NOS Nieuws - Algemeen

Organisaties die ontwikkelingshulp bieden, hebben felle kritiek op de plannen die minister Klever vanmorgen bekendmaakte. Voor de periode 2026-2030 wordt het budget voor non-gouvernementele organisaties (ngo's), waar zij onder vallen, verlaagd met een miljard euro; van 1,4 miljard naar 400 miljoen.

Minister Klever vindt het naar eigen zeggen belangrijk dat de hulporganisaties draagvlak hebben in de samenleving en wil daarom dat ze minder afhankelijk worden van de overheid. Ze vindt dat de organisaties vanaf 2026 minimaal de helft van hun inkomsten moeten halen uit andere bronnen, zoals donaties. Nu is dat een kwart.

De bezuiniging, van 200 miljoen euro per jaar, heeft gevolgen voor activiteiten van tientallen organisaties, waaronder die van vredesbeweging Pax. "De stabiliteit en omvang van overheidsfinanciering maakt het mogelijk om duurzaam aan vrede te werken. Dat is heel moeilijk om te vervangen", zegt Pax-directeur Rolien Sasse.

Pax ontving in 2022 bijna 14 miljoen euro van de overheid, blijkt uit het jaarverslag. Dat is 70 procent van het totale budget. Verder ontvangt de organisatie inkomsten van donateurs, loterijen en andere organisaties.

Alternatieve inkomstenbronnen

In een nota van het ministerie van Buitenlandse Zaken staat een lijst met ngo's en de mate waarin overheidsgeld een rol speelt in hun totale inkomsten. Daarin staan niet alleen organisaties die vooral hulp in het buitenland bieden, maar ook instanties die actief zijn in Nederland. Zo staat expertisecentrum seksualiteit Rutgers in de categorie van organisaties die meer dan 50 procent van hun inkomsten krijgen van de overheid.

Ook instanties als Solidaridad, COC en Both Ends staan in die lijst. Die laatste zet zich bijvoorbeeld in voor mensenrechten en het milieu in het zuidelijk halfrond. Organisaties die tussen de 25 en 50 procent van hun inkomsten uit de overheid halen, zijn bijvoorbeeld Save the Children Nederland, Milieudefensie en Hivos.

Geen verrassing

Vanuit instanties die minder overheidssteun ontvangen, klinkt er ook kritiek op de plannen. Grote ngo's als Cordaid en Oxfam Novib waarschuwen voor de gevolgen van de bezuiniging. "Als dit wordt doorgezet, dan krijg je bijvoorbeeld minder armoedebestrijding en minder bescherming van mensenrechten", zegt Peter Ras, senior beleidscoördinator internationale samenwerking bij Oxfam.

Afrika-correspondent Elles van Gelder was bij een project in Kenia waar nog maar een jaar aan financiële hulp vanuit Nederland beschikbaar voor is:

Een woordvoerder van Cordaid noemt de aangekondigde maatregelen drastisch. "Zonder de investeringen van het ministerie kunnen belangrijke resultaten voor onder meer mensenrechten en vrouwenrechten niet worden behaald."

Cordaid denkt bovendien dat door deze bezuiniging ook lokale partnerorganisaties geraakt worden. Zij krijgen vaak geld van Nederlandse ngo's. "Veel lopende contracten zullen weliswaar gehonoreerd worden", zegt Paul van den Berg, politiek adviseur bij Cordaid. "Maar vanaf 2026 zal het plaatje er anders uitzien. Dan is er kans dat lokale organisaties die belangrijk werk doen, en die wij steunen, het niet gaan redden."

De aangekondigde plannen komen voor ontwikkelingsorganisaties niet uit de lucht vallen. "We wisten dat er klappen gingen vallen, maar het is toch een fors bedrag", zegt Jochem Duinhof. Hij is adviseur bij Dorcas, een christelijke organisatie die noodhulp biedt en mensen in armoede steunt. Volgens hem is het wel goed dat het kabinet ontwikkelingssteun meer rechtstreeks wil geven aan de landen die het geld nodig hebben. "De lokale bevolking woont en werkt er en kent de situatie goed."

Onafhankelijke organisatie

Dorcas mist wel perspectief over de rol van de ngo's. "De mensen in de landen zelf willen niet van ons afhankelijk zijn, maar zien wel toegevoegde waarde van het partnerschap." Peter Ras van Oxfam roept de coalitiepartijen op om kritisch te kijken naar de plannen. Hij vindt dat organisaties meer tijd moeten krijgen om nieuwe geldstromen binnen te halen.

Pax-directeur Sasse verwacht niet dat het ministerie zomaar zelf lokale groepen kan gaan steunen. "Wij verrichten vredeswerk in landen waar een dictatuur is. Als overheid kun je daar niet zomaar actief zijn, maar een onafhankelijke maatschappelijke organisatie wel."

Het kabinet kondigde eerder een bezuiniging van 2,4 miljard euro per jaar op ontwikkelingshulp aan. Dit is de eerste concrete maatregel van de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. De precieze invulling wordt begin 2025 verder uitgewerkt.

Het kabinet zet het plan om gratis kinderopvang voor werkende ouders in te voeren door, ondanks de groeiende personeelstekorten in de branche.

Nu is er een tekort van 6000 werknemers en dat is naar verwachting in 2033 gegroeid naar 42.000. Ook bestaat de kans dat in de aanloop naar een ander kinderopvangstelsel de vraag zal stijgen, met prijsstijgingen tot gevolg.

Het vorige kabinet wilde ook bijna gratis kinderopvang invoeren, maar stelde dat besluit uit vanwege het personeelstekort.

Dit kabinet vindt dat tekort geen reden om af te zien van de belofte om in 2027 een hoge inkomensonafhankelijke vergoeding in te voeren voor kinderopvang voor werkende ouders. De huidige kinderopvangtoeslag verdwijnt dan, het geld gaat meteen naar de crèche en ingewikkelde terugvordering verdwijnt. Ook wordt de opvang voor alle werkende ouders bijna gratis en daarvoor is 2,9 miljard euro gereserveerd.

Stijgen

Staatssecretaris Achabar (Toeslagen) en Nobel (Participatie) schrijven aan de Tweede Kamer hoe het staat met de ingrijpende stelselwijziging en ze noemen de overgang "complex".

Nu maken ongeveer 911.000 kinderen gebruik van een crèche, de peuterschool, buitenschoolse opvang of opvang bij een gastouder. Dat aantal zal toenemen. Het kabinet vindt het belangrijk dat ouders kunnen werken, maar er zit ook een keerzijde aan, zo blijkt uit de brief.

Bijbenen

Als de vraag stijgt, zullen tot het nieuwe systeem er in 2027 is, ook de prijzen stijgen. "Wanneer het aanbod de extra vraag niet kan bijbenen, kan dit leiden tot prijsstijgingen en wachtlijsten." En dat pakt vooral slecht uit voor ouders met een laag inkomen.

Het kabinet is zich hiervan naar eigen zeggen bewust en gaat kijken hoe prijsstijgingen voorkomen kunnen worden. Ook komen er maatregelen om het personeelstekort aan te pakken, onder meer door een subsidieregeling en door medewerkers te vragen meer te werken. In het voorjaar worden meer concrete maatregelen bekend.

Twee mannen (33 en 56) zijn veroordeeld tot werkstraffen en voorwaardelijke celstraffen voor het verhandelen van illegaal gevangen vis in de Vlissingse vismijn. Dat heeft de rechtbank in Middelburg bepaald.

In april vorig jaar deed de politie 's nachts invallen op vijf vissersschepen. Alle bemanningsleden werden gecontroleerd. Zo'n 150 agenten zochten voornamelijk naar ondermaatse vis. Dat is vis die niet aan de lengte-eisen voldoet en niet verkocht mag worden. Wel moet de vis worden geregistreerd door vissers.

In verborgen ruimtes werden grote hoeveelheden ondermaatse vis gevonden. Meerdere vissers werden gearresteerd, onder wie de vader en zoon die vandaag voor de rechter stonden. Uiteindelijk werd er vier tot zes ton illegaal gevangen vis in beslag genomen.

Verborgen camera's

De vissers werden al meer dan een jaar in de gaten gehouden door verborgen camera's, bleek volgens Omroep Zeeland tijdens de rechtszaak. De camera's registreerden hoe de vis vanaf de kotters rechtstreeks in de bestelwagen van een Vlissingse vishandel belandde. De vis werd zwart afgerekend.

De vader en zoon wilden niets kwijt tegen de rechter. Hun advocaat vond dat het gebruik van de verborgen camera's te veel inbreuk op hun privacy heeft gemaakt. De politierechter ging daar echter niet in mee. De twee vissers moeten 60 uur werkstraf uitvoeren en krijgen een voorwaardelijke celstraf van acht weken met een proeftijd van drie jaar.

Viswinkel

De eigenaar van de viswinkel in Vlissingen die de ondermaatse vis illegaal kocht van de vissers kreeg eerder al een taakstraf en een voorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd. Ook moest het bedrijf een geldboete van 80.000 euro betalen.

De hoogste geestelijke binnen de Anglicaanse Kerk staat onder druk om af te treden. De bisschop van Newcastle roept de aartsbisschop van Canterbury, Justin Welby, op om zijn functie neer te leggen vanwege een vernietigend rapport. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat de kerkleiding heeft verzuimd de politie in te schakelen over een kindermisbruiker.

De kerk, met wereldwijd vele tientallen miljoenen gelovigen, had zelf opdracht gegeven tot het onderzoek. Het rapport, dat vorige week werd gepubliceerd, telt 251 pagina's en schetst het beeld van een doofpotaffaire.

Op verschillende niveaus is de veronderstelde serieverkrachter John Smyth een hand boven het hoofd gehouden. Hij was actief als vrijwilliger bij de Anglicaanse Kerk en zou ruim honderd jongens en mannen hebben misbruikt.

Toen toenmalige kerkleiders in de jaren 80 hoorden over het misbruik, werd dat binnenskamers gehouden. Smyth zou zijn aangespoord om het Verenigd Koninkrijk te verlaten en naar Afrika te gaan. Eerst in Zimbabwe en vervolgens in Zuid-Afrika bleef hij zich vergrijpen aan jongens. Smyth overleed in 2018 en is nooit veroordeeld.

Excuses aangeboden

Na de publicatie van het rapport heeft Welby als hoogste geestelijk leider van de Anglicaanse Kerk excuses aangeboden voor het schandaal. Hij bevestigde dat "veel mensen die er volledig bewust van waren" de zaak hebben verhuld. De aartsbisschop stelt dat er allerlei maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat zoiets nog eens kan gebeuren.

"Ik heb persoonlijk gefaald om ervoor te zorgen dat de verschrikkelijke tragedie doortastend is onderzocht", erkent de aartsbisschop in een verklaring. In 2013, een jaar na zijn aantreden, kreeg Welby te horen van het misbruikschandaal en "kan en had" dat moeten melden bij de autoriteiten, aldus de onderzoekers.

Online petitie

Enkele leden van de Generale Synode, oftewel het bestuur van de kerkgemeenschap, zijn een petitie begonnen om Welby per direct te laten aftreden. De bestuurders roepen op tot verandering in naam van de tientallen slachtoffers en "om bestwil van de Kerk". De petitie is online ruim 6000 keer ondertekend.

"Ik denk dat mensen zich terecht afvragen: kunnen we er echt in vertrouwen dat de Kerk van Engeland ons veilig houdt? En ik denk dat het antwoord op dit moment 'nee' is", zegt de bisschop van Newcastle, Helen-Ann Hartley, vandaag in een interview met de BBC.

Kritiek en steun

Hartley is de hoogstgeplaatste geestelijke die zich openlijk tegen de aartsbisschop heeft gekeerd. Binnen de kerkleiding klinkt ook steun voor Welby. Zijn voorstanders vinden dat hij onterecht als zondebok is bestempeld.

Het schandaal binnen de Anglicaanse Kerk is geen losstaand incident. Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat misbruik decennialang wijdverspreid was in christelijke kerken. Zo concludeerden onderzoekers in Frankrijk dat er tussen 1950 en 2020 naar schatting 330.000 kinderen seksueel binnen de Rooms-Katholieke Kerk waren misbruikt door bijvoorbeeld priesters en geestelijken.

In Amsterdam Nieuw-West zijn gisteravond rellen uitgebroken. Daarbij is de ME ingezet. Aan het eind van de avond was de grootste onrust volgens de politie voorbij.

De onrust ontstond rond 19.15 uur op Plein '40-'45. Een groep van vele tientallen mensen richtte vernielingen aan, gooide met zwaar vuurwerk en bekogelde auto's. Een tram heeft in brand gestaan nadat er vuurwerk in was gegooid. Ook werd een bus bekogeld met stenen.

Rond 22.15 uur werd duidelijk dat het plein weer toegankelijk was. De relschoppers hadden zich verplaatst naar de Slotermeerlaan. Daar werden agenten met stenen bekogeld, bevestigt de politie na berichtgeving door AT5.

Antisemitische scheldwoorden

Het is onduidelijk wat de aanleiding was voor de vernielingen. De politie heeft drie mensen aangehouden en sluit niet uit dat er nog meer aanhoudingen zullen volgen. Volgens een woordvoerder zijn er veel camerabeelden die kunnen helpen om mensen te identificeren.

Op video's is te horen dat er antisemitische scheldwoorden werden geroepen. Een deel van de aanwezigen had zijn gezicht bedekt. Er waren mensen op fatbikes en scooters, ook was er een file van auto's die kwamen kijken wat er was gebeurd.

Bekijk hier beelden van de brand in de tram:

Er zat niemand in de tram toen de brand uitbrak. Het vuur kon al snel worden geblust. Er zijn geen berichten over gewonden die naar het ziekenhuis zijn gebracht. Wel raakte volgens de politie een van de overlastgevers gewond door het afsteken van vuurwerk. Deze persoon is ter plekke behandeld.

Fietser aangevallen

Het Parool schrijft dat een jongen op een fiets in elkaar is geslagen. "Mensen zijn opgefokt. De politie heeft mij echt gered", zegt hij tegen een verslaggever van de krant.

Bekijk hier de video van het geweld tegen de fietser:

In de hoofdstad geldt al dagen een noodverordening. Die maatregel is genomen vanwege de ongeregeldheden van vorige week, rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv donderdag.

Israëliërs werden in de daaropvolgende nacht op verschillende plekken in de stad aangevallen. Eerder hadden Maccabi-aanhangers Palestijnse vlaggen vernietigd en een taxi vernield. Het geweld maakte veel los in binnen- en buitenland. Onder meer vanuit Israël kwamen felle reacties.

62 arrestaties

De politie arresteerde voor en tijdens de wedstrijd 62 mensen, in de dagen daarna zijn nog eens zes mensen aangehouden. Meer arrestaties worden niet uitgesloten.

Gisteren werden ruim vijftig mensen aangehouden bij een pro-Palestijnse demonstratie op de Dam in Amsterdam. Het protest was vooraf verboden vanwege de noodverordening. Ruim 340 mensen werden naar een andere plek in de stad vervoerd in opdracht van het Openbaar Ministerie.

De politie heeft nog vijf mensen aangehouden in het onderzoek naar het geweld rond Ajax-Maccabi Tel Aviv, vorige week donderdag. Ze worden verdacht van openlijke geweldpleging tegen personen, meldt de politie.

De verdachten zijn mannen tussen de 18 en 37 jaar. Ze komen uit Amsterdam, Heerhugowaard en Utrecht en werden afgelopen weekend opgepakt. Twee van hen hebben volgens de politie geweld gepleegd voor de wedstrijd, drie in de nacht erna.

Een van de arrestanten is weer vrij. Hij is nog wel verdachte in het onderzoek. De andere vier arrestanten zitten nog wel vast. Daarmee staat het aantal mensen die vastzitten voor het geweld op acht.

Eerder werd bekend dat er voorafgaand en tijdens de wedstrijd 62 arrestaties zijn verricht. Vrijdag kwam daar nog een arrestatie bij.

Minderjarige Amsterdammers

Vandaag meldde het Openbaar Ministerie dat vier verdachten die al eerder waren aangehouden voor het geweld waren nog twee weken langer in de cel blijven. Het zijn twee minderjarigen uit Amsterdam van 16 en 17 jaar, een man van 19 uit Monnickendam en een 26-jarige Amsterdammer.

De recherche sluit meer aanhoudingen niet uit. Een team is volgens de recherche onder meer bezig met het analyseren van camerabeelden om verdachten te identificeren. De politie roept op om beelden die relevant kunnen zijn te delen en verzoekt personen die betrokken waren bij strafbare feiten zich te melden.

In Rotterdam is vanmiddag de razzia van 1944 herdacht, toen 52.000 mannen door de Duitse bezetter werden gedeporteerd. Voor het eerst zijn kransen gelegd bij het Razzia Monument, dat vorig jaar werd onthuld aan de Parkkade. Een van de kransleggers was burgemeester Schouten.

"We staan stil bij de impact die de grootste razzia van Nederland heeft gehad op gezinnen en kinderen", citeert de regionale omroep Rijnmond de burgemeester. "Een impact die nog altijd doorklinkt in de levens van kinderen."

Op 10 en 11 november 1944 werden in Rotterdam en Schiedam tienduizenden mannen opgepakt en weggevoerd. Het werd de grootste razzia in Nederland tijdens de bezetting.

Straat voor straat gingen Duitse soldaten langs de deuren. Alle mannen van 17 tot en met 40 jaar moesten zich melden. In colonne liepen ze via de Strevelsweg naar Stadion Feijenoord. Uiteindelijk werden ze per schip naar Amsterdam gebracht. De meesten gingen vervolgens per trein naar Duitsland en moesten daar dwangarbeid verrichten.

Rij uit geglipt

Een van hen was de nu 101 jaar oude Han Thans. "Op het kruispunt van de Dordtselaan met de Strevelsweg ben ik de rij uit geglipt en een portiek in geschoten. Daar heb ik aangebeld en gevraagd of ik naar het dak mocht." Via de daken liep hij naar het huis van vrienden waar een raam openstond. Hij ging naar binnen en vroeg de bewoners of hij daar mocht onderduiken.

"Dat mocht uiteraard niet. Ze hadden net zelf twee jongens naar buiten gestuurd. Dus het is te begrijpen. Ik ben gelijk weer naar buiten gegaan en bij de rij mannen en jongens aangesloten", zegt hij bij de regionale omroep.

De meeste mannen overleefden de deportatie, maar ruim 500 mannen kwamen om. De herinneringen aan toen leven nog volop bij Thans, maar hij is er ook nuchter over. "Op die leeftijd denk je er gewoon anders over. Nu zou ik vreselijk bang zijn geworden, op die leeftijd dacht ik: we zien wel wat er gebeurt, ik ging er redelijk onbevangen in." Echt last heeft hij in zijn latere leven niet gehad van zijn tijd als dwangarbeider in Duitsland, zegt hij. "Maar ik heb het in vergelijking met anderen niet zo slecht gehad."

Blijft de rechterlijke macht Shell verplichten om de CO2-uitstoot verder te verlagen dan de overheid op dit moment doet? Daarover doet het gerechtshof morgenochtend in hoger beroep uitspraak.

Die uitspraak is niet alleen van cruciaal belang voor Shell, maar ook voor tal van andere bedrijven. En niet alleen in Nederland. De hele wereld kijkt mee naar het oordeel van het gerechtshof in Den Haag.

In eerste aanleg werd de zaak tegen Shell drie jaar geleden gewonnen door Milieudefensie, tot verrassing van vriend en vijand. Niet alleen moet het olie- en gasbedrijf de eigen CO2-uitstoot in 2030 met 45 procent hebben teruggebracht ten opzichte van 2019, de rechter legde het bedrijf ook een "zwaarwegende inspanningsverplichting" op om de uitstoot van klanten van Shell met dezelfde factor omlaag te brengen.

Waar gaat het over?

Ook al beweert Shell deze uitstootdoelen zelf te omarmen, het bestrijdt de dwang die het bedrijf wordt opgelegd door de rechter. De regels waaraan bedrijven op dit gebied moeten voldoen moeten worden geformuleerd door het kabinet en de Tweede Kamer, vindt het bedrijf. Daarnaast zou het contraproductief zijn om alleen Shell hogere normen op te leggen: andere bedrijven zullen dan de rol van Shell overnemen en daar zou het klimaat alleen maar slechter van worden.

Aan de andere kant staat Milieudefensie, en een groot aantal sympathiserende milieu- en klimaatorganisaties. Hun redenering is dat het recht van de mens op een wereld die niet door klimaatverandering wordt geteisterd, belangrijker is dan de spelregels die de overheid aan het bedrijfsleven oplegt. Dat is volgens Milieudefensie verankerd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Mede vanwege de positie van Shell als een van de grotere vervuilende bedrijven vindt Milieudefensie dat het olie- en gasbedrijf een directe verantwoordelijkheid heeft om de CO2-uitstoot versneld omlaag te brengen. En ook al zegt Shell zelf hier wel aan te werken, Milieudefensie stelt vast dat Shell in de praktijk afremt als het gaat om investeringen in duurzame energie ten faveure van winsten uit de opbrengst van olie en gas.

Wat doet het hof?

Als het gerechtshof het eerdere vonnis van de rechtbank in zijn geheel bekrachtigt, heeft dat enorme gevolgen, zegt Frans Everts, president-directeur van Shell Nederland. Die gevolgen beperken zich volgens hem niet tot Shell, maar treffen het hele Nederlandse bedrijfsleven.

Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW maakt zich zorgen over de jurisprudentie die kan ontstaan bij zo'n uitspraak. Milieudefensie heeft namelijk ook ING en bedrijven als Ahold-Delhaize en KLM op de korrel.

Als het hof Shell in het gelijk stelt, zal de domper bij Milieudefensie groot zijn. In andere landen spelen honderden van dit soort rechtszaken tegen grote bedrijven. Die zaken zijn juridisch niet allemaal identiek, maar wel gaan veel zaken, net als die in Den Haag, over de vraag of de rechter bevoegd is om bedrijven beleid voor te schrijven buiten de directe milieuwet- en regelgeving om.

Behalve een eenzijdig gelijk voor een van de twee betrokken partijen zijn er ook andere uitspraken denkbaar. Bijvoorbeeld dat de uitspraak over Shell zelf blijft staan, maar dat de (inspannings)verplichting voor de klanten van tafel gaat. Ook kan het hof de uitspraak ten principale laten staan maar het opgelegde percentage verminderen.

Cassatie bij de Hoge Raad

Vanwege het grote principiële karakter van de zaak is de kans groot dat een of beide partijen na de uitspraak in cassatie gaan bij de Hoge Raad. In dat geval zal het hoogste juridische orgaan zich buigen over de vraag of de rechter een individueel bedrijf zo'n milieuverplichting mag opleggen.

De vraag is dan wel of cassatie een schorsende werking heeft voor het arrest van het gerechtshof. Oftewel: moet Shell zich in afwachting van een oordeel van de Hoge Raad wel of niet aan de uitspraak van het hof houden?

In Noord-Duitsland is een 17-jarige jongen aangehouden op verdenking van het voorbereiden van een terroristische aanslag. Hij wordt ervan verdacht dat hij op een kerstmarkt wilde inrijden met een vrachtwagen, meldt de Duitse krant Bild.

Het Openbaar Ministerie in de deelstaat Sleeswijk-Holstein doet onderzoek naar de zaak. Het zou gaan om een Turks-Duitse jongen. Hij werd medio vorige week aangehouden in de plaats Elmshorn.

De Duitse autoriteiten zouden zijn getipt door een Amerikaanse inlichtingendienst. Volgens Bild gaat het OM uit van een radicaal-islamitisch motief. Details over de geplande aanslag ontbreken. Het Openbaar Ministerie is van plan om morgen meer over de zaak bekend te maken.

Eerdere aanslagen

De plannen waarover Bild schrijft, lijken op de aanslag die in 2016 in Berlijn werd gepleegd. Toen reed een vrachtwagen in op een grote kerstmarkt, waarbij twaalf mensen om het leven kwamen en tientallen bezoekers gewond raakten.

Eind augustus vielen in het Duitse stad Solingen drie doden bij een mesaanval tijdens een feest rond het 650-jarig bestaan van de stad. Ook raakten daarbij acht mensen gewond. De verantwoordelijkheid voor deze aanslag werd opgeëist door Islamitische Staat.

Premier Schoof pleit voor een harde aanpak van mensen die zich schuldig maken aan antisemitisch geweld. Het kabinet komt vrijdag met een uitgewerkte 'brede' antisemitisme-strategie, maar Schoof wil nog niet vooruitlopen op concrete maatregelen. Het afnemen van een Nederlands paspoort van daders van antisemitisch geweld die een dubbele nationaliteit hebben, sluit hij niet uit. Dat zou betekenen dat die persoon het land uit moet.

Op zijn persconferentie na de ministerraad benadrukte de premier dat "we in het land verder moeten met elkaar" na de gebeurtenissen in Amsterdam. In de nacht van donderdag op vrijdag werden na de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv Israëlische supporters aangevallen, mishandeld en opgejaagd.

Schoof nam opnieuw in felle bewoordingen afstand van wat er in Amsterdam gebeurd. "Er is gejaagd op Joden. Het was onversneden antisemitisme", zei Schoof. Hij schaamt zich naar eigen zeggen dat dit in Nederland is gebeurd. Schoof noemde de gebeurtenissen "onverteerbaar", "stuitend", "Nederland onwaardig" en de daders "moreel volstrekt ontaard".

'Geen enkel excuus'

Schoof erkende dat ook sommige Maccabi-supporters zich misdragen hebben. "De oorlog in Gaza en de Israëlische bombardementen zijn geen enkel excuus voor het gedrag, vindt hij. "Niets is een excuus voor het jagen op Joden."

Kijk hier naar de premier over de onrust in Amsterdam:

Schoof heeft vrijdag met Joodse organisaties gepraat en daar bleek dat Joden in Nederland zich niet meer veilig voelen. "Het beeld was, ook internationaal, dat je hier veilig bent. Dit is niet meer zo en daarom hebben wij met elkaar als Nederland gefaald."

Er is veel kritiek op het optreden van de Amsterdamse burgemeester Halsema, maar Schoof spreekt juist zijn waardering voor haar uit. "In een stad als Amsterdam is de rechtstaat nooit een rustig bezit. En ik geef het iedereen te doen om onder zo'n hoogspanning zaken in goede banen te leiden."

Integratieprobleem

De ministerraad heeft vandaag gesproken over het geweld in Amsterdam en verschillende bewindslieden van het kabinet en ook fractievoorzitters van coalitie- en oppositiepartijen zeggen nu dat Nederland een integratieprobleem heeft.

Premier Schoof deelt die mening. "Zonder al te veel moeite kun je constateren dat er een integratieprobleem is. Dat heeft zich de afgelopen vijftig jaar ontwikkeld."

De integratie moet volgens het kabinet beter, en dat zal onder meer betekenen dat er zaken anders aangepakt moeten worden in het onderwijs en in de opvoeding. Schoof sprak van een zaak van lange adem. Hij wil eerst met concretere maatregelen tegen antisemitisme aan de slag en praat daar dinsdag over met Joodse organisaties.

PVV-leider Wilders wil onder meer dat jongeren met een dubbele nationaliteit bij antisemitisme hun Nederlands paspoort verliezen. Nu kan dat alleen bij terrorisme, maar in het regeerprogramma staat al dat deze maatregel misschien uitgebreid moet worden.

De wet moet dan aangepast worden en Schoof sluit dat niet uit. "We gaan kijken of het kan, dat durf ik niet te zeggen." Hij wil eerst van de Tweede Kamer horen wat de ideeën daarover zijn en dat gebeurt hoogstwaarschijnlijk woensdag in een debat over de gebeurtenissen in Amsterdam.

Kijk hier wat er in Amsterdam gebeurde:

De Tweede Kamer debatteert deze week nog over de gebeurtenissen in Amsterdam, mogelijk woensdag.

Voor het eerst sinds 2001 begon het Sinterklaasjournaal vanavond niet met Dieuwertje Blok. Ze wordt in het nieuwe seizoen als presentatrice vervangen door Merel Westrik, omdat ze ziek is.

Het onderdeel 'kort nieuws' in de eerste aflevering besteedde er aandacht aan. Westrik zei: "We kregen vandaag een wenskaart, waarop staat: Beste Merel, we vinden het heel fijn dat je het Sinterklaasjournaal wil presenteren nu Dieuwertje ziek is en we wensen je veel succes."

Westrik noemde dat "hartstikke lief" en zei dat ze ontzettend haar best gaat doen. Blok presenteert het Sinterklaasjournaal niet, omdat haar neus vanwege huidkanker moest worden geamputeerd.

In de video leest Merel het kaartje voor waarin ze veel succes gewenst wordt:

Ondanks de andere presentator verliep het programma verder als vanouds. Er waren direct problemen: een zieke Sinterklaas, een brug die niet opengaat, en een nieuwe stuurman, die een routekaart kreeg op 'hoofdlijnen'.

Tekeningen helpen

Afgelopen week waren er al promovideo's te zien voor het Sinterklaasjournaal. Daarin belde Blok met Westrik.

Blok zei daarin dat ze iedereen wilde bedanken voor alle "heel lieve brieven en tekeningen, die naar mij zijn opgestuurd omdat ik ziek ben. Dat heeft heel erg geholpen."

Hier zie je een van de video's waarin Westrik met Blok belt:

Volgend jaar hoopt Blok het Sinterklaasjournaal weer te presenteren. Eerder zei ze daarover: "Helaas komt Sinterklaas iets te vroeg voor mij. Ik ben heel blij dat Merel mij dit jaar aan de desk én bij de intocht in Vianen wil waarnemen."

De jaarlijkse intocht van Sinterklaas is komende zaterdag in het Utrechtse stadje Vianen, een plaats met ruim 16.000 inwoners. De NTR zendt de intocht uit.

Een Nederlandse vrouw is om het leven gekomen bij de overstromingen in de Spaanse provincie Valencia. Dat melden het AD en De Telegraaf. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt het bericht te onderzoeken.

De 53-jarige Silvana Lochi, woonachtig in het dorp Turis, had op 29 oktober voor het laatst contact met vrienden en familie toen ze 's avonds naar huis zou rijden vanuit een nabijgelegen dorp, zo'n 45 minuten verderop.

Daarna is er niets meer van haar vernomen, zoekacties naar de vrouw bleven zonder resultaat. Tot nu. Haar lichaam werd gevonden op het strand bij El Saler, 45 kilometer ten oosten van Turis.

Tientallen vermisten

Eind oktober veroorzaakten hevige hagel- en regenbuien dodelijke overstromingen. Er kwamen ruim 200 mensen om het leven. Naar verwachting zal dit aantal verder stijgen, er zijn nog tientallen vermisten.

Afgelopen weekend deden 130.000 mensen mee aan een protestmars tegen de regiopresident Carlos Mazón. Volgens de demonstranten is hij verantwoordelijk voor de falende hulpverlening.

De Italiaanse politie heeft naar eigen zeggen een internationale bende opgerold die zich bezighield met het vervalsen van kunstwerken. De bende vervalste zeker 2000 werken van grote namen als Banksy, Pablo Picasso en Andy Warhol.

Er zijn aanklachten ingediend tegen 38 verdachten. Ze waren actief in Italië, Spanje, Frankrijk en België. De verdachten worden aangeklaagd voor vervalsing en handel in gestolen goederen, meldt het Europees agentschap voor justitiesamenwerking Eurojust.

Begint bij huiszoeking

De zaak kwam aan het rollen toen de politie anderhalf jaar geleden 200 vervalsingen vond tijdens een huiszoeking bij een ondernemer in Pisa. Een van de nepkunstwerken was van de bekende Italiaanse kunstenaar Amedeo Modigliani.

Sindsdien werden de online verkoopplatforms van veilinghuizen in de gaten gehouden. Dat leidde tot de identificatie van de vervalsers en hun ateliers.

Hun netwerk bleek actief in meer landen dan Italië. De vervalsingen waren vooral van kunstenaars uit de negentiende en twintigste eeuw. Behalve om werken van Banksy, Picasso en Warhol ging het bijvoorbeeld om Monet, Kandinsky, Van Gogh en Dalí.

200 miljoen euro

De vervalsers waren van plan om de werken te laten veilen. Met het oprollen van de bende is dat voorkomen, zegt Eurojust.

Alle stukken zijn overgedragen aan de Italiaanse autoriteiten voor nader onderzoek. Ze hadden volgens Eurojust bij elkaar zo'n 200 miljoen euro kunnen opleveren.

Tentoonstelling met nepkunst

In Venetië en Toscane werden Banksy-tentoonstellingen gehouden met vervalste werken, met bijbehorende catalogi. Op die manier probeerden de criminelen zo geloofwaardig mogelijk over te komen bij hun eventuele klanten, zeggen de onderzoekers.

De vertegenwoordiger van de Britse kunstenaar heeft nog niet gereageerd op het nieuws. Wel wordt op zijn website in het algemeen gewaarschuwd voor vervalsingen van zijn werk.

Voormalig RAF-lid Daniela Klette is in Duitsland aangeklaagd voor poging tot moord, diefstal en wapenbezit. De vrouw werd begin dit jaar opgepakt na tientallen jaren op de vlucht te zijn geweest.

De 66-jarige Klette was in de jaren 80 en 90 betrokken bij de extreemlinkse terreurgroep Rote Armee Fraktion (RAF). Die terreurgroep pleegde in Duitsland bankovervallen, bomaanslagen en moorden met als doel ontwrichting van de 'imperialistische' samenleving.

De aanklachten gaan over de periode na 1998, toen de RAF was ontbonden en Klette onder een schuilnaam in Berlijn leefde. Ze wordt ervan beschuldigd dat ze tussen 1999 en 2016, met twee andere oud-RAF-leden, overvallen pleegde om aan geld te komen.

Bij overvallen in geldtransportwagens en supermarkten zou meer dan 2,7 miljoen euro zijn buitgemaakt. De poging tot moord was volgens justitie bij een overval in Stuhr in 2015.

Sporen van handlangers

Klette zou meestal de chauffeur van de ontsnappingsauto zijn geweest, terwijl haar twee handlangers met wapens overvallen pleegden. Dit tweetal, Ernst-Volker Staub en Burkhard Garweg, is nog steeds voortvluchtig.

Na de aanhouding van Klette werden in haar huis sporen gevonden van zowel Staub als Garweg. Zo werd er een foto gevonden waarop Garweg bij haar thuis op de bank zit tussen twee honden. Wat voor sporen van Staub werden gevonden, is niet bekendgemaakt.

Klette, Garweg en Staub behoorden tot de derde generatie RAF-leden. Deze generatie was een stuk minder actief dan de eerste en tweede generatie.

Een terugblik op de terreurgolf door de eerste en tweede generatie RAF-leden:

De Surinaamse mensenrechtenactivist Stanley Rensch is gisteren op 84-jarige leeftijd overleden. Dat meldt de nieuwswebsite Waterkant. Rensch stond samen met schrijver Theo Para bekend als 'het geweten van Suriname' omdat hij zich inzette voor mensenrechten van Surinamers.

Hij werd geboren in 1940 in een groep die bij de Marrons hoort. De Marrons zijn mensen die afstammen van tot slaaf gemaakten, die op de vlucht sloegen naar de binnenlanden van Suriname.

Rensch studeerde pedagogiek in Utrecht, waar hij zijn Nederlandse vrouw ontmoette. Na zijn studie keerde Rensch in 1973 terug naar Suriname om daar te gaan werken op het ministerie van Onderwijs. Hij wilde het onderwijssysteem helpen verbeteren voordat het land (in 1975) onafhankelijk werd.

Na de staatsgreep in 1980 en de Decembermoorden in 1982, waarbij 15 kritische Surinamers werden gemarteld en vermoord, begon Rensch zich uit te spreken tegen het militaire regime van Desi Bouterse.

Moiwana '86

In 1986 werden in het dorp Moiwana tijdens de Binnenlandse Oorlog minstens 39 Marrons, onder wie vrouwen en kinderen, vermoord. In reactie op de moorden richtte Rensch de mensenrechtenorganisatie Moiwana '86 op, waarmee hij en vele vrijwilligers burgers hielpen die problemen hadden met schendingen van mensenrechten.

De mensenrechtenactivist werd vanwege zijn werk voor Moiwana '86 regelmatig geïntimideerd door het regime. Hij maakte in januari 1988 bekend dat vlak daarvoor, op oudejaarsdag, zes Marrons waren vermoord. Nadat hij dit wereldkundig maakte, werd hij opgepakt en urenlang verhoord.

Vanwege de bedreigingen en intimidaties van het regime woonde de mensenrechtenactivist af en aan in Suriname en in Nederland. In 1989 werd zijn huis, waar ook het kantoor van Moiwana '86 was gevestigd, beschoten. Hij raakte bij de aanval lichtgewond en enkele dagen na de beschieting werd hij door het Surinaamse leger beschuldigd van een overval. Uit angst voor arrestatie, vluchtte hij met enkele medewerkers naar Nederland.

In 1990 keerde Rensch terug naar Suriname, waar hij na het vredesakkoord van Kourou onderzoek bleef doen naar de moorden in Moiwana. Ook startte hij verschillende sociale projecten in de binnenlanden van Suriname en nam hij het op voor de binnenlandse bevolking.

Vanwege zijn gezondheid stopte Rensch halverwege de jaren 90 als directeur van Moiwana '86. Mede dankzij zijn inspanningen zijn de moorden in Moiwana internationaal erkend als een ernstige mensenrechtenschending.

De vier verdachten die vastzitten voor de ongeregeldheden rond de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv, vorige week donderdag, blijven nog twee weken in de cel. Ze worden verdacht van openlijke geweldpleging, heeft het Openbaar Ministerie bekendgemaakt.

Het gaat om twee minderjarigen van 16 en 17 jaar uit Amsterdam, een man van 19 uit Monnickendam en een 26-jarige Amsterdammer. De minderjarigen worden verdacht van het mishandelen van een onbekende man en het gooien van vuurwerk naar de mobiele eenheid.

De man uit Monnickendam zou stenen naar een ME-bus hebben gegooid. Ook had hij illegaal vuurwerk bij zich.

De 26-jarige man uit Amsterdam is als enige van de vier vrijdag aangehouden, de dag na de ongeregeldheden. Hij is opgepakt op basis van camerabeelden. Daarop is te zien dat hij op een oudere man afrent die hij met een riem lijkt te slaan.

Onderzoek inspectie

De Inspectie Justitie en Veiligheid stelt een onderzoek in naar de gewelddadige gebeurtenissen. Het onderzoek spitst zich toe op het functioneren van de politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Daar is toe besloten vanwege "de ongeregeldheden die tot veel maatschappelijke onrust hebben geleid, zowel nationaal als internationaal", zegt een woordvoerder.

Specifiek wordt onderzocht hoe de politie, NCTV en andere betrokkenen hebben gecommuniceerd en samengewerkt. De inspectie bekijkt ook waarom de politie bepaalde besluiten heeft genomen en welke informatie vanuit de NCTV is gedeeld over mogelijke dreigingen.

Het komt niet vaak voor dat de inspectie onderzoek doet naar het handelen van de politie. In 2023 deed de inspectie onderzoek naar het optreden van de politie bij een demonstratie van Kick Out Zwarte Piet in Staphorst. Daaruit bleek dat de politie betogers niet goed had beschermd tegen relschoppers.

De gemeenteraad van Amsterdam komt morgen om 12.00 uur bijeen voor een spoeddebat over de ongeregeldheden van vorige week.

Zo'n tienduizend studenten en oud-studenten krijgen geld terug van het kabinet, omdat ze op basis van een discriminerend algoritme zijn gecontroleerd op fraude met studiefinanciering. Minister Bruins van Onderwijs trekt 61 miljoen euro uit om de zaak recht te zetten.

Tussen 2012 en 2023 hanteerde DUO, dat de studiebeurzen verstrekt, een fraude-selectieprocedure waarbij uitwonende studenten met een migratieachtergrond eerder in beeld kwamen dan autochtone studenten. Een beurs voor uitwonenden is hoger dan die voor thuiswonende studenten.

Nadat NOS op 3 en Investico over de zaak publiceerden, zette toenmalig minister Dijkgraaf het fraudesysteem stop. Hij liet een onderzoek doen, waaruit bleek dat de aanpak "onbedoeld en onbewust tot indirecte discriminatie" had geleid. Hij bood daarvoor zijn excuses aan.

NOS op 3 maakte deze video over de fraudeopsporing van DUO:

Zijn opvolger Bruins gaat de boetes en terugvorderingen die op basis van het systeem zijn opgelegd, terugbetalen aan de betrokken studenten. Ze zijn gebaseerd op onrechtmatig verkregen bewijs, zeggen juristen van het ministerie, en worden daarom teruggedraaid.

Bij de controles op de uitwonendenbeurs zijn er zaken niet goed gegaan, zegt Bruins. "Dat is oneerlijk en we willen niet dat studenten bij het aanvechten van de besluiten in een juridisch moeras belanden. Ook willen we als kabinet leren van eerdere hersteloperaties, zoals bij het toeslagenschandaal. Daarom repareren we dit voor de studenten."

Ook bij ingetrokken beurs

Ook studenten van wie na controle de uitwonendenbeurs is ingetrokken en omgezet naar een thuiswonendenbeurs krijgen compensatie. Als ze op hetzelfde adres zijn blijven wonen krijgen ze het verschil tussen de thuiswonenden- en uitwonendenbeurs alsnog uitgekeerd.

Hoe en wanneer de boetes en terugvorderingen worden terugbetaald, moet nog worden uitgewerkt, zegt de minister. Op de website van DUO komt meer informatie.

Door de aangekondigde staking van werknemers van ProRail rijden er woensdagochtend tussen 06.00 uur 09.00 uur geen NS-treinen in Noord-Holland en in delen van Flevoland en Utrecht, meldt de NS.

Werknemers van ProRail staken voor een betere cao. De onderhandelingen tussen vakbond FNV en ProRail zijn vastgelopen. Daarom gaat de vakbond actie voeren. Bij de verkeersposten van ProRail in Amsterdam en Alkmaar wordt het werk neergelegd, en dit heeft ook gevolgen voor treinverkeer in Flevoland en Utrecht.

Ook later uitval

"Werknemers van ProRail hebben het recht om te staken", meldt NS. "Tegelijkertijd baalt NS van de hinder die reizigers hierdoor ondervinden." Na 09.00 uur wordt de dienstregeling weer opgestart, maar omdat dat tijd kost, vallen er in de rest van de ochtend mogelijk ook nog treinen uit of zijn die vertraagd.

Naar Schiphol rijden er woensdag tijdens de staking alleen treinen tussen Amsterdam Centraal en Schiphol Airport (vier keer per uur). Bij eerdere stakingsacties eiste de FNV dat ook het treinverkeer naar de luchthaven stil zou worden gelegd, maar daar stak de rechter meerdere malen een stokje voor.

Vrijdag is er opnieuw een werkonderbreking bij ProRail, dan in Utrecht/Amersfoort. Ook volgende week zijn er nog drie actiedagen.

Reden voor de stakingen is de FNV-eis van een loonsverhoging van 13 procent voor ProRail-personeel. Volgens de vakbond is die verhoging nodig omdat de vorige cao net voor een enorme inflatiepiek was afgesloten.

ProRail weigert aan die eis te voldoen en noemt die "niet realistisch". Het bedrijf bood tijdens de onderhandelingen een loonsverhoging van tot 8 procent. Vakbond CNV ging wel akkoord met dat eindbod.

De Koninklijke Marechaussee gaat met ingang van 9 december extra grenscontroles uitvoeren om mensensmokkel en illegale migratie tegen te gaan. Het kabinet heeft bepaald dat het vrije verkeer van mensen en goederen binnen Europa voorlopig voor een half jaar wordt ingeperkt.

Hoe intensief er gecontroleerd gaat worden is niet duidelijk. De marechaussee krijgt in ieder geval geen extra mensen om de controles uit te voeren, laat minister Faber (Asiel) weten. Of er dan minder marechaussees beschikbaar zijn op Schiphol? Het is volgens Faber een kwestie van prioriteiten stellen: "Dat kun je per dag of week bekijken."

Lidstaten van de EU mogen alleen weer grenscontroles invoeren als er sprake is van onvoorziene omstandigheden of in urgente gevallen. Het kabinet stelt dat er sprake is van een hoge instroom van asielzoekers en noemt de grenscontroles daarom gerechtvaardigd.

Duitsland doet het al

Op dit moment voert de marechaussee alleen steekproefsgewijs controles uit rond grensovergangen. Verschillende EU-lidstaten willen net als Nederland het grenstoezicht intensiveren. Duitsland heeft dat al gedaan om terrorisme en illegale immigratie tegen te gaan.

Ook Frankrijk doet het. Het gaat daarbij steeds om een tijdelijke maatregel van zes maanden, die eventueel verlengd kan tot maximaal twee jaar.

De grenscontroles werden al aangekondigd in het hoofdlijnenakkoord en maken ook onderdeel uit van de asieldeal die de coalitiepartijen vorige maand sloten. Verschillende deskundigen, en ook veel oppositiepartijen, betwijfelen of de uitzondering op de Europese regels voor deze situatie bedoeld is.

Economisch verkeer niet hinderen

Minister Faber heeft direct na het besluit van de ministerraad Brussel en de andere lidstaten geïnformeerd. Dat moet volgens EU-richtlijnen vier weken van tevoren, en dus kunnen de grenscontroles pas op 9 december beginnen.

De controles zullen zo plaatsvinden, dat ze het economisch verkeer en het forensenverkeer in de grensregio's zo min mogelijk hinderen. Op Schiphol en andere luchthavens wordt alleen gecontroleerd op risicovluchten.

De Koninklijke Marechaussee zegt nog niet inhoudelijk op het besluit te kunnen reageren, omdat de plannen nog worden bestudeerd.

Op het vliegveld bij de Duitse stad Leipzig heeft de douane veertien slangen in beslag genomen. Ze zaten verstopt in speelgoedvrachtwagens. Een van de slangen heeft de reis niet overleefd, meldt de Duitse douane.

De slangen waren vorige week woensdag gevonden in een zending vanuit Indonesië naar een adres het Verenigd Koninkrijk. Het gaat om negen kleine slakkenetende slangen (Pareas) die in een aanhanger van een speelgoedvrachtwagen zaten. In een andere speelgoedaanhanger zaten vijf jonge Pacifische boa's (Candoia paulsoni en aspera). Deze slangensoorten zijn voor de mens niet giftig.

Beide slangensoorten staan niet op de lijst van bedreigde diersoorten. Slangenexperts van het Senckenberg Instituut in Frankfurt werden geraadpleegd om te achterhalen om welke soorten het ging. De brandweer werd ingeschakeld om de dieren veilig weg te halen.

De slangen zijn inmiddels overgebracht naar de dierengeneeskundefaculteit van de Universiteit van Leipzig.