NOS Nieuws - Algemeen

De Amerikaanse acteur, zanger en regisseur James Darren is op 88-jarige leeftijd overleden. Met zijn rol in de film Gidget droeg hij als tieneridool halverwege de vorige eeuw bij aan de surf-rage in de Amerikaanse popcultuur.

De film uit 1959 vertelt het verhaal van een tienermeisje dat de ongedwongen levensstijl van zeven strandvrienden ontdekt. Filmstudio Columbia prees de 'romcom' (romantic comedy) als "het verhaal van de Strandgeneratie", die bewees dat "tieners zich heerlijk onvolwassen kunnen gedragen zonder delinquent te zijn". De film zette zich zo braver in de markt dan het rebelse The Wild One met Marlon Brando en Rebel Without a Cause van James Dean.

Darren had in de film de rol van Moondoggie, de tegenspeler van het hoofdpersonage Gidget, gespeeld door Sandra Dee. Hoewel hij aanvankelijk sceptisch is over haar wens een surfer te worden, valt hij natuurlijk uiteindelijk als een blok voor haar.

De chemie tussen beiden was voor Darren niet gespeeld. "Ik was verliefd op haar, wie zou dat niet zijn?", vertelde hij bij haar overlijden in 2005. Dat het niets werd kwam volgens hem omdat de 17-jarige Dee altijd door haar moeder begeleid werd. "Je kon helemaal geen tijd alleen met haar doorbrengen. Haar moeder hield ons altijd uit elkaar."

Zie hier de trailer voor Gidget:

De film was een groot succes. Op het moment dat de babyboomgeneratie net aan zijn tienerjaren begon, droomden bioscoopbezoekers ervan om dagenlang zonder verplichtingen te lummelen in het zonnige Californië. Om daarbij naar schaars geklede acteurs met zongeblond haar en een gebruind lichaam te kunnen kijken zal ongetwijfeld hebben geholpen.

Uiteraard werden in de film wel de Amerikaanse zedennormen in acht genomen. Columbia noemde Gidget graag Amerika's reactie op Brigitte (Bardot), maar dan wel kuiser. De Franse filmster, bekend van haar bikini-shoot in Cannes, was toch vooral bedoeld "voor net iets oudere mannen", waarschuwde de trailer.

Elementen uit de film als snelle sportauto's, luau-feestjes en woorden als kahuna sijpelden door in de Amerikaanse tienercultuur. Malibu, toen nog een slaperig voorstadje van LA, werd een surf-Mekka. Andere strandfilms liftten mee op het succes en de Beach Boys vonden bij hun oprichting twee jaar later een publiek dat klaar was voor hun surfing USA-nummers.

Voor Darren vertaalde zich dat in rollen in twee Gidget-sequels, met andere tegenspeelsters. Ook had hij dankzij een liedje uit de film twee bescheiden hitjes in de VS. Aan de tv-serie Gidget, die de doorbraak betekende van actrice Sally Field, werkte hij niet meer mee.

Carrièreswitch

Darren ging door met acteren in onder meer The Guns of Navarone en gastrollen in tv-series als The Love Boat, Hawaii Five-O en Fantasy Island. Een terugkerende rol in de politieserie T.J. Hooker met William Shatner leidde tot een carrière achter de schermen toen hij vroeg of hij eens een aflevering mocht regisseren.

"Ik kreeg daarna meerdere aanbiedingen en uiteindelijk waren het er zoveel dat ik het acteren en zingen opgaf", beschreef Darren de ontwikkeling. In de jaren 80 regisseerde hij zo afleveringen van The A-Team, Walker, Texas Ranger, Melrose Place en Beverly Hills 90210.

Darren overleed in zijn slaap in een ziekenhuis in Los Angeles. Hij stond op de wachtlijst voor een hartoperatie maar was eigenlijk al te zwak voor de ingreep, laat zijn zoon Jim Moret weten.

"Ik bleef erin geloven dat hij het zou redden", zegt Moret in het overlijdensbericht. "Want hij was zo cool. Hij was altijd cool."

Het omstreden Amerikaanse bedrijf Clearview AI, bekend van zijn gezichtsherkenningssoftware, krijgt een boete van 30,5 miljoen euro van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De privacywaakhond zegt dat Clearview een illegale database heeft opgebouwd met miljarden foto's van gezichten, ook van Nederlanders.

De database van Clearview omvat ruim vijftig miljard foto's van mensen. Deze zijn van het internet 'geschraapt'. Met de software is het mogelijk om gezichten te herkennen op bijvoorbeeld beveiligingsbeelden. Dit gebeurt zonder dat de mensen in de database hier enig idee van hebben. De software wordt gebruikt door inlichtingen- en opsporingsdiensten.

"Staat een foto van jou op internet, en voor wie geldt dat niet? Dan kun je in de database van Clearview terechtkomen en worden gevolgd," zegt AP-voorzitter Aleid Wolfsen. "Dit is geen doemscenario uit een griezelige film."

De voorzitter ziet het belang in van dit soort software voor inlichtingendiensten, maar benadrukt dat dit "zeker niet door een commercieel bedrijf" moet worden beheerd. "En door daartoe bevoegde instanties alleen in zeer uitzonderlijke gevallen. De politie bijvoorbeeld moet dan de software en database zelf beheren, onder strenge voorwaarden en onder toeziend oog van de AP en andere toezichthouders."

Het is niet toegestaan om van de software van Clearview gebruik te maken, zegt de AP. Naast de boete legt de waakhond ook dwangsommen met een maximum van ruim vijf miljoen euro op.

Boete niet betalen

AP meldt dat Clearview geen juridisch bezwaar heeft gemaakt tegen de boete en dus ook niet hiertegen in beroep kan gaan. "Clearview heeft niet meegewerkt aan het onderzoek, en heeft nooit gereageerd."

"Maar de kans dat Clearview de boete niet betaalt, is levensgroot," vervolgt een AP-woordvoerder. "En dat is onacceptabel. Zo'n bedrijf mag niet straffeloos doorgaan met het schenden van rechten van Nederlanders en andere Europeanen."

Eerder kreeg het Amerikaanse bedrijf in andere landen zoals Frankrijk, Groot-Brittannië en Oostenrijk al boetes. "Clearview heeft de boete aan de Franse autoriteit ook nooit betaald. Dat is wel echt een groot probleem."

De AP wil daarom ook onderzoeken of de leiding van het bedrijf persoonlijk aansprakelijk gesteld kan worden voor de overtredingen.

Op-een-na-hoogste boete

In Nederland kwam het bedrijf al vaker negatief in het nieuws. Zo lekte in 2020 een klantenlijst van het bedrijf uit. Op basis hiervan lijkt het erop dat Nederlandse politie en andere overheidsinstellingen ook gebruik hebben gemaakt van de software. De politie zelf ontkent dit. Clearview zegt zelf alleen diensten te leveren aan bedrijven buiten de Europese Unie.

Het is de een-na-hoogste boete die de AP ooit heeft opgelegd, en deze boete volgt precies een week na de hoogste boete. Die ging naar Uber, omdat het taxibedrijf gegevens van Europese taxichauffeurs doorgaf aan de Verenigde Staten zonder zich aan de privacyregels te houden.

In China zijn zeker elf doden gevallen toen een schoolbus een groep mensen langs de kant van de weg raakte. Dat meldt de lokale politie op sociale media.

Volgens de politie raakte de buschauffeur de macht over het stuur kwijt bij een school in de stad Tai'an. Ouders en kinderen die langs de kant van de weg stonden, werden geraakt.

Zes ouders en vijf leerlingen van de school in de noordoostelijke provincie Shandong kwamen om het leven. Dertien anderen raakten gewond. Een van hen ligt in kritieke toestand in het ziekenhuis.

De politie onderzoekt hoe het ongeluk kon gebeuren.

Er komt mogelijk ook een Nationale Hypotheekgarantie voor hypotheken van flexwoningen die ergens slechts tijdelijk mogen staan. De organisatie achter de garantie (NHG) is daarover in overleg met het Rijk, de gemeenten en banken.

De garantie dient als vangnet voor het geval iemand door bijvoorbeeld werkloosheid, scheiding of het overlijden van een partner een woning met verlies moet verkopen.

Met de garantie wordt de restschuld overgenomen en aan de bank betaald. Flexwoningen op tijdelijke grond komen daarvoor nu nauwelijks in aanmerking.

15 jaar

Dat heeft ermee te maken dat zulke woningen meestal maar vijftien jaar op een plek mogen blijven staan van gemeenten. Daarna moeten ze verplaatst worden. Banken zijn huiverig om hypotheken te geven vanwege de onzekerheid die die tijdelijkheid oplevert. NHG hoopt met de garantie die onzekerheid deels te kunnen wegnemen.

"Wij denken er bijvoorbeeld over na of we bij flexwoningen op tijdelijke grond de restschuld bij verkoop kunnen overnemen", aldus een woordvoerder. "Bijvoorbeeld als iemand na tien jaar de woning wil verkopen, maar geen goede prijs kan krijgen omdat de flexwoning daar nog maar vijf jaar mag staan."

180.000 euro

NHG is in gesprek met gemeenten, de rijksoverheid en hypotheekverstrekkers over de mogelijkheden. Vooral voor starters op de woningmarkt zou het kopen van een flexwoning een uitkomst kunnen zijn. Een flexwoning kost volgens NHG gemiddeld zo'n 180.000 euro en een reguliere koopwoning rond de 450.000 euro.

Banken geven nu nagenoeg geen hypotheken aan particulieren voor de aankoop van een flexwoning op tijdelijke grond. En in de enkele gevallen dat ze het wel doen, is dat met een hypotheek met een looptijd gelijk aan de beschikbaarheid van de grond, zegt NHG. Vaak is dat rond de vijftien jaar en als je een hypotheek in vijftien jaar moet aflossen worden de maandlasten juist weer hoog.

Langer aflossen

NHG wil daarom ook dat er hypotheken komen voor flexwoningen die je in dertig jaar mag aflossen. Ook hopen ze dat gemeenten en de rijksoverheid meedenken over meer zekerheid over waar flexwoningen na vijftien jaar heen kunnen. "Het oplossen van dat deel van de problematiek ligt vooral bij hen."

NHG streeft ernaar eind dit jaar of begin volgend jaar een pilot te doen met hypotheken voor flexwoningen in enkele gemeenten.

Flexwoningen zijn nu vaak huurwoningen van corporaties en investeerders. Voor investeerders heeft de overheid al de Regeling Tegemoetkoming Herplaatsing Flexwoningen. Die moet hun meer zekerheid geven op een nieuwe locatie voor flexwoningen.

Er worden dit jaar naar verwachting ruim 8000 flexwoningen gebouwd. De overheid streeft ernaar dat het er meer worden. Want er is een groot woningtekort en een flexwoning is vaak sneller te realiseren dan een traditionele woning.

Toeristen hebben vorig jaar bijna 105 miljard euro uitgegeven in Nederland. Dat blijkt uit cijfers van het CBS waarin uitgaven van zowel Nederlandse als buitenlandse toeristen zijn meegenomen. Niet eerder kwam dat bedrag boven de 100 miljard uit.

Nederlandse toeristen gaven het meeste geld uit, ruim 65 miljard euro. Buitenlandse toeristen deden ongeveer een derde van de bestedingen.

Het resterende bedrag, zo'n 5 miljard euro, plaatst het CBS onder 'duurzame goederen en overige bestedingen'. Dat zijn bijvoorbeeld goederen die vaker gebruikt kunnen worden, zoals kampeerspullen en caravans.

Alles wordt duurder

De uitgaven zijn flink hoger dan de afgelopen jaren. Op het dieptepunt van de coronacrisis, in 2020, werd maar de helft uitgegeven, iets meer dan 53 miljard euro. In 2022 werd zo'n 92 miljard euro uitgegeven.

In de cijfers zijn ook de bestedingen meegenomen van buitenlandse toeristen die niet naar Nederland reizen, maar wel geld uitgeven bij Nederlandse bedrijven, zoals online boekingen van hotels of vluchten bij een Nederlandse vliegmaatschappij.

De toegevoegde waarde, het verschil tussen omzet en inkoopkosten, bedroeg het afgelopen jaar 36,7 miljard euro. Hiermee is weer bijna het niveau van 2019 bereikt, vóór de coronapandemie.

Meer dan 32.000 kilometer vliegen, verspreid over vier landen, in iets meer dan elf dagen. Paus Franciscus begint vandaag aan een loodzwaar programma met veel tijdsverschillen en onder tropische temperaturen.

Oorspronkelijk stond de reis gepland voor 2020. Toen gooide de coronapandemie roet in het eten. Maar uitstel is bij Franciscus geen afstel. Noch de regelmatig terugkerende luchtwegeninfecties noch zijn gebrekkige mobiliteit als gevolg van een knieprobleem kunnen de 87-jarige paus ervan weerhouden om het vliegtuig in te stappen. Of liever te rollen, want Franciscus beweegt zich tegenwoordig bijna altijd voort in een rolstoel.

Het belang van Azië

Van 3 tot en met 13 september bezoekt de paus achtereenvolgens Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea, Oost-Timor en Singapore. Het is in kilometers en in duur verreweg de langste reis van zijn pontificaat. Maar het is niet de eerste keer dat hij op pad gaat naar het Verre Oosten: eerder bezocht hij al onder andere Zuid-Korea, Thailand, de Filipijnen, Myanmar, Sri Lanka en Bangladesh.

Samen met het Afrikaanse continent is vooral Zuidoost-Azië een belangrijk groeigebied voor de Rooms-Katholieke Kerk. Franciscus hoopt met zijn aanwezigheid het rooms-katholieke geloof in de regio een krachtige impuls te geven. Ook wil hij opnieuw wereldwijd de kernthema's van zijn pausschap in de schijnwerpers zetten.

Landen passen bij agenda

Dat zijn politieke, sociale en economische thema's. Dialoog met andere godsdiensten, de bestrijding van armoede en ongelijkheid, een rechtvaardige verdeling van rijkdom, het vreedzaam samenleven van bevolkingsgroepen en de bescherming van het milieu in deze tijd van klimaatcrisis.

De vier landen passen naadloos in deze agenda. Indonesië is volgens World Population Review het land met het grootste aantal moslims ter wereld. De katholieken vormen met 3 procent van de bevolking een kleine minderheid. Na zijn reizen naar de Arabische landen zet Franciscus in Jakarta opnieuw zijn pleidooi voor godsdienstvrijheid en broederschap tussen christenen en moslims kracht bij. Al blijken de relaties tussen christenen en moslims in Indonesië niet altijd probleemloos te zijn.

Als tweede etappe gaat Franciscus naar Papoea-Nieuw-Guinea, een land dat dankzij missionarissen en zendelingen overwegend christelijk is. Een kwart van hen is katholiek. Hoewel de bodem rijk is aan mineralen, leeft zeker 40 procent van de bevolking in armoede.

In Papoea-Nieuw-Guinea en in het vrijwel volledig katholieke Oost-Timor, de derde stop, zal de paus de aandacht vestigen op de bestrijding van armoede en ongelijkheid en de bescherming van het milieu. Beide landen hebben te maken met de negatieve gevolgen van verregaande ontbossing.

In Oost-Timor kan de paus ook geconfronteerd worden met gevallen van seksueel misbruik van minderjarigen door geestelijken, zoals dat rond de voormalige bisschop en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede Carlos Filipe Ximenes Belo, aan het licht gebracht door onderzoek van De Groene Amsterdammer. Het is niet duidelijk of de paus slachtoffers van misbruik zal ontmoeten.

Tot slot bezoekt Franciscus één van de rijkste landen van de regio: Singapore. Deze hyper-technologische eilandstaat krijgt daarmee de gelegenheid een andere kant te laten zien van zijn kapitalistische imago. Singapore is een smeltkroes van godsdiensten en telt ook een aanzienlijk aantal niet-religieuze inwoners. Na ontmoetingen met de armste inwoners in een opvang voor zieken en ouderen, en met vertegenwoordigers van die vele religies sluit de paus zijn marathonreis af.

Goedemorgen! De paus begint in Indonesië aan zijn reis door Azië en Oceanië en de Tweede Kamer heeft het eerste vragenuur na het reces.

Eerst het weer: er is vandaag veel bewolking. Soms breekt de zon door. Het wordt 21 graden aan zee tot 26 graden langs de oostgrens, met weinig wind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Nederlandse drinkwaterbedrijven hebben de Duitse minister Lemke van Milieu opgeroepen om "grenzen te stellen aan de lozing" van PFAS in de Rijn. Drinkwaterbedrijven zijn voor hun productie afhankelijk van water uit de Rijn. Volgens het samenwerkingsverband van drinkwaterbedrijven RIWA-Rijn voldoet Duitsland met de lozingen niet aan de afspraken over waterkwaliteit die nationaal en in Europees verband per wet zijn gemaakt.

In een brief wordt Duitsland erop gewezen dat het, net als Nederland, werkt aan een totaalverbod op PFAS op Europees niveau. RIWA-Rijn zegt nu dat de Duitse regering daarom, nog voor zo'n verbod van kracht is, actie zou moeten ondernemen tegen bedrijven die lozen in de Rijn.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In het zuiden en oosten van het land heeft de regen gisteren tot overlast geleid. Op verschillende plekken liepen straten onder water. In Kerkrade werden zandzakken neergelegd:

Fijne dag!

Nederlandse drinkwaterbedrijven hebben de Duitse minister Lemke van Milieu in een brief opgeroepen om "grenzen te stellen aan de lozing" van PFAS in de Rijn. Drinkwaterbedrijven zijn voor hun productie deels afhankelijk van water uit de Rijn.

"Nederlandse burgers en bedrijven hebben de komende jaren een groeiende behoefte aan schoon drinkwater, maar het produceren daarvan wordt steeds kostbaarder door industriële lozingen in Duitsland", stelt het samenwerkingsverband van drinkwaterbedrijven RIWA-Rijn.

Volgens de organisatie voldoet Duitsland met de lozingen niet aan de afspraken over waterkwaliteit die nationaal en in Europees verband zijn gemaakt. Zo heeft Duitsland met andere Rijnlanden afgesproken dat er grenswaarden worden opgenomen in vergunningen en er uiteindelijk gestreefd zal worden naar helemaal geen lozingen.

"De afspraken zijn er wel, ze worden alleen niet opgevolgd. Dat is waar we de Duitse minister aan herinneren", zegt directeur Gerard Stroomberg van de Vereniging van Rivier­waterbedrijven RIWA-Rijn. "In de vergunningen die worden afgegeven staan wel waardes waar men naar moet streven, maar die zijn niet wettelijk afdwingbaar. Het heeft dus geen consequenties als een bedrijf meer loost."

Totaalverbod

Daardoor wordt er op sommige plekken tien keer meer geloosd dan afgesproken en zit er in het Rijnwater drie tot vier keer meer PFAS dan veilig geacht. "Het is niet zo dat het nu gierend uit de hand loopt," meent Stroomberg, "maar we hadden toch wel de behoefte dit wat hoger op de agenda te zetten".

In de brief wordt Duitsland erop gewezen dat het samen met Nederland, Denemarken, Noorwegen en Zweden werkt aan een Europees totaalverbod op PFAS. "De Duitse overheid is van mening dat PFAS-verbindingen zo schadelijk zijn dat zij in heel Europa verboden moeten worden, dat is een standpunt dat we van harte toejuichen", stelt Stroomberg.

Op dit moment gebeurt in Duitsland echter nauwelijks iets om lozingen tegen te gaan, stelt het samenwerkingsverband. De Duitse regering zou daarom, nog voor zo'n verbod van kracht is, actie moeten ondernemen tegen bedrijven die lozen in de Rijn.

Volgens RIWA-Rijn lukt het Duitsland vooralsnog niet om duidelijke grenswaarden voor hoeveelheden PFAS vast te stellen, omdat nog niet duidelijk is wat de "best beschikbare techniek" is voor het zuiveren van PFAS uit industrieel afvalwater. Dat noemen de waterbedrijven "een verkeerde gang van zaken". Zij stellen dat als er harde grenzen worden gesteld, het de industrie zal "aanzetten om sneller betere zuiveringstechnieken of eventueel alternatieven voor PFAS-verbindingen te ontwikkelen".

Overigens heeft Stroomberg ook kritiek op het Nederlandse beleid: "Recent heeft de Europese Commissie er nog op gewezen dat Nederland eeuwigdurende vergunningen afgeeft. Dat is ook niet in overeenstemming met het Rijnverdrag. Dus ook Nederland zelf heeft nog wat huiswerk."

Een rechtbank in Venezuela heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen oppositieleider Edmundo González. Hij wordt beschuldigd van opruiing, samenzwering, het vervalsen van documenten en het zich toe-eigenen van bevoegdheden. Het arrestatiebevel komt een paar weken na de claim van González dat niet zittend president Maduro, maar hijzelf de winnaar is van de presidentsverkiezingen eind juli.

In een onderzoek naar de verkiezingsuitslag dreigde een openbaar aanklager al om González aan te houden. Hij moest zich melden om vragen te beantwoorden over de uitslag. Het was niet duidelijk of hij werd gezien als verdachte, getuige of deskundige. De 75-jarige González kwam tot drie keer toe niet opdagen.

González is sinds de verkiezingen niet meer in het openbaar gezien. Toen bekend werd dat de aanklager een verzoek voor een arrestatiebevel wilde indienen zei een woordvoerder van González tegen persbureau Reuters dat ze op een kennisgeving van het bevel wachtten.

De openbaar aanklager is ook een strafrechtelijk onderzoek gestart naar een tweede oppositieleider, Maria Corina Machado. In een reactie op X zegt Machado dat de regering "elk besef van realiteit is verloren". "Het bedreigen van de verkozen president zal alleen maar tot meer verbinding leiden en de steun van Venezolanen en de wereld voor Edmundo Gonzalez vergroten."

EU en VS erkennen uitslag niet

Maduro is al sinds 2013 aan de macht in het Zuid-Amerikaanse land. In een poging hem te verslaan, hadden verschillende oppositiepartijen zich voor de verkiezingen verenigd.

Na de verkiezingen op 28 juli riep Maduro zichzelf uit als winnaar van de verkiezingen. Ook de kiescommissie deed dat kort daarna. De commissie is echter op de hand van Maduro. Tellingen werden niet openbaar gemaakt en onafhankelijke waarnemers van de EU werden niet toegelaten.

De Europese Unie, Verenigde Staten en enkele Latijns-Amerikaanse landen erkennen de officiële uitslag niet. De oppositie in Venezuela stond er in de peilingen voorafgaand aan de verkiezingen beter voor dan Maduro. De oppositie deelde een eigen uitslag, met González als winnaar.

Na bekendmaking van de officiële uitslag gingen in Venezuela duizenden mensen uit protest de straat op. Maduro liet die demonstraties met geweld neerslaan. Zeker 27 mensen zijn daarbij omgekomen. Ongeveer 2400 mensen zijn opgepakt.

Gisteren namen de Verenigde Staten een vliegtuig van Maduro in beslag. Volgens de VS werden er sancties overtreden. Maar mogelijk speelt de verkiezingsuitslag ook een rol.

De politie heeft negen verdachten aangehouden in een groot drugsonderzoek. Het gaat om mannen en vrouwen van tussen de 16 en 63 jaar uit Zwijndrecht, Barendrecht en Dordrecht. Zij worden verdacht van de handel in en vervaardiging van xtc-pillen. De politie sluit meerdere aanhoudingen niet uit.

Op vijftien verschillende plekken in de drie steden plus Ridderkerk en Hellevoetsluis zijn woningen en opslagruimten doorzocht. Daarbij werd een vuurwapen aangetroffen, ongeveer 70.000 euro aan cash, een geldtelmachine, een grote hoeveelheid xtc-pillen en materiaal om drugs te vervaardigen. Verder zijn telefoons en negen auto's in beslag genomen.

Verborgen ruimtes

Bij de doorzoekingen zijn twee speurhonden ingezet. Ook gingen specialisten op zoek naar verborgen ruimtes. In een ruimte werd een kluis aangetroffen. De inbeslaggenomen auto's worden nog onderzocht op verborgen ruimtes.

Het onderzoek werd aan het begin van het jaar opgestart. "Al snel kwam de verdenking dat de verdachten niet alleen xtc-pillen verhandelden, maar ze ook daadwerkelijk zelf maakten", zo meldt de politie.

De coronasteunmaatregelen hebben waarschijnlijk het faillissement van zo'n 12.500 bedrijven voorkomen. Economen van Rabobank hebben dat uitgerekend. Het aantal is een schatting, omdat niet met zekerheid kan worden vastgesteld hoe de economie zich had ontwikkeld zonder overheidssteun. Nederland telt zo'n 430.000 bedrijven, zzp'ers uitgezonderd.

Toen de coronapandemie uitbrak en een lockdown werd ingevoerd, verwachtten economen aanvankelijk een faillissementsgolf. Maar hoewel veel winkels en cafés hun deuren niet mochten openen, gingen heel weinig bedrijven failliet. Dit kwam onder meer door financiële steun van de overheid.

Nog meer bedrijven gered

Ondernemers konden een beroep doen op verschillende maatregelen, zoals de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW) om de lonen door te betalen, de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) en uitstel van belastingbetaling.

Al met al concluderen de Rabobank-economen dat mede dankzij deze maatregelen zo'n 12.500 bedrijfsfaillissementen tussen halverwege 2020 en 2024 zijn voorkomen. En dat effect houdt voorlopig nog aan: verwacht wordt dat er de komende drie jaar 5000 bedrijven zijn die alleen dankzij de steunmaatregelen uit het verleden overeind blijven.

Met name horeca, winkels en kappers maakten gebruik van de steunmaatregelen, zegt Igor Dzambo, die bij het onderzoek betrokken was. Hij noemt 12.500 een groot aantal. "Op het moment dat de coronasteun er niet was geweest, dan was de werkloosheid verder opgelopen en had de economie een flinke deuk gehad met meer faillissementen."

Ter vergelijking: in 2008, rond de kredietcrisis, ontvingen bedrijven geen overheidssteun. Erna lag het aantal faillissementen op iets meer dan 2000 per kwartaal, veel meer dan de ongeveer 500 in 2021 en 2022. De economen spreken daarom van een succesvolle overheidsinterventie, maar die kwam wel met een prijs.

"Veel bedrijven die toch al op omvallen stonden, werden afhankelijk van de steun. Zij hebben hun faillissement weten uit te stellen, waardoor zij arbeid en kapitaal wisten vast te houden. Maar dat zit gezonde bedrijven in de weg", zegt Dzambo.

Ook Centraal Planbureau constateerde dat de maatregelen werkloosheid hebben voorkomen, maar dat de steun te breed en te lang is doorgezet.

Sinds 2022 stijgt het aantal bedrijfsfaillissementen weer. Het aantal is de afgelopen zes kwartalen opgelopen, maar is met zo'n 1100 per kwartaal nog steeds relatief laag.

Wie de afgelopen dagen beelden van de volle straten in Tel Aviv heeft gezien, zou kunnen denken dat heel Israël de regering tot een deal met Hamas probeert te dwingen. In werkelijkheid is het land, net als de regering, tot op het bot verdeeld over het sluiten van zo'n overeenkomst.

Het nieuws over de ontdekking van de lichamen van zes gedode gijzelaars in Gaza ging afgelopen weekend als een schokgolf door de Israëlische bevolking. In Tel Aviv gingen gisteravond honderdduizenden demonstranten de straat op.

Vliegvelden en ziekenhuizen lagen stil en wegen werden geblokkeerd om de regering tot een deal te dwingen om de gijzelaars vrij te krijgen:

Volgens het Hostages Families Forum, een groep die families vertegenwoordigt van de mensen die in de Gazastrook worden gegijzeld, was het de grootste demonstratie sinds het begin van de oorlog. Volgens de groep zijn de Israëlische premier Netanyahu en zijn regering verantwoordelijk voor de dood van de gegijzelden, omdat zij een overeenkomst met Hamas in de weg zouden staan.

Tel Aviv wel, Jeruzalem niet

Vandaag vonden door heel Israël stakingen plaats uit protest tegen het uitblijven een gijzelaarsdeal. Veel Israëliërs gaven gehoor aan de oproep van Histadrut, de grootste vakbond in Israël, en legden vanochtend het werk neer om het land "economisch stil te leggen". Verschillende gemeenten, waaronder Tel Aviv, waren deels gesloten. Ook Ben Gurion, het grootse Israëlische vliegveld, was urenlang dicht.

Maar veel andere Israëliërs gingen gewoon aan het werk. Een groot aantal gemeenten, zoals Jeruzalem, deed niet mee aan de staking. In tegenstelling tot in het progressieve Tel Aviv hebben de orthodoxen in Jeruzalem een meerderheid in de gemeenteraad.

Afgelopen juli bleek uit een peiling dat ongeveer 60 procent van de Israëliërs toen voor een staakt-het-vuren was. Al maandenlang gaan familieleden van de gijzelaars iedere week de straat op om te eisen dat de Israëlische regering een deal sluit met Hamas om de gijzelaars vrij te krijgen. Volgens hen zal het voortzetten van de huidige aanpak er niet toe leiden dat de resterende gijzelaars levend terugkeren.

Andersom is met name het conservatieve deel van de bevolking tegen een deal. Ook een kleinere groep familieleden van de gijzelaars wil dat de onderhandelingen met de gijzelnemers worden afgebroken.

Politiek net zo verdeeld

De afgelopen tijd is er vanuit Israël door het leger en de veiligheidsdiensten eveneens kritiek op Netanyahu doorgesijpeld in de media. Minister van Defensie Gallant riep de afgelopen dagen meerdere malen op om tot een overeenkomst te komen. Israëlische oppositiepartijen betichten Netanyahu al langer van het doelbewust blokkeren van zo'n deal voor eigen politiek gewin.

Maar uiterst rechtse Israëlische kabinetsleden houden voet bij stuk en voelen zich gesterkt door het conservatieve deel van de bevolking. Zij leggen de schuld van de dood van de gijzelaars bij Hamas, en vinden dat het vermoorden van de gijzelaars laat zien dat Hamas helemaal niet uit is op een akkoord. Hamas stelt overigens dat de zes gijzelaars omkwamen door Israëlisch vuur.

Netanyahu geeft niet toe

Ondertussen neemt ook de internationale druk toe. Vandaag stelde de Amerikaanse president Biden dat Netanyahu zich niet hard genoeg inzet voor een gijzelaarsdeal. Biden legde niet uit wat de Israëlische leider volgens hem beter zou moeten doen.

Netanyahu lijkt tot dusver niet toe te geven. Op een persconferentie zei hij vanavond nog dat hij vasthoudt aan de aanwezigheid van Israëlische militairen in de Philadelphi Corridor, een smalle strook land op de grens van Egypte en Gaza. Blijvende aanwezigheid van Israëlische militairen aan die grens is een van de belangrijkste obstakels voor een staakt-het-vuren.

De Philadelphi Corridor speelt een cruciale rol in de onderhandelingen tussen Israël en Hamas:

Om de grote problemen van Nederland aan te pakken is het noodzakelijk dat het nieuwe kabinet taken terughaalt van de Europese Unie naar Den Haag. Dat vindt NSC-leider Pieter Omtzigt. "Essentieel is om de regie terug te halen uit Brussel", zei hij vanavond tijdens de HJ Schoo-lezing, die traditioneel wordt gehouden aan het begin van het parlementaire seizoen.

"Nederland mag de schroom van zich afschudden en taken terughalen. Ook mag, nee móet Nederland ervoor zorgen dat Brusselse regels bepaalde beleidskeuzes niet belemmeren. Want sommige van die regels staan het oplossen van onze grootste problemen in de weg", aldus Omtzigt.

Hij verwees naar andere EU-lidstaten, die ook uitzonderingsposities hebben bedongen binnen de unie. Daardoor kan Denemarken bijvoorbeeld een afwijkend asielbeleid voeren. Het nieuwe kabinet wil in Nederland desnoods een asielcrisis uitroepen, zodat ook ons land de Europese regels terzijde kan schuiven.

Een ander onderwerp waarbij Omtzigt vindt dat Nederland de regie moet terugnemen is de woningmarkt. Volgens hem legt de EU Nederlandse woningcorporaties beperkingen op. Om marktverstoring te voorkomen mogen ze woningen in een bepaalde prijsklasse niet bouwen. "Maar het is geen marktverstoring, het is sociale noodzaak dat er snel en veel van die woningen gebouwd worden."

Het terugnemen van de regie door de overheid was de kernboodschap van de toespraak van Omtzigt in Amsterdam. De afgelopen decennia heeft de overheid zich steeds meer teruggetrokken en zaken overgelaten aan de markt of Europa. Problemen met migratie, de volkshuisvesting en het onderwijs zijn daardoor ontkend en verwaarloosd, aldus Omtzigt.

Op zich worden deze problemen al langer gezien door politieke partijen. Er liggen verschillende rapporten met aanbevelingen, maar die zijn tot nu toe nooit uitgevoerd, betoogde Omtzigt. Hij rekent erop dat het nieuwe kabinet, waar zijn partij deel van uitmaakt, wel actie onderneemt.

"Het bestaansrecht van dit kabinet is daar onlosmakelijk mee verbonden. Het is ook de enige manier om het vertrouwen te herstellen. Wij willen een breuk met het verleden."

Eerlijkere belasting

Omtzigt pleitte voor een terugkeer naar de zogeheten sociale markteconomie, met een grotere rol voor de overheid. Ook moet er een nieuw, eerlijker belastingstelsel komen. Nu kunnen grote bedrijven wel makkelijk een belastingkorting krijgen, maar burgers niet.

De HJ Schoo-lezing is genoemd naar de hoofdredacteur die het weekblad Elsevier (tegenwoordig EW) van 1993 tot 1999 leidde en in 2007 overleed. De lezing wordt elk jaar aan het eind van het politieke zomerreces gehouden. Eerdere sprekers waren onder anderen Sigrid Kaag, Mark Rutte en vorig jaar BBB-leider Caroline van der Plas.

Op een afgelegen Italiaans eiland zijn 27 zeldzame zilveren Romeinse munten ontdekt. Ze dateren uit de periode 94 tot 74 jaar voor Christus.

Archeologen ontdekten de munten tijdens een restauratie- en schoonmaakproject op het eilandje Pantelleria, dat tussen Sicilië en Tunesië ligt.

Piraten

Sommige munten kwamen uit het zand tevoorschijn na zware regenval, andere werden gevonden tijdens opgravingen onder een rots. De Duitse projectleider Thomas Schäfer, van de Universiteit van Tübingen, speculeert dat de schat destijds is verstopt tijdens een piratenaanval. De munten zouden zijn geslagen in Rome.

Volgens de regionale autoriteiten biedt de ontdekking waardevolle informatie voor de reconstructie van gebeurtenissen, handelscontacten en politieke relaties in die tijd.

In hetzelfde gebied zijn al eerder hoofden gevonden van standbeelden van Julius Caesar, Agrippina en Titus. Ook werden er in 2010 107 Romeinse munten ontdekt.

Hevige regen- en onweersbuien hebben in het zuiden en oosten van het land tot overlast geleid. Op verschillende plekken in Noord-Brabant, Limburg en Overijssel liepen straten onder water en ook in Gelderland was er veel hinder. In het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem werd het rampenplan afgekondigd.

Het KNMI had al voorspeld dat het flink tekeer kon gaan in het oosten van het land. Voor negen provincies gold een groot deel van de avond code geel vanwege zware regen- en onweersbuien. De buien trokken in noordelijke richting over het land.

Zandzakken voor ziekenhuis

Op beelden die op internet rondgaan, is te zien hoe het water bij het Slingeland Ziekenhuis naar binnen stroomde. De ingang van de spoedeisende hulp was met zandzakken afgezet en met een pomp werd geprobeerd het water weg te halen. Medewerkers van het ziekenhuis probeerden met dweilen en bezems te voorkomen dat het water verder naar binnen stroomde.

Het ging om enkele centimeters water en spoedpatiënten werden tijdelijk doorverwezen naar andere ziekenhuizen in de buurt. Het water is ondertussen op de meeste plekken weer weg en nu wordt bekeken welke ruimtes opnieuw gedesinfecteerd moeten worden. De spoedeisende hulp is enige tijd dicht geweest en is inmiddels weer open.

Dit zijn beelden van de overlast:

Door het noodweer is er ook een boom op het spoor gevallen bij Doetinchem. Het treinverkeer tussen Arnhem en Winterswijk lag enige tijd stil.

Brandweer in actie

Ook het Overijsselse dorp Raalte werd vanavond overvallen door hevige hoosbuien. De brandweer heeft het centrum volledig afgesloten voor verkeer. Bewoners van diverse woningen werden geholpen om het water uit hun huizen te pompen.

Het riool in Raalte kon de hoeveelheid regenwater niet afvoeren en het rioolwater stroomde zo de straten in. Datzelfde gebeurde volgens RTV Oost in Hardenberg.

In Kerkrade in Limburg kwamen eerder op de dag al meerdere straten blank te staan door een wolkbreuk. Winkeleigenaren legden zandzakken voor de deuren in een poging het water buiten te houden. Ook uit Maastricht kwamen meldingen van straten die onder water stonden en in Sittard was er stormschade.

Auto's vast in Eindhoven

In Arcen kwamen vanwege een wolkbreuk meerdere straten onder water te staan. De brandweer schoot daar te hulp. Bij een supermarkt liep het water naar binnen en moesten de deuren eerder gesloten worden, schrijft L1 Nieuws.

Ook in Eindhoven viel in korte tijd veel regen: 14 millimeter in ongeveer 20 minuten tijd, blijkt uit navraag bij Weerplaza door Omroep Brabant. Putdeksels raakten los en er kwamen auto's vast te staan doordat straten onder water liepen. Ook de riolering stroomde op verschillende plekken over.

Even verderop, in Valkenswaard, was er ook veel overlast. Een hele wijk liep daar onder water en bewoners sloten op eigen initiatief wegen af met auto's, borden en kliko's.

Bij een ongeluk op een provinciale weg vlak bij Deventer zijn twee doden gevallen. Hun identiteit is nog niet bekendgemaakt.

Een auto en vrachtwagen kwamen in botsing op de N348 in Schalkhaar, dat in de gemeente Deventer ligt. Op foto's is te zien dat de truck na het ongeluk gekanteld op de weg lag. De auto vloog in brand. Volgens de regionale omroep Oost waren de voertuigen frontaal op elkaar gebotst.

Beide dodelijke slachtoffers zaten in de auto. De vrachtwagenchauffeur is naar het ziekenhuis gebracht. De weg blijft nog tot zeker 21.30 uur afgesloten voor onderzoek.

Het vliegtuig van de Venezolaanse president Maduro is door de Verenigde Staten in beslag genomen. Volgens het Amerikaanse ministerie van Justitie is het regeringstoestel eind 2022 illegaal vanuit de VS aan Venezuela verkocht via een tussenbedrijf. Dat is in strijd met de sancties die de VS heeft opgelegd aan Venezuela, stelt minister Garland.

Er werd destijds 13 miljoen dollar betaald voor het toestel. Garland onderstreept dat zijn ministerie "degenen die onze sancties en exportcontroles overtreden, zal blijven vervolgen".

Nieuwszender CNN schrijft dat het toestel in de Dominicaanse Republiek in beslag is genomen en vandaag naar de staat Florida is gevlogen. Het stond de afgelopen maanden in het Caribische land.

Sancties

De relatie tussen Venezuela en de VS is de afgelopen jaren aanzienlijk verslechterd. De VS heeft Venezuela tal van sancties opgelegd, onder meer als het gaat om de export van olie, de belangrijkste inkomstenbron van het land.

Eind vorig jaar werden die sancties opgeschort, toen Maduro vrije verkiezingen beloofde in zijn land. Onlangs stelde de VS die sancties weer in nu er volop twijfels zijn over het eerlijke verloop van die verkiezingen.

Eind juli werd Maduro herkozen op basis van de officiële uitslag van de Venezolaanse kiesraad, die aan Maduro gelieerd is. Al snel zei de oppositie dat uit eigen tellingen bleek dat Maduro's rivaal González circa 70 procent van de kiezers achter zich kreeg. Vervolgens groeide internationaal de druk om onafhankelijk onderzoek te doen naar de uitslag, maar dat is vooralsnog niet gebeurd. De VS en een aantal Latijns-Amerikaanse landen hebben de oppositiekandidaat als verkiezingswinnaar erkend.

Economische en humanitaire crises

Maduro kwam in 2013 aan de macht in het Zuid-Amerikaanse land. Onder hem werd de oppositie monddood gemaakt en hij regeert met harde hand. Zo ontnam hij in 2016 het parlement al alle macht.

Daarnaast raakte het land - dat beschikt over een flinke hoeveelheid olie - onder Maduro economisch aan de grond, wat leidde tot een torenhoge inflatie en voedseltekorten. Door de jarenlange economische en humanitaire crises zijn vele miljoenen Venezolanen hun land inmiddels ontvlucht.

Game Mania heeft faillissement aangevraagd. De webshop van de game-verkoper blijft voorlopig nog in de lucht, maar de fysieke winkels - 21 in Nederland, 14 in België met in totaal 165 medewerkers - zijn vanaf morgen dicht.

Op de website staat dat het bedrijf afwacht wat de rechtbank besluit over de faillissementsaanvraag. "Wij danken onze medewerkers voor hun inzet, onze klanten voor hun jarenlange loyaliteit, en onze handelspartners voor hun samenwerking."

Geschiedenis

Game Mania werd in 1992 door drie Belgische ondernemers opgericht in Antwerpen. In 2006 werd het bedrijf gekocht door Free Record Shop. Toen die keten financieel begon te kwakkelen gingen de game-winkels in 2013 weer zelfstandig verder, onder leiding van de oprichters.

In 2019 zei directeur Kris Lenaerts tegen vakblad RetailTrends dat er gekeken werd naar het aantal fysieke winkels. Het bedrijf zou 10 procent van de winkels sluiten, zodat het zich beter kon focussen op de webshop. "Ik sluit liever een filiaal te vroeg, dan te laat", zei Lenaerts toentertijd. Game Mania had toen nog 75 fysieke winkels.

Afgelopen juni vroeg moederbedrijf Heroik uitstel van betaling aan, waarmee het drie maanden de tijd kreeg een koper te vinden. De directie liet toen in een persbericht weten geen andere keuze te hebben. Het bedrijf verwees daarbij naar de "digitalisering van de videogamesindustrie", "het sterk competitieve retaillandschap" en "de forse kostenstijgingen door de inflatie".

Dat vinden van een koper is dus niet gelukt, nu volgt de faillissementsaanvraag.

Game Mania is hiermee de volgende in een reeks van omvallende spraakmakende winkelketens. De afgelopen maanden waren er faillissementen bij BCC, Esprit, Scotch&Soda, Perry Sport en Big Bazar. Retaildeskundigen zien ook de toekomst van Blokker somber in.

De oorzaken die de bedrijven aandragen, komen redelijk overeen. Zo wees ook kledingwinkel Esprit naar de oplopende energie- en inkoopkosten. Koopjesketen Big Bazar noemde de naweeën van corona, te hoge huren voor winkelpanden en teruglopende klandizie door economische tegenwind. En de eigenaar van elektronicaketen BCC sprak over huur, lonen en energie die allemaal duurder werden: "Om geld te verdienen moet je simpelweg hogere marges maken, maar grote leveranciers weigeren in die richting te bewegen."

Het Braziliaanse Hooggerechtshof heeft besloten om socialemediaplatform X te blijven blokkeren. Twee van de vijf rechters zeiden het eens te zijn met de eerdere beslissing van hun collega-rechter Alexandre de Moraes, die vrijdag deze maatregel oplegde. De twee andere rechters moeten nog hun stem uitbrengen, maar er is dus nu al een meerderheid voor het verbod.

De Moraes verbood het platform omdat X-baas Elon Musk weigert een juridische vertegenwoordiger aan te stellen in Brazilië. De Moraes wil dat Musk dat doet zodat het land kan optreden tegen verspreiding van haat en nepnieuws op het voormalige Twitter.

Boete van 8000 euro

De opperrechter stelde eerder dat X geblokkeerd blijft totdat het platform aan de eisen van de rechter voldoet. Musk zegt dat hij dat niet wil doen. De X-baas zegt te staan voor vrijheid van meningsuiting en weigert extreemrechtse accounts te sluiten die haat en desinformatie verspreiden.

Het hof stemde ook in met een maatregel die moet voorkomen dat Brazilianen de blokkade omzeilen. Dat kan bijvoorbeeld met een VPN, een netwerk waarmee het lijkt het alsof je in een ander land zit. Mensen die deze methode gebruiken riskeren een boete van ongeveer 8000 euro per dag.

Bolsonaro

Rechter De Moraes doet onderzoek naar verspreiding van nepnieuws en haat in de periode dat oud-president Bolsonaro aan de macht was. Als onderdeel van dat onderzoek vroeg hij X eerder dit jaar om bepaalde accounts te blokkeren. Musk is daar groot tegenstander van en zegt dat een rechter zich de vrijheid van meningsuiting niet mag aantasten.

Brazilië is een grote afzetmarkt voor het socialemediaplatform. Het Amerikaans-Duitse marktonderzoekbureau Emarkteter schat dat zo'n 40 miljoen Brazilianen minstens een keer per maand op het platform actief waren.

Burgermeester Anne Hidalgo van Parijs was zaterdag heel stellig over de olympische ringen op de Eiffeltoren. "Als burgemeester van Parijs is de beslissing aan mij en heb ik de goedkeuring van het Internationaal Olympisch Comité. Dus ja, ze zullen op de Eiffeltoren blijven."

Maar zo gemakkelijk gaat dat niet. De nazaten van torenbouwer Gustave Eiffel maken bezwaar en ook minister van Cultuur Rachida Dati lijkt er weinig voor te voelen.

De vijf olympische ringen hangen tussen de eerste en tweede verdieping van de Eiffeltoren. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat ze tot het einde van de Paralympische Spelen zouden blijven, maar Hidalgo wilde de "positieve sfeer" over de Spelen en de stad Parijs vasthouden door de ringen te laten hangen.

De burgemeester wil wel dat de huidige ringen zo snel mogelijk vervangen worden door lichtere exemplaren, omdat ze niet geschikt zijn om stormen te doorstaan.

Nieuwe vergunning nodig

Maar het is zeer de vraag of Hidalgo haar zin zal krijgen, Alles wijst erop dat minister van Cultuur Dati haar de voet dwars wil zetten.

"De Eiffeltoren is een beschermd monument, het werk van een groot ingenieur en bouwer. Respect voor zijn daad en zijn werk maakt het noodzakelijk dat de gevolgen worden bekeken en dat een vergunning wordt verstrekt voordat een belangrijke verandering wordt aangebracht", liet de minister weten.

Voor de vereniging van nazaten van Gustave Eiffel is het duidelijk: de ringen horen niet thuis op het bekendste bouwwerk van hun voorvader. "Het is niet gepast om aan het bouwwerk, dat in 135 jaar wereldwijd tot het symbool van Parijs en Frankrijk is uitgegroeid, voor altijd een symbool van een buitenlandse organisatie toe te voegen, hoeveel aanzien die ook heeft", laat vicevoorzitter Savin Yeatman-Eiffel weten.

Petitie

Inmiddels zijn tegenstanders van het plan van Hidalgo een online petitie gestart. De Olympische Spelen waren een feest, schrijven ze, en ze zijn het organisatiecomité en alle vrijwilligers dankbaar. Maar "zodra de feesttijd voorbij is, moet ons monument terugkeren naar zijn natuurlijke staat".

De opstellers zeggen dat miljoenen Fransen het niet eens zijn met het besluit van Hidalgo. Om 17.00 uur was de petitie bijna 15.000 keer ondertekend.