NOS Nieuws - Algemeen

De Amerikaanse zangeres en American Idol-ster Paula Abdul heeft een rechtszaak aangespannen tegen de Britse producent Nigel Lythgoe (74) wegens aanranding. De artieste zegt dat ze is misbruikt toen de twee samenwerkten bij twee talentenshows, American Idol en So You Think You Can Dance.

Volgens de 61-jarige Abdul, die eind jaren 80 wereldwijd meerdere hits had, vond het eerste geval van aanranding ruim twintig jaar geleden plaats. Lythgoe zou haar hebben belaagd in een lift in het hotel waar ze verbleven, maar ze besloot het incident stil te houden uit angst weggestuurd te worden bij American Idol.

Het tweede incident gebeurde ruim tien jaar later. Tijdens een samenzijn in Lythgoes huis, waarvan Abdul dacht dat het om een zakelijke bespreking zou gaan, randde hij haar opnieuw aan en zei hij dat ze samen "een geweldig power-koppel" zouden vormen, aldus de Amerikaanse artieste.

Abdul zegt verder dat ze heeft gezien dat Lythgoe ook een assistente lastigviel bij de opnames van So You Think You Can Dance.

Lythgoe spreekt de beschuldigingen tegen, meldt entertainmentwebsite TMZ. Hij had naar eigen zeggen meer dan twee decennia een "platonische vriendschap" met Paula Abdul. "Uit het niets verneem ik deze beweringen uit de media en ik wil er duidelijk over zijn: ze zijn niet alleen onwaar, ze zijn diep beledigend voor mij en alles waar ik voor sta."

Abdul heeft de rechtszaak nog net op tijd aangespannen voor het verstrijken van een deadline voor het melden van oude zaken onder een speciale wet tegen seksueel misbruik en het afdekken daarvan. Die deadline verstrijkt op 31 december.

De brandweer is vannacht op meerdere plaatsen druk met vuurwerkschade. Het gaat veelal om autobranden en in brand gestoken afvalcontainers.

In Veldhoven zijn vier auto's uitgebrand. Het zou onder meer gaan om voertuigen van een kinderdagverblijf.

In de omgeving van de brand werden vuurwerkresten gevonden:

Ook in Emmen brandde een auto uit, volgens getuigen door vuurwerk. Elders in Drenthe, in de plaats Roden, ontstond brand bij een huis na een harde knal. Omwonenden zagen jongeren wegrennen.

In het Gelderse Poederoijen, bij Zaltbommel ging een caravan in vlammen op. Elders in de Bommelerwaard werden meer brandjes gemeld. Op zeker vier plaatsen werden autobanden in brand gestoken.

In het Zeeuwse Krabbendijke geldt sinds zaterdagmiddag een samenscholingsverbod. Dat werd afgekondigd na incidenten met vandalisme, brandstichting en het afsteken van illegaal vuurwerk. Volgens de gemeente ontstonden er gevaarlijke situaties.

Ook vannacht moest de politie in actie komen om het verbod te handhaven. Vanavond om 23.00 uur loopt het samenscholingsverbod in de Zeeuwse plaats af.

Noord-Korea wil in 2024 drie militaire verkenningssatellieten lanceren, meldt staatspersbureau KCNA. Ook wil het regime in Pyongyang komend jaar onbemande militaire luchtvaartuigen laten bouwen.

Het stalinistische land wist op 21 november voor het eerst succesvol een verkenningssatelliet te lanceren. Dit jaar probeerde het land dat al twee keer eerder, maar die pogingen mislukten. Volgens Noord-Korea stuurde de kunstmaan die wel in een baan om de aarde kwam beelden door van het Witte Huis, het Pentagon, Amerikaanse legerbases en "gebieden met doelwitten" in Zuid-Korea. Het land heeft geen beelden vrijgegeven.

De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un zei tijdens een bijeenkomst over het beleid voor komend jaar dat Noord-Korea geen andere keuze heeft dan de nucleaire ambities door te zetten en de banden aan te halen met landen die tegen de Verenigde Staten zijn.

Kim Jong-un zei verder dat het eenwording met Zuid-Korea uitsluit, Noord-Korea zijn houding tegen het buurland fundamenteel moet veranderen en dat het regime de productie van kernwapens wil verhogen.

De lancering van de spionagesatelliet vorige maand volgt op de belofte van de Russische president Poetin om Noord-Korea te helpen met de bouw van satellieten. De landen werken intensiever samen sinds de Russische invasie in Oekraïne. Er zijn aanwijzingen dat Noord-Korea mogelijk op grote schaal munitie en wapens levert aan Rusland.

Een uiterste giftige slang heeft ervoor gezorgd dat een kwalificatiewedstrijd voor het ATP-toernooi van Brisbane moest worden stilgelegd. Het dier was onder de afscheiding rond de baan gekropen. De wedstrijd werd 40 minuten gepauzeerd om de slang weg te halen.

De oosterse bruine slang is een van de giftigste slangen ter wereld. Een beet kan dodelijk zijn. Een professionele slangenbestrijder werd ingeschakeld om het dier veilig te verwijderen.

Na het afvoeren van het 50 centimeter lange reptiel werd de wedstrijd uitgespeeld. Dominic Thiem, die de eerste set nog had verloren, wist de partij tegen James McCabe na het incident in zijn voordeel om te buigen.

De nummer 98 van de wereld won in drie sets en zei na afloop dat hij nog nooit zoiets had meegemaakt. "Ik zal dit zeker nooit vergeten. Ik houd echt van dieren, zeker exotische soorten, maar ze zeiden dat die slang heel giftig was en dicht bij de ballenjongens kwam, dus het was een erg gevaarlijke situatie", aldus de Oostenrijkse tennisser.

Op X werd deze foto van de slang gedeeld:

De Eurostar-treinen tussen Londen en Brussel, Parijs en Amsterdam rijden zondag weer volgens de normale dienstregeling. Zaterdag werden alle treinen geannuleerd vanwege een ondergelopen tunnelbuis onder de Theems in Londen.

In totaal werden 41 ritten geannuleerd, waardoor duizenden reizigers waren gestrand.

De tunnel in de buurt van het station Ebbsfleet International liep onder water als gevolg van noodweer in het Verenigd Koninkrijk. Op beelden was te zien dat het spoor volledig onder water stond. De brandweer heeft het water weggepompt.

Op het station London St Pancras was het een chaos met gestrande reizigers en ook op het station van Brussel-Zuid wachtten honderden mensen op nieuws over hun treinreis.

Eurostar zei de problemen te betreuren. "We begrijpen dat dit een cruciaal moment is om naar huis te gaan, aan het einde van de feestdagen en in de aanloop naar Nieuwjaar", zei een woordvoerder vanmiddag.

"Hopelijk komen we op onze plaats van bestemming aan", reageerde een reiziger in Londen:

In Midden-Limburg is een 36-jarige man om het leven gekomen door een ongeluk met vuurwerk. Een tweede persoon raakte gewond en is naar het ziekenhuis gebracht. Het is niet bekend hoe hij of zij eraan toe is.

Het ongeluk gebeurde in het dorp Neeritter. Twee personen wilden vuurwerk afsteken en daarbij ging iets mis, meldt de politie.

Volgens de regionale omroep 1Limburg gebeurde het ongeval rond 20.35 uur. Een stuk vuurwerk ontplofte in een tuin aan de Rutjensstraat in de buurt van het slachtoffer. De 36-jarige man overleed ter plaatse aan zijn verwondingen.

Onduidelijk is wat er precies misging. De politie doet onderzoek naar het incident. Onderzocht wordt onder meer welk soort vuurwerk is gebruikt en hoe het ongeval kon gebeuren. Er is niemand aangehouden.

Dit zijn beelden van de hulpdiensten op de plek van het ongeluk:

De Britse acteur Tom Wilkinson is op 75-jarige leeftijd overleden. Zijn familie heeft bekendgemaakt dat hij thuis plotseling is gestorven. De doodsoorzaak is niet bekendgemaakt.

Wilkinson speelde in meer dan 130 films en series. Een van zijn bekendste rollen was die van de werkloze metaalarbeider Gerard in The Full Monty (1997). Samen met vijf anderen besluit Gerard een striptease-act te doen om aan geld te komen. Wilkinson won een Bafta-award voor zijn bijdrage.

De trailer van The Full Monty:

Voor zijn hoofdrol in In the Bedroom (2001) en zijn bijrol in Michael Clayton (2007) kreeg Wilkinson een Oscarnominatie.

Hij was ook tegenspeler van Jackie Chan in Rush Hour, en had rolletjes in grote titels als The Grand Budapest Hotel, Valkyrie en Eternal Sunshine of the Spotless Mind.

Nederlanders hebben dit jaar voor zo'n 105 miljoen euro aan vuurwerk aangeschaft in eigen land, schat de Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland (BPN). Dat is iets minder dan vorig jaar, toen een recordomzet van 110 miljoen euro werd behaald.

De afgelopen drie dagen mocht er in ruim 900 winkels vuurwerk worden verkocht worden. Oudejaarsdag is dit jaar geen verkoopdag omdat het op een zondag valt.

Volgens de belangenvereniging is er iets minder aan zogenoemd F1-vuurwerk verkocht. Dit is de lichtste categorie vuurwerk, zoals sterretjes, knalerwten en kleine fonteintjes, die het gehele jaar mogen worden afgestoken. De verkoop van het vuurwerk in de categorie F2 (onder meer cakes, compoundboxen, grondbloemen en fonteintjes) is gelijk gebleven.

BPN verwacht desondanks dat er dit jaar meer vuurwerk de lucht in gaat dan vorig jaar. Dat komt met name omdat er naar schatting voor 10 miljoen euro extra aan vuurwerk is gekocht in Duitsland. Volgens de belangenvereniging is dat meer dan ooit.

Eerder deze week maakten we deze reportage over 'Feuerwerkstouristen':

Eerder werd bekend dat de politie dit jaar veel minder illegaal vuurwerk in beslag heeft genomen dan anders. Dat komt vooral doordat er geen megavangsten zijn gedaan, zoals in de afgelopen jaren.

In totaal nam de politie dit jaar ruim 60.000 kilo vuurwerk in beslag in Nederland. In 2022 was dat 110.000 kilo en het jaar ervoor zelfs 205.000 kilo.

Het vuurwerk mag alleen worden afgestoken op oudejaarsavond en -nacht, tussen 18.00 en 02.00 uur.

Bij Oekraïense beschietingen op de Russische stad Belgorod zijn zeker 22 mensen om het leven gekomen. Dat melden plaatselijke autoriteiten. Onder de doden zouden ook kinderen zijn.

Daarnaast raakten volgens Rusland 110 mensen gewond in Belgorod, dat zo'n 30 kilometer van de Oekraïense grens ligt. Op beelden van het Russische persbureau RIA zijn onder meer uitgebrande auto's te zien.

De dashcam van een auto legde enkele explosies vast:

Volgens de Russen was het een "willekeurige aanval door het regime in Kyiv", met onder meer Vampire-raketten van Tsjechische makelij. Rusland wil dat de VN-Veiligheidsraad bij elkaar komt om de zaak te bespreken.

Oekraïne heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval niet opgeëist, maar doet dat zelden in dit soort gevallen. Wel zeggen bronnen tegen Oekraïense media dat het gaat om een vergelding voor de grootscheepse Russische aanvallen van gisteren.

Volgens de Oekraïense luchtmacht waren dat de grootste aanvallen sinds het uitbreken van de oorlog, bijna twee jaar geleden. President Zelensky heeft inmiddels bekendgemaakt dat het dodental van gisteren is opgelopen naar 39 mensen. Er vielen 160 gewonden en 120 steden en dorpen werden door de aanvallen getroffen, laat hij weten.

Woordvoerders van de Russische regering zeiden na de Oekraïense vergeldingsaanval op Belgorod direct dat die niet onbestraft zou blijven. Kort erna werd het centrum van de Oekraïense stad Charkiv bestookt, waarbij volgens de Oekraïense autoriteiten zeker 26 mensen gewond raakten. Onder meer een hotel, een medische instelling en appartementencomplexen werden getroffen.

NOS-verslaggever Kysia Hekster kent het getroffen Kharkiv Palace-hotel goed. "Vorige week sliepen de cameraman, onze Oekraïense producer en ik er nog", zegt ze. "Het is een plek waar veel internationale journalisten en hulpverleners zitten, aan het centrale plein van Charkiv. Het hotel is speciaal voor het EK voetbal in 2012 gebouwd."

Toen Hekster en haar team vorige week vertrokken, spraken ze nog met de directeur. "Zij vertelde dat ze moeite heeft het hotel draaiende te houden omdat er veel minder journalisten komen nu de oorlog al zo lang duurt en de belangstelling afneemt. Ze zwaaide ons uit en we zeiden tegen haar dat we snel weer terug zouden komen. Het is heftig om de grote schade te zien van de Russische raketten."

Vrijwel overal in Nederland is het water gezakt. Wel zeggen de waterschappen alert te blijven omdat na de jaarwisseling opnieuw veel water vanuit Duitsland in Nederland wordt verwacht.

Bij twee dijken in de buurt van Zwolle veroorzaakt juist het zakkende water nu problemen, meldt RTV Oost. Doordat het water zakt, wordt de waterdruk tegen de dijk minder en zijn hier en daar flinke scheuren ontstaan op de buitenkant van de dijken.

Waterschap Drents Overijsselse Delta gaat ervan uit dat het ontstaan van die scheuren afneemt zodra de waterstanden in de weteringen weer op het normale peil zijn. De schadeplekken zijn met gele vlaggetjes gemarkeerd en worden extra in de gaten gehouden door het waterschap.

Nu het water overal zakt, betekent dat een paar dagen rust voor veel dijkwachten. Zij waren de afgelopen tijd 24 uur per dag in touw omdat het waterpeil vooral in de grote rivieren snel steeg. Hier en daar werden zandzakken neergelegd. Een aantal kades en natuurgebieden overstroomde en was tijdelijk niet toegankelijk. In de rivier de Roer, op de grens van Limburg met Duitsland, werden schotten geplaatst.

Overal liepen uiterwaarden vol. Een buurtschap langs de IJssel is tijdelijk alleen bereikbaar met een gemeentelijk pontje. In de buurt van Maastricht werd een eenzame stier ingesloten door het water van de Maas.

Maar echte problemen bleven uit, al waarschuwt Waterschap Drents Overijsselse Delta wel voor 'zandmeevoerende wellen'. In het hele land zijn gemalen ingezet om het water in sloten, weteringen en kanalen zo snel mogelijk af te voeren. Neveneffect is het ontstaan van wellen die soms veel zand meevoeren waardoor gaten en scheuren ontstaan in dijken.

De waterschappen houden er rekening mee dat de waterstand in de grote rivieren begin komende maand opnieuw gaat stijgen. "De weersvoorspellingen zijn erg onzeker en de grondwaterpeilen staan onveranderd hoog", laat Waterschap Vechtstromen weten bij RTV Drenthe. "Mocht er weer veel regen gaan vallen, dan kunnen de waterpeilen op korte termijn opnieuw gaan stijgen. Ons waterschap blijft daarom alert en blijft opgeschaald."

Het waterschap waarschuwt dat taluds, dijken en oevers overal in Nederland instabiel kunnen worden door langdurige blootstelling aan water. "We verzoeken dan ook om enkel gebruik te maken van verharde wegen en paden. Op bepaalde wegen en paden kan modder en drijfhout liggen", aldus Vechtstromen.

Een ander probleem is de navigatie op de soms enorme watervlakten die zich rond de grote rivieren hebben gevormd. Vlak bij Arnhem liep vanmiddag rond 13.00 uur een binnenvaartschip vast op een ondergelopen weiland naast de IJssel.

Mogelijk kon de schipper door het hoogwater niet goed zien waar de vaargeul precies was, meldt Omroep Gelderland. Andere schippers schoten te hulp en trokken het schip los. Rond 15.00 uur kon het schip zijn weg vervolgen.

Duitse supermarkten en vuurwerkwinkels in het grensgebied met Nederland draaien overuren, nu Nederlanders zich weer massaal melden voor de aanschaf van vuurpijlen.

"Het vuurwerk is hier goedkoper en veel mooier", zegt een enthousiaste koper bij RTV Oost. "Ik heb voor 4000 euro gekocht!"

Het is inmiddels een traditie die net zo goed bij de jaarwisseling hoort als oliebollen en de oudejaarsconference. Na de kerstdagen springen Nederlanders massaal in de auto om over de grens vuurwerk te kopen. Duitse winkels springen al even massaal in op de Ansturm uit Nederland.

Overal wordt Nederlandssprekend personeel ingezet voor de leeftijdscontrole (18 jaar). Op enorme parkeerterreinen proberen verkeersregelaars de toestroom aan gele kentekens in goede banen te leiden. Een grote supermarkt in Oberhausen ging donderdag al om 05.00 uur open om de Nederlandse Feuerwerkstouristen ter wille te zijn. Diezelfde middag was daar geen knaller meer te krijgen.

In de supermarkten die nog wel voorraad hebben, is het de hele dag filelopen met winkelwagentjes. Bij een willekeurige steekproef blijkt dat dit keer vooral de 'potten' in trek zijn. Dat zijn dozen vol met veelkleurig vuurwerk, die je maar één keer hoeft aan te steken en daarna soms meer dan 200 'shots' opleveren.

"Het is toch siervuurwerk dat ze hier verkopen", vertelt een jonge Nederlander met een stapel dozen op een winderig parkeerterrein in Bad Bentheim. "In Nederland mag toch niks meer."

"Ik kom hier al jaren. In Nederland haal ik niks meer", zegt ook een ander, terwijl hij zijn auto vollaadt. De bestuurder van een Nederlands bestelbusje iets verderop op het parkeerterrein steekt zijn handen bijna wanhopig in de lucht, als hem wordt gevraagd wat hij allemaal heeft aangeschaft. Net daarvoor heeft hij samen met vijf vrienden ten minste dertig dozen met vuurwerk uit de supermarkt in hun busje geladen.

In Duitsland moet vuurwerk overigens aan dezelfde eisen voldoen als in Nederland. Er is één verschil: in Duitsland kun je nog tamelijk eenvoudig ouderwets knalwerk aanschaffen terwijl dat in Nederland nu al jaren verboden is. In ieder geval één Nederlander in Bad Bentheim geeft toe dat hij speciaal daarvoor heen en weer rijdt. "Even een paar rotjes kopen", zegt hij. ""Ze moeten heel rap een keer normaal gaan doen met al dat beleid in Nederland. Het motiveert mij alleen maar meer om illegaal spul uit Duitsland en Polen in huis te halen."

Eurostar schrapt vandaag alle reizen tussen Londen en Europese bestemmingen. Het gaat in totaal om 41 treinen. De reden van de annuleringen is het slechte weer, dat overstromingen veroorzaakte in een tunnelbuis onder de Theems in Londen.

Wanneer de treinen weer gaan rijden is nog onbekend. De Britse spoorbeheerder Network Rail hoopt dat dat morgen mogelijk is. Duizenden reizigers zijn gestrand.

De tunnel in de buurt van het station Ebbsfleet International liep onder water als gevolg van noodweer in het Verenigd Koninkrijk. Op beelden is te zien dat het spoor volledig onder water staat. De brandweer probeert het water weg te pompen.

Eurostar zegt de problemen te betreuren: "We begrijpen dat dit een cruciaal moment is om naar huis te gaan, aan het einde van de feestdagen en in de aanloop naar Nieuwjaar", aldus een woordvoerder.

Op het station London St Pancras is het een chaos met gestrande reizigers. Sommige woedende klanten kwamen er pas achter dat er geen treinen reden toen ze vanochtend aankwamen op het station. Naar verluidt gingen sommigen terug naar huis om de auto te nemen en met de veerboot over te steken. Anderen kozen ervoor om vluchten te boeken.

"Hopelijk kopen we onze plaats van bestemming aan", zegt een hopeloze reiziger in Londen:

Ook op het station van Brussel-Zuid wachten honderden mensen op nieuws over hun treinreis. De gestrande reiziger Hendrik van Eldere zegt tegen de Belgische nieuwssite VRT dat de informatievoorziening van Eurostar te wensen overlaat. Hij was vanmorgen onderweg naar Brussel-Zuid toen hij op de app van Eurostar zag dat zijn trein was geannuleerd.

"Er was geen enkele mededeling van Eurostar. We gaan naar Brussel-Zuid en hopen op het beste." Hij heeft zijn treinreis in eerste instantie omgeboekt naar 12.00 uur, maar die is inmiddels ook geannuleerd. "We hebben ook gekeken naar vluchten, maar die zijn te duur."

Door een aanrijding op het spoor bij station Gilze-Rijen is een ravage ontstaan. Een passagierstrein botste op een auto die op een spoorwegovergang stond.

De inzittenden van de auto waren net daarvoor uitgestapt, meldt Omroep Brabant. Zij bleven ongedeerd. Ook in de trein raakte niemand van de ongeveer 350 passagiers gewond.

De ravage na de aanrijding:

Het ongeluk gebeurde aan het begin van de middag aan de Stationsstraat in Rijen. Volgens ooggetuigen kwam de bestuurder onbedoeld stil te staan op de spoorwegovergang, omdat er voor zijn auto een andere auto stilstond die wilde afslaan. Toen de spoorbomen dichtgingen, stapten de bestuurder en een bijrijder uit.

Het is onduidelijk in hoeverre de trein had afgeremd op het moment van de botsing. De politie stelt een onderzoek in.

Tussen Tilburg en Breda rijden in ieder geval tot 22.30 uur geen treinen. NS zet beperkt bussen in.

De voorzitter van slavernij-instituut NiNsee, Linda Nooitmeer, is door radioprogramma De Taalstaat uitgeroepen tot Taalstaatmeester van 2023. Die onderscheiding is bedoeld voor iemand die dit jaar opviel vanwege diens taalgebruik. Nooitmeer kreeg de prijs vanmiddag overhandigd door NPO Radio 1-presentator Frits Spits.

De jury vindt dat de 49-jarige Nooitmeer indruk maakte met haar speech bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden in juli. Ze stelde destijds dat er actie moet worden ondernomen tegen het sluimerend racisme dat zich "heeft genesteld in de krochten van onze diepste gedachten en zich op cruciale momenten doet gelden". "Met de kracht van onze voorouders banen we ons een weg door het moeras van uitsluiting", sprak ze.

"Zeer indrukwekkend, inlevend en depolariserend", luiden de reacties van de panelleden van De Taalstaat. Ze noemen Nooitmeer een geweldige spreker in taalgebruik, woordkeuze, dictie en retorica. Ook kan ze "haar redelijkheid en kalmte bewaren in een snel verhit debat, waardoor ze grote en moeilijk te verenigen groepen kan vertegenwoordigen". Een "extra belangrijk talent in een tijd van toenemende polarisatie", aldus een panellid.

Nooitmeer was verbaasd dat ze überhaupt in aanmerking kwam voor de prijs, bleek in de uitzending van De Taalstaat. "Het is superbijzonder, een soort van positieve bijvangst. Als ik met het werk van NiNsee bezig ben, kijk ik vooral naar het eindresultaat. Dat er dan zo op de taal gelet wordt, dringt helemaal niet tot mij door."

Maar trots is ze zeker. "Ik word er een beetje stil van. Het is mooi dat mensen goed hebben geluisterd en dat hetgeen ik wil overbrengen toch kennelijk resoneert." Juist als het gaat om slavernij is dat niet altijd even duidelijk, zegt Nooitmeer. "We hebben een gezamenlijk doel. Maar komen we daar wel? Begrijpen mensen het en leg ik het goed uit? Maar laat ik ook ruimte voor de emotie die er ook is? De balans daarin vinden is soms pittig."

De andere twee genomineerden voor de prijs van Taalstaatmeester waren de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema en NOS-verslaggever Sander van Hoorn. Vorig jaar kreeg Ruslandcorrespondent Iris de Graaf van de NOS de prijs vanwege haar heldere manier van uitleggen.

Precies 25 jaar nadat het markante gebouw op de Veluwe voor het laatst werd gebruikt als zendstation, is het stil geworden bij Radio Kootwijk. Staatsbosbeheer, de huidige eigenaar van het complex, lijdt al jaren verlies op de exploitatie en gooit het roer nu om.

"De doelstelling is om binnen de mogelijkheden te kijken naar een nieuw verdienmodel", zegt de nieuwe terreinmanager Martin Boswinkel bij Omroep Gelderland. Gemakkelijk wordt dat niet. Radio Kootwijk is een Rijksmonument midden in een beschermd natuurgebied en moet zich aan allerlei regels houden.

Radio Kootwijk werd gebouwd in 1920 in de bossen in de buurt van Apeldoorn en is opgezet als zenderpark voor zowel een radio- als telefoonverbinding met toenmalig Nederlands-Indië. Op 7 januari 1929 stelde koningin-moeder Emma die radio-telefoonverbinding officieel in gebruik met de legendarische woorden: 'Hallo Bandoeng, hallo Bandoeng, hoort u mij?'.

Bij de bouw van het complex had architect Jules Luthmann zich laten leiden door het adagium 'Vorm volgt functie'. Vormgeving, materiaalgebruik en locatiekeuze; alles was dienstbaar aan de functie van het zenden. Het toen moderne materiaal beton kon de warmte van de zendapparatuur beter absorberen dan gangbare bouwmaterialen als baksteen of hout. De vijver voor het gebouw diende als koelwaterbassin.

Over het onderhoud van het inmiddels monumentale complex heeft de architect waarschijnlijk minder lang nagedacht. En juist die hoge onderhoudskosten leiden nu tot problemen.

Toen het zenden en telefoneren 25 jaar geleden definitief stopte, raakte het complex aanvankelijk verwaarloosd. In 2009 kwam Radio Kootwijk voor het symbolische bedrag van 1 euro in handen van de huidige eigenaar, Staatsbosbeheer.

"Die 1 euro lijkt weinig, maar Staatsbosbeheer heeft daarna miljoenen in het complex gestoken om het op te knappen", aldus Piet Winterman, voormalig regiodirecteur bij Staatsbosbeheer. "Van het begin af aan hebben we gezegd: 'Als we het overnemen, moeten we niet met de volgende dag ons handje bij de overheid ophouden. Het moet zichzelf bedruipen, dus we moeten quitte draaien."

Om uit de kosten te komen wordt sinds 2019 een aantal gebouwen op het terrein permanent verhuurd. In het iconische hoofdgebouw met de toren, Gebouw A, vinden zo'n achttien keer per jaar commerciële evenementen plaats. Denk aan lezingen, concerten, een fotoshoot of filmopnames. Popduo's Nick & Simon en Suzan & Freek namen er videoclips op.

Maar de huurinkomsten en de evenementen leveren onvoldoende op voor het onderhoud. Hoe groot het verlies is, wil Staatsbosbeheer niet zeggen. Omroep Gelderland schat dat het oploopt tot enkele honderdduizenden euro's per jaar.

De nieuwe terreinmanager wil het tij keren door het aantal evenementen beperkt te houden, maar de opbrengsten te verhogen. "We onderzoeken of we exclusiever kunnen worden en in een hoger segment gaan zitten", aldus Boswinkel. " Dan moet je natuurlijk wel wat kunnen bieden. Daar kijken we nu naar, samen met partners en de inwoners van Radio Kootwijk. Ik hoop dat we binnen een paar maanden duidelijk hebben welke kant we opgaan."

Hij wil zijn plannen niet verder toelichten. Maar gezien de regelgeving moet hij op eieren lopen: meer evenementen dan de huidige achttien zijn niet toegestaan gezien de te verwachten parkeer- en geluidoverlast midden in de bossen. Ook mag aan het monumentale hoofdgebouw geen spijker worden vertimmerd. "We hebben te maken met allerlei wet- en regelgeving. Nieuwe plannen moeten wel passen", concludeert de terreinmanager diplomatiek.

Tot die tijd wordt het stil op het voormalige zenderpark. Wel organiseert Staatsbosbeheer ook deze kerstvakantie een aantal betaalde rondleidingen voor geïnteresseerden.

De politie heeft alle demonstranten van Extinction Rebellion van de A10 in Amsterdam-Zuid verwijderd. Drie uur na het begin van de demonstratie begon de politie met de ontruiming van de snelweg. Dat duurde ongeveer twee uur. Bijna 400 betogers zijn aangehouden, meldt de politie.

Rond 12.30 uur gingen klimaatdemonstranten de A10 op. Een handvol betogers had kort daarvoor zelf het verkeer stilgelegd met eigen auto's. De demonstranten voerden actie tegen ING, dat wat de klimaatactiegroep betreft moet stoppen "met het financieren van klimaatontwrichting". Het hoofdkantoor van de bank zat tot en met 2014 in een gebouw naast de snelweg.

De politie riep hen meermaals op de snelweg te verlaten. Een deel deed dat. Enkele honderden demonstranten bleven. Rond 17.30 uur werd de laatste demonstrant van de weg verwijderd en aan het begin van de avond werd de weg vrijgegeven.

De ongeveer 400 betogers zijn gearresteerd vanwege het overtreden van de Wet openbare manifestaties. Verreweg de meesten van hen zijn snel zonder ID-controle weggestuurd, zegt een woordvoerder van het Openbaar Ministerie.

Omdat het geweldloze demonstranten waren, acht het OM het niet nodig hen het "strafrechtelijk traject" in te sturen. Daarnaast kosten aanhoudingen politiecapaciteit, "en die is schaars", aldus de woordvoerder.

"Bij eerdere demonstraties zijn ook geweldloze demonstranten voor de rechter gedaagd en 'schuldig zonder straf' bevonden. Het voornaamste doel was het beëindigen van de blokkade en het vrij krijgen van de weg."

Voor zeven betogers geldt dat ze zijn gearresteerd vanwege het opzettelijk veroorzaken van gevaar op de openbare weg. Het ging hierbij om het groepje actievoerders dat als eerste de weg blokkeerde met de auto en daarna te voet verder ging. Naar dertien van hen wordt nog gezocht.

De gemeente Amsterdam had de actie op deze plek verboden en wees erop dat het "onverantwoord" is om op de drukke A10 te demonstreren. Het VU Medisch Centrum ligt ernaast, waardoor de weg een belangrijke route is voor ambulances. Ook gaat het om een druk knooppunt van en naar de rest van Noord-Holland.

Ondanks het verbod besloot een groep demonstranten toch de snelweg te bezetten. Na enkele uren werden de demonstranten door de politie verwijderd:

Ter hoogte van knooppunt De Nieuwe Meer, vlak bij de plek waar actievoerders zich verzamelden, zette een ander groepje demonstranten hun eigen auto's stil op de snelweg. Volgens een woordvoerder van Extinction Rebellion gebeurde dat "op een gecontroleerde manier".

De politie noemde de actie "levensgevaarlijk voor de actievoerders zelf en andere weggebruikers". Op dat stuk van de snelweg moeten weggebruikers vaak razendsnel wisselen van meerdere rijbanen, zei een woordvoerder. "Een actiegroep kan het verkeer daar niet zomaar rustig stilzetten."

Door de stilstaande auto's van activisten sloot Rijkswaterstaat een paar honderd meter van de snelweg af, "om levensgevaarlijke situaties te voorkomen". "Je zou dus kunnen zeggen dat deze kleine actiegroep ervoor heeft gezorgd dat de weg over een paar honderd meter werd afgekruist, waardoor de anderen de snelweg konden betreden", zegt een politiewoordvoerder.

Volgens de woordvoerder van Extinction Rebellion deden ze dat omdat "de politie onze demonstratie niet faciliteerde ondanks dat er honderden mensen langs de snelweg stonden". "Natuurlijk hebben we dat niet gefaciliteerd", reageert de politie, "want dit is een verboden actie. Daarom hebben we ook niet besloten om dat alsnog te doen omdat er veel mensen staan."

Politieagenten hebben gekeken welke actievoerders hiervoor verantwoordelijk zijn. "We hebben goed in de gaten wie het zijn en hebben camerabeelden van die club van vijftien mensen." Daarna sloot de groep zich bij de rest aan, iets verderop. "Er is daar een situatie ontstaan die heel onwenselijk, gevaarlijk en strafbaar is. Het is aan het OM om te kijken wat ermee gebeurt."

Burgemeester Halsema had een plek naast het oude ING-kantoor aangewezen als locatie waar wel gedemonstreerd mocht worden. Maar zo'n vooraf aangewezen plek heeft wat Extinction Rebellion betreft "geen enkele zin".

De actiegroep zei dat ambulances en andere hulpdiensten door de blokkade gelaten konden worden. Volgens de politie kunnen ambulances bij nood ook over de busbaan rijden. "Maar werknemers van de VU en patiënten kunnen daar natuurlijk geen gebruik van maken", aldus een woordvoerder. "Los van de problemen voor de bereikbaarheid van de hele stad." Er waren meerdere agenten en politiewagens om de veiligheid te bewaken.

Extinction Rebellion wil dat ING alle financiering van de fossiele industrie beëindigt. In een reactie noemt de bank dat onrealistisch, en de blokkade van de A10 onacceptabel. "De wereld is zo afhankelijk van fossiele brandstoffen dat een transitieperiode nodig is", zegt een woordvoerder.

De bank zei vorige week tegen 2040 helemaal te stoppen met het financieren van olie- en gaswinning, maar dat vindt de klimaatactiegroep niet genoeg om "een leefbare toekomst veilig te stellen".

Voorlopig komen er in Nederland geen klinieken voor longcovidzorg, ondanks brede steun daarvoor in de Tweede Kamer en goede ervaringen met zulke klinieken in Duitsland. Overheid, verzekeraars en zorgaanbieders wijzen naar elkaar waardoor actie uitblijft.

In Nederland lijden zeker 90.000 mensen aan een zware vorm van de chronische ziekte. Dat aantal loopt bij de huidige coronagolf verder op. Patiënten zijn vaak te zwak om nog hun huis te verlaten. En binnenshuis kunnen ze hun naasten soms nauwelijks verdragen vanwege overprikkeling. Als gevolg van de ziekte verliezen patiënten hun baan en komen ze buiten de maatschappij te staan.

Toch komen gespecialiseerde klinieken niet van de grond. Demissionair minister Kuipers van Volksgezondheid gaat niet over de praktische organisatie van zorg, zegt hij. "Dat is echt aan artsen, ziekenhuizen en zorgverzekeraars", zei hij in oktober in een Kamerdebat.

Maar medisch specialisten en ziekenhuizen kaatsen de bal terug. Zij hebben eerder aan Kuipers beloofd om de zorgkosten te beteugelen. Dat gaat niet als zij bijna 100.000 chronisch zieken moeten helpen zonder daar extra budget voor te krijgen, hoe graag artsen longcovidpatiënten die zorg ook zouden geven.

Zorgverzekeraars staan op de rem omdat er nog geen wetenschappelijk bewezen behandelingen voor long covid bestaan. Maar het ontwikkelen van bewezen behandeltrajecten is moeilijk zonder gespecialiseerde klinieken.

Kortstondig bestonden die klinieken wel, in de academische ziekenhuizen van Rotterdam, Amsterdam en Nijmegen. De directies vonden ze echter te duur. Specialisten bleken niet al hun tijd en werk te kunnen declareren. Bij long covid is nog niet vastgelegd welke vergoeding bij welke behandeling hoort.

En dus wijzen verzekeraars niet alleen naar artsen, maar ook naar de Nederlandse Zorgautoriteit, die de tarieven bepaalt. Die laatste zegt op zijn beurt dat niet "proactief" te kunnen doen. De woordvoerder verwijst terug naar het ministerie van Volksgezondheid. "Zij zijn in de lead over dit onderwerp."

Dat ziet minister Kuipers dus anders. Hij herhaalde deze maand zijn standpunt in een Kamerbrief: "Ik heb tijdens het debat nadrukkelijk aangegeven dat ik niet verantwoordelijk ben voor de organisatie van zorg."

En zo blijven betrokken partijen naar elkaar wijzen, tot grote frustratie van patiënten. Zoals Rien de Böck, die als dertiger zijn leven overhoop gegooid zag door long covid. Hij noemt het "onvergeeflijk dat er vier jaar na de pandemie niets voor ons is".

Ook Alfons Olde Loohuis, arts en infectieziekten-expert bij de door het ministerie van Volksgezondheid gefinancierde nazorgorganisatie C-Support, ziet de situatie met lede ogen aan.

"De grote koepels van de ziekenhuizen, huisartsen en zorgverzekeraars denken vooral aan hun eigen belangen. Academische ziekenhuizen accepteren bijvoorbeeld wel miljoenensubsidies voor onderzoek naar long covid. Maar investeren in centra voor praktische behandelingen? Ho maar."

Bij zo'n patstelling wordt de rol van Kuipers extra belangrijk, zegt Olde Loohuis. "Ook al heeft hij formeel gelijk dat hij niet verantwoordelijk is voor het organiseren van zorg, hij is wél in de positie om al die partijen in beweging te krijgen. Dat doet hij nu onvoldoende."

"Die longcovidklinieken zijn werkelijk onmisbaar", zegt Olde Loohuis. "Die worden dan de 'probleemeigenaar' van de ziekte en kunnen zich specialiseren. De meeste huisartsen en medisch specialisten hebben de kennis nu niet. En die krijgen ze ook niet omdat ze bijvoorbeeld als neuroloog of long- en hartarts niet de tijd hebben voor long covid."

In Duitsland bestaan dergelijke klinieken wel. Al in december 2021 richtte de zorgminister een beroepsvereniging op voor longcovidspecialisten die hun nieuw opgedane kennis sindsdien uitgebreid delen.

Long covid is nog niet te genezen, maar in Duitse klinieken hebben ze wel ontdekt dat bestaande medicijnen voor andere ziekten soms kunnen helpen om symptomen van long covid te onderdrukken. Een expertgroep van de Duitse minister kijkt of dit verantwoord gebeurt.

Nederlandse longcovidpatiënten zijn jaloers op deze zorg. In Nederland durven artsen veel minder medicijnen voor te schrijven. Richtlijnen zijn heilig en artsen zijn beducht voor de inspectie.

"Dat is begrijpelijk", zegt Olde Loohuis. "Juist daarom is het zo belangrijk dat ook wij longcovidklinieken oprichten. De patiënten worden dan gevolgd door een vast team, het gebruik van medicijnen wordt goed vastgelegd en eventuele bijwerkingen goed in de gaten gehouden. Prima te verantwoorden en het geeft patiënten perspectief."

Kuipers schrijft aan de Kamer dat hij komende maand een bijeenkomst met 'koplopers' in de longcovidzorg organiseert om duidelijk te krijgen wat de "eventuele knelpunten" zijn. Onder artsen, ziekenhuizen en patiëntenorganisaties klinkt als reactie op die bijeenkomst een collectieve zucht. Het knelpunt is wat hun betreft wel duidelijk: geen financiële ruimte voor ziekenhuizen om de klinieken mogelijk te maken.

Voor deze partijen is de grote vraag of Kuipers dat knelpunt ook ziet en of hij de ziekenhuizen tegemoet wil komen. "Daar kunnen we nu niet op vooruit lopen", reageert een woordvoerder van de minister. "De bijeenkomst moet nog plaatsvinden. We wachten af wat daar uit komt."

Een patiënt als De Böck snapt die terughoudendheid niet. Hij vertelt inmiddels al meer dan dertig zorgverleners te hebben gezien die niet zijn gespecialiseerd in long covid. Hij berekende dat die consulten zijn zorgverzekeraar al meer dan 40.000 euro hebben gekost, terwijl ze hem geen gezondheidsverbetering opleverden.

"Volgens mij zijn een paar goede klinieken met echte specialisten niet alleen nuttiger, maar uiteindelijk ook nog eens veel goedkoper."

De traditionele vreugdevuren op de stranden van Scheveningen en Duindorp worden vanavond al aangestoken. Voor de jaarwisseling van morgenavond wordt harde wind verwacht. Daardoor is het niet verantwoord om de houtstapels dan aan te steken, laat de organisatie weten.

Het is het tweede jaar op rij dat de brandstapels een dag eerder worden ontstoken, meldt Omroep West. Ook met de vorige jaarwisseling woei het te hard.

Op 1 januari 2019 liep het volledig uit de hand bij het vreugdevuur op het strand van Scheveningen. Door harde wind ontstond een vonkenregen die vanaf een 49 meter hoge brandstapel het dorp in woei en op verschillende plekken tot brandjes leidde.

Niemand raakte gewond, maar sindsdien gelden voor de vreugdevuren strenge regels. De brandstapels mogen niet hoger meer zijn dan 10 meter. Het publiek wordt op afstand gehouden en als het weer daar aanleiding toe geeft wordt het moment van afsteken vervroegd.

In tegenstelling tot morgenavond, ziet het er voor vanavond goed uit. Er is weliswaar vrij veel bewolking, maar het blijft droog. De wind is zuidelijk en langs de kust vrij krachtig tot krachtig, terwijl voor morgenavond op buien en windstoten tot 70 kilometer per uur wordt gerekend.

Angst dat de vervroegde vreugdevuren tot minder publiek zullen leiden, is er ook niet. Vorig jaar waren er op 30 december duizenden toeschouwers. De vreugdevuren worden ontstoken om 19.00 uur.

In een loods in het Zuid-Hollandse Oud-Beijerland heeft de politie gisteravond een drugslab ontdekt. Vervolgens werden er zes personen aangehouden.

Op X schrijft de politie dat twee personen werden gearresteerd in een auto, die net wegreed toen agenten bij de loods aankwamen. Twee anderen werden opgepakt toen ze probeerden weg te vluchten bij de loods en nog eens twee personen werden aangehouden in een huis bij de loods.

De politie kwam het drugslab op het spoor na een tip. Het is niet duidelijk welke drugs in het lab werden gemaakt.

Eerder deze week liet de politie nog weten dit jaar een forse stijging te zien van het aantal opgerolde drugslabs. Met name de toename van het aantal crystal meth-labs viel op.

Synthetische drugs worden verder ook op steeds grotere schaal geproduceerd, aldus de politie. "De grootste ketel die we dit jaar hebben aangetroffen was er een van 4800 liter", zegt politieman André van Rijn, verantwoordelijk voor het ontmantelen van aangetroffen labs,.

"Dan heb je het haast over het fabrieksmatig produceren van verdovende middelen."

Bij een plofkraak vanochtend vroeg van een geldautomaat bij een supermarkt in Amstelveen is grote schade aangericht. Door de explosie werd de pui eruit geblazen en ontstond grote schade aan het interieur.

Ook aan de overkant van de weg werd een winkelpand beschadigd door rondvliegende brokstukken. Niemand raakte gewond. Het is de tweede plofkraak binnen een week in de regio Amsterdam.

Omwonenden zeggen bij AT5 dat ze iets na 04.30 uur drie harde knallen hoorden bij het pand van Ekoplaza aan de Van der Hooplaan. Direct daarna gingen de verdachten ervandoor in een vluchtauto.

Om 05.10 uur werd een bestelbus brandend aangetroffen onder een viaduct langs de A1, vlak bij restaurant De Witte Bergen in Eemnes. Volgens nog onbevestigde berichten was dat de vluchtauto. Van de verdachten ontbreekt elk spoor. Of zij iets buit hebben gemaakt bij de plofkraak, is onduidelijk.

Afgelopen zondag vond ook al rond 04.30 uur een plofkraak plaats bij een geldautomaat bij een supermarkt, toen in Amsterdam-Osdorp. Ook daarbij waren drie knallen te horen. Er ontstond grote schade aan de pui van het gebouw, bij een aantal woningen in de buurt knapten de ruiten. "Het was keihard", reageerde de bewoonster van een pand tegenover de geldautomaat. "Ik ben naar de woonkamer gerend. Ik was in paniek. Ik wist niet wat ik moest doen."