NOS Nieuws - Algemeen

Nederland hoeft 42 Afghaanse mannen die de Nederlandse ambassade in Kabul bewaakten niet naar Nederland te halen. Het gerechtshof Den Haag heeft hun vordering afgewezen, nadat de kantonrechter begin september nog tot een ander oordeel kwam.

De Afghanen werkten als bewaker bij de ambassade voor de machtsovername door de Taliban in augustus 2021. Ze hadden aangevoerd dat ze gevaar lopen in het land door de werkzaamheden die ze hebben gedaan.

De kantonrechter kwam nog tot het oordeel dat Nederland een zorgplicht heeft en de mannen daarom naar Nederland moet overbrengen. Maar het hof wijst erop dat de 42 in dienst waren bij een lokaal bedrijf, waar de Nederlandse Staat bewakingsdiensten van afnam.

Het hof benadrukt dat op de relatie tussen Nederland en de bewakers het Afghaanse recht van toepassing is. Van een zorgplicht "waaruit voortvloeit dat de Staat hen naar Nederland moet overbrengen" is volgens het hof geen sprake.

'Woonden in hun eigen huizen'

De Afghanen deden ook een beroep op mensenrechtenverdragen, maar daarvoor is volgens het hof vereist dat Nederland rechtsmacht over de bewakers had, oftewel "controle en gezag". Het hof oordeelt dat de Staat die niet had in Kabul.

"De Afghaanse bewakers werkten in de buitenste ring van het ambassadeterrein en woonden in hun eigen huizen in Afghanistan, waar zij onder het gezag van de lokale autoriteiten vielen en dus niet onder het gezag van de Nederlandse Staat", aldus het hof.

Het argument dat Nederland wel Hongaarse bewakers heeft geëvacueerd overtuigt het hof ook niet. Het wijst erop dat zij inwoners zijn van de Europese Unie en daardoor sowieso toegang hadden. "Zij bevonden zich dus niet in dezelfde situatie als de Afghaanse bewakers."

De bewakers bevinden zich volgens het arrest inmiddels niet allemaal meer in Afghanistan maar ook in de buurlanden Pakistan en Iran.

Nieuwsuur sprak een aantal maanden geleden met een van de bewakers, die vertelde over martelingen:

Ondanks Amerikaanse importheffingen heeft Philips een prima kwartaal achter de rug. Het gezondheidstechnologiebedrijf draaide in de afgelopen drie maanden 4,3 miljard euro omzet. Daardoor bleef er iets meer winst over dan in hetzelfde kwartaal een jaar geleden, namelijk 187 miljoen euro.

Hoewel het bedrijf wel last heeft van spanningen in de wereld, wordt het maar beperkt geraakt door de Amerikaanse importheffingen. "In Noord-Amerika blijft het uitermate sterk", zegt Philips-topman Roy Jakobs. "We zien meer investeringen in de zorg, maar ook de vraag van consumenten blijft sterk."

Scheren en ontharen

Met name op het gebied van persoonlijke hygiëne gaat het goed met Philips. Door onder meer een sterke verkoop van nieuwe modellen scheerapparaten en ontharingslasers is er ruim 10 procent meer verkocht.

Philips heeft zich in de afgelopen jaren steeds meer toegelegd op de productie van medische apparatuur. Dat gaat om innovatieve apparaten voor het stellen van diagnoses en het uitvoeren van behandelingen. Daar blijft de omzet juist wat steken in de afgelopen maanden.

Door toenemende vergrijzing heeft Philips al lang hoge verwachting van de verkoop van medische apparaten in China. Toch blijft de vraag achter. Volgens Jakobs is daar al de klad in gekomen tijdens de coronapandemie. Daarna is de vraag niet volledig hersteld mede door Chinees overheidsbeleid dat de eigen markt afschermt.

Nexperia

De hoogopgelopen ruzie tussen Nederland en China over Nexperia raakt Philips naar eigen zeggen niet. Nadat Nederland de controle binnen het bedrijf naar zich toe had getrokken en de Chinese bestuurder aan de kant had geschoven, stopte de Chinese Nexperia-fabriek met de export van chips.

Inmiddels zou dit worden hervat, maar de tijdelijke stop kan de Europese maakindustrie raken. Met name de autobranche vreest te moeten stoppen met fabriceren omdat er te weinig computerchips binnenkomen. Maar de Nexperia-chips zitten ook in medische apparaten.

Toch heeft Philips daar geen last van, zegt topman Jakobs. Zijn bedrijf zou hebben geleerd van de coronacrisis toen ook veel export stil kwam te liggen en onderdelen niet geleverd werden: "We hebben alternatieven voor die chips. We kopen in bij meer partijen."

Dat Philips graag meerdere leveranciers van chips heeft, heeft volgens Jacobs niets te maken met de toegenomen Chinese invloed binnen Nexperia. Dat Nijmeegse bedrijf is overigens een afsplitsing van NXP, dat ooit voortkwam uit Philips.

Gevangenissen in België raken overvol. Het tekort aan cellen is zo groot dat bijna 500 mensen op de grond moeten slapen. "Een ongezien aantal", zegt het gevangeniswezen.

Een maand geleden werd in alle Belgische gevangenissen door personeel en directie geprotesteerd tegen de overvolle cellen, maar sindsdien liep het aantal gedetineerden alleen maar verder op.

Vooral gevangenissen van Antwerpen, Gent en Dendermonde zitten overvol. In Antwerpen brengen bijna zeventig mensen de nacht door op een matrasje op de grond. In Gent en Dendermonde zijn het er meer dan veertig.

Ook in de zestien andere gevangenissen in het land heeft niet iedereen een bed. De bonden en gevangenisdirecties waarschuwen al langer voor mensonwaardige omstandigheden en de gevaren die daarmee gepaard gaan voor het personeel in gevangenissen.

Hogere straffen

Volgens de directeur van het gevangeniswezen Mathilde Steenbergen zijn noodmaatregelen nodig om de situatie weer onder controle te krijgen. "We hebben al veel noodbedden neergezet, maar daar is het maximum bereikt. Er is ook geen budget en geen personeel. We zijn genoodzaakt om matrassen op de grond te leggen", zegt ze tegen de NOS.

De stijging van het aantal gedetineerden gaat sneller dan het bijbouwen van gevangenissen. "We hebben eigenlijk iedere drie maanden een nieuwe gevangenis nodig", zegt Steenbergen.

De oorzaak van de situatie is volgens het gevangeniswezen niet alleen het tekort aan cellen, maar ook de opgelegde straffen. Die worden hoger en de voorwaarden voor verlof of voorwaardelijke vrijlating strenger.

Daarnaast zijn veel cellen bezet door veroordeelden die ontoerekeningsvatbaar zijn verklaard en wachten tot een plek vrijkomt in psychiatrische inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met tbs-klinieken in Nederland. De wachtlijst daarvoor is inmiddels opgelopen tot duizend.

Ook zijn er volgens Steenbergen "zeer veel gedetineerden zonder recht op verblijf, asielzoekers die vastzitten omdat er geen alternatief voorhanden is".

De gevangenissen hebben een pakket noodmaatregelen voorgelegd aan minister van Justitie Annelies Verlinden en krijgen bijval van onder anderen Robbie De Kaey van vakbond ACOD. Die zegt bij de VRT dat er vooral iets aan de in- en uitstroom moet gebeuren. Ook pleit hij voor het terugdringen van voorlopige hechtenis en ruimere regels voor vervroegde vrijlating.

Verkrachting

De overvolle gevangenissen leiden volgens hem ook tot onveilige situaties voor gevangenen. Afgelopen weekend werd bekend dat een man die vastzit voor een drugsdelict werd verkracht nadat hij door een celgenoot mogelijk was gedrogeerd. Het slachtoffer zat met twee andere mannen in een cel. Het is niet duidelijk of beide mannen betrokken waren bij de verkrachting. "Zoiets kan niet gebeuren als je een cel niet met twee anderen moet delen", zegt De Kaey.

Opgekropte frustraties leiden tot gewelddadige situaties. Eind september raakten vier cipiers gewond toen ze een gevangene wilden overplaatsen na een vechtpartij.

Mathilde Steenbergen maakt zich grote zorgen. "Het wordt een veiligheidsprobleem, een humanitaire crisis voor gedetineerden." Ook verwacht ze op de langere termijn problemen. Ze denkt dat de kans groter wordt dat criminelen na het uitzitten van hun straf nogmaals de fout ingaan. "De recidive zal toenemen als we mensen op deze manieren opsluiten."

Vorig jaar september werden meer dan honderd gevangenen vervroegd vrijgelaten om te voorkomen dat gedetineerden op de grond moesten slapen. Sindsdien is het aantal gevangenen in België met ruim duizend toegenomen.

Zo'n 700 mensen doen de komende dagen mee aan de crisisoefening Wolkbreuk in Utrecht en Zuid-Holland. Tijdens de oefening wordt gekeken hoe overlast door heel veel regen in korte tijd zoveel mogelijk beperkt kan worden.

De oefening simuleert de gevolgen van een 'waterbom' zoals die in 2021 viel in Limburg. Vooral Valkenburg werd toen zwaar getroffen. Extreme buien worden door klimaatverandering steeds waarschijnlijker, voorziet Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden.

"We oefenen dit omdat het iets is wat je niet zo vaak meemaakt, maar we weten vanuit Limburg dat het wel kan gebeuren", zegt Marian Booltink, crisiscoördinator en oefenleider bij het waterschap. "Dat moet je oefenen, want het is heel veel water en je hebt heel veel mensen en middelen nodig."

De oefening is lang voorbereid, maar nu het zover is, valt er geen druppel regen. Het wordt letterlijk droog oefenen, beaamt Booltink. "Ja, dat zal je altijd zien. Als je zo'n oefening voorbereidt, hoop je eigenlijk op slecht weer. Het is nogal droog deze week en zonnig."

Zandzakken natmaken

De honderden deelnemers moeten zich maar inbeelden dat er wel dramatisch noodweer over het gebied trekt. "Op het moment dat we oefenen, merken we dat de meeste mensen echt wel in de film komen van de oefening. En dat ze zich er echt serieus op voorbereiden", weet Booltink.

Er zal tijdens de oefening veel met zandzakken worden gesjouwd. "We leren mensen hoe ze zandzakken moeten leggen. Zandzakken kun je ook natmaken. Het maakt niet zoveel uit, het is alleen veel zwaarder als het hard regent en koud is."

Het waterschap moet ervoor zorgen dat het water zo goed en snel mogelijk wordt afgevoerd. "We zetten extra noodpompen in en sluiten watergangen af om te voorkomen dat het water nog verder doorgaat naar plekken waar we het niet willen. Snelheid is heel belangrijk en het gaat om heel veel water. Hoe organiseer je dat, wie doet wat. Dat moet je niet pas gaan bedenken op het moment dat zo'n bui valt."

Utrecht en Zuid-Holland zijn qua landschap bepaald geen Zuid-Limburg, dus als het er misgaat zal het er anders uitzien. "Gevolgen van een wolkbreuk zullen anders zijn. Zuid-Limburg heeft een heel hellend gebied. Daar ging het water naar de laagste delen."

Dat is in mindere mate toch ook het probleem in Utrecht: water zoekt altijd het laagste punt. Bij zo'n enorme wolkbreuk lopen weilanden, wegen, tunnels en kelders onder, snelwegen worden afgesloten, en ook belangrijke zaken als transformatorhuisjes kunnen beschadigd raken.

Het water wegkrijgen in een laaggelegen gebied is bijna onbegonnen werk in zo'n situatie, maar niets doen is ook geen optie, benadrukt de crisiscoördinator. "We proberen het vooral daar weg te halen waar het echt problemen oplevert, bij kwetsbare infrastructuur."

Chinook-helikopter

Op andere plaatsen moet het wat langer blijven staan. "Dat kan niet anders. Bij 200 millimeter heeft iedereen wel wat pijn en schade. Dus we moeten keuzes maken."

Die keuzes maakt het Hoogheemraadschap samen met de veiligheidsregio's. Aan de oefening doen nog veel meer instanties mee: Defensie, andere waterschappen, Rijkswaterstaat en een legertje vrijwilligers van Ready To Help, dat onder het Rode Kruis valt. In Houten wordt bij de oefening ook een Chinook-helikopter ingezet.

De Wolkbreuk-oefening duurt tot 8 november. Op enkele oefenlocaties kunnen wegen korte tijd deels afgesloten zijn.

New Yorkers gaan vandaag naar de stembus om een nieuwe burgemeester te kiezen. Als de peilingen de plank niet volledig misslaan, wint de 34-jarige socialistische Democraat Zohran Mamdani, ogenschijnlijk tot grote ergernis van president Trump. Hij dreigt federale fondsen voor New York in te houden als Mamdani gekozen wordt.

In het 'blauwe' Democratische New York is de Republikeinse kandidaat, Curtis Sliwa, kansloos. In de peilingen staat hij derde, ook nog achter Andrew Cuomo, de voormalig gouverneur van de staat New York die in juni verrassend de Democratische voorverkiezingen verloor van Mamdani. Cuomo doet mee als onafhankelijke kandidaat.

Trump, die uit New York komt, bemoeit zich uitvoerig met de verkiezingen. Hij heeft zich uitgesproken voor Cuomo. Aan de vooravond van de stembusgang schreef de president op sociale media: "Ik ben ervan overtuigd dat New York een totale economische en sociale ramp wordt als Mamdani wint." Hij zei nog liever een Democraat te zien winnen dan "een communist zonder enige ervaring en met een verleden van falen".

Democratisch socialist

Mamdani geldt, zeker in de Verenigde Staten, als radicaal-links. Hij wil de stad vooral betaalbaarder maken, onder meer door de huren te bevriezen, en kinderopvang en busvervoer gratis te maken. Verder zou er in elke wijk een gemeentelijke supermarkt moeten komen met lage prijzen. Ook wil hij de belastingen voor rijken flink verhogen.

De Democraat benadrukt dat hij niets met communisme te maken heeft en noemt zichzelf een Democratische socialist. Een soort Scandinavische politicus, "maar dan wat bruiner", zei hij er in een interview grappend over.

Nieuwsuur maakte eerder deze video over de pijlsnelle opkomst van Mamdani:

Trumps dreigement fondsen in te houden maakt weinig indruk op Mamdani. In een reactie zei hij dat de woorden van Trump niet te serieus genomen moeten worden. "Het is niet wettig. Te vaak doen we alsof alles wat hij uitkraamt al volgens de wet is, alleen maar omdat hij het zegt."

De president heeft maar beperkt de ruimte om door het Congres toegewezen fondsen te beheren. Persoonlijke of politieke voorkeuren vormen geen legitieme basis voor het inhouden van geld, aldus waarnemers. Eerder floot een federale rechter de regering terug nadat die 34 miljoen dollar aan fondsen voor terrorismebestrijding had onthouden aan New York.

Test voor de Democraten

De verkiezingen in New York worden samen met andere lokale verkiezingen gezien als een populariteitstest voor Trump in aanloop naar de tussentijdse Congresverkiezingen over een jaar.

Als Mamdani, die net onder de 50 procent peilt, een absolute meerderheid haalt, betekent dat een impuls voor de progressieve vleugel van de Democratische Partij, schrijft The New York Times. Binnen de Democraten klinkt ook de zorg dat Mamdani's koers te radicaal is om landelijk succes te kunnen behalen. Voor een overwinning volgend jaar bij de Congresverkiezingen zou de partij meer een middenkoers moeten varen, is de gedachte.

Ook journalist James Kirchick, kenner van de linkervleugel binnen de Democraten, is die mening toegedaan. "Het is alsof Republikeinen hem in een laboratorium hebben ontworpen als ideale tegenstander", zegt hij tegen de NOS. "Mamdani wordt een van de bekendste Democraten van het land en maakt het Republikeinen makkelijk de partij als socialistisch weg te zetten."

Mamdani zelf lijkt het label 'radicaal' met liefde te omarmen. In een filmpje op sociale media brengt hij de New Yorkse socialist Vito Marcantonio in herinnering, die in de jaren 40 van de vorig eeuw opkwam voor de arbeidersklasse. "Als hij een radicaal werd genoemd, antwoordde hij: als het radicaal is om erin te geloven dat onze nationale grondstoffen gebruikt moeten worden voor de welvaart van allen en niet voor een kleine groep rijken, dan verklaar ik mij schuldig aan de aanklacht", zegt Mamdani in de video.

Als Mamdani wint wordt hij de eerste moslim die burgemeester van New York is en bovendien de jongste in meer dan honderd jaar.

Correspondent VS Rudy Bouma:

"De Democratische Partij is niet per se blij met dit nieuwe uitgesproken gezicht. Er is heel veel verdeeldheid in de partij. Mainstream Democraten twijfelden heel lang of ze hem wel of niet moeten steunen. De leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, Hakeem Jeffries, zelf ook een New Yorker, heeft heel lang getreuzeld om zijn steun uit te spreken. Hij deed dat vlak voor het vroegtijdig stemmen begon alsnog. Maar Chuck Schumer, de leider van de Democraten in de Senaat, ook een New Yorker, heeft dat nog helemaal niet gedaan.

De beloften die Mamdani maakt, klinken in New York sympathiek, maar de club waar hij vandaan komt, de Democratic Socialists of America, heeft standpunten die in de VS ook heel gevoelig liggen. Die wil allerlei essentiële sectoren vergaand reguleren en socialisme is nog best een vies woord in Amerika. Gematigde Democraten zijn bang dat ze buiten de New Yorkse bubbel kiezers zullen afstoten als ze met Mamdani geassocieerd worden."

De komende twee jaar zullen de banen niet meer zo enorm voor het oprapen liggen als de afgelopen jaren. Omdat de economie wat minder hard groeit, zal het aantal banen tot 2027 nog maar licht toenemen. De stijging komt uit op 1,1 procent, verwacht uitkeringsinstantie UWV.

Toch verschilt de banengroei enorm per bedrijfstak en per regio. Zo blijft de vraag naar personeel groot in de zorg, specialistische zakelijke diensten en informatie en communicatie. Door de extra investeringen in defensie zal ook hier de vraag naar personeel sterk groeien. In met name de landbouw en visserij plus uitzendbranche daalt het aantal banen juist flink, verwacht het UWV.

Amsterdam en Eindhoven

Omdat de economie in met name Amsterdam en Eindhoven hard blijft groeien, blijft hier de vraag naar personeel het grootst. De afgelopen jaren zijn een recordaantal mensen gaan werken. De zogenoemde arbeidsparticipatie kwam vorig jaar uit op 73,2 procent. Dat betekent dat bijna driekwart van de Nederlanders tussen de 15 en 75 betaald werk heeft.

Dit percentage kan volgens het UWV nog stijgen door 372.000 werklozen aan een baan te helpen en ruim een half miljoen deeltijdwerkers die graag meer willen werken meer mogelijkheden te bieden. Ook zijn er nog 284.000 mensen die vanwege ziekte, een handicap of een verkeerd diploma aan de kant staan.

Door het tekort aan mensen zoeken veel bedrijven naar oplossingen in automatisering en kunstmatige intelligentie. Het UWV stelt dat werknemers zich door deze ontwikkeling moeten blijven bijscholen in hun vakgebied of andere vaardigheden moeten aanleren, omdat de techniek hun werk of een deel hiervan kan overnemen.

Vandaag wordt de eerste voorzichtige stap in de richting van een nieuw kabinet gezet. Om 16.00 uur ontvangt Tweede Kamervoorzitter Martin Bosma de fractievoorzitters. Het is de bedoeling dat er dan een verkenner wordt aangewezen en dat wordt waarschijnlijk D66-prominent en NS-directeur Wouter Koolmees.

Gisteren meldde het ANP, na het tellen van de briefstemmen, dat D66 inderdaad de grootste partij is geworden. De partij krijgt er geen extra zetel bij en blijft op 26 staan. De fractie heeft daarmee straks evenveel zetels als de PVV, maar kreeg 28.455 stemmen meer.

Dat betekent dat de partij van Rob Jetten een verkenner mag gaan aanwijzen, die de komende week aan alle partijen zal vragen welke coalitie zij voor zich zien. Vermoedelijk wordt die verkenner dus Koolmees (48), die in het kabinet-Rutte III vicepremier en minister van Sociale Zaken was.

Koolmees speelde in de lange formatie van dat kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie een belangrijke rol als secondant van toenmalig D66-leider Alexander Pechtold en kent dus het klappen van de zweep.

Definitieve verkiezingsuitslag

Vrijdag maakt de Kiesraad de definitieve verkiezingsuitslag bekend in een openbare zitting die om 10.00 uur begint. Dinsdag wordt er dan afscheid genomen van vertrekkende Kamerleden. Woensdag 12 november wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd.

De verkenner moet zo snel mogelijk verslag doen van zijn bevindingen, zodat de nieuwe Tweede Kamer daar uiterlijk een week na de installatie over kan debatteren. In dat debat wordt dan meteen een informateur aangewezen die de opdracht krijgt om een bepaalde partijencombinatie te onderzoeken.

Nu duidelijk is dat D66 geen 27ste zetel krijgt - en de PVV door veel partijen is uitgesloten als regeringspartner - is er maar één meerderheidsvariant van vier partijen mogelijk: D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA. Deze partijen hebben straks 86 van de 150 zetels in de Tweede Kamer.

Deze combinatie "door het midden" heeft ook de voorkeur van D66-leider Rob Jetten, die dus het voortouw mag nemen om een kabinet te gaan vormen, dat waarschijnlijk ook zijn naam zal gaan dragen. Maar dan moet hij wel eerst de VVD zover krijgen om de tegenzin tegen regeren met GroenLinks-PvdA te laten varen.

Geen meerderheid voor 'centrumrechts'

De VVD zet ook na een verlies van twee zetels (het worden er 22) en het vertrek van GL-PvdA-leider Frans Timmermans nog steeds in op een "centrumrechts kabinet" met daarin D66, VVD, CDA en JA21. Die vier partijen hebben samen 75 zetels en daarmee op één na geen meerderheid, maar dat hoeft volgens de partij van Dilan Yesilgöz geen probleem te zijn omdat ook de oppositie geen meerderheid heeft.

De partij denkt dat "over rechts" regeren stabieler is, omdat de partijen er bijvoorbeeld bij de asielwetgeving snel uit kunnen komen. Overigens zijn er tussen D66 en met name JA21 grote verschillen als het over dit onderwerp gaat.

Bovendien komen D66, VVD, CDA en JA21 in de Eerste Kamer veertien zetels tekort voor een meerderheid, wat betekent dat het misschien lastig wordt om nieuwe wetgeving door de senaat te krijgen. Overigens heeft de combinatie D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA daar ook geen meerderheid. Die partijen komen samen drie zetels tekort.

Maar voor die voorkeurscombinatie van Jetten kan het weer schelen dat Jesse Klaver gisteren is aangewezen als de nieuwe fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA. De twee zijn beiden eind 30 en kennen elkaar al lang. Klaver deed als partijleider van GroenLinks nog heel even mee aan dezelfde formatie in 2017 als Wouter Koolmees.

Een meerderheid van de mannen in Nederland vindt dat ze wat moeten zeggen als een man in hun omgeving een seksistische opmerking maakt, maar ze doen het niet allemaal. Uit representatief onderzoek van Ipsos I&O blijkt dat mannen het lastig vinden hoe ze moeten reageren bij een ongepaste seksueel getinte opmerking. Ruim zes op de tien hield zich daarom in het verleden weleens in, terwijl ze achteraf wel wat hadden willen zeggen.

Om mannen aan te moedigen zich vaker uit te spreken, start de Rijksoverheid de campagne 'Man, zeg er wat van!'. Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld Mariëtte Hamer gaf opdracht voor het onderzoek. "We wilden weten of mannen bereid zijn iets te doen als ze omstander zijn. Dus als het gaat om een seksistische opmerking of als iemand ongewenst betast wordt, zijn ze dan bereid om in te springen?"

Voor Hamer was het onderzoek belangrijk omdat het vaak gaat over de weerbaarheid van vrouwen. "Het werd lang gezien als een vrouwenprobleem. Je moest je maar weerbaar maken en als je 's avonds op straat loopt je sleutels bij je houden. Iedereen weet inmiddels dat ook mannen andere mannen moeten aanspreken."

Dat kan bijvoorbeeld met een grapje:

Uit het onderzoek blijkt dat een meerderheid seksueel grensoverschrijdend gedrag een probleem vindt. Negen van de tien vinden aandacht voor het onderwerp en dat mannen aan het denken worden gezet een goede zaak. Wel speelt ook een rol wat hun relatie is tot het slachtoffer.

"Gaat het over je dochter of je vriendin, dan voel je het meer", zegt Hamer. "Maar omdat we er zo veel over gesproken hebben de laatste tijd, ervaren veel mannen het ook echt als een probleem van de samenleving en iets waar ze zelf iets aan kunnen doen."

Waarom dat niet gebeurt, heeft meerdere redenen. Zo zegt 51 procent te twijfelen of het gedrag ernstig genoeg was. Daarnaast zegt 37 procent niet te weten wat ze moeten zeggen en is 30 procent bang om de sfeer te verpesten.

Bewustzijn vergroot

Daarnaast denkt maar een kwart van de mannen dat vrienden er positief op zouden reageren als ze hen zouden aanspreken. Opvallend genoeg zeggen de meeste mannen (72 tot 78 procent) dat ze het zelf geen probleem vinden om te worden aangesproken op hun gedrag.

Ipsos I&O merkt op dat meer mannen zijn gaan nadenken of ze seksueel grensoverschrijdend gedrag vertonen en of de mannen om hen heen dat doen. Daar heeft de recente media-aandacht voor de veiligheid van vrouwen invloed op gehad, waaronder over de moord op Lisa uit Abcoude.

34 procent is hierdoor seksueel overschrijdend gedrag een groter probleem gaan vinden. Hamer zegt dat dit een bekend fenomeen is. "We zagen dit ook al gebeuren bij The Voice. Toen werd er eigenlijk door de hele samenleving over gesproken. Nu gebeurt dit een tweede keer en zien we dat dit het bewustzijn ontzettend vergroot."

Over het onderzoek

Voor het onderzoek zette Ipsos I&O een enquête uit onder Nederlandse mannen van 18 jaar en ouder. De vragenlijst werd ingevuld tussen 15 en 22 september. In totaal deden 924 mannen mee.

Er is een weging uitgevoerd op leeftijd, opleidingsniveau, regio en stemgedrag, waardoor de resultaten op die kenmerken representatief zijn voor alle volwassen mannen in Nederland, aldus het onderzoeksbureau.

De Universiteit Twente (UT) stopt eind dit jaar met haar proefdierenlaboratorium. De sluiting is het gevolg van een reorganisatie binnen de faculteit Technische Natuurwetenschappen. In het lab worden proeven gedaan met muizen en ratten als er volgens onderzoekers geen andere methoden mogelijk zijn.

In het proefdierenlaboratorium werkten tot voor kort drie onderzoekers. Omdat twee hun baan zijn verloren bij de reorganisatie, besluit de universiteit het onderdeel per 1 januari op te heffen.

Na de sluiting kunnen UT-onderzoekers bij andere instellingen terecht voor dierproeven, onder meer bij het Centraal Dierenlaboratorium in Nijmegen. Bestaand onderzoek wordt in samenwerking met het Radboudumc voortgezet.

De Instantie voor Dierenwelzijn blijft er volgens de UT op toezien dat er zo min mogelijk dieren worden gebruikt en dat ze zo weinig mogelijk ongemak ervaren, schrijft RTV Oost.

Alternatief voor dierproeven

De universiteit zegt tegelijkertijd te investeren in nieuwe onderzoekstechnieken die dierproeven deels kunnen vervangen. In het Organ-on-Chip Centre Twente worden chips ontwikkeld waarin menselijke cellen worden geplaatst.

Zo kunnen onderzoekers testen welk effect medicijnen hebben op een bepaalde ziekte, zonder dat daar dieren voor nodig zijn. Met deze innovatie zegt de UT actief bij te dragen aan vervanging, vermindering en verfijning van dierproeven.

Reorganisatie

Vorige maand maakte de universiteit bekend dat 22 medewerkers van de faculteit Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) worden ontslagen. Reden voor de reorganisatie en ontslagen bij deze faculteit is de forse daling van de rijksbijdrage.

Eerder dit jaar vielen al tientallen ontslagen bij de faculteit Technische Natuurwetenschappen.

Opnieuw zijn er minder leegstaande panden omgebouwd tot woning. Het aantal loopt al jaren terug en vorig jaar werd er zelfs 10 procent minder omgebouwd dan het jaar ervoor, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Er kwamen 7900 getransformeerde woningen bij, een stuk minder dan de 15.000 waar het kabinet naar streeft:

Vorig jaar stonden in Nederland meer dan 40.000 panden leeg. Maar lang niet al die oude schoolgebouwen, kantoren of winkelpanden zijn geschikt als woning. Dat komt omdat daarvoor andere voorwaarden gelden. Er moet bijvoorbeeld genoeg daglicht zijn en ze mogen niet te dicht bij snelwegen liggen.

"Je gaat niet op een industrieterrein woningen bouwen", zegt Peter Boelhouwer, hoogleraar woningmarkt bij de TU Delft. Daarom zijn veel geschikte panden al omgebouwd en blijft er steeds minder over.

Volgens huizenmarkteconoom bij de Rabobank Stefan Groot is het een ingewikkelde kwestie. "Veel laaghangend fruit is wel geplukt, heel veel panden zijn niet geschikt om zomaar naar woningen te transformeren, en daar komen belemmeringen nog bovenop."

Wat doet de overheid nu aan woningtransformatie?

Om dichter bij het doel van 100.000 nieuwe woningen per jaar te komen, streeft het demissionaire kabinet ernaar om 15 procent daarvan door transformaties te realiseren, in totaal dus 15.000 woningen. Er is een Nationaal Transformatieplan opgesteld om meer en sneller te kunnen transformeren.

De demissionaire woonminister maakte 150 miljoen euro vrij voor woningtransformaties. Dat geld is bedoeld om ontwikkelaars een lening te geven als ze een locatie of gebouw willen transformeren naar woningen. Op die manier hoopte het kabinet dat woningbouwprojecten sneller konden starten.

Volgens Boelhouwer is het ombouwen van niet-woningen maatwerk. Naast de omgevingseisen krijgen ontwikkelaars te maken met allerlei gemeentelijke regels: "Je hebt te maken met bezwaarschriften van omwonenden en als het gaat om winkels in binnensteden kunnen ondernemersverenigingen ook aan de bel trekken."

Daar krijgt Tim van der Lugt regelmatig mee te maken. Hij is eigenaar van bouwbedrijf VDL. "Doordat het laaghangende fruit weg is, wordt het steeds complexer. Er komen steeds meer uitdagingen bij de projecten die wel beschikbaar zijn." Op dit moment transformeert hij drie panden, waarvan elk te maken kreeg met bezwaren.

Zo liep elk project flink wat vertraging op. "Je komt in procedures terecht die een hoop tijd in beslag nemen. De omgeving wordt belangrijker en dat kost tijd. Het kan zelfs 2 tot 3 jaar duren voordat we dan echt kunnen beginnen."

Bewoners betrekken

Sinds de Omgevingswet begin vorig jaar inging, werd het voor Van der Lugt verplicht om de omgeving inspraak te geven in de plannen. Dat deed hij door een bewonersevenement te organiseren.

De Omgevingswet werd ingevoerd om aanpassingen in de ruimtelijke ordening simpeler te maken, zoals bij het verlenen van bouwvergunningen voor woonwijken, winkelcentra, bedrijventerreinen of de aanleg van wegen.

Daartoe worden omwonenden en andere belanghebbenden eerder in het proces betrokken. Voor Van der Lugt leverde dat extra werk en tijd op. "Bewoners hebben vaak toch bedenkingen, en winkeliersverenigingen zijn bijvoorbeeld niet enthousiast, omdat er dan gaten vallen in de winkelstraat, en het leidt tot meer parkeerdruk."

Minder interessant voor investeerders

Bovendien spelen investeerders volgens Boelhouwer een grote rol in de woningtransformatie. "Particuliere investeerders kopen lege panden vaak om als woning weer te verhuren of te verkopen. Maar sinds de Wet Betaalbare Huur en de verhoging van de box-3-belasting is het voor investeerders minder winstgevend om hun pand te verhuren."

Frank Notten van het CBS zegt dat bijna driekwart van de getransformeerde woningen van het afgelopen jaar in handen was van particuliere verhuurders: "Je ziet dat die zich het laatste jaar een beetje terugtrekken uit de woningmarkt. Dat heeft wel mee kunnen spelen bij deze daling van het aantal transformaties."

Volgens Stefan Groot is er toch best wat potentie in de woningtransformatie: "Je lost er natuurlijk niet het hele woningtekort mee op, maar het is wel een mogelijkheid om meer woningen toe te voegen."

Goedemorgen! Het is verkiezingsdag in de Verenigde Staten en de Hoge Raad doet een definitieve uitspraak over de in 2016 naar India ontvoerde Insiya.

Eerst het weer: het is overwegend droog en het wordt geleidelijk zonniger. Het wordt 14 tot 16 graden bij een matige tot vrij krachtige zuiden- of zuidwestenwind.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Bij de verkiezingen is 43,3 procent van de nieuw gekozen Kamerleden een vrouw, zegt stichting Stem op een Vrouw. Dat is het hoogste percentage sinds 1918. In totaal komen waarschijnlijk 65 vrouwen in de Kamer. Dat is dus nog altijd minder dan de helft van de totale 150 zetels.

Het gaat nog niet om de officiële uitslag, want die maakt de Kiesraad vrijdag bekend. Stem op een Vrouw baseert zich op documenten die gemeenten al hebben gedeeld over hun verkiezingsuitslagen.

Verder meldt de stichting via Instagram dat ongeveer 3,6 miljoen mensen op een vrouw stemden. Daarvan brachten bijna 650.000 mensen een strategische stem uit. Dat wil zeggen: ze stemden op een vrouw die op een plek op de lijst stond rond of boven het gepeilde aantal zetels van de partij.

Anders nieuws uit de nacht En dan nog even dit

De politie in het Belgisch-Limburgse Peer was het afgelopen weekend druk met drones boven luchtmachtbasis Kleine-Brogel. Steeds verdwenen de toestellen weer uit het zicht. Het begint op een kat-en-muisspel te lijken, zegt de plaatselijke politie. De Belgische minister Francken zei dat "het lijkt op een spionage-operatie".

Lees hier meer over de mysterieuze drones:

Fijne dag!

De Europese klimaat- en milieuministers proberen het vandaag eens te worden over een nieuw klimaatdoel voor 2040. Om tot een akkoord te komen, zullen de ministers het voorstel van Eurocommissaris Wopke Hoekstra - 90 procent minder CO2-uitstoot in 2040 - vrijwel zeker afzwakken.

Ambtenaren rekenen op een lange dag in Brussel vandaag. Lidstaten zoeken al maanden naar een akkoord, maar Hoekstra's voorstel stuit op veel weerstand. Die weerstand komt deels van landen die altijd kritisch zijn op klimaatbeleid zoals Polen, Tsjechië, Slowakije en Hongarije. Zij pleiten voor een verlaging van het percentage van 90 procent.

Daartegenover staan landen, zoals Nederland, Spanje en Denemarken, die het plan van Hoekstra steunen. Een helder klimaatdoel geeft de industrie duidelijkheid, vinden zij.

Middengroep

De spanning zit bij een grote groep landen die geen uitgesproken voor- of tegenstander zijn van het klimaatdoel. Onder die groep vallen ook de machtige landen Frankrijk en Duitsland.

Deze middengroep wil het doel van 90 procent niet verlagen, maar wil wel dat het makkelijker wordt om het doel te halen. Hun zorg is dat een te ambitieus klimaatdoel de concurrentiepositie van Europese bedrijven in gevaar brengt.

Klimaatdoel 2040

In 2050 wil de Europese Unie klimaatneutraal zijn. Dat is in lijn met de afspraken in het Parijsakkoord. Om naar dat doel toe werken, legt de EU tussendoelen vast in de wet om te voorkomen dat klimaatmaatregelen jaren worden uitgesteld en EU-landen tegen 2050 plots heel snel de uitstoot moeten verminderen.

Het voorstel om in 2040 de CO2-uitstoot al met 90 procent te verlagen ten opzichte van 1990, is gebaseerd op adviezen van klimaatwetenschappers. Zij stellen dat een reductie van 90 procent nodig is in 2040, omdat de laatste 10 procent richting 2050 relatief moeilijk is te realiseren. Daarom moet daar genoeg tijd voor overblijven.

Om deze landen over de streep te trekken ligt er vandaag een nieuw voorstel op tafel. Daarin staan enkele afzwakkingen ten opzichte van het voorstel dat Hoekstra in juli deed.

Een van die afzwakkingen is een tweejaarlijkse evaluatie van het tussendoel door de Europese Commissie. De Commissie moet dan beoordelen of het doel van 90 procent reductie in 2040 nog wel in lijn is met het laatste wetenschappelijke onderzoek, technologische innovaties en de concurrentiepositie van de Europese Unie. Zo niet, dan kan de Europese Commissie voorstellen doen om het doel aan te passen.

Het voorstel is een tegemoetkoming aan landen die om flexibiliteit vragen. Andersom vrezen critici dat de discussie over het 2040-doel door deze evaluaties elke twee jaar opnieuw oplaait, waardoor onzekerheid over de klimaatdoelen blijft.

Geitenpaadjes

Eurocommissaris Hoekstra bouwde in zijn oorspronkelijke voorstel in juli ook al een paar geitenpaadjes in om de kritische lidstaten tegemoet te komen. Een daarvan is de mogelijkheid om 3 procent van de gewenste 90 procent uitstootvermindering in het buitenland te realiseren, bijvoorbeeld door bossen te planten in Zuid-Amerika of te investeren in groene bussen in Azië.

Klimaatwetenschappers zijn kritisch op het kopen van klimaatwinst buiten de EU. Het gaat ten koste van investeringen binnen de EU en de opbrengsten zijn onzeker. Toch bespreken de klimaat- en milieuministers vandaag de optie om het percentage van 3 procent te verhogen naar 5 procent.

Bosbranden

Ten slotte spreken de ministers van de 27 EU-landen ook over het scenario waarin de natuurlijke opname van CO2 door bossen en grasland komende jaren lager uitvalt dan verwacht. Bijvoorbeeld door bosbranden. Met name Frankrijk vreest dat zulke tegenvallers nog eens extra op het bordje van de industrie en van huishoudens komen. Ze pleiten voor een 'noodrem', waarbij 'natuurlijke' tegenvallers niet hoeven te worden gecompenseerd, maar van de 90 procent kunnen worden afgetrokken.

Over al deze punten is er nog geen overeenstemming. Daarnaast hebben veel EU-landen nog individuele wensenlijstjes. De verwachting is daarom dat het een moeilijke vergadering zal zijn vandaag.

Toch is de druk om tot een akkoord te komen groot. Later deze maand vindt in Brazilië de volgende klimaattop plaats. Hoekstra moet daar namens de EU een klimaatdoel presenteren voor de komende jaren. Dat doel is mede afhankelijk van het besluit dat de klimaatministers vandaag nemen.

Als de klimaatministers er vandaag niet uit komen, verschijnt Hoekstra mogelijk met lege handen in Brazilië. Dat zou pijnlijk voor zijn de Eurocommissaris omdat de EU zich graag presenteert als koploper bij het klimaatbeleid.

Als de ministers vandaag een akkoord bereiken over het 2040-doel dan moet volgende week het Europees Parlement nog instemmen.

Peru heeft de diplomatieke banden met Mexico verbroken, omdat Mexico een asielverzoek van de oud-premier van Peru in behandeling heeft genomen. De twee landen hebben al langer onenigheid met elkaar.

Peruaanse functionarissen hoorden gisteren dat de voormalig premier van Peru, Betssy Chávez, naar de Mexicaanse ambassade was gevlucht. Daar vroeg zij asiel aan in Mexico.

Chávez werd twee jaar geleden aangehouden op verdenking van samenzwering tegen de staat en medewerking aan de vermeende staatsgreep van voormalig president Pedro Castillo. Daarvoor wordt ze in Peru strafrechtelijk vervolgd.

Peru is niet te spreken over het nieuws dat Mexico de procedure is gestart om de voormalige Peruaanse premier politiek asiel te verlenen. "Als reactie op deze onvriendelijke daad, rekening houdend met de herhaaldelijke inmenging van de huidige en voormalige presidenten in de binnenlandse aangelegenheden van Peru, besloot de regering vandaag de diplomatieke betrekkingen met Mexico te verbreken", aldus de Peruaanse minister van Buitenlandse Zaken.

Afgezet

Chávez was premier onder de linkse president Pedro Castillo. Hij werd eind 2022 afgezet en gearresteerd. Castillo werd opgevolgd door vicepresident Dina Boluarte, de eerste vrouwelijke president van Peru. Zij werd vorige maand afgezet. De voorzitter van het parlement, José Jerí, is de nieuwe president.

Peru is niet het enige land waarmee Mexico in de clinch ligt. Vorig jaar verbrak de Mexicaanse president de diplomatieke banden met Ecuador.

Aanleiding was het binnenvallen van de Mexicaanse ambassade door de Ecuadoriaanse politie in de hoofdstad Quito. Daar werd de voormalig vicepresident van Ecuador gearresteerd, die er politiek asiel had gekregen. Het binnenvallen van een ambassade mag niet volgens internationale verdragen.

De speciale flitspalen die bestuurders betrappen op bellen of appen achter het stuur doen het allemaal weer, schrijft RTV Oost. Die zogenoemde focusflitsers waren tijdelijk uitgeschakeld, omdat er een was omgewaaid. Dat gebeurde in september op de N50 bij Kampen.

De palen zijn inklapbaar en dat werd voor de zekerheid dan ook gedaan. Het Openbaar Ministerie (OM) wilde eerst onderzoeken hoe het kon dat er een omwaaide.

Inmiddels werken de focusflitsers overal in het land weer. Aan Omroep West laat het OM weten: "Ze zijn in de weken na het incident in Kampen één voor één weer aangezet."

Ook is het duidelijk waarom de flitser bij Kampen omwaaide. "Uiteindelijk bleek de oorzaak bij de omgeving te liggen van de focusflitser", zegt een woordvoerder. "Die stond langs een weg met weinig beschutting en is door harde wind omgewaaid." De omgewaaide focusflitser is overigens verhuisd naar Harderwijk.

430 euro boete

Een focusflitser heeft een camera die het vasthouden van een mobiel elektronisch apparaat detecteert. Het OM schafte er vijftig aan. Vanaf april worden die in het hele land ingezet.

De boete voor appen of bellen met je telefoon in de hand achter het stuur is 430 euro. Vorig jaar werden ruim 165.000 boetes uitgedeeld aan bestuurders. De nieuwe focusflitser moet mensen nog sneller betrappen die een telefoon in de hand houden.

Begin dit jaar vroegen we mensen of ze zich wel eens schuldig maken aan appen en bellen achter het stuur:

De onderhandelingen tussen China en Nederland over chipfabrikant Nexperia gaan de goede kant op, zegt de Europese commissaris voor Handel. Maros Sefcovic spreekt van "een welkome vooruitgang". Die vooruitgang is volgens hem van belang om de toeleveringsketen te herstellen.

Ook heeft Sefcovic het over "nauwe samenwerking met de Nederlandse overheid en constructieve samenwerking met China":

Vorige maand stopte China met het exporteren van chips van chipmaker Nexperia. Vooral Europese automakers als Volkswagen hebben daar last van, omdat zij veel gebruikmaken van de chips van Nexperia.

Nederland had eerder de Chinese directeur van dat bedrijf uit Nijmegen weggestuurd en daar is China boos over. In een persbericht zei het ministerie dat er een dreiging was van een kennislek en een mogelijk risico voor de Nederlandse en Europese economische veiligheid.

Dit weekend zei China dat bedrijven die in de problemen zitten zich kunnen melden, zodat zij mogelijk een uitzondering kunnen krijgen van het exportverbod. Maar daarover is nog veel onduidelijk, bijvoorbeeld over eventuele voorwaarden, hoelang het papierwerk duurt en wanneer de chips dan daadwerkelijk geleverd worden.

Bij de verkiezingen is 43,3 procent van de nieuw gekozen Kamerleden een vrouw, zegt stichting Stem op een Vrouw. Dat is het hoogste percentage sinds 1918. In totaal komen waarschijnlijk 65 vrouwen in de Kamer. Dat is dus nog altijd minder dan de helft van de totale 150 zetels.

Het gaat nog niet om de officiële uitslag, want die maakt de Kiesraad vrijdag bekend. Stem op een Vrouw baseert zich op documenten die gemeenten al hebben gedeeld over hun verkiezingsuitslagen.

Volgens de stichting zijn met voorkeurstemmen vijf extra vrouwen in de nieuwe Tweede Kamer gestemd. Het vaakst gebeurde dat bij GroenLinks-PvdA. Daar zijn vier vrouwen met voorkeurstemmen verkozen tot Kamerlid, meldden bronnen zondag aan de NOS.

Het gaat om Fatihya Abdi, Mikal Tseggai, Lisa Vliegenthart en Barbara Kathmann. De vijfde zetel lijkt te gaan naar Marieke Vellinga-Beemsterboer van D66. "Ik vind het een hele eer om op deze manier in de Kamer gekozen te worden", zegt ze tegen Omrop Fryslân. Vellinga-Beemsterboer is nu nog wethouder op Vlieland.

Strategisch stemmen

Verder meldt de stichting via Instagram dat ongeveer 3,6 miljoen mensen op een vrouw stemden. Daarvan brachten bijna 650.000 mensen een strategische stem uit. Dat wil zeggen: ze stemden op een vrouw die lager de lijst stond dan het gepeilde aantal zetels van de partij.

Dit stemgedrag past bij Stem op een Vrouw, die sinds 2017 campagne voert. Het streven: ervoor zorgen "dat alle meisjes en vrouwen in Nederland zichzelf gerepresenteerd zien in de politiek".

In 1918 werd Suze Groeneweg als eerste vrouwelijke Tweede Kamerlid verkozen, een jaar nadat vrouwen het recht hadden gekregen om zich verkiesbaar te stellen. In 1919 kwam daar het kiesrecht voor vrouwen bij. In 2019 werd het 100-jarig bestaan van het algemeen kiesrecht feestelijk gevierd in de Ridderzaal.

Verkiezingstool

Bekijk de uitslagen van de Tweede Kamerverkiezingen, stel zelf meerderheden samen en krijg zicht op de kiezersbewegingen in de verkiezingstool van de NOS. En bekijk hier hoe de Nederlanders in het buitenland precies hebben gestemd.

Maandag maakte persbureau ANP bekend dat D66 de grootste partij blijft, maar geen extra zetel krijgt en blijft staan op 26. Dat berekende het ANP na het tellen van de zogenoemde briefstemmen van Nederlanders in het buitenland. De zogenoemde restzetel blijft bij de SP. Die partij krijgt zoals verwacht 3 zetels.

De bouwvakker die maandagavond vanonder het puin van een ingestorte toren in Rome was gered, is overleden. Dat melden lokale media. Gisterochtend raakte de 66-jarige Roemeense bouwvakker bekneld onder het puin. Na elf uur werd hij gered.

Reddingswerkers wisten hem te ontzetten en naar buiten te brengen. Daar werd hij in een ambulance gelegd. Het was even onduidelijk hoe hij eraan toe was, maar hij heeft het toch niet overleefd.

De middeleeuwse Torre dei Conti werd gerenoveerd. Aan het eind van de ochtend stortte hij gedeeltelijk in. De overleden bouwvakker raakte daarbij bekneld. Vier collega's werden door de brandweer in veiligheid gebracht. Een van hen is met een verwonding aan het hoofd naar een ziekenhuis gebracht. Volgens Italiaanse media is zijn neus gebroken.

Voorzichtig te werk gaan

De autoriteiten zeiden dat de redding van de man die vastzat een langdurige operatie zou worden. De reddingswerkers moesten voorzichtig te werk gaan, omdat de toren verder dreigde in te storten.

Een eerste poging mislukte, doordat er opnieuw stenen naar beneden kwamen. Reddingswerkers die via een raam op de eerste verdieping naar binnen waren gegaan, moesten zich door een wolk van stof in veiligheid brengen.

Wonderlijk genoeg bleven ze ongedeerd:

Een tweede poging mislukte ook. In de loop van de middag arriveerde een team dat gespecialiseerd is in dit soort reddingswerk.

De Torre dei Conti dateert uit de 13de eeuw en staat vlak bij toeristische trekpleisters als het Colosseum en het Forum Romanum. De restauratie en renovatie moeten het bouwwerk geschikt maken als museumruimte. In juni werd nog vastgesteld dat de constructie veilig was.

De feministische beweging Dolle Mina heeft de Joke Smitprijs gewonnen. De regeringsprijs voor de emancipatie van vrouwen werd vandaag door demissionair staatssecretaris Koen Becking (VVD) uitgereikt in Leiden. De winnaars krijgen een beeld en een geldbedrag van 10.000 euro.

Dolle Mina heeft zich het afgelopen jaar opnieuw uitgevonden en op verschillende manieren actie gevoerd om aandacht te vragen voor de veiligheid van vrouwen op straat. Zo protesteerde de groep tegen een tekort aan opvangplekken voor vrouwen en eisten actievoerders met fietstochten de nacht op.

Volgens de staatssecretaris is het "bewonderenswaardig hoe Dolle Mina met opvallende acties nog steeds aandacht weet te vragen voor onder meer de veiligheid van vrouwen".

De feministische actiegroep werd aan het begin van de jaren 70 opgericht, genoemd naar de radicale feministe Wilhelmina Drucker, uit het eind van de negentiende en het begin de twintigste eeuw. Dolle Mina bedachte harde en ludieke acties, als tegenhanger van het meer institutionele feminisme van vrouwen als Joke Smit en Hedy d'Ancona. De groep werd bekend van de leus 'Baas in eigen buik', die vrouwen op hun buik schreven om het recht op abortus op te eisen en om zelf te kunnen besluiten over hun eigen lichaam.

Emancipatie van vrouwen

Schrijver, actrice en opiniemaker Nienke 's Gravemade kreeg vandaag de Joke Smit-aanmoedigingsprijs uitgereikt. 's Gravemade is onder meer bekend van haar filmpjes op Instagram, waarin ze op humoristische wijze de giftige (online) mannencultuur op de kaart zet. In augustus schreef ze het massaal gedeelde gedicht "Recht op de Nacht" over de dood van de 17-jarige Lisa.

In het gedicht schreef ze "ik eis de straten op, 24 uur per dag", waarop de actie Wij eisen de Nacht Op werd opgezet. De jury van de aanmoedigingsprijs noemt haar gedicht "een prachtig en duidelijk statement" en prijst de manier waarop ze filmpjes maakt. Onderdeel van de prijs is een geldbedrag van 1000 euro.

De Joke Smitprijs is een regeringsprijs die iedere twee jaar wordt toegekend aan een groep, een vrouw of een instantie die bijdraagt aan de emancipatie van vrouwen. Joke Smit zelf was een feministe en schrijver van het artikel "het onbehagen bij de vrouw", dat in 1967 verscheen. Dit manifest wordt gezien als aanjager van de tweede feministische golf in Nederland.

Eerdere winnaars van de prijs zijn onder anderen Mariëtte Hamer voor haar inzet voor de verbetering van de positie van vrouwen in Nederland en antropologe Gloria Wekker, die de regeringsprijs kreeg voor haar inspanningen om de positie van zwarte vrouwen in Nederland te verbeteren.

De Slag om Pokrovsk is nog in volle gang, maar de situatie voor het Oekraïense leger verslechtert. Russische troepen lijken het zuiden van de strategisch belangrijke stad te hebben bezet. Oekraïne probeert het tij te keren met versterkingen, maar zwermen Russische drones maken dat lastig.

Er wordt hard gevochten en tegenstrijdige claims vanuit Kyiv en Moskou maken het beeld van het strijdverloop diffuus. De Oekraïense legerleiding stelt dat Rusland geen enkele wijk van Pokrovsk in handen heeft. Het Russische leger beweert juist dat het verder is opgerukt en dat manschappen zich hebben ingegraven. Zo zouden ze tot het treinstation in het centrum van de stad zijn doorgedrongen.

Kleine Russische eenheden waren de afgelopen tijd door Oekraïense stellingen gebroken. In tegenstelling tot een week geleden lijkt Rusland er nu in geslaagd een aantal posities vast te houden en te versterken. Op locatie geverifieerde videobeelden suggereren dat dit is gebeurd in het zuiden van de stad.

'Permanent in handen'

"De Russen lijken daar permanent een stukje stad in handen te hebben", zegt defensie-analist Peter Wijninga. Andere claims over Russische terreinwinst zijn nog niet bevestigd. Het is bijvoorbeeld wel vastgesteld dat er militairen van Rusland ten noorden van de spoorlijn in Pokrovsk zijn geweest, maar die kunnen door Oekraïense tegenaanvallen zijn gedood.

Op de kaart hieronder rechts zie je in roze hoe ver Rusland minimaal is opgerukt. De rode gebieden zijn stukken die het Russische leger claimt, maar die nog worden betwist. Je ziet eveneens dat de invasiemacht het Oekraïense leger probeert te omsingelen bij Pokrovsk:

Kyiv heeft elitetroepen naar de belegerde stad gestuurd, onder meer per helikopter. President Zelensky zegt dat Rusland zware verliezen lijdt en stelt dat de vijand zo'n 300 militairen in Pokrovsk heeft.

Het Russische leger heeft volgens de Oekraïense president ook grote hoeveelheden manschappen verzameld bij de stad Dobropillia, ten noorden van Pokrovsk. Daar had het Oekraïense leger eerder dit jaar nog met succes een Russische inval afgeslagen. Zelensky erkent dat het leger bij Pokrovsk onder druk staat.

Rusland beheerst luchtruim met drones

"Ondanks enorme verliezen blijft Rusland extra troepen aanvoeren", zegt Wijninga. De invasiemacht heeft volgens hem met drones ook effectief de controle over het luchtruim gekregen. "Dat maakt het voor Oekraïne heel lastig om de stad vast te houden. Elke beweging of beschieting door Oekraïense troepen wordt opgemerkt en leidt tot een Russische droneaanval of kanonnenvuur."

De NOS maakte eerder deze video van Russische drones die Oekraïense bevoorradingslijnen bij Pokrovsk onder vuur namen:

De strijd om Pokrovsk is nog lang niet gestreden, benadrukt Wijninga. De situatie kan veranderlijker zijn dan het oogt en het Russische leger probeert de stad al ruim een jaar in te nemen.

'Val van Pokrovsk lijkt kwestie van tijd'

Toch denkt de oud-luchtmachtcommandant dat de val van deze strategische stad een kwestie van tijd is. "Ik denk dat de Oekraïners de opmars van Rusland zo veel mogelijk proberen te vertragen. Maar de Russen zijn numeriek zwaar in het voordeel en bereid om enorme aantallen militairen op te offeren."

Monitorgroep DeepState noemde situatie bij Pokrovsk voor Oekraïne gisteren "op de rand van kritiek". Deze groep, die banden heeft met het Oekraïense leger, houdt aan de hand van openbare bronnen de veranderingen op het slagveld bij. DeepState stelt dat het punt nadert waarop Oekraïne het tij niet meer kan keren.

Mocht de stad vallen, dan is het een grote nederlaag voor Oekraïne. Pokrovsk is een logistiek knooppunt en dient als uitvalsbasis voor Oekraïense troepen. Het zou voor Rusland de belangrijkste overwinning zijn sinds de val van Avdiivka vorig jaar.

Na ruim 3,5 jaar oorlog houdt Rusland ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Een groot deel daarvan had het al eerder onder controle gekregen, zoals de Krim. Een einde aan de oorlog lijkt nog niet in zicht.

Een rechtbank in Colorado heeft een schikking afgewezen in de zaak tegen een begrafenisondernemer die wordt beschuldigd van het achterhouden van bijna 190 lichamen. Carie Hallford heeft daarna haar eerdere schuldbekentenis ingetrokken.

Jon en Carie Hallford bekenden in november vorig jaar schuldig te zijn aan 191 gevallen van lijkschennis. De twee gaven rouwende nabestaanden nep-as in plaats van de stoffelijk resten van hun overleden familieleden. De lichamen dumpten ze in een gebouw.

Volgens de rechter werd in de schikking met het OM onvoldoende rekening gehouden met de schade die de misdrijven hadden veroorzaakt. De nabestaanden vonden de overeengekomen 15 tot 20 jaar celstraf te laag.

Afwijzen schikking ongebruikelijk

In september wees dezelfde rechter ook het schikkingsvoorstel van Jon Hallford af. Hallford trok daarop zijn schuldbekentenis in. Het is hoogst ongebruikelijk dat een rechter een schikkingsvoorstel verwerpt. De rechter zei in september dit nog nooit te hebben gedaan in zijn loopbaan en noemde het een "extreme maatregel".

De rechter zei vandaag dat het niet alleen gaat om de 191 slachtoffers en hun families. "Er zijn ook nog de ongeveer duizend mensen die nooit zullen weten wat er met de lichamen van hun dierbaren is gebeurd." Hij doelde op de eerdere klanten van het uitvaartcentrum, die zich afvragen wat er met de stoffelijk resten van hun familieleden is gebeurd.

'Groene' uitvaart

De Hallfords runden een ecologisch uitvaartcentrum, genaamd Return to Nature Funeral Home. Ze beloofden families een 'groene' uitvaart, waarbij lichamen niet worden gebalsemd met chemicaliën. Ook worden er biologisch afbreekbare kisten gebruikt.

Volgens de aanklager kregen de nabestaanden vermalen beton in plaats van as van hun overleden geliefden. De lichamen zelf lieten de Hallfords achter in een gebouw. Dit zou zijn gebeurd tussen 2019 en 2023.

De ontbindende lijken werden in 2023 aangetroffen nadat buurtbewoners een sterke geur roken in de omgeving van het gebouw. De politie ontdekte vervolgens dat de geur van de talloze opgestapelde lijken in het gebouw kwam.