NOS Nieuws - Algemeen

De politie heeft opnieuw minderjarigen opgepakt die betrokken waren bij de rellen in Scheveningen, begin deze maand. Het gaat om vijf jongens tussen de 15 en 17 jaar oud. Daarmee zijn er in totaal negen verdachten aangehouden voor het massale geweld. Alle verdachten zijn minderjarig.

De politie maakte vandaag bekend dat een 17-jarige jongen uit Gouda zich 16 mei op het politiebureau heeft gemeld. Hij was op beelden van de rellen herkend. Later zijn nog twee jongens van 15 en 17 uit Den Haag opgepakt. De drie verdachten werden gehoord en daarna voorlopig vrijgelaten.

Het drietal verschijnt binnenkort voor de kinderrechter. De arrestatie van een 16-jarige jongen uit Leidschendam en een 15-jarige jongen uit Den Haag volgden later. Zij worden nog verhoord en zitten vast.

Dit is hoe de rellen verliepen:

Eerder werden er al vier jongens opgepakt voor het vernielen van politieauto's en -busjes en openbare geweldpleging. De jongste verdachte is 14 jaar. De politie is nog niet klaar met het onderzoek naar de rellen.

Op 1 mei brak in Scheveningen geweld uit na een oproep op sociale media waarin werd aangespoord tot vechten. Honderden jongeren kwamen daarop af. Ze raakten in gevecht rond het Kurhaus en keerden zich tegen de politie. De mobiele eenheid werd ingezet toen jongeren agenten bekogelden met stenen, fietsen en glaswerk.

'Schaam je'

De Haagse burgermeester Jan van Zanen noemde het kwalijk dat ouders van rellende kinderen zich niet hebben gemeld. "Tegen die ouders zeg ik: schaam je. Het is onze stad, van iedereen."

De politie gaat meer onderzoek doen naar de oproepen via sociale media. Er is ook een intern onderzoek naar het handelen van agenten tijdens de rellen.

Begin dertig en uitgezaaide longkanker. Die diagnose kreeg Freek Rikkerink (32) van Suzan & Freek deze week van zijn arts te horen, maakte het duo gisteren bekend. Door de uitzaaiingen is er geen kans op genezing.

Volgens longarts Robin Cornelissen van het Erasmus MC komt het zelden voor dat mensen op zo'n jonge leeftijd longkanker krijgen. Van de circa 14.000 patiënten met longkanker is naar schatting 1 procent jonger dan 35, zegt Cornelissen, die ook de onlangs overleden Eva Hermans-Kroot behandelde.

Bij die patiënten heeft longkanker meestal niets met roken te maken. "Je hebt echt een tijd lang blootstelling nodig voor je kans om longkanker te krijgen echt hoger wordt." Ook Freek rookt niet. Hij is juist zeer sportief en fit: in 2023 liep hij in Berlijn de marathon zelfs binnen de drie uur.

"Luchtvervuiling en blootstelling aan andere kankerverwekkende stoffen kunnen een rol spelen. Maar voor een deel is het ook pech. Je deelt cellen in je lichaam en dat kan gewoon fout gaan."

'Je long heeft geen gevoel'

Longkanker wordt vaak pas laat ontdekt, omdat het relatief laat klachten geeft. "Je long heeft geen gevoel, je wordt niet benauwd want je kunt prima op één long leven", zegt Cornelissen.

"Je longen hebben een enorme overcapaciteit. Dus je zult het niet merken. De eerste symptomen komen door uitzaaiingen en dan ben je te laat. Genezing is dan niet echt meer mogelijk."

Wel zijn er levensrekkende behandelingen mogelijk. Als goed onderzocht is welke genetische afwijkingen de tumor heeft, kan er een doelgerichte behandeling worden gegeven.

"Dat zijn kleine moleculen die doelgericht het groeisignaal van de tumor blokkeren. De kanker wordt dan meestal kleiner. De doelgerichte behandeling geeft vaak een goede kwaliteit van leven en jaren winst. Het kan een levensverlenging van wel vijf jaar opleveren."

Immuuntherapie

Met immuuntherapie is die levensverwachting nog hoger, maar dat werkt meestal niet bij mensen die niet gerookt hebben. Die hebben een andere soort tumor die daar niet goed op reageert.

"Bij immuuntherapie zien we mensen die inmiddels bijna tien jaar zonder kanker rondlopen, maar we durven nog niet echt te zeggen dat ze genezen zijn. De therapie bestaat namelijk nog niet langer dan tien jaar", aldus Cornelissen.

Screening

Op longkanker wordt in Nederland nu niet gescreend, maar studies hebben volgens Cornelissen al wel aangetoond dat het een effectief middel is om longkanker op te sporen.

"In Nederland is het aan de Gezondheidsraad voorgelegd en die ziet nog haken en ogen die eerst nog verder moeten worden uitgewerkt. Dat gaat waarschijnlijk nog jaren duren. Het gaat dan alleen om het screenen van ouderen en van mensen die een hoog risico op kanker hebben. Dus iemand als Freek zou dan ook buiten die screening zijn gevallen."

Bij een woontoren in aanbouw in Eindhoven is een grote constructiefout ontdekt. Bijna de complete gevel van de 75 meter hoge woontoren Flow moet worden vervangen.

Bouwvakkers ontdekten de bouwfout in november tijdens het weghalen van de steigers. Uit een inspectie blijkt nu dat alle natuurstenen gevelpanelen er weer af moeten. Toekomstige huurders van het gebouw aan het Eindhovensch Kanaal kunnen hierdoor tot eind dit jaar niet hun nieuwe woning in.

"Nu is de prioriteit om de klus zo snel mogelijk te klaren", zegt de directeur van het aannemersbedrijf tegen Omroep Brabant. "Er staat al een hijskraan op de toren en we hebben al een aantal aanpassingen aan het gebouw kunnen doen."

Volgens de directeur zijn de natuurstenenplaten verschoven. In augustus wordt begonnen met het weghalen van de gevelplaten, waarvan sommige kunnen worden hergebruikt. Bij wie de fout ligt, wordt nog onderzocht.

Hoeveel het allemaal gaat kosten, houdt de directeur liever voor zichzelf. "Maar dan heb je het al snel over een paar ton of zelfs een miljoen". De klus moet in zes maanden geklaard zijn.

Oplevering met kerst

De woontoren maakt deel uit van De Caai bij het Eindhovensch kanaal. De appartementen zouden dit voorjaar worden opgeleverd. Nu wordt dat met geluk rond Kerstmis.

"Ik neem aan dat ze heel teleurgesteld zijn. Het is onze plicht om het te repareren en daar lopen we zeker niet voor weg", sluit de directeur af.

De Europese Unie ligt bijna op koers om het klimaatdoel voor 2030 te halen, maar zonder extra maatregelen lukt dat nét niet. De Europese Commissie meldt dat de EU zoals het er nu voor staat de uitstoot van broeikasgassen per 2030 vermindert met 54 procent ten opzichte van 1990. Het wettelijke klimaatdoel van 55 procent uitstootvermindering zou dus op een haar na worden gehaald.

De drie Eurocommissarissen Wopke Hoekstra (Klimaat), Teresa Ribera (Schone Transitie) en Dan Jørgensen (Energie) concluderen dat op basis van de klimaatplannen van alle Europese lidstaten, vertelden ze vanochtend op een persconferentie. Als de lidstaten hun bestaande en voorgenomen klimaatplannen uitvoeren, wordt die 54 procent uitstootvermindering gehaald, zeggen ze.

Daarmee blijft het wettelijke doel in zicht. Dat doel is onderdeel van de wereldwijde pogingen om de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 terug te dringen en klimaatverandering te temperen. Zonder grote uitstootreductie zal het proces van klimaatverandering niet stoppen.

Met name over de energiesector is de Commissie positief. In 2023 was hernieuwbare energie goed voor zo'n 24 procent van de Europese energieconsumptie. De agrarische en transportsector blijven achter, stelt de Commissie vast. Ook moeten België, Estland en Polen nog hun volledige klimaatplannen inleveren.

Touwtrekken over 2040

Hoewel het dus te vroeg is om de loftrompet te blazen, constateerde de Europese Commissie dat eerdere achterstanden behoorlijk zijn ingehaald en de lidstaten er bijna zijn. De commissarissen vinden dat de landen laten zien dat ze de "politieke wil hebben om onze afhankelijkheid van geïmporteerde fossiele brandstoffen te verkleinen, en om de weerbaarheid en veiligheid van de energievoorzieningen en infrastructuur te verbeteren".

De drie commissarissen spreken van een "stevig fundament" voor de gesprekken die ze met de lidstaten gaan voeren over vervolgstappen. Het is de bedoeling dat de EU per 2050 klimaatneutraal is. Dat betekent dat de EU vanaf dat jaar geen extra CO2 meer toevoegt aan de atmosfeer.

Dat doel staat nog overeind, maar opvallend genoeg is de Commissie nu een stuk vager over het tussendoel voor 2040. Oorspronkelijk was het de inzet om in dat jaar een uitstootreductie van 90 procent ten opzichte van 1990 te bereiken, maar dat voornemen is onder grote druk komen staan in de afgelopen maanden. Of de EU vasthoudt aan dit doel, een van de meest ambitieuze wereldwijd, werd niet uitgesproken.

Koorddansen

De weg naar het klimaatdoel van 2040 lijkt een kwestie van koorddansen te worden. De Europese christendemocraten, waar ook Hoekstra toe behoort, willen dat het doel voor 2040 meer ruimte laat voor bijvoorbeeld de industrie met zijn hoge energiekosten. Andersom eisen de sociaaldemocraten en de groenen dat de EU vasthoudt aan de voortrekkersrol die Europa voor zichzelf zegt te zien.

Op de persconferentie toonde Hoekstra zich gevoelig voor die politieke strijd. Zo benadrukte hij dat de EU vooral ook meer moet investeren in schone en duurzame technologie om de industrie de vruchten te laten plukken van de groene transitie. Hij benadrukte de economische kansen van klimaatbeleid, zonder te focussen op de enorme en ook pijnlijke stappen die de industrie zal moeten zetten om de CO2-uitstoot te verlagen.

"De uitstoot is in 2023 met 37 procent verlaagd ten opzichte van 1990", zei Hoekstra, "Terwijl de economie met bijna 70 procent is gegroeid. Dat bewijst dat klimaatactie en groei hand in hand gaan. We moeten voortbouwen op dit momentum."

Minimaal zeven mensen zijn om het leven gekomen toen een boot met vluchtelingen kapseisde vlak voor de kust van het Canarische eiland El Hierro. De boot sloeg op slechts vijf meter van de haven om. Dat gebeurde op het moment dat opvarenden zich naar één kant van de boot bewogen om over te stappen op een reddingsboot van de kustwacht.

De kustwacht had de boot met ruim honderd vluchtelingen op tien kilometer van het eiland al gezien en naar de kust van El Hierro gesleept.

Alle zeven slachtoffers zijn vrouwen, onder wie drie minderjarigen. Volgens de Spaanse nieuwszender RTVE zijn er waarschijnlijk nog meer slachtoffers en zaten er ook baby's op de boot. Twee kinderen zijn met een helikopter naar het ziekenhuis gebracht.

Op beelden is te zien hoe mensen op de reddingsboot proberen te klimmen en de vluchtelingenboot vervolgens omslaat.

De hulpdiensten in de haven en medewerkers van het Rode Kruis hebben geholpen bij het uit het water halen van drenkelingen.

De president van de Canarische Eilanden spreekt op X van een tragedie. "Opnieuw zijn we getuige van de hardste kant van immigratie", zegt hij. De vicepresident van de eilandengroep noemt het incident een "zeer trieste en hartverscheurende gebeurtenis."

Gevaarlijke route

Vorig jaar maakte een recordaantal van 47.000 migranten de levensgevaarlijke oversteek naar de Canarische Eilanden. De meesten van hen kwamen uit West-Afrikaanse landen als Senegal, Marokko en Gambia. Vanaf de Canarische Eilanden worden ze naar Europa gebracht

De route is onder meer gevaarlijk vanwege de onrustige zee. Ook slaat de cayuco, een houten vissersboot die vaak wordt gebruikt door vluchtelingen, snel om bij slecht weer. Duizenden mensen zijn al omgekomen op deze Atlantische route.

De Franse voormalige chirurg Joël Le Scouarnec is veroordeeld tot een gevangenisstraf van 20 jaar voor het seksueel misbruiken van een groot aantal kinderen.

Hij bekende schuld aan 111 verkrachtingen tussen 1989 en 2014 en 188 gevallen van seksueel misbruik. Van de 299 slachtoffers waren er 256 jonger dan 15 jaar. Veel gevallen vonden plaats in de ziekenhuizen waar hij werkte. Het misbruik gebeurde terwijl de slachtoffers onder narcose waren of herstelden van een operatie.

De straf is de maximale straf die voor het vergrijp in Frankrijk gegeven kan worden en is gelijk aan de eis van het Openbaar Ministerie.

Anders dan justitie wilde, heeft de rechtbank besloten dat Le Scouarnec kans maakt op voorwaardelijke vrijlating, gezien zijn leeftijd en bekentenissen gedurende het proces. Hierdoor kan hij na het uitzitten van twee derde van zijn straf kan vrijkomen. Hij is 74 jaar, en heeft al acht jaar van zijn straf in voorarrest uitgezeten.

Hij hield zijn daden nauwgezet bij in dagboeken. Tot zijn slachtoffers behoorden ook zijn kleindochter en twee van zijn nichtjes. Omdat er in zijn dagboeken ook namen staan van mensen die nog niet zijn getraceerd, bestaat het vermoeden dat hij nog meer slachtoffers heeft gemaakt.

Maximumstraf is 20 jaar

In Frankrijk is ongeacht het aantal slachtoffers de maximumstraf 20 jaar voor dergelijke vergrijpen. Het OM merkte tijdens de rechtszaak op dat Le Scouarnec in de VS voor zijn handelingen "opgeteld een gevangenisstraf van 4111 jaar zou krijgen, wat neer zou komen op 2000 jaar bij strafvermindering".

Er waren jarenlang waarschuwingen over het gedrag van Le Scouarnec, maar die werden genegeerd. Zo werd hij in 2005 veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf voor het bezit van kinderporno, maar mocht hij van de rechter blijven werken als chirurg.

"Twintig jaar is niet veel vergeleken met het aantal slachtoffers", zei Francesca Satta na afloop tegen de Franse krant Le Monde. Ze staat als advocaat meerdere slachtoffers bij. Het is volgens Satta de hoogste tijd dat de wetten veranderen en "we een meer passende straf krijgen".

Een vrouw die op 9-jarige leeftijd slachtoffer werd van Le Scouarnec zegt tegen dezelfde krant dat ze enorm teleurgesteld is en het gevoel heeft jarenlang voor niets te hebben gevochten.

"Het zit me dwars dat hij op een dag weer over straat kan lopen en mensen kan zien", aldus Amélie Lévêque. "Wij hebben geen normaal leven meer en we geven hem dit recht terug. Dat maakt me van streek."

'Gruwelijke daden'

Aan het begin van het proces in februari legde de voormalige chirurg een uitgebreide bekentenis af. 'Ik heb gruwelijke daden begaan', zei Joël Le Scouarnec toen.

"Ik moet de verantwoordelijkheid nemen voor mijn daden en de gevolgen voor de slachtoffers die zij gedurende hun hele leven zullen hebben", aldus Le Scouarnec, die in 2020 al een jarenlange celstraf kreeg voor verkrachting en aanranding van meerdere kinderen.

Tsjechië houdt een Chinese groep hackers verantwoordelijk voor een cyberaanval op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens de Tsjechen gaat het om een "kwaadaardige cybercampagne", gericht op een netwerk dat gebruikt werd voor niet-geheime communicatie.

Het land stelt dat de aan China gelinkte groep APT31 daar vermoedelijk achter zit. Die groep houdt zich volgens Tsjechië bezig met cyberspionage. De Chinese ambassadeur wordt door Tsjechië opgeroepen om het incident te veroordelen.

Het ministerie meldt dat de hack-activiteiten in 2022 begonnen en gericht waren op de kritieke infrastructuur. Het is niet duidelijk welke informatie is buitgemaakt of welke schade de cyberaanval heeft aangericht. Wel gebruikt het ministerie inmiddels een nieuw communicatiesysteem met betere beveiliging, zegt de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken.

'Respecteer het internationaal recht'

De NAVO en de Europese Unie zeggen achter Tsjechië te staan. "Wij veroordelen sterk de kwaadaardige cyberactiviteiten die bedoeld zijn om onze nationale veiligheid, democratische instellingen en kritieke infrastructuur te ondermijnen", schrijft de NAVO in een verklaring.

EU-buitenlandchef Kaja Kallas haalde op een persconferentie uit naar China. "Deze aanval is een onaanvaardbare schending van internationale normen", zei Kallas. "De EU tolereert geen vijandige cyberacties. We zijn solidair met Tsjechië."

Namens de EU roept Kallas alle staten, inclusief China, op zich van dergelijk gedrag te onthouden en het internationaal recht te respecteren. "Staten mogen niet toestaan dat hun grondgebied wordt gebruikt voor kwaadaardige cyberactiviteiten."

APT28

Gisteren bleek dat een tot nu toe onbekende Russische cybergroep verantwoordelijk is voor hacks bij onder meer de politie, in september vorig jaar. AIVD en MIVD noemen die groep Laundry Bear. De werkwijze van deze groep lijkt op die van een andere Russische hackersgroep, met de naam APT28.

APT28 wordt volgens de MIVD aangestuurd door een eenheid van de Russische militaire inlichtingendienst.

APT staat voor Advanced Persistent Threat en is een algemene afkorting voor een vorm van cyberaanvallen waarbij geavanceerde hacktechnieken worden gebruikt om toegang te krijgen tot een systeem en die ook voor een langere periode te behouden. Zo kunnen er gevoelige gegevens worden verzameld en gestolen.

Op een bedrijventerrein in Hellevoetsluis woedt een grote brand. Voor zover bekend heeft iedereen het gebouw op tijd kunnen verlaten en zijn er geen gewonden.

Er komt wel veel rook vrij. Omwonenden hebben het advies gekregen om ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te zetten.

De brand brak rond 12.15 uur uit in een groot gebouw aan de Van Leeuwenhoekweg waarin verschillende bedrijven zitten. De oorzaak is onbekend, maar al na een minuut schaalde de brandweer op naar grote brand.

Het vuur ontstond in een bedrijf dat op diverse industrie- en bedrijfsterreinen de reiniging, groenvoorziening en gladheidsbestrijding regelt, meldt Rijnmond. Het is onduidelijk hoe zwaar het naastgelegen bedrijf met producten voor babykamers en speelgoed getroffen is.

Arabische vrouwelijke filmmakers schrijven geschiedenis. Ze verleggen grenzen in de Arabische filmwereld, doorbreken taboes en dragen bij aan een nieuw beeld van de Arabische identiteit, zeggen kenners. Dat moet geëerd worden, vindt het Rotterdam Arab Film Festival, waarvan de 25ste editie vandaag van start gaat.

Volgens Rosh Abdelfatah, directeur van het filmfestival, hebben vrouwelijke filmmakers een heel belangrijke rol gespeeld in de Arabische filmwereld.

"Cultureel gezien moeten zij door meer plafonds breken dan westerse vrouwelijke regisseurs", zegt Abdelfatah. "In een land als Saudi-Arabië was het tot niet zo lang geleden verboden voor vrouwen om auto te rijden. Nu werken vrouwen samen met mannen op de filmset."

Daar is de Saudische filmmaker Razan Alsoghayer het mee eens. "Arabische vrouwelijke filmmakers worden soms beperkt door sociale of culturele grenzen. Dat kan leiden tot meer genuanceerde verhalen op het witte doek", zegt de 27-jarige regisseur. "Er is een indirecte, haast poëtische manier om bijvoorbeeld taboes te omzeilen die ik heel typerend voor ze vind."

Man en vrouw

Een film op het festival die de culturele veranderingen in het land goed laat zien, is volgens Abdelfatah My driver and I van Ahd Kamel. De film vertelt het verhaal van een jonge, koppige vrouw uit een welgestelde familie. Door de afwezigheid van haar vader ontwikkelt zij een bijzondere vriendschap met de Soedanese chauffeur van het gezin. "Tot voor kort was het ondenkbaar om over zo'n relatie tussen een man en vrouw te vertellen", aldus Abdelfatah.

Een andere bijzondere film met sterke vrouwelijke karakters is volgens Abdelfatah (Y)Our Mother van de Belgisch-Marokkaanse regisseur Samira El Mouzghibati. "Het is een mooi portret van de Amazigh moeder van El Mouzghibati. Ze is wijs, hoewel ze analfabeet is en je leert zoveel levenslessen van haar."

Filmen vanuit busje

Een filmregisseur tegen wie Alsoghayer opkijkt, is de Saudische Haifaa al-Mansour. Zij is een van de eerste en bekendste vrouwelijke filmmakers uit Saudi-Arabië. Al-Mansour brak door met haar film Wadjda (2012) over een 10-jarig meisje dat wil fietsen, maar dat niet mag in het strenggelovige land.

Al-Mansour maakte haar film toen bioscopen in Saudi-Arabië nog verboden waren. De film schoot ze vanuit een busje, omdat ze niet gezien mocht worden met mannen. Alsoghayer: "Het is haar gelukt om onder moeilijke omstandigheden een origineel verhaal te vertellen. Haar werk inspireert me."

Trailer van de docufilm (Y)our mother van de Belgisch-Marokkaanse regisseur El Mouzghibati:

Anders dan in Hollywoord is in de Arabische filmwereld de rol van vrouwen vanaf het begin prominent geweest. "De Arabische cinema is ontstaan in Egypte waar vrouwen in de jaren 30 zijn begonnen met het maken van films. De eerste filmproductiehuizen werden door Egyptische vrouwen opgezet", zegt Alsoghayer.

De Egyptische actrice en regisseur Aziza Amir was de eerste die een productiehuis begon. Ze inspireerde ook andere vrouwen om dat te doen en wordt dan ook als de godmother van de Egyptische cinema gezien.

Ook nu drukken Arabische vrouwelijke filmmakers nog hun stempel op het witte doek. Volgens Abdelfatah durven ze grenzen te verleggen en bieden ze nieuwe perspectieven.

Het filmfestival wil niet alleen vrouwelijke filmmakers eren, maar ook het stereotype beeld van de Arabische wereld in het westen nuanceren en vooroordelen wegnemen.

"Een bezoeker vertelde dat hij niet wist dat allahu akbar 'God is groot' betekent", zegt Abdelfatah. Hij dacht dat het een oproep tot geweld was. Het publiek komt met een bepaald vooroordeel over de Arabische wereld en gaat weg met een heel ander beeld over de regio."

Vanavond is de feestelijke opening in concertgebouw De Doelen in Rotterdam. Daarna is het festival tot en met 1 juni te bezoeken in filmtheater LantarenVester en in het FENIX museum.

De gemeente Utrecht schiet te hulp bij het herstel van de eeuwenoude werfkelders in de binnenstad. Veel van die kelders zijn er slecht aan toe, maar een opknapbeurt is peperduur. De gemeente is nu bereid om de regie te nemen en tachtig procent van de kosten te dragen.

"Het betekent dat wij als gemeente het hele proces van aannemers, het herstel van de kades en muren in één keer doen, zodat de keldereigenaar daarmee geholpen wordt", zegt wethouder Rachel Streefland (CU) bij RTV Utrecht.

Utrecht is de enige stad ter wereld waar ongeveer duizend werfkelders zijn. Ze stammen uit de twaalfde eeuw. De Oudegracht was toen de belangrijkste aanvoerroute voor goederen in de stad. Aanvankelijk werden de spullen uit de boten naar boven gesjouwd, de kade op. Aan de andere kant van de kade werden ze dan weer naar beneden gebracht, naar de opslagkelders.

Dat was de praktijk totdat iemand op het idee kwam om die omweg te besparen door tunnels tussen het water en de opslagkelders te graven. Dat waren de eerste werfkelders.

In slechte staat

Het probleem is dat de eerste werfkelders van hout waren gemaakt en nu vaak in zeer slechte staat verkeren. De kademuren zijn meestal wel van steen, maar brokkelen soms af of verzakken. Ook zijn er lekkages. Een aantal werfkelders staat op instorten.

Een grondige opknapbeurt is dus nodig, maar de particuliere eigenaren van de kelders zagen altijd op tegen de torenhoge kosten. Een aantal van hen betoogde eerder dat de gemeente die volledig voor zijn rekening zou moeten nemen. Zij wezen erop dat veel schade aan de kelders ontstaat door zwaar vrachtverkeer dat er overheen rijdt.

In de overeenkomst die de gemeente na ampele onderhandelingen heeft bereikt met belangenvereniging De Utrechtse Werfkelders staat dat de gemeente bereid is om tot tachtig procent van de herstelkosten te gaan. De eigenaar betaalt dan de rest.

Miljoenen beschikbaar

Volgens Wim van Gelder van de belangenvereniging is het de beste regeling die getroffen kan worden en scheelt het veel discussie over wie wat moet betalen. "Alle deskundigen zeggen dat het moeilijk aantoonbaar is dat de schade aan de werfkelders alleen komt door het autoverkeer of door het water."

De gemeente trekt 450 miljoen euro uit voor de regeling. De geschatte herstelkosten per kelder liggen tussen de 160.000 en 350.000 euro. Dat betekent dat eigenaren met een grote kelder en veel schade dus mogelijk 70.000 euro zelf moeten betalen. Dat geld kunnen ze eventueel tegen een laag percentage lenen. "We proberen echt te kijken naar de persoonlijke situatie", zegt wethouder Streefland.

Dat er nu een regeling is, wil niet zeggen dat keldereigenaren verplicht zijn om mee te werken. In belangenvereniging De Utrechtse Werfkelders zijn lang niet alle eigenaren verenigd. "Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die denken: 'Ik vind het een mooie regeling, maar aan mij is het niet besteed'", zegt voorzitter Van Gelder. "Mijn buurman bijvoorbeeld heeft alleen zijn kano in de kelder liggen. Hij gaat geen 30.000 euro uitgeven aan zijn kelder."

Een veelbesproken klimaatzaak is uitgelopen op een domper voor de Peruaanse boer die het proces begon. De boer had de Duitse energiereus RWE aangeklaagd om gecompenseerd te worden voor klimaatmaatregelen die hij en zijn dorp in de Andes moeten treffen om overstromingsrisico's door een smeltende gletsjer het hoofd te bieden.

Boer Saul Luciano Lliuya stelde dat RWE moet opdraaien voor een deel van de 3,5 miljoen dollar die hij nodig zegt te hebben. Hij redeneerde als volgt: wetenschappelijk is vastgesteld dat RWE goed is voor 0,5 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen sinds de industriële revolutie. Die uitstoot leidt tot klimaatverandering en daarom zou het bedrijf 0,5 procent van de kosten moeten betalen. Dat is zo'n 17.500 euro.

Een lagere rechter verklaarde hem eerder niet ontvankelijk, maar in 2017 werd het hoger beroep toch doorgezet. Het advocatenteam van de boer hoopte dat het hof hem op zijn minst deels in het gelijk zou stellen, maar het hof in de Duitse plaats Hamm heeft zijn claim afgewezen en zet nu een streep door de zaak. Hoger beroep is niet mogelijk.

David tegen Goliat

Voor het hoger beroep tegen het grote energiebedrijf was de afgelopen jaren ook veel media-aandacht. Het was een verhaal over een Peruaanse David tegen de Duitse Goliat.

Onder klimaatjuristen was de hoop dat de Peruaan een juridische aardverschuiving zou veroorzaken. Als een westerse grote uitstoter als RWE op deze manier verantwoordelijk zou worden gesteld voor klimaatschade, zou dat de deur openzetten voor tal van rechtszaken tegen vergelijkbare bedrijven.

Het proces werd daarom wereldwijd met grote interesse gevolgd door de industrie en klimaatjuristen.

RWE hekelde de zaak van de boer en organisatie Germanwatch, die hem financieel en juridisch ondersteunt. Het energiebedrijf uit Essen waarschuwde dat de zaak kon leiden tot een situatie waarin iedere uitstoter van broeikasgassen verantwoordelijk kan worden gehouden voor klimaatschade, tot aan individuele autogebruikers aan toe.

Dat laatste bestrijdt de rechtbank: in tegenstelling tot de uitstoot van RWE is de uitstoot van individuele automobilisten zo klein dat je die niet verantwoordelijk kunt houden voor de gevolgen ervan. De reden dat het hof de claim van de Peruaan van tafel veegt is dat de kans dat zijn huis negatief wordt getroffen in de komende 30 jaar slechts op 1 procent wordt geschat. Zelfs dan zou er geen gevaar voor het huis zijn, denkt het hof.

Toch een overwinning

Hoewel de claim van de Peruaanse boer nu dus is afgewezen, zien hij en Germanwatch ook een overwinning in het oordeel. "Het oordeel van het hof, dat op het eerste gezicht een verlies lijkt, is eigenlijk een historisch oordeel dat gebruikt kan worden door mensen die hier wereldwijd door worden getroffen", reageert de ngo.

Advocaat Verheyen, die Lliuya bijstond, vliegt het verlies van haar cliënt nog optimistischer aan. "Voor het eerst in de geschiedenis heeft een Europees hof geoordeeld dat grote uitstoters verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor hun broeikasgassenuitstoot. Duits civiel recht is dus van toepassing op de klimaatcrisis."

De raadsvrouw zegt dankbaar te zijn voor de ernst waarmee het hof de zaak heeft behandeld. Ze zal zich met name verheugen omdat het hof wel degelijk heeft vastgesteld dat de grote afstand tussen Duitsland en Peru geen grond is voor afwijzing van dit soort zaken. Ook vond het hof dat RWE zich niet kon verschuilen achter Duitse leveringsverplichtingen. Die leverplicht maakt niet dat schade in Peru getolereerd mag worden, klonk het.

De boer zelf, die de behandeling thuis in Huaraz volgde, is ook positief. "Vandaag hebben de bergen gewonnen. Mijn zaak heeft het wereldwijde gesprek over rechtvaardigheid in het tijdperk van de klimaatcrisis verlegd", zegt Lliuya. "De zaak ging nooit over mij, maar over de mensen die, net als wij in Huaraz, al leven met de gevolgen van een crisis die wij niet hebben veroorzaakt. Dit oordeel opent de deur voor anderen om hun gram te halen."

Een leerkracht van basisschool De Triangel in Leende is onlangs ontslagen vanwege fraude met cito-toetsen, laat de school weten. De resultaten voor de toetsen van twee groepen vielen gunstiger uit dan ze in werkelijkheid waren, bleek uit een analyse.

"Hierdoor is een onjuiste, te positieve groeicurve van kinderen gedeeld met ouders. Dat spijt ons zeer", laat de school schriftelijk weten bij Omroep Brabant.

Het is niet duidelijk bij welke toetsen in welke groepen de leerkracht heeft gesjoemeld, maar het gaat niet om groep 8, zegt scholenkoepel Atalenta waar de basisschool in Leende onder valt. In groep 8 wordt ouders advies gegeven voor de middelbare school. Daarbij speelt het resultaat van de Cito-toets een belangrijke rol. Atalenta benadrukt dat de schooladviezen voor het voortgezet onderwijs dus niet zijn beïnvloed.

Maatregelen

Inmiddels zijn de uitslagen van de toetsen geschrapt. In de voorlopige schooladviezen zijn alleen de toetsresultaten meegenomen die volgens de school "aangetoond betrouwbaar" zijn.

De school en de scholenkoepel zeggen in overleg met de Onderwijsinspectie maatregelen te hebben genomen om herhaling te voorkomen. Zo analyseert en bespreekt het team van De Triangel voortaan twee keer per jaar de toetsresultaten. Daarbij worden ook kwaliteitsondersteuners betrokken en de medezeggenschapsraad, waarin ook ouders zitten.

Na vijf maanden heeft het marineschip Zijner Majesteits Tromp weer aangemeerd in Den Helder. Familie, geliefden en vrienden wachtten de bemanningsleden vanochtend vroeg op.

Het schip hoort bij een speciaal vlootverband van de NAVO dat actief is op de Noordzee, de Oostzee en de Atlantische Oceaan.

"We gingen in januari richting de Oostzee", zegt commandant Dennis Oorburg. "De opdracht die we daar hadden, was het veilig houden van de kritieke infrastructuur tussen de Baltische Staten en de Europese landen aan de andere kant." De Tromp is op verschillende plekken geweest. "Zowel bij de Baltische Staten, maar ook een langere tijd rond IJsland en Groenland."

Begin dit jaar werd de Tromp het vlaggenschip van de snelle reactiemacht op zee, die bestaat uit militairen van alle NAVO-landen die snel ingezet kunnen worden.

'Een mooie tijd'

"Vijf maanden is best lang", zegt een van de bemanningsleden. Hij is het hoofd van de technische dienst en staat samen met zijn partner op de kade. "We hebben goed contact gehad." Een ander bemanningslid is zichtbaar ontroerd om haar familie en vrienden weer te zien. Zij was aan boord als verpleger. "Het was een mooie tijd, maar ik ben ook weer blij om terug te zijn."

Weer een ander bemanningslid staat bij zijn vrouw en twee kinderen. Hij maakt al zeven jaar zulke reizen en merkt dat ze steeds langer worden. "Het is niet meer zoals vroeger. Toen draaiden we voornamelijk oefeningen en ben je maar een maandje weg, soms iets langer. Nu zie je de tendens dat er grotere reizen in het verschiet liggen, ook vanwege de dreiging waar we mee te maken hebben."

Toen het schip binnenvoer, werd er op de kade en het schip druk gezwaaid. Eenmaal aan wal volgden natuurlijk vele omhelzingen:

"Wat deze reis ook bijzonder maakte is dat ik opnieuw vijf maanden met mijn bemanning op pad ben geweest, nadat zij vorig jaar zeven maanden op reis waren geweest", zegt Oorburg.

De lange reizen hebben volgens de commandant zowel impact op de 200 mensen aan boord als op het thuisfront. "Daar gaat het leven door. Het is ons werk en dat hoort erbij, maar dat maakt het niet vanzelfsprekend. Het is iets wat je samen aan boord doormaakt en waar je dagelijks aandacht voor hebt." Als blijk van waardering krijgt de bemanning dan ook de Herinneringsmedaille Internationale Missies.

Afschrikkend effect

Toen het schip begin januari uit Den Helder vertrok, werd bekend dat het de leiding kreeg over de groep schepen van de NAVO. De zichtbare aanwezigheid van de NAVO-vloot moest een afschrikkend effect hebben, na meerdere incidenten.

Zo werden eind vorig jaar een stroomkabel en vier datakabels beschadigd in de zee tussen Finland en Estland. De Finse autoriteiten noemden het "ernstige sabotage" en vermoeden Russische betrokkenheid.

"We zorgen ervoor dat de NAVO-belangen veilig gehouden worden en geven daarmee ook steun aan NAVO-partners die zich ernstig bedreigd voelen, vanuit onder andere Rusland", vertelt Oorburg. Dat doen ze onder andere door de schepen in hun buurt in de gaten te houden. "We zijn continu bezig met wat er om ons heen gebeurt, om te voorkomen dat we verrast worden."

Volgens de commandant is het deels te vergelijken met een toename van diefstallen in een winkelstraat. "Met de aanwezigheid van politie probeer je het fenomeen dan terug te dringen, in plaats van direct in te grijpen."

Tijdens de NAVO-top in Den Haag eind volgende maand ligt de Tromp voor de Nederlandse kust. Een deel van de Noordzee is dan verboden gebied.

Dat het niet snel genoeg gaat met de asielplannen van minister Faber ligt niet aan haarzelf. Dat was de boodschap van de minister van Asiel en Migratie rond de ministerraad, die deze week op woensdag is vanwege Hemelvaart. "Ik kan niet zeggen dat iedereen in de meewerkstand staat."

Vandaag stuurde Faber antwoorden op zo'n 700 vragen over haar voorstellen naar de Kamer, en ze moet er nog 100 beantwoorden. Zoveel vragen had Faber nog nooit eerder gezien, zei ze: "We moeten tempo maken, maar als ik dan bijna 1000 vragen voor de kiezen krijg..."

Coalitiepartijen VVD en NSC waren de afgelopen dagen kritisch over het tempo van de PVV-minister. Naar aanleiding van het tienpuntenplan van PVV-leider Wilders, die meer snelheid wil op het asieldossier, zeiden de twee partijen: laat Faber nou eerst eens leveren, voordat we in de weer gaan met nieuwe voorstellen.

'Snoeihard'

Overigens zeiden coalitiepartijen gisteren ook dat ze best over de lijst met Wilders willen praten. Premier Schoof zei op zijn wekelijkse persconferentie dat het kabinet die gesprekken afwacht, en dat er ondertussen "snoeihard" wordt doorgewerkt aan de asielmaatregelen die al zijn afgesproken in het hoofdlijnenakkoord.

Faber heeft de afgelopen tijd een aantal voorstellen ingediend om het asielbeleid strenger te maken, maar het is nog niet duidelijk of en wanneer die in werking zullen treden. In de Tweede Kamer moet ze dus nog meer vragen beantwoorden en in de Eerste Kamer is steun onzeker.

In de richting van VVD-leider Yesilgöz zegt Faber: "Laat maar kletsen." De minister houdt de partij van Yesilgöz verantwoordelijk voor het in haar ogen gefaalde asielbeleid van de afgelopen jaren. "De VVD trekt een grote broek aan. We zitten in feite op de ruïnes van Rutte."

Ook over NSC sprak Faber harde woorden: "Het is een partij die leeft in een papieren werkelijkheid." Mede op aandringen van NSC is afgezien van de omstreden toepassing van het staatsnoodrecht, waardoor de minister met andere wetgeving moest komen. Op de vraag of ze nog steun voelde vanuit de coalitie, gaf Faber geen eenduidig antwoord. "Dat gaat weleens door mijn gedachten ja."

NSC-minister Uitermark reageerde stekelig op de verwijten van PVV-minister Faber. "Zo!", was haar eerste reactie, om vervolgens uit te leggen dat ze het "wel een beetje vreemde woorden" vindt. De NSC-minister vindt dat een collega met kritiek dat eerst onderling moet aankaarten.

"Als ik iets te bespreken heb, dan doe ik dat rechtstreeks." Verder zei Uitermark verbaasd te zijn over de presentatie van de tien punten van PVV-leider Wilders, waar ze niet van op de hoogte was.

Op de inhoud wilde ze niet ingaan, maar de NSC-minister waarschuwde wel dat ze niet per se zou tekenen bij het kruisje als de voorstellen van Wilders worden omarmd door de coalitie: "Ik zit hier op basis van een hoofdlijnenakkoord. Als er wijzigingen zijn dan zal ik moeten wegen of ik daar nog achter sta."

Faber zei volmondig wel te voelen voor de ideeën van haar partijleider: "Er moet gewoon geaccelereerd worden, Nederland wil het niet meer." Ze noemde het verkleinen van de opvangcapaciteit, een tijdelijke stop op gezinshereniging en meer grensbewaking als goede punten uit het plan-Wilders.

'Serieuze signalen'

Wilders stelt ook voor om het leger in te zetten om de grenzen strenger te bewaken en ook daar staat Faber welwillend tegenover. "Ik denk dat we ze wel kunnen inzetten, ja." Overigens is de grensbewaking al in handen van het leger; de marechaussee, onderdeel van de krijgsmacht, is daar verantwoordelijk voor.

Bij het presenteren van zijn plan zei Wilders dat de PVV de stekker uit het kabinet zal trekken als er niet genoeg mee gebeurt. PVV-ministers Faber en Madlener wilden vanochtend niet zeggen of zij ook echt aan opstappen denken, maar benadrukten wel dat de signalen van Wilders serieus genomen moeten worden.

Schrijvers Paul van Loon, Rutger Vink en Thomas van Grinsven hebben dit jaar de Prijs van de Nederlandse Kinderjury voor de beste kinderboeken gewonnen. Het is de belangrijkste publieksprijs voor kinderboeken.

De kinderjury in de categorie 7 tot en met 9 jaar koos voor het boek De avonturen van Rutger, Thomas & Paco - De Safari van het duo Vink en Van Grinsven. Zij wonnen vorig jaar ook de prijs met hun boek De avonturen van Rutger, Thomas en Paco - Het Pretpark.

In de categorie 10 tot en met 12 jaar won Van Loon met zijn boek Danse Macabre. De schrijver van de bekende series over Dolfje Weerwolfje en De griezelbus won daarmee na 16 jaar weer een belangrijke kinderboekenprijs.

Kinderen kiezen zelf

Dit jaar konden kinderen uit zes boeken kiezen in plaats van uit een lijst met 25 boeken. Volgens de organisatie kunnen kinderen de boeken zo "met aandacht lezen en een meer overwogen keuze maken". De genomineerde boeken werden in februari bekendgemaakt.

De genomineerden werden gekozen door zes schoolklassen in Nederland. De leerlingen daarvan lazen de afgelopen zes maanden de bestverkochte boeken van 2024 en beoordeelden die. Daarna brachten zo'n 10.000 kinderen hun stem uit op de genomineerde boeken.

Andere genomineerden in de categorie 7 tot en met 9 jaar waren Rik en Jesper overleven op een onbewoond eiland van Rik Kleeven en Jesper Weijs en Dog Man: Redder in rood van de Amerikaanse auteur Dav Pilkey.

Schrijvers Jacques Vriens met Kermiskind en Joost Schijns met Meneer Bart waren in de race in de categorie 10 tot en met 12 jaar.

Nederlandse radiozenders en fans hebben vanochtend tegen 10.00 uur tegelijk het nummer Lichtje Branden van het zangduo Suzan & Freek laten horen. Het initiatief is het gevolg van een oproep van fans aan radiostations om dat nummer te draaien en het zangduo een hart onder de riem te steken.

Gisteren maakte het zangduo bekend dat Freek Rikkerink (32) ongeneeslijk ziek is. Hij heeft uitgezaaide longkanker.

Ook Vlaamse radiozenders deden mee. Zo werd VRT Nieuws overspoeld met reacties van Vlamingen die hun gevoelens over het nieuws wilden delen.

Dat geldt ook voor Nederlandse radiostations, meldt persbureau ANP. Hier deden in ieder geval NPO Radio 2, 3FM, NPO Radio 5, Sterren NL, 538, Qmusic, 100%NL en enkele lokale omroepen aan de actie mee. Fans van het duo speelden het nummer af via streamingdiensten.

Ook radiozender 3FM deed mee aan het initiatief:

Fans gaven gisteren al aan verslagen te zijn door het nieuws. "Ik heb wel twee uur gehuild", zei de 20-jarige superfan Sanne. Het nummer dat vanochtend wordt gedraaid betekent heel veel voor haar. "De boodschap is heel mooi: ook al ben je heel verdrietig, er zijn altijd positieve momenten en mensen die lichtjes voor je branden", vindt de fan.

Suzan Stortelder en Freek Rikkerink kennen elkaar van de middelbare school in de Achterhoek en trouwden in 2023. Gisteren maakten ze ook bekend dat ze eind dit jaar een kind verwachten. "We zijn compleet verslagen. We zijn al achttien jaar onafscheidelijk en hebben samen nog zo veel moois om voor te leven", is te lezen op hun Instagrampagina.

Bij een zware explosie in een chemische fabriek in de provincie Shandong in China zijn gisteren vijf mensen om het leven gekomen. Dat melden lokale autoriteiten. Achttien mensen raakten gewond en zes mensen zijn nog vermist. Naar hen wordt gezocht. De oorzaak van de explosie is niet bekendgemaakt.

De explosie was kort voor 12.00 uur lokale tijd in een industriegebied in de stad Gaomi, een stad met bijna 900.00 mensen in het noordoosten van het land. Het industrieterrein ligt daar in de buurt van woningen, winkels en scholen.

Kort na de explosie waren grote, donkergrijze wolken boven de fabriek te zien. Omwonenden tot op enkele kilometers afstand hoorden of voelden de explosie.

Een medewerker van een andere fabriek in de buurt zegt tegen de Amerikaanse nieuwszender CNN dat ze een knal hoorde, gevolgd door een schok en een sterke windvlaag. Door de ontploffing zijn ramen uit scholen geslagen, waardoor scholieren met verwondingen van glas naar het ziekenhuis zijn gebracht.

Na de ontploffing riepen de autoriteiten de noodtoestand uit. Volgens het Chinese ministerie voor Noodsituaties rukten ruim vijftig brandweerwagens en honderden medewerkers van hulpdiensten uit. Ook een team van de milieubescherming is naar de fabriek gestuurd, maar het is nog niet duidelijk hoe groot de schade is.

Twee boetes

In de fabriek worden grondstoffen vervaardigd voor pesticiden en medicijnen. Het terrein is zo'n 50 hectare groot en er werken zo'n 300 mensen. Volgens persbureau AP kreeg het bedrijf vorig jaar minimaal twee keer een boete vanwege veiligheidsrisico's, maar in september oordeelden inspecteurs dat de fabriek voldoende maatregelen had genomen om de risico's te beperken.

De Chinese overheid voert vaker inspecties uit bij chemische fabrieken sinds 2015. Toen ontstond in een terminal met opgeslagen chemicaliën in de Chinese havenstad Tianjin een serie explosies, waarbij 173 mensen om het leven kwamen.

De Amerikaanse regering heeft zijn ambassades en consulaten opdracht gegeven om voorlopig geen nieuwe interviewafspraken te maken met buitenlanders die in de VS willen studeren of aan een cultureel uitwisselingsprogramma willen meedoen. Het ministerie van Buitenlandse zaken wil eerst het sociale mediagebruik van de aanvragers grondiger kunnen onderzoeken.

Een bron bij het ministerie bevestigt dat tegenover persbureau Reuters, nadat de opdracht via de nieuwssite Politico was uitgelekt. Een woordvoerder van het ministerie wilde niet ingaan op vragen van het persbureau, maar zei dat de VS "elk middel" zal gebruiken om iedereen te screenen die naar de VS wil komen.

De ambassades en consulaten mogen interviewafspraken die al staan laten doorgaan. Het is nog onduidelijk wat dat betekent voor studenten die in het najaar in de VS willen gaan studeren en nog geen afspraak op een ambassade of consulaat hebben.

Uit de instructie blijkt ook dat de diplomatieke posten dienstverlening aan Amerikaanse burgers, immigratie-regelingen en fraudebestrijding prioriteit moeten geven.

Vertragen

Volgens Politico zal de nieuwe werkwijze het verstrekken van visa ernstig vertragen. Dat zal een klap zijn voor universiteiten die voor hun inkomsten voor een belangrijk deel afhankelijk zijn van het collegegeld van buitenlandse studenten.

Die betalen soms tienduizenden dollars per jaar om aan een Amerikaanse universiteit te kunnen studeren. Meer dan een kwart van de studenten aan de prestigieuze Harvard University komt uit het buitenland.

Het besluit sluit aan bij het beleid om buitenlandse studenten uit te zetten die het niet eens zijn met de Amerikaanse regering wat betreft het beleid ten aanzien van Israël en Gaza.

Daarnaast is de Trump-regering in oorlog met de universiteiten over wie er de baas is. President Trump vindt met name topuniversiteiten als Harvard en Princeton te links. Ook doen universiteiten in zijn ogen te weinig om antisemitisme te bestrijden.

Staatssecretaris Paul trekt 15 miljoen euro uit voor een driejarige proef om leraren te belonen als ze een dag extra gaan werken. Ze ziet dat als een van de oplossingen voor het lerarentekort in het basisonderwijs. Onderwijsvakbond Aob is zeer kritisch over de proef, die in 2026 begint.

Het lerarentekort in het basisonderwijs bedraagt op dit moment 7700 fulltime medewerkers. Als alle deeltijddocenten een dag meer zouden gaan werken, levert dat zo'n 1600 fulltime banen op, stelt de staatssecretaris voor primair onderwijs.

Zeven op de tien basisschoolleraren werkt op dit moment in deeltijd. Uit onderzoek zou blijken dat een kwart van hen wel een dag meer voor de klas wil staan. Zelfs "als slechts een paar procent van die parttime leraren meer gaat werken, zorgt dat nog steeds voor een substantiële vermindering van het lerarentekort, met enkele honderden formatieplaatsen", zegt Paul

Behalve met een geldbonus kunnen scholen leraren die meer gaan werken, belonen met extra vrije dagen, flexibelere werktijden en andere taken. De VVD-staatssecretaris denkt dat veel docenten daar enthousiast van worden.

"Veel leraren willen wel extra uren maken, maar hebben vaak een duwtje in de rug nodig om die stap te zetten. Ik wil daarom meer uren werken aantrekkelijker maken voor wie dat wil en kan", zegt ze.

'Een schijntje'

Thijs Roovers van de Algemene Onderwijsbond reageerde vanmorgen zeer kritisch in het NOS Radio 1 Journaal. Hij vindt "een heel klein bedrag op een enorm groot probleem" geen oplossing. "Dit is een schijntje ten opzichte van hetgeen er bezuinigd wordt op het onderwijs."

Wat hem betreft vraagt het lerarentekort om "een visieplan" voor de lange termijn en om structureel geld.

De Drentse gemeente Westerveld gaat onderzoek doen naar de juridische mogelijkheden om de teelt van lelies te beperken. Daarbij wordt onder andere gekeken naar de mogelijkheid om bollenvelden in de buurt van basisscholen en woonwijken te verbieden en een limiet te stellen aan het gebruik van bestrijdingsmiddelen.

De gemeenteraad nam dat besluit gisteravond, na onder meer een emotionele brief aan de Tweede Kamer van huisarts Evelien van Soldt uit Wapserveen.

Volgens de arts leidt het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de sierteelt tot "zorgwekkende gezondheidsontwikkelingen" in haar dorp, dat deel uitmaakt van de gemeente Westerveld. De ziekte van Parkinson komt daar relatief veel voor, net als de zeldzame spierziekte ALS. "Op één basisschool zitten drie kinderen met leukemie", schrijft de huisarts in de brief, die werd ondertekend door meer dan 400 andere artsen.

Honderden voor- en tegenstanders van de bollenteelt voerden gisteravond actie bij het gemeentehuis in Diever:

De gemeenteraad voelt niets voor een algeheel verbod op bestrijdingsmiddelen. "We hebben meer aan betere afspraken met telers dan dat we hier stoere uitspraken doen die geen stand houden", aldus CDA-raadslid Gerjo Ballast bij RTV Drenthe. "We willen weten waar de piketpaaltjes geslagen kunnen worden."

Zowel voor- als tegenstanders van de lelieteelt waren gisteravond naar het gemeentehuis gekomen. In de stromende regen verzamelden zich eerst ruim honderd trekkers met bollenboeren. Even later meldden zich bijna evenveel tegenstanders, maar de sfeer bleef gemoedelijk en er werden alleen wat leuzen geroepen.

Het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt leidt al langere tijd tot discussie. In 2019 werden op tien plekken in Drenthe in de buurt van lelieteelt 57 verschillende soorten bestrijdingsmiddelen gevonden in groenten en in de bodem. Sommigen van die stoffen zijn zeer giftig en vermenging van die pesticiden kan nog meer risico opleveren.

Het RIVM concludeerde in 2021 dat er een mogelijk verband is tussen pesticiden en neurodegeneratieve ziektes, zoals de ziekte van Parkinson. En bijna twee jaar geleden wisten negen bewoners in Boterveen, een buurtschap in de gemeente Westerveld, een verbod af te dwingen op het gebruik van bestrijdingsmiddelen via de rechter.

"Ten aanzien van een aantal gewasbeschermingsmiddelen die de lelieteler gebruikt, kan de mogelijkheid niet worden uitgesloten dat zij een onaanvaardbaar schadelijk effect kunnen hebben op mensen", concludeerde de kortgedingrechter toen in zijn uitspraak. Dat verbod gold alleen voor de bollenteler in Boterveen en dus niet in de rest van de gemeente.

Hoogopgeleide wetenschappers

Leliekwekers zelf stellen dat ze alleen middelen gebruiken die zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). "Hoogopgeleide wetenschappers, die elk middel kritisch beoordelen voordat ze het toelaten. Wij nemen dat bastion van wetenschappelijke degelijkheid zeer serieus", zei Ron Mulders van de Land- en Tuinbouworganisatie LTO al eerder.

Met het onderzoek dat de gemeente nu gaat doen moet inzichtelijk worden wat de mogelijkheden en beperkingen zijn. VVD-wethouder Renate den Hollander denkt daarbij niet alleen aan de afstand van de lelievelden tot scholen en woningen, maar ook aan het stellen van een maximum aan de hoeveelheid landbouwgrond die voor sierteelt mag worden gebruikt.

Ook kan de mogelijkheid van een grondruil worden onderzocht. Den Hollander: "Dat is een van de instrumenten die straks wellicht naar voren gaat komen."

Deze week besloot de gemeente De Fryske Marren ook om een soortgelijk onderzoek te doen, meldt Omrop Fryslân.