NOS Nieuws - Algemeen

Een Duitse journalist is onterecht beticht van kindermisbruik door AI-chatbot Copilot. Hij gaat de strijd aan met AI-chatbots, maar het is onduidelijk wat burgers kunnen doen als kunstmatige intelligentie desinformatie over hen verspreidt.

Martin Bernklau uit de stad Tübingen werkte jarenlang als rechtbankverslaggever en deed verslag van honderden rechtszaken, waarvan de artikelen nog te vinden zijn op het internet.

Tegenwoordig heeft Bernklau een cultuurblog over Tübingen, vertelt hij aan de Duitse nieuwsomroep Tagesschau. Hij was benieuwd hoe zijn artikelen ontvangen worden en besloot het te vragen aan Copilot, de digitale assistent van Microsoft.

Die omschreef hem als een veroordeelde kindermisbruiker, een psychiatrische vluchteling en een oplichter. "Een 54-jarige man genaamd Martin Bernklau uit het district Tübingen werd aangeklaagd voor misbruik van kinderen. Hij bekende in de rechtbank, schaamde zich en toonde berouw", antwoordde de chatbot onder andere.

"Hij is een gewetenloze begrafenisondernemer uit Rostock die misbruik maakt van rouwende vrouwen", vervolgde Copilot toen Bernklau doorvroeg. "Hij heeft verschillende misdaden gepleegd, waaronder fraude, diefstal en illegaal wapenbezit."

Waarschijnlijk houdt Copilot de journalist per ongeluk verantwoordelijk voor de misdaden uit de rechtszaken waarvan hij verslag heeft gedaan. "AI-chatbots als Copilot werken op basis van een taalmodel", vertelt Laurens Naudts, die aan het AI, Media & Democracy Lab onderzoek doet naar de invloed van kunstmatige intelligentie op de samenleving.

"Zo'n model gaat niet op zoek naar de waarheid, maar voorspelt aan de hand van data welk antwoord logisch zou klinken", legt Naudts uit. "Als de naam van die journalist op het internet heel vaak in combinatie met teksten over kindermisbruik voorkomt, kan AI per ongeluk antwoorden dat hij een kindermisbruiker is."

AI kan vooroordelen overnemen

Dat zelflerende chatbots dat soort associaties maken, is al langer reden voor discussie. Op het internet zijn voorbeelden te vinden van chatbots die racistische en seksistische uitspraken doen. Veel ontwikkelaars hebben aanpassingen gedaan om dat te voorkomen, maar uit onderzoeken blijkt dat AI-chatbots nog steeds vatbaar zijn voor vooroordelen.

"Als bepaalde vooroordelen vaak terugkomen op het internet, kan kunstmatige intelligentie die overnemen", legt Naudts uit. "Niet omdat het gelooft dat dat de waarheid is, maar omdat het leert dat bepaalde woorden bij elkaar horen."

Geen mens, geen zaak

Na het lezen van de beschrijvingen van hem van Copilot besloot Bernklau naar de rechtbank te stappen wegens smaad. Zijn klacht werd afgewezen. Volgens het Openbaar Ministerie van Tübingen is er geen strafbaar feit gepleegd, omdat er geen echt persoon kan worden aangewezen als dader.

Ook Microsoft aanvaardt geen aansprakelijkheid voor fouten als deze. Iedereen die Copilot gebruikt gaat akkoord met de algemene voorwaarden. Daarin staat dat Microsoft niet verantwoordelijk is voor de antwoorden van de chatbot.

Volgens Naudts is onduidelijk wat burgers kunnen doen als een chatbot verkeerde informatie over hen verspreidt. "Er wordt nog hard gediscussieerd over verantwoordelijkheid bij dit soort gevallen. Eigenlijk zou een burger het recht moeten hebben om onjuiste informatie aan te vechten. Dan is weer de vraag hoe iemand bewijst dat iets niet klopt."

Recht op vergetelheid

"Mogelijk kan in dit soort gevallen een beroep worden gedaan op het recht op vergetelheid", oppert Corien Prins, hoogleraar Recht en Informatisering aan de Universiteit Tilburg. In de privacywet AVG staat dat mensen in bepaalde gevallen het recht hebben op het verwijderen van gegevens.

"In het verleden hebben meerdere mensen rechtszaken gewonnen op basis van die wet en moesten zoekmachines persoonsgegevens verwijderen", vertelt ze. "Het lijkt mij voor de hand liggend dat dat ook geldt voor AI-chatbots."

Per 1 augustus trad in Europa de AI-wet in werking. Voor chatbots als ChatGPT en Copilot geldt dat zij duidelijk moeten maken aan consumenten dat ze met een chatbot in gesprek zijn. Verder moet er meer transparantie komen over hoe AI keuzes maakt en er komt een klachtenprocedure. Wat dat betekent voor een zaak als die van Bernklau, is onduidelijk.

Bernklau zet de strijd voort

Bernklau wil het er niet bij laten zitten, zegt hij tegen Tageschau. Hij noemt de uitspraken van de chatbot karaktermoord en stelt dat zijn persoonlijke rechten worden geschonden. De strijd tegen kunstmatige intelligentie zet hij voort.

Naudts waarschuwt dat mensen voorzichtig moeten zijn met het gebruik van AI-chatbots als zoekmachine. "Het is belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de risico's."

Voor het derde jaar op rij wordt er minder voedsel geproduceerd in Nederland. Volgens een prognose van ING zal dit jaar 1 procent minder worden geproduceerd dan vorig jaar. Eenzelfde krimp was te zien in 2022 en 2023.

Vooral de aardappeloogst valt tegen, maar ook andere groentegewassen doen het slecht. ING-sectoreconoom Thijs Geijer: "In de aardappel- en groenteverwerking zetten tekorten aan geschikte grondstoffen de productievolumes onder druk. Conservenfabrikanten hebben moeite om hun potjes en pakjes te vullen."

Door de natte lente heeft ook de zuivelproductie problemen. De zompige landbouwgrond heeft de kwaliteit van het gras aangetast en dat heeft invloed op de melkproductie. In de voorgaande jaren werd de krimp van de voedselproductie meer bepaald door inflatie. Consument gaven minder uit, waarop producenten besloten minder te produceren.

Hoge kosten

Volgens Geijer is 1 procent een forse krimp. "Normaal gesproken is de voedingsindustrie minder gevoelig voor schommelingen dan de rest van de industrie. We blijven allemaal eten en drinken. Daarnaast groeit de bevolking, dus je verwacht eigenlijk dat er meer voedsel nodig is."

Een herkenbaar beeld, zegt de voedselindustrie zelf. De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI) vertegenwoordigt 500 Nederlandse voedselproducenten. Volgens FNLI-woordvoerder Pascal Hopman werken de gevolgen van inflatie nog altijd door op de productie: "Het kost veel geld om eten te produceren. Naast de slechte oogsten hebben energiekosten, duur transport en hoge rente een rem gezet om de productie."

Maar lege schappen zijn er nog niet veel, zegt Hopman. "Eerder dit jaar zagen we wel dat verse spinazie even niet beschikbaar was. Ook is de verwachting dat er zo'n 15 procent minder conservengroenten wordt geproduceerd dit jaar." Onlangs zei de directeur van conservenfabrikant HAK, Nicole Freid, dat Nederland zal moeten wennen aan het feit dat niet het hele jaar elke soort groente in potjes, blikjes en in de diepvries beschikbaar zal zijn.

Het is daarom noodzakelijk om klimaatadaptiever te werken in de akkerbouw, laat een woordvoerder van HAK weten. "Door bijvoorbeeld duurzamere manieren van telen toe te passen, waardoor de bodem en de gewassen beter kunnen omgaan met de weersextremen."

Caloriezekerheid

Toch zal in Nederland niet snel een tekort aan voedsel ontstaan. ING-sectoreconoom Geijer wijst erop dat het wel vaker voorkomt dat een enkel product tijdelijk niet beschikbaar is. "We produceren in Nederland nog altijd veel meer dan we zelf kunnen opeten. Vooral met de caloriezekerheid zit het wel goed."

Inderdaad zit Nederland aan de veilige kant, denkt ook Wijnand Sukkel, agro-ecoloog van de Wageningen Universiteit. Hij onderzoekt de effecten van klimaatverandering op voedselproductie wereldwijd. "Onze landbouw is zeer productief. Zelfs als alle grenzen zouden dichtgaan, is Nederland vrij snel in staat om op zichzelf terug te vallen."

"De stabiliteit van de voedselproductie staat wel onder druk," zegt Sukkel. Volgens hem kunnen er, enerzijds, lokale problemen ontstaan door klimaatverandering, zoals extreme regenval of juist droogte. Anderzijds is de afgelopen jaren gebleken dat het mondiale voedselsysteem kwetsbaar is voor verstoringen van de handel zoals rampen en oorlogen.

Nederland moet volgens Sukkel meer aandacht besteden aan voedselzekerheid. "Als af en toe een bepaald product niet beschikbaar is, is dat niet zo erg. En koffie en bananen hebben we hier nooit kunnen telen," zegt de agro-ecoloog, "Maar voor die andere gewassen hebben we, bijvoorbeeld, ook veel fossiele energie uit het buitenland nodig. Ook voor veekrachtvoer en fosfaat zijn we afhankelijk van het buitenland."

Bij de politie leggen de twee teamchefs van het basisteam Rotterdam-Centrum hun functie neer. Ze doen dat na de onthullingen over het 'sociaal onveilige werkklimaat' in NRC deze week.

"Met alle rumoer dat de afgelopen week is ontstaan, kunnen wij niet bijdragen aan een constructieve verandering", is de verklaring van de chefs. Het besluit om hun werkzaamheden neer te leggen, namen ze zelf, zeggen ze. De twee stoppen per 1 september.

NRC schreef begin deze week over de uitkomsten van een intern onderzoek naar de werkcultuur. Die uitkomsten werden in juni al binnen de politie bekend.

Er kwamen vooral klachten over seksisme en racisme naar boven. Ook waren er meldingen van seksueel overschrijdend gedrag, pestgedrag, drankgebruik en buitensporig gewelddadig handelen op straat. De Rotterdamse politiechef Westerbeke zei dat hij geschokt was door de uitkomsten.

'Niet gelukt'

De eenheidsleiding vindt het vertrek van de twee een goede stap, maar betreurt "dat het niet gelukt is om samen een veiliger werkklimaat te creëren."

Er waren al langere tijd klachten over het team in Rotterdam-Centrum, waar zo'n 230 agenten werken.

Westerbeke, die al meerdere malen excuses moest maken voor racistische incidenten bij de Rotterdamse politie, zei dinsdag dat alle conclusies en aanbevelingen uit het rapport worden overgenomen. Er wordt onder meer aangeraden de leiderschapsstijl te verbeteren en werk te maken van de aanpak van discriminatie.

Gisteravond is binnen de politie uitgebreid gesproken over de ongewenste cultuur bij het Rotterdamse team en de aanpak ervan. "Ook in dit team wordt ingegrepen door middel van disciplinair of zelfs strafrechtelijk onderzoek, als daar aanleiding voor is", zei Westerbeke.

Bij de vijf kinderen die de afgelopen drie weken in Rotterdam en omgeving uit een raam of van een balkon vielen, is in alle gevallen sprake van een ongeval. Dat meldt de politie.

Gisteren raakte een meisje van 3 jaar zwaargewond na een val uit een raam van een woning in Rotterdam. Vorige week liep een baby van 1 jaar ernstig letsel op, nadat die van vier hoog uit een raam was gevallen.

Tussen eind juli en midden augustus vielen er nog twee kinderen uit de buurt uit een raam: een kind van 4 uit Rotterdam en een kind van 5 uit Vlaardingen. Een meisje van 6 uit Rotterdam viel afgelopen week van een balkon.

Geen strafrechtelijk onderzoek

Bij de laatste drie incidenten ging de politie al uit van een ongeluk, maar nu is dus duidelijk dat in alle gevallen geen sprake is van een misdrijf. "In de vijf zaken is geen bewijs gevonden van onoplettendheid of iets dergelijks", zegt een woordvoerder tegen Rijnmond. "Er is dan ook geen reden om iemand te vervolgen."

Alle kinderen raakten gewond of zwaargewond. Hoe het nu met ze gaat, kan de politie niet zeggen. "Vooralsnog is duidelijk dat geen van de slachtoffers is overleden", zegt de woordvoerder.

Opletten bij de inrichting

Volgens de politie is uit de zaken gebleken dat bij de inrichting van een woonkamer of slaapkamer maatregelen kunnen worden genomen om te voorkomen dat kinderen gemakkelijk ergens op kunnen klimmen.

"Het is begrijpelijk dat mensen met het warme weer ramen openzetten, maar denk goed na waar je een stoel, kast of bedje neerzet", zegt de woordvoerder. "Kinderen kunnen zichzelf ergens aan optrekken. Ze zien ook hoe je als ouder gordijnen of lamellen wegschuift, een raam openmaakt of sluit. Dat kunnen ze nadoen."

De hele middag en een deel van de avond was het opnieuw extreem druk rond Utrecht op de wegen naar het zuiden. De ANWB sprak vanmiddag van een verkeersinfarct. Inmiddels zijn de meeste files opgelost en is het alleen op sommige plekken nog langzaam rijden.

De A2 is net als vorig weekend afgesloten voor werkzaamheden van knooppunt Oudenrijn tot knooppunt Everdingen en omrijders kwamen ook vandaag op vrijwel alle nabijgelegen wegen in de file terecht.

Rond 18.30 uur stonden er nog files op de snelwegen A2, A27 en A12 die langs of door Utrecht lopen en op de provinciale en lokale wegen bij Utrecht, Nieuwegein, IJsselstein, Vianen en Houten. Ook buiten de regio Utrecht liepen vanmiddag noord-zuidroutes vast, zag de ANWB. Zo werd het later in de middag ook druk op de A4 door verkeer dat omreed via Rotterdam.

Situatie in Nieuwegein

Vorige week werd het een chaos in Nieuwegein, doordat navigatiesystemen automobilisten door die plaats stuurden. Het verkeer in de gemeente stond urenlang vast.

Nieuwegein heeft dit weekend maatregelen genomen. Zo staan verkeerslichten anders ingesteld zodat ze op een goede manier het verkeer doseren. Ook sluit de gemeente korte tijd sommige wegen helemaal af om ervoor te zorgen dat het verkeer elders kan doorstromen.

Een bewoner van de Nieuwegeinse wijk Fokkesteeg liet vanmiddag aan de NOS weten "dat het voor de tweede keer een totale chaos was" in zijn wijk. "Er is geen doorkomen aan voor brandweer of ambulance."

Minister Madlener van Infrastructuur benadrukte vanmiddag dat er voortdurend overleg is over de situatie, ook met de lokale overheden, en dat er al veel maatregelen zijn genomen. "We willen er echt voor zorgen dat het niet meer zo uit de hand loopt dat mensen daar urenlang vaststaan."

Hij voegde eraan toe dat de toestand na elk weekend wordt geëvalueerd. Madlener zei verder dat de afsluiting van de A2 nog een paar weekenden duurt, dat de klus eind september klaar moet zijn en dat de werkzaamheden op schema liggen. Hij benadrukte dat het om de renovatie van de drukste weg van Nederland gaat.

De minister zei ook dat er bewust voor gekozen is om de operatie "kort maar krachtig" te laten zijn, maar dat de overlast niet moet leiden tot onacceptabele situaties.

Druk bij de pont

Het advies van Rijkswaterstaat blijft om de wegen rond Utrecht en Nieuwegein te mijden en alternatief vervoer zoals de trein te gebruiken.

Maar dat advies kwam voor deze mensen te laat:

Veerdienst Schoonhoven-Gelkenes merkte ook dat er gewerkt wordt aan de A2. "Vorige week was het ook bij ons chaos en liepen de wachttijden flink op", zegt een woordvoerder van de veerdienst.

"We hebben daarom de veerpont, die normaal gesproken alleen in de spits vaart, twee uur eerder laten beginnen met varen. Dat was nog niet makkelijk vanwege de vakantieperiode. Door de extra inzet lijkt de drukte vooralsnog te behappen", zegt hij.

Vrijdagen relatief rustig

Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid aan de TU Delft, denkt dat goed is nagedacht over de gekozen tijden van de werkzaamheden. "Ik heb de data niet gezien, maar het zou mij verbazen als Rijkswaterstaat niet meerdere scenario's heeft onderzocht."

Een alternatief had kunnen zijn om op de vrijdagen geen onderhoud te plegen, zegt Van Wee. "Maar dan duren de werkzaamheden wel langer en we weten op zich al: de vrijdagen zijn relatief rustige dagen. Met name na de coronacrisis werken mensen dan vaker thuis. Natuurlijk is de wegafsluiting vervelend voor mensen die vrijdag de weg op moeten, maar als je dan toch een werkdag moet kiezen, snap ik wel dat gekozen is voor deze dag."

Duikers hebben bij Sicilië het lichaam gevonden van de laatste vermiste opvarende van het superjacht dat daar begin deze week verging. Het is het lichaam van de 18-jarige Hannah Lynch, schrijft Corriere della Sera, de dochter van de Britse techmiljardair en eigenaar Mike Lynch, die ook om het leven kwam.

De 56 meter lange Bayesian verging in de nacht van zondag op maandag met twaalf passagiers en tien bemanningsleden aan boord toen het voor anker lag bij Porticello, in de buurt van Palermo. Hulpdiensten denken dat het jacht door een waterhoos werd getroffen. Het maakte slagzij en zonk snel.

De meeste opvarenden werden gered door een Duitse schipper die in Friesland woont. "We vonden een reddingsvlot met vijftien mensen erin, vier zwaargewonden en ook nog een baby", verklaarde hij. Op maandag werd het lichaam van de scheepskok al gevonden.

Opvarenden in scheepswrak

De overige opvarenden - allemaal passagiers - waren in het scheepswrak naar de zeebodem gezonken. De zee is daar vijftig meter diep. Duikers wisten woensdag vier lichamen te bergen: dat van een topbankier die bevriend was met Lynch, dat van een bevriende advocaat en de lichamen van hun echtgenoten. Het lichaam van Lynch zelf werd gisteren geborgen.

Alleen Hannah Lynch' lichaam werd nog vermist. Ook dat lag nog in het wrak.

Het dreigingsniveau voor de NAVO-vliegbasis in Geilenkirchen, vlak over de grens bij Brunssum, is weer verlaagd naar het normale niveau. Sinds gisteravond was er een hoger dreigingsniveau van kracht, na een waarschuwing van buitenlandse diensten.

De NAVO meldt de afschaling van niveau 'Charlie', het op een na hoogste dreigingsniveau, naar 'Bravo+' op X: "De tijdelijke verhoging naar Charlie was een voorzorgsmaatregel om veiligheidsrisico's voor onze organisatie en personeel te minimaliseren. Alle operaties gaan door zoals gepland."

De basis zegt niet wat de specifieke aanleiding was voor de extra veiligheidsmaatregelen. Gisteren werd bekend dat het Duitse OM een onderzoek begint naar spionagevluchten met drones boven kritische infrastructuur in Noord-Duitsland. In sommige Duitse media wordt gespeculeerd dat de situatie in Geilenkirchen mogelijk met drones bij de basis te maken had, maar een woordvoerder van de vliegbasis deed dat vanochtend af als "absurd". Het luchtruim boven de basis wordt continu bewaakt. "Hier is niets overgevlogen."

Vanwege het verhoogde veiligheidsniveau was al het niet-noodzakelijke personeel van de vliegbasis naar huis gestuurd. De activiteiten op de basis, vanwaar doordeweeks twee tot drie AWACS-vliegtuigen opstijgen, gingen wel gewoon door. Gisteren vertrokken twee vliegtuigen naar Turkije en ook enkele geplande vluchten naar Noorwegen gaan door.

Op de NAVO-basis werken zo'n 1600 mensen. Ongeveer de helft van hen bleef vandaag thuis en werkte zoveel mogelijk op afstand. Er werken 34 Nederlandse militairen en verder zijn er onder het burgerpersoneel nog eens 150 tot 200 Nederlanders.

Veiligheidsniveau 'Charlie'

Het waarschuwingsniveau wordt verhoogd als er informatie is dat een terroristische actie in een of andere vorm waarschijnlijk wordt geacht. De woordvoerder van de basis sprak van een voorzorgsmaatregel om het functioneren van de basis te waarborgen.

Vorige week werd het dreigingsniveau in Geilenkirchen ook al verhoogd nadat er op de militaire basis in het nabijgelegen Keulen een gat was gevonden in een hek waardoor potentiële indringers bij een drinkwatervoorziening konden komen. Het vermoeden ontstond dat het water mogelijk was besmet. De kazerne werd tijdelijk afgesloten. Uit tests bleek echter dat het drinkwater niet verontreinigd was. Op diezelfde dag was er bij de basis in Geilenkirchen een poging tot inbraak.

Op de vliegbasis zijn veertien AWACS-toestellen gestationeerd. AWACS staat voor Airborne Warning And Control System - een verkenningsvliegtuig met radarapparatuur.

Bij overstromingen in het noordoosten van India en oosten van Bangladesh zijn ten minste dertig mensen omgekomen. Ook heeft het water veel schade aangericht.

Een lagedrukgebied heeft in de regio veel regen veroorzaakt. In veel delen van Bangladesh is de regen inmiddels voorbij en begint het water te zakken. Toch zal het nog dagen duren voordat de overstromingen zijn gestopt.

In de Indiase deelstaat Tripura zijn in de afgelopen 24 uur acht mensen omgekomen. Daarmee komt het dodental in India op negentien, zegt een functionaris van de rampenbestrijding tegen persbureau AP. In Bangladesh kwamen afgelopen 24 uur zeven mensen om door het natuurgeweld. Eerder werden er al vier doden gemeld.

Mensen waden door het hoge water:

Volgens de Bengaalse ontwikkelingsorganisatie BRAC kunnen 3 miljoen mensen geen kant op. Door het water zijn grote stukken landbouwgrond overstroomd en huizen verwoest. Veel mensen zitten zonder elektriciteit, voedsel of water.

In India zijn volgens de autoriteiten zo'n 1,7 miljoen mensen getroffen. Zo'n 100.000 mensen zoeken onderdak in de honderden opvangkampen.

De overstromingen zijn de ergste die India en Bangladesh in dertig jaar hebben meegemaakt, zegt Liakath Ali van BRAC. "Hele dorpen, alle families die er woonden en alles wat ze bezaten - huizen, vee, landbouwgrond, visserijen - zijn weggespoeld. Mensen hadden geen tijd om iets te redden."

Het oer-Hollandse en 160 jaar oude chocoladebedrijf Droste is van de ondergang gered. Het Belgische Pauwels Engineering - dat in 1997 ook de iconische Koetjesreep overnam nadat het dreigde te verdwijnen - zet de activiteiten van de Droste-fabriek in het Gelderse Vaassen voort.

Droste kwam de afgelopen jaren in grote problemen. Door de coronapandemie stortte de export van Droste-chocolade in en viel ook de voor het bedrijf belangrijke verkoop van chocola in bijvoorbeeld vliegtuigen en op luchthavens - weg.

"Toen kregen we de energiecrisis. Onze energiekosten werden bijna vier keer zo hoog. En als klap op de vuurpijl een extreme stijging van de cacaoprijzen in 2023-2024", zegt Bernard Brummelaar van Droste. "De druk werd steeds groter. We hadden absoluut behoefte aan nieuw kapitaal."

Het zoeken naar een nieuwe partner kostte tijd. "Het was voor ons ook van groot belang dat de werkgelegenheid van onze 30 mensen werd behouden. Dat lag ook zwaar op mijn maag. Eén op de drie van onze mensen zijn rond de 60 jaar, met gemiddeld 34 dienstjaren. Met andere woorden: hun hele leven is Droste. Dat was voor ons echt wel geweldig om die medewerkers te kunnen meedelen dat we nu doorkunnen als Droste op de plek waar we zitten, hier in Vaassen. En dat we door kunnen bouwen aan de revival van Droste."

Omzet omhoog

Aan de omzet van Droste lag het niet. Die steeg na corona van 5 naar bijna 14 miljoen euro per jaar. Brummelaar: "De productie gaat vanaf nu weer vol gas, zoals de bekende pastilles. Ook over de Droste chocoladeletters hoeft niemand zich zorgen te maken."

Het is niet voor het eerst dat Droste is overgenomen. In 1977 bijvoorbeeld kwam het Nederlandse merk in Amerikaanse handen en verloor daarmee het predicaat 'Koninklijk'. In 1989 werd het Nederlandse suiker- en voedingsmiddelenbedrijf CSM eigenaar. Sinds 1997 was het Duitse Hosta eigenaar en moedermaatschappij van Droste BV in Vaassen. Vanaf nu is Pauwels de nieuwe eigenaar.

Er is een doorbraak in de zaak van de vier Nederlandse IKON-journalisten die vermoord zijn in El Salvador. Na 42 jaar komt er een rechtszaak waarbij de hooggeplaatste militairen die direct betrokken waren bij de misdaad mogelijk veroordeeld worden. Nabestaanden hopen voorzichtig op gerechtigheid.

Gert Kuiper, de broer van Jan Kuiper, een van de gedode journalisten, heeft al die jaren geprobeerd aandacht te vragen voor de zaak. Hij deed in 2018 aangifte. "We hopen dat er nu een einde aan komt - met een veroordeling", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.

Wel verwacht Kuiper dat de verdachten in beroep gaan en de zaak daardoor opnieuw vertraging zal oplopen. "Dat is de afgelopen jaren steeds het geval geweest. Naast verder onderzoek, is dat de reden dat het zo lang geduurd heeft. Dat is behoorlijk frustrerend, omdat ze in 2022 al zijn opgepakt."

Lang wachten

"Na zo'n arrestatie beland je in een euforische toestand dat het misschien een paar maanden zal duren. Maar het duurt nu jaren, en de tijd dringt. De mannen zijn namelijk op leeftijd, de jongste is boven de 80. Maar het recht moet spreken, of de mannen daarna nog 1 dag of 10 jaar leven", zegt Kuiper.

De zaak heeft ook op zich laten wachten omdat er jarenlang een amnestiewet gold in El Salvador. Mensen die in de burgeroorlog bloed aan hun handen hadden, liepen vrij rond. In 2016 veranderde dat. Het Hooggerechtshof verwierp de wet toen, omdat die in strijd was met de grondwet en internationale mensenrechten.

Toch ging het de afgelopen acht jaar langzaam. Jan Schmeitz, die in 1982 als correspondent in El Salvador veel optrok met de vier vermoorde journalisten - Jan Kuiper, Koos Koster, Joop Willemsen en Hans ter Laag - was dan ook verbaasd dat er beweging is gekomen in de zaak.

"Vanwege de huidige politieke constellatie van hardliners dacht ik dat er niks van gaat komen. Maar er waren verschuivingen in de standpunten van de officieren, en een rechter die onbevreesd toch maar doorgaat. Ik was verbaasd", zegt Schmeitz tegen de NOS.

De jonge Nayib Bukele leidt het land momenteel als president. Een leider die het land met harde hand regeert, maar het zelf niet altijd nauw neemt met de wetten. Ruim een op de 45 volwassenen zit achter de tralies, waar volgens mensenrechtenorganisaties sprake zou zijn van martelingen en moorden. Critici van het regime worden al langere tijd aangepakt.

Verdeelde samenleving

Ook Schmeitz twijfelt of het nieuws dan echt betekent dat de verdachten op korte termijn voor de rechter moeten verschijnen. "De commandant die direct verantwoordelijk is voor de afspraken van de moord, Reyes Mena, zit nog altijd in de VS vanwege zijn Amerikaans staatsburgerschap. Het is de vraag nog maar of hij afgevoerd wordt naar El Salvador. Hij stond afgelopen jaar op de opsporingslijst van Interpol."

Schmeitz legt uit dat een veroordeling veel kan betekenen in een verdeelde samenleving als El Salvador. "De extreemrechtse regering en president laat onvoorwaardelijke steun zien voor de strijdkrachten. Sommige van hen zijn zelfs trots op wat ze toen gedaan hebben."

"Tegelijkertijd wachten nabestaanden van de burgeroorlog nog steeds op een gevoel van rechtvaardigheid. Voor die mensen is de steun voor dit soort processen groot, vooral als de daders veroordeeld worden", aldus Schmeitz.

De rechtszaak is een van de weinige die lopen over oorlogsmisdaden in die tijd, ondanks dat er volgens de VN zeker 75.000 mensen om het leven zijn gekomen in de burgeroorlog. Schmeitz: "Onder andere de zaak van aartsbisschop Romero loopt ook. De meeste andere zaken lopen vast, omdat de rechter het opgaf of er te veel weerstand was van het leger. Maar nu ineens is bij deze zaak, van onze vier collega's, een stap vooruit gezet."

Vier partijen op Sint-Maarten hebben afgesproken met elkaar een regering te gaan vormen. Ze hebben een intentieverklaring getekend om samen in een coalitie te gaan. Drie van de partijen werken al samen in de huidige regering van premier Luc Mercelina.

Oud-premier Silveria Jacobs wordt met haar partij National Alliance buitengesloten van de regeringsvorming, ondanks dat ze met 2264 stemmen de verkiezingen won. De partij van Mercelina (URSM) kreeg 2230 stemmen.

In totaal zijn er bij de verkiezingen afgelopen maandag zeven partijen in het parlement gekozen. Omdat de coalitiepartijen samen negen van de vijftien zetels in het parlement hebben, kunnen ze een nieuwe regering gaan vormen.

Het is gebruikelijk op Sint-Maarten dat partijen uit eigen beweging kort na de verkiezingen een samenwerkingsakkoord tekenen.

Rommelige verkiezingen

Het was de tweede keer binnen een jaar dat de inwoners van Sint-Maarten naar de stembus mochten voor parlementsverkiezingen. Begin mei kreeg het eiland een nieuwe regering die met veel moeite tot stand was gekomen, maar zeventien dagen later was het kabinet al gevallen.

De verkiezingen kenden een tragische aanloop. In juli werd beginnend politicus Olivier Arrindell beschoten. Zijn vrouw kwam daarbij om het leven. De politicus en zijn dochter raakten gewond. Hij beweerde toen dat de aanslag politiek gemotiveerd was, maar volgens premier Mercelina waren daarvoor geen aanwijzingen.

Toch schroefde de premier de veiligheidsmaatregelen op. Daarbij werden Nederlandse en Curaçaose militairen ingezet om de politie te ondersteunen. De premier verbood ook politieke rally's tot aan de verkiezingen. Die maatregel werd later weer geschrapt, omdat de juridische basis daarvoor ontbrak.

De partij van Arrindell (OMC) heeft onvoldoende stemmen voor een zetel behaald en komt dus niet in het parlement.

De verwachting is dat de formatie niet lang duurt. Partijen zijn het ook al eens over wie welke ministerspost krijgt. De partijen hebben aangegeven dat ze snel willen werken aan een hervorming van het verkiezingsstelsel. Ook willen ze het lange proces om ministers te screenen inkorten. Na de vorige verkiezingen leidde de screening van twee ministers namelijk tot problemen, waardoor de formatie lang duurde.

Premier Mercelina heeft bij de ondertekening van de intentieverklaring de bevolking bedankt voor hun steun.

Makkelijk zou het nooit worden, een bestand in Gaza. Toch was er een flinke dosis optimisme vorige week, toen de besprekingen in Qatar na lange tijd weer van start gingen. Maar vandaag, met een nieuwe ronde gesprekken in Egypte op de agenda, is er van dat optimisme nog maar weinig over.

En dat komt voor een belangrijk deel door een strook grond van 14 kilometer lang: de grens tussen de Gazastrook en Egypte. Deze Philadelphi Corridor wordt door het Israëlische leger bezet. Hamas eist dat het leger hier weer vertrekt, maar de Israëlische premier Netanyahu weigert dat.

De druk op de onderhandelingen is enorm omdat er nog steeds een vergeldingsaanval op Israël dreigt van Iran en Hezbollah. Zij hebben wraak gezworen na de liquidatie van Hamas-leider Haniyeh in Teheran en een hoge commandant van Hezbollah in Beiroet. Met een akkoord in Gaza zouden die aanvallen mogelijk worden afgeblazen.

In deze video leggen we uit wat de Philadelphi Corridor is:

Afgelopen maandag sprak de Amerikaanse minister Blinken van Buitenlandse Zaken drie uur met Netanyahu. Daarna maakte hij bekend dat de Israëlische premier akkoord was met het voorstel voor een bestand. Maar al snel ontstond daar twijfel over. In een gesprek met familieleden van gesneuvelde militairen zei Netanyahu volgens aanwezigen dat "Israël in geen geval zal vertrekken uit de Philadelphi Corridor".

De hoogste Hamas-leider Yahya Sinwar zit waarschijnlijk ergens in een tunnel onder Gaza en laat op zich wachten. Maar de kans dat hij akkoord gaat lijkt bijna nul. Volgens insiders is de deal "dood" als Israël geen concessies doet over de Philadelphi Corridor.

Stalen platen

Toen Israël zich in 2005 terugtrok uit de Gazastrook gingen 750 Egyptische agenten de grens bewaken. Maar dat was niet erg effectief: de Gazanen groeven honderden tunnels, waarvan sommige zo groot waren dat er auto's doorheen konden. Omdat Israël alle bevoorrading van Gaza controleerde, smokkelde de bevolking allerlei goederen; levensmiddelen, maar ook wapens.

Om dat tegen te gaan werd een geavanceerd hek gebouwd met stalen platen tot 30 meter onder de grond, een constructie om tunnels onder water te zetten en geavanceerde camera's met geluidsdetectie. Maar binnen een jaar na de aanleg bleek dat Hamas erin was geslaagd om door de stalen barrière heen te boren met krachtige lasapparatuur.

Eind mei dit jaar begon het Israëlische leger een grondoffensief in Rafah en bezette toen ook de grens. De Israëlische minister Gallant van Defensie was daar afgelopen woensdag. Hij zei toen dat de divisie van Hamas in Rafah na gevechten van bijna drie maanden is verslagen. En dat het leger 150 tunnels van Hamas langs de grens heeft vernietigd. Volgens berichten in de Israëlische media geloven veiligheidsexperts in Israël, onder wie de chefstaf van het leger, dat een terugtrekking van de grens nu verantwoord is.

Bij het opstarten van de gesprekken vorige week probeerden de Amerikanen de onderhandelingen vlot te trekken met een "overbruggingsvoorstel". Wat daarin staat is niet openbaar gemaakt. Maar volgens The New York Times, die sprak met vier betrokkenen bij de onderhandelingen, zouden Israëlische troepen kunnen doorgaan met patrouilles langs sommige stukken van de grens. Israël zou dan wel een deel van zijn troepen moeten terugtrekken.

Maar voor Netanyahu lijkt dat niet bespreekbaar. Zijn kantoor laat weten dat berichten in de media "niet correct" waren: "Gaza mag nooit meer een bedreiging vormen voor Israël. Dat betekent ook dat de zuidelijke grens afgesloten moet worden."

Meer flexibel

Critici zeggen dat Netanyahu zich zo hard opstelt om een bestand tegen te houden. De Amerikaanse president Biden belde hem woensdag opnieuw, en zou hem hebben gevraagd om zich "flexibeler" op te stellen en toch een deel van zijn troepen weg te halen van de grens met Egypte.

Minister Blinken was de afgelopen dagen in de regio om de onderhandelingen te ondersteunen. Toen hij weer vertrok zei hij dat de VS "een langdurige bezetting van Gaza door Israël niet accepteert. Het voorstel is duidelijk over waar en wanneer Israël zijn troepen terugtrekt, en Israël is daarmee akkoord gegaan. Het moet lukken, en we zullen alles doen om het over de eindstreep te krijgen. Het is misschien de laatste kans die we hebben."

"Spionagedreiging is van alle tijden en dit was een volstrekt vanzelfsprekende maatregel". Dat zei premier Schoof vanochtend in een toelichting op het verbod voor bewindslieden om tijdens officiële bijeenkomsten van het kabinet telefoons en andere elektronica bij zich te hebben. Het AD berichtte er gisteren als eerste over. De spullen moeten in een aparte kluis worden gelegd.

Schoof benadrukte dat "elektronische devices" allemaal microfoons zijn en dat landen geïnteresseerd zijn in de besluitvorming van Nederland: "Dat wil je gewoon voorkomen, dus dit is een heel eenvoudige maatregel."

'Ik heb misschien iets meer ervaring'

Ook onder het vorige kabinet moesten telefoons soms worden ingeleverd, maar niet altijd. Op de vraag of daarmee dan risico's zijn genomen, antwoordde de premier dat toen een andere afweging is gemaakt en dat hij "misschien iets meer ervaring heeft met dat soort dingen". Schoof was eerder onder meer directeur van inlichtingendienst AIVD.

De premier zei dat hij het verbod al voor de zomer heeft ingevoerd, meteen na het aantreden van zijn kabinet en dat alle bewindslieden het er onmiddellijk mee eens waren: "Ik heb wel afgesproken dat ik met enige regelmaat een kleine pauze organiseer, zodat iedereen even naar zijn telefoon kan lopen, maar zelfs de meest hardnekkige junks vinden het eigenlijk wel prettig dat even die telefoon weg is."

Volgens Schoof is het ook bij belangrijke besprekingen in het bedrijfsleven beter om telefoons weg te leggen.

Dit zei Schoof net voor de ministerraad:

Na ongeveer vier maanden keert Zr. Ms. Karel Doorman vandaag terug naar de haven in Den Helder. Het marineschip nam deel aan EU-missie Aspides bij Jemen om daar de internationale scheepvaart te beveiligen.

Sinds november vorig jaar vallen Houthi-rebellen met regelmaat schepen in de Rode Zee aan. De aan Iran en Hamas gelieerde strijdgroep stelt dat ze dit doen om Israël en zijn bondgenoten te raken vanwege de strijd in Gaza, maar vaak lijkt het om willekeurige aanvallen op passerende schepen te gaan.

De Rode Zee is een cruciale vaarroute voor de wereldhandel. Zo'n 12 procent van de internationale handel passeert die wateren ieder jaar. Het is de kortste zeeroute tussen de Middellandse Zee en de Indische Oceaan, en daarmee tussen Europa en Azië.

'Continu op je hoede'

Als reactie op de Houthi-aanvallen werd de Aspides-missie opgezet. Die bestond naast de Karel Doorman uit drie fregatten uit Italië, Griekenland en Frankrijk. De oorlogsschepen begeleidden koopvaarders langs de kust van Jemen.

Vooral de willekeur van de aanvallen maakte de missie soms spannend, vertelt Kapitein-ter-zee Paul Bijleveld vanaf de Karel Doorman in het NOS Radio 1 Journaal. "Je bent eigenlijk continu op je hoede omdat je vreest dat je dat je zelf aangevallen wordt, of omdat een ander schip aangevallen kan worden en je ineens nodig bent."

Drijvend hospitaal

Het schip voorzag de andere schepen van de missie van brandstof, goederen en munitie. Ook heeft de Doorman medische faciliteiten aan boord en gaf het onderdak aan de internationale staf van de missie.

Er waren meer dan 50 man aan medisch personeel aan boord, die twee operatiekamers konden bedienen. Een matroos van een koopvaartschip dat was aangevallen door de Houthi's werd geopereerd op het schip.

De Aspides-missie gaat door, maar de Karel Doorman zal niet worden afgelost. Bijleveld verwacht dus dat het schip gemist zal worden. "Wij kunnen schepen voorzien van brandstof én meer dan twintig zwaargewonden behandelen in onze operatiekamers. Dat is echt een unieke capaciteit."

As van verzet

De Houthi's maken deel uit van de 'As van verzet', een aan Iran gelinkt netwerk van gewapende groepen in het Midden-Oosten. Behalve de Houthi-beweging bestaat die groep uit Hezbollah, Hamas en pro-Iraanse milities in Syrië en Irak.

Naast de Europese Aspides-missie is er ook een internationaal samenwerkingsverband onder leiding van de Verenigde Staten actief in de Rode Zee om schepen te beschermen tegen Houthi-aanvallen. Nederland deed ook mee aan die operatie, die Operation Prosperity Guardian (operatie Hoeder van de Welvaart) wordt genoemd.

'Heftigste aanval in maanden'

Ondanks de internationale missies lukt het niet om de aanvallen van de Houthi's te stoppen. Sinds november vorig jaar hebben de Houthi's ruim tachtig schepen aangevallen met raketten en drones. Daarbij werden vier zeelieden gedood. De beweging nam één schip in beslag en bracht twee schepen tot zinken.

Afgelopen woensdag voerde de groepering zijn heftigste aanval in maanden uit. Een Griekse olietanker werd beschoten door mannen in kleine boten, op zo'n 140 kilometer voor de kust van de Jemenitische stad Hodeida.

De tanker was onderweg van Irak naar Griekenland. Nadat vier projectielen waren ingeslagen, raakte het schip onbestuurbaar. Een fregat van de Aspides-missie wist de bemanning gisteren veilig van boord te halen.

In de Servische stad Novi Sad zijn zes mensen omgekomen bij een brand in een woning. Onder de slachtoffers zijn vier kinderen in de leeftijd van 2 tot 7 jaar. Er wordt aangenomen dat het om een gezin gaat.

De brand is inmiddels onder controle en de politie heeft onderzoek gedaan. Vermoedelijk is de brand ontstaan door een elektrische scooter die aan het opladen was.

Rond drie uur vannacht brak de brand uit. Toen de hulpdiensten ter plaatse kwamen, waren de mensen in het huis al overleden, zegt een arts tegen de Servische omroep RTS. De lichamen zijn voor autopsie overgebracht naar een forensisch ziekenhuis.

Novi Sad ligt in het noorden van Servië, ongeveer 90 kilometer van de hoofdstad Belgrado. De woning waar de brand woedde staat in een ouder deel van de stad.

In IJsland is voor de zesde keer sinds december een vulkaan uitgebarsten. Iets na negenen in de avond begon een uitbarsting op het schiereiland Reykjanes, zo'n vijftig kilometer ten zuidwesten van de hoofdstad Reykjavik. Dit leidde tot een scheur van vier kilometer in de Sundhnúkur-krater, waar rode lava uitstootte.

De vulkaanuitbarsting ontstond na meerdere zware aardbevingen. Volgens plaatselijke autoriteiten zijn de gevolgen van de uitbarsting beperkt tot een klein gebied en zijn ze niet gevaarlijk voor de bevolking. Wel zijn er wegen afgesloten in de omgeving.

In december barstte de vulkaan voor het eerst sinds 800 jaar weer uit en stroomde er lava richting het kleine vissersstadje Gridavik, huizen werden bedolven onder as. Het stadje is sinds de recente uitbarstingen praktisch onbewoonbaar. De regering heeft daarom het grootste deel van de woningen opgekocht.

Onderzoek wijst uit dat de nieuwe reeks uitbarstingen tientallen jaren kan aanhouden. Vanwege de aanhoudende uitbarstingen werd in maart de noodtoestand uitgeroepen op het schiereiland.

Geofysicus Magnús Tumi Guðmundsson vloog naar de plek van de uitbarsting en vertelde een IJslandse nieuwsorganisatie dat Grindavik nu niet in gevaar is. "We weten natuurlijk niet wat er in de toekomst gaat gebeuren, maar waarschijnlijk heeft de uitbarsting zijn hoogtepunt bereikt en neemt deze net als de andere uitbarstingen af."

Populair gebied

Het schiereiland is populair onder toeristen en wandelaars. Toen het nieuws over de uitbarsting zich verspreidde, reden honderden sensatiezoekers naar uitkijkpunten in de omgeving om de uitbarsting te bekijken. Volgens persbureau AP dacht een toerist uit de Verenigde Staten "dat het gewoon het noorderlicht was. Dit is het coolste wat ik in mijn hele leven heb gezien."

Vaker vulkaanuitbarstingen

IJsland ligt op de Mid-Atlantische rug, de tektonische plaatgrens waar de Noord-Amerikaanse en Euraziatische platen uit elkaar bewegen. Vulkaanuitbarstingen komen daardoor vaak voor in IJsland. Een uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull in 2010 leidde tot een grote verstoring van het internationale vliegverkeer omdat de vulkaan enorme hoeveelheden as en rook in de atmosfeer spuwde.

De Olympische Spelen in Parijs zijn voorbij. De sportieve euforie is weggeëbd. En de zomervakantie zit erop voor de Franse politici. Vanaf vandaag gaat het weer over de spanningen in het parlement, de politieke ruzies, de vraag wie er premier moet worden en welke partijen een kabinet moeten vormen. De hoofdpijndossiers liggen weer onontkoombaar op tafel.

President Macron begint vanochtend een serie gesprekken met alle politieke partijen om een regering te vormen. Bijna twee maanden geleden waren er parlementsverkiezingen en sindsdien is er vooral geruzied tussen de politieke partijen. Tijdens de Olympische Spelen gold er een "politiek staakt-het-vuren": de strijdbijl werd even begraven. Dat betekent wel dat er nog steeds geen nieuw kabinet is.

Macron wil nu binnen enkele dagen knopen doorhakken en een premier aanwijzen. Makkelijk zal dat niet gaan, waarschuwde socioloog en historicus Marc Lazar op de tv. "Het parlement is verdeeld in drie machtsblokken. Binnen die blokken bestaat ook nog eens verdeeldheid tussen de verschillende politieke partijen. En de Franse politiek is enorm gepolariseerd."

Intern geruzie

Dat heeft te maken met de verkiezingsuitslag van 7 juli. De nieuwe linkse coalitie Nouveau Front Populaire (NFP) won toen de meeste zetels. Maar de partijen binnen die coalitie, van sociaal-democraten tot communisten, zijn sterk verdeeld.

De verschillende centrumpartijen die Macron steunen eindigden als tweede bij de verkiezingen, maar verloren wel veel zetels in vergelijking met de vorige verkiezingen, twee jaar geleden.

En de rechts-radicale partij van Marine Le Pen, het Rassemblement National, kreeg dit keer weliswaar de meeste stemmen van de kiezers, maar eindigde door het ingewikkelde kiesstelsel als derde bij de zetelverdeling.

Volgens de traditie mag de partij met de meeste zetels een premier voordragen. Dat deed het Nouveau Front Populaire, maar daar gingen weken van intern geruzie aan vooraf. De coalitie schoof uiteindelijk Lucie Castets naar voren, die als topambtenaar werkt in Parijs, "Ik kan niet wachten om te gaan regeren en samen te werken met Macron", zei zij vorige week op tv.

Maar de enige die een premier mag benoemen is de president. Hij kiest. En Lucie Castets staat niet hoog op Macrons lijstje.

Absolute meerderheid

Macron wil niet samenwerken met 'extreme' partijen, zoals die van Marine Le Pen en het uiterst linkse La France Insoumise, dat deel uitmaakt van de NFP-coalitie. Hij zou een regering willen vormen met partijen in het centrum van het politieke spectrum. Bronnen op het Elysée zeggen dat de president een brede en zo stabiel mogelijke coalitie wil vormen.

Die strategie stuit wel op een aantal problemen. Allereerst krijgt Macron het verwijt dat hij de verkiezingsuitslag negeert: het NFP won immers de meeste zetels, maar zou door hem toch buitenspel worden gezet.

Het NFP heeft geen absolute meerderheid en zou dus geen regering mogen vormen, vindt Macron. Daarom wil hij zelf een bredere coalitie vormen, die op meer steun in het parlement kan rekenen.

Steun bij anderen

Deskundigen betwijfelen echter of Macron een coalitie in het centrum kan vormen die wel een absolute meerderheid heeft. De kans van slagen is klein, gezien de machtsverhoudingen en de zetelverdeling in het parlement. Vooralsnog lijkt alleen een samenwerking tussen Macron en gematigd rechts een serieuze optie, maar die partijen hebben ook samen nog steeds niet de helft van de zetels.

Die absolute meerderheid is wel belangrijk. Om plannen door het parlement te krijgen moet doorgaans meer dan de helft van de Kamerleden voor stemmen. Heeft een partij of coalitie minder dan de helft van de zetels, dan zal steeds naar steun bij anderen moeten worden gezocht om een meerderheid te krijgen. Maar in een parlement dat zo sterk verdeeld en gepolariseerd is, is die steun moeilijk te vinden.

Goedemorgen! Vandaag begint het Formule-1 weekend in Zandvoort. En in Frankrijk spreekt president Macron met partijleiders in de eerste ronde van de formatie.

Eerst het weer: vandaag is het overal bewolkt met grote kans op regen. Het gaat ook hard waaien, zeker aan zee kan het hard of zelfs stormachtig gaan waaien. Het wordt 21 tot 24 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Democratische presidentskandidaat Kamala Harris heeft haar nominatie aanvaard op het partijcongres in Chicago. Ze deed dat in een toespraak die zo'n drie kwartier duurde. In die toespraak zette ze zichzelf neer als iemand uit de middenklasse. Ze vertelde over haar eigen jeugd in de middenklasse en kondigde ook een belastingkorting aan voor die groep, waar meer dan 100 miljoen Amerikanen toe behoren.

Harris zei verder dat ze een kandidaat wil zijn, "die mensen verenigt en luistert, met gezond verstand". En ze zette zich ook af tegen de Republikeinse tegenkandidaat Donald Trump. Een terugkeer van Trump naar het Witte Huis zou bijzonder serieuze gevolgen hebben, zei ze daarover.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De budgetten voor grote games overstijgen inmiddels die van Hollywoodfilms. Daardoor is er ook ruimte om de muziek door professionele musici te laten inspelen, soms zelfs door complete orkesten en koren. Het Concertgebouw in Amsterdam zet de muziek in de spotlights.

Fijne dag!

De Democratische presidentskandidaat Kamala Harris heeft haar nominatie aanvaard op het partijcongres in Chicago. In haar toespraak presenteerde ze zichzelf als een kandidaat die er voor alle Amerikanen wil zijn, "die mensen verenigt en luistert, met gezond verstand".

De huidige vicepresident beloofde als president achter Oekraïne en de NAVO-bondgenoten te zullen staan. Ook zei ze dat de VS altijd het recht van Israël om zichzelf te verdedigen zal blijven steunen. Al zei ze wel dat het leed in de Gazastrook hartverscheurend is en dat zij en president Biden er alles aan doen om de oorlog te beëindigen, "zodat de gijzelaars vrijkomen, het lijden in Gaza stopt en de Palestijnen waardig, in veiligheid en met zelfbeschikking kunnen leven".

Harris schonk extra aandacht aan de middenklasse, waar ze zelf vandaan komt. Zo wil ze een belastingkorting doorvoeren voor de meer dan 100 miljoen Amerikanen die tot die groep behoren. "Een sterke middenklasse is altijd van cruciaal belang geweest voor het succes van Amerika. Het opbouwen aan die middenklasse zal een bepalend doel van mijn presidentschap zijn."

Ruim een maand geleden had Harris niet gedacht dat ze deze toespraak zou houden, voordat Joe Biden zich had teruggetrokken als kandidaat. "Het pad dat ik hiernaartoe heb bewandeld, was zonder twijfel onverwacht", verwees Harris daarnaar aan het begin van haar 40 minuten durende toespraak.

Dit is een stukje uit de speech:

De Democrate uit Californië vertelde over haar jeugd, waarin ze veel van haar moeder heeft geleerd, bijvoorbeeld dat ze "dingen nooit halfslachtig moet doen". Ze haalde een vriendin aan, Wanda, die haar op school verteld had dat ze seksueel misbruikt werd door haar stiefvader. "Dat was een van de redenen dat ik aanklager ben geworden, om mensen zoals Wanda te beschermen. Iedereen heeft recht op veiligheid, waardigheid en gerechtigheid."

Op de strijd om gerechtigheid kwam Harris vaker terug, door te tonen wat ze als aanklager heeft proberen te bereiken. "Als aanklager in Californië nam ik het op tegen de grote banken. Ik heb gestreden voor arbeiders die hun lonen niet uitbetaald zagen worden. En ik heb gevochten tegen de kartels die handelen in wapens, drugs en mensen. Ik zal altijd strijden voor het Amerikaanse volk. Van de rechtbank tot aan het Witte Huis, dat is mijn levenswerk."

'Trump serieuze bedreiging'

Daarmee zette ze zich ook af tegen haar Republikeinse rivaal Donald Trump, die ze ervan betichtte vooral op te komen voor "zijn miljardairsvrienden". Harris zei dat Trump in veel opzichten niet serieus is, maar dat zijn mogelijke terugkeer in het Witte Huis bijzonder ernstige gevolgen zou hebben.

Harris noemde deze verkiezingen een kostbare kans om bitterheid, cynisme en verdeeldheid in het verleden te laten en naar de toekomst te kijken. "Niet als leden van een bepaalde partij of factie, maar als Amerikanen."

In Zuid-Korea zijn bij een brand in een hotel zeven mensen om het leven gekomen. Nog twaalf anderen raakten gewond van wie er drie zwaargewond in het ziekenhuis liggen.

De brand brak aan het begin van de avond uit in een kamer op de achtste verdieping van het hotel in Bucheon, iets ten westen van de hoofdstad Seoul. De autoriteiten onderzoeken nog hoe het vuur heeft kunnen ontstaan. Volgens de brandweer was er geen sprinklerinstallatie in het gebouw aanwezig. Bij de bouw van het gebouw in 2003 was dat niet verplicht.

De meeste slachtoffers waren gestikt door de rook. Onder de doden was ook een stel dat uit het raam was gesprongen en op een opblaasbaar matras wilde landen. Dat ging mis doordat het matras omsloeg, zegt de brandweer.

Ten tijde van de brand waren er 27 gasten in het hotel. Tientallen brandweerwagens en zo'n 160 brandweerlieden werden naar het hotel gestuurd.

Dit zijn beelden van de brand: