NOS Nieuws - Algemeen

De man uit Uddel die zelf beweerde dat hij op een Apache-helikopter had geschoten met een luchtbuks, krijgt een taakstraf van 60 uur. Dat heeft de rechtbank in Arnhem vandaag besloten. Als de man opnieuw in de fout gaat, komt daar nog eens 60 uur bij, bepaalde de rechtbank.

De 54-jarige man uit het dorp bij Apeldoorn meldde op 30 maart 2023 zelf dat hij schoten had gelost. Hij deed dat in een mail die hij naar het klachtenmeldpunt van de Koninklijke Luchtmacht had verstuurd.

In dezelfde mail klaagde hij ook over geluidsoverlast. De luchtmacht speelde de mail door naar de Koninklijke Marechaussee, die de man oppakte. Later ontkende de verdachte te hebben geschoten.

Geen schade

Onderzoek wees uit dat er geen schade aan de helikopter was, mogelijk doordat de luchtbuks niet was geladen.

Hoewel justitie niet kan bewijzen of de man daadwerkelijk heeft geschoten, is volgens het OM wel degelijk sprake van strafbaar handelen. Officieel wordt gesproken van bedreiging en dwang aan het adres van piloten. Tegen hem werd daarom een taakstraf van 120 uur geëist, waarvan 60 uur voorwaardelijk, met een proeftijd van drie jaar voor bedreiging en dwang aan het adres van de piloten.

De straf is gelijk aan de eis. De proeftijd is volgens de rechtbank een stok achter de deur omdat in het gebied waar de man woont ook nu met Apache-helikopters wordt geoefend.

"Dit betekent dat in de toekomst misschien nog helikopters over zijn erf zullen vliegen. De rechtbank hoopt hiermee te waarborgen dat de man zich in het vervolg onthoudt van dergelijk strafbaar gedrag en zoekt naar andere oplossingen", aldus de rechtbank in het vonnis.

Radars ontwijken

De gevechtshelikopters vliegen laag als training om luchtafweer en radars te ontwijken. De verdachte zegt dat de dieren die hij houdt, waaronder een paard, steeds schrikken. Hij klaagde in het verleden regelmatig over overlast.

"Ze vliegen zo laag dat je elkaar niet eens meer kunt verstaan", aldus de zoon van de man eerder bij Omroep Gelderland. "Mijn vader heeft met gebaren duidelijk gemaakt dat ze weg moesten gaan, maar hij heeft niet geschoten."

Israël gaat in het zuiden van de Gazastrook meer gebied innemen. Het leger laat Rafah ontruimen en plaatst de stad onder eigen controle, heeft minister van Defensie Katz bekendgemaakt. Hij was vandaag op bezoek in het deel van Zuid-Gaza dat militair wordt bezet.

Eerder vandaag meldde de krant Haaretz al dat de inwoners van Rafah niet mogen terugkeren naar de stad, waar voor de oorlog ongeveer 200.000 Gazanen woonden. Het leger bespreekt een plan om alle nog overeind staande bebouwing in Rafah te slopen, stelt Haaretz. Katz heeft die informatie niet bevestigd.

In de eerste weken van de oorlog, in oktober 2023, begon het Israëlische leger Palestijnen te verdrijven uit het hele grensgebied, zowel tussen Israël en Gaza als tussen Egypte en Gaza. Het leger bestempelde dat gebied als een "bufferzone". Die loopt langs de binnenzijde van de grens in het noorden, oosten en zuiden van de Gazastrook en is tussen de 700 meter en 1,1 kilometer breed.

Ook een groot gebied rond de Netzarim-corridor, voor Palestijnen bekend als Wadi Gaza, een weg die Midden-Gaza doorkruist, staat al langer onder controle van het leger. Met de nieuwste uitbreiding in het zuiden komt nog veel meer gebied onder controle van het leger te staan. Persbureau AP meldde twee dagen geleden dat Israël nu de helft van Gaza in handen heeft.

Het Israëlische leger zegt in Zuid-Gaza een gebied van 12 kilometer lang en 1,5 kilometer breed toe te voegen aan de "veiligheidszone". Volgens het artikel van Haaretz gaat om een groter gebied: zo'n 75 vierkante kilometer. De naar schatting 2 miljoen inwoners van Gaza zullen daardoor veel minder woongebied en landbouwgrond hebben en geheel worden ingesloten door Israël.

De stad Rafah is volgens Haaretz al bijna verlaten. Sinds het einde van het bestand tussen Israël en Hamas, vorige maand, heeft het leger grote delen van de stad vernietigd. Toen Israël de oorlog hervatte, riep het leger alle inwoners van de stad op om te evacueren naar Al Mawasi en Khan Younis, twee iets noordelijker gelegen plekken in Gaza die door Israël als veilige zones zijn aangemerkt. Beide plekken is het leger echter blijven aanvallen.

Kritiek

Enkele uren na het uitlekken van de plannen is er kritiek losgebarsten. Breaking the Silence, een organisatie van Israëlische legerveteranen met veel aanzien binnen en buiten Israël, stelt dat Rafah met deze plannen "tot een complete woestenij wordt gereduceerd".

Breaking the Silence noemt de geplande inname door het leger "etnische zuivering, die nooit moreel te rechtvaardigen valt". De organisatie heeft op basis van ooggetuigenverslagen van soldaten die in Gaza werden ingezet een rapport gepubliceerd. Daarin vertellen de soldaten hoe ze Palestijnse huizen moesten platleggen en bezittingen moesten vernielen om de grenszone mogelijk te maken.

Tot nu toe is geen stad in Gaza bij de Israëlische "bufferzone" getrokken. De beslissing om Rafah nu toch in te nemen zou zijn gevallen nadat de regering in Jeruzalem in februari besloot de oorlog te hervatten. Premier Netanyahu zei vorige week dat Israël grote delen van Gaza ging innemen.

Katz zegt dat de uitbreiding van de grenszone bedoeld is om Gaza te isoleren en meer druk te zetten op de leiders van Hamas. De legertop zou het einde van de oorlog willen versnellen, schrijft de krant, omdat internationale steun voor de oorlog, ook vanuit Washington, afbrokkelt.

Vorige week schreef +972, een Israëlisch-Palestijns collectief van onderzoeksjournalisten, in een beschouwing dat Israël "niet in staat is om Gazanen en masse uit Gaza te zetten, en dus genoegen lijkt te nemen met het dwingen van de bevolking om in een besloten gebied te blijven, terwijl uithongering en wanhoop de klus klaren".

Enkele gebieden in Den Haag worden tijdens de NAVO-top eind juni afgesloten. Er geldt dan een noodverordening, meldt de gemeente Den Haag.

Het gaat in de eerste plaats om de omgeving van het World Forum waar de top wordt gehouden. Die is vanaf 20 juni tot en met 25 juni 20.00 uur afgesloten. Alleen bezoekers van de top mogen dat gebied in.

Bewoners van het gebied mogen alleen van en naar hun huis lopen. Voertuigen zijn er niet toegestaan en het openbaar vervoer rijdt er niet.

Ondernemingen en instellingen die in de buurt van het World Forum zijn gevestigd, zijn tijdens die periode niet toegankelijk.

Diner bij Huis ten Bosch

De omgeving van Huis ten Bosch en een deel van het Haagse Bos zijn vanaf 24 juni om 17.00 uur afgesloten. Koning Willem-Alexander houdt dan een diner voor de deelnemers van de top in het paleis. Het gebied is alleen toegankelijk voor bewoners die via een toegangscontrole van en naar hun woning kunnen. Op 25 juni om 11.00 uur wordt het gebied weer vrijgegeven.

De maatregelen gelden ook voor de omgeving van de Zeestraat waar het Carlton Ambassador Hotel, het Hilton-hotel en museum Panorama Mesdag zijn gevestigd. Die buurt is vanaf 22 juni om 12.00 tot 26 juni 11.00 uur afgesloten. Een deel van het gebied is toegankelijk voor bewoners en ondernemers.

Aan de kust geldt er een controle op de scheepvaart vanaf 20 juni tot en met 25 juni. Het strand is wel toegankelijk voor publiek. Strandgangers kunnen tot 500 meter de zee in. Motorboten zijn niet toegestaan.

Nieuwsuur maakte eerder een reportage over hoe Den Haag zich voorbereidt op de NAVO-top:

De gemeente zegt dat bewoners, ondernemingen en andere betrokkenen regelmatig op de hoogte worden gehouden over de maatregelen. Zo is er vanaf vandaag een inloopspreekuur in het Fotomuseum. Ook stuurt de gemeente in mei een informatiefolder over de maatregelen naar betrokkenen.

Op 24 en 25 juni vindt de NAVO-top plaats in Den Haag. De Johan de Wittlaan, een van de belangrijkste verkeersaders van de stad, gaat vanaf 14 april voor vier maanden volledig dicht. De weg wordt onder meer vrijgemaakt om als toegangsweg te dienen voor de top in het World Forum.

Wie bij kamperen denkt aan luchtbedden opblazen, haringen krom slaan en met een wc-rol onder je arm langs de buren lopen, heeft een wat verouderd beeld. Nederlandse campings lopen voorop met investeringen in luxe faciliteiten, concludeert kampeerorganisatie ACSI.

Campings zien een groeiende vraag naar luxevoorzieningen, zegt ACSI, die in heel Europa campings inventariseert en inspecteert. Comfort en service worden steeds belangrijker. Daarbij gaat het om kant-en-klare tenten of chalets, wifi, entertainment en "ontzorgen in het algemeen". Vooral privésanitairgebouwtjes - met een douche en toilet pal naast de eigen tent of caravan - schieten als paddenstoelen uit de grond.

Tijdens de coronajaren zetten veel Nederlandse campings voor het eerst individuele toiletgebouwtjes neer, als dé uitkomst om toch nog gasten te kunnen ontvangen. Het bleek zo aan te slaan dat nu al 1 op de 6 campings plekken met privésanitair aanbiedt.

Ook in Frankrijk zijn plekken met een eigen toiletgebouwtje in trek. In Italië en Duitsland kunnen kampeerders vaak een gereserveerde douche of wc in een gemeenschappelijk sanitairgebouw krijgen.

150 meter lopen

Nico Willemsen van vakantiepark Het Liederholt in Beekbergen kan de vraag naar plekken met een privé-badkamer amper bijhouden. Op zijn camping op de Veluwe is men druk bezig om nieuwe kleine sanitair-units te plaatsen. Ze hebben een douche, een wc, een wastafel, en kastjes om bijvoorbeeld handdoeken op te bergen.

"Voor ouderen is dit een uitkomst, maar ook voor gezinnen met kleine kinderen", vindt Willemsen. "Voor een toiletgebouw moet je al gauw 150 meter lopen. Ik denk dat zestig, zeventig procent van de mensen deze accommodatie kiest als er de keus is tussen een groot toiletgebouw of dit."

Sauna of jacuzzi

Mensen zijn bereid om er extra voor te betalen. Voor een plek met eigen sanitair betaal je op Het Liederholt 25 euro per nacht extra. En overal werken investeringen door in de prijzen. De ACSI zag het afgelopen jaar een prijsstijging van 14 procent op Nederlandse campings ten opzichte van 2020.

Campings spelen in op de trend dat kampeerders meer op zoek zijn comfort, ziet Ramon van Reine, directeur van ACSI. "Die trend gaat doorzetten", verwacht hij. "Er zijn al plekken met een eigen sauna of jacuzzi. Dat zul je steeds meer gaan zien."

Hoewel de tijd van met z'n allen afwassen bij het toiletgebouw hier verleden tijd is, blijft de belevenis volgens Van Reine nog hetzelfde. "Je staat nog steeds midden in de natuur, en een sociaal aspect is er nog steeds."

Boerencampings en natuurkampeerterreinen

En wie nog in een koepeltentje wil kruipen en met een wc-rol over de camping wil wandelen? Volgens de ACSI-directeur kan dat nog steeds: "Die vakantieparken zijn er ook nog." Toch is de hang naar luxe niet alleen zichtbaar bij grote vakantieparken met overdekte zwemparadijzen.

De Stichting Vrije Recreatie, de koepel van boerencampings, wijdt een speciale webpagina aan kampeerterreinen met privésanitair, "te midden van de rustieke charme van het boerenleven". En zelfs op enkele natuurkampeerterreinen van Staatsbosbeheer kun je een douche en toilet voor jezelf krijgen. Ook die plekken zijn populair en worden snel geboekt, vertelt Marcel van Dun van Staatsbosbeheer.

"We zagen dat er een groep mensen is die back to basic wil, maar dan wél met eigen sanitair", aldus Van Dun, die ook vooral op gezinnen met jongere kinderen doelt. "Vandaar dat we daar op kleine schaal mee zijn begonnen."

Twee van de 31 natuurkampeerterreinen bieden privésanitair voor 8,30 euro per nacht. "Verder zijn onze natuurkampeerterreinen gewoon back to basic: nergens is animatie en nergens is wifi."

De provincie Gelderland weigert Nationaal Park De Hoge Veluwe toestemming te geven om de wolf te verstoren, te verjagen of af te schieten. Het park zegt dat de wolven in het park een grote bedreiging zijn voor met name de moeflons - kleine wilde schapen - en had meer dan twee jaar geleden al gevraagd of het mogelijk was zelf actie te ondernemen.

Maar de provincie stelt nu dat het park zich aan de regels moet houden. De wolf is een strikt beschermde soort. In het wild levende wolven mogen in hun natuurlijke verspreidingsgebied niet opzettelijk worden gedood, gevangen of verstoord.

Die Europese regels staan weliswaar ter discussie, maar zijn voorlopig nog gewoon van kracht, zegt de provincie. "Ik heb er wel begrip voor hoor dat het zo lang moest duren", reageert Jakob Leidekker van Nationaal Park De Hoge Veluwe bij Omroep Gelderland. "Het is een lastig onderwerp, we dienden deze aanvraag natuurlijk niet voor niks in, maar het is wat het is."

Over de hekken klimmen

Het nationaal park, een stichting in particulier bezit, probeert al jaren van de wolf af te komen. Volgens de stichting leven er nu zo'n vijftien wolven in het park. Ze kwamen de afgelopen jaren binnen door over de wolfwerende hekken te klimmen.

"De eerste ongeveer anderhalf jaar doodden de wolven vrijwel alleen moeflons", aldus het park op de website. "Toen die allemaal waren gedood, op enkele exemplaren na die we in veiligheid brachten, zagen we een toename van reeënkadavers. Later begonnen we ook kadavers van edelherten aan te treffen en inmiddels worden ook de wilde zwijnen gedood door de wolven."

Biodiversiteit

De Hoge Veluwe vreest dat als er niets gebeurt nog veel meer dieren het slachtoffer worden van wolven. Het park wijst er ook dat de wolf de biodiversiteit in gevaar brengt, omdat hij de moeflons opeet.

"Grazers als de moeflon houden op een natuurlijke wijze terreinen open en geven zo ruimte aan tal van planten en dieren die anders snel zouden verdwijnen", aldus het park. "Die grazers op de Hoge Veluwe zijn nu, door de wolf, verdwenen. Het lijdt voor ons daarom geen twijfel dat de wolf eerder een negatieve dan een positieve invloed heeft op de biodiversiteit in het park."

De moeflon is een klein schaap dat niet alleen op de Hoge Veluwe maar ook op de heide elders regelmatig wordt ingezet om te grazen. Omdat het dier geen inheemse Nederlandse soort is, geniet de moeflon minder bescherming dan de wolf.

Naturalisatie

Naar aanleiding van de discussie over de wolf in Nationaal Park De Hoge Veluwe gaf staatssecretaris Rummenie van Natuur onlangs wel aan dat hij wil onderzoeken of de moeflon 'inheems' kan worden; dat zou een soort naturalisatie van de diersoort zijn.

Of het Nationale Park wil wachten op de uitkomst van dat onderzoek, is onduidelijk. Het parkbestuur zegt zich te beraden op de situatie.

Waar de afgelopen dagen de aandacht vooral uitging naar de grote verliezen bij aandelen, kijken beleggers vandaag vooral naar de markt voor Amerikaanse staatsleningen. Daar gebeurt namelijk het tegenovergestelde van wat normaal gesproken gebeurt bij onrust op de financiële markten. En dat kan tot grote problemen leiden.

Gewoonlijk zijn staatsobligaties, leningen uitgegeven door landen, een toevluchtsoord voor beleggers als de aandelenkoersen kelderen. Beleggers verkopen dan aandelen en kopen obligaties. De Amerikaanse obligaties horen in zo'n situatie bij de populairste. Dat leidt tot veel vraag van beleggers, met als gevolg dat de rente die de VS over schulden moet betalen dan daalt.

Maar in de VS stijgt de rente sinds maandag juist flink. "Het is een hele unieke combinatie dat je aandelen ziet dalen en ook obligaties verkocht worden", zegt analist Corné van Zeijl van vermogensbeheerder Cardano. "En dan zie je ook nog eens de dollar dalen. Met name die laatste twee zouden indicaties kunnen zijn dat het vertrouwen in de VS afneemt."

Het gonst van de geruchten over mogelijke verklaringen. Zo zou China, een van de grootste buitenlandse bezitters van Amerikaanse staatsobligaties, aan het verkopen zijn. Japan, een andere grote investeerder, zou tijdens een recente veiling van staatsobligaties niet hebben ingetekend. Andere analisten en beleggers zoeken de verklaring bij hedgefunds. Dat zijn fondsen voor vermogende beleggers die met ingewikkelde strategieën op korte termijn veel winst willen genereren. Ze zouden door grote verliezen cash nodig hebben en daardoor gedwongen zijn te verkopen.

"Dit is allemaal tegelijk aan de hand," denkt Shanawaz Bhimji, obligatiestrateeg bij ABN Amro. "De lucifer ontbrandt als China verkoopt. En de benzine zit verspreid over de hedgefunds." Volgens Bhimji hebben hedgefunds heel stevig belegd in Amerikaans schuldpapier, veelal met geleend geld. "Met een onverwachte en stevige beweging zoals in de afgelopen dagen zit je dan al snel in de problemen. De bank belt je dan om geld bij te storten", legt Bhimji uit. "Als je dat niet kan is het klaar."

'BE COOL'

Ondertussen maant Donald Trump beleggers op zijn Truth Social-kanaal vanmiddag tot rust. "BE COOL! Everything is going to work out well. The USA will be bigger and better than ever before!". Later aangevuld met "THIS IS A GREAT TIME TO BUY!!!"

Maar het economisch beleid van de Verenigde Staten stelt het vertrouwen van beleggers heel erg op de proef, zegt Van Zeijl. "Als het vertrouwen helemaal verloren gaat, heb je een groot probleem. Amerikaanse staatsobligaties zijn het anker in de financiële wereld en dat dreigt nu los te slaan." Het zou ook betekenen dat nieuwe leningen aangaan voor de VS, naast het financieren van de omvangrijke al bestaande schuld, een stuk duurder wordt.

Volgens Bhimji is er momenteel te veel onduidelijk. "De vraagtekens bij het Amerikaanse begrotingsbeleid en een snel verslechterende economische situatie zijn een slechte combinatie. Er is veel onduidelijk en als iets onduidelijk is blijf je er van af."

De rechtbank heeft een Eindhovens gemeenteraadslid veroordeeld tot negen maanden cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk. Ze moet dus drie maanden de cel in. De rechter heeft haar en haar ex-partner schuldig bevonden in een zaak rond meerdere drugsdelicten en het witwassen van crimineel geld. Haar ex krijgt daarvoor zes jaar gevangenisstraf, meldt Omroep Brabant.

Fatimzahra C. zit sinds 2018 in de Eindhovense gemeenteraad, aanvankelijk voor de VVD. Twee jaar geleden stapte ze uit de fractie na onenigheid. Daarna ging ze als eenmansfractie verder.

In 2019 raakte ze bevriend met Nabil N., die toen vastzat voor drugsbezit. Hij belde haar vanuit de gevangenis. Zij bezocht hem in 2020 meerdere keren. Waarom hij vastzat, zegt C. nooit te hebben geweten. "Hij zei dat het voor iets kleins was en ik geloofde dat", zei ze eerder in de rechtszaak. "In mijn ogen zat daar een onschuldig iemand vast."

Na N.'s vrijlating kregen ze een relatie. Een jaar later schreef hij zich in op haar adres.

Blokken cocaïne

Tijdens de rechtszaak bleek al dat N. destijds niet vastzat voor "iets kleins", maar voor de handel en invoer van blokken cocaïne vanuit het buitenland via de Rotterdamse haven. Volgens het Openbaar Ministerie ging hij daar meteen na zijn vrijlating mee door. Op basis van berichten op cryptotelefoons is bewezen dat hij dat in ieder geval tot maart 2021 deed.

C. en N. zijn nu ook veroordeeld voor het witwassen van het criminele geld dat de man verdiende. Tussen mei 2020 en januari 2024, zei het OM, gaven de twee veel meer geld uit dan ze op basis van hun inkomen zouden kunnen. Ze verbouwden hun woning, kochten sieraden en auto's en gingen op vakanties.

Volledig bewust

Volgens de rechter was C. zich er volledig van bewust dat het om crimineel geld ging. Ze had een actieve rol: in opdracht van haar partner telde en verstopte ze geld en legde ze het klaar om "mee te geven" aan anderen.

Zeker omdat C. actief is als raadslid en ambtenaar neemt de rechter dit haar zeer kwalijk. Ze was zich volledig bewust van haar positie, bleek tijdens de rechtszaak. "Ze moesten eens weten", schreef ze in een berichtje aan haar partner.

Een burgerinitiatief om het openbaar vervoer beter toegankelijk en gratis te maken, kan zoals verwacht niet rekenen op grote steun in de Tweede Kamer. Ook staatssecretaris Jansen van Openbaar Vervoer is geen voorstander, want "gratis ov is ontzettend duur".

Initiatiefnemer DeGoedeZaak, een beweging om "Nederland eerlijker, duurzamer, inclusiever en rechtvaardiger te maken", haalde meer dan 58.000 handtekeningen op om een voorstel over openbaar vervoer op de politieke agenda te krijgen. Kern van hun voorstel is dat het ov in publieke handen moet komen, toegankelijker moet worden en gratis.

Kim van Eekelen van DeGoedeZaak mocht de aftrap geven voor het debat in de plenaire zaal van de Tweede Kamer, waar zelden een burger aan het woord komt. "Stelt u zich eens voor dat iedereen vrij kan reizen, ongeacht inkomen of beperking", hield ze Kamerleden en staatssecretaris Janssen (PVV) voor.

'Niet openbaar'

Volgens de initiatiefnemer verdient openbaar vervoer die naam nu niet, omdat het in haar ogen nogal tegenvalt met de openbaarheid. "Treinen worden drukker, kaartjes duurder en in het streekvervoer verdwijnen steeds meer lijnen." Van Eekelen wijst erop dat veel mensen met een beperking niet meer met het ov "durven of kunnen", omdat dat te ingewikkeld is.

Veel partijen staan sympathiek tegenover het initiatief, maar zien ook grote bezwaren. Regeringspartij NSC bijvoorbeeld erkent dat gratis ov "goed klinkt", maar vindt het tegelijk een nogal ongerichte maatregel. "Voor grote groepen is het namelijk wel betaalbaar", zegt Kamerlid Van Dijk. Met het gratis maken van het ov voor iedereen zou zeker 4 miljard euro per jaar zijn gemoeid.

Wat betreft NSC'er Van Dijk moet het openbaar vervoer wel gratis zijn voor bepaalde groepen minima. Staatssecretaris Jansen zou wat dat betreft een voorbeeld moeten nemen aan Limburg, zegt hij, waar bijstandsgerechtigden in sommige gemeenten binnenkort gratis in de daluren mogen reizen.

Jansen zegde toe te zullen inventariseren of het mogelijk is om "op bepaalde momenten kortingen te geven aan bepaalde groepen", maar meer concrete toezeggingen deed hij niet.

Vanuit de Kamer klonk flinke kritiek op de honderden miljoenen die het kabinet bezuinigt op het ov. Kaartjes worden daardoor nog veel duurder, is de verwachting. Kamerlid Van Kent van de SP stelde dat het kabinet "geen vinger uitsteekt" om iets te doen aan de betaalbaarheid.

Wat hem betreft zou het openbaar vervoer stapsgewijs in vijf jaar gratis moeten worden voor iedereen. Ook GroenLinks-PvdA ziet gratis ov op langere termijn wel zitten. "Mag dat wat kosten? Ja, dat mag wat kosten", zei Kamerlid De Hoop.

Denk-Kamerlid El Abassi schetste dat mensen die geen auto kunnen betalen én geen geld hebben voor het ov "geen toegang hebben tot werk", omdat ze er simpelweg niet kunnen komen. SGP-Kamerlid Stoffer pleitte ervoor het ov betaalbaar te houden "voor de gewone man" middels een btw-verlaging en ov voor kinderen onder de 12 jaar gratis te maken.

Beknibbelen

Een aantal coalitiepartijen deelde de zorgen over de betaalbaarheid - het ov is de afgelopen jaren flink duurder geworden - maar wees erop dat er ook andere zorgen leven bij Nederlanders. En die moeten ook worden geadresseerd.

Zowel PVV-Kamerlid Heutink als BBB'er Pierik zei dat er "geen geldboom" is en dat er politieke keuzes moeten worden gemaakt "in schaarste". Beiden verwezen naar de voorjaarsnota, de halfjaarlijkse bijstelling van de begroting, voor eventuele concrete stappen.

Staatssecretaris Jansen benadrukte dat betaalbaarheid van het ov hem aan het hart gaat en zei te streven naar "structurele oplossingen", zonder te zeggen in welke richting hij die zoekt. In de richting van de voorjaarsnota, waar op dit moment over wordt onderhandeld, beloofde Jansen zich er hard voor te maken dat er "zo min mogelijk beknibbeld wordt". Maar ook op dit punt wilde hij niets beloven.

Initiatiefnemer Van Eekelen had haar aftrap van het debat afgesloten met de woorden "u heeft de macht om dit verhaal werkelijkheid te maken". Dat is vandaag niet gebeurd, maar dankzij de 58.000 handtekeningen ging het er wel over.

Het kabinet noemt het verdwijnen van 1600 voltijdbanen bij Tata Steel een grote schok voor de medewerkers. "Mensen hebben hier vaak jaren gewerkt", zegt minister Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei. "Deze reorganisatie is voor de mensen die hierdoor geraakt worden een ingrijpende boodschap."

Hermans is met Tata in gesprek om de staalfabriek in IJmuiden met miljarden euro's aan overheidssteun te verduurzamen. Het kabinet gaat door met die gesprekken om "zo snel als haalbaar" afspraken te maken voor een "schonere en duurzamere" staalproductie, zegt Hermans.

"Het is niet een stap op weg naar een vertrek uit Nederland", zegt minister Beljaarts (PVV) van Economische Zaken naar aanleiding van de vandaag aangekondigde ontslagronde. "In de gesprekken met de ceo van Tata komt naar voren dat ze willen blijven en dat de verduurzamingsplannen nog overeind staan." Tata heeft het kabinet laten weten dat deze ingreep noodzakelijk is om de concurrentie aan te kunnen.

Beljaarts heeft daar begrip voor. "Staal is al langer een moeilijke markt door het Chinese staal dat op de markt komt." Daar komen de importheffingen van de regering-Trump nu bij. Hij noemt het besluit een eigen financiële verantwoordelijkheid van het bedrijf. Hij verwacht dat de medewerkers die het betreft door de krapte op de arbeidsmarkt snel een andere baan zullen vinden.

Onbehoorlijk

GroenLinks-PvdA, de grootste oppositiepartij in de Tweede Kamer, vindt het juist "onbehoorlijk" om vlak voor de transitie naar een schonere en duurzamere fabriek "2000 mensen eruit te gooien", zegt Kamerlid Thijssen. Op initiatief van zijn partij worden naast duurzaamheidseisen ook eisen gesteld aan de gezondheidswinst voor omwonenden.

Thijssen vindt dat de reorganisatie met respect voor de omwonenden en de werknemers moet plaatsvinden. "Je mag als overheid eisen stellen aan hoe er met de mensen daar wordt omgegaan."

Het CDA spreekt van het zoveelste bewijs dat de industrie het zwaar heeft in Nederland. Partijleider Bontenbal wil dat het kabinet nog voor de zomer ingrijpt. "Schrap de CO2-heffing en maak het Europese speelveld van energiekosten en nettarieven eerlijker." De SP wil de staalfabriek juist nationaliseren en volledig in overheidshanden brengen.

Vakbonden ontstemd

Ook de vakbonden zijn ontstemd over de aangekondigde bezuiniging. FNV erkent dat Tata het op dit moment zwaar heeft, onder meer vanwege de duur uitgevallen renovatie van een hoogoven en de relatief hoge kosten voor de Nederlandse industrie. Maar, zegt vakbondsbestuurder Cihan Lacin, die situatie "mag niet worden misbruikt" voor het ontslaan van medewerkers.

Vakbond De Unie is niet verrast dat de directie gaat reorganiseren, maar is wel geschrokken van het aantal mensen dat wordt ontslagen. Marten Jukema van vakbond CNV noemt de ingreep een "staalharde en ijskoude mededeling, die de levens van duizenden medewerkers en hun gezinnen compleet op zijn kop zet". Hij heeft weinig begrip voor de economische situatie van Tata.

Maandag komen leden van de vakbond samen om de reorganisatie te bespreken. Acties zijn niet uitgesloten, zegt vakbond FNV.

Schoon en groen

"Deze reorganisatie lost niets op", zegt Greenpeace. De milieuorganisatie strijdt al jaren tegen de vervuiling van het staalbedrijf en zegt op te komen voor de medewerkers en de omgeving.

"De fabrieken zijn sterk verouderd, stoten kankerverwekkende stoffen uit en kunnen in deze staat niet openblijven." Bovendien denkt Greenpeace niet dat het bij deze bezuinigingsronde blijft omdat Tata Steel miljoenenboetes riskeert.

"Deze beslissing heeft een enorme impact op de regio IJmond en de provincie Noord-Holland en raakt veel werknemers en hun gezinnen", zegt de Noord-Hollandse gedeputeerde Esther Rommel. Wat de provincie betreft is er een toekomst voor het staalbedrijf in de regio, "als deze toekomst groen en schoon is".

"Een sterke NAVO is ook voordelig voor ons", zei de Japanse premier Shigeru Ishiba vandaag na zijn ontmoeting met secretaris-generaal Mark Rutte van de NAVO, die sinds maandag in Tokio is.

De komst van Rutte onderstreept het toenemende strategische belang van Japan voor Europa én de nauwe verwevenheid van de veiligheid in Oost-Azië en Europa. Tijdens de ontmoeting benadrukten beide leiders het belang van intensievere samenwerking. "Met secretaris-generaal Rutte willen we het naar een hoger niveau tillen", onderstreepte de Japanse premier.

Het bezoek komt op een moment van groeiende onzekerheid over de rol van de Verenigde Staten als bondgenoot, ook voor Japan. Naast zijn kritiek op Europa sprak Trump recent ook zijn onvrede uit over het defensieverdrag met Japan. "We hebben een merkwaardige deal met Japan", zei hij op een persconferentie ter gelegenheid van Ishiba's bezoek aan Washington. "Wij moeten hen beschermen, maar zij hoeven ons niet te beschermen."

Minder afhankelijk van VS

Ook in Japan is dus twijfel over de Amerikaanse steun, terwijl het land voor zijn veiligheid in hoge mate afhankelijk is van de VS. Er zijn tienduizenden Amerikaanse militairen gestationeerd in Japan, dat via het bilaterale defensieverdrag ook een veiligheidsgarantie heeft. Japan leunt vrijwel volledig op de VS als militaire partner, anders dan Europa, waar NAVO een gedeeld veiligheidskader biedt en de lasten over meerdere landen worden verdeeld.

De afhankelijkheid van de VS wordt in Tokio steeds vaker als kwetsbaarheid gezien, en mede daarom wordt Japan actiever op het gebied van internationale veiligheid.

Voormalig premier Fumio Kishida voerde in 2022 de aangepaste Nationale Veiligheidsstrategie in, waarmee het defensiebudget werd verdubbeld. Japan investeert flink in legerbases in de meest zuidelijke Nansei-eilanden, nabij Taiwan, en de aanschaf van langeafstandsraketten.

Ook werkt Japan aan sterkere veiligheidsbanden met landen in de regio die ook de hete adem van China in de nek voelen. Zo heeft het onlangs een nieuw programma gelanceerd waarmee het militaire capaciteiten helpt versterken in partnerlanden in de regio.

Deze stappen waren eerder onvoorstelbaar, want Japan stond decennialang bekend om zijn pacifistische houding. Het veiligheidsbeleid in Tokio is dus ingrijpend aan het verschuiven. Japan zoekt actief naar extra bondgenoten, en Europa is vruchtbare grond.

De afgelopen jaren heeft Japan zijn samenwerking met zowel de NAVO als met afzonderlijke Europese landen drastisch versterkt. Japan stuurt regelmatig een klein bataljon diplomaten en legerpersoneel naar Europa om deel te nemen aan NAVO-overleggen.

Het bezoek van Rutte is een teken van gedeelde strategische ambitie. "We moeten meer vlees op de botten krijgen", benadrukte de NAVO-chef. En tijdens een bezoek aan een marinebasis nabij de Japanse hoofdstad waarschuwde hij dat "China zijn militaire macht in hoog tempo versterkt terwijl het Rusland steunt in de oorlog."

Meerdere veiligheidsdreigingen

Japan deelt deze zorgen en wil eveneens concrete stappen om de samenwerking te versterken, nu de spanningen in zijn regio oplopen door een steeds assertiever China en door de Noord-Koreaanse nucleaire ambities. Beide landen stemmen hun optreden bovendien regelmatig af met Rusland en Iran.

Japan wijst ook op de toename van gezamenlijke militaire oefeningen van China en Rusland in de buurt van Japanse wateren, en berichten over Noord-Koreaanse troepen in Oekraïne. Het maakt duidelijk hoe dreigingen zich over meer regio's tegelijk verspreiden. "De veiligheid van het Euro-Atlantisch gebied en die van ons zijn nauw met elkaar verweven", verklaarde Ishiba vandaag.

Rutte onderstreepte dat het tijd is om echte samenwerking tot stand te brengen, vooral op het gebied van defensieproductie en het delen van inlichtingen.

"Laten we het praktisch maken", zei Rutte, de blik gericht op Ishiba. "Ik weet dat we veiliger zijn als we samenwerken."

Middelbare scholen geven scholieren andere opdrachten om te voorkomen dat zij hun werk uitbesteden aan AI-tools. Zo moeten leerlingen hun verslagen bijvoorbeeld in de klas maken en krijgen zij mondelinge overhoringen als aanvulling op een schriftelijke opdracht. Docenten kunnen zo nagaan of leerlingen de stof goed kennen.

Dat blijkt uit een rondgang van NOS Stories langs tientallen scholen en docenten. Ook onderwijsorganisaties herkennen de trend. Zo ziet de VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs, dat AI-gebruik een worsteling is voor scholen en docenten en opdrachten voor leerlingen daarom worden aangepast.

Na een oproep van NOS Stories gaven duizend scholieren aan dat zij AI-tools gebruiken bij schoolopdrachten. Zij zeggen wekelijks tot dagelijks gebruik te maken van kunstmatige intelligentie, bijvoorbeeld bij het genereren van teksten voor verslagen of hulp bij de antwoorden van huiswerkvragen.

ChatGPT wordt veruit het meest gebruikt, maar ook programma's als Deepseek, Gemini en de chatbot van Snapchat zijn populair voor schoolopdrachten.

Docenten vertellen hoe ze omgaan met AI-gebruik van leerlingen:

Docenten hebben het gebruik van AI niet altijd door. Van de duizend leerlingen die hebben gereageerd en AI gebruiken, zeggen 200 leerlingen wel een keer te zijn betrapt door een docent. Veel van die jongeren zeggen dat de school daar geen consequenties aan verbond, maar een enkeling kreeg wel problemen.

Bijvoorbeeld Daan van 15. Hij gebruikte samen met een klasgenoot AI voor een economie-opdracht. Zijn klasgenoot kopieerde en plakte de gegenereerde tekst vanaf een AI-tool. "Dus je zag met een AI-detector dat meer dan 50 procent AI was en toen heb ik een 1 gekregen."

Docenten laten weten dat het lastig is om te zien of een leerling een tekst zelf heeft geschreven of dat AI is gebruikt. "Je hebt het niet altijd door", zegt docent Nederlands Esther Bonfrer van Het Noordik in Almelo. "Soms zie je: dit is gewoon niet van jou. Maar als leerlingen in de instructies van de AI-tool verwerken dat de tekst in makkelijk taalgebruik moet, dan zie je het niet."

Veranderen van lesmethoden

"Eén van de grootste worstelingen is het plagiaatvraagstuk", zegt Fijke Hoogendijk van de VO-raad. Er zijn plagiaatscanners die docenten kunnen gebruiken om na te gaan of AI is gebruikt, maar volgens Hoogendijk zijn die niet altijd effectief. "Leerlingen weten namelijk hoe ze deze kunnen omzeilen en ook kan iemand vals worden beschuldigd."

Daardoor zoeken scholen naar andere oplossingen. Verschillende scholen experimenteren met hun lesmethoden en passen waar mogelijk de vorm aan. Zo ook docent Bonfrer. Voorheen gaf ze een schrijfopdracht die leerlingen deels thuis konden maken, maar dat werkt nu niet meer.

"Als ze het thuis maken, gooien ze het in ChatGPT en doen ze helemaal niks", zegt Bonfrer. "Daarom geef ik nu de opdracht in de les en dan sta ik achter in de klas. Je ziet dan of Word openstaat of iets anders. Vaak gaan ze dan wel aan de slag."

Scholierenorganisatie LAKS vindt het goed dat docenten zoeken naar andere lesmethoden. De organisatie heeft liever dat scholen de vorm van hun opdrachten aanpassen dan dat leerlingen onterecht worden beschuldigd van AI-gebruik. Dat komt weleens voor, zegt LAKS, dat klachten hierover binnenkrijgt van leerlingen.

Beleid

Voor scholen is er sinds vorig jaar een document, gemaakt door Kennisnet, waarin adviezen staan over hoe scholen AI kunnen gebruiken. Verschillende scholen werken ook aan eigen AI-beleid. Daarin is bijvoorbeeld aandacht voor hoe hun leerlingen wel AI mogen gebruiken, en wanneer dit niet mag en er sprake is van fraude.

In politiek Den Haag wordt er ook gesproken over AI in het onderwijs. "Ik denk dat veel mensen, ikzelf zeker, heel erg achterlopen op de ontwikkelingen", zegt staatssecretaris Paul van primair en voortgezet onderwijs. Volgens de bewindsvrouw is het aan de scholen en docenten zelf om te bepalen hoe AI te gebruiken in het onderwijs. "Wij moeten hen helpen om dat op een verantwoorde, verstandige en veilige manier te doen."

De brand op een vrachtschip op de Noordzee is uit, meldt de Kustwacht. In het schip dat ten noordwesten van Hoek van Holland vaart is nog wel rook aanwezig. De Kustwacht en Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) blijven stand-by staan.

De kapitein van de Victoria L sloeg woensdagmiddag alarm vanwege een brand in de machinekamer. Een gespecialiseerd team van de brandweer werd met een helikopter van de Kustwacht aan boord van het schip gebracht. De KNRM en Kustwacht zijn nog wel met meerdere reddingboten bij het vrachtschip aanwezig.

De negentien bemanningsleden van het vrachtschip zijn ongedeerd. De Victoria L ligt ongeveer 60 kilometer buiten de kust, ten noordwesten van Hoek van Holland en Scheveningen. Het vrachtschip vaart onder de vlag van Liberia.

Het schip heeft geen lading aan boord en was onderweg van Hamburg naar de haven van Rotterdam.

17 uur, 14 minuten en 52 seconden. Zo lang blijkt een dag te duren op de planeet Uranus. En niet 17 uur, 14 minuten en 24 seconden, zoals astronomen jarenlang dachten. Nieuw onderzoek levert een preciezer resultaat op, en dat is belangrijk voor toekomstig onderzoek, schrijven ze in Nature Astronomy.

In principe is het niet moeilijk om vast te stellen hoelang een planeet erover doet om rond zijn eigen as te draaien: je kijkt wanneer de zon precies boven een oriëntatiepunt staat en telt hoelang het duurt voordat dat weer gebeurt. 24 uur in het geval van de aarde.

Bij ijsreus Uranus is dat minder makkelijk vast te stellen, omdat de kern van de planeet gehuld is in een mantel van water, methaan en ammoniak, omringd door vloeibare waterstof, helium en methaan. Er is dus geen Mount Everest of Grand Canyon te vinden als ijkpunt.

Daarnaast is de as van Uranus ook nog eens 98 graden gekanteld, waardoor de planeet vanaf de zon gezien op zijn kant lijkt te liggen. Als enige planeet in ons zonnestelsel staat Uranus' evenaar dus bijna haaks op zijn baan rond de zon. Dat betekent dat de polen van de planeet lijken te verschuiven en dus moeilijk te volgen zijn.

Poollicht bestudeerd

De daglengte die tot nu toe werd aangehouden, werd in 1986 bepaald toen NASA's ruimtesonde Voyager 2 enige tijd metingen van het magnetische veld deed. De wetenschappers waarschuwden toen al dat er rekening moest worden gehouden met een onzekerheidsmarge van 36 seconden.

Franse wetenschappers hebben nu die meting verbeterd door foto's van ruimtetelescoop Hubble te gebruiken. Door het poollicht te analyseren op foto's die tussen 2011 en 2022 waren genomen, konden ze nauwkeurig vaststellen waar de magnetische polen van de planeet zich precies bevonden. Daarmee hadden ze dus een ijkpunt voor een betere plaatsbepaling.

De correctie van 28 seconden betekent dat metingen in Uranus' atmosfeer nu veel nauwkeuriger zullen zijn dan eerst. Ook is de onzekerheidsmarge nu nog maar een fractie van een seconde. Dat is cruciaal als er in de toekomst weer sondes naar de planeet worden gestuurd, zoals wetenschappers graag willen.

Extreme seizoenen

Uranus is de op twee na grootste planeet van ons zonnestelsel, na Jupiter en Saturnus. De planeet werd in 1781 als eerste planeet met een telescoop ontdekt, door de Brit William Herschel.

De planeet, vijftien keer groter dan aarde, doet er 84 jaar over om rond de zon te draaien. Zijn gekantelde as betekent daarbij dat sommige delen van de planeet een poolnacht kennen van 42 jaar, terwijl het aan de andere kant dan al die tijd licht is. Al is 'licht' een betrekkelijk begrip op negentien keer de afstand van de zon, vergeleken met de aarde.

Op de snelweg A1 in het Verenigd Koninkrijk zijn vannacht zeven agenten gewond geraakt bij een achtervolging die eindigde in een kettingbotsing. Dat melden Britse media. Twee mensen zijn gearresteerd. Het gaat om de bestuurder en andere inzittende van de BMW die werd achtervolgd.

Het ongeluk gebeurde vannacht rond 02.30 uur. Even daarvoor wilden agenten in de Engelse plaats Gateshead een auto tot stoppen bewegen, omdat ze zich zorgen maakten over het rijgedrag van de bestuurder.

Toen de BMW in kwestie op een andere plek werd gesignaleerd, zetten agenten de achtervolging in waarbij ze versterking van collega's kregen. Enkele minuten later kwamen vijf politieauto's en de BMW met elkaar in botsing. Zeven agenten raakten gewond.

Het ongeluk leidde tot een ravage op de snelweg bij Newcastle upon Tyne, in het noordoosten van Engeland. Op beelden is te zien dat een van de politiewagens flink is ingedeukt. Ook waren rijbanen onder meer bezaaid met glasscherven, afkomstig van de beschadigde voertuigen.

Beenblessure

Vier van de zeven agenten zijn inmiddels ontslagen uit het ziekenhuis. Een van de agenten die nog moet blijven, raakte gewond aan zijn been.

De twee inzittenden van de BMW bleven ongedeerd. De twintigers zijn allebei aangehouden. De politie verdenkt de man van het veroorzaken van ernstig letsel door gevaarlijk rijgedrag. De vrouw wordt verdacht van medeplichtigheid aan gevaarlijk rijgedrag.

Vanwege de botsing was een deel van de snelweg in beide richtingen afgesloten, wat leidde tot flinke vertragingen. De A1 verbindt de Engelse hoofdstad Londen en de Schotse hoofdstad Edinburgh met elkaar.

De Europese Unie slaat terug in de handelsoorlog met de Verenigde Staten. Vanaf begin volgende week heft de EU invoertarieven oplopend tot 25 procent op een lange lijst goederen uit de VS. Het gaat naar verluidt om onder andere sojabonen, vleesproducten, kunststof, staalproducten en cosmetica.

Na de reeks aanvallen van de VS met diverse importheffingen op Europese goederen, is dit de eerste voorzichtige tegenzet van de EU. Het is een antwoord op de eerste importheffingen die de regering-Trump vanaf half maart heft op staal en aluminium uit Europa. Met die Amerikaanse heffing is een bedrag gemoeid van 26 miljard euro per jaar, het Europese pakket aan tegenmaatregelen telt op tot 22 miljard euro.

Dat het bedrag lager uitpakt is omdat na protest van verschillende EU-landen bepaalde producten van de Europese heffingenlijst zijn geschrapt.

Zo staat op aandringen van de Fransen en Italianen bourbon niet meer op de lijst. De landen waren namelijk bang dat Trump als wraak voor een bourbonheffing op zijn beurt weer met een monsterheffing van 200 procent zou komen op hun wijn. De Ieren wisten zuivelproducten van de lijst te krijgen. Voor hen is de verkoop van boter in de VS heel belangrijk.

Republikeinse staten in het vizier

De EU richt zich met name op producten die worden geproduceerd in Amerikaanse staten waar overwegend op Trump is gestemd bij de laatste presidentsverkiezingen. Door bijvoorbeeld soja te treffen met de EU-invoerheffing hoopt de Europese Commissie de grote sojaproducenten in de Republikeinse staat Louisiana te confronteren met de gevolgen van de Amerikaanse handelspolitiek.

De reactie van de EU is opvallend milder dan die van China, dat keihard reageerde op Amerikaanse heffingen. Door de escalerende handelsoorlog tussen China en de VS hanteert Amerika inmiddels een tarief van 104 procent op Chinese goederen. De Chinezen verhoogden vanmiddag als antwoord daarop hun heffing op Amerikaanse producten naar 84 procent.

Oproep tot onderhandelen

De heffingen van de EU gaan voor een deel aankomende week in. In mei volgt een tweede reeks heffingen. En op langere termijn, in december, volgen de heffingen op bijvoorbeeld Amerikaanse amandelen. Deze gespreide invoering heeft alles te maken met de strategie van de EU, die gericht is op onderhandelen in plaats van escaleren.

Toch gaat de voorbereiding van een veel grotere tegenreactie wel door. Mogelijk al begin volgende week wil de Europese Commissie daarvoor een plan voorleggen aan alle EU-landen. Die krijgen dan de mogelijkheid om bezwaren in te dienen, net als bij de importheffingen van vandaag.

De EU blijft benadrukken dat de hoop is dat dit pakket helemaal niet hoeft te worden ingevoerd. Maar ze willen het wel paraat hebben als stok om mee te slaan, mochten onderhandelingen met de VS niets opleveren.

Hoe dan ook zullen de landen het nog wel met elkaar eens moeten worden over hoe hard de klap moet zijn die de EU met dit nieuwe pakket wil uitdelen. Frankrijk, Duitsland en Spanje dringen eropaan ook de Amerikaanse techsector te treffen, in de wetenschap dat dat Trump en zijn politieke vrienden hard kan raken. Andere landen, met Italië voorop, zijn voorzichtiger en benadrukken vooral dat de EU de handelsoorlog niet moet escaleren.

Het Openbaar Ministerie stopt met het vervolgen van ouders die hun kinderen niet naar school laten gaan vanwege een geloofs- of levensovertuiging. Dit soort rechtszaken is volgens het OM namelijk lang en complex, en leidt er zelden toe dat deze kinderen alsnog naar school gaan.

Kinderen moeten vanaf 5 jaar verplicht naar school in Nederland. Ouders kunnen een vrijstelling vragen van deze leerplicht als er volgens hen geen scholen in de omgeving zijn die passen bij hun geloofs- of levensopvatting.

Van de aangevraagde vrijstellingen bij de gemeente werden er vorig jaar ruim 2100 toegezegd en 160 afgewezen door leerplichtambtenaren. Bij een deel kwam het tot een rechtszaak. Maar de uitspraken van de rechter waren volgens het OM heel verschillend. Daarom stelt justitie nu dat er "te weinig juridische houvast is om deze zaken te vervolgen".

De landelijke vereniging voor leerplicht, Ingrado, vindt dit zorgelijk. Het besluit kan er volgens bestuurder Corien van Starkenburg toe leiden dat meer ouders hun kind thuishouden. En als daar geen toezicht meer op is door het OM "laten we kinderen in de kou staan", vindt Van Starkenburg.

Veel onduidelijkheid

De rechtszaken uit het verleden leverden te weinig op, stelt het OM. Hierin moest worden vastgesteld waarom de ouders hun kind niet naar school wilden laten gaan. Deze juridische procedures waren heel ingewikkeld omdat "alle begrippen waar het om draait, zoals bezwaren die voortkomen uit het geloof of overtuiging, veel onduidelijkheid opleveren", zegt officier Linda Dubbelman.

De rechterlijke uitspraken waren daarom heel moeilijk te voorspellen, zegt ze. "Soms was er geen veroordeling. Soms volgde na een proces van twee jaar een voorwaardelijke boete, terwijl voor een ander kind in hetzelfde gezin wel een vrijstelling is gegeven."

Bovendien leidden sancties zoals een geldboete er volgens het OM zelden toe dat een kind alsnog naar school ging.

Steeds meer thuisblijvers

Ondertussen neemt het aantal toegekende vrijstellingen ook al jaren toe, blijkt uit cijfers van Ingrado. In schooljaar 2015-2016 waren dat er 705, in schooljaar 2022-2023 waren het er 2124.

Dat steeds meer kinderen niet naar school gaan, is volgens Van Starkenburg zorgelijk. "We hebben thuisonderwijs niet geregeld in ons land, dus we weten niet of die kinderen thuisonderwijs krijgen. We kunnen niet toetsen of dat van kwaliteit is, we weten niet of het goed gaat met die kinderen en of ze gezond zijn."

Het OM deelt de zorgen over kinderen die niet in beeld zijn, stelt officier Dubbelman. Maar de huidige leerplichtwet is volgens haar geen oplossing voor dat probleem. "Deze wet gaat over de rechten van de ouders."

'Nog geen goed alternatief'

Ingrado is ontstemd dat het OM nu besluit om niet meer te vervolgen en niet eerst kijkt hoe de wet aangepast kan worden. "Nu stap je uit een systeem, terwijl er nog geen goed alternatief is."

Het werk van leerplichtambtenaren heeft daardoor weinig zin meer, zegt Van Starkenburg. "Als er geen vrijstelling is en ouders schrijven hun kinderen niet in op een school, dan moet de leerplichtambtenaar daarop acteren. Maar ja, als het OM dan zegt: 'Wij zijn niet thuis', dan ontstaat er een vacuüm."

Er is nu geen werkend systeem, erkent officier Dubbelman. "Ik hoop daarom dat er snel een alternatieve regeling komt waarin het recht op onderwijs van kinderen vooropstaat."

Staatssecretaris Paul (VVD) van Onderwijs legt zich in ieder geval niet neer bij het besluit. "Ouders kunnen hierin geen eigen rechter spelen", zegt zij. "We zijn daarom met het ministerie van Justitie en Veiligheid en het OM in gesprek over de korte- en langetermijngevolgen van het besluit van het OM en over mogelijke oplossingen."

In China zijn zeker twintig mensen omgekomen bij een brand in een verpleeghuis. Het vuur brak gisteren uit in de stad Chengde, ruim 200 kilometer ten noordoosten van Peking. Dat melden Chinese staatsmedia.

Het is onbekend of alle slachtoffers in het verpleeghuis woonden. Ook is vooralsnog onduidelijk waardoor de brand is ontstaan. De autoriteiten doen onderzoek.

De Chinese staatszender CCTV meldt dat de politie één persoon heeft gearresteerd, het zou gaan om de eigenaar.

Er woonden zo'n veertig mensen in het gebouw, meldt het Chinese persbureau Xinhua. Meerdere bewoners zijn ter observatie naar het ziekenhuis gebracht.

In Duitsland hebben de CDU/CSU en de SPD een akkoord bereikt over een nieuwe coalitie. Op een persconferentie hebben de partijleiders de plannen voor de komende jaren bekendgemaakt.

"Duitsland krijgt een sterke en daadkrachtige regering", zei de aankomende bondskanselier Friedrich Merz (CDU). Dat is volgens hem ook nodig vanwege de onrustige tijden, met de oorlog in Oekraïne "die onverminderd doorgaat" en de importheffingen die president Trump heeft ingevoerd.

"De toekomstige coalitie zal hervormen en investeren om Duitsland weer stabiel, veiliger en economisch sterker te maken", beloofde Merz. De CDU-leider benadrukte dat Europa op Duitsland kan rekenen.

De coalitie wil ook de energieprijzen omlaag brengen en een nieuwe koers varen op migratiebeleid.

Zo is gezinshereniging niet meer in alle gevallen mogelijk, gaat het langer duren om de Duitse nationaliteit te krijgen en blijven de grenscontroles. SPD-leider Lars Klingbeil voegde er wel aan toe dat het "fundamentele recht op asiel onschendbaar" blijft. "Duitsland is en blijft een immigratieland."

Ministeries

De nieuwe regeringspartijen zijn het ook eens over de verdeling van ministeries. De CDU krijgt zes ministeries, waaronder het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Beierse zusterpartij CSU krijgt er drie, waaronder het ministerie van Binnenlandse Zaken en het ministerie van Landbouw.

De SPD wordt verantwoordelijk voor zeven ministeries, waaronder Financiën, Defensie en Klimaat.

Over de personele invulling van de ministersposten is nog niets bekend, behalve dat Friedrich Merz (CDU) hoogstwaarschijnlijk de nieuwe bondskanselier wordt.

Bij de landelijke verkiezingen in februari kwamen CDU en CSU met 28,5 procent van de stemmen als grootste uit de bus. De radicaal-rechtse AfD werd tweede met ruim 20 procent van de stemmen, de sociaaldemocratische SPD verloor fors en werd met iets meer dan 16 procent de derde partij van het land.

Op elkaar aangewezen

Omdat CDU/CSU coalitiesamenwerking met de AfD had uitgesloten, werd al snel duidelijk dat de christendemocraten en de sociaaldemocraten op elkaar waren aangewezen. Een 'grote coalitie' tussen de twee volkspartijen bleek de enige realistische optie. Merz stelde zich vlak na de verkiezingen als doel om nog voor Pasen een regering te vormen en dat lijkt dus te lukken.

De partijen gingen na de verkiezingen voortvarend aan de slag: begin maart kwamen ze al met een slotdocument, na ruim een week van verkennende gesprekken. Daaruit bleek dat ze elkaar hadden gevonden op belangrijke kwesties als migratie en financiën.

De coalitieonderhandelingen duurden toch nog lang omdat er geen overeenstemming kon worden bereikt over de details van de afspraken: moeten rijke Duitsers meer belasting gaan betalen (SPD) of moet de belastingdruk omlaag (Union)? Moet de hoogte van pensioenen wettelijk gekoppeld worden aan het gemiddelde Duitse salaris (SPD) of levert dat veel te hoge kosten op voor werkgevers (Union)?

Handelsoorlog

De onderhandelingen kwamen in een stroomversnelling doordat de onderhandelaars grote druk voelden om er snel uit te komen. Dat kwam volgens ingewijden vooral door de handelsoorlog die de Amerikaanse president Trump ontketende.

Het duurt nog even voor er daadwerkelijk een nieuwe regering is. De ruim 350.000 SPD-leden kunnen zich in een referendum uitspreken over het akkoord.

Er zijn bijzondere beelden opgedoken van de bevrijding van Goes in de Tweede Wereldoorlog. Op de beelden is te zien hoe Canadese soldaten op pantservoertuigen de Zeeuwse stad binnenrijden. Van de bevrijding in Goes waren tot nu toe nauwelijks beelden.

De ontdekking werd gedaan bij het Historisch Museum De Bevelanden. Onlangs werden 43 filmrollen met beeldmateriaal bij het museum binnengebracht. Aanvankelijk werd gezegd dat op één filmrol beelden stonden van de bevrijding van Middelburg, op de overige rollen stonden andere historische beelden. Het bekijken van het beeldmateriaal kreeg daarom bij het museumpersoneel weinig prioriteit, meldt Omroep Zeeland.

Toen de rol eenmaal werd bekeken, bleek het niet om bevrijdingsbeelden uit Middelburg te gaan, maar uit Goes. Conservator Koen van Rooijen is enthousiast over het materiaal: "Dit is echt het moment van 14.32 uur dat de eerste Canadezen de Markt op rijden via de Sint-Adriaanstraat", omschrijft hij de beelden. "Je ziet de feestvreugde die daarop volgt. Je ziet ook de commandant van de ordedienst op een pantservoertuig een rede houden."

Bekijk de beelden hier:

Volgens de conservator waren er tot nu toe vrijwel alleen foto's van de bevrijding van Goes. "Je bent eigenlijk live bij de bevrijding van Goes. Kom op, dat is mooi!", zegt hij. "Je ziet de mensen nu voor het eerst bewegen. De foto's spreken wel aan, maar mensen die leven en bewegen, dat is fantastisch."

De beelden zijn komende Bevrijdingsdag gratis te zien in het museum.

Analyse van 3D-scans die drie jaar geleden van de Titanic werden gemaakt heeft nieuwe details opgeleverd over de ondergang van het wereldberoemde schip. In de National Geographic-documentaire Titanic: The Digital Resurrection geeft een digitale kopie van het schip zijn geheimen prijs.

Met onderwaterrobots werden in 2022 een laserscan en 715.000 digitale foto's gemaakt van het wrak, dat sinds 1912 op 4 kilometer diepte in de Atlantische Oceaan ligt. Normaal kunnen onderzoekers door het donker op die diepte slechts een fractie van het schip zien, maar door de 16 terabytes aan data kunnen ze nu op het vasteland digitaal op ware grootte alles verkennen.

De documentaire wordt op maandag om 21.30 uur uitgezonden op National Geographic, op de dag af 113 jaar nadat het luxe passagiersschip verging.

Speciale aandacht kreeg een ventiel dat de onderzoekers aantroffen op het dek van het 270 meter lange gevaarte. Hierlangs werd stoom naar de generator gevoerd om elektriciteit op te wekken aan boord. Dat het indertijd open bleef staan, bevestigt de verhalen dat "de elektrische verlichting tot bijna het laatste moment bleef werken", zoals een van de bekendere overlevenden, Archibald Gracie, vertelde.

"We hoorden een kleine explosie, dat moet de eerste boiler zijn geweest. Daarna gingen op verschillende delen van het schip de lampen uit", zei Walter Nichols over het moment dat het koude water de hete stoomketels bereikte en ook de laatste verlichting uitviel. "Ineens werden we in duisternis gehuld", vulde Karl Jonsson aan.

De ketels die de motor van de Titanic aandreven leverden ook stoom voor de generator. Dat op de foto's te zien is dat de klep nog openstaat, betekent volgens de onderzoekers dat de stroomvoorziening tot bijna het laatste moment werkte. Daardoor was er licht bij de reddingoperatie en konden telegrafisten bovendien doorgaan met het verzenden van noodsignalen.

Ook de ketels zelf werden door een metaaldeskundige bestudeerd, wat makkelijk ging doordat ze aan de buitenkant over de volle breedte te zien zijn in het door midden gescheurde wrak. De ketels blijken iets ingedeukt, een vervorming door het koude water op het hete metaal. Ook dat wijst erop dat de machinisten druk op deze ketels hielden voor stroom.

Stokers hadden er in de uren ervoor alles aan gedaan om een grotere ramp te voorkomen. Wetend dat gloeiend hete ketels zouden kunnen exploderen waren ze direct na de aanvaring begonnen met het wegscheppen van brandende kolen onder andere boilers in het ruim van het schip. Ook werd de druk daar verminderd door met een hels lawaai stoom af te blazen.

Hoewel de mannen al na een uur werd toegestaan hun post te verlaten, zag officier Lightoller ze pas een uur later aan dek komen. "Ze hadden allemaal langer volgehouden dan strikt noodzakelijk was." Van de circa 175 stokers overleefde ongeveer een derde die ijskoude nacht; vanwege de hitte beneden waren velen slechts schaars gekleed.

Verwrongen patrijspoort

Een ander detail dat de experts opviel was schade aan een patrijspoort, mogelijk ontstaan door de botsing met de ijsberg. De naastgelegen raampjes zijn intact, maar dit venster is met grote kracht verwrongen en het glas gesprongen. Opnieuw verwijzen ze naar getuigenissen over die nacht.

"Toen ik uit mijn hut de gang op stapte, zag ik stukken ijs op de grond liggen", herinnerde Emma Bucknell zich. "Dat was door een kapotte patrijspoort geduwd toen de ijsberg werd geraakt."

Behalve dat deze nieuwe details een verdere invulling geven aan deze getuigenissen, noemen de makers van de digitale Titanic het ook belangrijk dat het wrak goed is vastgelegd. Doordat het origineel langzaam vergaat, zal op een dag alleen de digitale versie nog over zijn om te bestuderen.

Naast het wrak zelf scanden de onderzeerobots ook de zeebodem eromheen. Daarin werden honderden voorwerpen aangetroffen van passagiers, van kammen en horloges tot muntjes en schoenen, en zelfs een hanger met een haaientand. Stille getuigen van de 1500 mensen die hier hun leven verloren.

Jammer is dat één cruciaal gedeelte niet kon worden vastgelegd: juist de plek op de romp die door de ijsberg werd geraakt, zakte ruim een eeuw geleden weg in modder op de zeebodem en bleef dus buiten het zicht van de scanners.