijsoord gingen er vanwege een ongeval enkele rijstroken richting Arnhem dicht. Daardoor ontstond er een lange file op de A50 vanaf Hoenderloo, meldt de ANWB.

Op de A28 bij Nunspeet gebeurde eveneens een ongeluk. Daar liep de vertraging rond 07.45 uur op tot meer dan een uur. Rijkswaterstaat leidde het verkeer om over de vluchtstrook.

In Ecuador zijn bij een opstand in een gevangenis zeker 31 mensen omgekomen. Het gebeurde in de havenstad Machala, in het zuiden van het Zuid-Amerikaanse land. Tientallen anderen raakten gewond.

Volgens de autoriteiten kwamen de meeste gevangenen om het leven door verstikking. Meer details over hoe de gevangenen stierven werden niet gegeven.

Omwonenden van de gevangenis in Machala hoorden schoten, explosies en noodkreten vanuit het complex. Ook een politieagent raakte gewond.

"De bevoegde autoriteiten werken aan een grondig onderzoek naar de gebeurtenissen", aldus de gevangenisdienst van het land.

Geweld komt veel voor in de vaak overvolle gevangenissen in het land. In dezelfde gevangenis kwamen zo'n drie weken geleden nog veertien mensen om. Inwoners van Machala eisen al langer dat de bewuste gevangenis verdwijnt uit het centrum.

Vandaag begint in Brazilië de klimaattop in Belém, op de rand van de door klimaatverandering bedreigde Amazone. De teleurstelling van de vorige top in Azerbeidzjan ligt nog vers in het geheugen: toen liepen wekenlange onderhandelingen over klimaatfinanciering uit op een kater voor ontwikkelingslanden. Ook dit keer is succes zeker niet verzekerd.

VN-chef Guterres en president Lula van Brazilië riepen de aanwezigen bij de opening op om alle beloftes van de afgelopen jaren nu echt om te zetten in actie. Brazilië richt een internationaal fonds op voor de bescherming van regenwouden en heeft daar al in de eerste dagen enkele miljarden voor opgehaald, waarvan 5 miljoen euro van Nederland.

Het is een concreet resultaat op een bijeenkomst met een stroeve aanloop. Want al begin dit jaar werd bijvoorbeeld duidelijk dat veel landen niet stonden te dringen om hun klimaatambities kenbaar te maken, tien jaar na het klimaatakkoord van Parijs.

De meeste landen kwamen de afspraak niet eens na om klimaatplannen tot 2035 in te dienen, ook niet na uitstel. Zeker de rijke landen, die historisch de meeste opwarming van de aarde hebben veroorzaakt, kwamen schoorvoetend of helemaal niet over de brug.

Europees doel verwaterd

De EU kwam pas vorige week met de klimaatambities voor 2040. En ook al ziet de EU op klimaatgebied een voortrekkersrol voor zichzelf weggelegd, dat doel was wel afgezwakt. Na lang steggelen besloten de lidstaten om op de klimaattop uit te spreken dat ze de uitstoot van broeikasgassen met 66,25 procent tot 72,5 procent willen terugbrengen in 2035.

"Het is minder dan verwacht, maar het effect is niet heel groot", reageert Michel den Elzen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de EU-plannen. Hij is een van de onderzoekers die meeschreef aan het rapport waarin de VN concludeert dat de wereld niet op koers ligt om de klimaatdoelen van Parijs te halen. "De verwatering is jammer, maar het verschil is niet heel groot. De Europese uitstoot is 6 procent van het totaal."

Groter is de impact van de opstelling van de Verenigde Staten en China, ziet Den Elzen. Die zijn samen goed voor ongeveer 40 procent van de mondiale broeikasgassenuitstoot.

"De plannen van China vallen wel enigszins tegen", vindt de onderzoeker. "Wat ze hebben ingediend is eigenlijk richting het huidige beleid." Dat wil dus zeggen: de Chinezen halen deze doelen sowieso wel, daar hoeven ze niets extra voor te doen. Bij het sluiten van het Parijsakkoord was het juist de afspraak om alsmaar ambitieuzere doelen te stellen.

Een land dat wel op tijd was met zijn plannen was de VS. Al onder Biden kwamen de Amerikanen met een ambitieus plan (tussen de 61 en 66 procent minder uitstoot in 2035). Maar een van de eerste wapenfeiten van Bidens opvolger Trump was dat hij de VS terugtrok uit het Parijsakkoord. Bidens klimaatplannen zullen onder Trump dus ook niet tot landelijk klimaatbeleid leiden.

Sowieso hangt de schaduw van Trump over de hele top. "De VS is wel de grootste tegenvaller dit keer", gaat Den Elzen verder. "Het Amerikaanse vertrek komt neer op een toename van 2 gigaton CO2 in 2035. De toename van die Amerikaanse uitstoot zal een deel van de extra inspanning van andere landen teniet doen."

Mutirão

De vertragingen en tegenvallers leiden bij voorbaat al tot een sfeer die anders is dan in Parijs in 2015, ziet Den Elzen. "Toen was er een hele andere dynamiek. Ver van tevoren kwamen China en de VS al met een aangescherpte doelstelling." En ook in 2021, in Glasgow, brachten landen plannen mee om uiteindelijk op netto nul broeikasgassenuitstoot te komen.

Hoe anders is het nu. Er zijn aanscherpingen, maar die schieten nog altijd ruim tekort. En nog tijdens de top moeten nieuwe doorrekeningen verschijnen van de klimaatplannen die veel te laat zijn ingediend.

Om de moed erin te houden heeft Brazilië de top tot een mutirão gedoopt, vrij vertaald een collectieve inspanning met een gemeenschappelijk doel. Of die collectieve inspanningen en het gemeenschappelijke doel niet te zwaar onder druk staan door de geopolitieke werkelijkheid, zal de komende twee weken blijken.

Goedemorgen! Verkenner Wouter Koolmees gaat verder met de gesprekken over een nieuw kabinet en klimaattop COP30 van start in Brazilië.

Eerst het weer: vandaag is er een mix van zon en wolken, met de meeste zon voor het oosten van het land. Bij een meest matige zuidenwind is het hooguit 12 graden. Later vanmiddag neemt de bewolking toe en vanavond volgen vanuit het zuidwesten buien.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een einde aan de wekenlange shutdown in Amerika is in zicht. Een groep van acht Democraten heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat tijdelijke financiering van de overheid mogelijk maakt. Hiermee kunnen de meeste federale diensten tot en met januari gefinancierd worden.

De Republikeinen en de Democraten die zich bij hen hebben aangesloten, hebben samen de 60 stemmen die hiervoor nodig waren bereikt. Eén Republikein, Rand Paul, stemde tegen.

De overheid ging op 1 oktober 'dicht' omdat Democraten en Republikeinen in het Congres het niet eens konden worden over een nieuwe begroting. Het grootste struikelblok voor de Democraten was het veiligstellen van een verlenging van de zorgverzekering voor miljoenen Amerikanen. Daar zal in december over worden gestemd, zonder verdere toezeggingen van de Republikeinen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De eerste Marsmissie in jaren van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA is uitgesteld. Het aftellen werd met nog maar 4 minuten en 33 seconden te gaan afgebroken vanwege slechte weersomstandigheden.

Fijne dag!

Een einde aan de wekenlange shutdown in Amerika lijkt in zicht. Een groep van acht Democraten heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat tijdelijke financiering van de overheid mogelijk maakt. Hiermee kunnen de meeste federale diensten tot en met januari gefinancierd worden.

De Republikeinen en de Democraten die zich bij hen hebben aangesloten, hebben samen de 60 stemmen die hiervoor nodig waren bereikt. Eén Republikein, Rand Paul, stemde tegen.

De overheid ging op 1 oktober 'dicht' omdat Democraten en Republikeinen in het Congres het niet eens konden worden over een nieuwe begroting. Het grootste struikelblok voor de Democraten was het veiligstellen van een verlenging van de zorgverzekering voor miljoenen Amerikanen.

Dat is met dit wetsvoorstel niet gelukt. Met deze deal krijgen de Democraten alleen in december de kans om te stemmen over een verlenging, zonder enige garantie op succes. Wel worden de massaontslagen teruggedraaid van federale werknemers sinds de sluiting op 1 oktober begon.

Correspondent Verenigde Staten Sjoerd den Daas:

"Trump en de Republikeinen in het Congres hadden erop gemikt dat er vanzelf wel genoeg Democraten zouden buigen, en zouden gaan meestemmen met de Republikeinen. Die hadden minimaal zeven Democraten nodig om hun begroting door de Senaat te krijgen.

Lange tijd hielden zij hun poot stijf. Ze wilden dat aflopende subsidies op Obamacare-zorgverzekeringen zouden worden verlengd, en hoopten de Republikeinen tot een deal te dwingen. Uiteindelijk trekken de Republikeinen toch aan het langste eind, en lijken de intimidatietactieken van Trump effect te sorteren.

Door de shutdown te gebruiken om - onwettig - ambtenaren te ontslaan, en te dreigen dat honderdduizenden ambtenaren die tijdens de shutdown thuis kwamen te zitten niet betaald zouden krijgen, zijn er toch meerdere Democraten op hun schreden teruggekeerd. Ook eiste Trump dat tijdens de shutdown uitbetalingen van voedselbonnen volledig tot stilstand zou komen.

De druk werd een handvol Democraten te groot, de shutdown duurde voor precies genoeg Democraten te lang om te breken met hun partijstandpunten, zo bleek zondagavond. Veel hebben zij niet teruggekregen voor de bijna zes weken waarin de Democratische Partij de druk op de Republikeinen juist met succes op leek te voeren: het enige wat hen nu rest is een stemming op een later moment over een eventuele verlenging van subsidies op Obama-care."

De shutdown, die inmiddels 41 dagen duurt, is de langste ooit. En dat heeft grote gevolgen. Ambtenaren kregen geen loon, vertragingen op vliegvelden namen hand over hand toe en 42 miljoen Amerikanen hadden minder geld voor boodschappen.

Senator King, een van de belangrijkste onderhandelaars over de gesloten overeenkomst, zei dat de schrijnende gevolgen van de recordlange shutdown voor een aantal Democratische senatoren reden was om te zwichten. "Ik denk dat mensen zeiden: 'We krijgen niet wat we willen', redeneerde King, "en ondertussen lijden veel mensen pijn".

Volgens partijleider Chuck Schumer "heeft Donald Trump het Amerikaanse volk gegijzeld door hen voedselhulp te ontzeggen terwijl hijzelf balzalen met gouden wc's bouwt". Omdat het nieuwe akkoord volgens hem niets doet aan problemen in de gezondheidszorg, stemde hij tegen. De onafhankelijke linkse Senator Bernie Sanders noemde het "een gruwelijke fout om nu te zwichten voor Trump".

Democraat Tim Kaine, die instemde met een eind aan de shutdown, noemt het echter winst dat de Senaat binnenkort zal stemmen over het schrappen van de zorgsubsidies. Republikeinen moeten dan met de billen bloot, stelt hij. "Congresleden weten dat hun kiezer verwachten dat ze ervoor zullen stemmen - en als ze dat niet doen zullen ze bij volgende verkiezingen misschien wel worden weggestemd."

De overheidssluiting is hiermee nog niet afgelopen. Het moet nog door het Huis van Afgevaardigden worden goedgekeurd en door president Trump worden ondertekend. Dat kan enkele dagen duren. Trump zei zelf tegen verslaggevers dat hij verwachtte dat de sluiting snel voorbij zou zijn. "Het lijkt erop dat we het einde van de shutdown naderen", zei hij.

Minstens een op de drie kinderen met een handicap komt nooit bij een speelplek in de eigen buurt. Van de kinderen die dat wel doen, speelt een kwart daar vaak alleen. Bij niet gehandicapte kinderen gebeurt dat minder vaak: een op de tien heeft er mee te maken.

Dat zijn de conclusies van een jaarlijks onderzoek waaraan deze keer ruim 700 kinderen tussen 6 en 18 jaar meededen, onder wie 283 met een handicap. Het werd uitgevoerd door onderzoeksbureau Kien in opdracht van Stichting het Gehandicapte Kind, die zich inzet om gehandicapte kinderen uit hun isolement te halen.

Samen spelen

Dat dat isolement bestaat, werd jaren geleden al vastgesteld. Sindsdien zijn er op allerlei plaatsen 'samenspeeltuinen' bijgekomen. Die zijn zo ingericht, met toegankelijke speeltoestellen en overzichtelijke paden, dat ook kinderen met een lichamelijke of visuele beperking mee kunnen doen.

Op dit moment hebben 187 gemeenten ten minste één zo'n aangepaste speelplek ingericht, maar 155 hebben dat nog niet. De Stichting het Gehandicapte Kind roept die gemeenten op om in actie te komen. Het streven is dat volgend jaar ten minste 70 procent van alle gemeenten een Samenspeelplek hebben. Om dat te bereiken, moeten er nog vijftig bij komen.

"Door samen te spelen, leren kinderen zonder handicap dat verschillen erbij horen en dat iedereen iets kan bijdragen", zegt directeur Rebecca Gerritse van de stichting. "Dat is goed voor ieders ontwikkeling en voor de verbondenheid in onze samenleving. Daarom blijven wij ons best doen voor écht inclusieve speelplekken, waar ieder kind welkom is."

Vaker gepest

Volgens het onderzoek voelen kinderen met een beperking zich vaker buitengesloten en gepest. "Ik vind het leuk om met andere kinderen te gamen omdat ik daar het gevoel heb dat ik erbij hoor", zegt de 12-jarige Kick, die optreedt als 'ambassadeur' van de stichting.

"Maar het liefst wil ik ook buiten kunnen spelen, net als mijn broer. Hij rent naar buiten en speelt met zijn vrienden in de speelplek bij ons om de hoek. Maar die is in het gras en daar kan ik met mijn rolstoel niet op. Dat voelt soms best oneerlijk."

Speciaal voor ouders van kinderen zonder handicap, is er nu aan het begin van de 'week voor het gehandicapte kind' een webpagina met tips om meer ontmoetingen te creëren tussen leeftijdgenootjes. Daar staat onder meer een oproep aan niet-gehandicapte kinderen om een samenspeelplek te bezoeken. Of om met je ouders aan te bellen bij een kind met een handicap en te vragen of die met jou iets leuks wil gaan doen.