NOS Nieuws - Algemeen

Één ogenschijnlijk onschuldig vakantiekiekje op sociale media of een aanpassing van een profielfoto kan zomaar voldoende zijn om opgenomen te worden in een enorme, illegale AI-database.

Vanochtend legde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een boete van ruim 30 miljoen euro op aan het omstreden gezichtsherkenningsbedrijf Clearview AI, dat zo'n database heeft met miljarden foto's van gezichten. Toch is het Amerikaanse bedrijf relatief onbekend. Vijf vragen over de miljoenenboete voor Clearview.

Wat voor bedrijf is het?

Clearview werd in 2016 opgericht door de Australische techondernemer Hoan Ton-That en de Amerikaanse politicus Richard Schwartz. Ze zeggen met de software te willen bijdragen aan een veiligere samenleving.

Clearview 'schraapt' foto's en video's van openbare bronnen op het internet, zoals nieuwswebsites en sociale media. De database met deze foto's wordt gebruikt als zoekmachine, waarin een afbeelding van iemand geüpload kan worden. Vervolgens koppelt de gezichtsherkenningssoftware de foto via kunstmatige intelligentie (AI) bijvoorbeeld aan beveiligingsbeelden of andere foto's die van diegene online staan.

Hoewel sociale media zoals Facebook gebruikers verbieden om afbeeldingen van hun platformen te halen, doet Clearview dat toch. Onder meer inlichtingen- en opsporingsdiensten maken gebruik van de zoekapplicatie.

Zit mijn foto ook in de database? En is dat erg?

Die kans is heel groot. De database van Clearview omvat namelijk zo'n vijftig miljard foto's. Het gaat hierbij enkel om openbare foto's, maar deskundigen benadrukken dat dit niet betekent dat het altijd foto's zijn waarbij toestemming is gegeven voor publicatie. Zo kan een vriend of kennis een foto plaatsen zonder toestemming of kan iemand op de achtergrond staan van een vakantiefoto van een compleet onbekende.

Met die foto's wordt een soort vingerafdruk van een gezicht gemaakt. Daarbij wordt onder meer gekeken naar de verhouding tussen ogen en neus, waardoor de persoon zowel lachend als sip te herkennen is op een foto. "Clearview maakt de foto's die je online plaatst beschikbaar voor hele andere doeleinden", legt Sarah Eskens uit, universitair docent recht en technologie, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. "Veel mensen zullen het niet fijn vinden dat hun foto voor gezichtsherkenning wordt gebruikt en dat ze met een foto wereldwijd traceerbaar zijn."

Volgens Eskens kunnen opsporingsdiensten de software gebruiken om criminelen te vinden, "maar ook bijvoorbeeld mensen die aan protesten deelnemen waar de overheid niet blij mee is".

Wordt de software ook in Nederland gebruikt?

In 2020 schreef Buzzfeed News over een gelekte klantenlijst, waaruit zou blijken dat Nederlandse overheidsorganisaties en politiekorpsen ook gebruikmaken van Clearview.

Zowel de politie als voormalig justitieminister Grapperhaus ontkende dit. "Het gebruik van Clearview is niet verenigbaar met de wet en zou in strijd zijn met onze grondrechten", schreef Grapperhaus aan de Tweede Kamer in 2021. Ook de Europese politiesamenwerking, Europol, zegt geen gebruik te maken van de gezichtsherkenningssoftware.

De technologie is wel gebruikt in landen als België, Finland en Zweden. In de Verenigde Staten wordt de applicatie veelvuldig gebruikt door onder meer de FBI en andere opsporingsdiensten.

Kan ik uit de database gehaald worden?

Normaliter zou het op basis van de Europese privacywet AVG mogelijk moeten zijn om een verzoek in te dienen om foto's uit zo'n database te laten verwijderen. Maar Clearview vindt dus niet dat het bedrijf onder deze wet valt.

Privacyorganisatie Bits of Freedom kreeg een aantal jaar geleden nog wel een reactie toen een van van hun personeelsleden vroeg met welke foto's ze in de database stond. "Maar de afgelopen tijd reageren ze niet meer op dat soort verzoeken," zegt een woordvoerder.

Mag dit zomaar?

Nee, een bedrijf mag niet zonder toestemming foto's opnemen in een database, zeggen deskundigen. Dit staat ook in de Europese privacywet, de AVG, en om die reden kreeg het bedrijf vandaag een miljoenenboete.

Maar Clearview vindt zelf dat het niet onder die wet valt, stelde het bedrijf tegenover persbureau AP: "Clearview AI heeft geen bedrijfsactiviteit of klanten in Nederland of in de EU, en doet niets wat zou betekenen dat het onder deze wet valt".

De Autoriteit Persoonsgegevens schat de kans groot in dat Clearview de boete niet gaat betalen. "Boetes dwingen techbedrijven meestal niet voldoende om zich anders te gedragen", zegt universitair docent Eskens.

Kan de AP nog iets anders doen dan boetes opleggen?

De privacywaakhond wil kijken of het ook op persoonlijk niveau achter de bestuurders van Clearview aan kan gaan. "Hiermee nemen ze waarschijnlijk voorbeeld aan de arrestatie van de Telegram-topman Doerov", zegt Eskens, doelend op de Russische techmagnaat die eind vorige maand in Parijs werd gearresteerd.

Volgens de Franse media stond de 39-jarige Rus op een Franse opsporingslijst en werd hij aangehouden, omdat Telegram niet of nauwelijks informatie deelt over zijn gebruikers en te weinig moderatoren inzet waardoor criminelen vrij spel hebben.

In het geval van de Clearview-bestuurders zal het om een boete gaan, omdat de overtredingen van hun bedrijf niet onder het strafrecht vallen. Daar wordt op Europees niveau wel aan gewerkt.

De klachtencommissie van de politie Den Haag heeft twee klachten van demonstranten van Extinction Rebellion over de volgens hen gewelddadige behandeling door agenten gegrond verklaard. De commissie oordeelt dat de behandeling "disproportioneel" en "niet behoorlijk" was. In totaal zijn er vier klachten beoordeeld, laat de politie weten.

De klachten gingen over ingrijpen door de politie tijdens demonstraties op de A12 in september en oktober vorig jaar. Een klacht komt van een 73-jarige man die als EHBO'er mee was bij de blokkade, en niet wilde vertrekken. Hij zegt zich geen moment verzet te hebben tegen de aanhouding, maar wel zo hardhandig te zijn aangepakt dat hij vreesde dat zijn pols en schouders zouden breken.

Bokkenpoot

Agenten gebruikten bij hem het zogenoemde bokkenpootje, waarbij de pols pijnlijk ver wordt gebogen om de demonstranten te dwingen mee te werken. De andere klager kreeg te maken met zowel het bokkenpootje als een neusklem, waarbij de neus krachtig en pijnlijk omhoog wordt geduwd.

De klachtencommissie is met name kritisch over het standaard toepassen van de polsklem en roept de politie op daarmee terughoudend te zijn. Het inzetten van een bokkenpoot "mag geen automatisme worden". Het gelijktijdig inzetten van een polsklem en een neusklem acht de commissie disproportioneel. De commissie schrijft ook dat het demonstranten niet mag worden verweten dat zij niet actief meewerken aan hun aanhouding.

De politiechef van Den Haag heeft het advies van de commissie in de twee gevallen overgenomen. In twee andere gevallen heeft de commissie geadviseerd dat het gebruik van het controlemiddel te rechtvaardigen was gezien de omstandigheden.

'Klachtenprocedure werkt'

Burgemeester Van Zanen zegt via zijn woordvoerder scherp aandacht te hebben voor het ingewikkelde werk van de politie bij het handhaven van de openbare orde. "Dat geldt zeker ook voor de moeilijke taak die agenten hebben bij de acties op de A12, waarbij actievoerders bewust de wet overtreden en het de politie zo moeilijk mogelijk maken om te ontruimen."

Van Zanen stelt dat het optreden van politie altijd zorgvuldig moet gebeuren. "De politie heeft hiervoor landelijke richtlijnen en een klachtenprocedure. De uitspraak in de twee zaken bevestigt dat de klachtenprocedure werkt."

'Meer pijnlijke politiemethodes'

Volgens Extinction Rebellion hebben veel meer betogers met de pijnlijke politiemethodes te maken gekregen, maar waren die niet allemaal bereid om de klachtenprocedure te doorlopen.

De organisatie zegt dat eerder dit jaar tijdens protesten meerdere demonstranten gewond zijn geraakt door hard ingrijpen door de politie. Dat had polsblessures en -breuken, gebroken ribben en een gebroken elleboog tot gevolg, schijft de actiegroep. Twee mensen hebben aangifte gedaan van mishandeling.

De organisatie roept burgemeester Van Zanen op te voorkomen dat de politie bij toekomstige acties disproportioneel optreedt.

Een filmpje maken van de nieuwe ringweg: het kwam het Groningse raadslid Jacob van Gelder duur te staan. De politie betrapte hem op de avond van de opening met zijn telefoon achter het stuur en gaf hem een bekeuring. Daarmee heeft Van Gelder mogelijk de allereerste boete op de Ring Zuid te pakken.

Na bijna acht jaar werd de nieuwe ringweg bij Groningen zondagavond om 20.00 uur opengesteld voor gemotoriseerd verkeer. Reden voor Van Gelder, raadslid in de gemeente Tynaarlo, om eens een rondje te gaan rijden en meteen wat beelden te schieten voor zijn volgers.

Normaal gesproken gebruikt Van Gelder een dashcam als hij in de auto iets wil opnemen, zo zegt hij, maar die had hij nu niet bij de hand. Daarom filmde hij met zijn telefoon in de hand. "Ik weet ook wel dat het niet mag, maar ik dacht dat er om kwart voor elf niemand meer op de ringweg was die het zou volgen", zegt hij.

420 euro boete

Niets bleek minder waar. Op de video is te zien hoe hij wordt ingehaald door een politieauto en een stopteken krijgt. De agent die de bekeuring uitschrijft, zegt dat er sinds de opening meerdere klachten binnen waren gekomen van filmende automobilisten en dat ze daarom zijn gaan handhaven. De boete bedraagt 420 euro.

In de video is te zien dat Van Gelder beboet wordt:

Vijf kinderen tussen de 12 en 14 jaar zijn door de Britse politie opgepakt in Braunstone Town, een dorp in de buurt van de stad Leicester. Ze worden verdacht van de moord op een 80-jarige man in een park.

De man was daar zondagavond zijn hond aan het uitlaten en zou toen zijn aangevallen door het vijftal. De tieners waren verdwenen toen de hulpdiensten kwamen, maar werden later opgepakt. De man is zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht en is daar afgelopen nacht overleden.

Het is niet duidelijk waarom de tieners de man aanvielen. De politie doet onderzoek en vraagt ooggetuigen van de aanval zich te melden.

Een 31-jarige vrouw die gisteren werd neergestoken in Leimuiden is in het ziekenhuis aan haar verwondingen overleden. Dat meldt de politie.

De steekpartij vond gisteren rond 08.15 uur plaats in een woning. Ook een man van 33 raakte daarbij gewond. Hij wordt door de politie gezien als verdachte en is aangehouden. De man ligt nog in het ziekenhuis, hij zal later worden verhoord.

Volgens buurtgenoten gaat het om een stel met drie jonge kinderen, van wie er één thuis zou zijn geweest.

Een buurman vertelde gisteren tegen Omroep West dat het slachtoffer naar buiten is gevlucht en aan de overkant van de straat om hulp heeft gevraagd.

Een dominee van een kerk in Leimuiden zei gisteren dat het gezin regelmatig in de kerk kwam. De verdachte wordt volgens hem behandeld voor psychische problemen.

Een deel van de Tweede Kamer maakt zich zorgen over gaswinning in Warffum. Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei denkt er nog over na of ze hiervoor een nieuwe vergunning afgeeft.

De NAM heeft een vergunning om tot eind dit jaar in de Groningse plaats gas te winnen en heeft een aanvraag ingediend om dat te verlengen tot en met 2032. Sinds dit voorjaar mag er geen gas meer uit het 'Groningenveld' worden gehaald, maar voor een aantal 'kleine gasvelden' geldt geen verbod.

Kamerleden van onder meer SP, GroenLinks-PvdA, D66 en Partij voor de Dieren vinden dat er geen nieuwe toestemming voor winning in Warffum moet komen, bleek in het vragenuur. Zij benadrukten dat rond gaswinning in Groningen vaak beloftes zijn gebroken en dat het vertrouwen in het gebied moet worden hersteld.

SP-Kamerlid-Beckerman noemde het weigeren van een nieuwe vergunning de eerste kans voor het nieuwe kabinet om niet te luisteren naar Shell en Exxon, de eigenaren van NAM, maar naar de Groningers.

Knoop dit jaar doorgehakt

Hermans zei dat het kabinet nog geen besluit heeft genomen, dat ze alle aspecten zorgvuldig zal wegen en dat ze verwacht later dit jaar de knoop door te hakken. Toestemming hangt onder meer af van adviezen van het Staatstoezicht op de Mijnen en TNO.

De minister heeft begrip voor de zorgen van de inwoners en zal ook met hen praten. Ze benadrukte dat het kabinet alleen toestemming zal geven om gas te winnen in Warffum als dat veilig kan. Ze onderstreepte tegelijk dat er nog wel energie nodig is om thuis te kunnen koken en bedrijven en instellingen te laten functioneren, en dat daarvoor nog gas nodig is uit kleine velden.

Beckerman antwoordde dat dat redelijk en afgewogen lijkt. "Maar jarenlang hoorden we in debatten over Groningen dat we nog even gas nodig hebben en dat het niet anders kan. En elke keer gingen de belangen van de Staat, Shell en Exxon boven de belangen van Groningers."

In Rusland is topwetenschapper Aleksandr Sjipljoek veroordeeld tot 15 jaar cel. Volgens een Russische rechter heeft de wetenschapper zeer vertrouwelijke informatie vrijgegeven uit de wapenindustrie. Dat zou gebeurd zijn op een conferentie in China.

Sjipljoek is veroordeeld voor landverraad. Het proces vond plaats achter gesloten deuren, wat niet ongebruikelijk is in Rusland. Volgens het Kremlin is er sprake van "zeer serieuze beschuldigingen" en is dit een zaak voor de geheime dienst. Sjipljoek zegt dat hij onschuldig is. Hij heeft naar eigen zeggen alleen openbare wetenschappelijke informatie gedeeld.

Hypersonische wapens

De wetenschapper is een expert op het gebied van hypersonische technologie. Die wordt door Rusland ingezet bij de ontwikkeling van raketten. Het wetenschappelijk instituut waarvan Sjipljoek directeur is staat geregistreerd als onderdeel van de militaire wapenindustrie.

Collega's van Sjipljoek vertelden aan persbureau Reuters dat hij betrokken was bij de bouw van zo'n nieuw hypersonisch wapen.

Rusland claimt al langer hypersonische wapens te hebben. Deze zouden in 2022 ook zijn ingezet in de oorlog met Oekraïne. In mei vorig jaar beweerde Oekraïne dat het ook voor het eerst zo'n raket uit de lucht heeft geschoten.

Op het Kanaal tussen Groot-Brittannië en Frankrijk zijn zeker twaalf migranten omgekomen doordat hun boot kapseisde. Dat meldt de Franse minister van Binnenlandse Zaken. Er is een grote zoek- en reddingsoperatie bezig voor de kust bij Boulogne-sur-Mer.

De Franse kustwacht meldde dat er tot nu toe meer dan vijftig mensen uit het water zijn gehaald. Minister Gérald Darmanin zegt dat er nog twee mensen worden vermist en dat er meerdere gewonden zijn.

Er worden helikopters, een vliegtuig en boten ingezet om de migranten te redden, meldt de Franse nieuwssite BFM-TV. Darmanin, wordt aan het eind van de middag ter plekke verwacht.

De burgemeester van Boulogne-sur-Mer spreekt van een tragedie. Op Facebook schrijft hij dat er bijna zeventig mensen aan boord van de boot waren. Er verkeren volgens de burgemeester nog mensen in kritieke toestand. Hij noemt daarbij geen aantal.

In Boulogne-sur-Mer is een medische post opgebouwd om de slachtoffers te verzorgen.

Tienduizenden mensen

Elk jaar steken tienduizenden mensen Het Kanaal over in de hoop op een beter leven. Vaak worden ze door smokkelorganisaties op gammele bootjes gezet, wat geregeld leidt tot dodelijke ongelukken.

De Chinese kunstenaar Gao Zhen is opgepakt bij een bezoek aan zijn geboorteland, meldt zijn broer Gao Qiang. Zij maken samen onder de naam Gao Brothers al jarenlang maatschappijkritische kunst. Enkele kritische werken over Mao Zedong lijken Zhen nu in de problemen te hebben gebracht.

Volgens Qiang was zijn broer op familiebezoek in de stad Sanhe toen hij vorige week maandag door een dertigtal agenten in de boeien werd geslagen. Gao Zhen (68) woont al enige jaren in de Verenigde Staten omdat de repressie onder Xi Jinping te veel was toegenomen om zich artistiek vrij te kunnen uiten. Eerder wist hij de Chinese censuur te omzeilen door kleine en geheime tentoonstellingen te houden.

Een van de werken is bijvoorbeeld Mao's Schuld, een schuldbewust knielend beeld van de grondlegger van de Volksrepubliek. Ook maakten de broers de beeldengroep De Executie van Christus: Jezus voor een vuurpeloton met alleen maar Mao's. In de reeks Miss Mao beeldden ze de Chinese leider cartoonesk af met een Pinokkioneus, borsten en paardenstaart. Hun kunst wordt wereldwijd tentoongesteld, onder meer in het Centre Pompidou in Parijs en de Saatchi-collectie in Londen.

Rekenschap

De werken waren geïnspireerd op het persoonlijke verleden van de broers: tijdens de Culturele Revolutie onder Mao was hun vader als klassenvijand gevangengezet. Hij overleefde die beproeving niet, net als honderdduizenden andere landgenoten. Door de Grote Leider belachelijk te maken, wilden ze hem op hun manier alsnog rekenschap laten afleggen voor de wandaden.

"Deze situatie is nou precies waar die werken kritiek op hebben", oordeelt Qiang over de arrestatie van zijn broer.

Beschermwet Helden en Martelaren

Gao Zhen werd opgepakt op grond van de Beschermwet Helden en Martelaren uit 2021, die het verbiedt personen te beledigen die de Chinese regering als nationale helden uit de geschiedenis ziet. Ook zijn enkele van de gewraakte kunstwerken door de politie in beslag genomen, meldt Qiang. Als hij schuldig wordt bevonden, kan Gao Zhen drie jaar cel krijgen.

Qiang noemt het bespottelijk dat zijn broer is opgepakt voor werken die al jaren oud zijn en al waren gemaakt voordat de wet van kracht ging. Hij zegt dat het duo zich de afgelopen jaren op andere onderwerpen heeft gericht. "We waren het spuugzat om om te gaan met de spoken van de Culturele Revolutie en zijn gestopt met zulk werk te maken."

Qiang en andere Chinese kunstenaars roepen het regime op Zhen te laten gaan. Hij zou het mentaal goed maken, maar heeft wel last van rugklachten die in de gevangenis weer opspelen. De politie heeft nog geen mededellingen gedaan over de arrestatie van Gao Zhen.

De eerste bewoners kunnen vanaf 17 september terecht in het nieuwe asielzoekerscentrum in Albergen. Naar verwachting zullen er in de eerste week zo'n veertig tot vijftig mensen intrekken, zegt het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Een week later volgen nog eens ongeveer vijftig mensen. In totaal kunnen 150 mensen op de locatie terecht.

De eerste bewoners zijn mensen met een verblijfsvergunning die zijn gekoppeld aan de gemeente Tubbergen, waar Albergen deel van uitmaakt. Het gaat waarschijnlijk voor het merendeel om Syriërs. Ook worden er mensen opgevangen die nog in de asielprocedure zitten.

In 2022 werd het voormalig hotel door het COA gekocht en aangewezen als locatie voor een nieuw asielzoekerscentrum. Het was voor het eerst dat het kabinet een gemeente wilde dwingen om een azc te realiseren. Aanvankelijk deed de gemeente hierover verrast. Later bleek uit onderzoek van Oost dat de gemeente op de hoogte was dat de 'dwang-optie' op tafel lag.

Regio-omroep Oost liet zien hoe het azc er van binnen uitziet:

De komst van het azc leidde tot grote onrust in de gemeente. In de zomer van dat jaar werd brand gesticht bij het hotel en bewoners demonstreerden meermaals tegen de komst. Ook was er een kort geding over de verkoop van het hotel. Het COA had dit aangespannen tegen de eigenaar, omdat die onder de verkoop uit probeerde te komen.

Een 49-jarige inwoner van Albergen bedreigde de burgemeester van Tubbergen en werd vorige maand veroordeeld tot een celstraf van vijf maanden, waarvan drie maanden voorwaardelijk, schrijft regio-omroep Oost.

De gemeente en het COA roepen mensen op protestposters en -borden weg te halen voordat de eerste bewoners hun intrek nemen. Ze zeggen begrip te hebben voor mensen die tegen het azc zijn: "Maar voor de bewoners van het azc, gevlucht voor oorlog en geweld, is het niet prettig om op deze manier verwelkomd te worden."

De brandweer moet nog groen licht geven voor alle brand- en veiligheidsvoorschriften van de locatie. Zo'n vijfentwintig vrijwilligers uit Albergen en omgeving hebben zich gemeld om activiteiten met de azc-bewoners te ondernemen.

Minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat voelt wel iets voor een helmplicht voor jonge gebruikers van elektrische fietsen, waaronder fatbikes. Zo'n plicht tot een bepaalde leeftijd bestaat al in Zweden en hij wil kijken of dat ook in Nederland kan.

"Dat is misschien een goed idee. Ik denk dat het wel kan helpen. Het is veiliger en zal de fatbike een stuk minder aantrekkelijker maken", zei Madlener in het Vragenuurtje. Overigens vindt hij het ook verstandig als ouderen een helm dragen als ze op een elektrische fiets rijden, want ook die krijgen nog weleens een ongeluk.

Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer wil een minimumleeftijd of helmplicht voor de populaire tweewielers, zo bleek afgelopen weekend. Ze kunnen makkelijk opgevoerd worden en er vinden steeds meer ongelukken plaats waarbij fatbikes betrokken zijn. "Ze terroriseren onze straten", zei D66-Kamerlid Bamenga.

Madlener is naar eigen zeggen niet tegen maatregelen, maar vindt dat de Kamer wel moet accepteren dat dat bredere consequenties heeft. "Het is heel moeilijk, zo niet onmogelijk, om een onderscheid te maken tussen een fatbike en een gewone elektrische fiets. Een minimumleeftijd of een helmplicht zal dan ook moeten gelden voor gebruikers van een e-bike."

'Kleine tanks'

Het enige juridische verschil is volgens de minister dat een fatbike dikke banden heeft. Maar daarop onderscheid maken is onuitvoerbaar, alleen al omdat het heel makkelijk is om er dunnere banden op te zetten. Maar dan gaan ze nog steeds zo hard. "Dus ik wil tegen de Kamer zeggen: denk er goed over na."

Verschillende partijen, waaronder de PVV van Madlener zelf, nemen daar geen genoegen mee. Kamerlid Heutink van de PVV vindt dat de minister gewoon onderscheid moet maken. "Iedereen met ogen kan zien dat een fatbike iets anders is dan een elektrische fiets", zei CDA-Kamerlid Krul. Hij noemde fatbikes "kleine tanks, die te zwaar zijn voor de fietsinfrastructuur in Nederland".

Madlener komt nog met een brief naar de Tweede Kamer over de mogelijkheden en onmogelijkheden van het aanpakken van de fatbikes.

Op 1 januari vorig jaar werd een helm ook verplicht op snorfietsen en -scooters. Sinds die tijd is de verkoop van die vervoersmiddelen sterk gedaald.

'We zijn er nog niet'

Veilig Verkeer Nederland is blij om te horen dat de minister luistert naar de kritiek en de zorgen over de fatbike, maar vindt dat er nog meer moet gebeuren. Zo hoopt de organisatie dat de minister een leeftijdsgrens wel wil onderzoeken. "Wij zouden zeggen: vanaf 16 jaar pas op de fatbike, omdat kinderen die jongeren zijn de gevaren nog helemaal niet goed kunnen inschatten."

Wel zegt de organisatie dat alleen een leeftijdsgrens niet genoeg is. "Een helmplicht behoort volgens ons ook tot de mogelijkheden, maar ook dan zijn we er nog niet. Er is samenwerking nodig tussen verschillende partijen in de hele keten: van het ontwerp van een fatbike tot de verkoop, de gebruiker en handhaving."

Campagne tegen opvoeren

Madlener maakte bekend dat er aanstaande donderdag een campagne begint die wijst op de gevaren van het opvoeren van fatbikes en andere elektrische fietsen. Dat is vaak erg makkelijk, maar de tweewielers gaan dan wel veel harder dan de toegestane 25 kilometer per uur. Bovendien ben je niet verzekerd als je een ongeluk veroorzaakt met een opgevoerde e-bike.

Opvoeren is verboden, maar dat verbod wordt nu onvoldoende gehandhaafd, erkent Madlener. Ook is er een tekort aan rollerbanken om de fietsen te controleren, maar daar zijn er onlangs 250 extra van aangeschaft. Hij wil kijken of behalve de politie, ook boa's daar gebruik van kunnen gaan maken.

De politie controleerde vandaag fatbikes in Haarlem:

PostNL gaat vanaf volgend jaar de post van zakelijke klanten binnen twee dagen bezorgen. Nu moet dat binnen 24 uur, maar het postbedrijf acht dat niet meer haalbaar. Er komt wel een mogelijkheid voor bedrijven om de post tegen betaling alsnog binnen één dag te laten bezorgen.

PostNL nam zich de maatregel vorig jaar al voor, die zou nodig zijn om een en ander betaalbaar te houden. Doordat er minder post gestuurd en dus bezorgd wordt en daarbij het loon van de medewerkers toeneemt, zag PostNL zijn marges dalen.

Op termijn wil het bedrijf ook de bezorging van normale brievenpost eerst naar twee, en later naar drie dagen tillen. Maar daar is een aanpassing van de postwet voor nodig, dus daar blijft "binnen één dag, vijf dagen per week" gelden.

Los van deze maatregel heeft PostNL bij de presentatie van zijn halfjaarcijfers ook om een bijdrage van de overheid gevraagd omdat het aantal brieven terugloopt. Afgelopen juli werd de postzegel ook 5 cent duurder, en kwam daarmee uit op 1,14 euro per zegel.

Er wordt momenteel door de ACM onderzoek gedaan naar de postmarkt. Pas als dat is afgerond, gepland voor begin 2025, is de verwachting dat er een besluit valt over extra geld.

De Russische president Poetin is in Mongolië feestelijk ontvangen door zijn ambtgenoot Ukhnaagiin Khurelsukh. Mongolië is aangesloten bij het Internationaal Strafhof (ICC), dat vorig jaar een arrestatiebevel uitvaardigde tegen Poetin, maar daar heeft Mongolië geen gevolg aan gegeven.

Toen Poetin gisteren in Mongolië arriveerde, werd hij door een militaire erewacht onthaald. Vandaag ontmoette hij president Khurelsukh op het grote plein voor het regeringspaleis in de hoofdstad Ulaanbaatar. Daar speelde een band Russische en Mongoolse volksliederen in het bijzijn van Mongoolse militairen te paard. Daarna gingen de twee leiders het regeringsgebouw binnen.

Oekraïne is ontstemd en verwijt Mongolië medeplichtig te zijn aan de oorlogsmisdrijven van Poetin. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken noemt het een zware klap voor het Strafhof dat Mongolië heeft nagelaten Poetin te arresteren.

Niet naar Zuid-Afrika

Tegen Poetin loopt sinds maart vorig jaar een internationaal arrestatiebevel vanwege de Russische oorlogsmisdaden in Oekraïne. Als ICC-lid heeft Mongolië de plicht om de Russische president te arresteren. Doet het land dat niet dan kan een ICC-rechter de kwestie voorleggen aan de lidstaten van het hof en die kunnen besluiten tot "gepaste maatregelen".

Het is sinds de uitvaardiging van het arrestatiebevel Poetins eerste reis naar een land dat is aangesloten bij het hof in Den Haag. Zo sloeg hij vorig jaar een top over van het economische landenverbond BRICS in Zuid-Afrika.

In aanloop naar de reis naar Mongolië ontving hij garanties dat hij daar niet opgepakt zou worden, zeggen ingewijden tegen persbureau Bloomberg.

Lastig parket

Mongolië zit in een lastig parket. Sinds het communistische land in de jaren 90 overging naar een democratie heeft het betrekkingen opgebouwd met de Verenigde Staten, Japan en andere westerse landen. Maar economisch blijft Mongolië vooral afhankelijk van zijn buurlanden Rusland en China.

Tussen de twee landen zijn overeenkomsten getekend voor een onderzoek naar de haalbaarheid van het moderniseren van een energiecentrale in Ulaanbaatar en voor de continue levering van kerosine aan Mongolië. Daarnaast werden plannen besproken om een spoorweg aan te leggen tussen de twee landen.

Mongolië ligt op de geplande route van een nieuwe gaspijpleiding die Rusland wil aanleggen naar China. Het project, Power of Siberia 2, is onderdeel van de Russische strategie om het verlies van gasverkoop in Europa te compenseren.

In Ulaanbaatar heeft Poetin Khurelsukh ook uitgenodigd voor een top van BRICS-landen eind oktober in de Russische stad Kazan. Khurelsukh heeft die uitnodiging geaccepteerd, meldt het Russische persbureau RIA Novosti.

De bergingsoperatie van de olietanker Sounion, die onlangs op de Rode Zee werd aangevallen door Jemenitische Houthi's, is afgebroken. Dat meldt Aspides, de maritieme missie van de Europese Unie in de Rode Zee die de bergingsmissie zou beschermen.

Gisteren meldde Aspides dat sleepboten onderweg waren naar de Sounion. Maar de particuliere bedrijven die de berging zouden uitvoeren, zeggen nu dat het niet veilig is om het schip weg te slepen. Wat de veiligheidsrisico's zijn, wordt niet vermeld.

Het schip ligt stuurloos voor de kust van Jemen met aan boord ongeveer een miljoen vaten ruwe olie. Het Amerikaanse militaire commando voor het Midden-Oosten (Centcom) vreest voor een grote milieuramp, maar volgens Aspides zijn er geen tekenen van een lek. Er wordt gezocht naar een alternatieve oplossing.

Explosieven

De bemanning van het schip, dat onder Griekse vlag vaart, werd na de aanval van de Houthi's zo'n twee weken geleden van boord gehaald door een Frans marineschip. Hierna brachten de rebellen meerdere explosieven tot ontploffing op de Sounion, waar sindsdien branden woeden.

De Houthi's deelden zelf deze beelden van de explosies:

Het is niet bekend om welke particuliere bedrijven de bergingsmissie zouden uitvoeren en uit welke landen de sleepschepen komen.

Woensdag maakten de Jemenitische Houthi's bekend dat ze tijdelijk stoppen met schieten op schepen die een band hebben met Israël of Israëls bondgenoten, zodat sleepboten veilig de Rode Zee op kunnen om de olietanker weg te halen.

De Houthi's vallen regelmatig schepen aan die volgens hen gelieerd zijn aan Israël. Dat is bedoeld als steunbetuiging aan de Palestijnen in de Gaza-oorlog.

Bij een Russische raketaanval in de Oekraïense stad Poltava zijn minstens 51 mensen omgekomen en meer dan 200 mensen gewond geraakt, zeggen de autoriteiten in de regio. Volgens president Zelensky raakten Russische troepen de stad in het noordoosten van Oekraïne met twee ballistische raketten.

Zelensky heeft de nabestaanden van de slachtoffers gecondoleerd:

Een van de raketten heeft een gebouw van het Militair Instituut voor Communicatie gedeeltelijk verwoest. Ook een onderwijsinstelling en een nabijgelegen ziekenhuis zijn volgens Zelensky getroffen.

Op foto's die geverifieerd zijn door de NOS zijn meerdere omgekomen militairen te zien. Het gaat om ten minste zeven slachtoffers. Het gebouw van het militair instituut is flink beschadigd.

Schuilkelder

Het ministerie van Defensie zegt dat mensen geen tijd hadden om zich te verschuilen. "De tijd tussen het alarm en het inslaan van de raketten was zo kort dat mensen nog onderweg waren naar de schuilkelder."

De hulpdiensten hebben 25 mensen gered. Elf van hen waren bedolven onder puin. De gouverneur zegt dat veel inwoners bloed hebben gedoneerd voor de gewonden.

De stad Poltava ligt in de gelijknamige regio in het oosten van Oekraïne, op zo'n 110 kilometer van de Russische grens. De aanval is een van de dodelijkste sinds het begin van de oorlog in februari 2022. De lokale autoriteiten hebben drie dagen van rouw aangekondigd.

President Zelensky herhaalde zijn oproep voor meer luchtverdedigingssystemen, waarvan de levering niet op gang lijkt te komen. "We blijven tegen iedereen die de macht heeft om deze terreur te stoppen vertellen dat luchtverdedigingssystemen en raketten nodig zijn in Oekraïne, niet ergens in een opslagplaats."

Ook riep hij opnieuw op om toestemming te krijgen van westerse bondgenoten om langeafstandsraketten in te zetten voor doelen in Rusland, waarvandaan Rusland aanvallen uitvoert op Oekraïne. "Deze aanvallen over lange afstand kunnen ons beschermen tegen Russische terreur. Ze zijn nu nodig. Helaas betekent elke dag uitstel verlies van mensenlevens."

De stroomstoring in het westelijk deel van het Rijnmondgebied is opgelost. Huishoudens hebben weer elektriciteit en de bedrijven in het gebied worden een voor een weer aangesloten, melden netbeheerder Stedin en de beheerder van het hoogspanningsnet, Tennet.

"Alle 11.341 klanten hebben sinds 12.19 uur weer stroom", zegt Stedin. "De oorzaak van de storing wordt nog nader onderzocht."

De storing begon rond 10.00 uur. Goederentreinen konden niet rijden, bedrijven lagen stil en mensen zaten vast in de lift. In een deel van het gebied lagen ook de mobiele netwerken eruit. Verder reed de metro niet en meldde Rijnmond dat Stena Line en P&O Ferries zonder stroom zaten.

Ook grootverbruikers als BP en Exxon werden getroffen door de storing:

De storing begon in een verdeelstation in de Europoort, waar stroom wordt omgezet van hoogspanning naar midden- of laagspanning. Vanaf daar wordt de stroom verder verdeeld, bijvoorbeeld naar huishoudens in de regio.

"Het 150.000 volt hoogspanningsstation Europoort is spanningsloos geraakt", legde een Tennet-woordvoerder vanochtend uit. Volgens haar zat het hele bedrijventerrein Europoort zonder stroom. Tennet zei dat er wel vaker een storing is in het hoogspanningsstation, "maar dat het helemaal spanningsloos is, gebeurt niet vaak."

Er komt een uitgebreid onderzoek om erachter te komen wat er precies is gebeurd. De automatische back-up van het verdeelstation werkte vanochtend niet, terwijl dat wel had gemoeten. "Daarom gaan we hier goed naar kijken, want we zijn hier ook erg verbaasd over."

Affakkelen

Vanwege de storing moesten bedrijven affakkelen. Bij affakkelen worden op een veilige manier overtollige gassen verbrand. Daarbij waren grote vlammen en rookwolken te zien. "De impact daarvan op het milieu is laag", zei Milieudienst Rijnmond.

Ook in Hoek van Holland, Brielle en Oostvoorne viel de stroom uit. De stroomstoring had geen impact op scheepvaart, meldde een woordvoerder van de Rotterdamse haven.

Nieuw-Zeeland gaat de heffing verhogen die toeristen bij binnenkomst in het land betalen. Toeristen gaan daarvoor drie keer zoveel betalen, zegt minister van Toerisme Doocey. Vanaf oktober betaalt een toerist omgerekend 56 euro om het land binnen te komen. Nu is dat nog 20 euro.

De belastingverhoging zou er voor moeten zorgen dat bezoekers een bijdrage leveren aan het natuurbehoud. Volgens de beleidsmakers heeft toerisme namelijk een te grote impact op de natuur en zijn er hoge onderhoudskosten. Nu worden die kosten nog vooral gedekt door de Nieuw-Zeelandse belastingbetalers. En dat moet veranderen, vindt de regering.

Herstel na coronacrisis

Het voorstel valt niet bij iedereen in de smaak. De toeristenbranche denkt dat de belastingverhoging toeristen zal afschrikken. En dat komt Nieuw Zeeland niet goed uit, zegt hoofd van de Tourism Industry Association Rebecca Ingram. "Het herstel van het toerisme in Nieuw-Zeeland, na COVID-19, loopt achter vergeleken met de rest van de wereld en dit zal onze concurrentiepositie verder beschadigen."

De ministers van Natuurbehoud en Toerisme vinden dit onwaarschijnlijk: "Een belasting van 100 dollar is nog geen drie procent van wat een toerist hier gemiddeld uitgeeft. De kans dat dit invloed heeft op het bezoekersaantal is erg klein."

In een gevangenis in Congo zijn minstens 129 mensen omgekomen bij een uitbraakpoging. Ze probeerden gisteren te ontsnappen uit Makala, een grote gevangenis in de hoofdstad Kinshasa.

Lokale media meldden gisterochtend dat er werd geschoten op gevangenen die een ontsnappingspoging deden. Eerst werden twee doden gemeld, later liep dat aantal hoog op.

De meeste mensen kwamen om het leven bij een stormloop in de gevangenis. Daarnaast werden 24 gevangenen gedood door 'waarschuwingsschoten'. Zo'n zestig gevangenen raakten gewond. Tijdens de stormloop werden ook vrouwelijke gevangenen verkracht.

Op video's die vermoedelijk in de gevangenis zijn gemaakt, zijn lichamen te zien die gruwelijk verminkt op de grond liggen. Die beelden zijn nog niet te verifiëren, dus het is niet zeker of ze gemaakt zijn na de uitbraakpoging.

Volgens de regering was de situatie binnen enkele uren onder controle en is er niemand ontsnapt.

Overvol

De minister van Justitie heeft aangekondigd dat de aanjagers van de ontsnappingspoging hard zullen worden aangepakt. Ook zei hij dat er een nieuwe gevangenis gebouwd zal worden om meer ruimte te krijgen in de overvolle Makala-gevangenis.

In de Makala-gevangenis is plaats voor 1500 gevangenen, maar er zitten minstens 12.000 mensen opgesloten. De meesten wachten nog op hun proces, meldde Amnesty International onlangs. Volgens de mensenrechtenorganisatie is er een schrijnend gebrek aan drinkwater en medicijnen in de gevangenis. Sommigen gevangenen stierven er van de honger.

In juli werden ruim 1200 gevangenen vrijgelaten om de gevangenis te ontlasten.

De Vlaamse omroep VRT schrijft dat de gevangenis in 1957 werd gebouwd, drie jaar voor het einde van het Belgische koloniale bewind. Vanwege de slechte omstandigheden wordt de gevangenis 'de hel van Kinshasa' genoemd.

In 2017 was er ook een uitbraak in Makala. Toen wist een religieuze sekte bij een aanval zo'n vijftig mensen te bevrijden.

De leiding van de Nederlandse strijdkrachten gaat flink op de schop om beter te kunnen anticiperen op conflicten. Alle krijgsmachtonderdelen moeten in een nieuw Operationeel Hoofdkwartier gaan samenwerken om gezamenlijk operaties te plannen en uit te voeren.

Programmamanager kolonel Peter Loukes zegt dat Nederland nu nog te veel is ingericht op planbare missies in verre regio's. De nadruk moet weer komen te liggen op het beschermen van het eigen grondgebied.

"Oorlogen zoals in Oekraïne laten zien dat een conflict razendsnel heel dichtbij kan komen. Dan is het zaak dat er snel, vanuit één hoofdkwartier, gehandeld kan worden", zegt hij bij de aankondiging van de grote reorganisatie in de Defensiekrant.

Eerder dit jaar waarschuwden de Nederlandse commandant der strijdkrachten Onno Eichelsheim en de hoogste Nederlander bij de NAVO, Rob Bauer, al dat een groot conflict niet ondenkbaar is en Nederland zich dus militair moet voorbereiden.

Beter orkest

Om die nieuwe dreigingen het hoofd te kunnen bieden, is meer samenwerking geboden tussen afzonderlijke onderdelen als leger, marine, luchtmacht en cyberbeveiliging. Oorlogen worden immers niet meer louter op een van die domeinen uitgevochten, maar vragen om een mix van verschillende competenties.

Loukes: "Zo zijn radars van schepen tegenwoordig zo krachtig dat ze ook raketten boven land kunnen detecteren. En communicatiesystemen van de vijand kunnen ook met cyberaanvallen uitgeschakeld worden, in plaats van met bombardementen vanuit de lucht."

Hij vergelijkt het nieuwe hoofdkwartier met het samenbrengen van muziekkorpsen van elk krijgsmachtonderdeel. "Al die korpsen zijn goed, maar als je van ieder korps de beste muzikanten bij elkaar stopt en dat goed orkestreert, dan krijg je nog veel betere muziek."

Gevaren voorspellen

Zo zal in de praktijk de beslissing wat te doen beter afgewogen kunnen worden. Als voorbeeld noemt Loukes het scenario van een Russisch schip dat zich verdacht ophoudt bij belangrijke kabels in de Noordzee. Is het nu nog aan de marine om daarop te reageren, in de toekomst bepaalt het hoofdkwartier wat er moet gebeuren.

Het hoofdkwartier moet ook beter vooruitkijken om potentiële gevaren te kunnen voorspellen. Op de gevaarlijkste en meest waarschijnlijke conflicten kan dan beter worden geoefend.

Korte lijntjes

Hoe het nieuwe hoofdkwartier precies zal worden georganiseerd is nog niet bekend. Volgens NRC zullen er 350 tot 500 mensen aan het werk gaan en moet het worden opgezet in de regio Den Haag, om korte lijntjes met de politieke leiding te kunnen houden.

Volgens Loukes is dergelijk contact niet alleen nodig omdat het kabinet uiteindelijk gaat over de inzet van het leger, maar ook zodat defensie beter kan laten zien welke onderdelen niet gemist kunnen worden. Use it or lose it was immers vroeger het devies.

"Je moest aan de politiek laten zien dat je al je materieel gebruikte, anders werd het wegbezuinigd. Het maakte niet uit hoe, als je maar iets liet vliegen, varen of rijden", vat Loukes het beleid samen. In de toekomst zal het hoofdkwartier meer kijken welk effect er wordt beoogd, om daarbij dan de middelen te vinden.

In het westelijke deel van het Rijnmondgebied is de stroom uitgevallen. "Het 150.000 volt hoogspanningsstation Europoort is spanningsloos geraakt", zegt een woordvoerder. Volgens haar zit het hele bedrijventerrein Europoort zonder stroom.

De stroomuitval treft ook Brielle en Oostvoorne. Ruim 11.000 klanten zitten zonder stroom, zegt een woordvoerder van netbeheerder Stedin. "Daar zitten ook klanten tussen als BP en Exxon."

Ook Hoek van Holland was getroffen, maar inmiddels zijn daar "de meeste aansluitingen wel weer voorzien van stroom", schrijft de streekomroep WOS.

Affakkelen

Vanwege de storing zijn diverse bedrijven aan het affakkelen. Bij affakkelen worden op een veilige manier overtollige gassen verbrand. Daarbij zijn grote vlammen en rookwolken te zien. "De impact daarvan op het milieu is laag", zegt Milieudienst Rijnmond.

De beheerder van het hoogspanningsnet, TenneT, meldt dat het nog niet duidelijk is waardoor de storing komt:

TenneT zegt dat er wel vaker een storing is in het hoogspanningsstation, "maar dat het helemaal spanningsloos is, gebeurt niet vaak."

"Uit eerste analyse blijkt dat er geen grote schade is. We proberen nu de stroomvoorziening te hervatten en hopen dat dit snel lukt."

Mobiele netwerken

In het gebied staan door de stroomuitval goederentreinen stil. Een deel daarvan rijdt inmiddels weer, meldt ProRail. Verder reed de metro tussen Steendijkpolder en Hoek van Holland Strand tijdelijk niet. Ook die rijdt weer.

Rijnmond schrijft dat ook Stena Line en P&O Ferries zonder stroom zitten.

In een deel van het gebied liggen ook de mobiele netwerken eruit, melden gebruikers aan de de NOS. "In het getroffen gebied kunnen zendmasten uitvallen wanneer zij langer zonder stroom zitten", meldt de veiligheidsregio. "In dat geval hebben mobiele telefoons geen bereik meer."

'Geen gevolgen scheepvaart'

De stroomstoring heeft vooralsnog geen impact op scheepvaart, zegt een woordvoerder van de Rotterdamse haven.

"In de Rotterdamse haven is een gebied van Brielle tot aan Hoek van Holland getroffen door een stroomstoring", zegt hij. "De radarposten in het gebied, evenals de Verkeerscentrale Hoek van Holland, draaien op noodstroom. De scheepvaart is volledig functionerend en operationeel."