NOS Nieuws - Algemeen

De kweekvisindustrie is de snelst groeiende voedselsector ter wereld. Vis kweken lijkt een duurzame oplossing om overbevissing tegen te gaan. Maar de sector kampt met massasterfte onder de kweekvissen. In Noorwegen, de grootste kweekzalmproducent ter wereld, gingen afgelopen jaar ruim 65 miljoen kweekvissen voortijdig dood. Kweekvis is heel belangrijk voor de Noorse economie, maar de sterfte geeft een wrange bijsmaak - en voedt de discussie over deze manier van intensieve visteelt.

Zalmkweker Jørgen Viksund springt behendig van zijn motorboot bij zijn viskwekerij, een kilometer voor de Noorse westkust bij Bergen. Naast het huisje bij de kwekerij zijn zes grote ronde bassins, die als vissenkooien dienen. "In elk net hebben we zo'n 100.000 zalmen", vertelt Viksund. "Het eerste jaar worden ze in het laboratorium gekweekt, daarna worden ze naar zee gebracht en zwemmen ze hier nog zo'n anderhalf jaar rond, totdat ze 5 kilo zijn."

Rond de bassins zijn paden aangelegd, zodat de kwekers overal bij kunnen. Ze moeten wekelijks steekproeven uitvoeren, waarbij ze tien vissen per kooi controleren op zeeluis. Die piepkleine parasiet voedt zich met het vlees en het bloed van de levende zalm. "Je moet vooral kijken aan de onderkant, bij de staart. Daar nestelt de zeeluis zich het liefst."

Zeeluis grote bedreiging

De zeeluis is een van de grootste bedreigingen voor kweekvissen. Vroeger werd die chemisch bestreden, maar de parasiet is resistent geworden. Daarom zetten kwekers bij een zeeluisuitbraak nu een groot schip in, waarmee ze alle vissen uit een kooi naar boven pompen, op het schip ontluizen en weer terugpompen.

"Dat hele proces is zeer stressvol voor de kweekvis", zegt Ingunn Sommerset van het Veterinair Instituut in Bergen. "Veel vissen krijgen letsel tijdens het omhoog pompen. Ze slaan bijvoorbeeld met hun kop of bovenkant tegen de wand van de pomp."

'Waterpretpark zonder stoplichten'

Ook volgens Lars Heige Stien van het Noorse Zee-Onderzoeksinstituut is de methode zwaar voor de kweekvis. "Je kunt het vergelijken met een waterpretpark zonder stoplichten, waarbij tienduizenden vissen in een aaneenhoudende stroom op elkaar botsen."

Bovendien vormt het ontluizen zelf op het schip een aanslag op de gezondheid van de vissen. Een van de methodes is om de vissen een paar seconden in warm water te leggen, waardoor de luizen loslaten. Een andere manier is om ze met water af te spoelen of ze in zoet water te laten zwemmen. "Het is allemaal stressvol voor de vissen", zegt Sommerset.

Bij de zalmkwekerij waar Viksund werkt hebben ze inmiddels hun eigen 'ontluisschip'. "Dan staat er in ieder geval minder druk op de ketel en kun je het rustiger aandoen, dat is beter voor de vissen."

De zeeluis is niet alleen een bedreiging voor kweekzalm, maar ook voor de wilde zalm, de 'panda van Noorwegen'. Het aantal wilde zalmen wordt beschouwd als een indicator voor hoe het met de Noorse natuur gesteld is. Jonge wilde zalmen die langs de netten met kweekvis zwemmen, raken met de zeeluis besmet. Ook ontsnappen kweekvissen uit de kooien, waarna ze de wilde zalm besmetten.

De onderzoekers van het Veterinair Instituut in Noorwegen sloegen onlangs alarm. De massasterfte onder kweekvis groeit gestaag; in 2023 gingen ruim 65 miljoen kweekvissen voortijdig dood. In 70 procent van de gevallen is dat toe te schrijven aan infecties, wonden en kneuzingen. Daar komt bij dat het ontluisproces leidt tot een zwakker immuunsysteem van de vis, waardoor bijvoorbeeld wonden minder snel genezen.

'Ingrijpen nodig'

Tot overmaat van ramp werd een groot deel van de vissen deze winter geplaagd door zogeheten winterzweren, die ovale en diepe wonden maken in de vis. Ook hadden vissen last van de apolemia uvaria, een soort kwal die zich als lang lint door het water beweegt. Deze kwallen komen van nature niet voor in Noorwegen, maar zijn per toeval door de zeestroming naar de kust gekomen en bereikten zo de kooien. Als deze kwallen zalmen raken, injecteren ze gif. Sommige vissen gaan meteen dood, andere raken buiten bewustzijn.

De massasterfte van kweekvis is een heet hangijzer in Noorwegen, waarbij veel op het spel staat. Kweekvis is na olie en gas het grootste exportproduct. "De massasterfte is te groot en de industrie moet ingrijpen", zo zei de Noorse minister van Visserij en Zeezaken onlangs. Tegelijkertijd heeft Noorwegen zich ten doel gesteld om de kweekzalmproductie uit te breiden naar 5 miljoen ton kweekvis in 2050.

In een van de gebouwen van het Radboudumc in Nijmegen heeft brand gewoed. Vanwege de rookontwikkeling werden patiënten overgebracht naar andere afdelingen van het ziekenhuis. Het Radboudumc meldt dat het gaat om 31 patiënten.

Eerder meldde een woordvoerder van de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid dat er ongeveer zestig patiënten en zeventien personeelsleden waren geëvacueerd. Volgens de woordvoerder is de brand inmiddels onder controle. Niemand is gewond geraakt.

Even voor 19.30 uur werd de brand in gebouw A op het ziekenhuiscomplex ontdekt. De brand woedde in een serverruimte op de zesde verdieping. Mensen op de derde, vierde en vijfde verdieping werden verplaatst volgens de veiligheidsregio.

Over de oorzaak van de brand in het Radboudumc is nog niets bekend.

De oppositie in Turkije lijkt bij de lokale verkiezingen af te stevenen op een overwinning in grote steden. De voorlopige uitslag wijst er ook op dat de invloed groeit van oppositiepartijen in gemeenten verspreid over het land.

President Erdogan heeft in een toespraak erkend dat zijn AK-partij niet het gewenste resultaat heeft behaald. Hij noemt de uitslag een keerpunt en roept de partij op tot reflectie. "Het Turkse volk heeft gesproken", zei Erdogan tegen zijn aanhangers bij het partijkantoor in Ankara.

In Istanbul en Ankara hebben de zittende oppositieburgemeesters de winst opgeëist. Met bijna alle stemmen geteld in Istanbul staat Ekrem Imamoglu van CHP, de grootste oppositiepartij, ruim 10 procentpunt voor op zijn tegenstander Murat Kurum van de AK-partij. Dat blijkt uit statistieken van staatspersbureau Anadolu. De zittend burgemeester van Istanbul sprak zijn kiezers toe:

In Ankara claimde burgemeester Mansur Yavasal (CHP) al drie uur na sluiting van de stembussen de overwinning. Ook in de hoofdstad zijn bijna alle stemmen geteld en is het verschil met de kandidaat van de AK-partij bijna een miljoen stemmen.

In heel Turkije gingen vandaag miljoenen inwoners naar de stembus om hun lokale bestuurders te kiezen, van dorpshoofden en districtchefs tot gemeenteraadsleden en burgemeesters. Vooral de verkiezingsstrijd in Istanbul werd vol spanning afgewacht.

De uitkomst van de burgemeestersverkiezingen in de miljoenenstad heeft ook gevolgen voor de volgende presidentsverkiezingen in 2028. "Wie Istanbul wint, wint Turkije", zei Erdogan daar zelf eerder over. De strijd om de burgemeesterspositie is daarom ook een strijd om het land.

Nek-aan-nek in de peilingen voorspeld

De peilingen voorspelden juist een nek-aan-nekrace tussen de huidige burgemeester Imamoglu en zijn tegenstrever Kurum. Imamoglu van de oppositiepartij CHP lag daarbij net iets voor op de door Erdogan naar voren geschoven kandidaat Kurum.

De afgelopen vijf jaar was Imamoglu al burgemeester van Istanbul. In 2019 won hij verrassend de burgemeestersverkiezingen, waardoor de AKP de macht kwijtraakte in de stad waar Erdogan ooit zelf burgemeester was. Ook verloor de AK-partij toen de lokale verkiezingen in Ankara en een aantal andere grote steden.

In mei vorig jaar won Erdogan de tweede ronde van de presidentsverkiezingen met 52 procent van de stemmen. Oppositiekandidaat Kemal Kilicdaroglu, eveneens van de CHP, kreeg bijna 48 procent van de stemmen. Erdogan is al ruim twintig jaar aan de macht en is daarmee de langstzittende president in de Turkse geschiedenis.

Het metrostation Rokin, vlak bij de Dam in Amsterdam, is weer vrijgegeven. Dat bevestigt de politie op X. Begin deze avond werd het metrostation ontruimd en werd de nabije omgeving urenlang afgezet vanwege een volgens de politie "verdachte situatie".

Volgens een woordvoerder was er bij de politie informatie binnengekomen over mogelijke explosieven in het metrostation. "Dat soort signalen nemen we uiterst serieus", aldus de zegsman. "Daarom hebben we besloten het station te ontruimen."

De politie zette het Team Explosieven Verkenning in om de situatie ter plaatse te onderzoeken. Inmiddels is het onderzoek afgerond. Er is niets verdachts aangetroffen.

In het kader van het onderzoek verspreidde de politie via Burgernet het signalement van een man:

Omdat de man in kwestie nog niet gevonden is, loopt de burgernetactie nog steeds. Mensen die hem zien, wordt geadviseerd hem niet zelf te benaderen.

Volgens een NOS-redacteur ter plaatse werd het gebied tussen de Dam en het Muntplein een tijdlang afgezet, een afstand van zo'n 700 meter. Ook hing er enige tijd een politiehelikopter in de lucht.

Er was ook politie aanwezig bij winkels in de nabijgelegen Kalverstraat. In die drukke winkelstraat waren enkele grote zaken nog geopend toen de politie onderzoek deed. Straten en stegen tussen de Kalverstraat en het Rokin waren eveneens afgesloten.

Het verkeer in het centrum van Amsterdam was door de afzetting ontregeld. De Noord/Zuid-metrolijn reed tijdelijk niet onder het centrum, maar pendelde tussen de stations Amsterdam-Noord en Centraal Station. De Amsterdamse vervoerder GVB meldde iets voor 20.30 uur dat metro 52 op de Noord-Zuidlijn en de trams die op de halte Rokin stoppen weer hun gebruikelijke route rijden.

Beelden van de politie-inzet rond het Rokin:

Roemenië en Bulgarije zijn vandaag gedeeltelijk toegetreden tot het Schengengebied. Op lucht- en zeehavens zijn de grenscontroles daardoor komen te vervallen, aan de landgrenzen blijven de controles voorlopig nog wel bestaan.

De toetreding is al jaren een grote wens van de twee Oost-Europese landen, maar een aantal Schengenlanden vond dat ze daar nog niet klaar voor waren. Ook Nederland stemde eerder tegen de toetreding van Bulgarije. Volgens de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra moest het land eerst meer doen om corruptie en georganiseerde misdaad tegen te gaan.

Door een veto van Oostenrijk geldt de paspoortcontrole nog wel voor reizigers over land. Volgens Oostenrijk moeten Roemenië en Bulgarije eerst meer doen om illegale migratie tegen te gaan. Het EU-agentschap Frontex ondersteunt Bulgarije en Roemenië bij het beschermen van de buitengrenzen van de EU en zal dat blijven doen.

Later dit jaar wordt er gesproken over het openen van de landsgrenzen. De regeringen van Roemenië en Bulgarije verwachten dat die grenzen voor het einde van dit jaar open kunnen.

Het Schengenverdrag regelt dat inwoners van de EU en visumhouders vrij door de aangesloten landen kunnen reizen. Het gaat om 27 Europese landen, waaronder niet-EU-landen IJsland, Zwitserland, Liechtenstein en Noorwegen. Roemenië en Bulgarije zijn daarbij niet meegerekend, omdat ze nog niet volledig zijn toegetreden.

Tientallen molens in Nederland staan stil en kunnen voorlopig niet draaien. Ze wachten op nieuwe roeden, die een hoop geld kosten. Naar verwachting hebben honderden Nederlandse molens de komende tien jaar nieuwe roeden nodig.

Roeden zijn een belangrijk onderdeel van de molen. Het zijn de twee balken die samen het kruis van de wieken vormen. In 2020 en 2021 braken plotseling roeden af bij molens in Goudriaan (Zuid-Holland), Schermerhorn (Noord-Holland) en Nieuw-Scheemda (Groningen).

Vereniging De Hollandsche Molen schrok en adviseerde om alle molens goed te controleren voor er meer ongelukken gebeuren waar ook slachtoffers bij zouden kunnen vallen. Die controles brachten in het hele land problemen aan het licht.

In Zeeland staan nu zeker negen molens stil vanwege (mogelijke) problemen met de roeden. Die moeten worden vervangen voor ze weer kunnen draaien. In Utrecht gaat het om zeker veertien stilstaande molens, meldde RTV Utrecht vorige maand.

Het totale overzicht van Nederland ontbreekt, omdat niet alle molenproblemen bij De Hollandsche Molen worden gemeld. De belangenvereniging schat in dat honderden molens met roedeproblemen te maken krijgen.

Lange wachtlijst

Dat denkt ook wiekenmaker Walter Vaags. Zijn bedrijf in Aalten in de Achterhoek is een van de weinige bedrijven in Nederland die gespecialiseerd zijn in het maken van roeden. Hij heeft het de laatste jaren een stuk drukker gekregen. "We waren net naar een groter pand verhuisd en dat kwam goed van pas."

Tientallen molens wachten nu op nieuwe roeden. De wachttijd is een jaar. Ook is voor meer dan honderd molens een offerte bij hem aangevraagd. "Die staan niet op de wachtlijst, omdat de financiering nog niet rond is." Wiekenmaker Vaags verwacht dat 500 van de 1200 molens in Nederland de komende tien jaar nieuwe roeden nodig hebben.

Deze molenaar laat zien waar het probleem zit bij de roeden - en waar de mogelijke oplossingen:

Volgens molenaar Matthijs Ero, roedenexpert bij De Hollandsche Molen, zullen er alleen maar meer molens op de wachtlijst komen. "Dat gaan er sowieso meer worden, omdat er de laatste jaren meer controle is en meer problemen aan het licht komen." Daardoor is het lastig om de achterstand weg te werken.

Ero hoopt dat door goede controles en tijdig restaureren ongelukken voorkomen kunnen worden. Hij wijst op recente dodelijke ongelukken met traditionele zeilschepen als gevolg van achterstallig onderhoud. Een op de tien schepen van die zogenaamde bruine vloot heeft problemen met het hout van de gieken of masten, concludeerde de Inspectie Leefomgeving en Transport onlangs. "Dat wil je met molens natuurlijk voorkomen", zegt Ero.

Verschillen tussen provincies

Het aanschaffen van roeden kost een hoop geld, gemiddeld een ton per molen. Dat geld is niet overal beschikbaar. Gemeenten en provincies kunnen subsidies geven, op andere plekken schieten goede doelen te hulp of worden crowdfundacties opgezet.

"Het is niet overal even goed geregeld", zegt directeur Nicole Bakker van De Hollandsche Molen. Ze ziet grote verschillen tussen provincies. "In Zeeland is veel achterstallig onderhoud dat moet worden weggewerkt." Over de situatie in Zuid-Holland is ze positiever. "Die zijn heel molen-minded. Er is daar ook meer controle op de staat van de molen."

Bakker staat er niet van te kijken dat zoveel molens nu onderhoud nodig hebben. Volgens haar zijn veel molens in de jaren 70 gerestaureerd. Dat moet iedere vijftig jaar gebeuren. Daarom is nu een restauratiegolf gaande.

Ze hoopt dat alle molens zo snel mogelijk worden opgeknapt. "We hebben nog 1200 molens in ons land, maar dat zijn wel de laatste molens. Daar moeten we goed voor zorgen."

'En als we scoren, dan laten we ons horen, hé ho voor Feyenoord!' Lijflied Super Feyenoord galmt al ruim twintig jaar vlak voor de aftrap door de speakers in De Kuip. Maar de drie makers van het lied bleven al die tijd in de luwte, tot nu.

Het lied werd in 2002 uitgebracht onder de artiestennaam The Champ en MC F. Maar eigenlijk heten de mannen achter de oorwurm Rob Janssen, Ludie Smitshoek en Brad Grobler. Het drietal dat populair was in de gabberscene, werd door een platenlabel benaderd met de opdracht een Feyenoord-lied te maken.

Janssen: "Een week van tevoren belde iemand van het label en zei: 'Rob, het lijkt erop dat we de Europacup gaan winnen en er komt een Feyenoord-cd aan. Kennen jullie nog een liedje maken?' Dus wij moesten aan de slag, maar we hadden nog geen tekst, helemaal niks."

Het doel: een lied maken dat bij Feyenoord past, maar "niet te hooligan". Het moest vrolijk zijn en een breed publiek trekken. "Dus we zochten naar een deuntje waar iedereen vrolijk van werd", zegt hij tegen regionale omroep Rijnmond.

Datzelfde deuntje hoor je nu nog bij alle wedstrijden:

Van het schrijven van de tekst kan hij zich niet zoveel meer herinneren. "Super Feyenoord was wel een bekende kreet, die stond ook op sjaaltjes. Ludie kwam nog met 'Red and white, super dynamite', dat hebben we er nog bijgeplakt. Omdat we er iets in wilden dat je weleens in het stadion hoort."

Het nummer werd uiteindelijk met nog twee nummers in één dag tijd opgenomen. "Dat was op donderdag en vrijdag was de deadline", vertelt de Zuid-Afrikaanse producer Brad Grobler. "Rob en ik hebben de hele nacht doorgewerkt om alles in te mixen, dat was echt hard werken."

Zelf cd's uitdelen

Toen het nummer klaar was, reed MC Ludie, oftewel Smitshoek, zelf door Rotterdam om cd's met het nieuwe nummer uit te delen. "Langs alle cafés. En ik heb er eentje bij Radio Rijnmond langsgebracht, bij Jack Kerklaan. Die hebben het ook gedraaid."

Daar bleef het niet bij. Het nummer groeide uit tot een van de bekendste Feyenoord-lijfliederen. Toch schreeuwden de mannen niet van de daken dat zij achter het nummer zaten. "We hebben het een beetje undercover gehouden en staan ook niet met onze echte namen geregistreerd als artiest."

"We treden op door het hele land en er is altijd ergens wel iets aan de hand met voetbal en Feyenoord, dus dan kun je beter een beetje onder de radar blijven", legt Janssen uit. "Vandaag is eigenlijk voor het eerst dat we naar buiten treden over het nummer. Al weten echte insiders wel dat wij het hebben gemaakt."

Kippenvel

Ze hadden niet verwacht dat het nummer de tand des tijds zou doorstaan. "Bizar", vind Janssen. "Uiteindelijk worden we dan in 2017 kampioen en de eerste track die ze draaien terwijl ze op het bordes van het stadhuis staan: tetedetetedete, dat is gelijk kippenvel."

Op de landingsbaan van een vliegveld in de Franse stad Quimper hebben zich dit weekend duizenden mensen verzameld voor een illegale rave. De eerste auto's met feestgangers kwamen in de nacht van vrijdag op zaterdag aan. Het feest is nog steeds bezig. Om 10.00 uur waren er volgens de gemeente 8000 mensen aanwezig.

Het vliegveld in Bretagne is sinds november afgelopen jaar niet meer in gebruik voor commerciële vluchten.

Op sociale media gaan beelden rond van de rave:

De gemeente besloot woensdag niet-geregistreerde muziekevenementen te verbieden tijdens het paasweekend, nadat er berichten de ronde deden over een mogelijke rave, melden Franse media. Dat weerhield feestgangers er niet van om met duizenden naar het terrein te komen.

Tijdens de eerste nacht heeft de politie in de buurt van het vliegveld een grote hoeveelheid aan geluidsapparatuur in beslag genomen, evenals een aantal voertuigen en een grote generator.

De hulpdiensten hebben EHBO-tenten geplaatst. Volgens de gemeente hebben zich daar 28 mensen gemeld.

In Frankrijk zijn lichaamsresten gevonden van een peuter die al maanden werd vermist. Dat melden Franse media op basis van het parket. Onderzoekers wisten botten te identificeren die gisteren bij het gehucht Le Haut Vernet zijn teruggevonden.

De 2-jarige Émile verdween begin juli vorig jaar in de buurt van dat bergdorpje in het zuidoosten van Frankrijk. Er kwam een grote zoekactie op gang, maar van de peuter ontbrak ieder spoor.

Dit zijn beelden van afgelopen juli, toen kosten noch moeite werden gespaard om Émile te vinden:

Volgens het parket zijn er gisteren botten gevonden in de buurt van waar hij verdween. De Franse omroep BFMTV meldt dat een wandelaar overdag een schedel ontdekte. Onderzoek van het parket heeft inmiddels uitgewezen dat het gaat om resten van Émile.

Op de plek waar de schedel lag is eerder uitgebreid gezocht. De politie doet nu verder onderzoek, in de hoop meer stoffelijke resten van het jongetje te vinden.

Het is nog niet duidelijk hoe de peuter is overleden. De Franse justitie gaat wel uit van een misdrijf en niet meer van een vermissingszaak.

De familie van de peuter is vanmorgen op de hoogte gebracht. Een paar dagen geleden reconstrueerden acteurs in het dorp nog de dag dat Émile verdween.

De jongen werd voor het laatst gezien in een steegje bij het huis van zijn grootouders. Volgens Franse media waren zijn opa en oma bezig om de auto klaar te maken voor een ritje.

Een zoektocht bracht 800 vrijwilligers op de been. In november werden er nog huiszoekingen gedaan. Ook werd er een speciale tiplijn geopend. Daar kwamen vorig jaar 1200 meldingen binnen.

Paus Franciscus heeft vanaf het balkon van de Sint-Pietersbasiliek in het Vaticaan de traditionele zegen urbi et orbi (voor de stad en de wereld) en zijn paasrede uitgesproken.

In zijn paasboodschap riep de paus op tot het respecteren van het internationaal recht. Daarbij zei hij te hopen op een uitwisseling van Russische en Oekraïense gevangenen. Vervolgens riep hij op tot de "onmiddellijke" vrijlating van de Israëlische gijzelaars die Hamas sinds 7 oktober in Gaza vasthoudt en een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza.

Ook hamerde de paus op het toelaten van meer van humanitaire hulp tot Gaza. Hij vroeg daarbij aandacht voor de kinderen in de afgesloten Palestijnse landstrook. "Hoeveel lijden zien we in hun ogen, ze zijn vergeten hoe ze moeten lachen", zei hij.

Kijk hier het fragment waarin de paus zich uitspreekt tegen de oorlogen in Gaza en Oekraïne:

Net als de voorafgaande jaren gaan zijn gedachten uit naar de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne. Ook noemde hij de burgeroorlog in Syrië, die al veertien jaar duurt.

"Vrede wordt niet bereikt met wapens, maar door je hand uit te steken en je hart open te stellen", zei Franciscus. "Oorlog is altijd een nederlaag."

De paus stond stil bij de kloof tussen bevolkingsgroepen die hij in steeds meer landen ziet. "Laat de etnische, culturele en godsdienstige verschillen niet leiden tot verdeeldheid, maar tot verbinding", zei hij.

De paus stond ook stil bij andere grote problemen in de wereld, zoals klimaatverandering, hongersnood, droogte, migratie en economische problemen.

Krachten gespaard

Voorafgaand aan de zegen droeg de paus op het Sint-Pietersplein de paasmis op. Meer dan 60.000 mensen woonden de mis bij. De 87-jarige paus deed een deel van de mis zittend. De afgelopen dagen spaarde hij volgens het Vaticaan zijn krachten om zoveel mogelijk onderdelen te kunnen meemaken van deze week, de belangrijkste van het kerkelijke jaar.

Vrijdag sloeg hij daarom de kruisweg bij het Colosseum over, de gang langs veertien zogenoemde staties, waarbij wordt stilgestaan bij de lijdensweg van Jezus, zijn gang naar het kruis. Gisteravond was Franciscus wel bij de paaswake.

Pausmobiel

Na de mis vandaag reed de leider van de Rooms-Katholieke Kerk in de pausmobiel over het plein om de toegestroomde gelovigen persoonlijk te begroeten. Een hoogtepunt voor de bezoekers, die hem luid toejuichten.

Ook dit jaar werd het plein aangekleed met bloemen en planten uit Nederland, meer dan 35.000 werden er naar het Vaticaan gebracht, na te zijn gezegend in Lisse. De traditie begon na de zaligverklaring van de Nederlandse priester Titus Brandsma in 1985. In 2022 werd hij door de paus heilig verklaard.

Kevin Verwoert, eigenaar van feestcafé Petticoat in Ede, heeft nauwelijks geslapen vannacht. Hoewel hij zelf niet binnen was tijdens de urenlange gijzeling van gisteren, overheersen de emoties vandaag nog. Vier van zijn collega's werden urenlang in zijn café vastgehouden: de mede-eigenaar en drie medewerkers.

De 37-jarige Verwoert, bijna tien jaar eigenaar van Petticoat, had de gijzelnemer die nacht zien staan bij het pand. "Ik was buiten aan het opruimen en zag vlak voordat ik naar huis ging een man staan op het terras. Hij stond daar maar. Als het een pop was geweest, had ik het ook geloofd", vertelt hij. "Ik keek hem recht aan."

Hij was net thuis toen hij doorhad dat het helemaal mis was in zijn café. "Ik controleerde even via de beveiligingscamera's op mijn telefoon of alles oké was in de zaak. Toen zag ik mijn personeel stilstaan, ze deden niks. Ik dacht: wat doen ze? Staan ze te darten ofzo?"

Niet veel later zag hij zijn mensen op de grond zitten. "Ik merkte dat er iets niet klopte, maar de gijzelnemer zag ik niet in beeld. Ik belde het café maar ze namen niet op. Toen belde ik 112."

Gijzeling van zeven uur

Zijn niet-pluis-gevoel bleek terecht. De politie ontruimde uit voorzorg 150 huizen en zette de Dienst Speciale Interventies en een Quick Respons Team van de brandweer in. Ook een zwaar gepantserde Bearcat, een voertuig dat alleen in uitzonderlijke situaties wordt ingezet, kwam voor zijn kroeg te staan.

De café-eigenaar belandde in een heksenketel. Samen met de politie keek hij uren naar de beelden uit zijn café. De politie vroeg hem de mensen op de beelden te identificeren.

In totaal zouden zijn mensen zeven uur worden gegijzeld. Verwoert is kwaad over wat hun is aangedaan. Burgemeester Verhulst van Ede heeft zijn medeleven uitgesproken, ook aan Verwoert persoonlijk.

Motief

Verwoert zegt de gijzelnemer niet te kennen. Op de vraag of hij inmiddels iets weet over het motief van de 28-jarige man reageert hij afhoudend. "Ik weet niet of ik dat van de recherche mag zeggen." Datzelfde geldt voor de vraag of zijn collega's de gijzelnemer kenden.

De politie meldt daarover dat het onderzoek naar de man vandaag doorgaat. Daaruit zal ook diens motief duidelijk moeten worden. Of de verdachte en het cafépersoneel bekenden van elkaar waren is eveneens onderwerp van onderzoek.

Een uurtje slaap, meer is er niet van gekomen voor Verwoert. En meer zit er voorlopig ook niet in: vanmiddag wil hij zo snel mogelijk samenkomen met zijn personeel om te praten over alles wat er gisterochtend in zijn café gebeurd is.

De gemeente Ede organiseert komende week bijeenkomsten voor bewoners en ondernemers. Voor de bewoners van de adressen die zijn ontruimd is dinsdagavond een bijeenkomst in het Raadhuis. Zij hebben hier gisteravond een brief over ontvangen, aldus een woordvoerder van de gemeente.

Op de bijeenkomst kunnen bewoners vragen stellen en met elkaar praten over wat er is gebeurd, schrijft burgemeester Verhulst in de brief. "Ik kan mij voorstellen dat het incident impact op u heeft gehad", aldus de burgemeester.

De politie rukte gisteren massaal uit en een groot gebied werd afgezet:

Bij een steekpartij in Waalwijk zijn vanochtend drie mensen gewond geraakt. Zeven mensen zijn aangehouden, onder wie de gewonden. De steekpartij gebeurde op de parkeerplaats van een wooncomplex voor voornamelijk arbeidsmigranten.

De hulpdiensten werden rond 06.00 uur opgeroepen. Volgens Omroep Brabant kwamen er onder meer elf politieauto's, drie ambulances en een traumahelikopter naar het complex aan de Professor Veltmanweg toe.

De politie trof binnen meerdere gewonden aan. Mogelijk ging er een ruzie tussen bewoners en buitenstaanders vooraf aan de steekpartij. In totaal zijn vier mannen en drie vrouwen uit Roemenië aangehouden.

Ziekenhuis

Een van de verdachten die gewond raakte, ligt nog met een steekwond in het ziekenhuis. De andere verdachten hadden lichtere verwondingen en zitten vast. De recherche onderzoekt de zaak verder.

De politie heeft vanochtend een 40-jarige man uit Utrecht aangehouden op verdenking van geweld tegen een rabbijn afgelopen vrijdag. De man heeft zichzelf bij de politie gemeld.

Rabbijn Aryeh Leib Heintz deed aangifte nadat hij naar eigen zeggen werd belaagd bij het Utrechtse winkelcentrum Overvecht. Volgens zijn vrouw Bracha Heintz kwam er een man naar de rabbijn toe die hem vroeg wat hij "daar deed als Jood". De rabbijn is volgens zijn vrouw vervolgens tegen zijn hoofd geslagen.

De politie deed gisteren een oproep en wilde graag spreken met "de andere man in dit verhaal".

'Afschuw'

De politie onderzoekt nu of de man inderdaad betrokken was bij het incident en is nog op zoek naar getuigen. Een woordvoerder kan geen verdere details geven over wat er is gebeurd en wat de verdachte heeft verklaard.

De rabbijn en zijn vrouw zijn blij dat er iemand is aangehouden, maar zijn nog niet gerustgesteld. "We zijn heel angstig. Na het incident is ook mijn fiets die voor de deur staat kapotgemaakt. We zijn dan ook heel bang voor ons huis", aldus de vrouw tegen RTV Utrecht.

Burgemeester Dijksma van Utrecht sprak kort na het incident haar afschuw uit over het incident "en het antisemitisme dat in mijn stad de kop opsteekt".

De Britse koning Charles heeft de traditionele paasdienst bijgewoond in de kapel van Windsor Castle. Het is voor het eerst dat hij aanwezig was bij een publiek evenement sinds er in januari kanker bij hem werd vastgesteld.

Charles werd met zijn vrouw Camilla in een auto voorgereden bij de kapel. Lachend zwaaide hij kort naar pers en publiek en ging toen naar binnen. Bij de viering zijn ook andere familieleden aanwezig, zoals zijn zus en broers. De kapel is waar hun ouders Elizabeth en Philip zijn bijgezet.

Charles bedankte het publiek dat hem een fijne Pasen wenst, al waren zijn woorden niet goed te verstaan:

Na afloop van de mis liepen Charles en Camilla naar het wachtende publiek Ze schudden handen en spraken met wat mensen.

Charles is sinds zijn diagnose nauwelijks in het openbaar verschenen, de meeste publieke optredens werden afgezegd. Afgelopen donderdag miste hij "tot mijn grote verdriet" nog de viering voor Witte Donderdag, traditioneel ook een moment dat de Britse vorst onderdanen ontmoet.

Achter de schermen bleef Charles wel aan het werk. Zo gingen zijn gesprekken met premier Sunak door en ontving hij hoogwaardigheidsbekleders. Het meeste wat het publiek de afgelopen weken daarvan zag waren foto's die ervan werden vrijgegeven of kiekjes als hij zwaaiend in zijn auto voorbijreed.

Voorzichtige stap

De 75-jarige Charles werd eind januari in het ziekenhuis opgenomen voor een prostaatbehandeling. Daarbij werd ook kanker vastgesteld, welke soort is niet bekendgemaakt. Charles wordt momenteel thuis behandeld.

Het is nog niet duidelijk wanneer de koning zijn werkzaamheden weer kan hervatten. De BBC benadrukt dat zijn kerkbezoek vandaag nog niet als het startschot daarvan mag worden gezien. "Dit is geen hervatting van publieke optredens, maar een voorzichtige stap terug in de openbaarheid."

Afwezig bij de dienst vandaag waren Charles' zoon William en diens vrouw Kate, bij wie eveneens kanker is vastgesteld. Zij maakte anderhalve week geleden bekend te worden behandeld en voorlopig geen optredens in het openbaar te zullen doen.

President Poetin heeft opnieuw 150.000 Russen opgeroepen voor de dienstplicht. Dat staat op de website van het Kremlin. Rusland verplicht vaker mannen te vechten voor het land, maar dit keer moeten ook Russen tussen de 27 en 30 jaar zich melden.

Afgelopen september kregen al 130.000 mannen de oproep, de keer daarvoor was Rusland van plan 147.000 mensen te rekruteren. Betrouwbare cijfers over hoeveel mensen er uiteindelijk ook echt de dienstplicht uitvoeren, zijn er niet.

Ontkomen aan dienstplicht

Al sinds de invasie van Rusland in Oekraïne gaan er verhalen rond van Russen die onder de dienstplicht uit proberen te komen. Zo werd er tijdens de mobilisatie die Poetin twee jaar geleden afkondigde veel gezocht op "hoe breek je een arm" op het Russische Google en probeerde menig Rus het land te verlaten.

Inmiddels zijn de wetten voor de dienstplicht nog verder aangescherpt. De aangescherpte wet werd er vorig jaar in rap tempo doorheen gejaagd, iets dat volgens juristen in strijd is met de Russische grondwet.

Voorheen kon de dienstplichtige de brief, die persoonlijk aan de deur werd afgeleverd, weigeren door niet open te doen. Nu komt de toekomstige soldaat daar met geen mogelijkheid onderuit, omdat de oproep online wordt afgeleverd.

Wie niet komt opdagen riskeert bovendien zijn uitkering of salaris te verliezen. Ook mag de dienstplichtige het land niet meer verlaten op het moment dat het bericht in de inbox valt. Daarnaast is ook de maximale leeftijd verhoogd met drie jaar, waardoor alle mannen vanaf 18 tot 30 jaar het leger in moeten.

Leger rukt op

Om Russen enigszins te enthousiasmeren, staan er door heel het land borden en schermen met de propaganda tekst: "Ons beroep is het vaderland verdedigen" en "Sluit je aan." Ook worden er regelmatig wervingsdagen in Rusland gehouden voor nieuwe soldaten.

In de tussentijd blijft het leger van Poetin aanvallen uitvoeren in Oekraïne. Analisten verwachten dat de militairen de komende maanden langzaamaan de frontlinie vooruit blijven schuiven. In de jaarlijkse toespraak van Poetin dit jaar zei hij dat het land er zowel economisch als militair goed voorstaat.

De laatste cijfers van omgekomen militaire Russen dateren uit 2022. Toen waren er officieel 5937 militairen gesneuveld, al lag dat getal in werkelijkheid toen waarschijnlijk al hoger.

In de Ecuadoraanse stad Guayaquil zijn acht mensen doodgeschoten en zeker tien gewond geraakt. De slachtoffers hoorden bij een groep mensen die aan het volleyballen waren. Ze werden beschoten vanaf een motor en vanuit een auto zonder kentekenplaten.

De havenstad Guayaquil, de grootste stad van het land, is een centrum van drugstransport uit Peru en Colombia naar Europa en de VS.

Vrijdag werden in Puerto López, aan de westkust, vijf toeristen uit Ecuador zelf doodgeschoten. De groep bestond uit zes volwassenen en vijf kinderen, die in een hotel aan de kust verbleven voor de paasvakantie. De slachtoffers zijn vijf volwassenen.

Ze zouden uit het hotel zijn ontvoerd door leden van een criminele drugsbende, mogelijk omdat de daders dachten dat ze lid waren van een rivaliserende bende. Twee bendeleden zijn gearresteerd bij politieacties. Ook zijn geweren, pistolen en meer dan 700 kogels in beslag genomen.

Klopjacht

President Noboa zei in een reactie op de koelbloedige moorden: "Iedere aanval op een Ecuadoraan is een aanval op Ecuador. De drugsterroristen en hun bondgenoten proberen ons bang te maken, maar daar zullen ze niet in slagen."

Politie en justitie in Ecuador zijn bezig met een klopjacht op gewapende bendes die dood en verderf zaaien in het land. Daarvoor werd drie maanden geleden de noodtoestand uitgeroepen. De regering zei erbij dat het een bloedige strijd zou worden, met doden en gewonden, maar dat ingrijpen nodig is voor een betere toekomst.

De politie kondigde aan jacht te maken op zeker 22 bendes. Hoeveel bendeleden er de afgelopen maanden bij de politieacties zijn opgepakt, is niet bekend.

Gisteren nog werd de leider van een van de grootste bendes opgepakt. Hij wordt onder meer verdacht van betrokkenheid bij de moord op presidentskandidaat Villavicencio, vorig jaar augustus.

De politie deelde beelden van de arrestatie van een van de verdachten op X:

In Syrië zijn zeker zeven mensen om het leven gekomen toen een autobom afging op een drukke markt. Er waren op dat moment veel mensen aanwezig die inkopen deden voor de ramadan. Rond de dertig personen zouden gewond zijn geraakt.

De explosie vond plaats in de stad Azaz, in de buurt van de grens met Turkije. Dat gebied staat onder controle van rebellen die het opnamen tegen president Assad met hulp van Turkije.

De aanslag is nog niet opgeëist. In het verleden werd de Syrisch-Koerdische strijdgroep YPG beschuldigd van dergelijke aanvallen. Ook troepen die trouw bleven aan Assad worden als mogelijke dader genoemd.

In Syrië woedt al sinds 2011 een bloedige burgeroorlog tussen het regime van Assad en verschillende rebellengroepen, al of niet gesteund door andere landen. Ook terreurgroepen als IS dragen bij aan de onrust in het gebied. Bij de strijd zijn honderdduizenden Syriërs omgekomen door de strijd, ontberingen en aanslagen.

Ontdek in onze special wie de vrienden en vijanden zijn van het Syrië van president Assad:

Auto's kunnen weer via de autobrug op de veerboot naar Schiermonnikoog komen. Dat meldt Rijkswaterstaat. Gisteren zakte de autobrug bij Lauwersoog in het water, waardoor auto's niet meer de boot op konden komen.

De autobrug wordt normaal gebruikt door (vracht)auto's die naar Schiermonnikoog gaan. Vooral bewoners en leveranciers maken met de auto gebruik van de veerdienst van Wagenborg. Toeristen hebben een vergunning nodig voor het autoluwe eiland.

Een video met versnelde beelden van de afgelopen uren:

Volgens Rijkswaterstaat was er sprake van een storing aan de remmen van de brug. Een kraan van 400 ton is tot laat in de avond en vanmorgen vroeg bezig geweest om de brug uit het water te takelen. Op een livestream is te zien hoe de operatie verloopt. De brug wordt nu tijdelijk bediend met de kraan.

De veerboot is ondanks de storing wel blijven varen. Passagiers zonder auto hadden geen last van de storing, omdat zij via een andere brug konden opstappen.

Een Amerikaan is nipt ontsnapt aan een gruwelijke dood door een losgeslagen zaagblad. Het metalen blad van ruim een meter groot boorde zich centimeters diep in een deur die Shane Reimche net gepasseerd was.

Op beelden van de bewakingscamera bij de buurtwinkel die Reimche binnenging is te zien hoe het zaagblad tientallen meters over straat schoot vlak nadat hij naar binnen was gegaan.

Met een knal eindigde de tocht in de winkelpui:

"Ik stond achter de toonbank en hoorde metaal op straat rollen", vertelt de winkeleigenaar aan een Amerikaanse zender in de staat Oregon. "Ik dacht eerst dat het de wind was, maar toen hoorden we een harde knal. De hele winkel trilde."

Op beelden in de winkel is te zien dat de inventaris inderdaad schudt als het blad tot stilstand komt in de deurpost. De impact was zo groot dat het blad wandplaten van de muur duwde.

"Ik mag van geluk spreken dat ik er nog ben", zegt Reimche in de media. "Ik had het niet overleefd als dat me geraakt had."

"Blijkbaar was het nog niet mijn tijd, maar zo dichtbij ben ik nog nooit gekomen."

Het is nog niet duidelijk hoe het blad van de betonzaag kon losschieten op de tegenovergelegen bouwplaats. Een aannemer denkt dat er misschien een bout niet goed was aangedraaid of dat er andere een menselijke fout is gemaakt.

Het is Eerste Paasdag. En dat betekent naast de paasmis en eieren zoeken dat ook in sommige gemeenten de paasvuren worden aangestoken. Maar de traditie staat onder druk, vooral door stikstofmaatregelen. De vraag 'wie de grootste heeft' doet er daardoor minder toe.

De laatste jaren twijfelden veel paasvuurbouwers of ze hun brandstapel weer zouden opbouwen door de strengere stikstofregels, maar in de komende paasdagen worden er vooral in Gelderland, Drenthe en Overijssel toch honderden paasvuren aangestoken.

Een goede paasboake, zoals een paasvuur in dialect heet, is tegenwoordig daarom glad, rond en symmetrisch, schrijft RTV Oost. En dat is belangrijk, want hoewel het er niet meer toe doet wie de grootste heeft, krijgt de mooiste berg opgestapelde takken in veel plaatsen een prijs.

Dat is wel lastiger te beoordelen, erkent juryvoorzitter Arjan Hakkert in de gemeente Rijssen-Holten. "Een meetlat is natuurlijk heel objectief. Nu hebben we wel criteria, symmetrie is bijvoorbeeld heel belangrijk, maar het blijft ook persoonlijk wat je wel of niet mooi vindt. Daarom zijn we ook met zeven juryleden." Maar ze kwamen er wel uit: dit jaar maakt de boake in Dijkerhoek het meest indruk.

Provincie betaalt stikstofkosten

Hele grote paasvuren, zoals die in de buurtschap Espelo in het Overijsselse Salland, hebben wel moeten laten uitrekenen of ze de omgeving niet te veel belasten met stikstof. In Overijssel heeft de provincie die kosten betaald, omdat Overijssel hecht aan de traditie.

Ook Gelderland wil het cultureel erfgoed koesteren. "Paasvuren kennen een jarenlange traditie en zorgen voor saamhorigheid", aldus de provincie. In Gelderland gaan voornamelijk op eerste paasdag veertig grote paasvuren in brand en vele tientallen kleinere, aldus een woordvoerder van de provincie.

"De provincie heeft de paasvuurbouwers op tijd proberen te helpen. We zijn heel bijtijds met de bouwers van grote vuren om tafel gaan zitten om alle vergunningen goed op orde te krijgen, zodat er niet op het allerlaatste moment gedoe kan ontstaan. Bij de grote vuren is alles goed in orde, voor de kleine vuren is geen aparte vergunning nodig", zegt de provincie tegen persbureau ANP.

Paasvuren die al lang bestaan (sinds 1994 of ouder) mogen sowieso doorgaan. Om die reden trekken ze in veel paasvuur-minnende gemeenten alles uit de kast om te bewijzen dat hun traditie lang teruggaat. Ook in de gemeente Midden-Drenthe zijn ze daar druk mee.

Daar hebben ze volgens organisator Rolf Oosting inmiddels beeldmateriaal vanaf 2005. "Daarvoor was mobiele fotografie nog veel minder normaal." Daarom hebben ze in een lokaal krantje een oproep gedaan: wie heeft nog een foto liggen van een paasvuur in de jaren 80 of 90?

Zuur is de zoektocht naar bewijsmateriaal wel: "Mondeling bewijs is geen probleem, want er zijn 80-jarigen die natuurlijk kunnen vertellen dat ze niet beter weten dan dat er een paasvuur is geweest in Hijken. Maar is dat genoeg?"

Eeuwenoude traditie

Onder meer in Duitsland, Denemarken, Oostenrijk en Oost-Nederland is het aansteken van vreugdevuren tijdens het paasfeest een eeuwenoude traditie. Het is niet duidelijk waar het precies begon, maar er wordt gezegd dat de paasvuren uit de tijd van de Germanen komt. Die brachten aan het begin van de lente een offer aan de godin Ostara.

De kerk zou het lentevuur, dat symbool stond voor vruchtbaarheid en een nieuw begin, later onderdeel gemaakt hebben van het christelijke feest.