NOS Nieuws - Algemeen

In de Amerikaanse staat Michigan hebben beveiligers bij een kerk een schietende man gedood. Daarmee hebben ze volgens de politie mogelijk een bloedbad onder kerkgangers voorkomen.

De schutter was een man van 31. Hij verscheen zondagochtend bij de kerk in Wayne, ten westen van Detroit, met een kogelwerend vest en in iedere hand een vuurwapen. In de kerk zaten toen zo'n 150 mensen klaar voor de dienst.

Buiten de kerk opende de man het vuur. Een beveiliger van de kerk werd geraakt in zijn been. Een kerkganger die net arriveerde en zag wat er gebeurde, besloot met zijn pick-uptruck op de schutter in te rijden. Toen die op de grond lag, schoten beveiligers hem dood.

'Heroïsche daad'

De gewapende man had voor zover bekend geen banden met de kerk. Volgens de politie lijkt het erop dat hij psychische problemen had.

De beveiliger die gewond raakte maakt het naar omstandigheden goed. Hij is buiten levensgevaar.

Een politiecommissaris noemde het ingrijpen door de bestuurder en de beveiligers een heroïsche daad. "Die heeft ongetwijfeld veel levens gered en een grootschalige schietpartij voorkomen."

Medewerkers van het Jumbo-distributiecentrum in Veghel hebben in het weekend een levende gekko aangetroffen tussen een lading fruit. De medewerkers hebben de gekko opgevangen in een leeg fruitbakje, volgens Omroep Brabant "zodat het dier niet verder op avontuur zou gaan".

Een gekko is een reptiel dat behoort tot de hagedissen. Er zijn veel soorten van, maar geen van die soorten komt voor in Nederland. Gekko's leven alleen in warme gebieden.

Hoe het diertje tussen de vruchten terecht is gekomen, is niet duidelijk. Evenmin is bekend waar de lading fruit vandaan kwam.

De gekko is overgedragen aan de dierenambulance en later naar dierenpark De Oliemeulen in Tilburg gebracht. Daar wordt hij opgevangen.

Het Griekse eiland Chios wordt getroffen door natuurbranden. Zeventien dorpen en een opvangcentrum voor migranten op het eiland zijn volgens de omroep ERT geëvacueerd. Meer dorpen moeten zich daarop voorbereiden.

Er zijn drie brandhaarden. Die ontstonden binnen anderhalf uur van elkaar. De autoriteiten laten onderzoeken hoe dat kon gebeuren en of er sprake is van brandstichting. Een lokale politicus zegt tegen ERT dat hij uit gaat van dat laatste, omdat de branden zo vlak na elkaar uitbraken.

Inwoners proberen zoveel mogelijk hun bezittingen te beschermen:

Bijna tweehonderd brandweerlieden proberen de branden in te dammen. Daarbij wordt gebruikgemaakt van blushelikopters en -vliegtuigen. Brandweerkorpsen uit de hoofdstad Athene en Thessaloniki komen ook naar Chios om te helpen. Het blussen gaat moeilijk, omdat er een sterke wind staat die de vlammen verder aanwakkert.

Inwoners van Chios maken zich niet alleen zorgen om hun huizen, maar ook om de mastiekplanten. Die bijzondere planten groeien op het eiland en lijken op de pistache.

De mastiekhars die wordt gewonnen, wordt gebruikt in kauwgom, snoep, cosmetica en geneesmiddelen. In 2010 werd bijna de helft van de mastiekboomgaarden op Chios verwoest door branden.

Chios is een van de grotere eilanden van Griekenland. Het ligt voor de kust van Turkije. Inwoners van dorpen die zijn geëvacueerd worden opgevangen in de hoofdplaats Chios, aan de oostkant van het eiland.

Griekenland kampt ieder jaar met grote natuurbranden. De kans op zulke branden neemt toe door klimaatverandering.

In Arnhem is gisteravond iemand op straat overleden na een incident. De politie kan niet zeggen wat er is gebeurd. Berichten over een schietpartij zijn niet bevestigd.

Hulpdiensten werden rond 20.40 uur gealarmeerd en waren snel ter plaatse. Het incident was in de wijk De Laar in Arnhem-Zuid.

Op foto's is te zien dat een lichaam afgedekt op straat ligt. Na de vondst van het lichaam was veel politie op de been. Enkele agenten droegen kogelwerende vesten.

De politie heeft onderzoek gedaan in een woning rond de plaats delict en op het dak van die woning. Naar verwachting wordt later vandaag meer duidelijk over wat er in Arnhem is gebeurd.

Ze zijn géén lid van de NAVO, toch zijn vier landen uit de Indo-Pacific voor het vierde jaar op rij aanwezig bij de militaire onderhandelingen in Den Haag komende week. Naast de NAVO-landen zitten ook delegaties uit Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland aan tafel; de zogeheten 'Indo-Pacific Four'.

De Indo-Pacific krijgt een steeds belangrijkere rol op het wereldtoneel. De groeiende militaire assertiviteit van China, vooral rond Taiwan en de Zuid-Chinese Zee, leidt tot onrust in landen in deze regio, maar ook bij NAVO-leden zoals de Verenigde Staten.

Daarnaast zijn er zorgen over de band tussen China en Rusland, die hechter is dan ooit. Bij zowel de Indo-Pacific Four als het NAVO-bondgenootschap heerst het besef dat ze elkaar mogelijk hard nodig hebben in de toekomst.

Japan

Voor Japan is het de vierde keer op rij dat een Japanse premier, ditmaal Shigeru Ishiba, erbij is, een teken van de groeiende strategische samenwerking met het westerse bondgenootschap. Aanleiding is de toenemende druk in de eigen regio, waar kernmachten China, Rusland en Noord-Korea steeds assertiever optreden. De oorlog in Oekraïne heeft dat veiligheidsgevoel verder aangescherpt, mede door de steun van China aan Rusland en de inzet van Noord-Koreaanse troepen aan het front.

Japan sloot in 2023 daarom een officieel partnerschap met de NAVO en werkt sindsdien samen op het gebied van cyber-, ruimte- en maritieme veiligheid. Het land heeft toegezegd om tegen 2027 zijn defensiebudget te verdubbelen, waarmee het een sterkere militaire partner wil worden voor Europa en de Verenigde Staten. Toch vindt de VS dat niet genoeg: Washington wil dat Japan en Zuid-Korea hun uitgaven opvoeren tot 5 procent van het bruto binnenlands product, zoals NAVO-landen inmiddels nastreven.

Australië en Nieuw-Zeeland

Ook Australië en Nieuw-Zeeland hebben beloofd om de defensie-uitgaven op te schroeven, maar komen bij lange na niet in de buurt van de 5 procent. Australië werkt toe naar zo'n 2,4 procent in 2033. Nieuw-Zeeland heeft onlangs een plan gepresenteerd om de defensiemacht te moderniseren en te versterken. Het land beoogt de uitgaven de komende acht jaar te verhogen tot iets meer dan 2 procent van het bbp.

Hoewel ze geen lid zijn van de alliantie die vlak na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht, is zowel Australië als Nieuw-Zeeland al lang betrokken bij het militair bondgenootschap. Australië was in 1953 het eerste land dat als niet-lid meedeed aan NAVO-oefeningen. De Australische defensiemacht heeft de afgelopen jaren meegedaan aan NAVO-missies in onder meer Afghanistan en Irak. Sinds 2005 is er een formeel partnerschap tussen Australië en het NAVO-bondgenootschap.

Nieuw-Zeeland heeft sinds 2012 een formele band met de NAVO en deed mee aan NAVO-missies in onder meer Afghanistan. Premier Christopher Luxon is aanwezig bij de onderhandelingen in Den Haag. "Welvaart is alleen mogelijk als er ook veiligheid is", zei Luxon voor aanvang van zijn bezoek. Hij reist naar Den Haag na een bezoek aan China, waar hij de Chinese president Xi Jinping ontmoette. Wat de twee precies hebben besproken, wordt angstvallig geheim gehouden.

Luxon werd na zijn bezoek aan Peking gevraagd naar de toenemend vijandige houding van de NAVO ten opzichte van China. Mark Rutte, de secretaris-generaal van de NAVO, waarschuwde onlangs dat China samenwerkt met Noord-Korea, Iran en Rusland. Luxon merkte de "Nederlandse directheid" op van Rutte, en zei dat er "verschillende meningen" bestaan. "We hebben geen bewijs gezien dat die vier landen actief samenwerken tegen het westen", aldus de Nieuw-Zeelandse premier.

De Australische premier Anthony Albanese is niet bij de militaire onderhandelingen, maar stuurt defensieminister en vicepremier Richard Marles. Albanese had gehoopt op een een-op-een-gesprek met president Trump, maar aangezien de kans daarop klein is, heeft hij besloten niet te komen.

Zuid-Korea

Zuid-Korea tekende in 2023 een partnerschap met de NAVO Het land besteedt momenteel 2,8 procent van zijn bbp aan defensie en heeft plannen om dat verder te verhogen. Voor Europese landen heeft deze versterkte band met Japan en Zuid-Korea duidelijke voordelen. Japan bezit momenteel het achtste grootste leger ter wereld en beschikt over geavanceerde militaire technologie.

Omdat Japan militair minder afhankelijk wil worden van Amerikaanse defensie-industrie, zoekt het nu ook samenwerking met Europese landen, bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van een nieuwe generatie straaljagers met Italië en het Verenigd Koninkrijk.

Zuid-Korea heeft het vijfde grootste leger ter wereld, en is in opkomst als belangrijke wapenleverancier voor Europa. De defensie-export steeg van 3 naar 14 miljard dollar (circa 12,9 miljard euro) in drie jaar tijd. Er zijn plannen voor samenwerking met de EU en NAVO bij toeleveringsketens. In Polen loopt een miljardencontract voor 180 tanks, deels lokaal geproduceerd. Ook worden houwitsers en raketsystemen geëxporteerd en deels in Europa gebouwd.

Nasiru Salisu Zongo kan de tel nauwelijks bijhouden. "Dit is nog maar een fractie van alle verzoeken die wij hier binnenkrijgen", zegt de directeur van Freedom Radio, een commercieel radiostation in de Nigeriaanse stad Kano. Hij gebaart naar de hoge stapels papieren op zijn overvolle bureau: openstaande ziekenhuisrekeningen, schoolkosten, huurachterstanden.

Het zijn wanhoopskreten van Nigerianen die hun rekeningen niet meer kunnen betalen. En dat zijn er veel: sinds twee jaar verkeert het land in de zwaarste economische crisis in decennia tijd. De lokale munt is in een vrije val geraakt, voedselprijzen zijn de lucht in geschoten. Het afschaffen van subsidie op brandstof, bedoeld om de schuldenlast te verlichten, kwam daar nog eens bovenop.

Openstaande rekeningen

De inflatiepercentages bereikten in 2024 recordhoogtes, met cijfers ruim boven de 30 procent. Het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties waarschuwt dat eind dit jaar meer dan 33 miljoen Nigerianen te maken hebben met acute voedselonzekerheid, vooral in het noordoosten van het land, waar de economie de laatste jaren ook zwaar heeft geleden onder terreur en natuurrampen.

"We staan er met z'n allen beroerd voor", verzucht Zongo. Maandelijks melden honderden Nigerianen zich bij de poort van het radiostation. Zongo, die behalve directeur ook presentator is, leest in zijn praatprogramma elke dag drie hulpverzoeken voor. Luisteraars die het wat breder hebben kunnen daarop reageren door openstaande rekeningen voor hen te betalen.

Maar donateurs zijn er weinig, en het worden er steeds minder. "Mensen die eerst anderen te hulp schoten, vragen nu zelf om hulp", zegt Zongo. Hij pakt een willekeurig blaadje van de stapel. "Kijk, deze persoon heeft medicatie nodig voor 3500 naira, dat is omgerekend 2 euro. Zelfs dát kunnen mensen niet meer betalen. Mensenlevens zijn in gevaar vanwege enkele euro's."

Melk nu een luxeproduct

Hij onderbreekt zijn verhaal wanneer een jonge vrouw aan het raam van zijn kantoor verschijnt. Uit een plastic tasje vist Aisha Abubakar Usman (21) een formulier van haar hogeschool tevoorschijn, waar ze een lerarenopleiding volgt. "Mijn vader kan het schoolgeld niet meer betalen," zegt ze. "Het radiostation is mijn laatste hoop."

Kano is al eeuwenlang een belangrijke handelsstad, een knooppunt dat de Saharawoestijn verbindt met de kust in het zuiden van het land. Nog altijd trekken handelaren van ver naar de stad, die bekendstaat om zijn gigantische markten. Bij Singer Market staan de zakken rijst, meel en suiker metershoog opgestapeld.

"Dat moeten we nu voor veel hogere prijzen verkopen," zegt Junaidu Zakari Mohammed, een koopman die ook voorzitter is van marktcommissie. Sommige alledaagse producten worden nauwelijks meer verkocht. "Suiker en pasta zijn in de afgelopen jaren drie keer zo duur geworden," vertelt hij. Het zijn luxeproducten geworden, net als melk. "Melk maakt geen deel meer uit van onze maatschappij."

Waar de Nigeriaanse staat in tekortschiet, proberen de rijkere inwoners van Kano hun medebewoners waar het kan bij te staan. Freedom Radio is daar een voorbeeld van, maar ook in villawijken hebben bewoners een deel van hun compound ingericht als gaarkeuken. Daar verzamelen zich elke ochtend honderden vrouwen en kinderen, ieder een kom of thermosfles in de hand.

Ze hebben lang moeten lopen voor een kleine portie pap. Terwijl een van haar zoontjes zijn bakje leeg slurpt, lopen bij Hadiza Usman de tranen over haar wangen. Sinds enkele jaren zit ze financieel volledig aan de grond. "Onze kinderen hadden op school moeten zitten," zegt ze. "Nu groeien ze op als analfabeten. We zijn allemaal bedelaars geworden."

In de Syrische hoofdstad Damascus is een aanslag geweest op een kerk. Een zelfmoordterrorist opende in het gebedshuis het vuur en bracht zichzelf tot ontploffing op het moment dat mensen hem uit het gebouw wilden werken. De autoriteiten melden zeker 22 doden en meer dan 50 gewonden.

Het zou zijn gebeurd toen mensen aan het bidden waren in Sint-Eliaskerk in de wijk Dweila in Damascus. Het gaat om een Grieks-orthodoxe kerk.

Kijk hier naar beelden van de nasleep van de aanslag:

Het is nog niet duidelijk of de persoon die zich opblies alleen handelde. Een anonieme veiligheidsbron zegt tegen persbureau Reuters dat er twee mannen betrokken waren bij de aanslag.

In een livestream vanaf de locatie door de Syrische hulporganisatie Witte Helmen, waren beelden te zien van onder meer plassen bloed en verbrijzeld hout op de grond.

Het Syrische ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat de zelfmoordterrorist lid was van Islamitische Staat, bevestiging daarvan is er niet.

In december vorig jaar werd president Assad verdreven door de islamitische HTS-beweging (Hayat Tahrir al-Sham). De huidige regering komt voort uit de HTS-beweging. Die spreekt van "een laffe terreurdaad gericht tegen de civiele waarden die ons samenbrengen".

Ook internationaal wordt de aanslag scherp veroordeeld. Turkije zegt ervan overtuigd te zijn dat de regering "zijn eenheid en solidariteit" bewaart en "vastbesloten de strijd blijft voeren tegen terreurorganisaties die het land in chaos willen storten".

Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken sprak op X van verontrustende berichten. Hij wil morgen in Brussel aandacht vragen voor de bescherming van christenen "en alle andere gemeenschappen in Syrië".

Met 33 graden in Limburg was vandaag nog een tropische dag. De broeierige zondag eindigde koeler, met hier en daar wat regen. En in de komende dagen blijft de warmte niet ver weg, al zien we wel verschillen in de temperatuur en is er kans op onweer.

Als je morgenochtend naar buiten stapt zal het even wennen zijn. Het weer is dan heel anders in vergelijking met het tropisch warme weekend. Zeker in de ochtend is er vrij veel bewolking en regent het een tijd. De wind is ook ineens een stuk duidelijker voelbaar.

In de loop van de middag trekken de buien weg en gaat de zon schijnen. Tropische temperaturen halen we dan niet meer. Het wordt 18 tot 23 graden.

Halverwege de week tijdelijk warmer

De warme lucht is niet ver bij Nederland vandaan en woensdag schiet de temperatuur omhoog als de wind uit het zuiden gaat waaien.

Het wordt 25 graden en in het zuiden kan het mogelijk net 30 graden worden. Later op de dag is er kans op onweer.

Donderdag valt ook nog geregeld een bui en zakt de temperatuur als een jojo een paar graden omlaag. Vrijdag en tijdens het weekend wordt het weer een beetje warmer en blijft het een groot deel van de dag droog.

Na een wisselende week sluiten we af met een paar mooie zomerdagen.

Het zou er vandaag opzitten na zes weekenden in zes maanden, maar deelnemers van het Nationaal Burgerberaad Klimaat (NBK) hebben gezamenlijk besloten hun adviezen over de verkiezingen heen te tillen. Ze presenteren hun rapport nu eind november aan de nieuwe Tweede Kamer, die 29 oktober wordt verkozen.

Oorspronkelijk zou het klimaatadvies in september aan het kabinet en de Tweede Kamer - de opdrachtgevers van het burgerberaad - worden aangeboden, maar dat is volgens het burgerberaad de 'oude realiteit', terwijl een paar weken later de 'nieuwe realiteit' wordt geïnstalleerd. Het voorstel is vandaag ook besproken met de twee betrokken demissionaire ministers: Uitermark van Binnenlandse Zaken en Hermans van Klimaat en Groene Groei.

Het advies van het burgerberaad is niet bindend. Wel moeten het kabinet en Tweede Kamer als ze aanbevelingen uit het advies naast zich neerleggen, beargumenteren waarom dat zo is.

Politiek komt er niet uit

Een burgerberaad is een democratisch middel waarbij een groep burgers onder begeleiding samenkomt over kwesties waar de politiek niet uitkomt, zoals die in Ierland, waardoor abortus werd gelegaliseerd.

Wil een burgerberaad slagen, zei NBK-voorzitter Nienke Meijer eerder tegen de NOS, dan zijn er een aantal randvoorwaarden nodig: een goede afspiegeling van de samenleving in de deelnemers, voldoende transparantie over het proces, goede begeleiding en voldoende faciliteiten om deelnemers betrokken te houden. In hoeverre is dat geslaagd?

De NOS volgt een half jaar lang drie deelnemers. Deel 1: wie doen er mee?

Er zat veel werk in het komen tot een goede afspiegeling van de samenleving. 70.000 willekeurige Nederlanders ontvingen vorig jaar een brief met de vraag of ze wilden deelnemen. Ruim 4000 ontvangers zeiden 'ja', en daaruit werden 175 mensen geloot die wat betreft geslacht, leeftijd, provincie, opleiding en mening over klimaatbeleid een afspiegeling zijn van de samenleving.

De verdeling van Nederland versus de verdeling van de deelnemers:

Heel Nederland kon op de hoogte blijven via nieuwsbrieven en filmpjes. Ook de pers was vaak aanwezig. Al was dit wel op voorwaarde dat het proces niet mocht worden verstoord. Dus: wel praten met deelnemers en meekijken bij meerdere bijeenkomsten, niet bij inhoudelijke deelsessies waar de adviezen werden gemaakt.

In mei werd de mening van alle Nederlanders gevraagd via een enquête. Mensen die hem invulden konden aangeven waar volgens hen het burgerberaad rekening mee moet houden bij het doen van aanbevelingen.

De bijeenkomsten werden goed begeleid, mede door gespreksleiders die ervaren zijn in het begeleiden van gesprekken over polariserende onderwerpen. Deel 2: het proces.

De organisatie investeerde flink in de faciliteiten. Met de organisatie, locatie, hotels en reis ernaartoe waren grote bedragen gemoeid. De 6 miljoen euro die ervoor uitgetrokken werd, kwam uit het Klimaatfonds.

Op locatie waren kinderopvang, bidruimte en een coach aanwezig. "Als je dat niet aanbiedt, gaan mensen afhaken", zegt Meijer. "En we willen juist dat iedereen tot het einde meedoet om die afspiegeling te houden."

Extra tonnen nodig

De opdracht voor het beraad kwam van het kabinet Rutte-IV en een meerderheid van de toenmalige Tweede Kamer. Maar toen het eenmaal startte was duidelijk dat niet alle partijen fan waren. Het initiatief kreeg vanaf het begin kritiek van rechtse partijen als BBB, PVV en JA21. PVV-leider Geert Wilders, toen nog onderdeel van de coalitie, zei op zijn X-account dat het advies "linea recta de prullenbak in kon".

Tussentijds vroeg het burgerberaad om enkele tonnen euro extra financiering voor de opvolging van het advies. Ook dat kreeg veel kritiek van rechtse partijen en leidde tot Kamervragen van de BBB en twee moties van JA21: een om het geld niet te verstrekken, en een om het burgerberaad op te doeken. Minister Hermans besloot geen extra geld te geven.

15 afvallers

Deelnemers van het beraad lieten aan de NOS weten dat die felle kritiek al vanaf het begin demotiverend kon werken. Voorzitter Meijer zegt daarom dat er een ding is dat ze bij een volgend beraad anders zou doen: "We nodigden Kamerleden vanaf het begin uit voor het burgerberaad, maar slechts enkelen kwamen langs. Daarom gingen we op 28 mei zélf naar de Kamer met succes. Pas toen kregen Kamerleden echt een goed beeld van ons werk, dat had eerder gemoeten."

Uiteindelijk haalden ongeveer 160 deelnemers de finish. Meijer: "Dat is meer dan ik had durven dromen. Ik heb bijna iedereen gebeld die is afgevallen. Driekwart van de vijftien afvallers was vanwege medische- of privéredenen. Bij een kwart vond men de werkwijze niet fijn of de groep te groot voor discussies. Met de overblijvers gaan we een spannend najaar tegemoet."

Alle NAVO-lidstaten, ook Spanje, zijn akkoord met een nieuwe ontwerptekst over de defensie-uitgaven. Dat hebben diplomaten bevestigd aan de NOS. Het gaat om een verhoging van de uitgaven voor defensie tot op termijn 5 procent van het bbp, wat president Trump eist.

De afgelopen week verzette de Spaanse premier Sanchez zich hier nog tegen. Hij noemde dat percentage "onredelijk" en "contraproductief". Met een aanpassing in de tekst en een toezegging aan Spanje is de regering in Madrid volgens diplomaten nu wel akkoord.

De toezegging behelst dat lidstaten de vrijheid krijgen om zelf te bepalen hoeveel geld ze nodig hebben om de gezamenlijk gestelde doelen te halen - áls die doelen maar worden gehaald. Daarover heeft de NAVO een brief gestuurd aan Spanje, maar de toezegging geldt ook voor alle andere lidstaten.

Premier Sanchez legt het iets anders uit. Hij zegt bij de NAVO te hebben bedongen dat zijn land niet 5 procent van het bruto binnenlands product aan defensie hoeft te besteden. In een televisietoespraak zei hij overeengekomen te zijn dat Spanje maar 2,1 procent hoeft uit te geven.

Aanpassing tekst

In de verklaring die de lidstaten, en dus ook Spanje, komende woensdag in Den Haag zullen tekenen, wordt de 5-procentnorm nog steeds genoemd. Wel is de tekst volgens diplomaten iets aangepast. De formulering "we zeggen toe" om 5 procent aan defensie uit te geven, is volgens hen veranderd in "bondgenoten zeggen toe". Die nuance zou de verklaring wat flexibeler maken.

Sommige NAVO-landen, zoals de VS en sommige Oost-Europese lidstaten, wilden de nieuwe afspraken juist zo strikt mogelijk houden, maar ook die zijn dus akkoord met de nieuwe tekst.

Om meer landen achter de verhoging van de NAVO-norm te krijgen, had Rutte eerder al voorgesteld de 5 procent op te splitsen: landen mogen 3,5 procent aan pure defensie-uitgaven doen en 1,5 procent aan zaken waar de krijgsmacht ook baat bij heeft, zoals infrastructuur.

Het stof van de grootschalige Amerikaanse aanval op Iran zal nog nauwelijks zijn neergedaald als deze week wereldleiders bijeenkomen in Den Haag. Op de NAVO-top, die dinsdag begint, wordt de Amerikaanse president Trump verwacht en uiteraard zijn ook gastheer en NAVO-chef Mark Rutte en premier Schoof aanwezig. Maar ook de andere dertig leden komen met ieder hun eigen delegatie én wensenlijstjes.

Net als Nederland zullen andere West-Europese landen als Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk als doel hebben om de Europese defensiecapaciteiten te versterken en de banden tussen de NAVO-landen te behouden en te versterken. Ook zullen de landen pleiten voor steun aan Oekraïne, het versterken van de oostgrens van de NAVO en zullen ze pleiten voor een grotere rol binnen de NAVO naast de VS.

Op de top zullen de Baltische staten (Estland, Letland, Litouwen) zich hoogstwaarschijnlijk flink laten horen. Hoewel de staatshoofden misschien minder in het nieuws zijn, hebben zij naar eigen zeggen dagelijks te maken met de Russische dreiging. Ook vormen die landen tevens de buitengrens van de NAVO, gelegen aan de grens met Rusland.

De angst is dat, mocht de oorlog in Oekraïne eindigen, het Russische leger de Baltische staten als nieuw doelwit ziet. De landen willen dat de NAVO zich tot de tanden toe bewapent en dat alle landen zo snel mogelijk voldoen aan de 5-procentnorm voor de defensie-uitgaven ten opzichte van het bruto binnenlands product. Litouwen gaat die defensie-uitgaven de komende jaren al verhogen tot 6 procent. Op de top in Den Haag is het de bedoeling dat de nieuwe NAVO-norm van 5 procent officieel besloten worden.

Tegelijk is het onduidelijk wat voor effect de aanval van de VS op Iran zal hebben op de top, en in het bijzonder de nasleep van die aanval. Want komt Trump nog wel naar Den Haag, met een eventuele tegenreactie van Iran in het vooruitzicht? En zijn de meningen eensgezind binnen de NAVO over de Amerikaanse aanval op een soeverein land, waartoe Trump op eigen houtje besloot?

Turkse rol

Turkije heeft een interessante rol bij de NAVO. Het land is geen lid van de EU en heeft een bekoelde relatie met veel Europese landen. Maar niet voor niets riep NAVO-baas Rutte de Europese leiders vorige maand op de banden met Turkije te herstellen. Want als Europa en de NAVO zich willen weren tegen de Russische dreiging kan het niet om Turkije heen.

Niet alleen heeft Turkije na de VS het grootste leger binnen de NAVO, ook wil de alliantie niet dat Turkije richting China en Rusland trekt.

Als een van de weinige landen heeft Turkije de banden met Rusland niet verbroken. President Erdogan heeft duidelijk gemaakt dat militaire samenwerking niet gratis is en dat er wat tegenover moet staan. Hij zou vooral de economische banden met Europa willen aanhalen.

Meer weten over de NAVO? Bekijk hier onze interactieve special:

Een van de belangrijkste aanwezigen op de top is geen lid van de NAVO. De Oekraïense president Zelensky is door Rutte uitgenodigd, net als bij de voorgaande toppen. In de strijd tegen de Russische agressie kan Oekraïne rekenen op veel steun van NAVO-landen. Toch is Zelensky alleen welkom bij het diner in Paleis Huis ten Bosch, wanneer alle leiders met koning Willem-Alexander en koningin Máxima dineren.

Gasten die niet lid zijn

Naast de 32 NAVO-lidstaten en Zelensky zullen ook meerdere landen aanwezig zijn waar de alliantie mee samenwerkt. Zo zullen er ook delegaties van bijvoorbeeld Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland. Maar ook voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen zal naar Den Haag komen.

Door de toegenomen spanningen in Oost-Azië is het strategisch belang van de NAVO gegroeid in die regio. Zo heeft de alliantie bijvoorbeeld de banden met Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland de laatste tijd sterk aangehaald. Die landen vrezen voor onder meer de militaire opbouw van China en zien de dreiging groeien.

In april van dit jaar was Rutte bijvoorbeeld nog op bezoek in Japan en sinds het begin van het jaar heeft Japan zelfs een eigen ambassade bij het hoofdkwartier van de NAVO in Brussel. Beide partijen hebben belang bij een samenwerking. Zo is Japan dan minder afhankelijk van de VS als het op militaire steun aankomt en krijgt de NAVO meer invloed in een regio met landen als Rusland, China en Noord-Korea.

Overigens zullen niet NAVO-leden niet aanwezig zijn bij de belangrijkste vergadering tijdens de top, op woensdag. Die is alleen voor de leden.

De gemeente raadt zwemmers met klem af om nog langer het water in te gaan bij badstrand Grevelingendam.

Bij het populaire strand niet ver van Bruinisse houdt zich zeer waarschijnlijk de pieterman op. Dat is een vis met giftige stekels op de rugvin die zich ingraaft op de zeebodem. De stekels steken net boven het zand uit. Wie daarin stapt, kan veel pijn krijgen. Soms ontstaan ernstige allergische reacties.

Gisteren alleen al moesten zestien zwemmers bij de Grevelingendam zich onder medische behandeling stellen, meldt Omroep Zeeland. Ook vandaag hebben zich al zwemmers gemeld die in de stekels trapten, laat een woordvoerster van de gemeente Schouwen-Duiveland weten.

Ernst van de klachten

De gemeente heeft advies ingewonnen bij de veiligheidsregio en nu besloten om "gezien de ernst van de klachten en het grote aantal incidenten" het zwemmen bij de dam af te raden.

Tegelijkertijd wordt mensen die toch in de stekels zijn gestapt aangeraden om het wondje zo snel mogelijk te spoelen met warm water zodat het gif wordt afgebroken. Ook is het noodzakelijk om eventueel achtergebleven resten van de stekel met een pincet uit de wond weg te halen. Voor mensen die ook last krijgen van hoofdpijn, hartkloppingen, koorts, duizeligheid en braken is het advies om contact op te nemen met de huisarts.

Of er ook waarschuwingsbordjes bij de dam komen, is nog onduidelijk. "Wij gaan over het strand, de provincie over het water", zegt de gemeentelijke woordvoerster.

Bij een incident op een bruiloft in Frankrijk zijn twee doden gevallen. Onder de slachtoffers is de bruid. Zij werd doodgeschoten.

Het incident was volgens Franse media vannacht aan het einde van een trouwfeest in het dorpje Goult in het zuidoosten van het land. Het net getrouwde stel wilde met hun 13-jarige zoon en een vierde persoon in een auto vertrekken.

Op dat moment stapten vier mensen met capuchons over hun hoofd uit een andere auto en openden het vuur op het bruidspaar. De bruid overleefde dat niet, de drie andere inzittenden raakten ernstig gewond.

Een van de aanvallers kwam ook om het leven. Hij werd overreden door de trouwauto toen die achteruit reed in een poging om te vluchten.

Afrekening

De politie onderzoekt of het gaat om een afrekening in het criminele circuit en heeft honderd mensen op de zaak gezet. De bruidegom zou een bekende zijn van de politie vanwege drugsdelicten. De daders zijn nog niet gevonden.

In een loods in de Waalhaven in Rotterdam heeft vandaag urenlang een grote brand gewoed. Voor zover bekend is niemand gewond geraakt. Vanwege de rook verzond de veiligheidsregio meermalen een NL-Alert. Die zijn inmiddels ingetrokken.

De brand aan de Van Graftstraat in Waalhaven-Zuid brak even na 11.00 uur uit, meldt de regionale omroep Rijnmond. Over de oorzaak is nog niets bekend.

Al snel was er veel brandweer op de been, vooral om te voorkomen dat de brand zich uitbreidde. Na een paar uur was dat gevaar geweken.

De loods zelf is gedeeltelijk ingestort en niet meer te redden. Rond 15.45 uur melde de brandweer dat de brand onder controle was. Dat betekent niet dat het vuur uit is. Er komt een kraanwagen die het puin zo goed mogelijk weghaalt. Zo kan de brandweer overal bij om te blussen, laat de veiligheidsregio weten: "hier zal men tot in de loop van de avond mee bezig zijn."

Metingen

Bij de brand kwam veel rook vrij. De brandweer voerde metingen uit, maar heeft niet gezegd of er gevaarlijke stoffen zijn vrijgekomen. Het is ook niet bekendgemaakt wat er in de loods stond.

Om 12.00 uur werd een eerste NL-Alert verstuurd waarin omwonenden in de buurt van de Waalhaven werd opgeroepen om weg te blijven uit de rook en om ramen en deuren te sluiten. Iets na 13.30 uur draaide de wind naar west tot zuidwest en verstuurde de veiligheidsregio een tweede NL-Alert met dezelfde oproep, maar nu voor de bewoners van de Rotterdamse wijken Pendrecht, Charlois en Katendrecht. De NL-Alerts zijn om 16.55 uur ingetrokken.

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken, Araghchi, zegt dat de Verenigde Staten met de aanvallen van vannacht een "vetgedrukte rode lijn" hebben overschreden.

Op een persconferentie zei hij dat Iran wordt gedwongen te reageren. Volgens hem heeft de VS het internationaal recht aan zijn laars gelapt en stuurt dat land de wereld af op een "gevaarlijke tijd".

'Nucleaire programma verwoest'

Op een persbriefing heeft de Amerikaanse minister van Defensie Hegseth meer verteld over de aanvallen. Volgens hem hebben die het Iraanse nucleaire programma verwoest.

Op de briefing vertelde de hoogste Amerikaanse militair, Dan Caine, dat er 125 vliegtuigen en een onderzeeër zijn ingezet. Ook werden er zeven B2-bommenwerpers gebruikt, die opstegen vanuit Missouri in de VS en achttien uur onderweg zijn geweest.

Er werden ongeveer 75 precisiewapens ingezet, waaronder 14 Massive Ordnance Penetrators, ook wel bunkerbusters genoemd. Dat zijn bommen die tientallen meters onder de grond kunnen komen en daar ontploffen.

Volgens Caine lijkt het erop dat Iran verrast werd door de aanvallen. Iraanse gevechtsvliegtuigen vlogen volgens hem niet. "Het lijkt erop dat de Iraanse luchtverdediging ons niet zag."

Verschillende landen en organisaties roepen Iran, Israël en de VS op om naar een diplomatieke oplossing te zoeken. Maar Araghchi zegt dat het nu niet het moment is voor onderhandelingen.

'VS heeft diplomatie verraden'

Volgens de Iraanse minister heeft de VS de diplomatie "verraden" op een moment dat er juist werd gesproken over een diplomatieke oplossing. Op X schijft Araghchi dat niet zijn land, maar juist Israël en de Verenigde Staten een diplomatiek gesprek onmogelijk hebben gemaakt. Iran heeft de onderhandelingstafel volgens hem nooit verlaten.

"Vorige week waren we in onderhandeling met de VS, toen Israël besloot dat gesprek op te blazen. Deze week waren we in gesprek met de EU, toen de VS besloot dat gesprek op te blazen."

De minister wil dat de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties een spoedoverleg houdt en dat de raad de aanvallen van de VS veroordeelt. Ook roept hij het VN-atoomagentschap IAEA op om de aanvallen te veroordelen.

Morgen bezoekt Araghchi naar eigen zeggen de Russische president Poetin in Moskou. Poetin had eerder, voor de aanvallen van de VS, geopperd om te bemiddelen in het conflict tussen Israël en Iran. Vandaag noemt het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken de Amerikaanse aanvallen "een duidelijke schending van het internationale recht".

'Antwoord waardoor ze spijt krijgen'

Ook de Iraanse Revolutionaire Garde reageert met stevige taal: "De 'indringers' kunnen een antwoord verwachten waardoor ze spijt zullen krijgen." De Garde zegt zich niet te laten intimideren door president Trump "of de criminele bendes die regeren in het Witte Huis en Tel Aviv".

Een hooggeplaatste Iraanse functionaris zegt tegen persbureau Reuters dat elke poging om de hoogste leider ayatollah Khamenei uit te schakelen "alle rode lijnen zal overschrijden" en de deur zal sluiten voor elke vorm van een deal of onderhandelingen.

Onderzoek naar schade

De aanvallen van vannacht waren gericht op drie nucleaire complexen, die in Natanz, Isfahan en Fordo. Op dit moment wordt nog onderzocht wat de schade precies is, zegt de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken.

President Trump zei dat het complex van Fordo, dat diep onder de grond ligt, volledig is weggevaagd. Maar volgens Iran valt de schade wel mee. Het meeste verrijkte uranium en het personeel waren volgens het land al voor de aanvallen naar andere plekken verplaatst.

Bij een felle brand in Uden zijn drie woonhuizen in de as gelegd en onbewoonbaar geraakt. De bewoners waren aanwezig toen de brand uitbrak, maar wisten op tijd weg te komen. Ze bleven ongedeerd.

Het vuur brak rond 10.00 uur uit in een schuur en sloeg over naar een blok met vijf woningen, meldt Omroep Brabant. Drie daarvan brandden in korte tijd volledig uit.

Bij de brand kwam veel rook vrij. Rond 12.00 uur liet de brandweer weten het vuur meester te zijn. Om goed te kunnen afblussen is daarna de houten gevel van de woningen gesloopt en zijn de dakpannen verwijderd.

Ook de schuur waar de brand ontstond is uitgebrand. Twee schuren daarnaast raakten beschadigd.

Hoe de brand kon ontstaan, is nog niet duidelijk.

Bij een schietpartij in een supermarkt in Vlissingen is een dode gevallen. Dat gebeurde rond het middaguur, meldt Omroep Zeeland.

In een Jumbo-vestiging in de wijk Papegaaienburg ontstond een gevecht, waarna een schot werd gelost. Het slachtoffer, een man van 43, lag daarna vlak bij de ingang van de supermarkt. Medische hulp mocht niet meer baten. Het gaat om een man die direct betrokken was bij de ruzie.

De vermoedelijke schutter sloeg op de vlucht en werd even later opgepakt.

Tweede schietpartij van vandaag

Vannacht was in Vlissingen ook al een schietpartij, op een plein iets verderop. Aan dat incident, rond 03.50 uur, zou een ruzie zijn voorafgegaan. Een 22-jarige man uit Vlissingen raakte gewond. De dader is nog niet aangehouden.

De politie denkt dat er geen verband is tussen de twee incidenten, maar onderzoekt dat nog.

Impact

Burgemeester Bas van den Tillaar uit zijn medeleven met alle betrokkenen. "Dit zijn twee zeer ernstige gebeurtenissen, omdat er een dodelijk slachtoffer te betreuren is én omdat het incident van vandaag plaatsvond in het bijzijn van medewerkers van de supermarkt en omstanders", laat hij weten. "Ik besef dat de impact daarvan op hen groot is."

De gemeente organiseert morgen of dinsdag een bijeenkomst voor mensen die willen praten over wat er is gebeurd.

Risicogebied

Vorig voorjaar was er ook een reeks schietpartijen in Vlissingen. Inmiddels is een deel van de stad veiligheidsrisicogebied en mag de politie in een groot deel van de binnenstad preventief fouilleren.

Vogelaars zijn in de ban van een bijzondere lammergier die op dit moment een rondje Nederland maakt. Vorig weekeinde werd de grote vogel gespot in een woonwijk in Groningen, nu zit hij vlak bij de Oosterschelde in Zeeland.

"Door mijn verrekijker zag ik meteen dat het om een lammergier ging. Die beesten zijn sowieso heel groot, maar hij heeft ook een wigvormige staart en dat valt dan gelijk op", zegt vogelaar Paul van Tuil bij Omroep Zeeland. "Ondanks dat het heel heet is, krijg je daar als vogelaar gelijk kippenvel van."

De lammergier of Gypaetus barbatus is een van de grootste vogels van Europa en wordt bijna nooit gezien in Nederland. De laatste keer dat dat gebeurde was op 26 mei 2021, toen een jonge lammergier zich te pletter vloog op een windmolen in de Wieringermeer.

Het liefst houdt de lammergier zich op in het hooggebergte in Midden- en Zuid-Europa. Daar is altijd zijn favoriete voedsel voorradig: de lammergier eet vooral kadavers en dan met name het merg uit de botten.

Spanwijdte van drie meter

Toch zat er vorig weekeind plotsklaps een lammergier in de Groningse stadswijk De Hunze. "Heel, heel, heel bijzonder. Ongelooflijk zelfs, echt", stamelde boswachter Bart Zwiers bij RTV Noord. "Dat zo'n beest met een spanwijdte van drie meter nu in De Hunze op een gebouwtje zit, dat verwacht je nooit. Bizar."

"Hij is verdwaald. Honderd procent zeker", weet Zwiers. "Zo'n gier vliegt op thermiek, dat is opstijgende warme lucht, op grote hoogte met een glijvlucht richting het noorden in dit geval. De wind kwam vanuit het zuiden. En plotseling blijkt hij dan in een woonwijk in Groningen te zitten."

De boswachter heeft inmiddels achterhaald waar deze lammergier vandaan komt. De vogel blijkt gezenderd te zijn en komt uit een 'herintroductietraject' uit 2019 in de Zuid-Beierse Alpen. Zwiers verwacht dat de vogel langzamerhand weer naar zijn leefgebied zal terugkeren, als de wind goed staat.

Oosterscheldekering

Maar de lammergier lijkt geen haast te maken, want na een reeks waarnemingen in de provincie Groningen, dook hij dit weekeinde ineens op in het Zeeuwse Burgh-Haamstede, vlak bij het begin van de Oosterscheldekering.

Inmiddels is de vogel alweer een klein stukje verder gevlogen. "De laatste waarneming was dat hij ten westen van de stormvloedkering naar het zuiden vloog, dus hij hangt ergens boven Walcheren", aldus vogelaar Van Tuil.

Het zou kunnen dat de vogel met dit warme weer nog even blijft. Maar voor hetzelfde geld is hij zo weer gevlogen. Want, vertelt Van Tuil: als ze eenmaal hoog in de lucht gaan zweven, zijn ze binnen een mum van tijd weer een paar honderd kilometer verder.

De Verenigde Staten hebben vannacht luchtaanvallen uitgevoerd op Iran. President Trump maakte op zijn socialemediaplatform bekend dat de Amerikaanse luchtmacht drie nucleaire complexen heeft gebombardeerd.

Als reactie heeft Iran doelen in Israël geraakt met raketten. Daarbij zijn tientallen mensen gewond geraakt.

Internationaal wordt er met bezorgdheid gereageerd op de escalatie.

Dit weten we over de Amerikaanse aanvallen: Zo wordt er internationaal gereageerd: Nederland:

Als oud-zwemleraar Benno L. straks zijn celstraf van negen jaar in Duitsland heeft uitgezeten, moet hij zich in dat land onder psychiatrische behandeling (tbs) laten stellen.

L. ging vorig jaar in beroep tegen de tbs-maatregel die hem was opgelegd. Maar het gerechtshof in Aken heeft nu besloten dat zijn beroep ongegrond is. De maatregel blijft dus in stand, meldt Omroep Brabant.

De voormalige zwemleraar uit Den Bosch stond in 2009 voor het eerst terecht, toen nog in Nederland. Hij werd toen beschuldigd van drie pogingen tot verkrachting, meerdere pogingen tot seksueel binnendringen en 29 aanrandingen. Verder ging het in de zaak toen om veertig gevallen van ontucht en het bezit van kinderporno. Hij zocht bij zijn daden met opzet kwetsbare meisjes uit, "om de kans op ontdekking zo klein mogelijk te houden", zei hij in de rechtszaal.

L. kreeg door de Nederlandse rechtbank zes jaar cel opgelegd. Ook werd hij veroordeeld voor het maken en het bezitten van kinderporno.

Opnieuw slachtofffers

Nadat hij twee derde van zijn straf in Nederland had uitgezeten, kwam L. vrij. Hij verhuisde naar Duitsland waar hij opnieuw slachtoffers maakte. Onder de naam Hans Peter begon hij een nieuw leven in het stadje Düren, waar hij bevriend raakte met twee kwetsbare gezinnen.

L. gaf de kinderen - vijf meisjes tussen de 3 en 11 jaar oud - gitaarles en hielp de ouders bij het schrijven van brieven. Hij ging met de kinderen zwemmen en mee op vakantie. De kinderen bleven ook bij hem logeren. Een medewerker van jeugdzorg raakte gealarmeerd toen een van de Duitse meisjes vertelde hoe 'Hans Peter' naast haar in bed lag tijdens het logeren. L. werd opgepakt. Zijn appartement bleek vol te hangen met camera's.

Nadat hij in 2023 al door de rechtbank in Duitsland was veroordeeld, werd L. vorig jaar zomer ook in hoger beroep tot negen jaar cel veroordeeld. Daar kwam in december 2024 de tbs-maatregel bovenop.