24 uur zou het duren, misschien nog niet eens: Donald Trump beloofde in zijn verkiezingscampagne snel een einde te maken aan de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Na een periode waarin de Amerikaanse president vooral warme woorden had voor de Russische president Vladimir Poetin, lijkt de bromance tussen de twee voorlopig voorbij. Hoe de draai van Trump tot stand kwam, in vijftien quotes.
Het is 2022, kort na de Russische invasie in Oekraïne. Trump, die dan vooral nog geldt als oud-president, schuift aan bij een rechts-conservatieve radioshow. In gesprek met 'Clay and Buck' spreekt hij met bewondering over de manier waarop Poetin te werk is gegaan.
1. "Er stond een televisie aan. Ik zei: 'Dit is geniaal'. Poetin verklaart het onafhankelijk. O, geweldig. Poetin verklaart een groot deel van Oekraïne onafhankelijk. Poetin verklaart het onafhankelijk. Ik zei: 'Hoe slim is dat?' O, geweldig." - 22 februari 2022
Fast forward naar de strijd om het presidentschap, waarvoor Trump dan al aan het warm lopen is. Al vroeg in de campagne, in een speech op een conferentie in Philadelphia, laat hij er geen misverstanden over bestaan: híj is de aangewezen man om deze oorlog als president van de Verenigde Staten snel te beëindigen.
2. "Nog voordat ik mijn intrek neem in het Oval Office, kort nadat we samen het presidentschap hebben gewonnen, zal ik die vreselijke oorlog tussen Rusland en Oekraïne hebben beëindigd. Het zal binnen 24 uur geregeld zijn." - 30 juni 2023
Op dat moment moet hij door de Republikeinse Partij nog officieel worden aangewezen als presidentskandidaat. Dat gebeurt ruim een jaar later, in de zomer van 2024. Al met al beweert presidentskandidaat Trump in zijn campagne maar liefst 53 keer dat hij de oorlog in Oekraïne op zijn eerste dag als president zal beëindigen, zo turfde nieuwszender CNN.
3. "Het zal worden opgelost. Ik ken ze allebei heel goed. Ik regel het heel snel, misschien wel binnen 24 uur. En ik ben de enige kandidaat die u deze belofte kan doen: ik zal een Derde Wereldoorlog voorkomen." - 8 augustus 2023
Soms is hij stelliger, soms minder. De aanvallen van Poetin op Oekraïne noemt Trump verschrikkelijk, maar hij blijft zijn relatie met de Russische leider beschrijven als 'goed'.
4. "Niemand was harder voor Rusland dan ik. En toch kon ik goed overweg met Poetin. Ik kon het echt goed met hem vinden. En dat is een goede zaak, geen slechte." - 17 september 2023
Naast het bestrijden van inflatie en het voltrekken van de 'grootste massadeportatie' in de geschiedenis van Amerika, is het beëindigen van oorlogen als die in Oekraïne een belangrijke verkiezingsbelofte. Zoals in het debat met Joe Biden, waarin Trump niet voor het eerst belooft de oorlog te stoppen nog voor hij het Witte Huis betreedt.
5. "Elke keer dat Zelensky naar dit land komt, gaat hij ervandoor met 60 miljard dollar. Hij is de beste verkoper ooit. We zouden al dat geld niet aan die oorlog moeten uitgeven. Ik zal die oorlog tussen Poetin en Zelensky als verkozen president al hebben beëindigd vóór ik op 20 januari aantreed. Ik zal die oorlog hebben beëindigd." - 27 juni 2024
Zo'n vaart loopt het niet. Maar in een persconferentie op zijn resort Mar-a-Lago, kort voor zijn inauguratie, trekt de nieuwgekozen president wederom van leer tegen Joe Biden, van wie hij de sleutel van het Witte Huis twee weken later zal overnemen. Deze oorlog is niet zijn oorlog, en was nooit uitgebroken als hij in het Witte Huis had gezeten, herhaalt de president-elect telkenmale.
6. "Dit was een Biden-fiasco, dat had nooit mogen gebeuren. Zelfs een doorsnee onderhandelaar had een deal kunnen sluiten; er had allang een akkoord kunnen zijn." - 7 januari 2025
Waar Poetin vooral lijkt te worden gepaaid, moet de Oekraïense president Zelensky het al snel ontgelden. De persoonlijke frustraties bij Trump stammen nog uit zijn eerste termijn: kort voor de presidentsverkiezingen van 2020 zette Trump Zelensky onder druk om met belastende informatie te komen over Joe Biden, de toenmalige opponent van Trump in de strijd om het Witte Huis. Zelensky weigerde.
Een maand na zijn inauguratie haalt Trump op Mar-a-Lago uit naar de Oekraïense president, die hij er zelfs van beschuldigt aanjager te zijn van de Russische agressie in zijn land.
7. "Je zit daar nu al drie jaar. Je had het drie jaar geleden moeten beëindigen. Je had het nooit moeten laten beginnen. Je had een deal kunnen sluiten." - 18 februari 2025
Op Truth Social, zijn eigen sociale medium, schrijft Trump zijn frustratie opnieuw van zich af. De aanval op Zelensky lijkt definitief geopend, in teksten die rechtstreeks uit het Kremlin zouden kunnen komen. Een dictator zonder verkiezingen, noemt Trump Zelensky, kort na een rampzalig verlopen ontmoeting van de twee in het Witte Huis.
8. "Je speelt met het leven van miljoenen mensen. Je speelt met een Derde Wereldoorlog. Met ons heb je de kaarten in handen, maar zonder ons heb je geen enkele kaart. Je toont helemaal geen dankbaarheid, en dat is niet netjes." - 28 februari 2025
Trump blijft ervan overtuigd dat hij op het goede pad zit, maar ziet dat een oplossing minder eenvoudig is dan hij zijn kiezers heeft voorgespiegeld. Een plan lijkt hij nog niet te hebben. Er volgen meerdere lijmpogingen, de toon richting Poetin verandert mondjesmaat.
9. "Ik ben niet blij met de Russische aanvallen op Kyiv. Niet nodig, en zeer slecht getimed. Vladimir, STOP! Elke week sterven er 5000 soldaten. Laten we die vredesdeal afsluiten!" - 24 april 2025
De uitspraken volgen op een zoveelste telefoongesprek met Poetin, waarin de Russische president Trump zou hebben medegedeeld dat hij nog steeds van plan is Oekraïne te 'bevrijden'. Dichterbij een staakt-het-vuren is Trump daarmee, drie maanden na het begin van zijn tweede presidentschap, nog altijd niet. Hij is verkeerd begrepen, zegt Trump in een interview met Time, gevraagd naar zijn belofte om binnen 24 uur een einde te maken aan de oorlog.
10. "Ik bedoelde dat figuurlijk, en ik zei het als overdrijving om een punt te maken, en je weet hoe dat gaat. Het wordt natuurlijk opgeblazen door de fake news media. Het is duidelijk dat mensen begrijpen dat ik dat voor de grap zei, maar het was ook bedoeld om aan te geven dat het (de oorlog, red.) beëindigd zal worden." - 25 April 2025
Op 19 mei bellen Trump en Poetin opnieuw met elkaar. Trump zegt dat er "enige vooruitgang is geboekt":
De toon verhardt pas echt in de afgelopen weken. Trump zit inmiddels bijna een half jaar in het Witte Huis en zijn geduld begint op te raken, geeft hij herhaaldelijk aan. De Kremlinpropaganda van de beginweken maakt plaats voor taal die ook NAVO-leider Rutte bezigt bij bezoeken aan Washington, tussen de vleierij aan het adres van Trump door. Hoop maakt plaats voor frustratie, de geopolitieke realiteit begint in te dalen.
11. "Er sterven veel mensen en het zou moeten stoppen. En we krijgen een hoop bullshit naar ons hoofd geslingerd door Poetin, eerlijk gezegd. Hij doet altijd heel vriendelijk, maar dat blijkt uiteindelijk niets voor te stellen." - 8 juli 2025
De Russische aanvallen op Oekraïne zijn sinds Trumps terugkeer alleen maar verder geïntensiveerd. Praten met Poetin heeft geen zin, lijkt ook hij te concluderen. Een keuze maken moet Trump sowieso: het laatste deel van de door Biden toegezegde wapenleveranties liepen tegen het einde. Niets doen, en geen wapens meer leveren, of toch doorgaan?
Onderweg terug naar Washington afgelopen zondag, na een weekend waarin hij op zijn eigen golfbaan in New Jersey het clubkampioenschap heeft gewonnen, wordt duidelijk dat de maat vol is voor Trump: zachte heelmeesters maken stinkende wonden, lijkt hij zich te realiseren.
12. "Ik ben erg teleurgesteld in president Poetin. Ik dacht dat hij iemand was die meende wat hij zei. Hij spreekt zo mooi, en dan bombardeert hij 's nachts mensen. Dat vinden wij niet oké." - 13 juli 2025
Krap zes maanden na Trumps terugkeer in het Witte Huis, waarin de president zes telefoongesprekken voerde met de Russische president, draait de wind in Washington. Trump is teleurgesteld in Poetin en hij is gefrustreerd.
Wapenleveranties die kort daarvoor nog waren gestaakt door het Pentagon komen weer op gang. Ook stelt hij Moskou een ultimatum. Als er niet binnen 50 dagen - voor 2 september - een tijdpad naar een staakt-het-vuren ligt, volgen hoge heffingen, dreigt hij.
In het Oval Office, naast NAVO-baas Mark Rutte, voor de open haard met gouden ornamenten, geeft Trump een inkijkje in die koersverandering. "Ik wil niet zeggen dat hij een huurmoordenaar is, maar het is een harde jongen", zegt Trump.
13. "Ik weet niet hoe jij erover denkt, Mark, maar ik had het gevoel dat we al vier keer een deal hadden. Ik praat vaak met hem (Poetin, red.) over hoe we dit kunnen oplossen, en elke keer hang ik op en denk: nou, dat was een prettig telefoongesprek. En dan worden er raketten afgevuurd op Kyiv of een andere stad." - 14 juli 2025
Trump gaat ook in op de gesprekken die hij zegt te hebben gehad met first lady Melania Trump. Zowel tijdens als kort na de ontmoeting met Rutte, tijdens een lunch met het Bureau voor Geloofszaken van het Witte Huis, deelt Trump iets over de gesprekken met zijn vrouw aan de keukentafel.
14. "Meerdere keren dachten we dat we een deal hadden. Dan kwam ik thuis en zei: 'First Lady, ik had een geweldig gesprek met Vladimir, ik denk dat het nu echt voorbij is.' En dan zette ik de televisie aan, of zij zegt ineens: 'Da's vreemd, ze hebben net een bejaardentehuis gebombardeerd.' En dan zeg ik: vreemd. En als dat drie of vier keer gebeurt, dan besef je: die gesprekken betekenen helemaal niets."
In een peiling van Gallup in maart dit jaar gaf 46 procent van de ondervraagde Amerikanen aan de steun aan Oekraïne onvoldoende te vinden. Toch is het onderwerp een splijtzwam in de Amerikaanse samenleving: waar Democratische stemmers in grote meerderheid voor zijn, zijn Republikeinse stemmers meer verdeeld.
Hij heeft niet zozeer meer sympathie voor Oekraïne, maar Trump lijkt nu te kiezen voor nieuwe Amerikaanse wapenleveranties, betaald door meerdere Europese NAVO-landen. Ze zijn daarmee goed uit te leggen aan zijn achterban, en lijken ook ingegeven door de vernedering die Trump voelt: hij voelt zich in zijn hemd gezet door Poetin, die de Amerikaanse president in zijn eigen ogen zwak doet laten overkomen.
15. "Het was niet mijn oorlog, het was Bidens oorlog. Het is niet míjn oorlog. Ik probeer jullie eruit te krijgen en we willen dat het eindigt. En ik ben teleurgesteld in president Poetin, want ik dacht dat we twee maanden geleden al een akkoord zouden hebben. Maar het lijkt er niet van te komen. Dus op basis daarvan gaan we secundaire heffingen invoeren als er over 50 dagen nog steeds geen deal is."
Trump mikt op economische sancties van 100 procent op de handel met Rusland. Daar is, sinds het uitbreken van de oorlog, weinig meer van over. Afgelopen jaar raamde de handelsgezant van het Witte Huis die op 3,5 miljard dollar. De secundaire heffingen waar Trump mee dreigt zouden moeten gelden voor landen als China en India, die nog altijd veel olie kopen van Rusland.
Hij hoopt daarmee de druk op Moskou verder op te voeren, maar de heffingen van 100 procent zouden lager uitvallen dan de 500 procent die Democraten én Republikeinen in het Congres hebben voorgesteld. En hoe hard de deadline van Trump is, blijft onduidelijk.
Wat hij gaat doen als Poetin de aanvallen op Oekraïne verder laat escaleren, zoals de afgelopen weken al is gebeurd, wilde Trump niet zeggen. Een plan lijkt hij niet te hebben. "Stel me die vraag niet. Ik weet het niet."