NOS Nieuws - Algemeen

Het houdt Spanje al sinds zondag in de greep: de 11-jarige Mateo die op een voetbalveldje in het dorpje Mocejón werd doodgestoken. De dader sloeg op de vlucht en bleef bijna twee dagen uit handen van de politie. In die tijd werd volop gespeculeerd over de identiteit van de dader. Vooral online werd naar migranten gewezen

Gisteren is een 20-jarige man opgepakt met psychiatrische problemen en zonder migratieachtergrond. Maar in die dertig onzekere uren daarvoor was al zo veel misinformatie verspreid, dat het verhaal online een eigen leven is gaan leiden.

Overal was te lezen dat de dader een Noord-Afrikaan moet zijn geweest, een minderjarige asielzoeker of dat een bende uit Zuid-Amerika verantwoordelijk was.

Het is een situatie die lijkt op de verhalen rond de moord op de drie meisjes in het Britse Southport eind juli. De beschuldigingen sluiten aan op de retoriek van onder andere de Spaanse radicaal-rechtse partij VOX.

Direct verband

Deze anti-migratiepartij kreeg deze zomer gedaan dat een spreidingswet voor minderjarige migranten er niet komt. Volgens VOX-politici zou dat namelijk leiden tot meer criminaliteit op het Spaanse vasteland.

Ook politici van VOX linkten de dood van Mateo aan de toenemende migratiestroom. Opvallend zijn vooral de online berichten van de rechtse Europarlementariër Luis Pérez Fernández (SALF).

Vlak na de dood van Mateo legde hij op X en Telegram het verband tussen het gewelddadige incident en migranten die naar Spanje komen. Hij deelde bijvoorbeeld een plattegrond waarop te zien zou zijn hoe dicht de plaatselijke moskee bij het voetbalveldje ligt waar de jongen werd doodgestoken.

Na de steekpartij riep de woordvoerder van de familie, Asell Sánchez, mensen op niet te speculeren over de achtergrond van de dader en dat werd hem niet in dank afgenomen. Op sociale media werd hij bekritiseerd en aangevallen.

In een gesprek met een radiozender blikte hij daar emotioneel op terug: "Ik doe dit vanwege de liefde voor mijn familie, en ondertussen word ik aangevallen op sociale media (...). Het is op deze manier erg moeilijk om een rol te spelen voor mijn familie."

Gevoelens van haat

In tegenstelling tot de gebeurtenissen in het Verenigd Koninkrijk lijkt de onrust zich niet naar de straat te verspreiden. Toch wordt het door de overheid en justitie serieus opgepakt.

Het Openbaar Ministerie onderzoekt of de "valse online berichten" kunnen worden aangemerkt als crimineel, zodat mensen die de berichten hebben verspreid kunnen worden vervolgd. Volgens het OM is het doel van die berichten om gevoelens van haat, vijandigheid en discriminatie op te wekken.

Ook de regionale regering van Castilië-La Mancha heeft zich uitgesproken tegen de gang van zaken. Volgens de regering is de misdaad gebruikt om haat te zaaien op sociale media.

Net als haar voorganger Helder is minister Agema van Volksgezondheid niet voor een verbod op privékapitaal in de zorg. Op vragen daarover uit de Tweede Kamer antwoordt ze dat zo'n verbod tot gevolg zou hebben dat de financiering van onderdelen van het zorgaanbod moeilijker wordt en dat het daarmee de toegankelijkheid van zorg kan beperken.

Volgens haar kan een algemeen verbod ook prikkels wegnemen om te innoveren en doelmatig te werken. Ook noemt ze een verbod "juridisch kwetsbaar".

In de Kamer hebben verschillende partijen hun bezorgdheid uitgesproken over de macht van veel private investeerders in de zorg. Ook de PVV, Agema's eigen partij, toonde zich kritisch.

Tegen excessieve winstuitkeringen

De minister meldt aan de Kamer dat ook in Duitsland is gepraat over een mogelijk verbod op private equity in de zorg. "Maar vanwege te beperkte onderbouwing bleek een verbod juridisch niet haalbaar."

Agema schrijft verder dat ze tegen "excessieve winstuitkeringen" is en dat ze wil waarborgen dat de focus van zorgaanbieders primair gericht is op kwalitatief goede en toegankelijke zorg.

"Diegenen die winstbejag voor laten gaan op het leveren van kwalitatief goede en toegankelijke zorg passen mijns inziens niet in onze zorg." Ze wil een al aangekondigd wetsvoorstel over het aanpakken van niet-integere aanbieders aanscherpen.

Duikers van de Italiaanse brandweer hebben voor de kust van Sicilië vier lichamen geborgen uit het superjacht Bayesian, ook is één lichaam gevonden dat morgen wordt geborgen. Het luxe zeilschip zonk in de nacht van zondag op maandag. Aan boord was ook techmiljardair Mike Lynch.

De vier geborgen mensen zijn volgens onder meer de krant La Stampa de advocaat van Lynch en diens vrouw en topbankier Jonathan Bloomer en zijn vrouw. Van het vijfde lichaam is nog niet bekend om wie het gaat. Lynch en zijn dochter Hannah worden nog vermist. Eerder bracht een Britse krant het nieuws dat het lichaam van Lynch zou zijn gevonden, maar dat is nog niet bevestigd.

Er is nu nog een persoon vermist. Kort nadat het schip zonk, werd het lichaam van scheepskok Ricardo Tomas al gevonden buiten het jacht.

Brandweerlieden brengen de gevonden lichamen aan land:

Het bijna 56 meter lange zeilschip, met aan boord twaalf gasten en tien bemanningsleden, kwam in zwaar weer ten oosten van Palermo. Omdat het jacht op zo'n 50 meter diepte ligt, is het lastig om de lichamen van vermisten die zich vermoedelijk nog in het schip bevinden te bergen.

Volgens de krant Corriere della Sera hebben brandweerlieden grote moeite om alle ruimtes in de cabine van het schip te bereiken. Het gaat om smalle vertrekken die geblokkeerd worden door bijvoorbeeld meubilair en matrassen, omdat het jacht op zijn kant ligt. De duikers kunnen per duik hooguit tien minuten het schip in.

Reddingsvlot

Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar het vergaan van het schip. Om te reconstrueren wat er gebeurd is, is de kapitein verhoord, meldt Corriere della Sera.

Een deel van de mensen die aan boord waren is gered door een Duitse schipper die in Friesland woont. "We vonden een reddingsvlot met vijftien mensen erin, vier zwaargewonden en ook nog een baby", vertelde schipper Karsten Börner. "Na een tijdje kwam de kustwacht de zwaargewonden ophalen, om ze naar de ambulance op de wal te brengen."

De Israëlische luchtmacht heeft in Libanon Fatah-functionaris Khalil Makdah gedood. Hij zat in een rijdende auto in de stad Sidon, in het zuidwesten van Libanon. Fatah is de Palestijnse politieke partij die de macht heeft op de bezette Westelijke Jordaanoever. Volgens de Israëlische krant The Times of Israël is het de eerste keer sinds het uitbreken van de oorlog dat Israël in Libanon een Fatah-lid liquideert.

Het Israëlische leger bevestigt op X de aanslag op Makdah. Het leger noemt Makdah een "terrorist die opereerde namens de Iraanse Revolutionaire Garde." Hij zou onder meer geld en wapens gesmokkeld hebben naar de Westelijke Jordaanoever. Dat gold ook voor zijn broer Mounir, schrijft het leger.

Fatah-bestuurder Tawfiq Tirawy heeft woedend gereageerd op de liquidatie van Makdah. Volgens hem probeert Israël met de aanslag op Makdah een regionale oorlog te ontketenen. De broer van de gedode Fatah-functionaris heeft gedreigd dat de groepering "in Israël zal reageren", meldt de Libanese nieuwszender Al Mayadeen.

Toenemende spanningen

Vorige maand liquideerde Israël Hezbollah-commandant Fuad Shukr in de Libanese hoofdstad Beiroet. Hezbollah heeft herhaaldelijk gedreigd wraak te nemen voor die aanslag. Een dag later werd Hamas-leider Haniyeh gedood in de Iraanse hoofdstad Teheran. Iran en Hamas beschuldigen Israël er van ook achter die aanslag te zitten. Sindsdien zijn de spanningen in het Midden-Oosten verder toegenomen.

Vanochtend vuurde Hezbollah tientallen raketten af richting de Golanhoogten, terwijl het Israëlische leger bombardementen en beschietingen uitvoerde op het zuiden van Libanon.

Makdah was een leider van de zogeheten Al Aqsa Martelarenbrigades, bevestigt de aan Fatah-gerelateerde gewapende groepering, die met name actief is op de Westelijke Jordaanoever. De militanten hebben als voornaamste doel het terugdringen van Israëlische militairen en kolonisten. De organisatie staat op de terreurlijst van de EU en de VS. Het is onduidelijk of de militie directe banden heeft met het leiderschap van Fatah, aldus de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).

Permanente strijd

Fatah en Hamas verkeren in een permanente strijd. Eind vorige maand ondertekenden veertien rivaliserende Palestijnse groepen, waaronder Hamas en Fatah, in Peking een verklaring over het beëindigen van hun jarenlange onenigheid en het versterken van de Palestijnse eenheid.

De positie van Fatah kan een rol spelen bij het bereiken van een staakt-het-vuren in de Gazastrook. Na de oorlog wil Israël niet dat Hamas, als terroristische organisatie verantwoordelijk voor de aanslag van 7 oktober, daar zeggenschap houdt.

De internationale gemeenschap wil dat Fatah weer een rol krijgt. Een Amerikaanse bron zei vorige maand tegen The New York Times dat Hamas bereid zou zijn om ordetroepen in Gaza toe te laten die verbonden zijn met de Palestijnse Autoriteit.

Het helikopterongeluk waarbij de Iraanse president Raisi is omgekomen, werd waarschijnlijk veroorzaakt door slecht weer in combinatie met overbelasting. Dat meldt het Iraanse staatspersbureau Fars.

President Raisi kwam in mei om het leven toen zijn helikopter neerstortte in de buurt van de grens met Azerbeidzjan. In totaal zaten acht mensen aan boord, onder wie de minister van Buitenlandse Zaken, Hossein Amirabdollahian. Niemand overleefde het ongeluk.

Twee personen teveel

Tot nu toe was de oorzaak van de crash onbekend. Maar een bron die de onderzoeksresultaten heeft ingezien meldt aan het staatspersbureau dat de weersomstandigheden ongeschikt waren om met een helikopter te vliegen.

Ook zaten er volgens het onderzoek te veel mensen aan boord, wat er samen met het slechte weer toe heeft geleid dat de helikopter tegen een berg is gevlogen.

Raisi werd in 2021 president, nadat hij eerder de hoogste rechter was geweest. Hij werd gezien als een mogelijke opvolger van ayatollah Ali Khamenei, de hoogste leider van Iran. Onder leiding van Raisi sloeg Iran een nog conservatievere weg in.

Vanwege zijn dood werden er in juli presidentsverkiezingen gehouden in het land, die werden gewonnen door de 69-jarige Masoud Pezeshkian. Hij beloofde in zijn campagne om toenadering te zoeken met het Westen en soepeler om te gaan met de wet die vrouwen verplicht een hoofddoek te dragen.

Oekraïne heeft een belangrijke stap gezet richting toetreding tot de Europese Unie. Het parlement heeft ingestemd met het verdrag dat aan de basis ligt van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag.

Met de ratificatie van het zogenoemde Statuut van Rome is de weg vrijgemaakt voor een volwaardig lidmaatschap van het strafhof, een belangrijke voorwaarde om lid te kunnen worden van de EU.

Door lid te worden van het ICC laat een land wat de EU betreft zien dat het de rechtsstaat, mensenrechten en internationale normen respecteert. De unie vindt dat landen die willen toetreden deze waarden moeten onderschrijven.

Kantoor in Kyiv

Het ICC vervolgt personen die worden beschuldigd van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Hoewel Oekraïne het ICC al erkent, betekent volledig lidmaatschap dat het land beter in staat is om van oorlogsmisdaden verdachte Russen te vervolgen. Zo mag Oekraïne als lid onder meer zittingen bijwonen en samenwerken bij het verzamelen van bewijsmateriaal.

Het hof opende vorig jaar al een kantoor in Kyiv om efficiënter te kunnen optreden tegen Russische oorlogsmisdaden.

Poetin vervolgd

Sinds het begin van de oorlog heeft het ICC zes arrestatiebevelen uitgevaardigd op verdenking van oorlogsmisdaden. Een daarvan betreft de Russische president Poetin, die kinderen zou hebben laten deporteren uit Oekraïne. Het hof verdenkt ook voormalig minister van Defensie Sjojgoe van het aanvallen van burgerdoelen. Rusland ontkent dat het burgers heeft aangevallen.

Nieuwsuur maakte deze reportage over Oekraïense kinderen die naar Rusland zijn gedeporteerd:

De weg naar ratificatie door Oekraïne was niet zonder obstakels. Politici en militairen maken zich zorgen over de mogelijke gevolgen voor het Oekraïense leger. Ze vrezen dat Rusland beschuldigingen tegen Oekraïense militairen kan gebruiken om hen te vervolgen via het Internationaal Strafhof. Maar omdat Rusland het hof niet erkent, mag het zelf geen aanklachten indienen tegen andere staten.

Een land dat geen lid is van het ICC kan echter wel de jurisdictie van het hof over specifieke misdaden accepteren. Dit kan bijvoorbeeld doordat het land een verklaring indient bij het ICC, waarin toestemming wordt gegeven om misdaden op zijn grondgebied te onderzoeken.

Dat heeft Oekraïne gedaan na eerdere conflicten met Rusland, terwijl het toen nog geen volwaardig lid was van het ICC. Hierdoor konden bijvoorbeeld de arrestatiebevelen tegen Poetin en Sjojgoe worden uitgevaardigd.

Ook diende Oekraïne een verklaring in na de illegale Russische annexatie van de Krim in 2014, waardoor het hof bevoegdheid kreeg om onderzoek te doen naar Russische oorlogsmisdaden.

Op Terschelling zijn voor het eerst in vijftig jaar twee dode ratten gevonden. Slecht nieuws, vindt de gemeente, die bewoners en toeristen vraagt om elke vondst van een rat op het eiland direct te melden.

Terschelling was het enige Waddeneiland - en de enige plek in Nederland - waar de rat niet voorkwam. "En dat willen we graag zo houden, want van de rat is niet veel goeds te verwachten", zegt wethouder Bert Wassink van Terschelling bij Omrop Fryslân.

Hij heeft nog geen idee hoeveel ratten er nu op het eiland zijn. "Er zijn een paar ratten gezien. Dus er zijn ongetwijfeld ook een paar ratten niet gezien", aldus Wassink. "Dus ik denk dat het er wel een paar meer zijn."

Het vermoeden is dat de ratten zijn meegekomen met een van de veerboten. Samen met een ecoloog is de gemeente nu begonnen met een onderzoek naar de omvang van de rattenpopulatie. Er zijn ook extra wildcamera's opgehangen.

Hermelijnen

Boswachter Remi Hougee is blij dat Wassink de vondst van de ratten serieus oppakt, omdat het dier veel overlast kan veroorzaken. "Het kan in ieder geval voor broedvogels heel vervelend zijn. Ratten gaan ook achter broedvogels en hun eieren aan. Die eten ze gewoon op", zegt hij. "Weidevogels, strandbroeders, scholeksters; allemaal dieren die niet blij worden van ratten."

Toen de rat in de jaren 70 opdook op Terschelling, zette de gemeente hermelijnen in om de dieren te vangen. Dat werkte prima, totdat de populatie hermelijnen te groot werd.

"Vervolgens moesten die hermelijnen ook weer gevangen worden", aldus Wassink. "Er is van alles af te dingen op die methode. Dus ik denk niet dat we dat gaan herhalen, maar ik laat het graag aan de deskundigen over."

Een op de tien boeren boven de grote rivieren zegt wel eens te zijn benaderd door vermoedelijke criminelen met een dubieus voorstel. Dat blijkt uit een enquête van boerenorganisatie LTO Noord onder 480 boeren en tuinders.

De voorstellen gaan vooral over het tijdelijk verhuren van een stal of schuur in het buitengebied. Een derde van de ondervraagde boeren zegt wel eens het vermoeden te hebben gehad dat er drugscriminaliteit was in de omgeving.

LTO Noord behartigt de belangen van boeren boven de grote rivieren. In 2020 zei in een onderzoek van de ZLTO, voor de drie zuidelijke provincies, een vijfde van de boeren dat ze benaderd waren.

Intimiderend

De uitkomsten verbazen Gaby de Ruiter niet. Als vertrouwenspersoon bij LTO Noord krijgt ze wekelijks vragen van boeren over criminaliteit en hoe ze daar mee om moeten gaan. Ook geeft ze regelmatig voorlichting.

De manier van benaderen is volgens De Ruiter heel wisselend. "Soms een vriendelijke vraag van iemand die een nieuw bedrijfje op wil starten of opslagruimte zoekt." Op andere momenten gaat het dwingender, vertelt ze in het NOS Radio 1 Journaal. "Soms komen meerdere mensen in een dure auto het erf op gereden. Dat komt dan heel intimiderend over."

Onderbuikgevoel

Om boeren over de streep te trekken wordt beloofd dat ze nergens last van hebben. Regelmatig worden hoge bedragen geboden, volgens De Ruiter soms wel 5000 tot 10.000 euro per maand.

Het beste advies dat de vertrouwenspersoon kan geven, is afgaan op het onderbuikgevoel. "Als mensen zich niet kunnen of willen identificeren of verbouwplannen hebben in je schuur, moet je argwaan krijgen."

Ze probeert boeren zo goed mogelijk hun verhaal te laten doen en ze eventueel door te verwijzen naar een wijkagent of Meld Misdaad Anoniem.

Als boeren op het verzoek van criminelen ingaat, is het heel lastig om er weer van af te komen. "Zeker als je al geld hebt ontvangen. Wanneer je dan naar de politie stapt, riskeer je zelf ook een straf."

Meer drugslabs

Uit de enquête blijkt dat de helft van de boeren criminaliteit in het buitengebied ziet als een groeiend probleem. Een kwart van de boeren boven de grote rivieren is wel eens bij een bijeenkomst geweest over drugscriminaliteit.

De politie constateerde eerder dit jaar een relatief grote stijging van het aantal drugslabs in de provincies Utrecht, Overijssel en Drenthe.

Uit politiecijfers over 2023 blijkt dat het zuiden van Nederland de belangrijkste productieplaats blijft voor synthetische drugs, maar dat drugslabs inmiddels verspreid over het hele land worden ontdekt. In Zuid-Holland ging het om veertig labs, vooral voor het versnijden van cocaïne en heroïne. Deze drugs komen binnen via de Rotterdamse haven.

Een 54-jarige man is veroordeeld tot een werkstraf van 60 uur en een voorwaardelijke celstraf omdat hij burgemeester Isabella van Houten met de dood heeft bedreigd. De inwoner van Houten mag daarnaast een jaar lang op geen enkele wijze ongevraagd contact opnemen met de burgemeester, meldt RTV Utrecht.

De man werd afgelopen april aangehouden, nadat de burgemeester aangifte had gedaan van bedreiging. De man had telefonisch zijn onvrede geuit over de komst van een vluchtelingenopvang vlak bij zijn huis. Tegen de verantwoordelijke wethouder en projectleider zei hij: "Als ik de burgemeester tegenkom dan jaag ik een kogel door zijn kop."

In hetzelfde gesprek bood hij zijn excuses aan voor de dreigende taal. Toen de burgemeester hoorde wat er in het telefoongesprek was gezegd, deed hij aangifte. Hij kreeg na de bedreiging een aantal dagen persoonsbeveiliging. "Het raakt je persoonlijk, gaat onder je huid zitten", zei Isabella daarover.

Emotionele bui

De geplande vluchtelingenopvang komt op 60 meter afstand van de vrijstaande woonboerderij van de zelfstandig ondernemer. De woning werd twee jaar geleden getaxeerd op 2,7 miljoen euro. In de rechtbank zei de man: "Ik heb er als zelfstandig ondernemer hard voor gewerkt en mijn nek uitgestoken om er iets moois van te maken. Het huis is mijn pensioen. Maar wie gaat een huis kopen op 60 meter van een azc? Ik kan het de komende 15 jaar niet verkopen voor de marktwaarde."

Volgens de advocaat van de man had hij de bedreiging in een wanhopige en emotionele bui geuit. Vanwege de hoog opgelopen emoties bij de inwoner ontstond bij de burgemeester de reële vrees dat de dreigementen uitgevoerd zouden kunnen worden, oordeelde de rechter.

De man krijgt een werkstraf en een voorwaardelijke celstraf van een maand, omdat hij eerder had aangekondigd dat "hij met een aantal mensen het azc in de fik zal steken, als het er komt", schrijft de omroep.

Minister Faber van Asiel en Migratie denkt dat het kabinet rond Prinsjesdag met voorstellen komt om een "asielcrisis" uit te roepen. Dat zei ze na een vergadering over het kabinet over de begroting voor volgend jaar.

Faber kreeg vragen over het sluiten van de opvang voor Oekraïners in de Utrechtse Jaarbeurs. Maandag werd bekend dat Oekraïners daar niet meer terecht kunnen, omdat de locatie overvol is. Faber antwoordde op de vragen daarover dat er "gewoon een asielcrisis" is en dat daaraan wat moet gebeuren. Ze sprak van een "opstapeling van dingen".

De minister zei dat er niet alleen problemen zijn met de opvang van Oekraïners, maar dat er ook nog 40.000 'nareizigers' op een verblijfsvergunning wachten, dat locaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vol zitten en dat er ook veel mensen nog moeten worden uitgezet.

Meer tijd nodig

In het hoofdlijnenakkoord van het kabinet staat dat er "direct" een tijdelijke Asielcrisiswet komt met maatregelen "om de acute asielinstroom en -opvangcrisis te bestrijden". Faber zegt dat haar ministerie druk bezig is om die wet voor te bereiden, maar dat ze wettelijk gezien nog geen crisis heeft uitgeroepen.

Volgens haar komt het wetsvoorstel rond Prinsjesdag, of misschien net erna, "maar wel snel". Premier Schoof zei daarna dat het niet gaat lukken om de wet nog voor Prinsjesdag af te hebben. "Daar hebben we echt even wat meer tijd voor nodig."

Overigens benadrukte Eurocommissaris Johansson vorige maand dat lidstaten niet zomaar een asielcrisis kunnen uitroepen; als Nederland dat wil doen moet het kabinet eerst een goed onderbouwd verzoek bij de Europese Commissie indienen.

'Ook burgemeesters klem met Oekraïners'

Over de Oekraïners zei Faber dat ze contact heeft gehad met burgemeesters en dat het formeel "het pakkie-an" van de gemeenten is om voor opvang voor deze groep te zorgen. Volgens haar zijn er gemeenten die achterlopen. Maar ze voegde eraan toe dat burgemeesters ook klem zitten en vraagt Oekraïners die al onderdak in Nederland hebben landgenoten op te nemen die net aankomen.

Bij onverwachts extreem weer is eergisteren een 56 meter lang superjacht met 22 opvarenden gezonken. Zeker één opvarende kwam om het leven. Zes anderen worden nog vermist, al lijkt de kans groot dat ook zij om het leven zijn gekomen.

Over de oorzaak zijn nog veel vragen. In het gebied waar het jacht tot zinken kwam, woedde een plotseling opgestoken, hevige onweersbui met zware windstoten. Getuigen beschrijven dat het schip werd getroffen door een waterhoos, een soort tornado op zee, waarna het kapseisde.

En dat soort weersextremen worden als gevolg van klimaatverandering steeds gebruikelijker in het Middellandse Zeegebied, zien klimaatwetenschappers. Daarmee wordt ook het bevaren van die zee steeds gevaarlijker.

Op het noordelijk halfrond komen waterhozen het vaakst voor in de nazomer en in de herfst, als de zeewatertemperatuur hoog is en de lucht juist afkoelt. Sinds half juli kampt de zee rondom Sicilië met een hittegolf. Volgens de Europese klimaatdienst Copernicus was de temperatuur van het zeeoppervlak in de regio regelmatig hoger dan 30 graden, 4 graden hoger dan het gemiddelde voor deze tijd van het jaar.

Hylke de Vries van het KNMI doet onderzoek naar het verband tussen weersextremen en klimaatverandering. "Iets ten noorden van Sicilië was eergisteren een lagedrukgebied, dat koude lucht naar de warme zee voerde", vertelt hij. "Dat zijn de perfecte omstandigheden voor het ontstaan van weersextremen."

"Door klimaatverandering komen zulke omstandigheden vaker voor dan vroeger, en zijn ze heftiger", vervolgt De Vries. "Van een individueel geval kun je niet zeggen dat het door klimaatverandering komt, maar het is wel zo dat dit soort gebeurtenissen passen bij een steeds warmer wordende wereld."

Het Middellandse Zeegebied wordt daarbij dubbel zo hard getroffen, legt Michiel Baatsen, docent atmosfeerdynamica aan de Universiteit Utrecht uit. "Het is eigenlijk een grote plas die in de zomer heel warm kan worden. We zien dat het temperatuurverschil tussen de zee en de lucht door klimaatverandering in de zomer al zo groot kan worden, dat de weersextremen in het hoogseizoen al toenemen."

"Het gevaarlijkste is dus misschien wel dat extreme weersomstandigheden steeds vaker voorkomen in perioden dat mensen het niet gewend zijn", vervolgt Baatsen. "Er is dan ook veel meer pleziervaart. Als er plots een storm opkomt, is daar nauwelijks iets aan te doen. Dat die ook steeds heviger worden, maakt het al helemaal gevaarlijk."

Ayla Emmink vaart sinds 2016 regelmatig mee met reddingsboten op de Middellandse Zee, onder andere met een schip van Artsen zonder Grenzen. Samen met een team redt ze vluchtelingen en migranten van de verdrinkingsdood.

Van huis uit is ze arts, maar regelmatig vervult ze de rol van operationeel coördinator. Dan houdt ze de weersomstandigheden nauwlettend in de gaten en is ze direct betrokken bij de besluitvorming over wel of niet uitvaren als er extreem weer wordt verwacht.

Het aantal bootvluchtelingen is het hoogst in het voorjaar en de zomer, omdat de zee dan over het algemeen genomen rustiger is. Tegelijk kan het weer dus juist in deze periode onverwachts omslaan.

"Ik heb wel het idee dat we vaker met de handen in het haar zitten, omdat een boot in de problemen is gekomen door extreem weer", vertelt Emmink. "Ik merk vooral dat het weer vaker omslaat. Toen ik begon leek er vooral sprake van weersextremen in de winter en de herfst, en dat was dan nog redelijk goed te voorspellen. Ik zie nu vaker reddingsboten van hulporganisaties die aan wal moeten blijven, omdat het te onveilig is om te varen."

In de val

Vooral de onvoorspelbaarheid van het weer levert problemen op voor zowel migranten- als reddingsboten, ervaart Emmink. "Vluchtelingen die vanuit Tunesië of Libië vertrekken houden rekening met de weersomstandigheden op dat specifieke moment en varen uit als de zee rustig is. Als het weer vervolgens heel snel omslaat, is dat gevaarlijk. Ze zitten in de val, en door het extreme weer kunnen er ook nog eens minder reddingsboten uitvaren om ze te helpen."

Varen door zo'n heftige onweersbui kan beangstigend zijn, vertelt Emmink uit eigen ervaring. "Zeker in de meest extreme gevallen, als je de hemel ziet samentrekken en je om je heen alleen nog maar water ziet. Je bent dan een speelbal van de zee."

De zorgverzekeraars betalen een miljoen euro aan de curatoren van de failliete huisartsenketen Co-Med voor de overdracht van de praktijken. Daarbij gaat het onder meer over de praktijkruimten, inventaris en het voormalig personeel van Co-Med. Er zijn ook afspraken gemaakt over het overdragen van de patiëntendossiers, dat was een gevoelig punt voor de zorgverzekeraars.

Het akkoord maakt mogelijk dat nieuwe artsen sneller een praktijk van Co-Med kunnen overnemen, zeggen de verzekeraars. "Er lopen voorbereidingen in iedere regio, maar per regio verschilt het hoe snel die oplossing er komt. In sommigen regio's kunnen patiënten binnen een paar weken naar een nieuwe arts. Op andere plekken kan het nog langer duren", zegt een woordvoerder van CZ, dat de woordvoering doet namens alle zorgverzekeraars.

'Onwenselijk'

De zorgverzekeraars wilden eerst niet betalen voor de patiëntendossiers. Ze noemen dat "maatschappelijk onwenselijk". Ook de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) is tegen het betalen voor dossiers. De LHV zegt dat zo'n betaling kan leiden tot problemen in de samenwerking tussen huisartsen. "Wij willen het liever ook niet, maar een curator heeft een ander belang", zegt de woordvoerder van de zorgverzekeraar.

Een woordvoerder van de curatoren zegt dat ze wettelijk de opdracht hebben om de opbrengst van de boedel binnen te halen voor de schuldeisers. "De curatoren begrijpen dat er maatschappelijke belangen mee gemoeid zijn."

De zorgverzekeraars hopen dat alle patiënten van Co-Med begin volgend jaar een nieuwe arts hebben. Tot die tijd kunnen de bijna 45.500 patiënten naar een tijdelijke arts, onder meer via een online huisartsenpraktijk.

Zorgfraude

Co-Med ging in juli failliet nadat de problemen bij de commerciële huisartsenketen zich hadden opgestapeld. Het bedrijf kampte met financiële problemen, maar ook de zorg die werd geleverd was ondermaats. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) kwam met een kritisch rapport. Eind juni zegden de verzekeraars het contract op.

Er is door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een onderzoek naar zorgfraude gestart door Co-Med. Wanneer dat af is, is onduidelijk. Ook de zorgverzekeraars zelf doen een onderzoek naar fraude.

Internationaal Theater Amsterdam (ITA) verbreekt per direct de samenwerking met de Vlaamse sterregisseur Ivo van Hove, meldt de directie in een persbericht.

Het besluit is "in goed overleg" genomen, schrijft Van Hove zelf in een reactie. "Dit om zo ruimte te maken voor een volgende fase in de ontwikkeling van ITA." Ook de hele raad van toezicht van ITA treedt per direct terug.

Van Hove is sinds 2001 verbonden geweest aan ITA en bepaalde ruim twintig jaar de artistieke koers. De aanleiding voor de breuk zijn twee externe onderzoeken naar grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer bij het gezelschap. Hieruit kwam naar voren dat de werkcultuur binnen ITA onder leiding van Van Hove jarenlang sterk onveilig en weinig inclusief is geweest.

Eén op de drie medewerkers kreeg te maken met grensoverschrijdend gedrag, stelde bureau Verinorm vast. Vorige week meldde NRC dat klachten daarover niet serieus werden genomen en dat er jarenlang een angst- en doofpotcultuur heerste bij ITA.

Vorig jaar vertrok Van Hove nogal onverwacht na 22 jaar als artistiek directeur. Daarna bleef hij, met behoud van zijn salaris, nog als gastregisseur en adviseur verbonden aan het theatergezelschap.

Vertrouwen herstellen

Door het verbreken van de relatie met Van Hove hoopt ITA het vertrouwen te kunnen herstellen bij de medewerkers en partners.

"We waarderen wat Ivo op artistiek gebied heeft betekend, maar we zien nu ook dat er echt iets anders nodig is richting de toekomst", zegt algemeen directeur Clayde Menso. "Door deze stappen te nemen en ruimte te scheppen voor herstel en transparantie, worden de belangen en gevoelens van alle betrokkenen serieus genomen."

Volgens de Amsterdamse wethouder Touria Meliani is het een "noodzakelijke stap waarmee ruimte wordt gecreëerd voor de directie en een nieuwe raad van toezicht om de werkcultuur te veranderen en een veilige werkomgeving te realiseren".

Van Hove is ITA "erkentelijk" voor de kans die hij kreeg om met het theatergezelschap "internationaal erkende artistieke successen" te boeken.

De politie in Roemenië heeft de huizen van de controversiële influencer Andrew Tate en zijn broers doorzocht. Volgens de aanklagers zijn er vermoedens van seks met minderjarigen en mensenhandel, witwassen en het beïnvloeden van getuigen. Het zou om een aanvulling gaan op de al lopende aanklacht van verkrachting en mensenhandel, waarbij Tate en een van zijn broers nog in afwachting zijn van een rechtszaak.

De autoriteiten hebben vier huiszoekingen gedaan, onder andere in de hoofdstad Boekarest. De Britse omroep BBC meldt dat het gaat om onderzoeken die al enige tijd gaande zijn.

Andrew Tate werd door sociale media wereldnieuws, onder meer door de vrouwonvriendelijke opmerkingen die hij deelde met zijn volgers. De oud-kickbokser noemde zichzelf in het verleden expliciet een vrouwenhater.

Zo zei hij dat "vrouwen eigendom van de man zijn" en ook "als je jezelf in een positie brengt om verkracht te worden, is dat deels je eigen verantwoordelijkheid". Zijn accounts op Instagram, Facebook, TikTok en YouTube werden geblokkeerd. Op X is hij nog wel actief.

Samenzwering

De Brits-Amerikaanse Tate, die al jaren in Roemenië woont, wordt samen met zijn broer en twee Roemeense vrouwen verdacht van mensenhandel, verkrachting en het vormen van een criminele organisatie. Hij werd in december 2022 opgepakt en kreeg toen huisarrest. Daarna mocht hij zijn proces in vrijheid afwachten.

De influencer en zijn broer hebben alle aantijgingen altijd tegengesproken. Tate zei eerder dat er geen bewijs tegen hem ligt en dat er een samenzwering is om hem en zijn broers het zwijgen op te leggen.

Het Verenigd Koninkrijk vroeg dit jaar om uitlevering, daar loopt ook een zaak over seksueel geweld tegen de influencer. Roemenië heeft ingestemd met dat verzoek, maar Tate en zijn broer worden wel pas uitgeleverd na de rechtszaak in dat land. Het is nog onduidelijk wanneer die zal plaatsvinden.

Het lijkt uitgesloten dat Europa zich deze winter zorgen moet maken over voldoende gas. De voorraad in de Europese Unie is nu al voor ruim 90 procent gevuld. Dat meldt Gas Infrastructure Europe, de brancheorganisatie van Europese gasopslagbedrijven. Het doel was om dit niveau bereikt te hebben op 1 november, zeven weken voor de winter officieel begint.

In Nederland is de gasvoorraad met bijna 87 procent ook bijna op het Europese doel, zo blijkt uit de cijfers. Een jaar geleden was de voorraad met ruim 93 procent wel ruimer gevuld.

Zuidelijke landen, zoals Spanje en Portugal, zijn met een volledig of zo goed als volledig gevulde gasvoorraad zelfs al helemaal klaar voor de winter. Ook zijn er veel onzekerheden over de prijs van gas, door bijvoorbeeld de onrust in het Midden-Oosten en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Wel hebben de Verenigde Staten en Qatar dit jaar hun productie verhoogd.

Groningen

Eerder dit jaar ontstond tumult toen de Eerste Kamer twijfelde over de definitieve sluiting van het gasveld in Groningen. Er waren zorgen of er komende winter wel genoeg gas zou zijn. Uiteindelijk ging de senaat toch om, waarna het gasveld in april definitief dichtging.

Voor de Russische inval in Oekraïne waren de Russen samen met de Noren de belangrijkste gasleveranciers voor Nederland. Sinds de gaskraan uit Rusland dicht ging is het weggevallen Russische aandeel vervangen door vloeibaar gas (lng). Ook heeft Noorwegen de productie opgevoerd.

In Europees verband is afgesproken dat landen elkaar helpen als er een tekort dreigt in de winter.

De gemeente Amsterdam legt te hoge boetes op aan mensen die zich niet houden aan de regels voor vakantieverhuur van woningen. Dat heeft de Raad van State, de hoogste bestuursrechter in Nederland, bepaald.

Volgens de rechter kunnen de boetes "ernstige financiële problemen" veroorzaken en staan de bedragen niet in verhouding tot de ernst van de overtreding. "Het gevolg hiervan is dat burgers die soms onbewust of per ongeluk of slechts een enkele maal een regel overtreden, steeds direct geconfronteerd worden met een hoge boete", schrijft de Raad van State.

Streng beleid

Amsterdam voert sinds een aantal jaar een streng beleid tegen de verhuur van woningen aan toeristen, bijvoorbeeld via Airbnb. Aanleiding daarvoor was de aanhoudende overlast in de stad door grote aantallen toeristen. Ook droeg de ongecontroleerde vakantieverhuur van woningen bij aan de stijgende huizenprijzen.

Nu is het in de hoofdstad nog maximaal dertig dagen per jaar toegestaan om een huis te verhuren. Ook mag een woning aan maximaal vier toeristen worden verhuurd en geldt er een vergunningsplicht. De gemeente Amsterdam zegt boetes tot 21.750 euro op te leggen aan overtreders.

Vijf toeristen

De zaak bij de Raad van State was aangespannen door een vrouw die haar woning had verhuurd aan vijf toeristen, terwijl er een maximum geldt van vier. Ze kreeg van de gemeente een boete van 11.600 euro, die later door de rechter werd verlaagd tot 8700 euro.

Maar ook die boete is te hoog, oordeelt de Raad van State. Daarnaast had de gemeente onderscheid moeten maken tussen boetes voor bedrijfsmatige verhuur en verhuur door particulieren. Volgens de rechter is een boete van 2900 euro, een kwart van het oorspronkelijke bedrag, "passend en geboden" bij de overtreding.

Terug naar tekentafel

Het is nu aan de gemeenteraad van Amsterdam om een eerlijker beleid op te stellen. De gemeente zegt "kennis te hebben genomen van de uitspraak en deze verder te gaan bestuderen".

Het is niet voor het eerst dat de Raad van State de gemeente Amsterdam op de vingers tikt over het vakantieverhuurbeleid. Een verbod op vakantieverhuur in het centrum van de stad werd vorig jaar illegaal verklaard.

Een aantal grote windmolens in het Windpark Zeewolde is voorzien van camera's die op ongeveer 1100 meter afstand kunnen zien of er een zeearend aankomt. Gebeurt dat, dan worden de wieken automatisch tot stilstand gebracht om te voorkomen dat de vogel wordt geraakt.

Het systeem met de slimme camera's is deze week in gebruik genomen, meldt Omroep Flevoland.

Windpark Zeewolde is met 83 molens het grootste van Nederland. Het gaat om nieuwe, enorme molens die in een aantal gevallen een hoogte van 220 meter hebben.

Al tijdens de bouw vorig jaar kondigde directeur Sjoerd Sieburgh Sjoerdsma van het windpark aan dat hij de zeearend wilde beschermen tegen aanvaringen met 'zijn' windturbines. "Samen hebben we het park gebouwd en samen zorgen we goed voor het gebied", zei hij toen. "De zeearend is daar een onderdeel van én een prachtige vogel. Zijn veiligheid in ons projectgebied gaat ons dan ook aan het hart."

Spanwijdte tot 2,5 meter

De imposante zeearend is de grootste arend van Europa. Hij kan tot zo'n 90 cm groot worden. Zijn spanwijdte kan oplopen tot 2,5 meter.

Het gaat goed met de zeearend in Nederland: vorig jaar waren er 28 nesten waarin tientallen jongen werden geboren. Maar de vogel loopt wel risico's door windmolens. Op 31 januari 2022 vloog een gezenderde zeearend met de naam Spike zich te pletter op een rotor van een turbine vlak bij de snelweg A6 in Flevoland. Het dier werd door de Werkgroep Zeearend Nederland dood aangetroffen op een akker naast de windmolen.

Samen met die werkgroep heeft het windpark in Zeewolde nu het cameradetectiesysteem ontwikkeld. Het gaat om acht slimme camera's die op elke windmolen aan de randen van het park is aangebracht. De camera's kunnen vanaf elke hoek bekijken of er een vogel aan komt vliegen en beoordelen dan met herkenningssoftware of het om een (gezenderde) zeearend gaat. Is dat het geval, dan worden één of meer molens stilgezet.

Veel zichtbaarder

"Het volledig tot stilstand brengen in die korte tijd zal niet lukken, maar de wieken gaan wel een stuk langzamer en zijn dus veel zichtbaarder voor de vogel", stelt Sieburgh Sjoerdsma. "De kans dat hij ertegenaan vliegt, is zo een stuk kleiner dan als de wieken op volledige snelheid zijn."

Het systeem werkt volautomatisch. Als de camera's detecteren dat de zeearend wegvliegt en zich niet meer binnen een cirkel van 300 meter rond de molens bevindt, gaan de wieken weer draaien.

Fikse investering

Sieburgh Sjoerdsma sprak eerder van een "investering van enkele miljoenen euro's". Over de kosten wil hij nu verder niets zeggen. "Het is een fikse investering, die voor een deel trouwens zit in het stilzetten van de molens. Ook dat kost geld", stelt de directeur van het windpark.

Windpark Zeewolde is het tweede windmolenpark in Nederland dat met een cameradetectiesysteem werkt om de zeearend te beschermen. Het particuliere Windpark Krammer in Zeeland heeft in 2022 op kleinere schaal een soortgelijk systeem geïnstalleerd.

De voortvluchtige Amsterdamse drugscrimineel Anis B. (30), die wordt verdacht van betrokkenheid bij meerdere geweldsmisdrijven, is opgepakt in Dubai. Nederland zal om zijn uitlevering vragen, schrijft Het Parool. Het Openbaar Ministerie zegt de arrestatie niet te kunnen bevestigen.

B. wordt genoemd als een van de schutters die door een vergissing Serdar Ay doodschoten in 2020 in Amsterdam. Ay reed in een auto die hij had geleend van een crimineel die de daders eigenlijk wilden liquideren.

Enkele maanden later was Anis B. zelf het doelwit van een liquidatiepoging, ook in Amsterdam. Twee schutters schoten met automatische wapens op de auto waarin B. reed met zijn vriendin Ayla Mintjes. Hij overleefde dat, maar de 27-jarige Mintjes niet. Twee mannen van 21 en 22 jaar zijn veroordeeld tot zes jaar cel voor betrokkenheid bij de voorbereiding van de liquidatie.

Kroongetuige

Voor de moord op Serday Ay is één verdachte veroordeeld: Dominique K. Vanwege ernstige zorgen om zijn veiligheid sloot hij een kroongetuigendeal met het OM in ruil voor bescherming en strafvermindering.

Op basis van de verklaringen van K. heeft het OM een strafzaak gebouwd. De eerste zitting is eind deze maand. Het is onduidelijk of de kroongetuige ook verklaringen over Anis B. heeft afgelegd.

Uitleveringsverdrag Dubai

Jarenlang weken criminelen uit naar de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), mede door het ontbreken van een uitleveringsverdrag met Nederland. Maar na lang onderhandelen sloot Nederland in 2023 een verdrag met de VAE, waar Dubai bij hoort. Voor zover bekend is sindsdien nog niemand aan Nederland uitgeleverd. Wel zijn er meerdere aanhoudingen verricht met als doel deze mensen aan Nederland uit te leveren.

Een van de aangehouden, maar nog niet uitgeleverde Nederlandse criminelen, is voetballer Quincy Promes. Hij is in Nederland veroordeeld tot een jarenlange celstraf vanwege drugshandel en het neersteken van zijn neef.

NOS op 3 maakte eerder al een explainer over Dubai als toevluchtsoord voor de onderwereld en het uitleveringsverdrag met Nederland. Bekijk 'm hier:

Ondanks de krapte op de woningmarkt gaat verzekeraar ASR niet meer huurwoningen bijbouwen. Investeerders zijn huiverig geworden om nog geld te steken in huurhuizen sinds de invoering van de nieuwe huurwet. Dat meldt ASR bij de publicatie van de cijfers over de eerste zes maanden dit jaar.

Door de Wet betaalbare huur, die op 1 juli inging, mogen verhuurders niet meer zelf de huurprijs bepalen van woningen die onder het puntensysteem vallen. Huurwoningen die op basis van onder meer de oppervlakte, de WOZ-waarde en het energielabel tussen de 144 en 186 huurpunten hebben, mogen voortaan nog maar een huur hebben van tussen de 880 en 1158 euro (voor nieuwbouw 1274 euro).

Eerder deze week bleek al dat particuliere verhuurders om die reden het afgelopen kwartaal meer woningen van de hand deden, zo meldde het Kadaster. Grote verhuurders zijn dit vooralsnog niet van plan, zeiden zij recentelijk tegen de NOS.

ASR, een van de grootste verzekeraars van Nederland, heeft zo'n 26.000 huurwoningen. Hiervan zijn 15.000 in eigen bezit en 11.000 in een fonds met andere grote investeerders. De verzekeraar laat desgevraagd weten op dit moment geen woningen te verkopen. Ook benadrukt ASR te blijven investeren in de woningen die het nu heeft.

"Onder de nieuwe Wet betaalbare huur maken we op dit moment een pas op de plaats", zegt een woordvoerder. "We merken dat het aantrekken van nieuw kapitaal meer moeite kost."

Of de stop op nieuwe huurhuizen tijdelijk is, wil ASR niet zeggen: "Wij hebben steeds benadrukt dat institutionele beleggers moeten kunnen vertrouwen op een betrouwbaar en aantrekkelijk investeringsklimaat om blijvend te kunnen investeren in middenhuurwoningen."

Storm- en waterschade

Sinds de overname van Aegon, nu ongeveer anderhalf jaar geleden, gaat het verder wel goed met ASR. In het eerste halfjaar van 2024 steeg de winst met 217 miljoen euro, naar 677 miljoen euro. Zo verdiende het bedrijf meer met onder andere pensioenen en schadeverzekeringen. Dit laatste heeft vooral te maken met het ontbreken van grote stormen en waterschade in de eerste helft van dit jaar.

Tegelijkertijd maakt ASR zich wel zorgen om het klimaatbeleid van het kabinet. Onzekerheid over het verzekeren van schade door overstromingen van grote rivieren en meren met hulp van de overheid leidt volgens ASR-topman Jos Baeten tot onzekerheid op de lange termijn. "Het risico blijft ongedekt en klanten hebben zo geen duidelijkheid als een waterramp zoals die in Limburg in 2021 zich herhaalt."

Eerder heeft verzekeraar Achmea ook aangegeven meer duidelijkheid te willen over de schadeafwikkeling bij natuurrampen. "Bij de overstroming van een kleine rivier weten verzekeraars precies wat er van hen wordt verwacht. Maar bij grote rivieren is dat onduidelijk, want dat is niet verzekerbaar", zei Achmea bij de presentatie van de halfjaarcijfers vorige week.

Bij een schietincident op een middelbare school in Bosnië en Herzegovina zijn drie medewerkers om het leven gekomen. Een collega opende het vuur in een bijgebouw van de school in de plaats Sanski Most, zo'n 250 kilometer ten noordwesten van hoofdstad Sarajevo.

De schutter raakte zwaargewond toen hij een einde aan zijn leven wilde maken. Hij is naar een nabijgelegen ziekenhuis gebracht.

Volgens de politie gebruikte de man een "militair automatisch wapen". De man zou hebben geschoten op medewerkers die op dat moment aan het vergaderen waren. De omgekomen medewerkers zijn een secretaresse, een directeur en een lerares Engels.

De schutter is de conciërge van de school. Volgens een regionale tv-zender had de man onenigheid met de leiding van de school.

Op het moment van de schietpartij werden geen lessen gegeven. Scholen in het land zijn vanwege de zomervakantie nog steeds gesloten voor leerlingen.