NOS Nieuws - Algemeen

Vladimir Poetin maakt zich op voor zijn vijfde ambtstermijn. Dinsdag legt hij in een van de monumentale zalen van het Kremlin de eed af op de grondwet, waarna hij zich tot 2030 opnieuw president van Rusland mag noemen. Poetin is dan 77.

De inauguratieplechtigheid is bedacht onder Poetins voorganger, Boris Jeltsin, maar vond aanvankelijk plaats in het moderne congrespaleis iets verderop. Toen Poetin in 2000 de teugels overnam werd het ritueel verplaatst naar een chiquere setting in het inmiddels gerestaureerde Grote Kremlinpaleis.

Duizenden genodigden, onder hen parlementsleden, ministers en religieuze leiders, zijn bij de eedaflegging aanwezig. Nadat Poetin is beëdigd klinken er kanonschoten in het Kremlin en neemt Poetin te midden van de eeuwenoude Kremlinkathedralen een kleine parade af. Het zijn allemaal elementen die verwijzen naar de tsarentijd, toen op deze zelfde plek de kroningsplechtigheden plaatsvonden.

Geen antwoord

Voor Poetin, die aan de macht blijft na onvrije verkiezingen in maart, is de inauguratie vooral een formaliteit. Zo vatten veel Russen het ook op. Lang niet iedereen weet ervan, en van degenen die het weten zal lang niet iedereen de rechtstreekse uitzending gaan bekijken. Ook de verwachtingen lijken niet hoog gespannen, te oordelen naar reacties die vallen te beluisteren op straat in Moskou. "Ik verwacht niets," zegt een man van middelbare leeftijd. "Ik denk niet dat er iets zal veranderen."

Het is een veelgehoorde reactie. Een vrouw roemt de huidige 'stabiliteit' en zegt te hopen dat die ook in de komende ambtstermijn van Poetin zal blijven. Een enkeling maakt zich zorgen om de economische situatie en om "het conflict met het buurland" dat liefst zo snel mogelijk moet worden opgelost.

Een vrouw neemt het woord 'oorlog' in de mond en zegt te hopen dat Poetin zo snel mogelijk korte metten maakt met de 'fascisten'. Een man zegt zich niet te interesseren voor de inauguratie, maar geeft liever geen antwoord op concrete vragen.

Personele wijzigingen

Na de inauguratie dient premier Misjoestin het ontslag van zijn kabinet in. Deze en volgende week komen beide kamers van het Russische parlement bijeen om te stemmen over de samenstelling van de nieuwe regering. Waarschijnlijk op vrijdag buigt het Lagerhuis (de Staatsdoema) zich over de kandidatuur van de premier.

Die zal daarna kandidaten voorstellen voor de post van vicepremier en van diverse ministers, die eveneens door de Doema moeten worden goedgekeurd. Het Hogerhuis (de Federatieraad) is belast met de kandidaat-ministers voor onder meer Defensie, Binnenlandse en Buitenlandse Zaken en Noodsituaties.

Of Poetin opnieuw Misjoestin zal voordragen staat nog niet vast. Hij is al premier sinds begin 2020 en was al eerder belast met het toezicht op de uitvoering van Poetins sociaal-economische plannen, zoals hij die verwoordde in zijn toespraak tot het voltallige parlement in februari. Maar het is niet uitgesloten dat Poetin het begin van zijn nieuwe termijn aangrijpt om hier en daar personele wijzigingen aan te brengen.

Westerse sancties

Poetin voorspelde in februari onder meer dat Rusland tegen 2030 de vierde economie van Europa zal worden. Hij heeft beloofd van Rusland een exporteur van duurzame goederen te maken en de afhankelijkheid van het buitenland te verminderen, armoede aan te pakken en het geboortecijfer op te krikken.

Maar er bestaat gerede twijfel over de haalbaarheid van al die beloftes, in een periode waarin de Russische economie steeds meer last zal gaan ondervinden van westerse sancties en de vermindering van inkomsten uit de export van fossiele brandstoffen.

Paleis aan de Zwarte Zee

Poetins inauguratie komt twee dagen na het Russisch-orthodoxe Paasfeest. Hij woonde in de nacht van zaterdag op zondag samen met de Moskouse burgemeester Sobjanin de Paasdienst bij in de monumentale Verlosserskathedraal, niet ver van het Kremlin, waar hij volgens een televisiecommentator "bad voor zijn inauguratie".

Twee dagen na de eedaflegging maakt Poetin zijn opwachting op het Rode Plein, om daar de jaarlijkse militaire parade af te nemen op de Dag van de Overwinning. Het is de belangrijkste feestdag in Rusland, waarop de overwinning op Hitler-Duitsland in 1945 wordt herdacht. Poetin krijgt donderdag gezelschap van de leiders van vijf voormalige Sovjetrepublieken en verder Cuba, Laos en Guinee-Bissau.

De Russische leiding houdt serieus rekening met pogingen van Oekraïne de feestvreugde rond zowel de inauguratie als op de Dag van de Overwinning te verstoren met aanvallen op Russische doelen, in Rusland of daarbuiten.

Intussen heeft het team van de in februari in gevangenschap overleden oppositievoorman Aleksej Navalny met ongetwijfeld datzelfde doel een nieuwe film geproduceerd over een paleis aan de Zwarte Zee, dat volgens de auteurs in opdracht van Poetin is gebouwd.

Goedemorgen! Vandaag wordt de Russische president Vladimir Poetin beëdigd voor zijn vijfde ambtstermijn. En in Malmö is de eerste halve finale van het Eurovisie Songfestival.

Eerst het weer: In het zuiden valt vanochtend nog lichte regen. Vanmiddag is het overal droog bij een mix van zon en stapelwolken. De wind waait matig uit noordelijke richtingen en het wordt 16 tot lokaal 19 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

De politie in Amsterdam heeft een demonstratie van pro-Palestijnse betogers op de campus van de Universiteit van Amsterdam (UvA) beëindigd. Daarbij zijn 125 mensen aangehouden.

De politie, het Openbaar Ministerie en de gemeente besloten vannacht het protestkamp te ontruimen, omdat er volgens hen sprake was van erfvredebreuk. De universiteit vroeg de demonstranten gisteravond al meerdere keren om te vertrekken, maar niet iedereen wilde daar gehoor aan geven.

De betogers eisten dat de Amsterdamse universiteiten hun banden met Israël verbreken. Ze blokkeerden twee bruggetjes en de toegang tot de campus bij de Nieuwe Prinsengracht met pallets en andere spullen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Rijkswaterstaat is gisteren begonnen met het plaatsen van zes grote pompen in een nieuw gemaal in de Afsluitdijk. De pompen zijn bijna 12 meter hoog en wegen 90 ton. Ze moeten zorgen voor een betere afvoer van water uit het IJsselmeer naar de Waddenzee.

Rijkswaterstaat noemt het plaatsen van de pompen precisiewerk. Het hijsen kan alleen als het niet te hard waait. Ook is de ruimte beperkt. Bij het plaatsen van de pompen in het betonwerk van het gemaal is er een speling van 8 millimeter.

Bekijk in een timelapse-video hoe dat in z'n werk ging:

Fijne dag!

Zweden maakt zich op voor een veelbesproken editie van het Eurovisie Songfestival. Precies om 21.00 uur klinkt de welbekende Eurovisie-tune, dit maal vanuit de stad Malmö. Televisiekijkers van over de hele wereld wacht een halve finale als altijd vol tradities, vuurwerk en talloze muziekstijlen.

Maar niet alles is hetzelfde als altijd, want zowel achter als voor de schermen is het de meest besproken editie in jaren. Vanuit Nederlands opzicht komt dat mede door het verwachte succes van deelnemer Joost Klein, die donderdag in de tweede halve finale met zijn hit Europapa op het podium staat.

Tegelijk gaat het veel over de beveiliging van het evenement. Malmö organiseerde het songfestival al twee keer eerder (in 1992 en 2013), maar nog nooit stond een editie zo onder hoogspanning als deze.

Scherpschutters op daken

Wie deze dagen door de stad loopt, kan niet ontkomen aan de vele agenten die er patrouilleren en rondrijden, soms zelfs met politiebusjes die meer weg hebben van een oorlogstank. Vanuit heel Zweden zijn agenten ingevlogen om te helpen met de beveiliging. En anders dan normaal zijn ze uitgerust met zware wapens, die ze constant in de aanslag houden.

Hoe dichter bij de Malmö Arena - waar de show vandaan komt - hoe meer maatregelen. Zo geldt er rond de evenementenhal een vliegverbod en is er tijdelijk een systeem geïnstalleerd om drones weg te houden. "De enige drones die hier rondvliegen, zijn van ons om het overzicht te bewaren", legt een politiewoordvoerder uit. Buurtbewoners vertellen dat er daarnaast scherpschutters op de daken liggen.

Om dit allemaal in goede banen te leiden zijn ook agenten uit het nabijgelegen Denemarken en Noorwegen overgekomen om te helpen.

De maatregelen hebben allemaal te maken met een verhoogde dreiging, waar veel Europese landen - ook Nederland - al langer mee te maken hebben. In Zweden komt die dreiging geregeld tot uiting, bijvoorbeeld tijdens koranverbrandingen.

En daar komt deze week bij dat het Eurovisie Songfestival dit jaar voor veel mensen omstreden is, door de deelname van Israël aan het evenement. Vanwege de oorlog in Gaza vinden de critici het ongepast dat Israël donderdag mag aantreden. Al maanden zijn er daarom oproepen aan het adres van de organiserende European Broadcasting Union (EBU) om Israël te weren van het songfestival.

Vlaggenregels

Ook in Malmö zijn er komende dagen protesten gepland. Volgens de organisatie komen daar tienduizenden mensen op af van over de hele wereld.

De organisatie van het songfestival, de Zweedse omroep SVT, houdt daarom de adem in en doet er alles aan om demonstranten buiten de zaal te houden. Daarom zijn ook de regels voor vlaggen aangescherpt.

Bezoekers mogen alleen die van deelnemende landen mee naar binnen nemen, samen met de regenboogvlag. Het tonen van de Palestijnse vlag is nadrukkelijk verboden en de regisseurs is op het hart gedrukt ongeregeldheden buiten beeld te houden, mochten die er zijn.

De televisiekijker krijgt - als alles volgens planning verloopt - waarschijnlijk weinig mee van alle maatregelen en wacht vanavond een eerste halve finale vol spektakel, waar het songfestival om bekendstaat.

Met in het eerste deel gelijk al opvallende inzendingen, zoals de Ierse Bambi Thug, een van de donkerste en meest duistere acts ooit op het festival met verwijzingen naar hekserij. En ook Finland, met twee artiesten die zichzelf hebben vernoemd naar besturingssysteem Windows95 en hun optreden beginnen in een groot ei.

De topfavoriet van de avond is waarschijnlijk Kroatië, dat als zevende aan de beurt is. Zanger Baby Lasagne treedt op met zijn nummer Rim Tim Tagi Dim, dat veel weg heeft van de Duitse metalband Rammstein. Het gaat over jongeren die in Kroatië massaal wegtrekken naar het buitenland, omdat ze in eigen land geen toekomst meer zien.

Oude bekende

Ook Luxemburg doet mee vanavond. En dat is best bijzonder, want dat is voor het eerst in dertig jaar. Omroepen in Luxemburg vonden deelname al die tijd te duur, maar door een bijdrage van de regering is het land er nu voor het eerst sinds 1993 weer bij. Zangeres Tali sluit de show af met het nummer Fighter.

In de eerste halve finale vanavond proberen vijftien landen bij de beste tien te eindigen. Anders dan in de finale, tellen vanavond alleen de stemmen thuis mee.

Ruim 70 procent van de vrouwen stopt eerder met het geven van borstvoeding dan ze hadden gehoopt. Dat doen ze vaak omdat ze bang zijn dat de baby te weinig melk binnenkrijgt, blijkt uit onderzoek in opdracht van het Voedingscentrum. Twee derde van de vrouwen was teleurgesteld dat ze zich gedwongen voelden om te stoppen.

Behalve de angst voor te weinig melk gaven vrouwen als belangrijkste redenen dat het de baby niet goed lukte om te drinken en dat ze zelf pijn ervaren. "Borstvoeding geven kan uitdagend zijn", zegt Marije Verwijs, expert voeding en gezondheid bij het Voedingscentrum. "Zeker in het begin is het soms zoeken voor moeder en baby. Daarom is het belangrijk dat deze vrouwen extra ondersteuning krijgen."

Het Voedingscentrum wijst daarbij naar verloskundigen, kraamverzorgenden en de jeugdgezondheidszorg. "Ook zou het helpen als een lactatiekundige toegankelijk is voor iedereen die het nodig heeft."

Meeste baat

Hulp van een lactatiekundige wordt nu in sommige aanvullende zorgverzekeringen vergoed. Verwijs zou graag zien dat die hulp standaard in het basispakket komt.

"Nu is het alleen beschikbaar voor mensen die het geld hebben voor een aanvullende verzekering. Je dupeert hiermee mensen met een minder hoog inkomen."

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie hebben baby's er het meeste baat bij als ze ten minste zes maanden borstvoeding krijgen.

Combinatie

Uit het onderzoek blijkt dat 53 procent van de vrouwen start met het uitsluitend geven van borstvoeding na de geboorte van hun baby. Dat is het laagst sinds de start van de metingen in 1997. Er is een flinke toename te zien van het aantal vrouwen dat (tijdelijk) fles- en borstvoeding combineert. Dat was in een eerdere meting in 2015 nog 7 procent en is nu 23 procent.

"Daarmee geeft 76 procent van de vrouwen dus alsnog een vorm van borstvoeding en dat is weer hoger dan voorgaande jaren", legt Verwijs uit. Er is in het onderzoek niet gevraagd naar wat die combinatie dan precies is, hoeveel van het een en hoeveel van het ander.

"Er is te weinig onderzoek gedaan naar de redenen en effecten van het combineren van kunst- en moedermelk", voegt Verwijs toe. "Maar we zien dat dit aan populariteit wint, dus we roepen zeker op tot meer onderzoek naar de effecten hiervan."

Positief is volgens Verwijs wel dat vrouwen die borstvoeding geven dat langer lijken te doen. Het percentage vrouwen die na 6 maanden nog uitsluitend borstvoeding geeft ligt met 31 procent substantieel hoger dan bij de voorgaande peilingen, waar het rond de 20 procent schommelde.

In deze explainer van NOS op 3 wordt onderzocht wat de voor- en nadelen van flesvoeding zijn.

De langverwachte lancering van het eerste ruimtevaartuig van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Boeing, de CST-100 Starliner, is zeker 24 uur uitgesteld.

De eerste bemande testvlucht zou rond 04.30 uur Nederlandse tijd opstijgen in Florida. Zo'n twee uur voor de lancering bleek er een technisch probleem te zijn met een zuurstofklep van de Atlas V-raket, aldus Boeing.

Technici konden het probleem niet direct oplossen. Het is nog niet duidelijk wanneer de Starliner alsnog gelanceerd wordt.

De bemande missie had eigenlijk al in 2018 uitgevoerd moeten worden, maar werd meerdere keren vertraagd door ontwerpfouten. Het project is honderden miljoenen dollars duurder dan oorspronkelijk begroot.

De Colombiaanse terreurgroep ELN gaat toch weer mensen ontvoeren voor losgeld. In december zei ELN nog daarmee te stoppen als een staakt-het-vuren tussen de groep en de Colombiaanse regering werd verlengd.

De rebellengroep zegt nu dat de regering de afspraken niet is nagekomen die zijn gemaakt bij vredesonderhandelingen. De regering doet er volgens de rebellen te lang over om een fonds op te richten, terwijl dat wel de afspraak zou zijn geweest.

Sinds eind 2022 zijn er zes gespreksrondes geweest tussen het linkse Nationaal Bevrijdingsleger ELN en de Colombiaanse overheid. Doel daarvan is dat de rebellen hun wapens neerleggen en re-integreren in de samenleving. De afgelopen maanden liepen de onderhandelingen spaak, waarna ELN besloot de gesprekken voor april op te schorten.

Belofte aan samenleving

De Colombiaanse regering zegt in een verklaring te hopen dat ELN nog terugkomt op zijn beslissing. "We hopen dat het ELN zijn belofte aan de Colombiaanse samenleving en de internationale gemeenschap nakomt om een einde te maken aan elke vorm van ontvoering."

Het ELN vecht al sinds 1964 tegen de regering van Colombia. Door mensen te ontvoeren voor losgeld kunnen de rebellen hun strijd blijven financieren. Bij het conflict zijn zeker 450.000 mensen om het leven gekomen.

In oktober kwam de rebellengroep opnieuw wereldwijd in het nieuws toen leden de ouders van Liverpool-voetballer Luis Díaz hadden ontvoerd. Zijn moeder werd snel bevrijd, maar zijn vader kwam pas na twaalf dagen vrij. Het ELN zei later dat de ontvoering een fout was geweest.

Een Amerikaanse militair is opgepakt in de Oost-Russische stad Vladivostok. Hij was daar op bezoek bij een vriendin toen hij door de politie werd gearresteerd. De Russische autoriteiten beschuldigen hem ervan dat hij van haar heeft gestolen, zeggen Amerikaanse functionarissen.

De 34-jarige Gordon Black was gestationeerd in Zuid-Korea. Hij had onderweg moeten zijn naar huis, naar Fort Cavazos in de staat Texas. Hij reisde in plaats daarvan vorige week naar Rusland om een vriendin te zien, waar hij een affaire mee zou hebben.

Volgens functionarissen woonde de Russische vrouw tot voor kort nog in Zuid-Korea. Afgelopen najaar zouden ze ruzie hebben gehad, waarna zij het land had verlaten. Het is onduidelijk of ze dat uit eigen beweging heeft gedaan of dat de Koreaanse autoriteiten daarbij betrokken waren, schrijft persbureau AP.

Reis niet gemeld

Black had zijn tussenstop in Vladivostok niet gemeld aan zijn eenheid en had dus ook geen toestemming gekregen om naar Rusland te gaan. Het is onduidelijk of Amerikaanse militairen in het algemeen een reisverbod hebben voor Rusland, al raadt het ministerie van Buitenlandse Zaken Amerikaanse burgers af om naar het land te reizen.

Een woordvoerder van het Amerikaanse leger bevestigt de arrestatie van Black en zegt dat Buitenlandse Zaken consulaire hulp biedt aan de man. De diplomatieke relatie tussen de Verenigde Staten en Rusland is al slecht en wordt door deze nieuwe arrestatie van een Amerikaan volgens AP alleen maar moeizamer.

Meer Amerikanen vast

In Rusland zitten er ook andere Amerikanen vast. De twee bekendste zijn ex-marinier Paul Whelan en The Wall Street Journal-correspondent Evan Gershkovich. De Amerikaanse regering zegt dat zij onterecht worden vastgehouden en probeert met de Russen te onderhandelen over hun vrijlating.

Daarnaast zit muzikant Travis Leake vast, die vorig jaar werd opgepakt voor drugsgerelateerde zaken. Docent Marc Fogel heeft vanwege soortgelijke aanklachten een gevangenisstraf van zestien jaar opgelegd gekregen. Verder zitten ook nog Alsu Kurmasjeva en Ksenia Chavana in hechtenis, die beide een dubbele nationaliteit hebben.

In de Zuid-Afrikaanse kuststad George is een appartementsgebouw in aanbouw ingestort. Daarbij kwamen 5 bouwvakkers om het leven en raakten tientallen bedolven onder het puin. Zo'n twintig andere bouwvakkers zijn gered en worden in het ziekenhuis aan hun verwondingen behandeld.

Gevreesd wordt dat er onder het puin meer doden liggen. Meer dan honderd reddingswerkers zijn aanwezig op de bouwplaats. Ze zullen waarschijnlijk de hele nacht doorwerken met speurhonden, kranen en ander zwaar materieel in de hoop dat ze nog overlevenden kunnen bevrijden.

Het ongeval gebeurde net na 14.00 uur in George, een stad aan de zuidkust, zo'n 400 kilometer ten oosten van Kaapstad. 75 bouwvakkers waren aan het werk toen het appartementencomplex met meerdere verdiepingen instortte. Het is onduidelijk hoe het gebouw heeft kunnen instorten. De autoriteiten hebben een onderzoek aangekondigd.

De politie in Amsterdam heeft een demonstratie van pro-Palestijnse betogers op de campus van de Universiteit van Amsterdam (UvA) beëindigd. Daarbij zijn 140 mensen aangehouden, van wie er nu nog vier vastzitten.

De politie, het Openbaar Ministerie en de gemeente besloten vannacht het protestkamp te ontruimen, omdat er volgens hen sprake was van erfvredebreuk. De universiteit vroeg de demonstranten gisteravond al meerdere keren om te vertrekken, maar niet iedereen wilde daar gehoor aan geven. Tegen 03.00 uur was de mobiele eenheid aanwezig op het terrein. Rond 04.30 uur was de demonstratie grotendeels voorbij en werden mensen naar bussen geleid.

Foto's van de situatie vanochtend vroeg:

Politiewoordvoerder Olav Brink spreekt in het NOS Radio 1 Journaal van een "ontruiming met grof geschut". "We hebben een shovel ingezet omdat er echt enorme barricades waren opgeworpen. We konden daardoor niet bij deze groep personen komen en ze luisterden niet naar vorderingen die eerder door de UvA waren gedaan om het gebied te verlaten en later meermaals door ons."

"Daarna zijn we ernaartoe gegaan en hebben we geweld toegepast, maar er werd ook tegen ons geweld gebruikt. Er werd met bakstenen en vuurwerk naar ons gegooid. Eén collega heeft daarbij gehoorschade opgelopen. We vinden het heel erg dat dat is gebeurd."

Brink zegt dat er verschillende belangen zijn afgewogen voordat er werd besloten om het gebied te ontruimen. "Vervolgens heeft het Openbaar Ministerie besloten dat de politie het terrein moest gaan ontruimen."

Na de oproep van de politie vertrokken de meeste betogers. "Maar toen we eenmaal op het terrein aanwezig waren, was er nog een groep van 125 personen en die zijn aangehouden. Zij zijn vervoerd naar een cellencomplex en hun identiteit wordt vastgesteld. Vervolgens krijgen ze te horen waarvan ze verdacht worden, en op een later moment beslist de officier van justitie of en hoe ze bestraft worden."

Bekijk hier hoe het er vannacht aan toe ging:

De politie meldde halverwege de nacht dat het tijdens de ontruiming onrustig was op Roeterseiland, waar de tenten stonden. Volgens de politie hebben demonstranten geweld gebruikt.

Op een livestream van de lokale zender AT5 was te zien dat er met vuurwerk werd gegooid. Ook probeerden demonstranten een shovel van de mobiele eenheid tegen te houden, die barricades op het terrein weghaalde.

De demonstratie begon gistermiddag toen betogers tenten hadden opgezet op de campus. Ze eisten onder andere dat de Amsterdamse universiteiten hun banden met Israël zouden verbreken. Twee bruggetjes en de toegang naar de campus bij de Nieuwe Prinsengracht werden geblokkeerd met pallets en andere spullen.

De politie schrijft in een verklaring dat het protest tot een onveilige situatie leidde, "mede door de barricades waardoor hulpdiensten het terrein niet konden betreden. Bij een calamiteit zouden de activisten mogelijk zelf vast komen te zitten op het terrein."

Rond 20.30 uur sloeg de sfeer om. Zo'n tien mannen zochten de confrontatie met de pro-Palestijnse demonstranten. Daarbij sloegen ze betogers en gooiden ze met fakkels en vuurwerk. Het groepje mannen is volgens persbureau ANP het terrein afgejaagd door de demonstranten. Volgens de politie zijn er ook "massaal" stenen uit de grond gehaald.

Kijk hier hoe de protesten zich gedurende de dag ontwikkelden:

Gistermiddag kondigde de UvA aan om aangifte tegen de demonstranten te doen als zij daadwerkelijk op het terrein zouden overnachten. Een NOS-verslaggever ter plekke schatte dat er rond 23.00 uur nog honderden betogers op de campus waren. Een deel van hen was van plan daar te blijven slapen.

Op universiteiten in de Verenigde Staten waren de afgelopen weken ook pro-Palestijnse demonstraties. Bij de ontruiming van de Columbia University in New York arresteerde de politie bijna 300 mensen.

Op UCLA in Los Angeles braken vorige week dinsdag gevechten, uit nadat pro-Israëlische tegendemonstranten hadden geprobeerd de barricades omver te trekken die de pro-Palestijnse studenten hadden opgericht.

De meest prestigieuze journalistieke prijzen van Nederland zijn vanavond uitgereikt in Den Haag. De tien beste journalistieke producties van vorig jaar werden beloond met een Tegel.

Grote winnaar is de Volkskrant, met Tegels in de categorieën Eerstelijns Verslaggeving en Nieuws. De reportages uit Israël van Rob Vreeken voor De Volkskrant worden door de vakjury geprezen.

"Zijn verhalen tonen aan waarom we verslaggevers ter plekke hebben en moeten houden, met diepe kennis van een conflict. Vreeken geeft de actualiteit een menselijk gezicht en voorziet hem van context.", aldus de jury over de winnaar van de Tegel voor de Eerstelijns Verslaggeving.

In dezelfde categorie was ook het NOS-liveblog over de Hamas-aanval op Israël van 7 oktober vorig jaar genomineerd, evenals reportages van Nieuwsuur daarover.

'Gesprek op gang brengen'

In de categorie Nieuws won het onderzoeksverhaal van de Volkskrant over de werkcultuur bij NOS Sport. De makers zeiden in een reactie dat de nasleep van die publicatie ze niet ongeroerd heeft gelaten.

"Het was best ingewikkeld. Ik was laatst ook bij het kort geding van Tom Egbers. Dan zie je wat het met hem heeft gedaan en dat laat je ook niet helemaal koud."

"We hebben een gesprek op gang willen brengen en dat is gelukt, denk ik, met deze maatschappelijke discussie. Dat weegt dan net wat zwaarder dan hoe pijnlijk het voor iemand persoonlijk is."

De Tegel wordt sinds 2006 uitgereikt. De winnaars krijgen een award waarin daadwerkelijk een stoeptegel is verwerkt.

De prijs is vernoemd naar het boek Tegels lichten (1972), waarin journalist H.J.A. Hofland het aankaarten van misstanden in bestuurlijk Nederland vergelijkt met licht werpen op ongedierte dat krioelt onder keurige tuinpaadjes.

Een Amerikaanse tiener is in de staat Colorado zwaargewond geraakt bij een val in een verlaten raketsilo. De 18-jarige jongen moest de nacht in de schacht doorbrengen voordat hulpdiensten hem konden redden.

De jongen was 's nachts met zeven vrienden naar het verlaten militaire complex gegaan. In de jaren 60 waren hier intercontinentale Titan-raketten gestationeerd die met een kernkop Rusland konden bereiken, maar inmiddels staan de silo's alweer decennia leeg.

Bij het verkennen van het ondergrondse bouwwerk maakte de jongen een val van zo'n 10 meter. Volgens een politiewoordvoerder is het een wonder dat hij dat overleefde, omdat de omgeving gevaarlijk is door losse brokken beton en verwrongen metaal. De eigenaar probeert met ijzeren hekken ongewenste bezoekers weg te houden, maar die kruipen toch tussen de verbogen tralies door.

Juridisch staartje

Nadat de groep de politie had gebeld duurde het nog enkele uren voordat het slachtoffer kon worden bereikt. Rond 06.30 uur arriveerden de hulpdiensten bij hem, daarna duurde het nog twee uur voordat ze hem weer bovengronds hadden.

De jongen is per helikopter naar een ziekenhuis in Denver gebracht. Hij is volgens artsen niet in levensgevaar.

Van de vriendengroep wordt zeker één meerderjarige vervolgd voor het betreden van verboden terrein. De zes minderjarigen zijn overgedragen aan hun ouders, er wordt nog gekeken of ook zij worden vervolgd. Later wordt ook duidelijk of het ongeluk nog juridische gevolgen heeft voor het slachtoffer zelf.

In een schuur die vorige week in vlammen opging in Brabant zat een drugslab. Dat meldt de politie na onderzoek. De 51-jarige bewoner van het naastgelegen huis is aangehouden.

De brand woedde afgelopen donderdagavond in een houten schuur in het Brabantse dorp Zevenbergschen Hoek. Er waren ook kleine ontploffingen te horen, schrijft Omroep Brabant. Uiteindelijk heeft de brandweer het vuur geblust.

Grote hoeveelheden drugs

Specialisten van de Landelijke Faciliteit Ontmantelen, een politieteam dat bewijsmateriaal verzamelt in geval van een mogelijk drugslab, kwam erachter dat er in het pand een amfetaminelab zat.

De politie vond er grote hoeveelheden synthetische drugs. Onder meer 180 kilo amfetaminepasta, maar ook grondstoffen voor het produceren van synthetische drugs.

"Waar je zou verwachten dat de brand alles met de grond gelijk zou maken, kwamen nog opvallend veel aangetaste verpakkingen met chemicaliën tevoorschijn", zei de coördinator synthetische drugs bij de politie tegen het Brabants Dagblad.

Auto verplaatst

Kort na het uitbreken van de brand verplaatste de bewoner een auto met daarin twee kratten vol synthetische drugs. De auto met inhoud werd in de omgeving gevonden door agenten.

De bewoner wordt voorgeleid aan de rechter-commissaris, die bepaalt of hij langer vast moet blijven zitten.

Kijkers van het TG1, het journaal van de Italiaanse omroep RAI, kregen vandaag alleen een ingekorte versie van het programma te zien. Slechts enkele journalisten kwamen naar de redactie, de rest bleef thuis uit protest.

Reden voor de grootscheepse staking is de politieke inmenging bij de journalistieke programma's van de RAI. Die is volgens de journalisten sinds het aantreden van de radicaal-rechtse regering-Meloni tot zorgwekkende hoogten gestegen.

"Italië is nog geen Hongarije, maar de trend is zorgwekkend", stelt vakbondsleider Daniele Macheda.

Censuur

Hoe die politieke beïnvloeding in de praktijk gaat, werd bijvoorbeeld duidelijk in het bekende praatprogramma Chesarà enkele weken geleden. Naar aanleiding van de Italiaanse Bevrijdingsdag had de redactie schrijver Antonio Scurati uitgenodigd om een zelfgeschreven tekst voor te dragen. De tekst die Scurati van tevoren aanleverde was bijzonder kritisch over premier Meloni en haar omgang met het fascistische verleden van Italië.

Dat viel niet goed bij de top van de omroep. Een dag voor de opnames vernam de presentatrice van Chesarà dat het contract van Scurati was geannuleerd, en dat de schrijver dus niet meer welkom was.

Wie exact het contract liet annuleren is nog steeds niet duidelijk. Maar de presentatrice nam uit woede contact op met Scurati en vroeg of ze zijn tekst alsnog mocht voorlezen. Dat fragment van het programma wordt sindsdien druk gedeeld op sociale media.

Politieke leiding

Politieke invloed op de RAI is niet nieuw: de Italiaanse omroep werd altijd al in zekere mate politiek geleid. Elke nieuwe regering zet er nieuwe bestuurders neer, waardoor onvermijdelijk ook de journalistieke koers van het bedrijf per regering verandert.

Traditioneel sluit het journaal op RAI 1 meer aan bij het beleid van de regering, terwijl het journaal van RAI 3 eerder links georiënteerd is. Kijkers weten dat. Maar zo flagrant als de laatste tijd is de politieke inmenging nog nooit geweest, zeggen de stakers.

Politiek verslaggever Enrica Agostini somt ter illustratie enkele situaties op die zij zelf meemaakte. "Toen de ex-vriend van premier Meloni seksistische opmerkingen had gemaakt tegen vrouwelijke collega's, mochten wij daar niet over berichten. Toen minister van Landbouw Lollobrigida, tevens de zwager van Meloni, een trein liet stoppen waar geen halte was om op tijd te zijn voor een afspraak, mochten wij daar niet over berichten."

Pas na urenlange druk van de redactieraad op de directie werd het journalisten toegestaan om er aandacht aan te besteden, herinnert Agostini zich.

De journaliste vertelt haar verhaal trillend, duidelijk geëmotioneerd. "Ik ben maar een verslaggever, geen bekende presentatrice. Op dit moment word ik beschermd omdat ik in de redactieraad zit, maar het zou zomaar kunnen dat ik later ontslagen word omdat ik deze dingen openlijk heb gezegd."

Meer vaste contracten

Concreet vragen de stakers vandaag aan de top van de RAI om bij conflicten met de regering juist de kant van de journalisten te kiezen. "En we willen betere contracten voor de journalisten", vertelt vakbondsleider Daniele Machese.

Uit financiële overwegingen worden de journalisten die met pensioen gaan allemaal vervangen door freelancers. "Collega's die niet zeker zijn van hun baan, zijn eerder geneigd om de koers van de leiding trouw te volgen. Dat hangt allemaal samen", aldus Machese.

Het bestuur van de RAI heeft alleen schriftelijk gereageerd op de aantijgingen van de stakende journalisten. In een verklaring schrijven de omroepbazen dat ze volop bezig zijn met hervormingen die het bedrijf klaar moeten maken voor de journalistieke uitdagingen van de toekomst, en dat er daarom geen geld is om nieuwe collega's een contract aan te bieden.

Over de journalistieke vrijheid staat in de verklaring dat de RAI "alles in het werk stelt om de pluriformiteit en de vrijheid van meningsuiting te beschermen". De journalisten nemen met die verklaring geen genoegen: zij zetten hun staking door tot morgenvroeg en beraden zich daarna op verdere acties.

Het Openbaar Ministerie eist een gevangenisstraf van 29 jaar en 9 maanden tegen Noureddine H. voor de moord waarbij de Amsterdamse Djordy Latumahina. per ongeluk werd doodgeschoten. De 43-jarige H. is de laatste verdachte die terechtstaat voor de moord die plaatsvond op 8 oktober 2016.

Volgens het OM was H. degene die de opdracht gaf om drugscrimineel Gino M. te doden. De zaak staat bekend als een vergismoord, omdat de schutter de 31-jarige dj Latumahina aanzag voor het beoogde doelwit.

Schutters openden met semiautomatische wapens het vuur op het gezin van de dj, toen hij zijn auto wilde parkeren bij hun appartement in Amsterdam-West. Latumahina overleed daarbij direct en zijn vriendin raakte ernstig gewond en blijvend verlamd. Hun 2-jarige dochtertje zat achter in de auto, zij bleef ongedeerd.

Later bleek dat Latumahina in dezelfde soort auto reed en in hetzelfde gebouw woonde als het bedoelde slachtoffer. H. is volgens het OM dan ook schuldig aan de dood van de dj.

Ontsleutelde berichten

H. werd in mei 2021 aangehouden in Spanje. Hij zat daar ondergedoken en werd al een tijdlang in de gaten gehouden door de lokale politie. Hij staat ook terecht voor het beramen van een moordaanslag op Naoufal 'Noffel' F. en voor het leiden van een criminele organisatie.

Het bewijs voor de betrokkenheid van H. bij beide moordopdrachten is gestoeld op berichten van gekraakte PGP-telefoons. Volgens de officier van justitie blijkt uit ontsleutelde berichten dat H. de opdracht gaf voor de moord en de schutter betaalde.

Er zijn meerdere chataccounts waaraan de naam van de verdachte wordt gekoppeld. Dat zou af te leiden zijn uit onder andere taalgebruik en de manier van praten, schrijft NH.

'Ik ben het niet'

Zelf ontkent H. betrokkenheid bij de moord en zegt hij de berichten niet te hebben geschreven. "Ik ben het niet", zei hij vandaag. "Dus ik kan ook niet meer zeggen dan ja of nee."

Zijn advocaat zegt dat het aangeleverde bewijs van het OM niet sterk genoeg is. "De bewijsconstructie hangt van suggesties aan elkaar. Cruciale informatie zit niet in het dossier."

De afgelopen jaren zijn zeven verdachten veroordeeld voor betrokkenheid bij de schietpartij. Schutter Djurgen W. kreeg in 2018 een gevangenisstraf van dertig jaar en andere betrokkenen kregen straffen tot 26 jaar opgelegd.

De rechtbank doet op 24 juni uitspraak.

Hamas is akkoord met een voorstel voor een staakt-het-vuren dat is gedaan door bemiddelaars Egypte en Qatar. Dat laat de terreurorganisatie weten in een verklaring. Volgens de verklaring heeft Hamasleider Ismail Haniyeh dat telefonisch laten weten aan onder meer de premier van Qatar.

Israël geeft op dit moment geen goedkeuring aan het voorstel. Een woordvoerder van premier Netanyahu zegt tegen de krant Haaretz dat het voorstel waarmee Hamas akkoord is gegaan voldoet "totaal niet aan de Israëlische eisen".

De woordvoerder stelt dat "een professionele delegatie onderhandelaars zal ontmoeten om er uitgebreid over te praten". De VS zegt de Hamas-reactie te gaan bespreken met bondgenoten.

Een anonieme Israëlische functionaris zegt tegen persbureau Reuters dat Israël niet akkoord gaat met het voorstel. Het akkoord wordt een "verwaterd voorstel" genoemd. Het zou volgens de functionaris gaan om een afgezwakte versie van een voorstel die niet acceptabel is voor Israël.

Een hoge vertegenwoordiger van Hamas reageerde bij persagentschap AFP dat "de bal nu in het kamp van Israël ligt en het land kan beslissen om met het staakt-het-vuren in te stemmen, of het tegen te werken". Volgens Israël is het een list van Hamas om zo te laten zien dat zij de partij zijn die een deal weigert.

Details onbekend

Wat er precies in het bemiddelingsvoorstel staat, is nog onbekend. Persbureau Reuters schrijft op basis van bronnen binnen Hamas dat het voorstel voor een staakt-het-vuren bestaat uit drie fases. Elke fase zou 42 dagen duren. Ook wordt er in het voorstel gesproken over een gevangenenruil en over de wederopbouw van Gaza.

Hamas heeft steeds gezegd niet akkoord te gaan met een bestand waarin niet expliciet wordt vermeld dat het om een definitief staakt-het-vuren gaat.

Israël heeft op zijn beurt altijd laten weten niet akkoord te gaan met een bestand waarin de militaire tak van Hamas blijft bestaan.

Rafah verlaten

Eerder vandaag riep het Israëlische leger zo'n 100.000 Palestijnen op om Oost-Rafah te verlaten voor "een beperkte operatie". Duizenden mensen hebben hier inmiddels gehoor aan gegeven. Onduidelijk is of dit het door Israël aangekondigde grondoffensief is in de stad in het zuiden van Gaza.

In en rond Rafah wonen ongeveer 1,4 miljoen mensen. De meesten zijn vluchtelingen en verblijven in tentenkampen. Voor de inval van Israël woonden er ongeveer 275.000 mensen.

De internationale gemeenschap, waaronder de VS, hebben er meermaals bij Israël op aangedrongen om Rafah niet binnen te vallen omdat wordt gevreesd voor een bloedbad.

Als alles meezit, gaan er vannacht voor het eerst astronauten de ruimte in met een door Boeing gebouwd ruimteschip. Het heeft een naam die doet denken aan een nieuw vliegtuig: de CST-100 Starliner.

NASA krijgt er met de Starliner een tweede vervoermiddel naar het ruimtestation ISS bij, maar vooral bij Boeing zullen ze de missie gespannen volgen. De door slecht nieuws geplaagde vliegtuigfabrikant kan een succesje in de ruimte goed gebruiken.

Boeing lag de afgelopen jaren aan de lopende band onder vuur vanwege technische problemen met vliegtuigen. Eerst met de 737 Max, en de laatste tijd met toestellen die plotseling een rompdeel, wiel of de kap van een motor verloren.

Tegelijkertijd verliep de ontwikkeling van de Starliner ook niet op rolletjes. Terwijl concurrent SpaceX met de Crew Dragon een hele rij successen aaneenreeg, had de kegelvormige capsule van Boeing problemen met de software, het voortstuwingssysteem, de stuurraketten, de parachutes en de bedrading. Daardoor liep de eerste bemenste lancering jaren vertraging op en werd het project veel duurder. In totaal is het concern er tot nu toe ruim 5 miljard dollar aan kwijt.

De tegenvallers stonden los van de perikelen met de vliegtuigen, zegt ruimtevaartexpert Ronald Klompe. "Dat zijn twee heel verschillende afdelingen. Maar in de kern hadden de problemen wel dezelfde oorzaak: ze wilden het zo goedkoop mogelijk doen, en daarom zijn bepaalde tests voor de veiligheid in eerste instantie niet goed uitgevoerd. Alle systemen werden gecheckt, maar er werden geen integrale tests gedaan."

Door schade en schande wijs geworden heeft Boeing zijn zaakjes inmiddels op orde, denkt ruimtevaartdeskundige Erik Laan van Inholland Space Lab. "Als ik de berichten lees, is men er nu wel klaar voor. Het belang van flight safety is echt doorgedrongen, er zijn veel veiligheidsmaatregelen getroffen."

Tijdens deze eerste vlucht met astronauten aan boord kunnen er best nog dingen fout gaan, maar Laan verwacht geen gevaarlijke situaties. "Voor de belangrijke systemen zijn er altijd back-ups."

Voor de zekerheid heeft NASA wel twee ervaren astronauten geselecteerd: Sunita Williams en Barry Wilmore, beiden oud genoeg om de eerste maanlanding nog live op tv te kunnen hebben gezien. Een logische keuze, vindt Klompe. "Ook voor de eerste vlucht met de Crew Dragon waren twee veteranen geselecteerd, mensen met een bepaalde skillset. Zowel de Dragon als de Starliner is in hoge mate geautomatiseerd, maar er kan een situatie voorkomen waarin iemand het handmatig moet overnemen. Dan heb je mensen nodig die koelbloedig blijven en niet in paniek raken onder moeilijke omstandigheden."

Het spannendst bij een nieuw ruimteschip zijn traditioneel de lancering en de landing. Voor het eerst sinds het einde van het Mercury-project in 1963 gaan er weer astronauten de ruimte in boven op een Atlas-raket - zij het een gemoderniseerde versie. Maar hoe betrouwbaar die raket ook is, het gebruik ervan veroorzaakt direct ook een probleem, want de Atlas wordt uit de productie genomen. Er zijn nog exemplaren voor zes vluchten.

Toekomst voor Starliner?

Boeings ruimtevaartuig kan ook door een andere raket worden gelanceerd, bijvoorbeeld de Falcon 9 van SpaceX of de Vulcan van United Launch Alliance, maar die zijn niet gecertificeerd voor de Starliner. Daarom zouden er weer nieuwe testvluchten nodig zijn. Boeing verkeert al in zwaar weer, dus de vraag is: is er wel een toekomst is voor Boeings herbruikbare ruimtetaxi?

Laan denkt van wel. "Er is een markt voor ruimtestations, Boeing ziet dat ook en in principe zijn ze nog steeds een goede speler. Daarnaast heeft NASA er belang bij het Starliner-project in leven te houden. De ruimtevaartorganisatie heeft er flink in geïnvesteerd, betaalt ook voor deze vlucht, en het is goed om verschillende capsules te hebben om bij het ISS te komen."

Desondanks blijft de toekomst voor het nieuwe ruimteschip onzeker, zegt Klompe. De zesde, en vooralsnog laatste operationele missie met de Starliner staat nu gepland voor 2030, het jaar waarin NASA afscheid wil nemen van het ISS. "Daarna gaan ze diensten inhuren bij commerciële ruimtestations. Axiom, een van de grootste kanshebbers om zo'n nieuw station te gaan runnen, huurt nu al SpaceX in voor zijn ruimtevluchten met toeristen, en niet Boeing."

Deze testvlucht moet sowieso goed gaan, benadrukt Klompe. "Boeing zal zeker willen weten dat alles vlekkeloos verloopt. Na zo veel verlies zullen ze eerst even willen kijken of het project nog meer investeringen waard is."

Een groep EU-lidstaten, waaronder Nederland, werkt aan een brief aan de Europese Commissie waarin wordt aangedrongen op het opvangen in niet-EU-landen van migranten die de EU proberen te bereiken. Dat melden verschillende Tsjechische kranten die de brief in handen hebben.

In het niet-EU-land zouden de migranten dan moeten afwachten of ze asiel krijgen in de Europese Unie. Ook uitgeprocedeerde asielzoekers zouden er tot hun terugreis kunnen worden ondergebracht.

Out-of-the-box-oplossingen

Staatssecretaris Van der Burg van Asielzaken zegt dat de EU-landen op zoek zijn naar "aanvullende oplossingen" om de grip op migratie te versterken en dat de landen daarom met elkaar moeten samenwerken.

"Daarom ben ik voorstander dat landen ook naar out-of-the-box-oplossingen kijken zoals de afspraken die Italië met Albanië maakte", aldus de staatssecretaris. Hij benadrukt dit soort oplossingen "te allen tijde" in lijn moeten zijn met internationaal en Europees recht.

Deal Italië en Albanië

Het idee, geïnitieerd door Tsjechië en Denemarken, is vergelijkbaar met de overeenkomst die Italië in november sloot met Albanië. In niet-EU-land Albanië worden een deel van de geredde bootmigranten op kosten van Italië ondergebracht terwijl de Italiaanse autoriteiten hun asielaanvragen afhandelen.

In de brief aan de Europese Commissie wordt opgeroepen om meer partnerschappen aan te gaan met landen, met daarbij de Turkije-deal als voorbeeld. Concrete plannen zouden nog niet in de brief staan, ook worden er nog geen mogelijke landen genoemd om deals mee te sluiten.

Na de migratiecrisis van 2015 maakte de EU voor het eerst afspraken over het tegenhouden van migranten, destijds met Turkije. Die waren aanvankelijk omstreden, maar sindsdien zijn er akkoorden gevolgd met onder andere Tunesië, Egypte en Libanon.

Kritiek

Op het uitbesteden van migratieprocedures is veel kritiek vanuit mensenrechten- en hulporganisaties. Amnesty International noemde deal tussen Italië en Albanië eerder dit jaar "een schadelijk systeem".

"In plaats van het lijden van mensen te vergroten, moeten de autoriteiten zorgen voor toegang tot een effectieve asielprocedure, adequate opvang en veilige, regelmatige routes", aldus Amnesty. De Europese Commissie oordeelde tot dusver dat de deal tussen Italië en Albanië geen Europese regels schenden.

In Madrid is binnenkort een pas ontdekt werk van de wereldberoemde schilder Caravaggio te zien. Het zeventiende-eeuwse schilderij wordt sinds kort toegeschreven aan de Italiaanse schilder. Museum Del Prado mag het doek tijdelijk tentoonstellen en noemt het een van de grootste ontdekkingen in de kunstgeschiedenis.

Op het schilderij Ecce Homo (Latijn voor "Zie de mens") is een fragment te zien uit het Nieuwe Testament, waarop Pontius Pilatus Jezus met doornenkroon laat zien aan de mensenmassa. Het is 111 bij 86 centimeter groot.

Veel meer waard

Het schilderij zou in 2021 geveild worden en werd toen nog toegeschreven aan een onbekende kunstenaar. Het werd geschat op zo'n 1500 euro. Toen experts aan de maker gingen twijfelen, werd de veiling geblokkeerd.

De eigenaren lieten onderzoek doen en daaruit bleek dat het ging om een doek van Caravaggio. Daarmee steeg het direct enorm in waarde. Ter vergelijking: een ander werk van de Italiaan werd in 2019 geveild voor 150 miljoen euro.

De eigenaren lieten het schilderij restaureren en besloten het opnieuw onder de hamer te brengen. Wie het schilderij nu in bezit heeft en hoeveel ervoor is betaald, is niet bekend.

Zestig werken

Barokschilder Michelangelo Merisi da Caravaggio leefde van 1571 tot 1610. Van hem zijn ongeveer zestig werken bekend. Ecce Homo werd gemaakt tussen 1605 en 1609. Het zou ooit tot de privécollectie van de Spaanse koning Filips IV hebben behoord.

Het schilderij is van 28 mei tot oktober te zien in museum El Prado. De resultaten van het onderzoek worden tegelijkertijd vrijgegeven.

Miguel Klauss, politicus van de radicaal-rechtse AfD in Baden-Württemberg, maakt een TikTok-filmpje voor de Europese verkiezingen. "Ga stemmen op 9 juni, anders winnen de oude partijen, en zij maken de Duitse industrie kapot en doen niets tegen illegale migratie!" Met ruim 300.000 volgers hoort hij bij de drie populairste Duitse politici op TikTok.

Geen enkele partij in Duitsland scoort zo goed op TikTok als de AfD. Sterker nog: de radicaal-rechtse partij bereikt meer gebruikers dan alle andere partijen bij elkaar. Zij zijn dan ook zeer bezorgd over de AfD-dominantie op TikTok.

Miguel Klauss weet wel wat hij goed doet: korte simpele boodschappen, vlot verteld. "En met soms humor. Het is een balans tussen serieuze boodschappen en grapjes." Een goeddoordachte strategie is er niet, zo laat hij op zijn kantoor in Stuttgart zien. Hij bedenkt, filmt en monteert zijn filmpjes zelf. Gewoon op zijn telefoon, met een statiefje en lampje. "Het kost hooguit vijf minuten werk."

De AfD valt op met een aantal opmerkelijke tiktoks. Zo kwam Maximilian Krah, lijsttrekker voor de Europese verkiezingen, met datingtips ("Kijk geen porno, stem niet op De Groenen") en Klauss met het verloten van een 'deportatiekalender', met de mooiste vliegtuigen om mensen te 'remigreren'. Maar de meeste filmpjes van Klauss gaan over het "vernietigende" beleid van de regering, die bovendien de AfD monddood zou willen maken.

Succes onder jongeren

Een belangrijke verklaring voor AfD's TikToksucces is dat de partij vroeg aanwezig was op het medium. "Ze hebben flink geïnvesteerd om jongeren in hun politieke 'echokamer' te trekken, met een populistische boodschap die het goed doet in het algoritme van TikTok", vertelt Anne Moors, politiek communicatieadviseur, onder meer voor de SPD.

Zij riep jarenlang tegen gevestigde partijen dat ook zij moesten inzetten op TikTok, verzucht ze. Maar nee, die Chinese app met gekke dansjes voor kinderen? Daar had serieuze partijen niets te zoeken, was de leidende gedachte.

Tot dit voorjaar. Uit een peiling onder 14- tot 29-jarigen bleek dat Duitse jongeren een ruk naar rechts maken. Waar in 2022 nog 9 procent op de AfD zou willen stemmen, kwam de radicaal-rechtse partij nu met 22 procent als grootste uit de bus. Ruim voor De Groenen, traditioneel dé jongerenpartij. Experts zien een verband met het online succes van de AfD.

En die jonge stem doet ertoe: bij de Europese verkiezingen volgende maand mogen in Duitsland voor het eerst 16- en 17-jarigen meestemmen.

Dönerprijs

Daarom zette de regeringspartij een heus TikTok-offensief in. Ministers melden zich op TikTok en ook bondskanselier Scholz moest eraan geloven. Hij haalde de populairste tiktokker van Duitsland, Younes Zarou, naar het Kanzleramt om tiktoks met hem te maken.

In zijn eerste video's gaat het over de inhoud van zijn aktetas, de lekkerste aardappelgerechten en een maximumprijs voor een broodje döner. Scholz lijkt nog wat onwennig, maar haalde in een paar weken miljoenen kijkers en likes.

"Het is een goed begin, maar het mag inhoudelijker" oordeelt communicatieadviseur Moors. "Voor de lange termijn is beter om je te richten op thema's die jongeren echt bezighouden, zoals inflatie en het woningtekort."

AfD-bereik beperkt

Maar maken gematigde politici überhaupt een kans op TikTok, waar vlugge filmpjes vol emotie en simpele boodschappen de boventoon voeren? "Dat denk ik wel. Het gaat erom dat het authentiek en geloofwaardig overkomt. En ze moeten leren dat je niet puur zendt, maar ook mét de jongeren communiceert."

De tiktokkende AfD'er Klauss is vooralsnog niet onder de indruk van zijn concurrentie. Wel maakt hij zich zorgen over de beperkingen die TikTok af en toe oplegt aan AfD'ers. Het bereik van de Europese lijsttrekker werd ingeperkt vanwege "herhaaldelijk overtreden van de regels". Ook Klauss laat TikTok-meldingen zien waarin hij op de vingers wordt getikt. Welke regels precies worden overtreden, staat er niet bij.

Vanuit de Duitse politiek klinkt de roep om strengere maatregelen tegen TikTok. Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, sloot onlangs een Europees verbod niet uit. Communicatieadviseur Moors ziet meer in regulering. "Het is aan de regering en de EU om regels op te stellen."

Klauss moet niet aan een verbod denken: "Je doet de democratie er geen goede zaak mee als je de populairste app van het moment verbiedt." Ondertussen kijkt hij hoe zijn nieuwe TikTok scoort: al honderden likes in een kwartiertje. En vooralsnog heeft hij meer volgers dan bondskanselier Scholz.

Op het Italiaanse eiland Sicilië zijn vijf mannen omgekomen bij onderhoudswerkzaamheden aan het riool. De slachtoffers werkten aan een pomp in de buurt van een wijnmaker, in de gemeente Casteldaccia.

Vermoedelijk hebben de mannen giftige dampen ingeademd. Een zesde slachtoffer werd zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht. Volgens persbureau DPA zaten de mannen vast en vielen ze flauw door de dampen. Een zevende arbeider kon de plek wel verlaten en sloeg alarm.

Vermoedelijk is sprake van vergiftiging met waterstofsulfide. Hoe het ongeluk precies kon gebeuren, is nog niet bekend.

Arbeidsongevallen

Ongelukken op de werkvloer komen vaak voor in Italië. Vorige maand kwamen bij een explosie in een waterkrachtcentrale zeven mensen om het leven.

In februari kwamen vijf bouwvakkers om toen een muur instortte op de bouwplaats van een supermarkt in Florence. In augustus 2023 stierven vijf mannen tijdens onderhoud aan de treinsporen nabij Turijn. Ze werden overreden door een trein. Nog veel vaker zijn er individuele sterfgevallen waarvoor minder media-aandacht is.

Alleen al in de eerste twee maanden van dit jaar kwamen in Italië 119 mensen om op hun werk, becijferde de organisatie INAIL, die nabestaanden ondersteunt.