NOS Nieuws - Algemeen

Accell, de fabrikant van fietsmerken als Batavus, Babboe en Koga, sluit opnieuw een fabriek in Nederland. Met de sluiting van de fabriek in Heerenveen komt er een einde aan de fietsproductie in Nederland en verliezen ongeveer 160 mensen hun baan. Voor de getroffen medewerkers zegt Accell een sociaal plan op te stellen.

Volgens het bedrijf wordt de productie vanaf komende maand in fases afgebouwd. Begin volgend jaar zou de fabriek in Heerenveen dan definitief de deuren moeten sluiten. De productie wordt verplaatst naar een fabriek in Hongarije, ondersteund door een assemblage-locatie in het Franse Dijon.

Onverkochte voorraden

Het gaat al langer niet goed met Accell, dat 120 jaar geleden in Heerenveen werd opgericht. Na de coronatijd kwam het bedrijf in financieel zwaar weer. Tijdens de pandemie steeg de vraag naar fietsen en plaatsten fietsmerken extra orders.

Door logistieke problemen wereldwijd bleken essentiële onderdelen moeilijk leverbaar en stokte de productie regelmatig. Toen na corona de vraag naar nieuwe fietsen weer stabiliseerde, bleven fietsfabrikanten als Accell achter met grote aantallen onverkochte fietsen.

Vorig jaar sloot het bedrijf een akkoord met banken, financiers en aandeelhouders om een deel van de schulden kwijt te schelden. Ook kreeg het bedrijf toen 235 miljoen euro aan nieuw krediet. Inmiddels zou de fietsvoorraad volgens Accell ook "aanzienlijk" geslonken zijn.

Reorganisaties

De locatie in Heerenveen levert nu nog ongeveer 20 procent van de totale productie van Accell. De beslissing om de Friese fabriek te sluiten volgt op een eerdere reorganisatie vorig jaar, waarbij twee productielocaties werden samengevoegd in Heerenveen. Daarbij gingen toen 150 banen verloren.

Destijds werd ook al besloten om de productie naar landen als Hongarije en Turkije te verplaatsen, maar later werd ook de Turkse fabriek verkocht. Accell zegt nu "de bedrijfsvoering te vereenvoudigen en de efficiëntie, flexibiliteit en kwaliteit te verbeteren" door de productie op minder locaties te bundelen.

Hoewel de fabriek sluit, verdwijnt het bedrijf niet volledig uit Heerenveen. Accell zegt de locatie om te vormen tot 'strategisch centrum', waarin ontwerp, engineering en ondersteunende functies worden ondergebracht.

"Het gebeurt wel vaker dat oude frustraties bovenkomen bij bands die uit elkaar zijn", zegt muziekjournalist Jean-Paul Heck. "Zeker als oude platen zo veel jaren later opnieuw worden uitgebracht."

Hij reageert op een bericht in The Sun dat gitarist Andy Summers en drummer Stewart Copeland van The Police zanger, bassist en songwriter Sting willen aanklagen. De Britse driemansband scoorde eind jaren 70, begin jaren 80 wereldhits met Every Breath You Take, Roxanne en Message In A Bottle.

Summers en Copeland zouden vinden dat ze daar te weinig aan hebben verdiend en eisen miljoenen van Sting. "Ik ben heel benieuwd waar dit naartoe gaat", zegt Heck.

Royalties

Dat geldt ook voor Hennie van Kuijeren, muziekindustriekenner en voormalig directeur van de platenmaatschappij EMI Music Holland. Voor de opkomst van de streamingsdiensten verdienden artiesten hoofdzakelijk geld voor uitgebrachte platen via twee inkomstenbronnen, zegt hij: die voor uitvoeringsrechten en die voor auteursrechten.

Betalingen voor uitvoeringsrechten - zogenoemde royalties - zijn betalingen die een artiest krijgt voor het bespelen van een instrument voor een nummer of het zingen van een zangpartij. Wat dat bedrag is, hangt af van de afspraken die een artiest of band met dat label heeft gemaakt.

"The Police zat bij platenmaatschappij A&M", zegt Van Kuijeren. "Het kan zijn dat A&M elk lid een derde van de royalties betaalde, maar er kan ook een andere verdeling zijn geweest."

The Police scoorde een wereldhit met Every Breath You Take:

De tweede en belangrijker inkomstenstroom is die van de auteursrechten, voor de componist en de tekstschrijver van een nummer. In het geval van The Police was dat vaak Sting. Maar hoe gaat zoiets in de praktijk?

"Als je kijkt naar de Beatles-documentaire Let It Be zie je dat die vier elkaar aanvulden bij het componeren van Get Back", zegt Van Kuijeren. "Hoe ga je het aandeel uitrekenen van iemand die dat ene woordje in de tekst heeft toegevoegd?"

"Het kan ook zijn dat die ene baspartij of drumsolo of die ene gitaarriff bepalend is voor het succes. Zoals het gitaarintro in Hotel California van The Eagles, dat is wel medebepalend voor het succes van het nummer. En het is maar dertig seconden."

Slecht contract

Problemen tussen bands en platenmaatschappijen en bandleden onderling ontstaan vaak als beginnende artiesten een slecht contract tekenen. Een bekend voorbeeld is dat van John Fogerty van Creedence Clearwater Revival.

Hij schreef eind jaren 60, begin jaren 70 hits als Proud Mary, Fortunate Son en Bad Moon Rising, maar zag daar tot zijn frustratie weinig inkomsten voor terug, omdat hij een wurgcontract met een platenmaatschappij had getekend.

Pas in 2023 kreeg hij de rechten op zijn nummers terug door een meerderheidsaandeel te nemen in het platenlabel dat de rechten op zijn nummers sinds 2004 bezat.

Supertramp

Je rechten weggeven en terugnemen kan ook. Rodger Hodgson, de singer-songwriter van Supertramp deelde de rechten op zijn nummers sinds 1970 met andere bandleden, maar maakte daar in 2018 een eind aan.

De anderen stapten naar de rechter, maar die stelde Hodgson in het gelijk, omdat in de overeenkomst die de anderen hadden getekend niet stond dat de afspraken voor altijd waren. Dat betekende volgens de rechter dat Hodgson ze na een "redelijke termijn" mocht opzeggen.

Ronnie Flex

Een Nederlands voorbeeld is er ook. Rapper Ronnie Flex verloor in augustus in hoger beroep zijn zaak tegen platenlabel Top Notch, waar hij sinds 2012 onder contract stond.

In 2021 stapte hij op en vervolgens naar de rechter, onder meer omdat hij te weinig inkomsten van het label zou hebben ontvangen en hij geen rechten over opnames had die hij voor Top Notch had opgenomen. Het gerechtshof gaf hem grotendeels ongelijk.

Regel het goed

Een gang naar de rechter maakt vaak weinig kans, zegt Van Kuijeren. "Dan staan ze met dure advocaten tegenover elkaar. En die zeggen dan: ja, jij hebt toen met je volle verstand dat contract getekend."

Muziekjournalist Heck heeft een advies voor beginnende bands die succes beginnen te krijgen: regel het goed. "Dit is iets wat ook bij huidige bands speelt. Ik heb weinig hoop dat dit ooit wordt opgelost."

De herstelwerkzaamheden rond de hoogspanningsmast in Franeker duren langer dan verwacht. Tussen Leeuwarden en Harlingen rijden daarom nog altijd geen treinen. Dat duurt naar verwachting tot zeker 22.15 uur vanavond, meldt de NS.

Gistermiddag voer een schip met een kraan tegen de hoogspanningskabels. Zowel de mast als twee kabels raakten beschadigd. Daardoor kwamen 25.000 Friese huishoudens zonder stroom te zitten.

Netbeheerder Tennet is sindsdien bezig met reparaties. De omgeving had gisteravond rond 21.30 uur weer stroom, maar de schade aan de mast is nog niet verholpen.

Instabiel

"De kabel heeft erg onder druk gestaan en zo is de mast instabiel geworden", legt Marjan van der Iest van Tennet uit bij Omrop Fryslân. "De mast moet eerst stabiel worden gemaakt voordat er aan kan worden gewerkt."

Voor die werkzaamheden is een hoge kraan nodig die de mast kan ondersteunen. De kraan moest een dijk over en die was niet geschikt voor zulk zwaar transport. De kraan moest daarom in twee delen worden aangevoerd.

Inmiddels is de kraan op locatie. De verwachting is dat om 19.00 uur kan worden begonnen met het stabiliseren van de mast. "We verwachten dat het gebied in de loop van de avond kan worden vrijgegeven", aldus de woordvoerder van Tennet.

Noodverordening in Franeker

Rondom de mast is de omgeving sinds gisteren afgesloten. Het gaat voornamelijk om industriegebied. "Er is een risico dat de mast valt en daarmee ook andere masten in de omgeving", liet de veiligheidsregio gisteravond weten.

Locoburgemeester Kees Arendz van de gemeente Waadhoeke, waar Franeker onder valt, heeft vanmiddag een noodverordening afgegeven rondom het gebied van de mast. Dat doet hij vanwege de mogelijk gevaarlijke situatie die kan ontstaan bij de herstelwerkzaamheden.

Ook hij wijst op de risico's van de instabiele mast. "Hierdoor ontstaat een acuut en ernstig veiligheidsrisico voor personen in een relatief groot gebied", aldus Arendz.

Boten en pendeldienst

Ook vaarverkeer mag er niet door bij het kanaal in Franeker. Volgens Omrop Fryslân wachten inmiddels meerdere boten in het Van Harinxmakanaal. Twee patrouilleboten houden aan beide kanten het vaarverkeer in de gaten.

"De vaarweg wordt heel regelmatig gebruikt door de beroepsvaart en door recreanten", zegt Martijn Bruning van de Provinciale Waterstaat. Omvaren kost volgens Bruning ongeveer een halve dag extra.

Een deel van de bedrijven in Franeker ligt vandaag stil. "Het is wel jammer, maar ja, het is overmacht", zegt August de Haan, mede-eigenaar van een schoonmaakbedrijf. "Normaal gesproken gaan onze eerste mensen om 06.30 uur op pad. Nu moet je klanten bellen dat we later of zelfs niet komen."

Ondernemers hadden een pendeldienst van en naar het bedrijventerrein opgezet:

Een aantal ondernemers heeft vanochtend een pendeldienst opgezet tussen Kie West en Kie, bedoeld voor medewerkers en eigenaren van bedrijven die toch naar het bedrijventerrein in Franeker wilden. De Veiligheidsregio Fryslân heeft die dienst stopgezet. "We willen geen enkel risico lopen dat er mensen gewond raken", aldus de veiligheidsregio.

Tientallen telefoontjes

Bij de gemeente Waadhoek zijn al tientallen telefoontjes binnengekomen over de hoogspanningsmast. De gemeente had een speciaal nummer geopend voor inwoners en ondernemers die vragen hadden over de mast.

Volgens locoburgemeester Arendz weten mensen het telefoonnummer goed te vinden. "Het loopt eerder richting de honderd dan de tien. Er wordt goed gebruik van gemaakt door inwoners, maar ook door ondernemers", zegt hij tegen Omrop Fryslân.

In het gebied dat ontruimd is, zitten zo'n 32 bedrijven en meerdere garageboxen. Volgens Arendz hebben de mensen begrip voor de situatie, maar vragen ze zich wel af hoe lang het nog gaat duren. "Dat is natuurlijk de belangrijkste vraag", zegt hij.

Station Amsterdam Centraal, het stadhuis in de hoofdstad en het provinciehuis van Noord-Holland in Haarlem doen komende nacht ook mee aan de campagne om aandacht te vragen voor geweld tegen vrouwen en meisjes. Aanleiding is de dood van de 17-jarige Lisa. Zij werd vorige week in Amsterdam 's nachts op straat met geweld om het leven gebracht.

Tussen 22.00 en 04.00 uur wordt het station van Amsterdam oranje verlicht en staat op het stadhuis een oranje lichtstraal. Daarnaast wordt de tekst "ik eis de nacht op" geprojecteerd op het stadhuis. Ook op het Rijksmuseum worden oranje teksten geprojecteerd. Het provinciehuis in Haarlem kleurt vanavond eveneens oranje.

Daarmee scharen zij zich achter de actie die is opgezet door het Amsterdamse uitgaansleven. Gevels van verschillende kroegen en clubs kleuren oranje en teksten uit een column van schrijfster Nienke 's Gravemade prijken dan op de gebouwen.

Oranje is de kleur die de Verenigde Naties gebruiken als symbool voor een toekomst zonder geweld tegen vrouwen. Ieder jaar voert de VN een internationale campagne onder de noemer 'Orange the World'. Daaraan doen inmiddels meer dan honderd landen mee.

Krachtig signaal

Het initiatief voor de 'oranje-actie' komende nacht komt van nachtburgemeester Freek Wallagh en het Overleg Amsterdamse Clubs. Zij zeggen een krachtig signaal af te willen geven tegen femicide en seksueel geweld. "Iedere acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord", benadrukken de organisatoren. Volgens hen is structurele verandering nodig om vrouwen zich veilig te laten voelen in de stad en in het uitgaansleven.

Daarnaast is er ook een inzamelingsactie gestart met de naam 'Wij eisen de nacht op, laat vrouwen veilig thuiskomen'. Die actie heeft in nog geen week tijd bijna een half miljoen euro opgehaald.

Initiatiefnemer Danique de Jong wil dat met het geld die slogan onder meer op digitale snelwegmasten en schermen wordt geplaatst. De Jong, die ook lid is van de feministische actiegroep Dolle Mina, wil met het opgehaalde geld ervoor zorgen dat niemand meer om de boodschap heen kan.

De afgelopen weken werd Nederland meermaals opgeschrikt door geweldsmisdrijven tegen meisjes en vrouwen, onder andere door de dood van de 17-jarige Lisa uit Abcoude.

Vrijdag hield de politie een verdachte aan voor de dood van de jonge vrouw. Toen werd duidelijk dat hij ook wordt verdacht van twee andere incidenten. De nationaliteit van de 22-jarige man is nog steeds niet officieel vastgesteld. Hij verbleef op een locatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers.

De politie heeft een mes en een telefoon aangetroffen in het onderzoek naar degene die wordt verdacht van het doden van de 17-jarige Lisa. Het OM gaat nu onderzoeken of de voorwerpen te maken hebben met de dood van Lisa. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie (OM) aan de NOS na berichtgeving door NU.nl.

Het onderzoek werd gedaan bij het pand van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Amsterdam waar de verdachte mogelijk woonde. Dat onderzoek vindt onder meer plaats in het water achter het pand.

Het OM wil niet bevestigen of de locatie aan de Hogehilweg ook de plek is waar de verdachte verbleef. Eerder meldde de politie dat de verdachte verbleef op een locatie van het COA in Amsterdam.

De locatie van het COA waar de politie onderzoek doet, is niet ver van de plek waar het lichaam van Lisa werd gevonden.

Avondje uit

Vorige week werd de 17-jarige Lisa uit Abcoude dood aangetroffen in Duivendrecht na een avondje uit. Ze bleek door grof geweld om het leven te zijn gekomen. Enkele dagen later werd een verdachte aangehouden, die sindsdien vastzit.

Gisteren maakte het OM bekend dat de man langer vast blijft zitten en dat hij wordt verdacht van het op gewelddadige wijze doden van Lisa. Zijn identiteit is nog niet vastgesteld door het OM. Volgens het OM is dit vaker het geval met mensen die bij het COA worden opgevangen omdat ze vaak meerdere of juist helemaal geen papieren bij zich hebben.

De man wordt ook verdacht van het mishandelen en seksueel misbruiken van een vrouw eerder.

Een zorginstelling voor ouderen in Amsterdam Zuidoost moet zo snel mogelijk de zorg aan cliënten staken. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) waarschuwde de instelling al meermaals en legde dwangsommen op, maar volgens de inspectie is de situatie niet verbeterd.

In zorginstelling Amandelbloesem Woonzorg Groep wonen oudere mensen met dementie en/of een lichamelijke beperking. De cliënten moeten voor 5 september worden overgeplaatst. De inspectie maakt zich "ernstig zorgen over de veiligheid van de cliënten", schrijft de IGJ. Het is niet bekend om hoeveel mensen het gaat.

Bij een controle in oktober vorig jaar constateerde de IGJ onder meer dat medicijnen niet op de juiste manier werden bewaard of toegediend. Ook werden bepaalde handelingen verricht door personeel dat daartoe niet bevoegd was. De directie van de zorginstelling was het niet eens met die aantijgingen, maar twee maanden later besloot de inspectie dat er geen nieuwe cliënten mochten worden aangenomen.

10.000 euro per maand

De directie van Amandelbloesem Woonzorg Groep beloofde verbetering, maar volgens de inspectie is die uitgebleven. De zorggroep faalde bij een nieuwe controle op tien van de twaalf getoetste onderdelen, schrijft AT5. In april werd een dwangsom tot 10.000 euro opgelegd voor elke maand dat de zorggroep niet aan de eisen voldeed.

Afgelopen zomer werd de instelling opnieuw twee keer gecontroleerd. "Ondanks de beloofde verbeteringen en het toezicht van de inspectie, zijn de noodzakelijke verbeteringen nog steeds niet tot stand gekomen. De bestuurder toont geen inzicht en besef van de ernst van de situatie", zegt de inspectie.

De directie van de woonzorggroep is het niet eens met het besluit. "Het klopt allemaal niet. Er klopt veel niet van wat de inspectie zegt, maar het is mijn woord tegen dat van hen", laat de directeur weten in een reactie.

Op sociale media spreken steeds meer mannen zich uit over de recente reeks geweldsmisdrijven tegen vrouwen. Ook mannelijke influencers en BN'ers mengen zich in het gesprek. Een video van cabaretier Peter Pannekoek over dit onderwerp is sinds vrijdag anderhalf miljoen keer bekeken.

Meer aandacht voor de veiligheid van vrouwen is belangrijk, zegt presentator en influencer Défano Holwijn. Hij plaatste recent meerdere filmpjes online waarin hij mannen oproept om in hun omgeving het gesprek aan te gaan over geweld tegen vrouwen. Hij benadrukt dat niet elke man een dader is, maar dat dat nooit een excuus mag zijn om weg te kijken van het probleem. "De kreet 'niet alle mannen' is een dooddoener voor de discussie."

De influencer ontvangt overwegend positieve reacties op zijn video's, met titels als 'De man is de grootste opp (vijand) van de vrouw', maar soms zitten er negatieve tussen. "Ik zie reacties waarin jongens zeggen dat femicide een hype is, maar dat is niet waar. Het speelt al heel lang, maar misschien wordt het steeds meer belicht."

Holwijn merkte dat zijn video's vooral veel losmaken bij vrouwen. "Ik zie dat ze zeggen: dankjewel dat je je hierover uitspreekt." Hij noemt de aandacht bitterzoet. Hij vindt het mooi dat hij iets kan bijdragen, maar volgens hem zouden veel meer mannen dat moeten doen, "zodat vrouwen niet alleen het probleem over veiligheid en ongelijkheid moeten oplossen of dragen".

Vrouwenveiligheid

In korte tijd is Nederland meermaals opgeschrikt door grof geweld tegen meisjes en vrouwen. Na de gewelddadige dood van twee vrouwen in twee dagen tijd organiseerde de feministische beweging Dolle Mina eerder deze maand een landelijke protestmars tegen femicide.

Onder meer de gewelddadige dood van de 17-jarige Lisa in Amsterdam, begin vorige week, en de zedenzaak in Zeist brengen de discussie over de veiligheid van vrouwen nu opnieuw op gang.

Uit de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat bijna de helft van meisjes en vrouwen tussen de 15 en 25 jaar omloopt of omfietst om zo plekken te vermijden die zij als onveilig zien. Uit dat onderzoek bleek ook dat vrouwen vaker dan mannen vrezen slachtoffer te worden van criminaliteit.

Mannen onderdeel maken van het gesprek over geweld tegen vrouwen is een belangrijk onderdeel van de oplossing, zegt directeur Jens van Tricht van Emancipator. "Dit is een mannenprobleem en mannen moeten er iets mee." Hij zet zich met zijn organisatie al meer dan tien jaar in voor gendergelijkheid . "Je kunt geen emancipatievraagstuk oplossen zonder mannen en jongens."

"Om geweld echt te stoppen is een aanpak bij de wortels nodig", staat op de site van de organisatie. Emancipator laat mannen met elkaar in gesprek gaan over hun ideeën over mannelijkheid en hoe die kunnen leiden tot geweld tegen vrouwen. Door dat bespreekbaar te maken, hoopt Emancipator dat geweld te voorkomen.

Ideeën over mannelijkheid staan volgens Emancipator aan de basis van gendergerelateerd geweld:

Van Tricht ziet dat het voor veel mannen moeilijk is om zich uit te spreken tegen vrienden die seksistische grapjes maken of zulke plaatjes delen in bijvoorbeeld groepchats. "Maar dat is wel heel belangrijk", aldus van Tricht. "Door je niet uit te spreken geef je voeding aan het idee dat vrouwen minderwaardig zijn. Ook al deel je de grapjes zelf niet."

Reputatie van mannen

Holwijn ziet die seksistische grapjes ook op sociale media. "Dan schrijven mannen onder berichten van vrouwen: 'terug de keuken in' of 'je kunt beter gaan afwassen'." Ze doen dit volgens hem af als iets lolligs, maar zo'n opmerking straalt uit dat sommige jongens en mannen vrouwen niet als gelijkwaardig zien, zegt Holwijn.

Tegelijkertijd ziet de presentator langzaam het bewustzijn onder zijn volgers groeien. Zo stuurden sommige jongens hem een privébericht met de vraag hoe zij kunnen bijdragen. "Of ze vertellen dat ze nu beter begrijpen wat het probleem is." Holwijn hoopt dat dat bewustzijn blijft hangen. "Ik hoop dat het de norm wordt dat meer mannen zich uitspreken."

Van Tricht ziet dat mannen vaak onzeker zijn om zich uit te spreken tegen vrienden. Ze vrezen als hypocriet over te komen omdat ze eerder ook wel eens een fout grapje maakten of zijn bang vrienden te verliezen. "Waar ligt je hart en wat heeft nu prioriteit?", wil hij hen meegeven. "We moeten in deze samenleving met z'n allen aan de slag."

Holwijn is het daarmee eens. Daarbij heeft hij de toekomst van zijn dochter van zestien maanden in gedachten. "Maak je eerst drukker over de veiligheid van vrouwen. Als we allen een actieve bijdrage leveren aan die veiligheid komt het wel goed met die reputatie van mannen."

Duitsland laat alsnog ruim 2000 Afghanen toe die asiel was beloofd. Het gaat om Afghanen die hun thuisland zijn ontvlucht na de machtsovername van de Taliban. Onder de aanvragers zijn onder meer lhbti'ers, journalisten en opposanten van de extremistische machthebbers. Onder de vluchtelingen zijn ook mensen die in Afghanistan voor de Duitse regering hebben gewerkt, meldt weekblad Die Zeit.

De vorige Duitse regering, onder bondskanselier Scholz van de SPD, had de groep 'bijzonder kwetsbare' Afghanen asiel beloofd als zij aan de eisen van een opnameprogramma zouden voldoen. Sinds mei heeft Duitsland een nieuwe regering, onder leiding van CDU-bondskanselier Merz. Eén van de beloftes van zijn partij was om het aantal asielzoekers terug te dringen.

De nieuwe Duitse regering probeerde tevergeefs de toezeggingen van zijn voorganger juridisch terug te draaien.

Juridisch onhoudbaar

"Dat opnameprogramma klopte van begin af aan niet", zei CDU-parlementariër Alexander Throm destijds. Volgens hem gaat het om personen voor wie Duitsland niet verantwoordelijk is, omdat ze geen relatie hebben met het land. De regering-Merz zette zich in om de beloftes terug te draaien.

Dat besluit leidde tot verontwaardiging. Verschillende belanghebbenden startten rechtszaken tegen Duitsland. De rechters toetsten of het juridisch was toegestaan om de toezeggingen in te trekken. De Bondsrepubliek verloor deze zaken en is "wettelijk gebonden aan bindende, niet-herroepen toelatingsbeloften", oordeelde een rechter.

Daarom gaat de christendemocratische minister Dobrindt van Binnenlandse Zaken nu toch overstag. Hij doet dat niet omdat de toezeggingen gedaan zijn, maar omdat hij juridisch niet anders kan.

Correspondent Duitsland Chiem Balduk:

"Het was een gecalculeerd risico dat minister Dobrindt nam. Experts waarschuwen al maanden dat deze maatregel juridisch niet helemaal deugt, maar voor de Duitse regering is het belangrijk om aan iedere knop te draaien die er is om het aantal nieuwe asielzoekers te laten dalen.

Het besluit wordt dus niet genomen uit medemenselijkheid of om een gedane belofte na te komen, maar omdat Dobrindt hiertoe juridisch is gedwongen. Tegelijk kan hij het mislukken van deze maatregel afschuiven op de vorige regering, die de toezegging aan de Afghanen heeft gedaan. Daarom zal de politieke schade meevallen.

Toch blijkt opnieuw dat strenger asielbeleid afkondigen lastiger is dan gedacht. De rechter heeft bepaald dat het terugsturen van asielzoekers aan de grens onrechtmatig is. Daarmee gaat Duitsland vooralsnog door, zolang er nog geen streep door het hele beleid is gezet."

Afghanen die aanmerking kwamen voor het opnameprogramma moesten voor de aanvraag naar een Duitse ambassade. Omdat het land geen diplomatieke banden onderhoudt met Afghanistan, moesten aanvragers naar de ambassade in het aangrenzende Pakistan.

Na de koerswijziging van de nieuwe Duitse regering verbleven de Afghanen in Pakistan in onzekerheid. Afgelopen week werden meer dan 450 Afghanen die een Duitse asielaanvraag hadden gedaan door Pakistan gearresteerd; 210 van hen werden uitgezet naar hun thuisland. De Pakistaanse regering had al gewaarschuwd hiertoe over te willen gaan, omdat het verblijf van Afghanen in het land tijdelijk was. Duitsland heeft beloofd in Pakistan medewerkers in te zetten om assistentie te verlenen aan de statushouders.

De overgebleven bewindslieden van VVD en BBB in het kabinet vinden dat er snel weer een volledige ministersploeg moet komen, maar een nationaal kabinet zoals is voorgesteld door D66 zien ze niet zitten.

D66 vindt dat er een noodkabinet met gedegen bestuurders moet komen. Alle huidige ministers zouden moeten stoppen, behalve premier Schoof, en om hem heen zouden mensen aangesteld moeten worden als de ministers van staat Jan Peter Balkenende, Winnie Sorgdrager, Jaap de Hoop Scheffer en oud-GroenLinks-politica Kathalijne Buitenweg.

Zo'n kabinet van nationale eenheid zou de beste uitweg uit de chaos kunnen bieden, zei D66-leider Jetten in het NOS Radio 1 journaal. Na het vertrek van de PVV (in juni) en NSC (vorige week) uit de coalitie zijn alleen VVD en BBB nog over. Zij hebben in de Tweede Kamer 32 van de 150 zetels.

Niet ingewerkt

Demissionair minister Brekelmans (VVD) vindt het geen goed idee om de ingewerkte ministers van VVD en BBB te vervangen door een nationaal kabinet. Mensen die al een "jaar of tien uit de politiek weg zijn" zijn wat hem betreft ook niet per se beter ingewerkt, want die "zitten niet op actuele dossiers".

"Het klinkt heel romantisch, maar praktisch is het niet", zegt demissionair VVD-minister Van Weel van Justitie. Ook staatssecretaris Rummenie (BBB) wijst het plan af: "Omdat wij gekozen zijn". Wat hem betreft wordt er binnen VVD en BBB naar vervangers gezocht.

Maar zijn die mensen er ook? Demissionair minister Wiersma van Landbouw denkt van wel: "Als er geleverd moet worden, dan doen we dat." Maar uiteindelijk is het aan de Tweede Kamer om te beslissen, zeggen de bewindslieden voor aanvang van een begrotingsoverleg.

Verkenner aanstellen?

Hoe het verder loopt, moet morgen blijken als de Tweede Kamer erover debatteert. Mogelijk wordt dan een verkenner aangesteld die gaat onderzoeken hoe het nu verder moet.

Gisteren werd duidelijk dat er in politiek Den Haag verschillende scenario's circuleren voor een uitweg uit de crisis. Als na de verkiezingen een lange formatie volgt, zou het demissionaire kabinet het nog wel eens een jaar moeten zien vol te houden, terwijl het nu nog maar steunt op 32 zetels in de Tweede Kamer.

Minister Brekelmans vindt dat er ook met die 32 zetels gewoon kan worden bestuurd, waarbij dan in beide Kamers meerderheden moeten worden gezocht. Die zijn volgens hem best te vinden.

'Relschopperij'

Ook de fractieleider van de BBB, Van der Plas, denkt dat die meerderheden te vinden zijn. Het plan voor een nationaal kabinet doet ze af als "relschopperij" en noemt ze "onverantwoord en roekeloos". De chaos wordt volgens haar op die manier nog groter, zei ze na een overleg met VVD-leider Yesilgöz over de ontstane situatie.

Op de vraag hoe die meerderheden gevonden moeten worden zegt ze dat er altijd al contact is tussen coalitie en oppositie en dat het een "democratisch proces" is. Ze gaat ervan uit dat "iedereen die serieus aan de slag wil met Nederland" de komen de maanden ook "professioneel gedrag" gaat vertonen. "Verschillen tussen standpunten zijn er altijd."

De reactie van Van der Plas:

Linkse oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA en de SP willen alleen nadenken over steun als het kabinet alsnog een strengere toon gaat aanslaan tegen de Israëlische regering inzake Gaza. NSC-minister Veldkamp kreeg dat niet voor elkaar, omdat hij naar eigen zeggen tegendruk van zijn coalitiegenoten ervoer, waarna hij besloot op te stappen.

Om daarbij de druk op het kabinet hoog te houden, spelen sommige oppositiepartijen met plannen voor een motie van wantrouwen tegen het hele kabinet. In de huidige politieke verhoudingen zou zo'n motie een meerderheid kunnen halen. Dan zou de chaos compleet zijn.

Geen ruzie maken

Demissionair minister Van Weel hoopt in elk geval dat de ploeg snel wordt aangevuld, want met de hele justitieportefeuille, Binnenlandse Zaken en een deel van de asielportefeuille heeft hij nu wel erg veel op zijn bord.

Het betekent volgens hem prioriteiten stellen, "maar het is geen manier van werken die we lang willen voortzetten".

Bij het vertrek van de PVV uit het kabinet voor de zomer leverde het herverdelen van de asielportefeuille van minister Faber nog onderlinge discussie en ruzie op. Dat is volgens Van Weel nu helemaal niet aan de orde. "We gaan echt geen ruzie maken. Het lijkt me hoog tijd om dat niet meer te doen."

In de bodem en het water in Borculo zijn geen zorgwekkende hoeveelheden gevaarlijke stoffen gevonden na de explosie bij de fabriek van FrieslandCampina vorige maand. Bij een van de meetpunten is een lichte verontreiniging aangetroffen. Dat melden het Waterschap Rijn en IJssel en de gemeente Berkelland.

Op 4 juli vond een chemische reactie plaats tussen twee gevaarlijke stoffen (salpeterzuur en zoutzuur) in een vrachtwagen op het fabrieksterrein. De vrachtwagen explodeerde en er kwam een gifwolk vrij. Een deel van het mengsel van zuren lekte in de rivier de Berkel.

Wat er precies misging tijdens het lossen van de vloeistoffen is niet duidelijk. Van opzet was in ieder geval geen sprake, concludeerde de burgemeester een dag na het incident.

Metingen

De afgelopen tijd zijn verschillende water- en waterbodemmonsters uit de rivier genomen en de Berkel is weer veilig voor watersporters, concludeert de gemeente. Toch mogen mensen nog niet op- of afstappen vanaf de oevers bij FrieslandCampina, omdat daar nog werkzaamheden plaatsvinden.

Op een plek vlak bij het fabrieksterrein is verontreiniging van metalen gevonden, zoals koper, nikkel en zink. Volgens het waterschap is dat niet zorgwekkend en is er geen reden om de grond op korte termijn te saneren.

Het terrein is sinds de explosie volledig afgesloten. Het bedrijf zou graag weer willen opstarten, maar de gemeente is het daar niet mee eens, schrijft Omroep Gelderland.

Verontwaardiging

In een brief aan de zuivelcoöperatie schrijft het gemeentebestuur: "Met teleurstelling maar ook verontwaardiging heeft het college van burgemeester en wethouders via de zijlijn vernomen dat FrieslandCampina voornemens is om de fabriek op zeer korte termijn weer (deels) operationeel te maken en de productie te herstarten. Dit lijkt vooral ingegeven te zijn door bedrijfseconomische motieven en hiermee wordt wat ons betreft volledig voorbijgegaan aan de maatschappelijke onrust en het gevoel van onveiligheid bij onze inwoners."

De gemeente wil op korte termijn een bewonersbijeenkomst organiseren waarin wordt gepraat over het incident. "Een mogelijke herstart van de fabriek nog voordat onze inwoners zijn geïnformeerd, is een ingrijpende stap met directe gevolgen voor de inwoners, de omgeving en het vertrouwen over de afhandeling van het incident", aldus de gemeente.

In Mexico zijn een gemeente en tientallen sponsoren een 15-jarige tiener te hulp geschoten van wie de traditionele quinceañera was uitgelopen op een teleurstelling. Ze boden hun hulp aan om van het 15e verjaardagsfeest van Isela Santiago Morales toch nog een groot succes te maken.

Families in Mexico sparen jarenlang voor de traditionele viering. Op de quinceañera, dat symbool staat voor de overgang van kind naar volwassen vrouw, worden doorgaans honderden mensen uitgenodigd en wordt de 15e verjaardag van het kind uitbundig gevierd. Maar op de quinceañera van Isela in de Mexicaanse stad San Luís Potosí bleef het stil.

Haar vader plaatste daarop een bericht op Facebook en stelde daarin dat er nog genoeg eten over was voor zo'n 40 personen om op te halen. Het bericht ging als een lopend vuurtje en vanuit alle hoeken werd aangeboden om er toch nog een groots feest van te maken.

Roze prinsessenjurk

De gemeente van San Luís Potosí stelde een locatie beschikbaar en een dj bood aan om de muziek te verzorgen. De 15-jarige Isela kreeg daarna het feestje van haar dromen, gekleed in een roze prinsessenjurk met een tiara werd de tiener op handen gedragen. Honderden gasten verzamelden zich voor het podium om het tot "quinceañera van het volk" omgedoopte feest bij te wonen.

Het gezin van Isela heeft het volgens Mexicaanse media niet breed, ze woont met haar ouders en zus in een houten huis met een aluminium plaat als dak. Haar ouders verdienen de kost door afval op te halen.

Tijdens het feest kreeg Isela ook een stuk land van negentig vierkante meter cadeau. De gemeente beloofde te helpen met het bouwen van een huis op dat stuk land en ook kreeg Isela een beurs om te kunnen studeren

Bekijk hieronder beelden van het uitbundige feest voor de Mexicaanse tiener:

In een interview met de Mexicaanse zender Nmas zei de 15-jarige dat ze behoorlijk nerveus was, "maar ook erg blij". Ze stelde dat ze behoorlijk veel cadeaus had gekregen en wilde iedereen daarvoor bedanken.

Vanwege de grote belangstelling ontvangt Isela ook nu nog cadeaus, maar die wil ze graag delen. Ze heeft laten weten dat ze het liefst speelgoed krijgt, zodat ze dat later naar kinderen in omliggende dorpen kan brengen.

Het aanpakken van de klimaatverandering en het invoeren van een basisinkomen voor iedereen zijn twee opvallende speerpunten van Volt bij de komende verkiezingen. Dat blijkt uit het conceptverkiezingsprogramma dat zojuist is verschenen. In het programma "Doe iets nieuws" zegt de partij het tijd te vinden voor "kneiterprogressieve" en "onorthodoxe ideeën".

Volgens Volt liegen de nieuwsberichten over overstromingen, bosbranden, droogte en extreme hitte er niet om. "Wat ooit ver weg leek, is nu de dagelijkse realiteit", zegt de partij. "De hitte brak deze zomer alle records". Het steekt de partij dat het lijkt of niemand er meer van opkijkt en dat we "normaal zijn gaan vinden wat niet normaal is".

Tata-stad

De partij wil daarom maatregelen nemen om in 2040 klimaatneutraal te worden. Fossiele brandstoffen moeten verdwijnen en hernieuwbare energie en kernenergie moeten de toekomst worden, bij voorkeur in een Europese energie-unie, waarbij gezamenlijk Europese waterstof wordt ingekocht en er wordt geïnvesteerd in kernenergie. Staalproducent Tata Steel moet weg, met het oog op het woningtekort kan er "beter een tata-stad komen", aldus Volt.

Verder wil de partij dat er Europese initiatieven komen om meer bomen te planten en mensen moeten gestimuleerd worden veel duurzamer te gaan consumeren. Dat zou deels betaald moeten worden door grootvervuilers aan te pakken.

Europees leger

Net als bij eerdere verkiezingen pleit de partij ervoor om veel dingen in Europees verband te te regelen, niet alleen via een gezamenlijk klimaatbeleid, maar ook door gezamenlijk in de Europese economie te investeren. "Geen Sillicon Valley, maar een Sillicon Europa", zegt de partij. Er zou een Europees durfkapitaalfonds moeten komen om meer te investeren in nieuwe duurzame initiatieven.

Ook pleit de partij opnieuw voor een Europees leger. Dat zou er voor 2030 moeten zijn en zeker 250.000 militairen moeten tellen.

De partij heeft ook veel oog voor de positie van jongeren. Er zou meer geld beschikbaar moeten komen voor onderwijs en meer aandacht en geld moeten gaan naar de mentale gezondheid van jongeren.

Hoe Volt alle plannen precies wil betalen heeft de partij nog niet in het programma meegenomen. De cijfers hangen af van de doorrekening van het Centraal Planbureau die nog volgt. De financiële paragraaf wordt daarom later aan het programma toegevoegd.

Dassen weer lijsttrekker

Laurens Dassen is zoals vorige week al bekend werd opnieuw de lijsttrekker. Sinds 2021 is hij de fractievoorzitter van de partij in de Tweede Kamer.

Volt heeft nu twee zetels in de Kamer. Ook huidig Kamerlid Marieke Koekkoek staat opnieuw op de lijst voor Volt, op nummer twee.

Op 30 augustus heeft Volt zijn congres en worden het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst definitief vastgesteld.

Meer punten uit het Volt verkiezingsprogramma:

"Hé Danny, we hebben je per ongeluk uitgenodigd voor de zomerborrel. Dit is volgens de regels niet toegestaan. Vat het niet persoonlijk op, want jouw persoonlijkheid en gezelschap hadden we er graag bij gehad :)"

Bij het bedrijf waar Danny de Rooij al meerdere opdrachten als freelance dataconsultant uitvoerde, is hij plots niet meer welkom bij de zomerborrel. "Wat is dit nou?" dacht hij.

Zo'n borrel, maar ook het teamuitje, een kerstpakket, een werkmail of bedrijfskleding zijn allemaal zaken waardoor iemand onderdeel kan zijn van een bedrijf of organisatie. Het zijn ook werkomstandigheden waar de Belastingdienst naar kijkt bij de handhaving van de wet op schijnzelfstandigen, oftewel zzp'ers die zich gedragen als werknemers en dus eigenlijk in loondienst moeten.

Alle werkomstandigheden relevant

Om schijnzelfstandigheid zo veel mogelijk uit te sluiten, vragen opdrachtgevers zich in toenemende mate af of bovengenoemde zaken nog wel kunnen. Ook juristen merken dat deze vraagstukken de laatste maanden flink leven. "We zien in de praktijk dat veel bedrijven het nog niet op de rit hebben", vertelt advocaat Joost van Ladesteijn. "Echt alle werkomstandigheden zijn namelijk relevant voor de beoordeling."

Deze omstandigheden vallen onder het zogeheten 'inbeddingscriterium'. Dat is een van de negen criteria die zijn voortgekomen uit het Deliveroo-arrest, een zaak die belangrijke jurisprudentie opleverde over waar zzp'ers aan moeten voldoen om geen schijnzelfstandige te zijn.

Veel onduidelijkheid

Sinds januari handhaaft de Belastingdienst actiever op schijnzelfstandigheid, maar velen vinden de regels daarover onduidelijk. De NOS sprak met juristen over wat nou wel en wat niet mag op het gebied van 'inbedding'. Op zichzelf is het gaan naar een borrel of het hebben van een bedrijfsmail niet genoeg om een freelancer als schijnzelfstandige te bestempelen. Dit is namelijk maar een relatief klein onderdeel van de negen criteria, leggen de juristen uit.

Het sleutelwoord bij de beoordeling van de arbeidsrelatie is gezag: er mag geen sprake zijn van een gezagsverhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. "Een opdrachtgever mag een bepaald doel of resultaat van je verlangen, maar geen controle uitoefenen over hoe je daar komt", legt arbeidsjurist Bastiaan van Rossum uit.

De Belastingdienst onderschrijft dat het bij de beoordeling om het totaalplaatje gaat. "Alle omstandigheden zijn van belang. De 'inbedding' is dus niet doorslaggevend. De totale afweging bepaalt pas of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of niet."

Stel dat je als opdrachtgever zzp'ers hebt die niet aan alle criteria voldoen, dan zou het gaan naar een borrel of het hebben van een bedrijfsmail wel net de druppel kunnen zijn die de emmer doet overlopen, aldus de juristen. "Als je alles waterdicht wil houden, moet je deze dingen vermijden", zegt Van Rossum. Maar door hier te rigide mee om te gaan, kan je zzp'ers ook afschrikken, vervolgt hij. "Ik vind wel dat opdrachtgevers een beetje doorslaan door te zeggen dat een zzp'er niet naar een borrel mag komen. Dat kan prima, zolang deelname vrijwillig is. Het gaat om het totaalplaatje."

Verschil met werknemer

Het is een beetje laaghangend fruit, zegt ook arbeidsrechtadvocaat Hendarin Mouselli. "Dit zijn gemakkelijke punten om aan te tonen dat er een verschil is, maar je moet niet denken dat je er als opdrachtgever bent door iemand niet op een borrel uit te nodigen. Het kan zeker bijdragen aan de arbeidsbeoordeling, maar je moet je er niet op blind staren."

Van Rossum heeft wel enkele ideeën over hoe je binnen het inbeddingscriterium duidelijk kan maken dat een zzp'er geen werknemer is. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door in de handtekening van de bedrijfsmail te zetten dat diegene freelancer is, de zzp'er het eigen logo op zijn kleding te laten dragen of die zelf te laten betalen bij een borrel of uitje.

Freelancer De Rooij nam het zijn opdrachtgever niet kwalijk dat hij niet meer welkom was op de borrel. "Ik denk dat het een overdreven reactie is, maar zij hebben gewoon te dealen met bepaalde regelgeving. Ik vond het wel jammer, want je werkt toch veel met elkaar samen, dus op sociaal vlak is het fijn om daarbij te kunnen zijn." Hij kon er ook wel om lachen: "Levensgevaarlijk om met mij een bitterbal te eten."

In een dorp in het zuidoosten van Australië zijn twee politieagenten gedood, een ander raakte gewond. De agenten zouden in een hinderlaag onder vuur zijn genomen. De politie is een klopjacht begonnen op de schutter, die "zwaarbewapend" is volgens de politie.

De gewonde agent zou in stabiele toestand verkeren. De gedode politiemensen zijn een 59-jarige rechercheur en een 35-jarige hoofdagent.

Er waren in totaal tien agenten naar de woning van de man gekomen voor een huiszoeking in de plaats Porepunkah, op ongeveer 300 kilometer ten noordoosten van Melbourne, meldt de politie. De verdachte, die "zwaar bewapend" en "gevaarlijk" is, was al bekend bij de politie vóór het incident van vandaag.

Volgens lokale media had de huiszoeking te maken met beschuldigingen van seksueel misbruik in het verleden.

De verdachte is te voet gevlucht, meldt de politie. Die heeft de lokale bevolking opgeroepen binnen te blijven, terwijl een groot gebied tijdens de klopjacht blijft afgezet.

De vrouw en twee kinderen van de verdachte zijn nog niet gevonden, maar volgens de politie is er op dit moment geen bewijs dat ze met hem mee zijn gevlucht.

Volgens verschillende Australische media is de schutter een zogenoemde soeverein, iemand die gelooft dat de overheid geen wettelijke macht over hem heeft. De politie benadrukt op X dat het nog altijd om "een actief incident" gaat. "We vragen mensen het gebied te mijden."

'Blijf veilig'

Het vliegveld in de buurt van Porepunkah is gesloten, zodat hulpdiensten en de politie er gebruik van kunnen maken. Kinderen van de lokale basisschool mogen naar huis, vertelde de directrice aan een lokale radiozender. De school is vlak na de schietpartij gesloten met het oog op de veiligheid van de kinderen.

Burgemeester Sarah Nicholas van Alpine Shire, de gemeente waaronder Porepunkah valt, heeft het in een verklaring over een "verontrustende" en "emotionele" middag voor de lokale bevolking. "Vandaag is een dag van diep verdriet en schok voor onze gemeenschap. We rouwen samen."

Nicholas bedankte de leerkrachten voor het rustig houden van de kinderen op de school en de lokale bevolking voor het opvolgen van de instructies van de politie. "Blijf alsjeblieft veilig," zei ze tot slot.

Strenge wapenwet

In Australië komt wapengeweld relatief weinig voor. Het land kent een van de strengste wapenwetten ter wereld die zijn ingevoerd na een bloedbad in 1996. Toen schoot een schutter in Port Arthur, Tasmanië, 35 mensen dood.

Bij GroenLinks-PvdA is er weinig veranderd in de kandidatenlijst ten opzicht van de vorige verkiezingen. De top-vijf van de lijst bestaat uit dezelfde personen als twee jaar geleden. Achter lijsttrekker Frans Timmermans zijn dat de Kamerleden Esmah Lahlah, Jesse Klaver, Kati Piri en Lisa Westerveld.

De eerste nieuwe naam staat op zes: Marjolein Moorman. Zij is op dit moment nog onderwijswethouder in Amsterdam. Zij geldt binnen de fusiepartij al een tijdje als een rijzende ster. Op nummer tien staat Sjoukje van Oosterhout, die nu nog bij Milieudefensie werkt aan de klimaat-rechtszaak tegen Shell.

De bovenste helft van de lijst wordt vooral gevormd door zittende Kamerleden. Opvallend zijn de lage plekken voor de Kamerleden Raoul White (van 21 naar 30), Barbara Kathmann (van 18 naar 32) en Glimina Chakor (van 23 naar 35).

Leden kunnen nog wijzigen

De nu gepresenteerde lijst is een conceptlijst, de leden kunnen in een referendum de volgorde nog wijzigen. Alleen de lijsttrekker, Timmermans, is al aangewezen door de leden.

GroenLinks-PvdA heeft op dit moment 25 zetels in de Tweede Kamer. In de laatste Peilingwijzer (die is gebaseerd op de peilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag) staat de partij op lichte winst, met 25 tot 29 zetels.

Goedemorgen! In Genève praten delegaties van drie Europese landen met een afvaardiging uit Iran over het Iraanse atoomprogramma. En op de US Open speelt de enige Nederlandse tennisster in het hoofdtoernooi van de US Open, Suzan Lamens, haar wedstrijd in de eerste ronde.

Eerst het weer: vanochtend is het zonnig, vanmiddag is er meer bewolking en valt plaatselijk een bui. De maximumtemperatuur varieert van 24 graden in het Waddengebied tot zo'n 28 graden in Brabant en Limburg.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Trump heeft bestuurder Lisa Cook van het stelsel van centrale banken ontslagen. Volgens hem is die stap geoorloofd omdat zij documenten zou hebben vervalst om een gunstige hypotheek te krijgen. Cook spreekt de beschuldigingen tegen.

Cook is de eerste zwarte vrouw in het bestuur van de Federal Reserve. Vorige week dreigde Trump al met haar ontslag als ze niet uit eigen beweging zou opstappen. Daarop zei ze dat ze zich niet liet wegpesten. Het ministerie van Justitie is een onderzoek begonnen naar de beschuldigingen tegen Cook.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In de Tweede Wereldoorlog roofde een hoge nazi-ambtenaar een schilderij van de Joodse kunsthandelaar Goudstikker uit Amsterdam. Na de oorlog vluchtte hij ermee naar Argentinië. AD-journalist Cyril Rosman ontdekte het schilderij nu na een tip bij een familielid, in een huizenadvertentie.

Fijne dinsdag!

Je Facebook- of Instagram-account wordt geblokkeerd, zonder uitleg waarom. Of je wil de klantenservice van een webwinkel bellen, maar kunt alleen maar chatten met een robot. Het zijn in de communicatie met online bedrijven niet alleen veel voorkomende irritaties, maar het mag ook niet van de wet.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) liet onderzoek doen naar de problemen die mensen ervaren met online diensten. De organisatie houdt toezicht op een nieuwe Europese wet die regelt dat deze diensten betrouwbaar zijn: de Digital Services Act, in het Nederlands vertaald als digitaledienstenwet.

Het vaakst geven mensen aan dat het niet lukt om in contact te komen met een bedrijf. Bijvoorbeeld omdat mensen alleen 'in gesprek' kunnen met een chatrobot of een computerstem als telefonist. Volgens de wet moeten bedrijven altijd de optie aanbieden om met een mens in contact te komen.

Account geblokkeerd, reclame niet duidelijk

Mensen geven in het onderzoek ook aan dat hun account zonder duidelijke reden wordt geblokkeerd. Of dat van reclame in de Google-zoekmachine of tussen de berichten op Facebook, Instagram en LinkedIn niet duidelijk is dat het om een advertentie gaat. Een woordvoerder van de ACM bevestigt dat: "We zien in de praktijk dat dit niet altijd het geval is."

De Europese wet geldt voor allerlei grote en kleine internetbedrijven. Dan gaat het niet alleen om sociale media zoals Facebook, Instagram, TikTok en Snapchat. Maar bijvoorbeeld ook om diensten om je bestanden online op te slaan als Google Drive, Microsoft OneDrive en Apple iCloud.

Oproep

Heb jij contact gezocht met een bedrijf, maar kon dat alleen via een chatrobot of een telefoonrobot? Of werd je account bij een online dienst zonder uitleg geblokkeerd? En wil je daarover vertellen? Stuur een bericht naar oproep@nos.nl om je ervaring te delen.

De grootste online diensten staan onder Europees toezicht uit Brussel. Het gaat onder meer om die van grote Amerikaanse techbedrijven als Apple, Google en Microsoft en de Chinese webshops AliExpress, Shein en Temu.

De Autoriteit Consument & Markt houdt toezicht op andere bedrijven, zoals Marktplaats, Thuisbezorgd en webwinkel Bol. De regels gelden soms ook voor kleinere online winkels, bijvoorbeeld als mensen een recensie kunnen achterlaten.

Toezichthouder verzamelt meldingen

De ACM zegt dat mensen die een probleem ervaren met de communicatie van een online dienst, eerst moeten proberen om het samen met het bedrijf op lossen. "Dat is heel belangrijk", zegt Edwin van Houten, directeur consumenten bij de toezichthouder. "Zij zijn zelf verantwoordelijk voor een zorgvuldige klachtenafhandeling."

"Als dat niet lukt, of niet naar tevredenheid, meld het dan ook bij de Autoriteit Consument & Markt. Op basis van alle signalen die wij binnenkrijgen, kunnen wij bepalen wat de platforms zijn waar wij mee aan de slag moeten."

De ACM ontving vorig jaar ruim 250 klachten die gingen over de Digital Services Act. Een deel daarvan stuurde de organisatie door naar toezichthouders in het buitenland. Dat gebeurde wanneer het (Europese) hoofdkantoor van de betreffende online dienst niet in Nederland zit.

Honderd klachten gingen over online diensten in Nederland waar de ACM wél toezicht op houdt. Hoewel de klachten vorig jaar binnenkwamen, kan de toezichthouder pas sinds afgelopen februari handhaven. Voor die tijd was de ACM nog niet officieel benoemd als toezichthouder.

De ACM wil niet zeggen of er op dit moment onderzoeken lopen over mogelijke overtredingen van de wet.

Australië wil dat de Iraanse ambassadeur en drie andere Iraanse diplomaten binnen een week het land verlaten. Zij zijn door de Australische regering tot persona non grata verklaard, omdat Iran volgens de Australische geheime dienst achter zeker twee antisemitische aanvallen zat.

"Dit waren uitzonderlijk gevaarlijke daden van agressie, georkestreerd door een ander land op Australisch grondgebied", zei premier Albanese in een toelichting op het besluit.

Australië heeft de werkzaamheden van de eigen ambassade in Iran opgeschort. en de medewerkers hebben Iran verlaten. De regering waarschuwt Australiërs in Iran om het land te verlaten als dat veilig kan en om niet naar Iran te reizen.

Twee aanvallen

De antisemitische aanvallen die Albanese bedoelt zijn die op een synagoge in Melbourne in december vorig jaar en op een kosher cateringbedrijf in Sydney twee maanden eerder.

Albanese zei dat de Australische inlichtingendienst ASIO genoeg betrouwbare informatie heeft verzameld om tot de conclusie te komen dat Iran erachter zat. Welke informatie dat is, zei hij niet.

Het is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat Australië een ambassadeur het land uitzet.

Revolutionaire Garde

De Australische regering besloot ook om de Iraanse Revolutionaire Garde op de lijst van terroristische organisaties te zetten. Deze elite-eenheid werd opgericht in 1979 om de islamitische revolutie in Iran te beschermen.

Volgens westerse landen zet de garde in het buitenland lokale aanhangers en criminelen in om aanslagen op dissidenten en Israëliërs te plegen. Iran ontkent dat.

In 2019 maakte de Nederlandse regering bekend dat Iran vrijwel zeker achter twee liquidaties in Nederland zat: die op Mohammad Samadi in 2015 in Almere en op Ahmad Nissi in 2017 in Den Haag. Ook dat waren tegenstanders van het Iraanse regime.

Ruzie met Israël

De uitzetting van de Iraanse diplomaten komt een week nadat de relatie tussen Australië en Israël een dieptepunt heeft bereikt. De Israëlische premier Netanyahu noemde Albanese "een zwakke leider die Israël verraadt". Netanyahu reageerde op het besluit van Australië van twee weken geleden om de Palestijnse staat te erkennen.

De Israëlische ambassade in Australië noemt het plaatsen van de Revolutionaire Garde op de terreurlijst "een krachtige en belangrijke zet". "Het Iraanse regime bedreigt niet alleen de Joden in Israël, het brengt de gehele vrije wereld in gevaar."

Correspondent Australië Meike Wijers:

"Het is een uitzonderlijke stap van de regering van premier Albanese. Al maanden geleden waren er geruchten dat er mogelijk buitenlandse krachten aan het werk waren in Australië om chaos en verdeeldheid te veroorzaken, maar dat deze aanvallen werden aangestuurd door een buitenlandse regeringsmacht komt als een grote schok. Bovendien is niet uitgesloten dat Iran ook betrokken is bij nog meer antisemitische incidenten. Daar doet de Australische veiligheidsdienst nog onderzoek naar.

Joodse Australiërs hebben geschokt gereageerd. Ze zeggen al maanden dat ze zich onveilig voelen in eigen land en zijn opgelucht dat de regering nu deze verregaande maatregel neemt. Antisemitisme in Australië is toegenomen sinds het uitbreken van de oorlog in Gaza. De Joodse gemeenschap roept de regering op om nog meer te doen om dat te bestrijden en Joodse Australiërs te beschermen."

Door de orkaan Kajiki zijn in Vietnam zeker drie mensen om het leven gekomen en tien mensen gewond geraakt, melden staatsmedia in het Zuidoost-Aziatische land. Door de vele regen zijn onder meer in de hoofdstad Hanoi straten onder water komen te staan.

Volgens de autoriteiten heeft de orkaan, die inmiddels is afgezwakt, bijna 7000 huizen beschadigd en zo'n 18.000 bomen omvergeblazen. Ook zijn honderden elektriciteitspalen omgewaaid, waardoor in verschillende provincies in het noorden en midden van het land plaatselijk de stroom is uitgevallen. Twee vliegvelden blijven ook vandaag gesloten.

Volgens Vietnamese media zijn 44.000 mensen geëvacueerd naar veiliger gebied. Meer dan 16.500 militairen en 107.000 paramilitairen hielpen bij de operatie.

Het nationale weerbureau van Vietnam verwacht dat er nog veel meer regen zal vallen, waardoor plotselinge overstromingen en aardverschuivingen kunnen voorkomen. Kajiki trekt nu over Laos, waar ook veel neerslag wordt verwacht. Omdat de rivieren die door Vietnam stromen in het buurland ontstaan, waarschuwt het weerbureau voor meer hoogwater.

Wetenschappers hebben gewaarschuwd dat klimaatverandering ertoe zal leiden dat orkanen in Zuidoost-Azië dichter bij land komen en dat ze sneller aan kracht winnen en langer aanhouden.

De Amerikaanse president Trump heeft bestuurder Lisa Cook van het stelsel van centrale banken ontslagen. Volgens hem is die stap geoorloofd omdat zij documenten zou hebben vervalst om een gunstige hypotheek te krijgen. Cook spreekt de beschuldigingen tegen.

Cook is de eerste zwarte vrouw in het bestuur van de Federal Reserve. Vorige week dreigde Trump al met haar ontslag, als ze niet uit eigen beweging zou opstappen. Daarop zei ze dat ze zich niet liet wegpesten. Het ministerie van Justitie is een onderzoek begonnen naar de beschuldigingen tegen Cook.

Volgens de president staat hij in zijn recht bij het ontslaan van Fed-bestuurders, maar dat kan volgens de wet alleen als er een gegronde reden voor is. Daarbij kan het bijvoorbeeld gaan om een veroordeling voor een misdrijf, schrijft The New York Times.

Rechtszaak

Cook is nog nergens voor aangeklaagd, laat staan veroordeeld. Het ontslag zal dan ook naar alle waarschijnlijkheid leiden tot een rechtszaak, schrijft persbureau AP. Cook zou gedurende de zaak op haar plek kunnen blijven zitten. Haar termijn loopt tot 2038.

Trump verkeert al maanden op voet van oorlog met de Fed, met name met voorzitter Jerome Powell. De president eist dat hij de rente flink verlaagt, maar daarvan wilde Powell lange tijd niets weten.

Vrijdag liet hij doorschemeren inmiddels open te staan voor een kleine renteverlaging. Amerikaanse media zien in het ontslag van Cook een poging van Trump om de macht te grijpen bij een financieel instituut waarvan de onafhankelijkheid wereldwijd als cruciaal wordt gezien.