NOS Nieuws - Algemeen

Het Openbaar Ministerie eist drie jaar cel tegen een Italiaanse man voor een verkrachting op Koningsdag in Amsterdam. De 28-jarige Sirio S. wordt ervan verdacht dat hij een vrouw uit Ierland heeft verkracht. Volgens het OM had hij kunnen weten dat de 35-jarige vrouw niet wilde.

De zaak kreeg bekendheid door een filmpje dat rondging op sociale media. Daarop was te zien dat een man op een vrouw lag tussen geparkeerde auto's op de Keizersgracht. Op een tweede video was te zien dat een groep vrouwen probeerde om de man van de vrouw af te halen.

"De verdachte is enkel en alleen bezig geweest met zichzelf en met zijn eigen genot en totaal niet met het slachtoffer", zei de officier van justitie. "Hij heeft misbruik gemaakt van de willoosheid van het slachtoffer."

In de rechtbank zei de verdachte dat hij zich er weinig van kan herinneren. Ook zei hij dat hij zich schaamt en de schuld op zich neemt.

De Ierse vrouw deed halverwege mei aangifte. Ze is niet bij de zaak aanwezig. Haar advocaat las een slachtofferverklaring voor, waarin de vrouw opnieuw liet weten dat ze zich niets meer kan herinneren.

Frustraties en vraagtekens

"Aan de ene kant voelt dat voor haar als een zegen", zei de officier in de rechtbank. "Aan de andere kant zorgt het voor slapeloze nachten. Frustraties en vraagtekens die er bij haar zijn over hoe het is gegaan vanaf het moment dat zij niets meer weet. Dat ze wakker werd in het ziekenhuis, alleen op straat terechtkwam en zelf haar weg naar de politie moest vinden. En dan de wetenschap dat er iemand seksuele handelingen met haar heeft uitgevoerd. Midden op straat, waar heel veel mensen getuige van zijn geweest."

Dat de verdachte zelf onder invloed was, maakt volgens het OM niets uit. "Hij had de verantwoordelijkheid om alert te blijven op wat de ander wilde. Jezelf in een toestand brengen waarin dat beoordelingsvermogen slechter wordt, is je eigen schuld."

Lopend vuurtje

De officier benadrukte ook de impact van het filmpje dat rondging op internet. "Het gaat dan als een lopend vuurtje over internet. Beeldmateriaal waarvan je nooit weet wanneer het weer kan opduiken. Beeldmateriaal dat ook voor veel bewijsmateriaal zorgt, maar ik had eigenlijk gewild dat het er niet was geweest."

Hij noemde de beelden "een olievlek voortkomend uit sensatiezucht zonder verder doel" en riep op tot terughoudendheid op zo'n moment. "Denk na voordat je die rode knop op je camera indrukt en denk nog beter na voordat je iets op je tijdlijn zet of elders deelt. Doe dan maar niets, of ga helpen. Sommigen deden dat. Ze belden 112 of grepen in."

De Nobelprijs voor de Literatuur gaat naar de Hongaarse auteur László Krasznahorkai (71). Dat heeft het Nobelcomité in de Zweedse hoofdstad Stockholm bekendgemaakt.

Het comité prijst Krasznahorkai "voor zijn meeslepende en visionaire oeuvre dat, te midden van apocalyptische terreur, de kracht van kunst opnieuw bevestigt."

Krasznahorkai werd in 1954 geboren in het kleine stadje Gyula in het zuidoosten van Hongarije, vlak bij de Roemeense grens. Dit gebied vormde het decor van zijn eerste roman Satanstango in 1985. Het comité noemt dat een literaire sensatie in Hongarije.

"De roman beschrijft op zeer suggestieve wijze een groep straatarme bewoners van een verlaten collectieve boerderij op het Hongaarse platteland vlak voor de val van het communisme. Iedereen in de roman wacht op een wonder, een hoop die vanaf het begin wordt doorprikt door het Kafka-motto in de inleiding van het boek: 'In dat geval zal ik het missen door erop te wachten.'"

China en Japan

Krasznahorkai wordt omschreven als "een groot schrijver in de Midden-Europese traditie die zich uitstrekt van Kafka tot Thomas Bernhard, en wordt gekenmerkt door absurdisme en groteske overdaad", zegt het comité. "Maar hij kijkt ook naar het Oosten en hanteert een meer contemplatieve, fijn afgestemde toon", zegt het comité. "Het resultaat is een reeks werken die zijn geïnspireerd door de diepe indrukken die zijn reizen naar China en Japan op hem hebben gemaakt."

Krasznahorkai schreef onder meer In het noorden bij een berg, in het zuiden bij een meer, in het westen via paden, in het oosten bij een beek in 2003, een roman die gaat over de zoektocht naar een geheime tuin ten zuidoosten van Kyoto. Het comité noemt het "een mysterieus verhaal met krachtige lyrische passages".

Daarna volgde onder meer in 2008 een verzameling van zeventien verhalen die zich richten op kunstenaars uit verschillende tijden en plekken. "Samen met zijn vijf epische romans vormt het Krasznahorkais belangrijkste werk", vindt het comité. "Bijzonder onvergetelijk is de openingsscène, waarin een sneeuwwitte reiger roerloos in het midden van de rivier Kamo in Kyoto staat te wachten op zijn prooi. Onzichtbaar voor de massa's voorbijgangers wordt de vogel een ongrijpbaar beeld van de bijzondere situatie van de kunstenaar."

Het comité heeft de auteur op de hoogte gebracht via de telefoon. Hij is op dit moment in Frankfurt.

Morgen Nobelprijs voor de Vrede

Het comité kent de prijs ieder jaar toe aan de auteur die, volgens de regels van initiatiefnemer Alfred Nobel, "het opmerkelijkste werk met een idealistische trend heeft geschreven". Krasznahorkai is de tweede Hongaarse laureaat, na Imre Kertész in 2002.

Vorig jaar ging de Nobelprijs voor de Literatuur naar de Zuid-Koreaanse auteur Han Kang. Zij brak internationaal door met De vegetariër.

Eerder deze week werden de winnaars van de Nobelprijzen voor Geneeskunde, Natuurkunde en Scheikunde bekendgemaakt. Morgen volgt de aankondiging van de Nobelprijs voor de Vrede. Volgende week wordt de Nobelprijs voor Economie toegekend.

De prijzen worden uitgereikt op 10 december, de sterfdag van naamgever Alfred Nobel. Elke winnaar krijgt omgerekend ongeveer een miljoen euro. Als er meerdere winnaars zijn, wordt het geld verdeeld. Daarnaast krijgen de winnaars ook een medaille en een diploma.

Opluchting en blijdschap overheersen in Gaza en Israël nu er een eerste akkoord ligt: de laatste gijzelaars worden vrijgelaten en het Israëlische leger zal beginnen zich terug te trekken. Maar er is ook spanning, want zal het allemaal goed gaan? Midden-Oostenexperts zijn optimistisch.

"Mijn telefoon staat roodgloeiend", zegt hoogleraar Joodse Studies Bart Wallet. "Over het algemeen heerst de opluchting en het idee dat nu aan die twee jaar ellende een einde komt, dat dit een keerpunt kan zijn."

Dat er na ruim twee dagen onderhandelen al witte rook zou zijn, was van tevoren niet verwacht. Maar Wallet kijkt er ook niet van op. "Het was deze week wel duidelijk dat zowel Amerika als Turkije, Qatar en Egypte er vol bovenop zaten en de strijdende partijen niet heel veel ruimte meer gaven om daar nog onderuit te komen."

Ze moeten die druk er nu wel op houden, benadrukt hij.

Ook volgens Peter Malcontent, docent internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht, is die druk heel belangrijk. Niet alleen vanuit het Witte Huis, maar ook vanuit Turkije, Egypte en Qatar. "Daar is Hamas gevoelig voor", zegt Malcontent. "Die landen hebben ervoor gezorgd dat de overtuiging er is dat president Trump er echt voor zal zorgen dat Israël niet de strijd zal hervatten. Dat moet Hamas over de streep hebben getrokken."

Overigens had Hamas niet zo gek veel keuze meer, zegt hij. "Hier zouden ze waarschijnlijk een jaar geleden nooit mee hebben ingestemd. Nu zitten ze in een fase waarin ze hun knopen tellen en proberen uit te vinden hoe ze hieruit kunnen komen op een zo net mogelijke manier. Ieder akkoord dat een koninklijke terugtocht biedt aan Hamas is welkom. Dit plan gaat verder dan eerdere plannen, omdat het ook een soort van toekomstbeeld biedt. Hamas kan zeggen: kijk, we hebben niet twee jaar voor niets gevochten als we straks onze wapens inleveren."

De enorme druk van buitenaf en het uitgebreide Gaza-voorstel van de VS - het twintigpuntenplan - maakt het daarnaast anders dan bij het eerdere akkoord dat met veel moeite tot stand kwam in Qatar, in januari. Ook toen werden er gijzelaars vrijgelaten, maar kort daarna liep het weer mis, voerde Israël de aanvallen op, hield het hulpkonvooien tegen en bereikte de situatie in Gaza een nieuw dieptepunt.

Malcontent: "Nu zie je dat de Amerikanen de druk hebben opgevoerd, en met de eenheid die de Arabische landen uitstralen zie je dat er niet alleen voor Hamas maar ook voor Israël minder keus was. Met als gevolg dat het ineens allemaal vrij snel kon en dat het akkoord voor beide partijen voldoende garanties biedt."

Volgende stap

Hij heeft er vertrouwen in dat nu beide partijen A hebben gezegd, de kans groot is dat er ook B wordt gezegd: fase 2, waarin Hamas de wapens moet inleveren. "Stel de gijzelaars worden vrijgelaten, Israël trekt zich terug en de hulpverlening komt weer op gang, als Hamas dan zou weigeren de wapens in te leveren, dan wordt het heel lastig voor de Amerikanen om Israël ervan te overtuigen de strijd niet te hervatten."

Hij vermoedt dat er de afgelopen dagen ook al is gesproken over dat tweede deel van het akkoord. "Alleen zijn daar nog geen definitieve afspraken over gemaakt."

Peter Wijninga, defensiespecialist aan het Haags Centrum voor Strategische Studies, was verrast door het snelle akkoord. "Ik had het nog niet verwacht. Maar het was wel duidelijk dat het dit keer tot een einde moest komen. Na twee jaar kreeg iedereen er genoeg van. De Amerikanen ook, er is tegen Israël en Hamas gezegd; het is nu of nooit."

Wijninga over het akkoord:

Vanaf vandaag wordt er verder onderhandeld. En dat kan toch nog best lastig worden, waarschuwt Wijninga. "Dat ze bereid zijn gijzelaars vrij te laten betekent dat ze op zijn minst het gevoel hebben dat het dit keer wel gaat slagen."

Maar er zijn nog wel obstakels. Of er een internationaal bestuur moet komen bijvoorbeeld, daar is Hamas niet voor, en ontwapening is ook een heikel punt", somt hij op. "Maar er is in ieder geval hoop aan beide kanten dat er uitzicht is op een wat duurzamere vrede dan tot nog toe het geval is geweest."

Dilexi te (Ik heb je liefgehad). Dit Latijnse citaat uit het Bijbelboek Openbaring is de titel van de eerste pauselijke brief van Leo XIV. De brief is gericht aan alle rooms-katholieken. En ook een beetje aan de rest van de wereld, want velen willen na vijf maanden graag weten wat voor boodschap Leo verkondigt en wat voor paus hij wil zijn.

Officieel is het een apostolische exhortatie. Dat is een persoonlijke aanmoediging van de paus om mensen vanuit hun geloof bewuster te laten handelen rond een bepaald thema. Dat thema is de liefde voor de armen. Daarmee plaatst Leo XIV zich nadrukkelijk in de lijn van zijn voorganger Franciscus, die tijdens zijn ruim twaalfjarig pausschap voortdurend opkwam voor mensen die in deze wereld niets hebben en in de verdrukking zitten.

Werk Franciscus voltooid

Om precies te zijn voltooit Leo XIV het werk van zijn voorganger, want het overgrote deel van deze brief was al geschreven door Franciscus, die ook de titel koos. In 2024 had de Argentijnse paus zijn, naar we nu weten laatste, encycliek gepubliceerd onder de titel Dilexit nos (Hij heeft ons liefgehad). Die ging over de menselijke en de goddelijke liefde van Christus en had als encycliek meer gewicht. De brief van vandaag is er een vervolg op. Met de publicatie ervan is het werk van Franciscus voltooid en neemt Leo XIV met beide handen het roer over.

Dat pausen een document van hun voorganger afmaken en publiceren, is overigens niet nieuw. De eerste encycliek van paus Franciscus was eigenlijk geschreven door zijn voorganger Benedictus XVI, al voegde de Argentijnse paus wel een aantal eigen opmerkingen toe.

Armenzorg en naastenliefde

Datzelfde doet Leo XIV in deze brief ook. Zo laat hij de publicatie vergezellen door een handgeschreven briefje in het Engels om de bisschoppen op te roepen de armen te helpen. Het zijn immers de bisschoppen die in eerste instantie de inhoud moeten implementeren in hun lokale kerken. Die inhoud is in feite kort en kernachtig: zorg voor de armen is de centrale boodschap van het evangelie. Naastenliefde is voor een goed katholiek geen optie, maar een vereiste. De zorg voor de armen is de taak van iedereen. Wegkijken of onverschilligheid kunnen niet, is Leo's boodschap.

In de brief geeft Leo een lange reeks voorbeelden van hoe mensen van de Kerk zich door de eeuwen heen hebben ingezet om praktische naastenliefde te bevorderen. Van heiligen tot pausen. Van het Tweede Vaticaans Concilie, een vergadering om de Kerk in de pas met de moderne tijd te brengen, tot en met Johannes Paulus II, Benedictus XVI en natuurlijk Franciscus. Bij zijn verkiezing in 2013 verklaarde de Argentijnse paus immers dat hij een "arme Kerk voor de armen" wenste.

'Dictatuur van een dodelijke economie'

De toon van de brief wordt indringender wanneer de achterliggende oorzaken van de armoede en sociale ongelijkheid worden besproken. Leo onderschrijft het concept van Franciscus dat door de zucht naar materiële rijkdom uitbuiting en ongelijkheid alleen maar groeien. De armen betalen in wezen de welvaart van de rijke landen.

Verwijzend naar teksten van Franciscus spreekt Leo XIV de wens uit dat er meer politici moeten komen om de structurele oorzaken van armoede middels een authentieke dialoog aan te pakken. Om een einde te maken aan de "dictatuur van een dodelijke economie" die ervoor zorgt dat velen armer worden ten behoeve van een steeds kleiner wordende groep rijken. Een markteconomie zonder regels en financiële speculatie vormen de oorzaak van alle ongelijkheid, de verwoesting van het milieu en een aantasting van de menselijke waardigheid, aldus Leo.

Krachtig zijn ook de passages over migratie. Een fenomeen dat de nieuwe paus goed heeft leren kennen tijdens zijn lange jaren als missionaris in Peru. Op dat vlak omarmt Leo de woorden van zijn voorganger Franciscus totaal: migranten moeten worden ontvangen, beschermd, vooruitgeholpen en geïntegreerd in de samenleving. Een boodschap die bijvoorbeeld in zijn vaderland de Verenigde Staten niet door iedereen met gejuich zal worden ontvangen.

Met deze brief bekent paus Leo XIV duidelijk kleur en geeft hij aan de koers van zijn voorganger te willen voortzetten. Hoogstwaarschijnlijk kunnen we voor het eind van dit jaar zijn eerste echte soloproductie verwachten. Het zal een encycliek zijn over de grote uitdaging van onze moderne tijd: kunstmatige intelligentie en de menselijke waardigheid.

De Colombiaanse president Gustavo Petro zegt dat er bij een Amerikaanse aanval op een boot voor de Venezolaanse kust Colombianen zijn omgekomen. "Er zijn aanwijzingen dat het laatste gebombardeerde schip een Colombiaans schip was met Colombiaanse burgers aan boord", schrijft hij op X.

Het is niet duidelijk waar Petro die conclusie op baseert. De vraag om bewijs kaatst hij terug naar de VS: "Laat het Witte Huis ons de informatie geven over de mensen die zijn omgekomen door de Amerikaanse raketten, zodat we kunnen zien of mijn informatie ongegrond is."

Zeker is dat Petro zich met de uitspraak voor het eerst mengt in de strijd die de VS heeft geopend op wat de Amerikanen omschrijven als 'drugsboten' van kartels uit Venezuela. Sinds begin september heeft de VS meerdere boten aangevallen waarmee drugs naar Amerikaans grondgebied zouden worden gesmokkeld. Bewijs daarvoor bleef echter altijd uit.

De meest recente aanval was afgelopen vrijdag op een kleine boot voor de kust van Venezuela. De Amerikaanse defensieminister Hegseth deelde beelden van de aanval op sociale media met daarbij de mededeling dat "narco-terroristen" waren omgebracht. Er zouden bij de aanval vier mensen zijn gedood. Hegseth schreef dat Amerikaanse inlichtingendiensten er niet aan twijfelen dat met dit vaartuig drugs werden vervoerd.

Hegseth deelde deze beelden van de aanval:

Petro suggereert nu dat er Colombianen aan boord waren van deze boot. "De agressie is gericht tegen heel Latijns-Amerika en het Caribisch gebied", voegt hij eraan toe. "Drugshandelaren reizen in luxe vliegtuigen. Ze varen niet in speedboten door het Caribisch gebied."

Niet alleen Petro heeft veel kritiek op de aanvallen van de VS. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch noemt de aanvallen buitengerechtelijke executies. De laatste boot die was aangevallen, voer in internationale wateren bij Venezuela. De VS heeft de doden niet geïdentificeerd, net als bij de vorige drie aanvallen op boten.

De Amerikaanse Senaat stemde gisteren ook over de vraag of president Trump beperkt moet worden in zijn presidentiële bevoegdheid om militair geweld te gebruiken tegen drugskartels. Het wetsvoorstel daartoe haalde het niet.

Sommige Republikeinen zijn wel kritisch en willen van het Witte Huis meer duidelijkheid over de juridische rechtvaardiging voor de aanvallen op de schepen. Democraten stellen dat de aanvallen in strijd zijn met Amerikaanse en internationale wetten.

Terreurorganisatie

Trump heeft altijd gezegd dat hij drugssmokkelaars als 'onwettige strijders' beschouwt en dat militair geweld nodig is om hen te bestrijden. Eerdere aanvallen waren volgens Trump gericht op het Venezolaanse kartel Tren de Aragua, die hij heeft laten bestempelen als een terroristische organisatie.

De Amerikaanse president claimt daarbij herhaaldelijk dat de groep onder controle staat van president Maduro van Venezuela. Hij houdt Maduro daarom verantwoordelijk voor drugshandel en moordpartijen in de VS. Er is ook een beloning uitgeloofd van 50 miljoen dollar voor informatie die leidt tot de arrestatie van Maduro.

Het Witte Huis is niet blij dat de Colombiaanse president Petro zich nu ook in het conflict mengt. "Wij kijken ernaar uit dat hij zijn ongegronde en verwerpelijke uitspraak publiekelijk intrekt, zodat we verder kunnen bouwen aan een sterke, welvarende toekomst voor zowel de VS als Colombia", zegt een Amerikaanse functionaris.

Militaire oefeningen

Ondertussen is Venezuela nieuwe militaire oefeningen begonnen in twee kuststaten. "De Verenigde Staten hebben de doodstraf ingesteld voor elke burger die ze denken te kunnen vermoorden, met als excuus dat drugs volgens hen uit Venezuela worden gesmokkeld", reageerde Maduro op de woorden van Petro.

De Venezolaanse defensieminister Padrino noemde de Amerikaanse aanvallen en militaire aanwezigheid op zee een "ernstige bedreiging". Hij zei ook dat president Maduro had opgeroepen tot "een tegenoffensief", maar het is onduidelijk wat hij daarmee bedoelt.

Het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht heeft twee medewerkers ontslagen die ongeoorloofd in meer dan 1100 patiëntendossiers hebben gekeken. Ze bekeken vertrouwelijke informatie "uit nieuwsgierigheid", meldt het ziekenhuis. Een van hen deed dat bijvoorbeeld in dossiers van zijn buren.

Medewerkers mogen alleen patiëntendossiers bekijken als er een behandelrelatie is en de inzage noodzakelijk is. Een van de betrapte medewerkers werkte niet op een zorgafdeling, maar had wel toegang tot een deel van de dossiers.

Het ziekenhuis ontdekte de privacyschending bij standaardcontroles. Volgens RTV Dordrecht zijn de betrokken patiënten eerder via een brief geïnformeerd en zijn er excuses aangeboden.

Onacceptabel

Volgens het ziekenhuis wisten beide medewerkers dat wat zij deden niet mocht. "Dit is ernstig en past niet bij goede patiëntenzorg", schrijft bestuursvoorzitter Nicole Stolk in een verklaring.

"Patiënten moeten erop kunnen vertrouwen dat hun gegevens veilig zijn bij ons. Wie in een patiëntendossier kijkt zonder behandelrelatie, tast dat vertrouwen aan. Dat is niet acceptabel en dat wisten de betrokkenen ook."

Het ziekenhuis zegt de controles op medewerkers aan te scherpen. Ook zegt het een melding gedaan te hebben bij de Autoriteit Persoonsgegevens en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Er is een doorbraak in de oorlog tussen Israël en Hamas, nu beide partijen het eens zijn over een wapenstilstand die deel uitmaakt van een breder Gaza-plan. De deal werd afgelopen nacht aangekondigd door de Amerikaanse president Trump. Wat weten we nu?

Hoe werd het akkoord wereldkundig gemaakt? Wat is er precies wel, en niet, afgesproken? Wat staat er de komende dagen te gebeuren? Hoe wordt er gereageerd op de aankondiging?

Er zijn de afgelopen drie maanden meer woningen verkocht dan een jaar eerder. Tussen juli en september steeg het aantal verkochte woningen met bijna 20 procent, blijkt uit nieuwe cijfers van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM).

Normaal gesproken is er in de zomer een dip in het aantal verkopen, maar die bleef deze zomer uit. Er stonden in de zomermaanden 46.000 woningen in de verkoop. Dat is het hoogste aantal in deze periode sinds 2008.

Een specifieke oorzaak daarvoor kan de NVM niet benoemen. "Blijkbaar is er veel vertrouwen in de markt", zegt een woordvoerder. In totaal werden 41.800 woningen verkocht.

De verkoopprijzen van bestaande woningen stegen met 4,8 procent ten opzichte van een jaar eerder. Eerder dit jaar stegen de prijzen nog harder. Ten opzichte van een kwartaal eerder was er zelfs sprake van een lichte prijsdaling van 0,9 procent. De gemiddelde woningprijs is nu 496.000 euro.

Van huur naar koop

De NVM ziet nog altijd veel zogenoemde 'uitpondwoningen', dat zijn huurwoningen die nu in de verkoop gaan. Het zijn vooral appartementen of kleinere woningen en daarom vaak goedkoper; het scheelt ongeveer 90.000 euro in vergelijking met de gemiddelde verkoopprijs. Ook hebben die woningen vaker een minder goed energielabel.

Het aantal nieuwbouwwoningen in de verkoop daalde van 9900 in het tweede kwartaal naar 7200 in het derde kwartaal. Dit komt door het zomerseizoen, omdat er dan minder projecten worden afgerond. De gemiddelde verkoopprijs voor een nieuwbouwwoningen is met 5 procent gestegen vergeleken met vorig jaar. Je betaalt daar gemiddeld zo'n 491.000 euro voor.

Een 49-jarige vrouw uit Hoofddorp die gisteren vermoedelijk is ontvoerd, is mogelijk in levensgevaar. Dat zegt een politiewoordvoerder tegen de regionale omroep NH. "Voor ons is het scenario: deze mevrouw is ontvoerd en we moeten haar zo snel mogelijk vinden. We maken ons ernstige zorgen over haar toestand."

De vrouw vertrok gisterochtend rond 08.30 uur met de auto vanuit Hoofddorp naar haar werk in Beverwijk, maar kwam daar nooit aan. Zowel de vrouw als haar zwarte BMW met kenteken G-241-ZP is nog niet gevonden. De politie spreekt van "een grote puzzel".

Agenten hebben gisteren een woning in Hoofddorp doorzocht. De voordeur is met een stormram geforceerd, schrijft NH. De politie wil niet zeggen van wie de woning is die is doorzocht en wat er is gevonden.

Journalisten gingen in het donker de straat op, om inwoners van Gaza te vertellen over de deal. Familieleden van Israëlische gijzelaars zochten elkaar op in Tel Aviv, in het midden van de nacht. Het akkoord over de eerste fase van een wapenstilstand in de Gazastrook leidt volop tot opgeluchte reacties in Gaza, Israël en ook de rest van de wereld.

Tegelijk zit er in die reacties een vorm van terughoudendheid, gezien de onvoorspelbaarheid die de oorlog tussen Israël en Hamas nu al ruim twee jaar kenmerkt.

Liveblog

Volg de laatste ontwikkelingen over het akkoord ook in ons liveblog.

Voor mensen in het grotendeels verwoeste noorden van Gaza was het een opmerkelijke manier van wakker worden. Omdat er nauwelijks internet en stroom is in het gebied, besloten journalisten de straat op te gaan en al roepend - met enkel het licht van hun telefoons - te vertellen over de zojuist gesloten deal, zo is te zien in een video op Instagram. Met een brede glimlach liepen de journalisten over straat.

Op andere plekken in de Gazastrook was applaus en gejuich te horen. Unicef-woordvoerder James Elder zegt op Instagram in een video vanuit Gaza dat hij bij Gazanen "een enorm gevoel van vreugde en opluchting" merkt.

Correspondent Israël en Palestijnse Gebieden, Nasrah Habiballah:

"Er is nu afgesproken dat er een wapenstilstand komt en de 48 gijzelaars vrijkomen - dus de twintig die nog leven en ook de stoffelijke overschotten van overleden gijzelaars. Israël laat in ruil daarvoor honderden Palestijnen vrij. Verder zou er weer meer hulp Gaza binnenkomen en trekt het Israëlische leger zich terug naar een afgesproken lijn. Waar die lijn precies ligt, is nog onduidelijk. Ook is niet bekend wanneer de gijzelaars precies worden vrijgelaten, behalve dat dit allemaal binnen 48 tot 72 uur moet gebeuren na het tekenen van het akkoord.

Maar het is absoluut een bijzondere dag. Het heeft lang geduurd voordat de partijen überhaupt weer met elkaar indirect om de tafel gingen. De hoop is dat er nu een einde aan de oorlog komt. En dat heeft voor heel veel mensen aan beide kanten een enorme grote betekenis."

Hani Mahmoud, een journalist van Al Jazeera in Centraal-Gaza, schrijft dat op een paar laagvliegende straaljagers na het ook echt rustig bleef na de aankondiging van de deal, afgelopen nacht. "En ik voel meer hoop dat het nu ook echt zal standhouden", schrijft Mahmoud. De deal volop bejubelen durft hij nog niet, omdat het enkel om een aankondiging gaat.

Hij heeft nog vers in het geheugen hoe het vorige bestand in maart plotsklaps eindigde, na meerdere uitruilen van gevangenen en gijzelaars. Israël hervatte direct weer in alle hevigheid de oorlog. "Wij willen net als iedereen die ene verklaring horen, namelijk dat de oorlog daadwerkelijk is gestopt", schrijft Mahmoud.

Een soortgelijk voorbehoud is te lezen in de reacties vanuit Israël, in het bijzonder bij familieleden van de nog levende gijzelaars die nu al ruim twee jaar door Hamas worden vastgehouden in Gaza. Ergens in de komende dagen wordt de vrijlating van de gijzelaars verwacht.

Na de aankondiging van de deal zochten zo'n 200 familieleden elkaar op in Tel Aviv, op het plein waar ze al zo vaak samenkwamen om te pleiten voor de vrijlating van hun geliefden. Ze vierden feest en knuffelden elkaar. Ook is in een video te zien hoe een kleine groep over de telefoon spreekt met de Amerikaanse president Trump, die op de speaker staat, en hoe ze hem bedanken. Trump is de aanjager achter het plan waar Hamas en Israël nu een eerste akkoord over hebben gesloten.

'Verheugd, hoopvol en bezorgd'

De belangengroep Hostages and Missing Families Forum reageerde in een verklaring "verheugd, hoopvol en bezorgd": "Dit is een belangrijke stap richting het terughalen van alle gijzelaars, maar onze strijd is nog niet ten einde gekomen en zal pas klaar zijn als de laatste gijzelaar terug is".

Ondanks de enthousiaste eerste reacties blijft er nog veel onduidelijk over de deal: er moeten nog tal van zaken worden uitgewerkt, in het bijzonder als het gaat om de toekomst van Gaza. Rond de uitwerking hangen ook nog tal van vraagtekens. Experts benadrukken tegenover onder meer de Amerikaanse nieuwszender CNN dat blijvende Amerikaanse betrokkenheid, en dan vooral die van Trump, cruciaal is voor eventuele volgende fases.

Juist dat lijken ook regeringsleiders over de gehele wereld te beseffen, in hun eerste reacties op het akkoord. Zonder uitzondering bejubelen ze de deal. Allemaal benadrukken ze ook dat dit nog niet het eindpunt is en roepen ze alle partijen op zich aan de gemaakte afspraken te houden.

Secretaris-generaal Guterres van de Verenigde Naties roept bijvoorbeeld alle betrokkenen op om de deal volledig na te leven. "Alle gijzelaars moeten op een waardige manier worden vrijgelaten. Er moet een permanent staakt-het-vuren komen en het vechten moet voor eens en altijd stoppen. Humanitaire hulp moet onmiddellijk en ongehinderd worden toegelaten tot Gaza. Het lijden moet gestopt worden."

Demissionair premier Schoof spreekt op X van "een langverwachte doorbraak". Hij roept op om het akkoord "zo snel mogelijk" uit te voeren "zodat alle gijzelaars worden vrijgelaten en humanitaire hulp voor Gaza massaal toeneemt". Hij bedankt verder Trump voor zijn inspanningen en spreekt ook zijn dank uit voor de inzet van Egypte, Qatar en Turkije.

De Britse premier Starmer vindt dat het akkoord zo snel mogelijk in de praktijk moet worden gebracht, "zonder vertraging, en met een onmiddellijk einde aan alle restricties op levensreddende humanitaire hulp voor Gaza". De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Tajani zegt dat zijn land bereid is om eventueel troepen bij te dragen aan een eventuele vredesmacht.

Correspondent Nasrah Habiballah:

"Het is allemaal best snel gegaan. Dat Hamas en Israël vanaf begin deze week überhaupt weer indirect aan tafel zaten om te onderhandelen, was voor het eerst in maanden. En dat ze er daadwerkelijk uit zijn gekomen, is een doorbraak. Zeker zo snel. Dat had niet iedereen gedacht. Iedereen hield in de afgelopen dagen ook wel de adem in of het überhaupt zou lukken. Er waren toch wel knelpunten waarvan men niet zeker was of ze het er wel over eens zouden worden. Maar dat is dus toch gelukt.

Over de tweede fase is nog heel veel onduidelijk. Ze hebben nu echt onderhandeld over de korte termijn, nog niet over de lange termijn. Een woordvoerder van Hamas zou wel hebben gezegd dat ze na het akkoord over de eerste fase, dat later vandaag in Egypte ondertekend moet worden, meteen verder gaan praten over fase twee."

Dat Rusland een schadevergoeding moet betalen aan de weduwe van cameraman Stan Storimans is voor haar niet bevredigend. "We hadden veel liever gehad dat er gewoon een schuldige aangewezen werd", zegt Marjolein Storimans tegen Omroep Brabant.

De RTL-cameraman was in 2008 in de Georgische stad Gori om verslag te doen van de Russisch-Georgische oorlog. Bij de inslag van een Russische clusterbom kwam hij om het leven, net als elf Georgische burgers.

Afgelopen dinsdag bepaalde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat Rusland de weduwe 10.000 euro moet betalen voor immateriële schade. Ook journalist Jeroen Akkermans moet datzelfde bedrag ontvangen. Hij deed samen met Storimans verslag en overleefde de raketaanval.

Rusland zal waarschijnlijk nooit betalen. De uitspraak is daarom vooral symbolisch. "Die gaan geen dubbeltje betalen, die zullen nooit schuld bekennen."

Te weinig onderzoek

Storimans had een verzoek ingediend voor een schadevergoeding voor inkomstenderving. Die is afgewezen. Het EHRM rekent het Rusland wel aan dat het geen adequaat onderzoek naar de aanslag heeft gedaan. Enige genoegdoening is dan ook op zijn plaats, oordeelt het Hof.

Door de aanval in Gori niet te onderzoeken, heeft Rusland namelijk het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens geschonden. Het hof ziet echter "geen causaal verband" tussen de schending van het verdrag en de inkomstenderving door Storimans' overlijden.

"Het gaat absoluut niet om het geld. Het liefste had ik te horen gekregen: zij zijn de daders. Maar Rusland heeft geen gedegen tegenonderzoek gedaan."

Laatste puzzelstuk

Dat na ruim zeventien jaar nog altijd niet duidelijk is wie er achter de dood van Storimans zit, is voor de weduwe moeilijk te verkroppen. "Dat is voor ons het laatste puzzelstukje. Als er hier in Nederland iemand vermoord wordt, dan gaan rechercheurs bij wijze van spreken niet slapen voordat de dader is opgepakt. Je wilt een soort genoegdoening. Ik denk dat we dan pas met zijn allen rust gaan krijgen."

Vorig jaar deden Marjolein Storimans en Jeroen Akkermans aangifte tegen zes Russische militairen. Volgens de twee zijn zij verantwoordelijk voor de raketaanval. De aangifte ligt bij het Nederlandse Openbaar Ministerie, het is nog onduidelijk of de zaak verder kan worden opgepakt.

"Helemaal afsluiten kun je het nooit. Ik denk wel dat dat ons rust zal geven. Maar die hoop wordt wel steeds kleiner natuurlijk."

In het demissionaire kabinet loopt een flinke discussie over het versoepelen van de stikstofregels. Bronnen laten aan de NOS weten dat ministers van BBB en VVD het oneens zijn over het plan van demissionair landbouwminister Wiersma (BBB) om zo snel mogelijk een ondergrens in te voeren in de stikstofregels.

Ze wil hiermee bouwwerken en bedrijfsuitbreidingen toestaan zonder vergunning, als die maar een kleine hoeveelheid extra stikstof op de natuur laten neerkomen. Het is een grote wens van BBB om die grens, van 1 mol, nog voor de verkiezingen te presenteren.

Bij een campagnebijeenkomst afgelopen weekend zei BBB-vicepremier Mona Keijzer: "Femke (Wiersma, red.) is ermee bezig en ze gaat dat nog deze maand voor elkaar krijgen. Want het kan gewoon en het moet gewoon."

Maar daar denken sommigen anders over. Zo liggen er adviezen van juristen van de landsadvocaat. Die stellen dat er een risico bestaat dat verleende vergunningen later alsnog illegaal zullen blijken als die ondergrens meteen wordt ingevoerd. De Raad van State, provincies en gemeenten waarschuwden dat het plan kwetsbaar zou zijn als er niet tegelijkertijd meer gedaan wordt aan de uitstoot van stikstof.

PAS-systeem

Veel Kamerleden spraken eerder uit te vrezen voor een scenario als destijds met het PAS-systeem. Toen mochten boeren uitbreiden als ze konden aantonen dat er maar heel weinig extra stikstof zou neerkomen. In 2019 haalde de rechter een streep door dit systeem, omdat de door de overheid beloofde stikstofreductie uitbleef.

De boeren zitten sindsdien buiten hun schuld zonder vergunning en zijn dus eigenlijk illegaal. Ze worden nu nog veelal met rust gelaten, maar handhaving dreigt. Ondertussen kunnen ze geen leningen meer krijgen en is hun bedrijf onverkoopbaar.

Dat zou ook de reden zijn dat de VVD-ministers in het kabinet op de rem trappen, zeggen de bronnen. Nederland is verplicht kwetsbare natuurgebieden te beschermen. Door de versoepeling zou er juist meer stikstof in de natuur kunnen terechtkomen in plaats van minder. En dat brengt onzekerheid mee voor de vergunningen.

Vrees voor dooie mus

Experts zijn het erover eens dat de huidige rekenmodellen eigenlijk ongeschikt zijn om hele kleine hoeveelheden stikstof te berekenen. Een ondergrens zoals het kabinet wil is dus volgens hen in principe geen gekke gedachte. Er is breed draagvlak in de Tweede Kamer om dit "zo snel mogelijk" te regelen, om het land van het 'stikstofslot' te krijgen.

Maar wat "zo snel mogelijk" is, daarover verschillen de meningen, ook van experts. Kamerleden zijn bezorgd dat zonder de stikstofreductie, de verleende vergunningen een 'dooie mus' kunnen blijken.

Demissionair minister Wiersma en haar BBB-collega's in het kabinet stellen echter dat er een groot verschil is met het PAS-systeem. De ondergrens wordt nu namelijk voorgesteld om een andere reden: omdat de uitstoot onder de grens niet goed aan een bedrijf kan worden toegerekend. Wiersma weet zich gesteund door een wetenschapper die op haar verzoek naar het plan keek. Andere wetenschappers hebben weer kritiek op die onderbouwing.

'Achteraf illegaal'

De Raad van State waarschuwde dat rechters hier ook anders naar zouden kunnen kijken. De landsadvocaat waarschuwde afgelopen maand voor de gevolgen als dat gebeurt: "Wanneer de rekenkundige ondergrens direct generiek wordt ingevoerd en deze onverhoopt geen stand houdt, dan zijn de projecten die hierop gebaseerd waren achteraf allemaal illegaal gerealiseerd."

De oplossing zou kunnen zijn om meer maatregelen te nemen om de totale stikstofuitstoot omlaag te krijgen. Wiersma is daarmee bezig, maar heeft veel maatregelen nog niet uitgewerkt. Het voorstel voor een nieuwe ondergrens komt volgende week opnieuw op tafel in het kabinet.

Dolly Parton garandeert haar fans dat ze niet ernstig ziek is. Er was ophef over haar gezondheid ontstaan omdat haar zus had gevraagd voor de zieke countryzangeres te bidden, maar in een videoboodschap met de titel "Ik ben nog niet dood" zet ze het misverstand recht.

"Ik ben nog niet klaar om te sterven. Ik denk dat God nog verdere plannen voor me heeft en ik ben nog niet klaar met mijn werk."

Parton (79) had eerder deze maand een serie shows in Las Vegas uitgesteld, van aankomende december naar volgend jaar september. Aanleiding was een medische ingreep, waar ze verder geen mededelingen over deed.

Kort daarna riep haar jongere zus Freida op te bidden voor de gezondheid van Dolly. Ze voegde eraan toe dat ze zelf "de hele nacht wakker was gebleven". Dat leidde tot paniek onder fans van de alom geliefde zangeres.

"Ik ben nog niet dood", zegt Parton nu op sociale media:

In haar video zegt Parton nu dat het om een storm in een glas water gaat. "Iedereen denkt dat ik zieker ben dan ik feitelijk ben. Zie ik er ziek uit? Ik ben hard aan het werk!" Parton grapte verder dat ze toe was aan haar apk en bezwoer dat het niet "zoals gebruikelijk" weer om een plastische ingreep ging.

Ook Freida legde in een nieuw bericht uit dat haar boodschap verkeerd was begrepen. "Ik wilde niemand laten schrikken of het zo ernstig laten klinken", schreef ze. "Ze was gewoon wat ziekig, en ik vroeg om gebeden omdat ik heilig geloof in de kracht daarvan."

Parton voegde eraan toe dat ze alle belangstelling op prijs stelde. "Als gelovig persoon stel ik jullie gebeden op prijs. Ik kan ze altijd en overal voor gebruiken."

De Jolene-zangeres gaf toe dat ze na de dood van haar man Carl Dean eerder dit jaar niet goed voor zichzelf had gezorgd en er daardoor gezondheidsproblemen waren ontstaan. "Niets ernstigs, maar ik moest wel wat dingen afzeggen om dicht bij huis te kunnen blijven."

Goedemorgen! Een 27-jarige Italiaan staat terecht voor een verkrachting op Koningsdag in Amsterdam en in Stockholm wordt de winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur bekendgemaakt.

Eerst het weer: wolkenvelden hebben vandaag de overhand, maar soms schijnt ook even de zon. Vooral in het noordwesten en noorden kan er wat lichte regen vallen. Het wordt ongeveer 16 graden bij een matige westelijke wind.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Israël en Hamas hebben een akkoord bereikt over de eerste fase van een wapenstilstand in de Gazastrook. Dat melden de Verenigde Staten, Israël, Hamas en bemiddelaar Qatar.

De Amerikaanse president Trump maakte tegen 01.00 uur het volgens hem "historische akkoord" wereldkundig op zijn sociale medium Truth Social. Hij schrijft dat alle gijzelaars "zeer snel" zullen vrijkomen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Zeven organisaties die zich al jarenlang inzetten voor de mentale gezondheid van jongeren hebben het platform 'In je bol' opgezet, waar jongeren van 16 tot 27 jaar terecht kunnen voor advies en tips over mentale gezondheid. Samen met koningin Máxima werd het gelanceerd:

Fijne dag!

De Verenigde Naties gaan een kwart van hun blauwhelmen wegsturen vanwege financiële tekorten. Van de meer dan 50.000 vredesbewakers die wereldwijd aan negen missies meedoen, zullen er tussen de 13.000 en 14.000 de komende maanden worden teruggestuurd naar hun landen van herkomst.

De missies die getroffen worden zijn onder meer die van Congo, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Sudan, Libanon, Cyprus en Kosovo, heeft een hooggeplaatste VN-functionaris gezegd in een gesprek met internationale journalisten.

De bezuiniging komt volgens de anonieme functionaris door de forse afname van de Amerikaanse financiering van de vredesmissies. De regering-Trump vindt de VN inefficiënt en acht sommige agentschappen overbodig. Daarom besloot het land voorlopig geen contributies te betalen, totdat het ministerie van Buitenlandse Zaken het nut van alle afzonderlijke VN-programma's in kaart heeft gebracht.

Honderden miljoenen minder

De laatste decennia is het aantal VN-missies en blauwhelmen flink gegroeid. Begin jaren 90 waren er nog maar 11.000 blauwhelmen. In 2014 was dat aantal toegenomen tot 130.000 mensen, die deelnamen aan zestien missies. Vandaag de dag dienen zo'n 52.000 blauwhelmen in elf conflictgebieden in Afrika, Azië, Europa en het Midden-Oosten.

De VS heeft gezegd dit jaar 680 miljoen dollar te willen betalen om negen van die missies te ondersteunen. Dat is een forse afname van de 1 miljard dollar die vorig jaar is geïnvesteerd, zegt de VN-functionaris.

Bijdragen van de VS en China zijn goed voor ongeveer de helft van het budget van de VN-vredesmissies. Alle 193 lidstaten van de VN zijn verplicht om een bijdrage te leveren voor de vredesmissies.

Drie weken voor de verkiezingen is er in de Peilingwijzer weinig beweging onder de grootste partijen. De PVV weet zich in dit gewogen gemiddelde van de peilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag te handhaven op 31 tot 35 zetels.

Dat zijn er weliswaar ongeveer vier minder dan nu in de Tweede Kamer, maar het is nog altijd ruim voldoende om het CDA (22-26 zetels) en GroenLinks-PvdA (21-25) ruim voor te blijven. Voor het CDA zou deze uitkomst een winst van zo'n 19 zetels betekenen ten opzichte van de verkiezingen van twee jaar geleden.

Ver daar weer achter bevindt zich de VVD, die de afgelopen maand weliswaar niet veel verder is weggezakt, maar niet verder komt dan 12 tot 16 zetels.

Daarmee is de partij van lijsttrekker Dilan Yesilgöz op hetzelfde niveau gekomen als D66, een van de weinige partijen die de voorbije maanden een vooruitgang lieten zien, tot inmiddels 12 tot 15.

50Plus maakt kans op terugkeer

Politicoloog Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, wijst erop dat er maar één partij is die het ook is gelukt om ook winst te boeken: JA21 van lijsttrekker Joost Eerdmans (9 tot 13 zetels). "VVD, D66 en JA21 staan nu dicht bij elkaar. Alleen het verschil tussen VVD en JA21 is nog statistisch significant."

Opvallend is verder dat in de Peilingwijzer 50Plus voor de eerste keer de afgelopen jaren kans maakt op een rentree in de Tweede Kamer. De ouderenpartij komt uit op 0 tot 2 zetels. NSC dreigt juist uit de Kamer te verdwijnen.

Het feit dat Wilders in juni het kabinet liet vallen, lijkt voor veel van zijn aanhangers geen reden om de PVV te laten vallen. Ipsos I&O vond in zijn nieuwste onderzoek uit dat slechts 11 procent van de huidige PVV'ers een bijdrage aan stabiel bestuur belangrijk vindt. Zij hechten aanzienlijk meer belang aan een partij die 'opkomt voor mensen zoals ik'.

Ter vergelijking: bij kiezers van CDA, GroenLinks-PvdA, VVD en D66 wil tussen de 40 en 50 procent dat hun partij bijdraagt aan stabiliteit.

PVV'ers stemmen in de eerste plaats op Wilders vanwege de standpunten. Nog meer dan bij de vorige twee verkiezingen gaat het dan vooral om immigratie en asiel. Voor negen op de tien is dat thema inmiddels een reden om voor de PVV te kiezen.

Weinig kiezers met sterke voorkeur

De resterende partijen in de Peilingwijzer zijn aanzienlijk kleiner. Dat geldt niet alleen voor de SP (4-6), De Partij voor de Dieren, BBB, Volt, Forum voor Democratie en Denk (alle 3-5). Maar ook voor de SGP en ChristenUnie (beide 2-4), 50Plus (0-2), en NSC (0-1).

Bij dit alles moet worden aangetekend dat veel kiezers aanhoudend twijfelen. Ipsos I&O meldt dat 15 procent van de kiezers nog helemaal geen partijvoorkeur heeft en slechts 18 procent een sterke voorkeur. De grootste groep zit daar tussenin.

Verantwoording

De NOS publiceert in aanloop naar de Kamerverkiezingen van 29 oktober regelmatig de Peilingwijzer, die zetelpeilingen van Ipsos I&O en Verian/EenVandaag samenvoegt. Meer over de methode erachter is te vinden op de website van de maker, politicoloog Tom Louwerse van de Universiteit Leiden.

In Almere zijn door een brand in bijenkasten een half miljoen bijen verbrand. Het vuur ontstond dinsdagavond in het Beatrixpark in de stad, waar tien bijenkasten stonden. De politie denkt dat de brand is aangestoken.

De kasten en bijen waren van imker Harold Stringer. Bij Omroep Flevoland reageert hij geschokt. "De gedachte dat iemand dit zou doen, is vreselijk. Ik sta hier altijd zonder problemen met leuk contact met het publiek. Ik kreeg altijd heel positieve reacties."

Zijn bijenkasten stonden op pallets achter een hek, midden in het bos, met daarboven een afdak. Maar ook dat is helemaal afgebrand. In het bos komen ook veel hardlopers en wandelaars, maar de imker denkt niet dat zij last hebben gehad van de bijen. "Ik heb er nog nooit een klacht over gehad en mijn telefoonnummer hangt gewoon bij de bijenkasten."

Stringer zegt dat er wel vaker brand wordt gesticht in het park, maar dat dat normaal niet in de buurt van zijn kasten gebeurde. Hij hield de bijen al negen jaar en had tien volken in kasten zitten. "Die krijg je echt niet zomaar terug. Mijn volken waar ik al die jaren aan heb gewerkt ben ik voorgoed kwijt."

De imker denkt dat de schade zo'n 7000 euro bedraagt. De politie heeft nog geen verdachte op het oog. Getuigen worden opgeroepen om zich te melden.

Israël en Hamas hebben een akkoord bereikt over de eerste fase van een wapenstilstand in de Gazastrook. Dat melden de Verenigde Staten, Israël, Hamas en bemiddelaar Qatar.

De Amerikaanse president Trump maakte tegen 01.00 uur het volgens hem "historische akkoord" wereldkundig op zijn sociale medium Truth Social. Hij schrijft dat alle gijzelaars "zeer snel" zullen vrijkomen.

Liveblog

Volg de laatste ontwikkelingen over het akkoord ook in ons liveblog.

Persbureau AP en CNN melden dat de twintig nog levende gijzelaars dit weekend worden vrijgelaten door Hamas. Israël verwacht dat dit zaterdag zal gebeuren, zegt een woordvoerder van de regering tegen persbureau Reuters. Trump zelf zegt tegen Fox News dat de vrijlating waarschijnlijk maandag zal gebeuren en dat dan ook de lichamen van de omgekomen gijzelaars worden overgedragen.

Trump zegt verder dat Israël zijn troepen zal terugtrekken "naar een overeengekomen lijn". Meer details daarover ontbreken nog. Het Israëlische leger laat in een verklaring weten zich voor te bereiden op alle scenario's wat betreft het terughalen van de gijzelaars.

De Israëlische premier Netanyahu noemt het een geweldige dag voor Israël. Hij zegt dat hij zijn kabinet later vandaag bijeen zal brengen om de deal goed te keuren. Ook zegt hij over de gijzelaars: "Met de hulp van God zullen we ze allemaal thuisbrengen."

Hamas zegt in een eigen verklaring dat er een akkoord is bereikt om de oorlog in Gaza te beëindigen, dat Israëlische troepen zich zullen terugtrekken, dat er humanitaire hulp zal worden toegelaten en dat er een gevangenenruil zal plaatsvinden.

Waardering voor bemiddelaars en Trump

De militante groepering zegt de inspanningen van de bemiddelaars Qatar, Egypte en Turkije zeer te waarderen en erkent ook de rol die Trump heeft gespeeld in het bereiken van een wapenstilstand. Hamas roept Trump en alle andere betrokken partijen op om ervoor te zorgen dat "Israël het akkoord volledig implementeert zonder ontwijking of vertraging". Trump belooft dat alle betrokken partijen eerlijk worden behandeld.

Woordvoerder Ansari van het Qatarese ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat het akkoord moet leiden tot "het beëindigen van de oorlog, het vrijlaten van Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen en het leveren van hulp". De details worden volgens hem later bekendgemaakt.

In het Egyptische Sharm al-Sheikh wordt sinds maandag onderhandeld over het 20-puntenplan dat Trump onlangs presenteerde. Dit zijn de hoofdpunten daaruit:

Demissionair minister Van Weel van Buitenlandse Zaken noemt de deal over de eerste fase voor een bestand tussen Israël en Hamas "van zeer grote betekenis". "Laat dit een keerpunt zijn voor vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten en een einde brengen aan twee jaar van onbeschrijfelijk leed", schrijft hij in een verklaring.

Van Weel noemt het cruciaal dat de afspraken worden uitgevoerd. Hij noemt daarbij in het bijzonder het onmiddellijk vrijlaten van alle gijzelaars en ongehinderde humanitaire toegang tot Gaza. Hij prijst de inzet van Trump en de bemiddelaars uit Egypte, Qatar en Turkije.

'Verheugd, hoopvol en bezorgd'

De belangengroep Hostages and Missing Families Forum, die opkomt voor de gijzelaars en hun families, reageert "verheugd, hoopvol en bezorgd". "Dit is een belangrijke stap richting het terughalen van alle gijzelaars, maar onze strijd is nog niet ten einde gekomen en zal pas klaar zijn als de laatste gijzelaar terug is", staat in een verklaring van de organisatie.

De families van de gijzelaars bedanken Trump uitgebreid en prijzen zijn "leiderschap en vastberadenheid die tot een historische doorbraak hebben geleid".

Secretaris-generaal Guterres van de Verenigde Naties roept alle betrokkenen op om de deal volledig na te leven. "Alle gijzelaars moeten op een waardige manier worden vrijgelaten. Er moet een permanent staakt-het-vuren komen en het vechten moet voor eens en altijd stoppen. Humanitaire hulp moet onmiddellijk en ongehinderd worden toegelaten tot Gaza. Het lijden moet gestopt worden."

De Amerikaanse politie heeft een man aangehouden voor de dodelijke en hevige natuurbranden in Los Angeles begin dit jaar. De 29-jarige man wordt verdacht van het opzettelijk veroorzaken van een brand op Nieuwjaarsdag die doofde, maar ondergronds bleef smeulen en bij harde wind weer oplaaide.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie spreekt van een van de "ergste branden ooit in Los Angeles". De verdachte riskeert een celstraf van maximaal twintig jaar.

Hollywoodsterren

Bij de brand aan de rand van Los Angeles kwamen twaalf mensen om het leven en werden duizenden huizen en gebouwen verwoest. Tienduizenden mensen moesten hun huis verlaten. De schade bedroeg 150 miljard dollar, omgerekend 129 miljard euro. Pas na 24 dagen kreeg de brandweer de grote brand onder controle.

Vooral de chique wijk Pacific Palisades werd getroffen, waar veel beroemdheden wonen.

De doorbraak komt na maandenlang onderzoek waarvoor honderden mensen werden gehoord en 200 aanwijzingen werden nagetrokken, bleek op een persconferentie van politie en justitie. De verdachte, Jonathan Rinderknecht, werd gisteren gearresteerd in Florida en zal worden overgebracht naar Californië om daar terecht te staan.

"Hoewel we niet kunnen terugbrengen wat de slachtoffers hebben verloren, hopen we dat deze strafzaak een zekere mate van gerechtigheid brengt voor degenen die door deze gruwelijke tragedie zijn getroffen", aldus de waarnemend officier van justitie Bill Essayli.

Correspondent Rudy Bouma ging na de verwoestende brand kijken in Pacific Palisades:

De autoriteiten verdenken Rinderknecht op basis van onder meer telefoongegevens en videobeelden ervan op Nieuwjaarsdag opzettelijk een brand te hebben gesticht in een wandelgebied in de buurt van Pacific Palisades. De brand werd snel geblust, maar bleef ondergronds smeulen en laaide op bij harde wind.

De autoriteiten hebben onderzocht of een sigaret de brand kan hebben veroorzaakt, maar sluiten dit uit. In de aanklacht staat dat de brand waarschijnlijk is gesticht met een aansteker.

"Hij was de enige die daar op dat moment was", zei officier van justitie Essayli op de persconferentie. Op 24 januari werd Rinderknecht verhoord en vertelde hij waar de brand was begonnen terwijl die informatie nog niet openbaar was gemaakt en hij dit niet kon weten als hij er geen getuige van was geweest.

Ook liet Rinderknecht volgens de autoriteiten eerder een ChatGPT-afbeelding maken van een stad die in brand staat.

Jonathan Rinderknecht werd gisteren gearresteerd in Florida:

De 29-jarige Amerikaan werkte op Oudejaarsavond als Uber-chauffeur en reed na het afzetten van zijn laatste klant naar het natuurgebied waar de brand even later uitbrak. Hij parkeerde volgens de autoriteiten zijn auto en luisterde naar Un Zder, Un Thé, een nummer van de Franse rapper Josman.

In de bijbehorende videoclip komen brandjes in beeld. In de dagen voorafgaand aan de brand had Rinderknecht het nummer volgens de autoriteiten negen keer afgespeeld.

Na het uitbreken van de brand belde de 29-jarige meerdere keren het alarmnummer, maar zijn telefoon had geen bereik. Toen Rinderknecht de alarmcentrale uiteindelijk aan de lijn kreeg, had een buurtbewoner de brand al gemeld.

De autoriteiten zien de telefoonoproepen van Rinderknecht als een poging om onschuldig over te komen. Na het telefoongesprek sloeg Rinderknecht met de auto op de vlucht, maar keerde terug toen hij brandweerwagens op hoge snelheid passeerde.

Hij liep opnieuw naar boven en maakte filmpjes van brandweermensen die de brand probeerden te blussen. Rinderknecht woonde ten tijde van de brand in Pacific Palisades, maar vertrok daarna plots naar Florida.

Het Regio Songfestival heeft er dit jaar een nieuw jurylid bij. Een computer zal mede bepalen welke regionale artiest er met de winst vandoor gaat bij de finale aanstaande november.

Alle dertien regionale omroepen leveren een artiest voor het festival. Ook komt vanuit elke regionale omroep een vakjury die de optredens beoordeelt. Voor de derde editie van het muziekevenement was de organisatie naar eigen zeggen op zoek naar vernieuwing. En zo ontstond Robin, een non-binair veertiende jurylid. "Een moderne twist, zonder afbreuk te doen aan het originele format", zegt bedenker Arthur Marres van Omroep Brabant.

Regionaal karakter

Robin zal de optredens anders beoordelen dan de reguliere vakjury's, zegt Marres. "AI is nog niet in staat om een optreden te beoordelen. Als iemand een danspasje verkeerd doet of de tekst kwijt is, herkent AI dat niet als een fout." Daarom analyseert Robin de songteksten van nummers en baseert de punten daarop. "Op basis van een nauwkeurig geschreven prompt."

Een nummer kan punten scoren op authenticiteit en een verrassend karakter, en extra punten gaan naar nummers met een regionaal karakter. "De andere jury's zouden hun stem kunnen laten beïnvloeden door de peilingen, door bijvoorbeeld een grote concurrent een laag aantal punten te geven. Robin is de enige zonder eigenbelang", zegt Marres tegen L1 Nieuws.

De finale van het Regio Songfestival is op 1 november in Arnhem. Behalve Robin en de omroepen, heeft het publiek ook de kans om punten te geven aan de favoriete artiest. De finale is live te zien bij alle regionale omroepen. Vorig jaar ging de winst naar Omroep Gelderland, het jaar daarvoor naar L1 Nieuws.

Bedreiging voor klimaat

Het trainen van kunstmatige intelligentie (AI) vergt veel stroom. De systemen kosten enorme hoeveelheden elektriciteit en uit prognoses van het Internationaal Energieagentschap (IEA) blijkt dat dat in de toekomst alleen maar zal stijgen.

In 2024 was AI naar schatting verantwoordelijk voor zo'n 11 tot 20 procent van het wereldwijde stroomverbruik van datacenters. De opkomst is vanwege de grote CO2-voetafdruk een bedreiging voor het klimaat. Wel benadrukt het IEA dat de stijging in CO2-uitstoot van AI gering is ten opzichte van de gehele energiesector.

Bij Waag Futurelab was eerder een tentoonstellingsruimte over de anatomie van AI. Het is een wereld vol stroomverbruik: