NOS Nieuws - Algemeen

De instroom van internationale bachelorstudenten op Nederlandse universiteiten en hbo's daalt. Dat blijkt uit voorlopige inschrijfcijfers van het huidige collegejaar. Op sommige universiteiten is sprake van een forse daling: op de Vrije Universiteit in Amsterdam daalt de toestroom van internationale bachelorstudenten met ruim 23 procent.

Bij het hoger beroepsonderwijs waren er 8 procent minder aanmeldingen door Europeanen. Het aantal nieuwe internationale studenten dat niet afkomstig is uit de zogenoemde Europese Economische Ruimte (EER) daalt in de voorlopige cijfers met 7 procent.

Op universiteiten staan dit jaar 6 procent minder internationale bachelorstudenten ingeschreven dan in het vorige collegejaar. De aanmeldingen vanuit de EER, exclusief Nederland, daalt zelfs met 9 procent. Ook vorig jaar was er een daling te zien van het aantal internationale bachelorstudenten dat zich inschreef bij een Nederlandse universiteit, maar dat was toen een lichte afname.

Op de rem

Vorig jaar was de buitenlandse instroom op uni's en hbo's nagenoeg hetzelfde als het jaar daarvoor. Het afgelopen jaar hebben onderwijsinstellingen maatregelen genomen om de aanwas van internationale studenten te beperken. Het kabinet wil deze instroom verminderen met het doel om uiteindelijk jaarlijks 293 miljoen euro te bezuinigen op het wetenschappelijk- en hoger onderwijs.

Volgens koepelorganisatie Universiteiten van Nederland trekt het kabinet onnodig hard aan de rem. "Dit kabinet wil het aantal internationale studenten met een harde bezuiniging en rigoureuze wetgeving nog sterker terugdringen", zegt voorzitter Caspar van den Berg. "Dat dreigt een ongerichte kaalslag te worden waardoor het voortbestaan van opleidingen, ook voor Nederlandse studenten, in gevaar komt."

De inkomsten van internationale studenten zijn volgens de universiteiten onmisbaar. Ook de hogescholen vinden de maatregelen van het kabinet onnodig. Onlangs uitten de twee partijen ook forse kritiek op de aangescherpte kabinetsplannen om 'verengelsing' in het hoger- en wetenschappelijk onderwijs tegen te gaan.

De definitieve instroomcijfers over het lopende collegejaar worden in het eerste kwartaal van 2025 bekendgemaakt.

Reizigers leken goed op de hoogte van de staking bij ProRail. Dat zegt een woordvoerder van NS. Het was op alle getroffen stations erg rustig. "Het is ontzettend rustig, het geeft een flashback naar de coronatijden", aldus een woordvoerder.

Tot 09.00 uur reden er geen treinen in Noord-Holland en delen van Flevoland en Utrecht door een staking bij ProRail. Medewerkers van de verkeersleidingsposten in Alkmaar en Amsterdam hadden het werk neergelegd. Ook reden er geen treinen tussen Leiden, Schiphol en Haarlem. De acties zijn inmiddels voorbij, maar reizigers moeten de komende uren nog rekening houden met uitvallende treinen en vertraging, zegt de NS.

Begin van de middag rijden de treinen weer volgens dienstregeling, verwacht de NS, die reizigers aanraadt voor vertrek de reisplanner te raadplegen.

Toeristen gestrand

Op de meeste stations bleef het rustig, maar op Amsterdam Centraal waren er toch nog tientallen toeristen gestrand, zag onze verslaggever. Ze zeggen moeilijk aan informatie te kunnen komen en niet te weten waar ze naartoe moeten.

Een andere reiziger zegt: "Ik was wel op de hoogte van de staking, maar wist niet dat het zo'n impact zou hebben. Ik moet naar Zwolle, dus ga maar even wat anders verzinnen."

Op Amsterdam Centraal waren meerdere reizigers gestrand:

Op de weg viel de drukte volgens de ANWB mee. Er werd wel verwacht dat het drukker zou zijn vanwege de staking in het ov. De ANWB spreekt van een gemiddelde woensdag.

Vastgelopen onderhandelingen

De medewerkers van ProRail staken omdat zij een loonsverhoging van 13 procent willen. Volgens vakbond FNV is die verhoging nodig omdat de vorige cao net voor een enorme inflatiepiek was afgesloten.

ProRail weigert aan die eis te voldoen en noemt die "niet realistisch". Het bedrijf bood tijdens onderhandelingen een loonsverhoging oplopend tot 8 procent. Vakbond CNV ging wel akkoord met dat eindbod.

Vrijdag legt personeel van ProRail opnieuw tijdelijk het werk neer. Dat zal gebeuren in de regio's Utrecht en Amersfoort. Volgende week zijn er op andere plekken in het land stakingen gepland.

In Toulon is gisteravond mogelijk de man aangehouden die vorige week in Rotterdam een stoeptegel op het hoofd van een dakloze man gooide. De Rotterdamse politie onderzoekt nog of dit inderdaad de gezochte verdachte is. Een woordvoerder meldt dat er een sterk vermoeden is dat het om dezelfde man gaat, maar kan het nog niet bevestigen.

De Franse politie verdenkt de man van de moord op een dakloze in Lyon. Hij werd gisteren zwaar mishandeld met een steen en overleefde dat niet.

Le Parisien meldt dat een man van 32 is opgepakt nadat hij een vrouw in een trein had aangevallen op het station van Toulon. Terwijl ze naar haar plek liep, zou hij haar twee keer hebben geslagen ter hoogte van haar schouder en tegen haar scheenbeen hebben geschopt. Nadat hij werd gearresteerd stelde de politie vast dat de man erg veel lijkt op de man die in Rotterdam wordt gezocht.

Ook schrijven Franse media dat de man wordt verdacht van verschillende moorden in Évry, Straatsburg, Dijon en Lyon.

Kritieke toestand

De politie meldde gisteren al er rekening mee te houden dat beide slachtoffers, zowel in Lyon als Rotterdam, door dezelfde persoon werden aangevallen.

Het slachtoffer in Rotterdam lag op straat te slapen. Hij werd na de aanval in kritieke toestand opgenomen in het ziekenhuis. Het lichaam van het slachtoffer in Frankrijk, ook een dakloze man, werd maandag gevonden vlak bij station Lyon Perrache.

In het tv-programma Opsporing Verzocht deelde de politie gisteravond bewegend beeld van de man, in de hoop dat mensen hem herkennen. De verdachte verplaatste zich vermoedelijk steeds per trein, was te horen in de uitzending. Ook werd er aandacht besteed zijn schoenen: zwart met feloranje of relrode veters. Verder was te zien dat hij twee grote boodschappentassen bij zich had. Het gaat om zogenoemde eco-bags uit Luxemburg.

Vrijdag werd zijn foto al gedeeld. Vorige week kwamen er al tientallen tips binnen over de Rotterdamse zaak.

Het leek een zoektocht zonder eind, maar het moederbedrijf van Thuisbezorgd heeft dan toch een koper gevonden voor het Amerikaanse dochterbedrijf Grubhub. De Amerikaanse maaltijdbezorger Wonder koopt het bedrijf voor ruim 600 miljoen euro.

Het is een pijnlijk hoofdstuk in de geschiedenis van Just Eat Takeaway, het moederbedrijf van Thuisbezorgd. In 2020 was er nog grote blijdschap bij oprichter Jitse Groen toen Grubhub werd overgenomen. Toen betaalde het bedrijf er nog ruim 6,5 miljard euro voor.

Met Grubhub wilde Groen de Amerikaanse markt veroveren. "We weten hoe we in grotere landen moeten opereren. Dat is lastig voor een Nederlands bedrijf, maar dat hebben we inmiddels geleerd", zei hij destijds.

Onvrede bij aandeelhouders

Al snel bleek groeien in Amerika lastig. Zeker toen New York een maximum instelde voor het bedrag dat platforms mogen rekenen voor het bezorgen van maaltijden. De aandeelhouders vroegen om maatregelen en Just Eat Takeaway zei 2,5 jaar geleden al op zoek te zijn naar een koper voor Grubhub.

Die is nu gevonden in het bedrijf Wonder. Veel geld levert die deal Just Eat Takeaway niet op. Na aftrek van schulden blijft er een bedrag van 47 miljoen euro over dat het bedrijf voor de verkoop ontvangt. Volgens Jitse Groen geeft de deal het bedrijf meer ruimte om te investeren in markten waar wel groei mogelijk is.

Het verlies komt niet als een verrassing. De afgelopen jaren schreef het bedrijf al miljarden af op de waarde van het Amerikaanse dochterbedrijf. Op de beurs steeg het aandeel vanochtend met ruim 20 procent. Vergeleken met de koers in 2020 tijdens de overname is het aandeel nog ruim 80 procent minder waard.

Goedemorgen! De Tweede Kamer debatteert vandaag over het geweld in Amsterdam rond de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv en in de VS gaat verkiezingswinnaar Donald Trump op bezoek bij president Biden in het Witte Huis.

Eerst het weer: de dag begint regionaal met mist. Daarna verloopt de dag grotendeels grijs en vooral in het oosten valt ook motregen. Het wordt zo'n 8 tot 12 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Aankomend president Trump wil dat Tesla-baas Elon Musk een zogenoemd ministerie van Overheidsefficiëntie gaat leiden. Dat ministerie bestaat nog niet en moet ook geen klassiek departement worden. Volgens Trump gaat het om een externe organisatie die de overheid efficiënter moet laten functioneren en zuiniger moet maken.

Trump maakte nog meer namen bekend van door hem beoogde leden van zijn nieuwe regering. Zo schuift hij onder meer Fox News-commentator Pete Hegseth naar voren als nieuwe minister van Defensie. Trump verscheen tijdens de verkiezingscampagne veelvuldig in zijn ochtendprogramma.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De restauratie van De Nachtwacht in het Rijksmuseum in Amsterdam is gisteren begonnen. Eerst wordt de vernislaag van Rembrandts bekendste werk na vijf jaar vooronderzoek verwijderd. Bezoekers kunnen meekijken hoe dat monnikenwerk wordt uitgevoerd:

Fijne woensdag!

In Apeldoorn heeft een politiewagen even na middernacht een fietser aangereden. De politieauto ging op dat moment af op een spoedmelding. De fietser is zwaargewond overgebracht naar het ziekenhuis, meldt de politie op X.

Het ongeval gebeurde net na middernacht, op de Europaweg ter hoogte van woonwijk De Heeze. De politie riep een traumahelikopter op om het slachtoffer ter plekke hulp te verlenen. Op foto's is een flinke deuk in de voorruit te zien. De fiets is meters verderop terechtgekomen.

De politie is een onderzoek begonnen naar de aanrijding. Bij dit soort ongelukken waarbij de politie zelf is betrokken, is het gebruikelijk dat een andere politie-eenheid het onderzoek uitvoert. In dit geval zal de eenheid Midden-Nederland dat doen.

Aankomend president Trump wil dat Tesla-baas Elon Musk een zogenoemd ministerie van Overheidsefficiëntie gaat leiden. Dat ministerie bestaat nog niet en moet ook geen klassiek departement worden. Volgens Trump gaat het om een externe organisatie die de overheid efficiënter moet laten functioneren en zuiniger moet maken.

Die organisatie moet voluit Department Of Government Efficiency gaan heten, afgekort DOGE. Dat lijkt een verwijzing naar de door miljardair Musk geliefde cryptomunt Dogecoin.

Het nieuwe officieuze ministerie moet volgens Trump "de overheidsbureaucratie ontmantelen, overtollige regelgeving schrappen, verspillende uitgaven terugdringen en federale agentschappen herstructureren".

Volop aanwezig in campagne

Trump had tijdens zijn verkiezingscampagne al te kennen gegeven dat hij bij winst een rol zag weggelegd voor Musk. De techondernemer was volop zichtbaar tijdens die campagne. Hij speechte bij campagnerally's van Trump en deelde miljoenen dollars uit aan Amerikanen die zich registreerden als kiezer. Ook stortte hij tientallen miljoenen dollars in Trumps campagnekas.

Musk moet de nieuwe organisatie gaan leiden met de Amerikaanse ondernemer en miljardair Vivek Ramaswamy. Die deed vorig jaar een vergeefse poging om de Republikeinse presidentskandidaat te worden en sloot zich daarna aan bij Trump.

Fox-commentator op Defensie

Trump maakte in de loop van de dag nog meer namen bekend van door hem beoogde leden van zijn nieuwe regering. Zo schuift hij Fox News-commentator Pete Hegseth naar voren als nieuwe minister van Defensie. Trump verscheen tijdens de verkiezingscampagne veelvuldig in zijn ochtendprogramma.

Hegseth diende als infanterieofficier bij de Nationale Garde van het Amerikaanse leger, valt te lezen op zijn website. Hij is uitgezonden naar Afghanistan, Irak en het militaire detentiekamp Guantánamo Bay op Cuba.

"Pete is zijn hele leven al een strijder voor de troepen en voor het land. Pete is sterk, slim en gelooft echt in America First", schrijft Trump op zijn eigen platform Truth Social. "Met Pete aan het roer zijn de vijanden van Amerika gewaarschuwd."

Hegseth is ook de schrijver van The War on Warriors: Behind the Betrayal of the Men Who Keep Us Free, dat eerder dit jaar verscheen. Hij is uitgesproken over het uitroeien van wat hij "woke-ness" in het Amerikaanse leger noemt.

Terug naar de diensten

Als minister van Binnenlandse Veiligheid heeft Trump Kristi Noem op het oog, nu nog gouverneur van South Dakota. Tijdens de coronapandemie weigerde ze maatregelen in te voeren om de verspreiding van het virus tegen te gaan en verklaarde ze haar staat "open for business". Haar bekentenis over het doodschieten van haar eigen hond zorgde eerder dit jaar voor ophef.

Noem zal samenwerken met iemand die tijdens Trumps vorige presidentschap de directeur van de overkoepelende nationale inlichtingendienst was: John Ratcliffe. Trump wil hem dit keer benoemen als directeur van de Central Intelligence Agency (CIA). Ratcliffe besloot in 2020 het Congres niet langer te bezoeken voor briefings, maar informatie alleen nog schriftelijk te delen, tot ongenoegen van Democraten in het parlement.

Nog langs de Senaat

De benoemingen moeten nog worden goedgekeurd door de Senaat. Daar zijn de Republikeinen vanaf januari weer in de meerderheid. Bij de verkiezingen van vorige week wisten ze meerdere zetels op de Democraten te heroveren. De Republikeinen hebben er straks 53 zetels, de Democraten 47 zetels.

In Noord-Holland en op trajecten in Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland rijden tussen 06.00 uur 09.00 uur bijna geen NS-treinen vanwege een aangekondigde staking van werknemers van ProRail. Zij leggen het werk neer bij de verkeersleidingsposten in Amsterdam en Alkmaar.

"De impact van deze staking is groter dan het stakingsgebied", zegt de NS, die op een spoorkaart laat zien waar vanochtend geen of beperkt treinverkeer mogelijk is.

Schiphol beperkt bereikbaar

In bijna heel Noord-Holland rijden er tot 09.00 uur geen NS-treinen. Het spoorwegbedrijf adviseert reizigers die naar Schiphol willen ander vervoer te regelen. "Station Schiphol Airport is zeer beperkt bereikbaar per trein."

Ook rijden er geen treinen tussen Leiden, Schiphol en Haarlem. Dat heeft weer gevolgen voor het verkeer elders in het land. Zo waarschuwt de NS reizigers dat er minder treinen rijden tussen Utrecht en Arnhem, Utrecht en Eindhoven en Rotterdam en Leiden.

Na 09.00 uur wordt de dienstregeling weer opgestart, maar omdat dat tijd kost, vallen er in de rest van de ochtend mogelijk ook nog treinen uit of zijn die vertraagd.

Vastgelopen onderhandelingen

De medewerkers van ProRail staken omdat zij een loonsverhoging van 13 procent willen. Volgens vakbond FNV is die verhoging nodig omdat de vorige cao net voor een enorme inflatiepiek was afgesloten.

ProRail weigert aan die eis te voldoen en noemt die "niet realistisch". Het bedrijf bood tijdens onderhandelingen een loonsverhoging oplopend tot 8 procent. Vakbond CNV ging wel akkoord met dat eindbod.

Vrijdag legt personeel van ProRail opnieuw tijdelijk het werk neer. Dat zal gebeuren in de regio's Utrecht en Amersfoort.

De zorgpremies voor de basisverzekering van komend jaar zijn bekend. Bij de vier grote zorgverzekeraars stijgen de premies met 8 tot 14 euro per maand. Daarmee komen de premies uit op gemiddeld 157 euro per maand, in lijn met de stijging die het kabinet aankondigde op Prinsjesdag.

De basisverzekering van de grootste zorgverzekeraar, Zilveren Kruis, stijgt met 8,80 euro en gaat 156,25 euro per maand kosten. Bij VGZ komt de basisverzekering uit op 157,30 euro uit. Het maandbedrag bij CZ komt met een stijging van zo'n 14 euro uit op bijna 160 euro. Bij Menzis stijgt de premie voor het basispakket met 9,50 euro naar 156,25 euro.

Hogere kosten

De premies stijgen door de hogere loonkosten en prijzen in de zorg, meldde het kabinet in september. Ook de zorgverzekeraars benoemen de stijgende kosten op hun websites. De zorgtoeslag gaat komend jaar 6,50 euro per maand omhoog. Het eigen risico blijft staan op 385 euro. Het kabinet wil dat bedrag in 2027 verlagen naar 165 euro.

Eind september maakte zorgverzekeraar DSW traditiegetrouw als eerste zijn premies bekend. Bij de relatief kleine speler stijgt de prijs van de basisverzekering met 9,50 euro naar 158,50 euro.

Directeur Aad de Groot uitte toen zijn zorgen over de betaalbaarheid van zorg. "Wij merken dat de grens van wat mensen in Nederland voor zorg willen en kunnen betalen is bereikt. De solidariteit staat onder grote druk."

Yael van der Wouden, de eerste Nederlandse genomineerde voor de prestigieuze Booker Prize, heeft haar nominatie niet kunnen verzilveren. De literatuurprijs voor Engelstalige fictie ging naar de Britse schrijver Samantha Harvey voor haar boek Orbital, een roman die zich afspeelt aan boord van het internationale ruimtestation ISS.

Harvey is de negentiende vrouw in de 55-jarige geschiedenis van de Booker Prize die is onderscheiden. Het was dit jaar voor het eerst dat vijf van de zes finalisten vrouw waren. Van der Wouden dong mee met haar boek The Safekeep, in het Nederlands vertaald als De bewaring.

Spiegel voorhouden

Harvey begon tijdens de coronapandemie aan haar boek, waarin de opgesloten personages in de loop van een dag zestien zonsopkomsten en zonsondergangen met elkaar doorbrengen.

"Om vanuit de ruimte naar de aarde te kijken, is als een kind dat voor een spiegel staat en zich voor het eerst realiseert dat de persoon in de spiegel zichzelf is", zei Harvey toen ze de trofee in ontvangst nam. "Wat we de aarde aandoen, doen we onszelf aan." De jury spreekt van een "wonderbaarlijke roman" die "onze wereld vreemd en nieuw voor ons maakt".

Harvey is de eerste vrouw sinds 2019 die de prijs wint. Vorig jaar ging de onderscheiding naar de Ierse schrijver Paul Lynch voor zijn dystopische roman Prophet Song, onder meer geïnspireerd door de Syrische burgeroorlog. In zijn boek beschrijft hij hoe een land kan afglijden naar totalitarisme en oorlog.

Roddelen in andere taal

Het boek van Van der Wouden (37) is gesitueerd in het Overijssel van na de Tweede Wereldoorlog en gaat over de broeierige spanning tussen twee jonge vrouwen. In het buitenland is het boek positief ontvangen en een bestseller geworden, maar in Nederland bleef de aandacht vooralsnog achter.

"Het is vanzelfsprekend dat er in Nederland wat sceptischer is omgegaan het verhaal", zei de deels in Israël opgegroeide schrijver deze week in gesprek met Nieuwsuur. "Het is een verhaal over Nederland dat in het Engels is geschreven. Het is een beetje alsof iemand over je aan het roddelen is in een andere taal."

Nieuwsuur sprak Van der Wouden over haar boek en nominatie:

Vier jaar geleden wist de toen 29-jarige auteur Marieke Lucas Rijneveld als eerste Nederlander de International Booker Prize binnen te slepen, de prijs voor literatuur die in het Engels is vertaald. Rijneveld werd onderscheiden voor The Discomfort of Evening, de Engelse vertaling van debuutroman De avond is ongemak.

Eerder dit jaar dong de Nederlandse schrijver Jente Posthuma met vijf anderen mee naar de prijs met de Engelse vertaling van haar boek Waar ik liever niet aan denk. Die ging uiteindelijk naar de Duitse Jenny Erpenbeck.

Volgens de waterschappen in de provincie Groningen komt het verbod op klepelmaaiers de biodiversiteit niet ten goede. Dat staat haaks op het standpunt van de politiek, die het gebruik van de machines per 1 januari juist heeft verboden omdat dat slecht zou zijn voor de natuur.

De maaiers worden gebruikt om het dichtgroeien van watergangen te voorkomen. Maar volgens het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur worden daarbij te veel insecten gedood. Daarom mag vanaf 2025 alleen nog gewerkt worden met een messenbalk- of schijvenmaaier.

Vaker maaien

Of dat beter is voor de natuur, betwijfelt Elze Reitsema van het waterschap Noorderzijlvest. Want hoewel de klepelmaaier met grof geweld langs de kades gaat, is het wel effectief voor een lange periode. "Door het gebruik van andere apparatuur zouden we juist veel vaker moeten maaien", zegt hij tegen RTV Noord. Dat leidt volgens hem automatisch tot nog meer insectensterfte.

Daarnaast zou er ook meer personeel nodig zijn. "En het is de vraag of je dat kunt vinden." Bovendien betekent het verbod op klepelmaaiers dat nieuwe apparatuur aangeschaft moet worden. "En het is de vraag of we dat op tijd kunnen doen als alle waterschappen tegelijk op zoek gaan." Volgens hem is er sprake van "symboolpolitiek over de rug van de ecologie". Hij spreekt van geldverspilling.

Onderzoek

Ecohydroloog Paul Hendriks van waterschap Hunze en Aa's spreekt van een "miljoeneninvestering" voor de waterschappen. Volgens hem klopt het dat de klepelmaaiers veel insecten doden. Hij spreekt van een sterfte van ongeveer 80 procent, terwijl dat percentage bij andere apparatuur 30 tot 40 procent is. "Maar met een klepelmaaier hoef je veel minder vaak te maaien, omdat het grondiger gaat. En je kunt het uitstellen tot de herfst, als planten uitgebloeid zijn en veel insecten zijn verdwenen."

"Als je je gewone boerenverstand gebruikt, weet je dat deze maatregel niet klopt", zegt Hendriks ook.

Het standpunt van de waterschappen is nog niet wetenschappelijk onderbouwd. Er komt wel onderzoek, zegt Hendriks. "Maar te laat. Dus nu moeten we miljoenen investeren, terwijl later blijkt dat dat niet nodig zou zijn geweest."

Gesprek

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur laat weten dat de staatssecretaris nog in gesprek is met de waterschappen.

Een Amerikaanse militair die vorig jaar geheime documenten van het leger lekte moet 15 jaar de cel in. De 22-jarige Jack Teixeira sloot begin dit jaar een deal met de aanklager waarin hij bekende honderden geheime documenten te hebben gelekt.

In ruil daarvoor is hij niet aangeklaagd voor verdere overtredingen van de Amerikaanse spionagewet of andere misdaden. Anders had de militair tot wel dertig jaar vast kunnen zitten.

De militair deelde vervolgens ook informatie via chatdienst Discord, waar hij volgens aanklagers opschepte dat hij toegang had tot gegevens over Israël, de Palestijnse gebieden, Syrië, Iran en China.

Systeembeheerder

Teixeira werkte als systeembeheerder op een Amerikaanse luchtmachtbasis. Hij was daar verantwoordelijk voor de communicatieapparatuur en had sinds 2021 toegang tot geheime documenten.

Hij werd in april vorig jaar opgepakt nadat online geheime militaire documenten waren verschenen. Het was een van de grootste overheidslekken in de VS in jaren.

Aanklagers hadden 17 jaar geëist. Volgens hen is Teixeira verantwoordelijk voor een van de grootste spionagelekken in de Amerikaanse geschiedenis.

Teixeira werd in april 2023 gearresteerd:

In de gelekte documenten stonden onder meer details over de oorlog in Oekraïne. Zo werd geschreven over een Nederlandse militair die als lid van een speciale eenheid in Oekraïne zou zijn, en dat Oekraïne met een wapentekort kampt. Ook stond er informatie in over andere bondgenoten, bijvoorbeeld de Israëlische geheime dienst.

Formateur Bart De Wever moet in België blijven proberen om een nieuwe landelijke regering te vormen. Koning Filip van België heeft dat bekendgemaakt.

Omdat er nog geen doorbraak is bereikt, krijgt De Wever twee weken extra de tijd om te formeren. Op 25 november moet hij opnieuw verslag uitbrengen aan de koning.

Nog altijd geen regering

In juni gingen Belgen naar de stembus voor een nieuwe nationale regering. Sindsdien is De Wever, die burgemeester is van Antwerpen en de partijleider van de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA), met tussenpozen bezig met formeren.

Al weken worden er gesprekken gevoerd tussen N-VA, CD&V, Vooruit en de Franstalige partijen MR en Les Engagés. De Wever wil met deze partijen een Arizona-coalitie vormen. De vlag van die Amerikaanse staat heeft de kleuren van alle onderhandelende partijen: blauw voor de liberalen, rood voor de socialisten, oranje voor de christendemocraten en geel voor de N-VA.

'Geen tijd te verliezen'

Eerder liepen de onderhandelingen stuk vanwege onenigheid tussen de partijen. België heeft een begrotingstekort van 28 miljard euro en moet dat wegwerken. Maar de partijen komen er niet uit op welke manieren dat moet gebeuren. Zo ging het hard tegen hard tussen de centrumrechtse MR en het centrumlinkse Vooruit in de discussie over belasting op aandelen.

De Wever zegt dat het zijn intentie is om zo snel mogelijk de partijen weer rond de tafel te krijgen om zo de laatste fase van de onderhandelingen in te gaan.

In een persbericht schrijft hij dat er gezien de "bijzonder ernstige toestand van de begroting" geen tijd te verliezen is en dat hij snel met een voorstel zal komen om verder over te praten met de partijen.

In het aardbevingsgebied in Groningen komt definitief geen munitiedepot van Defensie. Dat schrijft staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie in een brief aan de Tweede Kamer. In de zoektocht naar plekken om uit te breiden, is vandaag een aantal mogelijke locaties afgevallen.

Slochteren, Luddeweer en Tjuchem zijn in ieder geval weggestreept. De drie dorpen liggen midden in het Groningse aardbevingsgebied. De keuze is gemaakt vanwege de zorgen en emoties van bewoners, schrijft Tuinman. "Die hebben mij sterker doen beseffen wat ze vanwege de mijnbouwschade al hebben moeten meemaken en hoe ongelukkig de ligging van deze locatie is."

De mogelijke komst van een munitieopslag in het aardbevingsgebied leidde tot onrust bij zowel omwonenden als politici. De Tweede Kamer stemde in september in met een motie van SP en GroenLinks-PvdA waarin werd gevraagd om een verbod op de bouw van munitiedepots in het gebied.

Internationale spanningen

Defensie moet uitbreiden om het eigen grondgebied en dat van bondgenoten te kunnen verdedigen. Dat hangt samen met de toegenomen internationale spanningen. Sinds eind vorig jaar worden daarom in alle provincies locaties onderzocht. Er wordt ook gekeken naar plekken voor onder meer landingsbanen en oefenterreinen.

Vandaag zijn 33 locaties afgevallen, omdat militaire activiteit daar niet valt in te passen, bijvoorbeeld omdat ze in de buurt van woningen of een Natura 2000-gebied liggen.

Er zijn nog zo'n twintig locaties die Defensie nu verder gaat onderzoeken.

Friesland

Zo wordt voor een nieuw oefenterrein waar ook met explosieven getraind kan worden, nog gekeken naar Arnhem, Kollumerwaard en Lelystad. En er komt een grootschalige munitieopslag in Staphorst, Weerselo of Biddinghuizen.

Defensie wil naast een grootschalige opslag ook een Snel Inzetbare Capaciteit-munitieopslag (SIC). Daarbij is het van belang dat de opslag dicht bij de Eemshaven in Groningen ligt, schrijft Omrop Fryslân. Vandaar wordt munitie vervoerd naar het buitenland. Voor de SIC zijn nog twee mogelijke plekken over, beide in Friesland: Kollumerwaard of Lemmer.

Naar verwachting wordt begin volgend jaar bekend waar Defensie definitief wil uitbreiden.

De provincie Noord-Brabant gaat ongebruikte stikstofruimte van veehouderijen en grote industriële bedrijven intrekken. Veel bedrijven hebben binnen hun vergunning de mogelijkheid om meer dieren te houden of stikstof uit te stoten dan ze in de praktijk doen. Als die ruimte alsnog wordt gebruikt, kan dat tot extra stikstofuitstoot leiden en dat wil de provincie voorkomen.

Brabant is de eerste provincie die deze maatregel neemt. Volgens de provincie is het nodig, omdat er in Brabant veel beschermde, stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden zijn die lijden onder de neerslag van stikstof.

Voor Natura 2000-gebieden geldt een verslechteringsverbod. Dat is Europees afgesproken in de Habitatrichtlijn. Het betekent dat de natuur in die gebieden niet achteruit mag gaan. De vergunningverlening voor veel bouwprojecten in Brabant ligt nu vrijwel stil, omdat daarbij stikstof vrijkomt. Daar kan alleen verandering in komen als de stikstofdepositie omlaag gaat, zegt gedeputeerde Saskia Boelema.

'Noodzakelijk'

Volgens Boelema is het een "noodzakelijke stap" om weer nieuwe vergunningen voor bedrijven af te kunnen geven. "Met het intrekken van ongebruikte ruimte nemen we een noodzakelijke, preventieve maatregel die verdere toename van de stikstofdepositie voorkomt. Willen we uiteindelijk weer vergunningen geven, dan kunnen we er niet omheen om ongebruikte ruimte in te trekken."

Noord-Brabant begint op 1 juli 2026 met het intrekken van ongebruikte stikstofruimte. Boeren die al een vergunning hebben om een stal te bouwen hebben dus nog anderhalf jaar de tijd om dat te doen.

Doen ze niet op tijd iets met hun vergunning, dan raken ze de nog ongebruikte stikstofruimte kwijt. Dat geldt ook voor boeren met een 'slapende vergunning'. Dat zijn vergunningen van boeren die zijn gestopt met hun bedrijf.

Grote uitstoters

Bij de industrie richt de provincie zich op de tien bedrijven die het meest uitstoten. Volgens de krant BN DeStem gaat het onder meer om de chemische fabriek van Shell in Moerdijk, afvalverwerker Attero in Moerdijk en de elektriciteitscentrale van RWE, de Amercentrale, in Geertruidenberg.

Noord-Brabant geeft sinds maart 2022 geen vergunning meer voor projecten die leiden tot extra stikstofuitstoot in Natura 2000-gebieden.

Dat is het gevolg van een onderzoek naar de staat van die gebieden, waaruit bleek dat de kwaliteit van de natuur was verslechterd.

Eind vorig jaar besloot de provincie dat bouwprojecten waarbij uit ecologisch onderzoek blijkt dat maar weinig stikstof wordt uitgestoten toch zonder vergunning van start mogen.

Eerder maakten we deze uitlegvideo over stikstof:

Bij werkzaamheden op de Neude in Utrecht zijn archeologische voorwerpen uit de 14de eeuw gevonden. Het zijn onder meer pelgrimsinsignes, een ring, een broche en een tandenborstel van bewerkt bot.

De voorwerpen werden opgemerkt door medewerkers van Eneco, die op het plein werken aan het warmtenet. "Ik heb niet vaak zo veel oude objecten uit dezelfde periode gevonden op zo'n klein stukje grond", zegt archeoloog Jesse Braiek tegen RTV Utrecht. Hij was voor Eneco betrokken bij de opgravingen.

Dit kwam allemaal naar boven:

De vondsten werden gedaan in een laag van zand, veen, klei en afval. Volgens Braiek komt Neude van het woord 'node', wat moerassig gebied betekent. Het lijkt erop dat de middeleeuwse Utrechters de - toen nog moerassige - Neude hebben willen ophogen met deze laag, om het plein bewoonbaar te maken.

De objecten worden nu schoongemaakt en verder onderzocht. Als dat is afgerond, worden ze overgedragen aan de gemeente Utrecht.

Warmtenet

Eneco is sinds 1 oktober bezig om de warmteleidingen op de Neude te vervangen. De hoofdleiding is al klaar; nu worden de aftakkingen van leidingen richting het centrum aangelegd. De vondsten kunnen tot vertraging leiden, aangezien de werkzaamheden bij iedere vondst stilgelegd moeten worden. De energieleverancier hoopt voor de kerstvakantie klaar te zijn.

De Brits-Duitse kunstenaar Frank Auerbach is overleden. De Joodse kunstschilder vluchtte als kind uit nazi-Duitsland en groeide uit tot een van de grootste naoorlogse Britse schilders. Auerbach was 93 jaar. Hij overleed gisterochtend thuis in Londen.

De kunstschilder stond bekend om zijn portretten en werken van straattaferelen. Hij schilderde graag Camden Town, de buurt in Noord-Londen waar hij lange tijd een atelier had.

Dikke schilderijen

De centimeters dikke lagen verf die vaak op zijn schilderijen zaten, waren zijn handelsmerk. Hij schraapte delen waar hij niet tevreden mee was weg en begon op hetzelfde doek opnieuw. Zo werden zijn doeken dikker en dikker.

In een interview dit jaar met The Courtauld galerij vertelt Auerbach dat hij al 75 jaar schildert, "of zoiets belachelijks, maar het is oneindig vermakelijk." Hij zei niet te weten hoe hij moet schilderen, "de dingen die op het doek verschijnen, verrassen me altijd."

'999 op de 1000 schilderijen niet goed genoeg'

Hij was niet gauw tevreden. "999 op de 1000 keer vind ik het niet goed genoeg. Maar ik probeer het opnieuw en maak het beter". Uit schaamte voor wat hij eerder had gemaakt, stelde hij. En het aantal centimeters verf blijft daardoor groeien.

Kenners hadden aanvankelijk kritiek op zijn techniek, maar zelf vond hij dat hij op deze manier de werkelijkheid het beste kon benaderen. David Bowie was groot fan van zijn werk. En hij was niet de enige. Auerbachs werken brengen miljoenen op.

Op 7-jarige leeftijd werd Auerbach door zijn ouders met een kindertransport meegegeven naar het Verenigd Koninkrijk. Het was 1939 en ze wilden hem beschermen tegen de nazi's. Zijn beide ouders zijn later vermoord in het vernietigingskamp Auschwitz.

Auerbach ging in het VK naar het Royal College of Art, waar hij talentvolle leeftijdsgenoten ontmoette zoals Leon Kossoff, Francis Bacon en Lucian Freud. Rembrandt was een van Auerbachs inspiratiebronnen.

Invloed van de oorlog

Het overleven van de Tweede Wereldoorlog had belangrijke invloed op de schilder, schrijft The Guardian. Auerbach ging vaak naar plekken in Londen die gebombardeerd waren. Hij had de drang om die plekken vast te leggen.

In 2013 exposeerde het Rijksmuseum in Amsterdam zes doeken van de Brits-Duitse kunstenaar, op de Eregalerij. Het was voor het eerst dat op deze plek in het museum werken hingen van een levende kunstenaar.

Marengo-hoofdverdachte Ridouan Taghi heeft twee nieuwe advocaten. Vito Shukrula en Carlo Crince le Roy staan hem bij in het hoger beroep bij het gerechtshof in Amsterdam.

Shukrula zegt tegen de NOS dat hij is benaderd door Taghi. Verder willen hij en Crince le Roy geen commentaar geven. Ze wachten daarmee tot de volgende zitting in december. Dan gaat het hoger beroep verder.

Shukrula en Crince le Roy hebben eerder samengewerkt. In de strafzaak over de moord op Peter R. de Vries stonden ze een van de verdachten bij.

Zonder advocaat

Taghi zat sinds juli opnieuw zonder advocaat. Toen legde Michael Ruperti de verdediging meer, omdat hij vond dat hem het werken onmogelijk was gemaakt. Ruperti had vorig jaar met twee collega's de verdediging van Taghi overgenomen. Deze twee waren eerder al opgestapt.

De drie advocaten hadden op hun beurt de verdediging overgenomen van Inez Weski, die in april vorig jaar was gearresteerd. Zij wordt verdacht van deelname aan een criminele organisatie. Het OM stelt dat ze informatie van Taghi vanuit de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught met diens contacten in de buitenwereld heeft gedeeld. Na haar arrestatie legde zij de verdediging van Taghi neer.

Zorgelijk

In september meldde Taghi nog in een brief aan het gerechtshof dat hij niemand kon vinden die hem wilde verdedigen. Hij had toen al kantoren met in totaal tientallen advocaten benaderd. Het hof noemde het zorgelijk dat hij toen al een paar maanden zonder advocaat zat.

Taghi werd begin dit jaar door de rechtbank veroordeeld tot levenslang voor betrokkenheid bij meerdere moorden. Het Marengo-proces had zes jaar in beslag genomen. De rechtbank kwam tot de conclusie dat Taghi de "onbetwiste leider" was van een criminele organisatie. Hij gebruikte volgens de rechter "extreem geweld om mensen angst aan te jagen".

Moorden tijdens proces

In de loop van het proces werden drie moorden gepleegd. Algemeen wordt aangenomen dat deze moorden te maken hadden met de belastende verklaringen van kroongetuige Nabil B. over zijn medeverdachten.

De broer van Nabil B. werd vermoord in 2018. In september 2019 werd de advocaat van Nabil B. Derk Wiersum vermoord, en in de zomer van 2021 werd Peter R. de Vries doodgeschoten. Hij was vertrouwenspersoon van de kroongetuige.

Taghi en het Openbaar Ministerie zijn in hoger beroep gegaan tegen het vonnis van de rechtbank. De inhoudelijke behandeling ervan bij het gerechtshof moet nog beginnen.

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema heeft het spoeddebat over de geweldsuitbarsting in Amsterdam overleefd. Oppositiepartij JA21 diende een motie van wantrouwen in tegen de burgemeester, maar geen enkele andere partij in de gemeenteraad steunde de motie.

De politieke partijen hadden in het debat onder meer vragen over hoe snel op 112-meldingen is gereageerd en of Ajax-Maccabi Tel Aviv niet formeel als hoogrisicowedstrijd had moeten worden bestempeld.

Onrustig

De burgemeester herhaalde dat de driehoek (burgemeester, politie, Openbaar Ministerie) "het maximale" heeft gedaan om het geweld te voorkomen.

Ze erkende wel dat het niet is gelukt "de veiligheid van iedereen in de stad te waarborgen". Rond de wedstrijd was het vorige week woensdag al onrustig, een dag voor de aftrap. Na de wedstrijd donderdagavond liep het in de stad fors uit de hand. Ook in de dagen daarna liep het soms uit de hand, met name gisteravond in Amsterdam-West.

De burgemeester herhaalde dat ze lang voor de wedstrijd met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) contact heeft gehad. Die oordeelde dat er geen extreem risico was. Het was daarom niet nodig om fans van Maccabi Tel Aviv te weren. Ook had de stad al in een vroeg stadium contact met Europese voetbalbond UEFA.

Harde kern

Volgens Halsema staat Maccabi Tel Aviv niet bekend als een 'hoogrisicoclub'. "Er is een harde kern en fanatiek gedrag bestaat vooral uit het afsteken van fakkels. Er is inderdaad een incident in Athene geweest (waarbij een Egyptische man werd mishandeld door een groepje supporters, red.). Maar dat was op kleine schaal. Dat hebben we meegewogen en dat heeft niet geleid tot een ander oordeel."

De burgemeester stelde dat de wedstrijd in de praktijk uiteindelijk wel degelijk werd beschouwd als een hoogrisicowedstrijd. De politie-inzet werd verhoogd en pro-Palestijnse demonstraties die bij de Arena waren gepland, werden verplaatst. Dat was om confrontaties tussen supporters en demonstranten te voorkomen.

Halsema sprak zich fel uit tegen antisemitisme, maar ook tegen het wegzetten van bevolkingsgroepen als antisemitisch:

Halsema blikte met een feitenrelaas opnieuw terug op de ongeregeldheden. Een groep Macabbi-supporters rukte woensdag een vlag van een pand op het Rokin en belaagde een taxichauffeur die daar wat van zei. Ook zongen zij anti-Arabische leuzen toen zij de volgende dag naar de Johan Cruijff Arena werden begeleid.

Macccabi-supporters die terugkwamen van de wedstrijd werden vervolgens belaagd door groepjes die 'hit-and-run-acties' uitvoerden. Daarbij werd onder meer op sociale media gesproken over een 'Jodenjacht' waarbij meerdere mensen werden mishandeld en mensen werd gevraagd naar hun nationaliteit.

Halsema en politiecommissaris Holla merkten op dat vooral de 'hit-and-run-acties', ondanks de enorme politie-inzet van honderden extra agenten, lastig te voorkomen waren en dat de politie ook landelijk worstelt met de aanpak van dit soort aanvallen.

'Pijn om Amsterdammer te zijn'

"Voor veel mensen in onze stad - Joods, Marokkaans, Turks, Palestijns, Aziatisch, Europees, gelovig, ongelovig - doet het de afgelopen dagen gewoon pijn om Amsterdammer te zijn", stelde Halsema. Ze sprak over de "walgelijke, stuitende en diep kwetsende" teksten die door supporters van Maccabi werden gezongen.

Zo zongen die onder meer 'In Gaza zijn de scholen dicht, want er zijn geen kinderen meer'. Tegelijkertijd erkende Halsema ook dat die uitingen mogelijk juridisch niet strafbaar zijn. "Er is een groot verschil tussen slogans die stuitend zijn en die strafbaar zijn."

Aan de andere kant liet de burgemeester ook weten dat wat daarna gebeurde daarmee niet gelegitimeerd is. "Er zijn verschrikkelijke dingen gezegd: dood aan Arabieren. Ik heb het ook gehoord. Maar op Jodenjacht gaan is nog een stap verder", zegt Halsema.

"Dat is gewoon georganiseerd door onze stad gaan zoeken, elkaar op de hoogte brengen, mensen om hun paspoort vragen, kijken of de mensen voldoen aan criteria waarvan daders vinden dat die bij Joden horen en ze dan in elkaar slaan. Dat is onacceptabel."

Ook liet de burgemeester weten achter het woord 'pogrom' te blijven staan, dat zij in de mond nam na de gebeurtenissen:

Wie bekend wil worden in Duitsland kiest niet voor een carrière als Bundeswahlleiterin. Toch was de aandacht van de Duitsers sinds vrijdag gericht op Ruth Brand, de vrouw die verantwoordelijk is voor de organisatie van de komende parlementsverkiezingen.

Nadat de regering vorige week uit elkaar viel, was het de vraag hoe snel vervroegde verkiezingen mogelijk zijn. Een vraag die niet alleen afhangt van de bondskanselier, bondspresident of oppositie, maar volgens Brand ook van de beschikbaarheid van papier.

Vrijdag stuurde Brand een brief aan bondskanselier Scholz en president Steinmeier. Ze noemde vervroegde verkiezingen daarin een "grote uitdaging" en zei dat die "onberekenbare risico's" met zich meebrengen als ze te snel gehouden moeten worden.

Dat het mis kan gaan, bleek bij de laatste verkiezingen in Berlijn. Toen leidde een opeenstapeling van problemen tot zoveel chaos dat de uitslag in Berlijn ongeldig werd verklaard en de verkiezingen in de hoofdstad over moesten.

Tussen het ontbinden van de oude regering en nieuwe verkiezingen mogen maximaal zestig dagen zitten. Deze tussentijd is volgens Brand hard nodig om alle voorbereidingen te treffen, helemaal als kerst en oud en nieuw daarin vallen.

In de voorbereiding moet niet alleen rekening worden gehouden met hybride bedreigingen, bijvoorbeeld uit Rusland. Er moeten ook heel veel vrijwilligers worden klaargestoomd.

En dan is er dus veel papier nodig. Er moeten brieven en stembiljetten worden verstuurd naar de miljoenen kiezers. En het kost tijd om voldoende papier in te slaan en een goede drukker te vinden, zegt Brand. "Dat is tegenwoordig een grote uitdaging."

Aanbiedingen op social

Haar opmerkingen leidden meteen tot ophef. De christendemocratische oppositie verweet bondskanselier Scholz dat hij Brand "voor partijpolitieke spelletjes gebruikt" om nieuwe verkiezingen voor zich uit te schuiven. De Beierse minister voor Digitale Zaken van de Freie Wähler sprak van een 'organisatorische bankroetverklaring' van de staat. Op sociale media boden mensen aan papier in te zamelen voor de verkiezingen of zelf hun stembiljet af te drukken.

Ook de Polen toonden zich bereid een handje te helpen. "Als Duitsland printers en papier nodig heeft, zullen we die zeker aan onze buren verkopen", zei de Poolse Europarlementariër Dariusz Joński tegen de krant Bild. Die somde vervolgens op dat Duitsland de grootste papierproducent in de Europese Unie is. Polen staat op plek zeven.

'Wir haben Papier'

De Duitse industrie toonde zich intussen beledigd. Tegenover de zender ZDF zei de voorzitter van de koepelorganisatie voor de papierindustrie: "Wir haben Papier." Als er op tijd besteld wordt, kunnen de papierbedrijven al in januari leveren.

En het verbond van Drukkerijen en Media vindt dat het nu onterecht in een kwaad daglicht wordt gesteld. "Dit schaadt het aanzien van onze branche en is onaanvaardbaar", zei de algemeen directeur.

Toch was de grootste drukkerij van stembiljetten in Duitsland er niet helemaal gerust op. Ook al is het papier al gereserveerd, bij haastklussen is de kans op fouten op de biljetten groter. Die komen altijd wel een paar keer voor, en er is dan geen tijd meer om ze te corrigeren, zei Bastian Beeck van "Köllen Druck und Verlag".

Nu duidelijk is dat de verkiezingen eind februari worden gehouden, lijkt de onrust voorlopig weg te zakken. Het blijft een uitdaging, maar de risico's zijn beheersbaar, zei Bundeswahlleiterin Brand op een speciale zitting in de Bondsdag.