NOS Nieuws - Algemeen

De Zweedse minister voor gendergelijkheid blijkt voorafgaand aan officiële bezoeken een mail te laten sturen met daarin een bijzondere eis. In de ruimtes waarin zij verblijft mogen geen bananen zijn.

De Zweedse krant Expressen wist een aantal van die mails in handen te krijgen. Daarin schrijven medewerkers van Paulina Brandberg dat ze "een sterke allergie heeft voor bananen" en dat er "geen (sporen van) bananen mogen zijn" in haar buurt.

Hoewel dus in de mail staat dat Brandberg allergisch is voor bananen, klopt dat niet. Ze heeft "de raarste fobie ter wereld" voor bananen, schreef ze in 2020 zelf op X. Maar die post is later weer verwijderd.

Professionele hulp

Aan de Zweedse krant legt de minister uit dat het resultaat van haar fobie te vergelijken is met een allergische reactie. Ook laat ze weten dat ze professionele hulp krijgt om van haar fobie af te komen.

Op de vraag of ze het redelijk vindt om bananenvrije ruimtes te eisen en te schrijven dat het om een allergie gaat zegt ze dat "ze denkt dat het dat wel kan zijn". "Het is iets dat mij als persoon iets doet", aldus de minister van de Liberalen.

Bananenfobie komt zelden voor, maar mensen die eraan lijden kunnen bij het zien of ruiken van de vrucht overmatig gaan zweten, angstig en misselijk worden.

Opvallend is dat Brandberg niet de enige is in de Zweedse politiek met een bananenfobie. Ook parlementslid Teresa Carvalho van de Sociaal Democraten zegt eraan te lijden.

De Zweedse premier Ulf Kristersson heeft ook gereageerd op de bananenkwestie. "Het stoort me dat een hardwerkende minister bijna wordt gereduceerd tot een fobie en mensen er de draak mee steken", zegt hij tegen de Zweedse krant Expressen. "Ik vind dat we daarvoor moeten oppassen."

Buitengewoon opsporingsambtenaren (boa's) moeten vanaf eind volgend jaar allemaal een neutrale uitstraling hebben. Minister Van Weel (Justitie) schrijft aan de Tweede Kamer dat ze geen zichtbare persoonlijke uitingen meer mogen dragen, zoals religieuze symbolen.

Volgens het kabinet versterkt de maatregel "het vertrouwen in hun onpartijdigheid en gedrag". Bij een neutraal uniform hoort geen hoofddoek, keppeltje of ketting met een kruisje, vindt Van Weel.

Nu hebben gemeenten nog vrijheid om zelf te beslissen over de eisen aan deze handhavers. Zo zijn er gemeenten die juist expliciet toestaan dat boa's religieuze symbolen dragen, omdat de overheid zich daarmee inclusief toont.

Maar Van Weel gaat met een zogeheten Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) vastleggen dat alle boa's in het hele land een neutrale uitstraling moeten hebben. Dat kost tijd, maar het is de bedoeling dat de maatregel eind 2025 in werking treedt "zodat alle boa's in Nederland eenduidig en herkenbaar hun werk kunnen doen".

'Neutraal, zonder enige toevoeging'

Van Weel sluit met zijn plannen aan bij zijn voorganger Yesilgöz, die zich ook al hard maakte voor een hoofddoekverbod voor boa's. Van Weel: "Hun rol in onze rechtsstaat is essentieel, en ze dragen een zware verantwoordelijkheid, zeker wanneer er geweld moet worden gebruikt. Daar hoort een neutraal uniform bij, zonder enige toevoeging."

Twee jaar geleden oordeelde het College voor de Rechten van de Mens nog dat het verbod op religieuze symbolen voor boa's "stigmatiserend en niet effectief" is. Volgens het college kunnen mensen die zichtbaar religieus zijn wel degelijk onpartijdig hun functie uitoefenen.

Verlies van neutraliteit

Het verbannen van religieuze symbolen bij handhavers stond ook in het hoofdlijnenakkoord van het kabinet-Schoof. De gemeente Den Haag besloot juist vandaag dat boa's daar vanaf 1 januari juist wel een hoofddoek of keppeltje mogen dragen.

Ook andere gemeenten, zoals Tilburg, Utrecht en Arnhem namen al eerder dezelfde beslissing. De vakbond voor boa's is juist niet blij met religieuze uitingen. Die leiden volgens de bond tot verwarring en verlies van neutraliteit.

Bij onder meer theaters, musea, dagbladen en sportverenigingen wordt met opluchting gereageerd op het schrappen van de btw-verhoging door het kabinet. Minister Heinen van Financiën ziet af van de verhoging onder druk van de oppositie. Zonder die partijen is er geen meerderheid voor in de Eerste Kamer.

"We zijn blij en opgelucht dat na al die maanden onzekerheid nu de dramatische btw-verhoging op boeken van tafel gaat", laat de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) weten. "Er is lef voor nodig om op een voornemen terug te komen. We hebben er lang op moeten wachten maar zijn ontzettend blij dat dat lef er nu is."

Verschillende schrijvers zetten zich de afgelopen tijd in om de belastingmaatregel tegen te houden. De btw-verhoging van 9 naar 21 procent zou ertoe hebben geleid dat boeken fors duurder worden. Dat zou ook gelden voor theatervoorstellingen, dagbladen, musea en sportverenigingen.

Auteurs Saskia Noort, Roos Schlikker en Simone van der Vlugt vorige week in actie tegen de btw-verhoging:

Ook boekhandels reageren met een zucht van verlichting op het schrappen van de btw-maatregel. "Die was denk ik een groot probleem geworden voor de branche", zegt Astrid Verhoeven van boekverkoper Dekker van de Vegt in Nijmegen. "We hebben natuurlijk moeilijke jaren achter de rug met corona. Dit erbovenop was denk ik voor heel veel uitgeverijen en boekhandels echt een groot probleem geweest."

Ook klanten zijn opgetogen. "Een lichtje in deze donkere tijd", zegt een vrouw in de winkel. "Voor mij was die 12 procent-verhoging geen probleem geweest, maar voor een hoop mensen denk ik wel." Een andere klant noemt het belangrijk dat lezen gestimuleerd wordt. "Om ons te verrijken met boeken in plaats van een pretpark."

'Wedstrijden betaalbaar'

Sportkoepel NOC*NSF, voetbalbond KNVB en het Platform Ondernemende Sportaanbieders (POS) reageren verheugd op de uitkomst van het btw-debat. "Het is goed en belangrijk dat het kabinet nu gaat zoeken naar een alternatieve dekking voor de btw-verhoging in de sport", valt te lezen in een gezamenlijke verklaring.

"Een verhoging van de btw op sport zou niet alleen de sportdeelname onder druk hebben gezet, maar ook de financiële belasting voor sportondernemers, gemeentes en andere sportorganisaties hebben verhoogd", aldus de sportorganisaties. "Door dit besluit blijft er jaarlijks een afgesproken investering van zeven miljoen beschikbaar in het jeugd- en amateurvoetbal. Bovendien blijft het bezoeken van wedstrijden voor supporters nu ook betaalbaar en toegankelijk."

Marc van den Tweel, algemeen directeur van NOC*NSF, rekent zich nog niet bij voorbaat rijk. "Dit besluit is van groot belang om sport toegankelijk en betaalbaar te houden. Maar hiermee zijn we er nog niet. Er komen andere ingrepen aan. Dus wij zullen alert blijven."

Ook veel cultuurorganisaties zijn voorzichtig en hangen de vlag nog niet uit. De Vereniging Vrije Theater Producenten (VVTP) noemt het in ieder geval hoopvol dat de regering de btw-verhoging op cultuur en sport in de ijskast zet. "De voorgenomen btw-verhoging zou alle Nederlanders hebben getroffen", aldus voorzitter Boris van der Ham. "Nu ook zorgen dat hij helemaal wordt afgezworen."

Directeur Cathelijne Broers van het Cultuurfonds vindt het "positief nieuws" dat de verhoging van tafel is: "Er is goed geluisterd naar onze argumenten". Ook Marcelle Hendrickx, wethouder kunst & cultuur in Tilburg is "blij met de beweging van de minister", maar ze blijft alert, zegt ze tegen persbureau ANP. "Het gevaar is nog niet geheel geweken. Zeker gegeven het feit dat alle andere maatregelen richting gemeentes op tafel blijven."

Het vervallen van de btw-verhoging voorkomt ook forse prijsverhogingen bij dagbladen. Journalistenvakbond NVJ reageert optimistisch. "Het is een voorlopig zeer positief tussenresultaat", aldus algemeen secretaris Thomas Bruning. Corine de Vries, voorzitter van het Genootschap van Hoofdredacteuren, gaat ervan uit dat het gaat lukken om alternatieve dekking te vinden "en dat het niet alleen uitstel maar ook afstel zal zijn".

Hotelsector teleurgesteld

Het plan om ook voor hotels en logies de btw van 9 naar 21 procent te verhogen gaat vooralsnog wel door. De teleurstelling in die sector is groot, temeer omdat er een motie lag om ook daarvoor naar alternatieven te zoeken. Uiteindelijk gebeurt dat dus niet.

"We zijn enorm teleurgesteld", schrijft Koninklijke Horeca Nederland in een verklaring. De maatregel heeft verstrekkende gevolgen, verwacht de brancheorganisatie. "We richten onze pijlen nu volledig op de Eerste Kamer en blijven ons hard maken om deze btw-verhoging van tafel te krijgen."

"We worden hier gewoon opgejaagd". Volledig buiten adem rennen pro-Palestijnse betogers in het donker over een fietspad aan de rand van Amsterdam. Op de vlucht voor politiemensen die ze op niet mis te verstane wijze laten merken dat hun aanwezigheid daar niet gewenst is.

"Lopen, opzouten. Hup, optiefen", is te horen op filmpjes die de demonstranten delen op sociale media. Op die beelden is ook te zien dat ME'ers mensen die op de grond liggen, slaan met hun wapenstok en een trap uitdelen. De politie is een onderzoek naar het geweld gestart. Wat weten we tot nu toe?

Gisteravond waren in weerwil van de noodverordening en het demonstratieverbod toch mensen samengekomen op de Dam om aandacht te vragen voor de situatie in de Gazastrook. Volgens de politie werden daar uiteindelijk 265 mensen aangehouden en met bussen afgevoerd. In de bus worden leuzen geroepen als "From the river to the sea, Palestine will be free" en "Long live the intifada".

'We waren gewoon bang'

Kamil uit Amsterdam is een van de betogers. Hij zegt tegen de NOS dat de bus waarin hij zat, de tweede van drie, eerst naar het Westerpark werd gereden. Voor die plek had de gemeente een ontheffing verleend van het protestverbod. "Maar we mochten de bus niet uit. We hoorden dat we een wetsartikel hadden overtreden en toen reden we door. Agenten zeiden dat ze ook niet wisten waar we naartoe werden gebracht. Ik dacht dat ze onze identiteit zouden gaan checken." Dat gebeurde uiteindelijk niet.

Hun bestemming bleek een vrachtwagenparkeerplaats te zijn diep in het Westelijk Havengebied, op bijna 10 kilometer van het Westerpark. Daar werden ze volgens verschillende betogers zonder verdere instructie uit de bus gelaten. Meegereisde agenten liepen weg.

De rust was van korte duur. Terwijl de betogers probeerden uit te vogelen waar ze waren gedropt en hoe ze naar huis konden komen, kwamen er politiebusjes met ME'ers op ze af. "We renden weg. We waren gewoon bang", zegt Kamil. Hij noemt het optreden van de politie "een keiharde aanval met zwaar geweld".

Aangifte tegen agent

Mohamed El Bastawisy was ook bij de verboden demonstratie. Hij kwam in actie toen een vrouw door een agent werd geslagen nadat ze uit de bus waren gezet. "Ik wilde haar helpen. Daarna sloegen ze mij op mijn hoofd, armen en benen."

Beelden daarvan gaan rond op sociale media. "De wereld begon te draaien. Ze zeiden dat ik sneller moest lopen, maar dat kon niet door de pijn en duizeligheid." El Bastawisy zegt dat het geweld "extreem was" en zegt dat hij aangifte gaat doen tegen de betreffende agent.

Beelden van het politiegeweld geverifieerd door de NOS:

Ook een andere betoger uit Amsterdam was bang en voelde zich onveilig. Ze wil alleen anoniem haar verhaal doen. Ze vertelt dat ze gisteravond in de derde bus zat en direct van de Dam naar het Westelijk Havengebied was gereden. Ze werden een paar honderd meter van de tweede bus afgezet. Ook zonder instructie.

"We liepen via het fietspad naar de dichtstbijzijnde bushalte. Uit het niets kwam er een politiebusje over het fietspad achter ons aan. Er kwamen agenten uit het busje die op ons in begonnen te slaan. Ze sloegen echt hard en schreeuwden dat we moesten doorlopen. We begonnen te rennen maar wisten niet waarheen." Een andere betoger vertelt op Instagram dat ze was gestruikeld en op de grond nog klappen kreeg van een ME'er.

Politie: geweldsgebruik getoetst en beoordeeld

De politie zegt in een reactie dat politiegeweld "altijd heftig is om te zien en wordt getoetst en beoordeeld. Ook in dit geval."

Een woordvoerder benadrukt dat de politie geweld mag gebruiken, als de situatie daarom vraagt: "Door de noodverordening was demonstreren de afgelopen dagen verboden. Voordat de ME optreedt, worden mensen meerdere keren gevorderd om weg te gaan. Ook is gewaarschuwd dat er anders geweld gebruikt zou worden."

Over het politiegeweld dat is gebruikt tegen demonstranten nadat ze naar het Westelijk Havengebied waren gebracht, zegt de politie dat daar "begrijpelijke vragen" over zijn. Het gebruikte geweld wordt onderzocht.

De politie doet verder onderzoek naar een incident van afgelopen zondag. Op beelden is te zien dat een vrouw op de Nieuwendijk op haar hoofd werd geslagen met een wapenstok.

De onderzoeken kunnen even duren: "Dat komt omdat we zorgvuldig onderzoek belangrijker vinden dan snelle conclusies op basis van beelden die circuleren. Die geven nooit het complete verhaal weer."

Ook OM doet onderzoek

Het Openbaar Ministerie, op wiens gezag de demonstranten werden verplaatst, zegt dat dat gebeurde "om een einde te maken aan de strafbare gedragingen". In andere woorden: om het overtreden van de noodverordening te beëindigen. Betogers worden wel vaker een eind verderop verplaatst als een demonstratie is verboden, zoals bijvoorbeeld bij snelwegblokkades van Extinction Rebellion. Gegevens van de betogers worden dan niet genoteerd, omdat daar volgens het OM geen mensen voor zijn.

Een woordvoerder zegt dat het OM ook zelf onderzoek doet naar de beelden.

In het Haagse poppodium PAARD is gisteren een optreden geannuleerd van de Israëlische band Yemen Blues. Dat gebeurde omdat de organisatie de veiligheid van de bezoekers en artiesten niet kon garanderen.

Toen op verschillende online-platforms berichten circuleerden van pro-Palestijnse organisaties om naar Den Haag te komen, besloot het poppodium het optreden af te zeggen. Mensen die een ticket hadden voor het concert krijgen hun geld terug.

"Dit is een heel moeilijke beslissing om te nemen", zei PAARD-directeur Majel Blonden vandaag tegen Omroep West. "We hebben nauw contact gehad met de politie. De veiligheid van onze artiesten, ons personeel en natuurlijk de bezoekers staat altijd voorop. Wij konden dat niet garanderen."

De gemeente was niet betrokken bij het besluit, maar was wel op de hoogte gebracht.

Yemen Blues

Yemen Blues brengt een mix van traditionele muziek uit Jemen, met blues, jazz, funk en West-Afrikaanse soul. De band bestaat uit de Israëlische zanger Ravid Kahalani, de Israëlische drummer Dan Mayo, de Amerikaanse bassist en oed-speler Shanir Blumenkranz en de uit Uruguay afkomstige, maar in Israël woonachtige percussionist Rony Iwryn.

De Europese Commissie heeft Meta, het moederbedrijf van Facebook, een boete gegeven van 800 miljoen euro. Meta heeft volgens de EU zijn macht op de markt voor sociale netwerken misbruikt om gebruik van Facebook Marketplace te bevorderen. Dat is een onderdeel van Facebook waar je tweedehandsspullen kunt kopen en verkopen.

"Alle Facebookgebruikers hebben automatisch toegang tot Facebook Marketplace en krijgen regelmatig Marketplace-advertenties te zien, of ze dat nou willen of niet", zegt de EU. En dat geeft Facebook een oneerlijk voordeel ten opzichte van concurrenten, zoals in Nederland bijvoorbeeld Marktplaats.

Volgens de EU hanteert Meta ook oneerlijke voorwaarden als partijen zoals Marktplaats willen adverteren op Facebook en Instagram, dat ook onderdeel is van Meta.

'Consument vroeg erom'

In een reactie zegt Meta dat er geen bewijs is dat concurrenten of consumenten last hadden van deze praktijken. "We hebben Facebook Marketplace ontwikkeld in reactie op de vraag van consumenten. Deze beslissing negeert de realiteit in de markt en zal gevestigde marktplaatsen alleen maar beschermen tegen concurrentie."

Het bedrijf zegt dat toen Marketplace in 2016 begon, Facebookgebruikers in Europa al zelf 400.000 Facebookgroepen hadden gemaakt waarin ze spullen verkochten.

Meta gaat bij het Hof van Justitie van de EU in beroep tegen de beslissing. In de tussentijd wordt Facebook Marketplace aangepast om aan de eisen van de EU te voldoen.

Lezers zijn niet in staat om te bepalen of een gedicht door een mens of door kunstmatige intelligentie (AI) is geschreven. Gemiddeld vinden ze door AI geschreven gedichten zelfs mooier, inspirerender, beeldrijker en betekenisvoller dan door een mens geschreven poëzie. Dat blijkt uit een nieuwe wetenschappelijke studie, gepubliceerd in Scientific Reports.

Een panel van 1634 deelnemers kreeg tien gedichten voorgelegd, die of door een mens waren geschreven, of door ChatGPT 3.5. Het ging daarbij om menselijke dichters die algemeen worden gezien als behorend tot de grootsten uit de literatuurgeschiedenis, zoals William Shakespeare, Lord Byron, Walt Whitman en Emily Dickinson.

De deelnemers dachten van de AI-gedichten meestal dat ze door een mens waren geschreven. De vijf gedichten waarvan ze dachten dat die niet door een mens waren geschreven, waren allemaal door een echte dichter gemaakt. De onderzoekers denken dat de proefpersonen de voorkeur gaven aan de AI-gedichten omdat die eenvoudiger en toegankelijker waren geschreven.

De voorkeur van de proefpersonen veranderde echter zodra ze te horen kregen dat de gedichten niet door mensen waren geschreven, bleek uit een tweede experiment. Daarin moesten 696 mensen de gedichten beoordelen op kwaliteiten als schoonheid, emotie, ritme en originaliteit.

Degenen die dachten dat de gedichten geschreven waren door AI, gaven de gedichten een lagere beoordeling - of ze nu daadwerkelijk door AI waren geschreven of niet. De groep die niet wist door wie de gedichten waren geschreven, beoordeelde de AI-gedichten juist hoger.

"Een goed uitgevoerde studie", zegt de Amerikaanse cognitief psycholoog Keith Holyoak, zelf niet betrokken bij het onderzoek. Hij houdt zich al langer bezig met de vraag of AI ooit authentieke poëzie zal kunnen maken, onder meer in zijn boek The Spider's Thread.

Holyoak ziet in dit nieuwe onderzoek nog geen bewijs dat AI nu een echte dichter is. "Het model is alleen maar in staat om een gedicht in de stijl van Walt Whitman te schrijven omdat het getraind is met het volledige werk van Walt Whitman", zegt hij. "Als je het model zou trainen zonder die gedichten, zou het resultaat waarschijnlijk bedroevend zijn."

Grootsheid of plagiaat?

Belangrijker is misschien nog wel dat het model geen creativiteit aan de dag legt. "Als een mens zulke imitaties van Whitman zou produceren, dan zou je bijna kunnen spreken van plagiëren", vindt Holyoak. "We kunnen dit dus niet vergelijken met menselijke grootsheid. We kunnen dit vergelijken met menselijk plagiaat".

Van werkelijke creativiteit zou je daarom pas kunnen spreken als AI zeer goede gedichten zou schrijven in de stijl van een nieuwe dichter, waarvan de gedichten niet zijn meegenomen in de trainingsdata.

Daarnaast is het nog maar de vraag of mensen wel zullen kunnen genieten van een AI-gedicht. In het onderzoek ging de waardering voor een gedicht immers omlaag zodra de onderzoekers vertelden dat het door AI was gemaakt. "Lezers waarderen een gedicht ook omdat het verbonden is met de innerlijke ervaring van de schrijver", zegt Holyoak daarover.

Voorkeur voor gemiddelde

Al met al lijkt het onderzoek minstens zoveel over de lezers te zeggen als over de vaardigheden van AI. De proefpersonen waren geen poëziekenners, wat hun voorkeur voor eenvoudige gedichten zou kunnen verklaren.

Daarnaast hebben mensen vaak een voorkeur voor het gemiddelde. Als je bijvoorbeeld uit honderden gezichten een foto van een gemiddeld gezicht fabriceert, vinden de meeste mensen dat een zeer aantrekkelijk gezicht.

Holyoak denkt wel dat dichters AI-assistenten kunnen gaan gebruiken om ze te helpen bij het schrijfproces. De vraag is echter of dat tot betere gedichten gaat leiden, of juist tot meer eenheidsworst: "Een gevaar is dat AI-assistentie de menselijke creativiteit in de weg gaat zitten, waardoor gedichten steeds meer op elkaar gaan lijken".

Het kabinet neemt meer tijd om met een strategie tegen antisemitisme te komen. Dat schrijft minister Van Weel van Justitie en Veiligheid aan de Tweede Kamer. Het was de bedoeling om morgen, voor de behandeling van de begroting van Justitie en Veiligheid van volgende week, met de strategie naar buiten te komen.

Maar Van Weel schrijft dat hij vanwege de "verschrikkelijke gebeurtenissen" in Amsterdam, de Catshuis-sessie eerder deze week met Joodse organisaties en "het goede debat van gisteren" meer tijd wil nemen.

Om de strategie gereed te maken wil Van Weel ook de wensen van de Kamer en verschillende Joodse en maatschappelijke organisaties mee nemen. Gisteren werd wel bekend dat met de strategie 4,5 miljoen euro is gemoeid. Daarvan gaat 1,2 miljoen euro naar betere beveiliging van Joodse instellingen.

Van Weel streeft er nog steeds naar op "korte termijn" met de strategie naar de Kamer te komen, maar dus niet meer voor de begrotingsbehandeling, die nu gepland staat voor volgende week.

'Vergaande maatregelen'

Gisteren zei premier Schoof de Kamer toe dat het kabinet vergaande maatregelen gaat onderzoeken tegen antisemitisch geweld. Onder meer de mogelijkheid om mensen die veroordeeld zijn voor antisemitisch geweld en die een dubbel paspoort hebben het Nederlanderschap af te nemen.

Het is nog onzeker of er een meerderheid is voor deze vorm van de-naturalisatie. NSC benadrukte in het debat dat de partij in de formatie alleen heeft ingestemd met een onderzoek, meer niet.

Sinds 2017 is er in 24 gevallen besloten het Nederlandse paspoort in te trekken in het belang van de nationale veiligheid. In nog eens 34 zaken is het Nederlanderschap ingetrokken na een veroordeling voor een terroristisch misdrijf. Bijna al deze besluiten zijn aangevochten bij de rechter. In totaal zijn er 25 intrekkingen definitief. Deze laatste cijfers zijn van juni dit jaar.

De overheid mag niemand staatloos maken. Dat wil zeggen dat alleen het Nederlanderschap van mensen met een dubbele nationaliteit kan worden ingetrokken. Het grootste deel van de intrekkingen betreft Nederlanders met ook de Marokkaanse nationaliteit. Zij hebben 'vanzelf' twee nationaliteiten omdat de Marokkaanse overheid ze automatisch een Marokkaans paspoort geeft, ook als ze in Nederland geboren zijn.

De Tweede Kamer debatteerde gisteren urenlang over de gebeurtenissen van vorige week in Amsterdam, rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv. Alle partijen spraken hun afschuw en veroordeling uit over het achtervolgen, opjagen en mishandelen van Israëlische voetbalfans.

In het centrum van Brussel hebben relschoppers gisteravond het hoofdkwartier van Vlaams Belang aangevallen. Honderden aanhangers van onder meer de Antifascistische Coördinatie van België en het Antifascistisch Front Luik protesteerden tegen de komst van de rechts-radicale Franse politicus Jordan Bardella, die in Brussel was voor zijn boekpresentatie.

Een aantal demonstranten probeerde de politieblokkades te doorbreken en gooide met vuurwerk. De politie zette daarop traangas en een waterkanon in. De demonstranten trokken toen verder naar het kantoor van Vlaams Belang, de rechts-nationalistische partij van België.

In zwart geklede mensen met mondmaskers bekogelden het gebouw, en vernielden ramen. Ze probeerden het pand binnen te dringen, maar dat kon worden voorkomen, zegt de Brusselse politie tegen omroep VRT.

Vervolgens werden in de omgeving verkeersborden gesloopt en vuilnisbakken op de weg gegooid. De Belgische politie heeft 40 mensen aangehouden, en onderzoekt hoe groot de schade is.

Boekpresentatie

Bardella, de voorman van de Franse uiterst rechtse partij Rassemblement National, was in Brussel om zijn boek te presenteren in het Hongaarse Huis, waar de Hongaarse premier Viktor Orbán verblijft als hij in Brussel is. De omgeving rondom het Hongaarse Huis werd vanwege de boekpresentatie afgezet door de politie.

In een reactie zegt het Vlaams Belang dat het niet betrokken was bij de boekpresentatie van Bardella. De partij zegt dat het geweld "altijd van links komt" en eist excuses van de Brusselse burgemeester Kir, omdat die onvoldoende zou hebben opgetreden tegen de relschoppers.

Het kabinet roept medeoverheden met klem op meer alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv's) op te vangen. Minister Faber van Asiel vraagt provincies en gemeenten mede namens haar collega Keijzer van Volkshuisvesting "bestaande plekken voor deze kwetsbare groep te behouden en nieuwe plekken te realiseren".

Nidos (de opvangorganisatie voor amv's) zegt dat er tot 1 juli volgend jaar behoefte is aan zo'n 3000 plekken voor amv's met een verblijfsstatus en dat dat aantal eind van het jaar oploopt tot ongeveer 3500. De huidige capaciteit is maar 1720 plekken.

Reden tot grote zorg

Volgens de ministers is de opvangsituatie voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen met en zonder verblijfsstatus, reden tot grote zorg. Ze benadrukken dat het aantal plekken achterblijft bij wat nodig is en dat de doorstroom vanuit het opvangcentrum in Ter Apel naar andere locaties stagneert. "Het COA en Nidos zetten zich onvermoeibaar in om meer duurzame opvangplekken voor amv's te realiseren. Dat kunnen zij echter niet alleen."

Ook in het algemeen is de druk op de asielopvang zeer hoog en de verwachting is dat die nog zal toenemen. "Onvoldoende uitstroom van statushouders uit de opvang naar huisvesting is hiervan een van de oorzaken", schrijven de bewindslieden in hun brief aan provincies en gemeenten. De brief is twee weken geleden al verstuurd, en is vandaag naar de Tweede Kamer gegaan.

Verplichting voor gemeenten bestaat nog

Het kabinet wil de verplichting voor gemeenten om een bepaald aantal statushouders te huisvesten ('taakstelling') schrappen. Maar Faber en Keijzer benadrukken dat voor het stoppen met die verplichting de wet moet worden veranderd en dat het nog niet zover is. Voor de eerste helft van volgend jaar stelt Faber de taakstelling vast op 17.700.

De eerste helft van dit jaar werd afgesloten met een achterstand van een kleine 11.000 te huisvesten vluchtelingen met een verblijfsstatus. Verwacht wordt dat deze achterstand aan het eind van dit jaar verder is opgelopen.

De lichaamsresten die dinsdag werden gevonden in de woning van de vermiste Albert Visser in Heerhugowaard zijn inderdaad van hem, meldt de politie op X.

Bij forensisch onderzoek zijn in de woning meerdere lichaamsdelen gevonden. Een vingerafdrukkenonderzoek wijst uit dat er een match van 100 procent is met de vermiste Albert Visser.

Een man van 31 werd eerder deze week gearresteerd in verband met de zaak. De man zit nog steeds vast en wordt morgen voorgeleid aan de rechter-commissaris, meldt een woordvoerder van de politie. Mogelijk is het de zoon van Visser, maar dat wil de politie niet bevestigen.

Financieel conflict

Albert Visser verdween in januari 2021. Een vriend gaf hem in oktober van dat jaar als vermist op nadat hij maandenlang niets van hem had vernomen.

Hij woonde met zijn zoon in het huis dat onderzocht is door de politie. Tussen vader en zoon was een hooglopend financieel conflict. Toen de rechtszaak daarover begon, kwam Visser niet opdagen.

Omstandigheden

Met de vondst van de lichaamsresten komt een eind aan de zoektocht naar Visser, meldt de politie. Wel blijft de politie onderzoek doen naar de omstandigheden waaronder hij overleed.

Voor de speciale rechtbank in het Justitieel Complex Schiphol is vandaag een levenslange gevangenisstraf geëist tegen de Britse drugscrimineel Robert D.. Hij wordt ervan verdacht dat hij 22 jaar geleden opdracht heeft gegeven voor de moord op de Groningse docent Gerard Meesters (52).

Het Openbaar Ministerie (OM) vindt dat de crimineel daarnaast een schadevergoeding van 25.000 euro per persoon moet betalen aan Meesters' echtgenote Marianne, zijn zoon Koen en dochter Annemarie.

"Het gaat om een gruwelijk feit. Het is de moord op de broer van de kroongetuige, de moord op advocaat Derk Wiersum en de moord op Peter R. de Vries avant la lettre", aldus het OM vanmiddag bij het formuleren van de strafeis, meldt RTV Noord.

Afrekening in drugsmilieu

Volgens de twee officieren van justitie werd Meesters slachtoffer van een afrekening in het drugsmilieu, waar hij eigenlijk niets mee te maken had. Zijn zus Janette werkte wel voor een Britse drugsorganisatie, in de buurt van de Spaanse stad Málaga. Daar zou zij samen met een vriendin een forse partij drugs ter waarde van een kwart miljoen euro achterover gedrukt hebben.

Op zoek naar zijn zus kwamen de Britse bendeleden bij Gerard Meesters terecht. Hij vertelde bij een eerste confrontatie niet te weten waar zijn zus verbleef. Vier dagen later werd hij met acht kogels in de deuropening van zijn woning in Groningen van het leven beroofd.

Franky

Volgens de officieren van justitie blijkt uit onder meer de verklaringen van de eerder tot levenslang veroordeelde schutter en zijn chauffeur dat D. achter de schermen aan de touwtjes trok. Zo heeft de schutter in gesprekken met Koen en Annemarie Meesters toegegeven dat hij zijn opdrachten kreeg van de Britse drugscrimineel.

Voor het OM is er geen twijfel dat D. de opdrachtgever voor de moord was. Over het motief bestaat volgens het OM ook geen twijfel. Geconcludeerd wordt dat de gestolen partij drugs waar het allemaal om te doen was, voor een deel eigendom was van de Britse drugscrimineel. "En diefstal wordt niet gepikt in deze wereld."

Maar de Brit verwerpt elke betrokkenheid. Eerder tijdens de rechtszaak zei hij dat een achterovergedrukte partij drugs ter waarde van 250.000 euro geen moord waard zou zijn. "Waarom iemand vermoorden voor dit bedrag? Er is geen motief voor. Iemand was blijkbaar boos op deze mensen. Ik was het niet. Ik ken de mensen niet die hiervoor verantwoordelijk zijn."

D. beweert ook dat hij de zus van Gerard Meesters en haar vriendin niet kent.

Terugkeer onaanvaardbaar

Het OM rekent het de Brit zwaar aan dat hij de onschuldige docent heeft laten vermoorden. Daar past maar één straf bij: levenslang, aldus een van de officieren vanmiddag. "Het rechtvaardigt de conclusie dat bescherming van de maatschappij tegen deze dader voorrang dient te hebben boven het perspectief van vrijlating op enige termijn en dat derhalve terugkeer in de samenleving onaanvaardbaar is."

Dat laatste is sowieso voorlopig niet aan de orde. Want voordat D. zijn eventuele straf in Nederland moet uitzitten, zit hij nog tot 2030 achter slot en grendel in Frankrijk. Daar is hij voor cocaïnehandel veroordeeld tot 22 jaar cel.

Het is nog niet bekend wanneer uitspraak wordt gedaan.

Op Schiphol is een man opgepakt die boten en buitenboordmotoren zou hebben geleverd aan mensensmokkelaars. De 44-jarige verdachte met de Turkse nationaliteit werd gisteren gearresteerd toen hij op het vliegveld aankwam.

De man wordt verdacht van het leveren van materialen waarmee migranten over Het Kanaal van Frankrijk naar Engeland worden vervoerd. Deze bootjes zijn vaak onstabiel en niet geschikt voor de wilde zee.

Het is daarom ook een levensgevaarlijke tocht. Dit jaar zijn er vijftig migranten omgekomen tijdens een poging de oversteek te maken.

De verdachte kon worden gearresteerd dankzij samenwerking van de Nederlandse, Belgische en Engelse autoriteiten en de Europese opsporingsorganisaties Eurojust en Europol. De man wordt overgeleverd aan België. Daar zal hij terechtstaan voor betrokkenheid bij mensensmokkel binnen een criminele organisatie.

Hotspot

Nederland is volgens Eurojust een hotspot voor criminele bendes. Vanuit ons land worden boten en ander materieel vervoerd naar België en Frankrijk, waar mensensmokkelaars migranten op bootjes naar het Verenigd Koninkrijk zetten.

Het land blijft een populaire bestemming voor migranten. Dit vanwege de taal en familiebanden en ook de overtuiging dat ze daar makkelijker een verblijfsvergunning krijgen en sneller aan het werk mogen.

Het vermoedelijke explosief dat werd gevonden in de boegschroef van een vrachtschip in het Westelijk Havengebied in Amsterdam blijkt na onderzoek geen explosief te zijn maar een boomstronk, meldt de politie.

Eerder werd gedacht dat het mogelijk ging om materiaal uit de Tweede Wereldoorlog. Maar de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) heeft het voorwerp onderzocht en het blijkt niet om een explosief te gaan.

Uit voorzorg werden diverse omliggende schepen verplaatst en was de doorvaart door het Noordzeekanaal tijdelijk gestremd. De waterweg is inmiddels weer vrijgegeven.

De vondst werd gedaan toen de boegschroef door de bemanning werd geïnspecteerd omdat er mogelijk iets vast zou zitten, zegt de politie. Er werd een stuk touw uit losgesneden en daarna stuitte men op het voorwerp waarvan vermoed werd dat het een explosief was.

Een meerderheid in het Europees Parlement wil de Europese ontbossingswet afzwakken. Met de wijzigingen hoeven bedrijven uit bepaalde landen met een laag risico op ontbossing nauwelijks te bewijzen dat hun producten ontbossingsvrij zijn. Het Europees Parlement moet hierover nu met de lidstaten gaan onderhandelen.

In 2023 werd de Europese ontbossingswet aangenomen. Producten als koffie, cacao, soja, vee, palmolie, hout en rubber mogen straks niet meer worden ingevoerd als voor de productie bossen zijn gekapt. Vorig jaar werd er zo'n 6.4 miljoen hectare aan bos gekapt volgens de Forest Declaration Assessment. Dat is anderhalf keer Nederland.

Oorspronkelijk zou de wet eind december dit jaar van kracht worden. De afgelopen maanden wilden verschillende Europese landen uitstel vanwege zorgen over de bureaucratische druk voor bedrijven. Ook buiten de EU waren er zorgen. Landen als Brazilië en Indonesië riepen de EU op om de regels te herzien.

Van uitstel naar afzwakking

De Europese Commissie gaf daar uiteindelijk gehoor aan en stelde voor de invoering één jaar uit te stellen. Voor de Europese christendemocratische familie, waar namens Nederland onder meer CDA, BBB en NSC in zitten, is dat niet genoeg. Zij willen dat de wet aangepast zou worden en diende daarvoor vandaag voorstellen in.

Door de aangenomen voorstellen zou er een 'geen risico'-groep voor landen worden toegevoegd aan de Europese anti-boskapwet. In de originele wet stonden drie risicogroepen, hoog, standaard en laag. Landen worden daarin ingedeeld afhankelijk van hoe hoog de risico's op ontbossing zijn.

Bedrijven uit landen die in deze nieuwe 'geen risico'-categorie zouden komen te vallen, zouden nauwelijks hoeven aan te tonen dat hun producten zonder ontbossing gemaakt zijn.

'Dramatisch en totaal onverantwoord'

Dat een meerderheid nu toch de regels wil afzwakken is een grote teleurstelling voor de voorstanders van de wet. "Dit is dramatisch en totaal onverantwoord," zegt Gerben-Jan Gerbrandy van D66. "Met deze wijzigingen zouden producten uit China als veilig kunnen worden gezien, terwijl China met zijn importen als handelaar de grootste ontbosser ter wereld is."

Opmerkelijk genoeg keerden juist verschillende bedrijven zich tegen afzwakking van de regels, onder meer Albert Heijn, Mars en Michelin. Zij vinden dat het veranderen en uitstel van de wet onzekerheid met zich meebrengt. Dat vindt ook Europarlementariër Bas Eickhout van GroenLinks-PvdA. "Wij waren al niet blij met uitstel, want uitstel beloont de achterblijvers alleen maar."

Volgens het CDA waren de veranderingen wél nodig. "De wet moet uitvoerbaar en te controleren zijn. Anders staat het leuk op papier, maar bereik je veel minder dan zou kunnen," zegt Ingeborg ter Laak.

Nu het parlement een positie heeft aangenomen moeten ze daarover gaan onderhandelen met de EU-landen. Die willen alleen de regels enkel één jaar uitstellen. De vraag is dus of de afzwakking uiteindelijk doorgaat.

Levensmiddelenfabrikant Unilever onderzoekt of het enkele bekende Nederlandse voedselmerken zoals Unox en Conimex kan verkopen. Dat meldt persbureau Reuters op basis van diverse anonieme bronnen.

Unilever wil niet reageren op geruchten, zo zegt een woordvoerder tegen de NOS.

Aan ABN Amro zou Unilever inmiddels hebben gevraagd om het aantal geïnteresseerde kopers in kaart te brengen. Ook de bank wil geen commentaar leveren hierop. Daarnaast zou volgens Reuters ook voor de kleinere Britse voedselmerken naar een koper worden gezocht.

Verhuisd

Vier jaar geleden verhuisde het voormalig Brits-Nederlandse concern de hoofdzetel naar Londen. Een verkoop van de Nederlandse voedselmerken zou een volgende stap weg uit Nederland zijn. In maart maakte het bekend dat de grotendeels in Nederland gevestigde ijsdivisie in de etalage zet.

De producent van onder meer Ola, Magnum, Hertog en Ben & Jerry's kan naar de beurs gaan, maar het lijkt er steeds meer op dat de divisie aan een investeerder wordt verkocht. De knoop hierover is nog niet doorgehakt.

Eerder verkocht Unilever al de theedivisie. Volgens Reuters wil topman Hein Schumacher dat Unilever zich richten op de sterkste merken, zoals Knorr, Hellmann's en Dove. De dertig sterkste merken vormen ongeveer twee derde van de omzet van het concern.

In Utrecht is toch een studentenprotest geweest. Verschillende studentenorganisaties riepen studenten op om te komen demonstreren in de stad, ondanks herhaalde oproepen van de gemeente om dat niet te doen. Er waren enkele duizenden mensen aanwezig.

De gemeente overwoog de demonstratie uit veiligheidsoverwegingen te verbieden en adviseerde de organisatie hem niet te laten doorgaan omdat pro-Palestijnse personen het protest zouden willen kapen. Daarop besloten de vakbond FNV en de Algemene Onderwijsbond AOb het protest af te gelasten.

Maar een aantal organisaties vond de bezuinigingen op het onderwijs te belangrijk om zich bij de oproep neer te leggen. Behalve de Landelijke Studentenvakbond LSVb deden de Socialisten, de socialistische jongerenorganisatie ROOD, lokale studentenvakbonden en de Communistische Jongerenbeweging CJB mee aan de manifestatie van vanmiddag.

De studentenorganisaties zeggen dat ze het vreemd vinden dat de gemeente het protest tegen de "gigantische bezuinigingen" aanvankelijk wilde verbieden. Ze willen dat er een einde komt aan de "kaalslag in het onderwijs".

Zorgen over sentimenten

De gemeente verbood de demonstratie niet, maar vroeg de studenten opnieuw "met klem" om niet te komen. De organisatoren, onder andere FNV en AOb, hebben het moeilijke besluit genomen om de demonstratie niet te laten doorgaan, zei de gemeente, die zich "grote zorgen maakte over het sentiment dat kan ontstaan als groepen vandaag toch komen demonstreren".

Burgemeester Dijksma herhaalde na afloop van de demonstratie tegenover de NOS dat de dreiging die gisteren bij de politie binnenkwam serieus genoeg was om het protest af te raden. Volgens haar wilde een pro-Palestijnse groep het protest "desnoods met geweld kapen".

De demonstratie van vandaag had een ander programma en was veel kleiner. Bovendien was er geen acute dreiging en daarmee geen reden om hem niet door te laten gaan, zei Dijksma.

Belangrijk protest

Ties van den Bogaard van jongerenorganisatie ROOD zei bij het protest: "Mensen worden bang gemaakt om naar een belangrijk protest te komen. Wij willen hier toch staan als studenten om te zeggen dat we tegen de onderwijsbezuinigingen zijn."

Hij kon zich niet vinden in de zorg van de gemeente. "Als studentenvakbonden hebben wij veel contact met de pro-Palestinabeweging op onze campussen. Wij maken ons geen zorgen dat daar hele gekke ongeregeldheden van komen. Wij vinden het heel jammer dat de demonstratie in eerste aanleg werd afgelast en dat alle universiteiten hun handen ervan af hebben getrokken. De sfeer is hier goed."

Promovendus Hanne Oberman was er ook. "Op mijn afdeling is een alternatieve bijeenkomst, maar ik vind het onderwerp zo belangrijk dat ik hier fysiek aanwezig wil zijn. Voor alle innovatie in Nederland is veel onderzoek nodig en mensen die goed worden opgeleid. Ik vind het een bizar idee dat er op deze manier wordt gesneden in het hoger onderwijs. Jonge onderzoekers zijn de dupe van het schrappen van de stimulerings- en startersbeurzen."

Protest in studentensteden

De organisaties eisen dat de bezuiniging van 1 miljard op het hoger onderwijs wordt teruggedraaid en dat de langstudeerboete wordt geschrapt. Ook willen ze "een einde aan het criminaliseren van demonstraties en bescherming van het demonstratierecht". "De bezuinigingen zijn te belangrijk om ons daar zomaar bij neer te leggen, daarom zijn we nu hier", zei een van de studentenvertegenwoordigers.

Omdat de grote landelijke demonstratie niet doorging, werd in veel studentensteden een kleinschaliger protest georganiseerd. In enkele steden gebeurde dat in het centrum, bijvoorbeeld in Groningen en Leiden. In andere plaatsen was het protest op de universiteit of hogeschool.

Zangeres Emma Heesters (28) heeft baarmoederhalskanker. Dat deelt ze in een bericht op Instagram. Begin vorige maand kreeg ze de diagnose, waarna ze "intense" weken beleefde.

"De ene dag zat ik in het ziekenhuis voor afspraken of behandelingen en de andere dag stond ik op te treden in een vol Ahoy, Gelredome of mijn theatertour", schrijft ze.

De komende maanden ondergaat Heesters chemotherapie en ze heeft voor minimaal drie maanden haar agenda leeggeveegd. Verder vraagt ze om "rust en ruimte" in de komende maanden. "Ik heb er vertrouwen in dat ik weer gezond zal zijn", schrijft Heesters in de afsluiting van haar bericht. Ook benadrukt ze dat ze graag weer wil optreden als het traject voorbij is.

Covers

Heesters brak door op YouTube: op haar kanaal zong ze covers van beroemde liedjes en al snel kreeg ze veel volgers. In 2017 ondertekende ze haar eerste platencontract en in 2019 deed ze mee aan het populaire tv-programma Beste Zangers. In dat programma zong ze het nummer Pa Olvidarte met zanger Rolf Sanchez, wat later werd uitgebracht als single en goed scoorde in de hitlijsten.

Daarna was ze succesvol met andere samenwerkingen, zoals met Kris Kross Amsterdam en Tino Martin (Loop Niet Weg, uit 2020) en met Ronnie Flex (Alles Wat Ik Mis, in 2021). Haar grootste solohit is Waar Ga Je Heen, uit 2020. Dat nummer reikte tot de twaalfde plek in de Top 40.

De btw-verhoging op theaters, musea, boeken en sport in 2026 gaat van tafel. Dat hebben de oppositiepartijen in de Tweede Kamer afgedwongen bij het kabinet. Zonder de steun van deze partijen haalt het btw-plan in de Eerste Kamer geen meerderheid, dus minister Heinen van Financiën moest wel overstag.

De Kamer debatteert op dit moment over het Belastingplan, waar de btw-verhoging van 9 naar 21 procent per 2026 in is aangekondigd. GL-PvdA, D66, CDA, ChristenUnie, SGP, Volt en JA21 hebben een gezamenlijke motie ingediend waarin het kabinet wordt opgeroepen een alternatief te vinden voor de btw-verhoging.

Heinen moet dus alternatieve inkomsten zien te vinden. Het gaat in totaal om 1,2 miljard euro, dat is exclusief de btw-verhoging voor logies en hotels. Dat deel blijft buiten de toezegging van Heinen aan de oppositie. Die alternatieven moeten in het voorjaar van volgend jaar gevonden worden.

Oppositiepartijen trots

In de Tweede Kamer wordt met opluchting en blijdschap gereageerd dat de impopulaire belastingmaatregel van tafel is. Verschillende oppositiepartijen steken niet onder stoelen of banken dat zij trots zijn op hun rol in het behalen van dit resultaat. "De btw-verhogingen maken de problemen in de samenleving groter, niet kleiner", zegt CDA-Kamerlid Inge van Dijk "Daarom ben ik blij dat ze van tafel zijn en het kabinet meegaat met mijn voorstel om een alternatief te vinden."

D66, een van de initiatiefnemers, was van begin af aan fel tegen de btw-verhoging. "We wisten dat honderdduizenden Nederlanders minder zouden sporten, naar voorstellingen zouden gaan en kranten zouden lezen", zegt partijleider Jetten. "Dat is heel slecht voor onze gezondheid en plezier in het weekend." Hij zegt dat het kabinet op een blinde muur aan het afrijden was. "Nu moeten ze op het allerlaatste moment het been bijtrekken, dat had slimmer gekund."

Voor de SGP zit er nog een extra voordeel aan de 'belastingdeal' over de btw. Daarin is ook de belofte meegenomen dat eenverdieners vanaf 2028 minder belasting hoeven te betalen. "Veel eenverdienersgezinnen en huishoudens met een laag of middeninkomen lopen op hun tandvlees. Dit gaat om vele honderden euro's aan belastinggeld per jaar per huishouden", zegt partijleider Stoffer.

Ook bij coalitiepartij NSC is er tevredenheid. "Het is goed dat de btw-verhoging niet doorgaat", zegt de partij in een verklaring. "We verwachten dat hiermee in de Eerste Kamer draagvlak zal zijn voor het hele Belastingplan." Daardoor kunnen onder andere de belastingverlaging in de eerste schijf, meer geld voor huurtoeslag en het kindgebonden budget gewoon doorgaan, zegt NSC.

Uitstel niet mogelijk

Het Belastingplan is een belangrijke wet die het overgrote deel van de inkomsten van de staat regelt, waar uiteindelijk de uitgaven weer van betaald moeten worden. Voor de Belastingdienst en de boekhouding van bedrijven moet er voldoende tijd over zijn om de nieuwe belastingregels en tarieven voor komend jaar te regelen.

De btw-verhoging voor 2026 staat in het Belastingplan van volgend jaar om de verwachte inkomsten van de overheid nu al te kunnen vastleggen. Ook voor bedrijven is dat belangrijk. Klanten kopen in 2025 al producten voor het jaar daarna, zoals kaartjes voor het theater of abonnementen voor de sportschool.

Daarom is uitstel niet mogelijk en moet er vandaag in de Tweede Kamer over worden gestemd. De wet moet dan ook nog voor het eind van het jaar in de Eerste Kamer worden behandeld.

Alle bedrijven die PFAS uitstoten moeten per direct aan de slag om de uitstoot drastisch terug te dringen. Dat schrijft staatssecretaris Jansen (PVV) van Milieu aan de Tweede Kamer.

Ongeveer honderd stoffen die onder PFAS vallen, komen vanaf nu in de categorie 'zeer zorgwekkende stoffen' schrijft Jansen. Bedrijven die bijvoorbeeld medische hulmiddelen, regenkleding of verpakkingen produceren en daarbij de chemische stoffen uitstoten krijgen een zogeheten "minimalisatieplicht" schrijft Jansen.

Half oktober had Jansen de Kamer al toegezegd de gevolgen van een internationaal verdrag, het zogeheten OSPAR-verdrag, in kaart te brengen. In dit verdrag tussen vijftien landen zijn afspraken gemaakt om het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan te beschermen. Jansen schrijft dat hier uit voortvloeit dat alle bedrijven waarbij deze stoffen worden uitgestoten de uitstoot moeten aanpakken.

Bedrijven die PFAS gebruiken moeten nu plannen maken om het gebruik van de stoffen tegen te gaan. Wanneer het hen niet lukt om het gebruik te voorkomen, moeten maatregelen genomen worden om te voorkomen dat de stoffen in de lucht of in het water komen. Om hoeveel bedrijven het gaat is onduidelijk.

Chemours

Rond de Dordtse fabriek Chemours zijn al jarenlang zorgen de gevolgen van de PFAS-vervuiling. Een groep van bijna 3000 mensen in en rond Dordrecht deed vorig jaar aangifte tegen de directie van chemiefabriek Chemours vanwege geleden gezondheidsschade.

Joop Keesmaat van actiegroep Stop PFAS, Stop Chemours is voorzichtig positief over het nieuws. Maar het duurt volgens hem te lang voor er echt een einde gemaakt wordt aan de lozingen van de kankerverwekkende stof. De rechter heeft bepaald dat Chemours aansprakelijk is voor de milieuschade door PFAS-lozingen. Toch is het nog niet verboden.

"Dit is wel weer een stap vooruit, het wordt bij de overheid ook steeds duidelijker dat de lozingen van PFAS door Chemours in Dordrecht onaanvaardbaar zijn. Maar is wel de vraag of de overheid er nu ook echt iets aan gaat doen."

"PVV minister Faber loopt te koop met het strengste asielbeleid ooit, wij zouden willen dat PVV-staatssecretaris Jansen nu komt met het strengste PFAS-beleid ooit."

Moe

Keesmaat zegt "moe" te worden van al het praten, "terwijl er maar niets gebeurt". "Er zouden strenge regels moeten komen, er moet dan ook echt gehandhaafd worden op de lozingen, want het is onbestaanbaar dat het gewoon doorgaat."

Chemours heeft wel de lozingen van de schadelijke stof TFA stilgelegd. Die stof komt vrij bij de productie.

Chemours wil vergunning voor het lozen van die stof, maar krijgt die niet. Het bedrijf heeft daar een juridische procedure voor gestart. "Nu PFAS officieel als zeer zorgwekkende stof is geclassificeerd, vinden wij dat ook voor deze giftige stof geen vergunning voor lozingen verleend mag worden", zegt Keesmaat.

Ook de provincie Zuid-Holland is blij met de aanscherping en spreekt van een "stap vooruit". Tegelijk waarschuwt ook de provincie voor te hoge verwachtingen. "Dit biedt extra mogelijkheden om de uitstoot te beperken, maar het maakt er nog geen einde aan."

In juni 2023 toonde Zembla aan dat de directie van de fabriek (voorheen DuPont) al tientallen jaren wist dat bodem, lucht en oppervlaktewater ernstig werden vervuild met de uitstoot en lozingen van PFOA en GenX. Toch deed het bedrijf daar niets aan.

Oppositiepartijen in de Kamer, waaronder D66, GroenLinks-PvdA, PvdD en Volt stelden eind oktober een hele lijst Kamervragen aan staatssecretaris Jansen toen uit onderzoek van RTL bleek dat bij 125 bedrijven het aantal gevaarlijke stoffen dat wordt uitgestoten was toegenomen.

Volgens het lid Kostic van de Partij voor de Dieren zijn deze vragen nog niet beantwoord. Over de "onmiddellijke actie" waar Jansen nu over schrijft heeft Kostic twijfels. Volgens Kostic doet een minimalisatieplicht over vijf jaar niet vermoeden dat er snel iets aan de situatie verandert. Alleen het stoppen van lozingen kan dat echt, aldus Kostic.